ΑΕΛΛΩ - τεύχος 31

Charter Management

Brokerage Construction

Desig

n by

Med

iashi

p

Charter

ConstructiongarekorBnemeganaMMa

Charter

Constructione t n

Charter

5Ιούλιος 2011

editorial

Έπειτα από υποχρεωτική διακοπή της εκδόσεως του

«ΑΕΛΛΩ»λόγω πολλαπλών δυσκολιών, η έκδοση

του προηγουμένου τεύχους, του μηνός Απριλίου, κατά

γενική ομολογία εσημείωσε επιτυχία λόγω του περιεχομέ-

νου του και της άψογης εμφανίσεώς του.

Η αναδρομή, εξάλλου, στην ιστορία των κλασικών

σκαφών και σε αυτήν των πανέμορφων σκαφών τύπου

Dragon επανέφερε στη μνήμη μας το πρώτο Χρυσό Μετάλ-

λιο στην ιστιοπλοΐα, που κατέκτησε η χώρα μας στους

Ολυμπιακούς Αγώνες του 1960, στον κόλπο της Νεαπό-

λεως, με το Dragon «ΝΗΡΕΥΣ», με κυβερνήτη τον τότε Διά-

δοχο Κωνσταντίνο και πλήρωμα τους Οδυσσέα

Εσκιτζόγλου και Γεώργιο Ζαΐμη.

Εις το παρόν τεύχος δίνονται λεπτομέρειες όχι μόνον

των εκδηλώσεων, που ο Όμιλος διοργάνωσε εορτάζοντας

τα 50 χρόνια αυτού του Μεταλλίου, αλλά και της νίκης

αυτής στην ιστιοπλοΐα, που απετέλεσε την απαρχή μεγά-

λων επιτυχιών στο ευγενές αυτό άθλημα.

Ο ΝΟΕ τιμά τις παραδόσεις και διδάσκει στη νεολαία μας,

στις Σχολές Ιστιοπλοΐας που διαθέτει, την ευγενική άμιλλα,

τη σκληρή δουλειά, τον σεβασμό στην προσπάθεια των

άλλων και, προπάντων, τον σεβασμό στο περιβάλλον και

τις θάλασσές μας. Στις αγωνιστικές του ομάδες επιδιώκει,

μέσα από την υπομονή, την επιμονή και τη σκληρή προσπά-

θεια των αθλητών, να μιμηθούν το παράδειγμα των Ολυμπιο-

νικών, που πρόσφατα τιμήσαμε!

Τα αποτελέσματα αυτής της προσπάθειας αρχίζουν

πλέον να γίνονται ορατά σε επίπεδο τόσο Παγκοσμίου

Πρωταθλήματος όσον και Ολυμπιακών Αγώνων.

Αθλητές μας στα 470 και στα 420 δικαιώνουν τις προ-

σπάθειές τους, δεδομένου ότι σε διεθνείς αγώνες, το τε-

λευταίο τρίμηνο, διακρίθηκαν και ανέβηκαν στο βάθρο,

κάνοντας υπερήφανους τον Όμιλό μας και όλους όσοι

ασχολούνται με την ιστιοπλοΐα!

Η επικοινωνία με τα μέλη μας, μέσω του ερωτηματο-

λογίου που πρόσφατα εστάλη και των απαντήσεων που

ελάβαμε, ικανοποιεί κατά μεγάλο ποσοστό τις προσπά-

θειες που καταβάλλει το Δ.Σ. και το προσωπικό του Ομίλου

για συνεχείς βελτιώσεις, που συντελούνται προς όφελος

της καλλίτερης λειτουργίας του ΝΟΕ.

Μέσα στις τόσες δυσκολίες στον οικονομικό, πολιτικό

και κοινωνικό τομέα που διέρχεται η χώρα μας, να μου

επιτρέψουν τα αγαπητά μέλη μας να υπενθυμίσω ότι

έχουμε περάσει πολλά και έχουμε αντεπεξέλθει με επι-

τυχία ως λαός και ως έθνος. Αυτό θα γίνει και τώρα.

Εύχομαι σε όλα τα μέλη, τους φίλους και τις οικογέ-

νειές τους καλό καλοκαίρι και καλήν υγείαν.

Με φιλικούς χαιρετισμούς

Αλέξανδρος ΠαπαδόγγοναςΑντιναύαρχος Π.Ν. (ε.τ.)

