ΕΡΓΑΣΙΑ 1Η

«Διαχείριση της Ρύπανσης του Υδάτινου Περιβάλλοντος από Μεταλλευτικές

Δραστηριότητες στην Λεκάνη της Πτολεμαΐδας»

Μπέλης Δημήτριος

[2/11/2014]

ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ: ΔΠΠ51

ΤΜΗΜΑ: 14DPP51THE1

ΟΝΟΜΑ ΥΠΕΥΘΥΝΟΥ ΤΜΗΜΑΤΟΣ: Γεώργιος Μηλιαρέσης

ΟΝΟΜΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΟΥ: Ιωάννης Βογιατζάκης

METAΠΤΥΧΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ

ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΚΑΙ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΑΝΟΙΚΤΟ

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ

ΚΥΠΡΟΥ

1

Περιεχόμενα

Περίληψη ...................................................................................................................... 2

1 Εισαγωγή .................................................................................................................. 3

2 Μεθοδολογία ........................................................................................................... 5

3 Χρονοδιάγραμμα έρευνας ....................................................................................... 7

4 Αξιολόγηση και έλεγχος ........................................................................................ 7

5 Συμπεράσματα και Προτάσεις ............................................................................... 8

Βιβλιογραφία ................................................................................................................ 9

Διαδικτυακές πηγές ................................................................................................... 11

Παραρτήματα

Α. Πίνακες

Β. Εικόνες

2

Περίληψη

Η ζήτηση ορυκτών πόρων αυξάνεται συνεχώς με αποτέλεσμα ο όγκος των

εξορυχθέντων πετρωμάτων να γίνεται όλο και μεγαλύτερος ενώ οι αποθέσεις με

υψηλές συγκεντρώσεις ορυκτών και μετάλλων μειώνονται συνεχώς. Η

εκμετάλλευση των ορυκτών πόρων μετά το στάδιο της εξόρυξης έχει και τα στάδια

μεταποίησης και παραγωγής προϊόντων προς χρήση. Η εξόρυξη και μεταποίηση των

ορυκτών πόρων μπορεί να έχει επίδραση στα εδάφη στο νερό και στην ατμόσφαιρα.

Ένα από τα σημαντικότερα προβλήματα που αντιμετωπίζει η εξόρυξη μετάλλων

είναι η Όξινη Απορροή Μεταλλείων που οφείλεται στην οξείδωση των μεταλλικών

ορυκτών. Στην περιοχή εξόρυξης λιγνίτη στα ορυχεία της Πτολεμαΐδας

αντιμετωπίζεται ανάλογο περιβαλλοντικό πρόβλημα.

Για την αντιμετώπιση του συγκεκριμένου προβλήματος προτείνεται η

δημιουργία ενός τεχνητού υγροβιότοπου.

Λέξεις Κλειδιά

Περιβάλλον

Ορυχεία

Ρύπανση

Υδροφόρος ορίζοντας

Αποκατάσταση

Yγροβιότοπος

3

1 Εισαγωγή

Οι μεταλλευτικές δραστηριότητες ανεξαρτήτως είδος εξόρυξης προκαλούν

επιπτώσεις στο γύρω περιβάλλον. Συγκεκριμένα σε ορυχείο εξόρυξης αμμοχάλικου

στην περιοχή της Καλιφόρνια στην Αμερική έχουν παρατηρηθεί επιπτώσεις στην

γεωμορφολογία και στην βιοποικιλότητα της περιοχής (G. Mathias Kondol, 1994).

Ανάλογο παράδειγμα παρατηρήθηκε και σε ένα ¨ανενεργό¨ ορυχείο στην

περιοχή της Lussal στην κεντρική Πορτογαλία. Παρόλο που έχει κλείσει

παρατηρείται ότι τα βαρέα μέταλλα παραμένουν στην επιφάνεια σε συνθήκες

οξείδωσης με αποτέλεσμα τα επιφανειακά ύδατα αλλά και τα γύρω ιζήματα να

παρουσιάζουν μεγαλύτερες συγκεντρώσεις από ότι το κανονικό (A. T. Luís et al.,

2011).