Τέως Βουλευτής - Υπουργός Πρόεδρος ΝΟΕ

Editorial Προέδρου ΝΟΕ 5

Εκδηλώσεις ΝΟΕ 50 ετών από την κατάκτηση του πρώτου

Χρυσού Ολυμπιακού Μεταλλίου στην ελληνική ιστιοπλοΐα 8

Καπετάν Παναγιώτης Τσάκος:

«“Όχι” στον αφελληνισμό της ναυτιλίας μας» 18

Αντώνης Ρίζος

Θαλασσινές ψηφίδες μνήμης 20

Η ίδρυση του ΝΟΕ και η συμβολή αυτού

στην ανάπτυξη της ιστιοπλοΐας στην Ελλάδα 24

Ο Ευρυβιάδης και η Ναυμαχία της Σαλαμίνας 28

Ένα προσκύνημα στο Άγιο Όρος 40

Η νομική κάλυψη των ναυτικών ομίλων

κατά τη διοργάνωση ιστιοπλοϊκών αγώνων 48

Αφιέρωμα στην τριήρη «Ολυμπιάς» 52

Η ιστορία του καταδρομικού «Έλλη» 58

Μινωική θαλασσοκρατία:

Εθνικός μύθος ή ιστορική πραγματικότητα; 62

Corporate Match Race 70

Αθλητική δραστηριότητα 76

Ελληνική κλάση σκαφών τύπου Dragon 84

Επαμειβόμενο κύπελλο 86

ΑΕΛΛΩ6

περιεχόμενα

Πρώτες βοήθειες στο ιστιοπλοϊκό σκάφος 88

Επιλέγω ναυτιλία 90

Μειωμένος ο ρυθμός απολύσεων στη ναυτιλία 93

Posidonia Sea Tourism Forum 94

Τα ετήσια βραβεία της Ενώσεως Ελλήνων Εφοπλιστών 97

Γεύση και οίνος 98

Εκδηλώσεις ΝΟΕ 102

Φωτογραφική ανάμνηση 106


Α Ε Λ Λ Ω Τ Ο Π Ε Ρ Ι Ο Δ Ι Κ Ο Τ ω Ν Μ Ε Λ ω Ν Τ Ο Υ Ν Ο Ε

Τετραμηνιαία έκδοση του Ναυτικού Ομίλου Ελλάδος

Καραγιώργη Σερβίας 18, 185 33 Πειραιάς,

Τηλ.: 210.4179730, Fax: 210.4124177,

website: www.ycg.gr, email: [email protected]

Πρόεδρος Δ.Σ.: Αλέξανδρος Παπαδόγγονας

Επιτροπή εκδόσεως και συντάξεως του περιοδικού:

Πρόεδρος: Βασίλειος Γιαννακάκος, Γενικός Έφορος ΝΟΕ

Γεώργιος Δεσποτόπουλος, Αναπληρωτής Έφορος Ναυτ. Δραστηριότητος ΝΟΕ

Γεώργιος Κυρίμης, Σύμβουλος ΝΟΕ

Πλάτων Κεχαγιάς, Μέλος ΝΟΕ

Θεμιστοκλής Λεμπεσόπουλος, Μέλος ΝΟΕ

Εκδίδεται από τις Εκδόσεις Κ.Ι. Παπαμιχαλάκης

Αλωπεκής 27-29, 106 75 Αθήνα, Τηλ.: 210.7235735/6/7,

Fax: 210.7240000, email: [email protected]

Eκδότης: Κωνσταντίνος Ι. Παπαμιχαλάκης

Διόρθωση κειμένων: Γιάννα Αρβανίτη

Ατελιέ - Σελιδοποίηση: Χριστίνα Κολοκοτρώνη

Φωτογραφίες τεύχους: Δημήτρης Κουμαράς, Α - Press Νίκος Αναγνωστόπου-

λος, Λάκης Γιακουμής, dreamstime.com, ιστορικό αρχείο ΝΟΕ.

Ηλεκτρονικό μοντάζ - Εκτύπωση: ΑΦΟΙ Παπαφωτίου ΕΠΕ

Διανομή: ISS

ΑΕΛΛΩ8

Όσο και αν προσπάθησαν τα ΜΜΕ να προσ-

δώσουν κοινωνική ή οποιαδήποτε άλλη

διάσταση στην εκδήλωση και, κυρίως, να

την υποβαθμίσουν σε ένα «κοσμικό» γεγονός,

ο Ναυτικός Όμιλος Ελλάδος εστίασε τις εκδηλώ-

σεις του στα καθαρά αθλητικά τους πλαίσια.