Μολονότι η εξόρυξη και επεξεργασία των βιομηχανικών και ορυκτών

πετρωμάτων δημιουργεί μικρότερης έντασης περιβαλλοντικά προβλήματα, σε

σύγκριση με τα μεταλλεύματα και τις ενεργειακές πρώτες ύλες, πρέπει η εξόρυξη και

η εκμετάλλευσή τους να στηρίζεται στις περιβαλλοντικές επιπτώσεις που μπορεί να

υπάρξουν στα ύδατα(επιφανειακά και υπόγεια) , ατμόσφαιρα και εδάφη.(Α.Α.

Φιλιππίδης, 2006). Όταν αντλείται νερό για να γίνει η εξόρυξη το νερό αυτό περιέχει

μεταλλικά ιόντα, είναι γνωστό ως ¨όξινο νερό μεταλλείου¨ και είναι

ρυπαντικό.(Γ.Χ.Σούλιος, 2006).

Eιδικότερα η εξόρυξη του λιγνίτη, πέτρωμα με κύριο στοιχείο τον άνθρακα,

παρατηρείται οξείδωση του πυριτίου, ορυκτό που συνδέεται με τον άνθρακα. Καθώς

το πυρίτιο αντιδρά με το νερό σχηματίζει ένα αδιάλυτο υδροξείδιο του πυριτίου που

προκαλεί επιπτώσεις στην βιοποικιλότητα της περιοχής (K. A. Baker et al., 1991).

Συγκεκριμένα στην λεκάνη απορροής του μεταλλείου ο υπόγειος υδροφόρος

ορίζοντας είναι πολύ επιρρεπής σε υποβάθμιση και ρύπανση. Στις μεταλλευτικές

δραστηριότητες το υπόγειο νερό ρυπαίνεται είτε από την επιφανειακή απορροή είτε

από την κατείσδυση μετά από την επαφή του με τα όξινα ορυκτά και μεταλλεύματα

του ορυχείου. (R. K. Tiwary, 2001)

Για την διαχείριση και την αντιμετώπιση του παραπάνω φαινομένου

προτείνεται η δημιουργία τεχνητού υγροτόπου στην ευρύτερη περιοχή του

μεταλλείου στην περιοχή της Πτολεμαΐδας.(Σχήμα 1). Η αποτελεσματικότητα ενός

τεχνητού υγροβιότοπου από την παρουσία ενός φυσικού είναι πολύ μεγαλύτερη στην

απομάκρυνση των μετάλλων (P.A Maysa and G.S Edwards, 2001).

Aπό τα τέλη της δεκαετίας του 1980 η εξέλιξη στην εξορυκτική βιομηχανία

έχει οδηγήσει την χρήση των υγροτόπων ως αντιμετώπιση στο περιβαλλοντικό

πρόβλημα της όξινης απορροής μεταλλείων (P. L. Youngera and R. Henderson, 2014)

Ένα από τα πρώτα παραδείγματα της χρήσης υγροτόπου ήταν στην περιοχή του

Μισουρι στο Buick Mine. Τα νερά που ήταν πλούσια σε μόλυβδο και ψευδάργυρο

από την επαφή τους με τα ορυκτά του μεταλλείου μόλυναν με την επιφανειακή και

υπόγεια καθίζηση τους τον υδροφόρο ορίζοντα. Με την δημιουργία του υγροτόπου

και την δράση των φυτών ( Φύκια, Potamogeton κ.α.) επήλθε ΄κάθαρση΄ των νερών,

μείωση των απορρεόντων νερών αλλά και αύξηση του χρόνου λειτουργίας του

μεταλλείου (J. S. Dunbabin and K. H. Bowmer, 1992).

4

Σκοπός της παρούσης εργασίας είναι η διαχείριση του περιβαλλοντικού

προβλήματος μέσα από την κατασκευή ενός υγροτόπου στην λεκάνη απορροής του

μεταλλείου της λεκάνης της Πτολεμαΐδας. Προτείνεται πρώτα η δειγματοληψία και

αξιολόγηση των νερών και ιζημάτων σε στρατηγικά σημεία, κατασκευή του

υδροβιοτόπου στην περιοχή που οι συγκεντρώσεις θείου (S), ψευδάργυρου (Ζn) είναι

αυξημένες και επανέλεγχος της περιοχής με νέες δειγματοληψίες.

.