Για τον σκοπό αυτό, εξέδωσε ένα φυλλάδιο

που μοιράστηκε σε όλους, ιδίως στα παιδιά, το

οποίο περιγράφει τις προσπάθειες όλων των

αθλητών, Ολυμπιονικών ή μη, που με τιμή και

ήθος εκπροσώπησαν την ελληνική σημαία στο

αγώνισμα της ιστιοπλοΐας μέχρι σήμερα!

Οι εκδηλώσεις, που προγραμματίστηκαν και

εκτελέσθηκαν, με άψογο μάλιστα τρόπο, από

τον ΝΟΕ το διήμερο 21 και 22 Μαΐου, περιελάμ-

βαναν τις ακόλουθες δραστηριότητες:

Το πρωί της 21ης Μαΐου έγινε ο προγραμμα-

τισμένος αγώνας των Κλασικών Σκαφών με από-

λυτη επιτυχία και ρεκόρ συμμετοχής. Από τις 11

το πρωί, τα θαυμάσια από κάθε άποψη αυτά σκα-

ριά έδωσαν το «παρών» με πλήρη ιστιοφορία και

χάρισαν ένα θέαμα που σπάνια απολαμβάνουμε.

Έπλευσαν καμαρωτά, έστω και με το λίγο

αεράκι που ο Αίολος με «τσιγκουνιά» χάρισε

στον Φαληρικό όρμο. Στα παλαιά αυτά «έργα τέ-

χνης», πολλά από τα οποία κατασκευάστηκαν

πριν καν γεννηθούμε (1920, 1930

κ.λπ.), επέβαιναν διεθνούς φήμης

Έλληνες ιστιοπλόοι, Ολυμπιονίκες

και αθλητές του ΝΟΕ, καθώς και

άλλων ομίλων. Σε ένα από αυτά, μά-

λιστα, στο «GLARAMARA», ιδιοκτη-

σίας του Γιώργου Ανδρεάδη, α’

αντιπροέδρου του ΝΟΕ, κυβερνήτης

ήταν ο χρυσός Ολυμπιονίκης της

Ρώμης, ο βασιλεύς (τότε διάδοχος)

Κωνσταντίνος - ναύαρχος του ΝΟΕ.

Επέβησαν, όμως, και ερασιτέχνες

ιστιοπλόοι, που δεν έχασαν τη σπάνια

αυτή ευκαιρία να δοκιμάσουν τις ικα-

ΕκδηλώσειςΚαι όμως ήταν μία

καθαρά αθλητική

εκδήλωση!

Επ’ ευκαιρία της

συμπληρώσεως

των 50 ετών από

την κατάκτηση του

1ου Ελληνικού

Ολυμπιακού

Χρυσού

Μεταλλίου

στην ιστιοπλοΐα,

στην Ολυμπιάδα

της Ρώμης

το 1960, ο ΝΟΕ

τίμησε όλους τους

Ολυμπιονίκες από

τότε μέχρι σήμερα

και ανέδειξε

στους φίλους

της ιστιοπλοΐας

τη σημασία

της προσπάθειας

όλων αυτών

που συνέβαλαν

στην πρόοδο

της αγωνιστικής

και ψυχαγωγικής

ιστιοπλοΐας.

Του Γεωργίου Δεσποτόπουλου, Πλοίαρχου Π.Ν. (ε.α.), Αναπληρωτού έφορου ναυτικής δράσης


νότητές τους σε αυτά τα δύσκολα από πλευράς

χειρισμών σκάφη.

Ο αγώνας, παρά το λίγο αεράκι, διεξήχθη με

μεγάλη επιτυχία.

Έλαβαν μέρος τα ακόλουθα κλασικά και πα-

ραδοσιακά σκάφη, κατά σειρά τερματισμού,

αφού ελήφθησαν υπ’ όψιν οι διορθωμένοι χρό-

νοι που λογίζονται σε τέτοιου είδους αγώνες:

1.«FLAMINGO» του Αντώνη Νικολάρα

2.«GLARAMARA» του Γιώργου Ανδρεάδη

3.«CANDIDA» του Ανδρέα Μαρτίνου

4.«LARNE» του Αλ. Κέδρου

5.«FLEURT JE» του Φινλανδού Rabbe Gronblom

6.«ΘΕΛΓΙΝΟΣ» του Ανδρέα Ποταμιάνου

7.«TAI-MO-SHAN» του Χρήστου Σκλαβούνη

8.«ΚΥΡΙΑ ΝΙΚΗ» του Γ. Φυρίππη

9.«AMAZON» του Δημήτρη Μπάκου

10.«ΚΑΡΤΕΡΙΑ» του Κώστα Περατικού

Εκτός συναγωνισμού έτρεξαν και τα ακό-

λουθα σκάφη:

- «STEELHEAD» του Δημήτρη Παντελεημονίτη

- «SAMADHI II» του Νικολάου Σταυρόπουλου

- «SEA JOY» του Γιώργου Προκοπίου

- «WINSTON CHURCHILL» του Σ. Ευσταθίου

- «CHRISTIANNA B.» του καπετάν Παναγιώτη

Τσάκου

Μετά το πέρας των αγώνων, ο ναύαρχος του

ΝΟΕ, μαζί με τη σύζυγό του, βασίλισσα Άννα-

Μαρία, μετέβη στις εγκαταστάσεις του ΝΟΕ, όπου

παρουσία δεκάδων μελών του ομίλου, Ολυμπιο-

νικών και γονέων των αθλητών, επέδωσε και

στους 50 ενεργούς μικρούς και νέους αθλητές

του αθλητικά μπλουζάκια και καπελάκια με το

ανανεωμένο σήμα της αγωνιστικής ομάδος του

ΝΟΕ. Στη συνέχεια, απένειμε το κύπελλο ομίλου

αγωνιστικότητας

για τα 50 χρόνια

10

στο καλύτερο αγωνιστικό

πλήρωμα για το 2010. Με

ομόφωνη απόφαση του

Δ.Σ. του ΝΟΕ, αυτοί ήταν οι

Αλέξανδρος και Γεώργιος

Καββάς, οι οποίοι διακρί-

θηκαν τόσο σε πανελλή-

νιους όσο και σε παγκό-

σμιους αγώνες, με σκάφη

τύπου 420.

Στη συνέχεια, συγκινη-

τική ήταν η στιγμή όταν ο

10χρονος αθλητής των Op-

timist Ιωάννης Μαυράγγε-

λος επέδωσε με τη σειρά του ανάλογο υλικό με

το ανανεωμένο σήμα της αγωνιστικής ομάδος του

ομίλου στον πρώτο χρυσό Ολυμπιονίκη με τα

λόγια: «Μεγαλειότατε, χρόνια πολλά για την

εορτή σας. Οι αγωνιστικές ομάδες του ΝΟΕ θα το

θεωρούσαν τιμή τους να φέρετε το σήμα του ομί-

λου μας».

Τέλος, ο πρόεδρος του ΝΟΕ Αλέξανδρος Πα-

παδόγγονας, εκ μέρους του διοικητικού συμβου-

λίου, παρέδωσε στον βασιλέα Κωνσταντίνο, τέως

βασιλέα των Ελλήνων, επ’ ευκαιρία της ονομα-

στικής του εορτής, πλακέτα με το διακριτικόν

σήμα του ναυάρχου του ΝΟΕ. Στην αντιφώνησή

του, ο βασιλεύς ευχήθηκε «χρόνια πολλά»

στους εορτάζοντας και εξέφρασε τη χαρά του που

παρευρίσκεται μαζί με τα μέλη του ΝΟΕ και ιδίως

με τους μικρούς του αθλητές!

Την Κυριακή 22 Μαΐου, ήταν προγραμματισμέ-

νος ο πλους πέριξ σημαντήρων από σκάφη τύπου

Dragon. Αξιοσημείωτον ήταν ότι η εκκίνηση εδόθη

από το παρατηρητήριο αγώνων του ΝΟΕ, πάνω

στον λόφο, με σήμανση χρόνου με τις παραδοσια-

κές μαύρες μπάλες και κανονιοβολισμούς, γεγο-

νός που είχε να γίνει πλέον των 30 ετών.

Οι βασιλεύς Κωνσταντίνος, Οδυσσεύς Εσκι-

τζόγλου και Γεώργιος Ζαΐμης επέβησαν του

Dragon «ΠΡωΤΕΥΣ» (το ίδιο όνομα έφερε και

το Dragon του αείμνηστου πατρός του βασιλέα,

Παύλου) και γρήγορα προσαρμόστηκαν με τη

νέα τεχνολογία των σκαφών, παρά τα χρόνια

που πέρασαν.

ΑΕΛΛΩ


Αυτή η πρώτη κοινή εμφάνιση με Dragon του

Χρυσού Ολυμπιακού πληρώματος της Ρώμης,

από το 1964, χάρισε σε όλους τους παρευρισκό-

μενους στιγμές συγκινήσεως.

Ο πλους διεξήχθη με απόλυτη επιτυχία και

εξελίχθη τελικά σε άτυπο αγώνα, χωρίς όμως

την έκδοση αποτελεσμάτων.

Στη συνέχεια, όλοι οι συμμετέχοντες, μαζί με

τους μικρούς αθλητές του ΝΟΕ που πλαισίωσαν

τον αγώνα και πολλούς Ολυμπιονίκες που πα-

ρευρέθησαν, τίμησαν τα σουβλάκια στον νεώ-

σοικο, μια παράδοση που τηρείται ευλαβικά για

πολλά χρόνια μετά από αγώνες του ομίλου. Εκεί

ο πρόεδρος του ομίλου έδωσε αναμνηστικά

ομοιώματα του Dragon σε όλα τα συμμεθεξάντα

σκάφη. Όλοι έβγαλαν φωτογραφίες μπροστά στο

Ολυμπιακό σκάφος της Ρώμης «ΝΗΡΕΥΣ», που

ευρίσκεται (ως μουσειακό κομμάτι πια) μέσα

στον νεώσοικο του ΝΟΕ, για να θυμίζει σε όλους

τους αθλητές και τους μαθητές ιστιοπλοΐας το

πρώτο ελληνικό κατόρθωμα!

Ο βασιλεύς Κωνσταντίνος, με τη σύζυγο

του βασίλισσα Άννα-Μαρία και την αδελφή του

πριγκίπισσα Ειρήνη, παρέμεινε επί δίωρο στον

χώρο, συνομίλησε με όλους, μικρούς και με-

γάλους, μέσα σε μια ζεστή και ευχάριστη από

κάθε άποψη ατμόσφαιρα.

Το βράδυ της ίδιας ημέρας (στο επίσημο δεί-

πνο), μέσα στις κατάμεστες από μέλη και φίλους

τους αίθουσες του ΝΟΕ (ρεκόρ συμμετοχής σε

εκδηλώσεις), τιμήθηκαν και οι δεκαοκτώ Ολυμ-

πιονίκες.

Όλοι μας, κάποιες φορές στη ζωή μας, βιώ-

σαμε στιγμές υπέρτατης ευτυχίας, όταν μετά από

σκληρές προσπάθειες, επιμονή, υπομονή και

εργασία, κατορθώσαμε να πετύχουμε τον στόχο

μας με επιτυχία! Ζήσαμε στιγμές, ώρες, ημέρες,

ίσως και μήνες, τα βλέμματα θαυμασμού,

επιδοκιμασίας και χαράς των δικών μας ανθρώ-

πων και των συνεργατών μας, απολαμβάνοντας

αυτό το υπέροχο συναίσθημα της επιτυχίας!

Ελάχιστοι άνθρωποι, όμως, είχαν το προνό-

μιο -που το απέκτησαν έπειτα από σκληρές προ-

σπάθειες- να βιώσουν την επιδοκιμασία και τον

θαυμασμό για το επίτευγμά τους από ένα ολό-

κληρο έθνος! Αυτοί, στη συγκεκριμένη περί-

πτωση, είναι η κατηγορία των Ολυμπιονικών.

Είχαμε την τιμή και τη χαρά να δούμε ανά-

μεσά μας 18 από αυτούς, που τα τελευταία 50

χρόνια χάρισαν σε όλους τους Έλληνες στιγμές

έξαρσης και εθνικής υπερηφάνειας, γιατί με τις

προσπάθειές τους και τις επιτυχίες τους στην

ιστιοπλοΐα μάς έκαναν όλους να βροντοφωνά-

ξουμε σε όλον τον κόσμο: «Αυτοί είμαστε, αυτοί

είναι οι Έλληνες!».

Έξι από αυτούς είχαν επιπλέον το προνόμιο

να μας καθηλώσουν -όπου και να ευρισκόμεθα,

είτε στην Ελλάδα είτε στο εξωτερικό, όλους όσοι

αισθάνονται και έχουν ελληνική εθνική συνεί-

δηση- ακούγοντας τον Εθνικό μας Ύμνο και

ΑΕΛΛΩ12

βλέποντας την ελληνική σημαία να υψώνεται

ψηλότερα απ’ όλες τις άλλες.

Τρεις δε από αυτούς είχαν το προνόμιο και την

ευτυχία να είναι ΑΥΤΟΙ που, με την επιτυχία τους,

είναι οι ΠΡωΤΟΙ που το κατόρθωσαν και άνοιξαν

τον δρόμο για τους υπόλοιπους 15 - και ελπίζουμε

και για πολλούς ακόμη στο μέλλον.