5

2 Μεθοδολογία

Η λεκάνη της Πτολεμαΐδας είναι η πιο σημαντική λεκάνη Νεογενών αποθέσεων

στην Ελλάδα λόγω της εμφάνισης κοιτασμάτων λιγνίτη που χρησιμοποιούνται στην

παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας. Αποτελεί τμήμα της της μεγαλύτερης τεκτονικής

τάφρου μήκους >120 km που εκτείνεται από το Μοναστήρι (ΠΓΔΜ) μέχρι τις

περιοχές της Φλώρινας, Αμυνταίου, Κοζάνης και Πτολεμαΐδας (E Mavridou et al.,

2003).

Η λιγνιτοφόρος λεκάνη στο σύνολο της έχει μήκος περίπου 100km και μέσο πλάτος

γύρω στα 15km. Το μέσο απόλυτο υψόμετρο της είναι 600m και η διεύθυνση της

είναι ΒΒΔ-ΝΝΑ. Για την εξόρυξη του λιγνίτη χρησιμοποιείται η μέθοδος

επιφανειακής εκμετάλλευσης με την εφαρμογή συνεχούς εκσκαφής μεταφοράς και

απόθεσης με σύστημα πολλαπλών βαθμίδων. (ΔΕΗ Α.Ε., 2009). Η επιλογή της

παραπάνω μεθόδου εκμετάλλευσης αποτελεί τη βέλτιστη πρακτική σε περιπτώσεις

που τα κοιτάσματα αναπτύσσονται πολύ κοντά στην επιφάνεια του εδάφους και οι

ρυθμοί διακίνησης των εξορυσσόμενων υλικών είναι σχετικά μεγάλοι. Ταυτόχρονα

όμως η συγκεκριμένη επιλογή έχει ως συνέπεια σημαντικές επιπτώσεις στο

περιβάλλον λόγω της αναπόφευκτης διατάραξης φυσικών διαδικασιών και

ανθρωπογενών δραστηριοτήτων σε μεγάλη έκταση. (R.G. Doupé, and

A.J.Lymbery,2005)

Τα συνολικά αποθέματα ανέρχονται σε 3.100 Μt, από τα οποία 60% περίπου

είναι εκμεταλλεύσιμα. Ας σημειωθεί, ότι στη λεκάνη Πτολεμαΐδας-Αμυνταίου

υπάρχει το 67% των εκμεταλλεύσιμων αποθεμάτων λιγνίτη της χώρας. Η

εκμετάλλευση γίνεται από τη Δ.Ε.Η. Η παραγωγή λιγνίτη το 1993 έφθασε τους 42

Μt. Ο κύριος όγκος της παραγωγής τροφοδοτεί τους Α.Η.Σ. της Δ.Ε.Η. στην περιοχή.

Το σύνολο της εγκατεστημένης ισχύος των Α.Η.Σ. στο Λιγνιτικό Κέντρο

Πτολεμαΐδας-Αμυνταίου είναι 4.048 ΜW και αποτελεί το 50% της ολικής

εγκατεστημένης ισχύος της Δ.Ε.Η. Εδώ παράγεται το 70% της ηλεκτρικής ενέργειας

της χώρας. Στον Πίνακα 1 παρουσιάζονται τα εκμεταλλεύσιμα αποθέματα λιγνίτη

στα τρία κύρια πεδία εξόρυξης του λιγνίτη. (Πανεπιστήμιο Πατρών)

Η εκμετάλλευση των λιγνιτωρυχείων της περιοχής της Πτολεμαΐδας επιφέρει

αναπόφευκτα σημαντικές επιπτώσεις. Οι επιπτώσεις μπορούν να διακριθούν σε

άμεσες και έμμεσες. Ως παράδειγμα άμεσων επιπτώσεων μπορούν να αναφερθούν η

δημιουργία εκσκαφών και αποθέσεων άγονων υλικών, τα οποία συνεξορύσσονται

μαζί με τον λιγνίτη προκειμένου να δημιουργηθεί πρόσβαση προς το κοίτασμα ενώ

ως έμμεσες επιπτώσεις μπορούν να αναφερθούν υποβάθμιση της ποιότητας των

επιφανειακών νερών και η πτώση της στάθμης του υδροφόρου ορίζοντα.