Ο Ναυτικός Όμιλος Ελλάδος, ως ένας από

τους πρωτοπόρους ομίλους στα ιστιοπλοϊκά

αγωνιστικά δρώμενα της πατρίδος μας, συναι-

σθανόμενος και ανταποκρινόμενος με ευθύνη

πάντα στις απαιτήσεις, προκλήσεις και υποχρε-

ώσεις του, αποφάσισε, επ’ ευκαιρία της συμπλη-

ρώσεως 50 ετών από την κατάκτηση του 1ου

Ελληνικού Χρυσού Ολυμπιακού Μεταλλίου στην

Ιστιοπλοΐα, στην Ολυμπιάδα της Ρώμης το 1960,

να τιμήσει όλους τους Ολυμπιονίκες της ιστιο-

πλοΐας τα τελευταία 50 χρόνια, γιατί με τα επι-

τεύγματά τους έδωσαν τη δυνατότητα σε χιλιάδες

νέους να τους μιμηθούν και να τους ακολουθή-

σουν στον δρόμο που αυτοί χάραξαν και άνοιξαν.

Νέους που προσπάθησαν και πάλεψαν, με στόχο

την επιτυχία, με ήθος, άμιλλα και αξιοπρέπεια,

για να διακριθούν διεθνώς στον υγρό στίβο.

Ο ΝΟΕ, αλλά και όλοι οι ναυτικοί όμιλοι, αι-

σθανόμαστε δίπλα μας και τους 18 Ολυμπιονί-

κες, γιατί πρέπει να είναι πάντα τα πρότυπα για

τους νέους μας, για τα παιδιά μας. Αυτοί είναι:

� Δεληγιάννης Δημήτριος, 6ος Ολυμπιονίκης

στο Λος Άντζελες το 1984, με σκάφος τύπου

Soling. Συμμετείχε σε 3 Ολυμπιάδες.

� Σπυρίδης Γεώργιος, 6ος Ολυμπιονίκης στο Λος

Άντζελες το 1984, με σκάφος τύπου Soling.

Συμμετείχε σε 1 Ολυμπιάδα.

� Πελεκανάκης Λεωνίδας, 6ος Ολυμπιονίκης

στο Λος Άντζελες το 1984, με σκάφος τύπου

Star. Συμμετείχε σε 3 Ολυμπιάδες.

� Κουλιγκάς Παναγιώτης, 5ος Ολυμπιονίκης στο

Μεξικό το 1968, με σκάφος τύπου Finn. Συμ-

μετείχε σε 2 Ολυμπιάδες.

� Παπαθανασίου Αιμίλιος, 5ος Ολυμπιονίκης

στην Αθήνα το 2004, με σκάφος τύπου Finn.

Συμμετείχε σε 3 Ολυμπιάδες.

� Μπούκης Δημήτριος, 4ος Ολυμπιονίκης στην

Ατλάντα των ΗΠΑ το 1996, με σκάφος τύπου

Star. Συμμετείχε σε 3 Ολυμπιάδες.

� Κραβαριώτη Βιργινία, Χάλκινο Μετάλλιο στο

Πεκίνο το 2008, με σκάφος τύπου Yngling.


� Παπαδοπούλου Σοφία, Χάλκινο Μετάλλιο στο



� Ραπανάκης Αριστείδης, Χάλκινο Μετάλλιο στη

Μόσχα το 1980, με σκάφος τύπου Soling. Συμ-

μετείχε σε 1 Ολυμπιάδα.

� Γαβρίλης Τάσος, Χάλκινο Μετάλλιο στη

Μόσχα το 1980, με σκάφος τύπου Soling. Συμ-

μετείχε σε 1 Ολυμπιάδα.

� Τάσος Μπουντούρης, 6η θέση στην κατηγορία

Finn, 1976, Μόντρεαλ.

� 6η θέση στην κατηγορία Soling, 1984, Λος

Άντζελες.


� 4η θέση στην κατηγορία Star, 1996,

Ατλάντα.

� Χάλκινο Μετάλλιο στη Μόσχα το 1980, με

σκάφος τύπου Soling. Συμμετείχε σε 6

Ολυμπιάδες.

� Ηλίας Χατζηπαυλής, 6η θέση στην κατηγορία

Star, 1984, Λος Άντζελες.

� Ασημένιο Μετάλλιο στo Μόναχο το 1972,

με σκάφος τύπου Finn. Συμμετείχε σε 4

Ολυμπιάδες.

� Αιμιλία Τσουλφά, Χρυσό Μετάλλιο στην Αθήνα

το 2004, με σκάφος τύπου 470. Συμμετείχε

σε 3 Ολυμπιάδες.

� Σοφία Μπεκατώρου, Χάλκινο Μετάλλιο στο


� Χρυσό Μετάλλιο στην Αθήνα το 2004, με

σκάφος τύπου 470. Συμμετείχε σε 3 Ολυμ-

πιάδες.

� Νικόλας Κακλαμανάκης, 6η θέση στο Σίδνεϊ

το 2000, με σκάφος τύπου Mistral.

� Ασημένιο Μετάλλιο στην Αθήνα το 2004, με

σκάφος τύπου Mistral

� Χρυσό Μετάλλιο στην Ατλάντα το 1996, με

σκάφος τύπου Mistral. Συμμετείχε σε 5 Ολυμ-

πιάδες.

� Γιώργος Ζαΐμης, Χρυσό Μετάλλιο στη Ρώμη το

1960, με σκάφος τύπου Dragon.

� Οδυσσέας Εσκιτζόγλου, Χρυσό Μετάλλιο στη

Ρώμη το 1960, με σκάφος τύπου Dragon.

� Διάδοχος Κωνσταντίνος, Χρυσό Μετάλλιο στη

Ρώμη το 1960, με σκάφος τύπου Dragon.

Οι περίπου 500 καλεσμένοι παρακολούθησαν,

μέσω γιγαντοοθονών, την απονομή επάθλων στα

κλασικά σκάφη. Συγκίνηση σε όλους προκάλεσε

η βράβευση των 14 παρόντων Ολυμπιονικών, οι

οποίοι, ανεξαρτήτως ηλικίας, τίμησαν με την πα-

ρουσία τους αυτή την ωραία εκδήλωση. Παρέστη-

σαν, εκτός των τριών Ολυμπιονικών της Ρώμης,

και οι χρυσοί Ολυμπιονίκες, Αιμιλία Τσουλφά,

Σοφία Μπεκατώρου και Νικόλαος Κακλαμανά-

κης, οι χάλκινοι Ολυμπιονίκες Βιργινία Κραβα-

ριώτη, Σοφία Παπαδοπούλου, Αριστείδης

Ραπανάκης, Τάσος Γαβρίλης και Τάσος Μπουντού-

ρης, καθώς και οι κατέχοντες την 5η και 6η θέση

Παναγιώτης Κουλιγκάς, Δημήτρης Δεληγιάννης

και Γεώργιος Σπυρίδης.

Μίλησαν τόσο ο χρυσός τότε διάδοχος Κων-

σταντίνος όσο και οι Κακλαμανάκης και Μπε-

κατώρου. Ο πρόεδρος της Ελληνικής Ολυμπια-

κής Επιτροπής Σ. Καπράλος υπενθύμισε στους

παρισταμένους ότι η Ελληνική Ολυμπιακή Επι-

τροπή έχει σε ιδιαίτερη εκτίμηση την ιστιοπλοΐα,

καθ’ όσον στην Ολυμπιάδα της Αθήνας η αφή

στην τελετή ενάρξεως και το σβήσιμο στην τε-

λετή λήξεως της Ολυμπιακής φλόγας έγιναν

από ιστιοπλόους, τους Νίκο Κακλαμανάκη και

τη Σοφία Μπεκατώρου. Αυτό είναι μοναδικό σε

όλες τις Ολυμπιάδες!

Ο πρόεδρος του ΝΟΕ Αλέξανδρος Παπαδόγ-

γονας μαζί με τα λοιπά μέλη του Δ.Σ. ήταν σε όλες

τις εκδηλώσεις. Στο τέλος, ως οικοδεσπότης,

επέδωσε στο χρυσό πλήρωμα του 1960 επάρ-

γυρα μοντέλα του σκάφους «ΝΗΡΕΥΣ».

Θερμές ευχαριστίες απηύθυνε σε αυτούς

που με την οικονομική τους ενίσχυση βοήθησαν

να πετύχει αυτή η -από κάθε πλευρά- αθλητική

εκδήλωση.