Παράλληλα πολλές μελέτες έχουν δείξει ότι οι απορρίψεις από μεταλλευτικές

δραστηριότητες μπορούν να μειώσουν την βιοποικιλότητα και να αλλάξουν την

σύνθεση των ειδών που ζουν στην γύρω περιοχή. (N.H Tarras-Wahlberg, 2001).

6

Για την αντιμετώπιση-διαχείριση του προβλήματος, προτείνεται η λύση του

υδροβιότοπου. Οι υδροβιότοποι μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως φίλτρα στην

λεκάνη απορροής του μεταλλείου. Λόγω της κατασκευής τους και την παρουσία

φυτών φιλτράρουν το νερό των μεταλλείων που έχει οξειδωθεί πριν κατεισδύσει ή

απορριφθεί επιφανειακά. Οι τεχνητοί υδροβιότοποι προτιμώνται για το φθηνό

κόστος κατασκευής αλλά και λειτουργίας. (J. S. Dunbabin and K. H. Bowmer, 1992).

Στην συγκεκριμένη περιοχή μελέτη προτείνονται 3 στάδια:

Δειγματοληψία του νερού από στρατηγικά σημεία και αξιολόγηση τους στο

εργαστήριο.

Κατασκευή του υδροβιότοπου

Εκ νέου δειγματοληψίες του νερού τόσο στην εισροή αλλά και στην εκροή

του υδροβιότοπου.

Στα σημεία εκροής και εισροής του υδροβιότοπου θα μετρηθεί το PH, η

θερμοκρασία του νερού καθώς και η περιεκτικότητα του σε σίδηρο (Fe),

ψευδάργυρο( Zn) μαγγάνιο (Mn) και σε θεϊκά ιόντα (SO4)

Συγκεκριμένα όλα τα δείγματα νερού θα πρέπει να φιλτραριστούν με 1 κ.εκ,

νιτρικού οξέος ανά 100ml ώστε να αποφευχθεί η καθίζηση των μετάλλων και στην

συνεχεία να αποθηκευτούν σε προ-πλυμένα δοχεία πολυαιθυλενίου.(A.J.P. Smolders

et al, 2003)

Στην κατασκευή του υδροβιότοπου θα χρησιμοποιηθεί αργιλώδης άμμος

(J.Vymazal, 2014) και τα τρία κύρια είδη φυτών που θα χρησιμοποιηθούν για τον

¨καθαρισμό¨ των λυμάτων θα είναι: Scirpus validus, Phragmites communis, Typha

latifola.( R.M. Gersberg et al. 1986). Η παρουσία των φυτών θα βοηθήσουν στην

αύξηση του PH, και στην μείωση του δυναμικού οξειδοαναγωγής.(J. Nyquist and M.

Greger, 2009).

Αναμένεται η κατασκευή του υγροβιότοπου να βοηθήσει σημαντικά στην

αντιμετώπιση της όξινης απορροής μεταλλείων και του περιβαλλοντικού

προβλήματος που παρατηρείται στην περιοχή.

7

3 Χρονοδιάγραμμα έρευνας

Ο χρόνος κατασκευής του έργου, σύμφωνα με τον πίνακα 2 , αναμένεται να

ολοκληρωθεί με την πάροδο ενάμιση έτους (1,5). Οι διαδικασίες συλλογής,

καταγραφής και αξιολόγησης των δεδομένων από την περιοχή αναμένεται να

διαρκέσουν περίπου 5 μήνες αφού είναι αναγκαίο να συλλεχθούν δείγματα από μια

μεγάλη χρονική περίοδο. Η κατασκευή του υγροβιότοπου μπορεί να ξεκινήσει μετά

το πέρας της συλλογής των δειγμάτων. Αναμένεται να διαρκέσει 8 μήνες με

δυνατότητα παράτασης 2 μηνών. Θα προβλεφθεί, πέρα από την λειτουργία του ως

τρόπος αντιμετώπισης του προβλήματος, να κατασκευαστεί και ως χώρος αναψυχής.

Η χρηματοδότηση του έργου θα γίνει από κονδύλια του ΕΣΠΑ 2014-2020.

4 Αξιολόγηση και έλεγχος

Το έργο προϋποθέτει την παρουσία ειδικών επιστημόνων για την

παρακολούθηση του τόσο κατά την διάρκεια κατασκευής του όσο και κατά την

διάρκεια λειτουργίας του. Απαιτείται η παρουσία γεωλόγου, χημικού καθώς και

γεωπόνου.

Η λειτουργία του υγροβιότοπου θα πρέπει να ελέγχεται καθημερινά από τους

επιστήμονες. Σε περίπτωση που μετά την πάροδο 3-5 μηνών από την λειτουργία του

υγροβιότοπου στην μέτρηση των δειγμάτων νερού παρατηρηθεί απόκλιση πάνω από

το 10% του αναμενόμενου θα πρέπει να αναζητηθούν τα αίτια και παρθούν τα

ανάλογα μέτρα για την αποκατάσταση της ορθής λειτουργίας. Για την αύξηση του

χρόνου ζωής του υγροβιότοπου θα πρέπει να γίνεται ανά τακτά χρονικά διαστήματα

απομάκρυνση της σχηματιζόμενης ιλύς.(Κομνίτσας και Ξενίδης, 2001)

8

5 Συμπεράσματα και Προτάσεις

Με την κατασκευή του υγροβιότοπου το κυριότερο όφελος θα είναι η

προστασία του νερού και του περιβάλλοντος σε γενικότερη έννοια. Οι τεχνητοί

υγροβιότοποι σε σύγκριση με άλλες τεχνολογίες είναι αποτελεσματικότεροι.

Συγκεκριμένα τα κυριότερα πλεονεκτήματα της λειτουργίας του υγροβιότοπου είναι:

Χαμηλό κόστος παραγωγής

Χαμηλό λειτουργικό κόστος

Δυνατότητα λειτουργίας για μεγάλο χρονικό διάστημα

(A. K Kivaisi, 2001).

Επιπρόσθετα το κλίμα της Ελλάδας επιτρέπει την ομαλή λειτουργία του αφού

θα βοηθάει στην ανάπτυξη και διατήρηση των φυτών που είναι αναγκαία στην

συνολική λειτουργία του υγροβιότοπου.

9

Βιβλιογραφία

1. A. J. P. Smolders, R. A. C. Lock, G. Van der Velde, R. I. Medina Hoyos, J. G.

M. Roelofs.(2003).“Effects of Mining Activities on Heavy Metal

Concentrations in Water, Sediment, and Macroinvertebrates in Different

Reaches of the Pilcomayo River, South America” Archives of Environmental

Contamination and Toxicology. 44(3): 316

2. Amelia K Kivaisi. (2001). “The potential for constructed wetlands for

wastewater treatment and reuse in developing countries: a review”. Ecological

Engineering. 16(4):545.

3. Ana Teresa Luís ,Paula Teixeira ,Salomé Fernandes Pinheiro Almeida, João

Xavier Matos, Eduardo Ferreira da Silva. (2011). “Environmental impact of

mining activities in the Lousal area (Portugal): Chemical and diatom

characterization of metal-contaminated stream sediments and surface water of

Corona stream”. Science of the Total Environment. 409(20): 4312.

4. E. Mavridoua, P. Antoniadisa, P. Khanaqab, W. Riegelb, T. Gentzisc. (2003).

“Paleoenvironmental interpretation of the Amynteon–Ptolemaida lignite

deposit in northern Greece based on its petrographic composition”.

International Journal of Coal Geology. 56(3-4): 253

5. G. Mathias Kondolf. (1994). “Environmental planning in regulation and

management of instream gravel mining in California”. 29(2-3):185

6. Janet S. Dunbabin, Kathleen H. Bowmer. (1992). “Potential use of constructed

wetlands for treatment of industrial wastewaters containing metals”. Science of

The Total Environment. 111(2-3): 151,161.

7. Jan Vymazal. (2014). “Constructed wetlands for treatment of industrial

wastewaters: A review” Ecological Engineering.73:725

8. Johanna Nyquist, Maria Greger. (2009). “A field study of constructed

wetlands for preventing and treating acid mine drainage”. Ecological

Engineering. 35(5):634-635

9. Kimberly Anne Baker, M. Siobhan Fennessy and William J. Mitsch. (1991).

“Designing wetlands for controlling coal mine drainage: an ecologic-economic

modelling approach”. Ecological Economics. 3(1) :1

10. N.H. Tarras-Wahlberga, A. Flachier, S.N. Lane, O. Sangfors.(2001)

“Environmental impacts and metal exposure of aquatic ecosystems in rivers

contaminated by small scale gold mining: the Puyango River basin, southern

Ecuador” Science of The Total Environment. 278(1-3): 239

11. P.A. Mays, G.S. Edwards. (2001). “Comparison of heavy metal accumulation

in a natural wetland and constructed wetlands receiving acid mine drainage”.

Ecological Engineering. 16(4): 487

12. Paul L. Younger, Robin Henderson. (2014). “Synergistic wetland treatment of

sewage and mine water: Pollutant removal performance of the first full-scale

system”. Water Research. 55:75

13. R. K. Tiwary. (2001). “Environmental Impact of Coal Mining on Water

Regime and Its Management” Water, Air, and Soil Pollution. 132(1-2):186

14. .R.M.Gersberg, B.V.Elkins , S. R. Lyonand C. R. Goldman. (1986). “Role of

aquatic plants in wastewater treatment by artificial wetlands”. Water Research

20(3): 363

15. R.G. Doupé, A.J.Lymbery. (2005). “Environmental Risks Associated with

Beneficial End Uses of Mine Lakes in Southwestern Australia”, Mine Water

and the Environment.24(3):135

10

16. Α.Α. Φιλιππίδης. (ed.). (2006). Εφαρμοσμένη και Περιβαλλοντική Γεωχημεία.

Θεσσαλονίκη: Τμήμα Εκδόσεων Α.Π.Θ.

17. ΔΕΗ Α.Ε., Γενική Διεύθυνση Ορυχείων. (2009).Μελέτη περιβαλλοντικών

επιπτώσεων ορυχείων Πτολεμαΐδας, Ν. Κοζάνης Τόμος 1.Kεφάλαιο:5

Echmes Ltd. Αθήνα.

18. Γ.Χ.Σούλιος.(ed.).(2006). Γενική Υδρογεωλογία. 4ος τόμος. 140.

Θεσσαλονίκη: University Studio Press

19. Κ.Κομνίτσας, Α. Ξενίδης. (2001). Όξινη Απορροή Μεταλλείων. Δημιουργία -

Επιπτώσεις και Τεχνικές Αντιμετώπισης σε Μεταλλεία Μικτών Θειούχων.

Τεχν. Χρον. Επιστ. Έκδ. ΤΕΕ, V, τεύχ. 1&2

11

Διαδικτυακές πηγές

1. Πανεπιστήμιο Πατρών, Τμήμα Γεωλογίας, Τομέας Ορυκτών Πρώτων Υλών.

Λιγνιτικά Κοιτάσματα. http://lithos.geology.upatras.gr/epy/lignitis.htm

(Προσπελάστηκε στις 1/11/2014)

12

Παράρτημα Α. Πίνακες

Πίνακας 1 : Εκμεταλλεύσιμα αποθέματα λιγνίτη με αντίστοιχες σχέσεις

εκμετάλλευσης και ποιοτικά χαρακτηριστικά λιγνίτη, ανά λιγνιτικό πεδίο.

(Πανεπιστήμιο Πατρών, Τμήμα Γεωλογίας, Τομέας Ορυκτών Πρώτων Υλών.

Λιγνιτικά Κοιτάσματα)

Πίνακας 2 : Χρονοδιάγραμμα υλοποίησης προγράμματος.

Όνομα σταδίου Μήνες

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18

Συλλογή δειγμάτων

νερού Χ Χ Χ

Καταγραφή και

αξιολόγηση δειγμάτων Χ Χ

Κατασκευή του

υγροβιότοπου Χ Χ Χ Χ Χ Χ Χ Χ Χ

Συλλογή

δειγμάτων νερού Χ Χ Χ

Καταγραφή και

Αξιολόγηση δειγμάτων

νερού Χ Χ

13

Πιλοτική λειτουργία

και έλεγχος Χ

Β. Σχήματα

Σχήμα 1 : Σχηματική Αναπαράσταση Υγροβιότοπου (Α.Α.Φιλιππίδης, 2006)

14