Τους αναφέρουμε τιμώντας τους και προ-

τρέποντας τα μέλη μας -και όχι μόνο- να τους

μιμηθούν:

Όλη η ιστορία

της αγωνιστικής

ιστιοπλοϊας

ήταν εκεί

ΑΕΛΛΩ14

� Ο Γεώργιος Προκοπίου, μέλος του Δ.Σ. του ΝΟΕ

� Ο Γεώργιος Ανδρεάδης, α’ αντιπρόεδρος

του Δ.Σ. του ΝΟΕ

� Το ίδρυμα Μαρίας Τσάκου

� Ο Μάρκος Νομικός, μέλος του ΝΟΕ

� Η εταιρεία Atalanta Golden Yachts

� Ο Κωνσταντίνος Γουλανδρής

� Ο Σπύρος Κοκοτός, μέλος του Δ.Σ. του ΝΟΕ

� Η εταιρεία P.L. Ferrari Insurance Brokers

� Η Αναστασία Κόντη, μέλος του ΝΟΕ

� Ο Νικόλαος Τσαβλίρης, μέλος του ΝΟΕ

� Ο Ιάσων Στράτος, μέλος του ΝΟΕ

� Η εταιρεία Αφοί Ξηρομερίτη

ΠΑΡΑΛΕΙΠΟΜΕΝΑ ΤΩΝ ΕΚΔΗΛΩΣΕΩΝΣτην ομιλία του, ο τέως βασιλεύς των Ελλή-

νων Κωνσταντίνος αποκάλυψε για πρώτη

φορά δημοσίως τι τον έκανε να ασχοληθεί με

την ιστιοπλοΐα.

Όταν ήταν 18χρονος, είχε αποφασίσει να κα-

τέβει στους Ολυμπιακούς Αγώνες με το άθλημα

της ιππασίας! Τον απέτρεψε ο πατέρας του, βα-

σιλεύς Παύλος, γνωρίζοντάς του ότι ένας διά-

σημος τότε ιππέας, ύστερα από κάποιο ατύχημα

που είχε, δεν μπορούσε πια να κάνει παιδιά.

Οπότε, εφόσον δεν είχε αποκτήσει ακόμα ούτε

αδελφό ούτε παιδιά, το καλύτερο που είχε να

κάνει ήταν να αλλάξει άθλημα!

Ο βασιλεύς Κωνσταντίνος εξέφρασε την

αισιοδοξία του για το μέλλον της ιστιοπλοΐας.

Αυτή η αισιοδοξία πηγάζει από τα βλέμματα

των μικρών αθλητών του ΝΟΕ που αντίκρισε,

όταν τους βράβευε την προηγούμενη ημέρα.

Στην ιστιοπλοΐα το μόνο που έχει αλλάξει από

την εποχή του είναι η τεχνολογία. Όλα τα

άλλα παραμένουν τα ίδια. Καινούργια σκάφη

με απεριόριστες δυνατότητες, που χρειάζονται

τον ίδιο κόπο, το ίδιο πείσμα, την ίδια επιμονή

και υπομονή από τους νέους αθλητές!

Στην τελετή παρουσίασης των αθλητών

στον ναύαρχο του ομίλου και στα μέλη του ΝΟΕ

παρέστησαν όλοι οι αθλητές του ομίλου, πλην

αυτών που την ίδια ώρα έγραφαν εξετάσεις ή

ασθενούσαν! Η εκδήλωση αυτή καθιερώθηκε

να γίνεται κάθε χρόνο, δεδομένου ότι τα μέλη

του ομίλου μας πρέπει να τιμούν τους αθλητές

που εκπροσωπούν τον ΝΟΕ σε όλες τις αγωνι-

στικές εκδηλώσεις στην Ελλάδα και στο εξω-

τερικό. Το επαμειβόμενο κύπελλο αγωνιστι-

κότητας επανήλθε και θα επιδίδεται σε

αθλητή/αθλήτρια ή πλήρωμα του ΝΟΕ που, με

τις επιδόσεις, τη συμπεριφορά και το ήθος, θα

είναι το πρότυπο των υπολοίπων. Αθλοθέτης

είναι του μέλος του ΝΟΕ και παλαιό μέλος του

Δ.Σ. Θεμιστοκλής Λεμπεσόπουλος εις μνήμην

του πατρός του!

Τα χρήματα που τυχόν περίσσεψαν από τις

εκδηλώσεις θα διατεθούν εξ ολοκλήρου

υπέρ της ναυταθλητικής δραστηριότητας του

ομίλου. Και οι ανάγκες, ιδίως τις εποχές που

διανύουμε, είναι μεγάλες και επιτακτικές! Οι

κρατικές χορηγίες μηδενίσθηκαν και οι δρα-

στηριότητες των αθλητών μας εξαρτώνται

πλέον καθαρά από τις χρηματοδοτήσεις του

ομίλου. Τέλος, μη λησμονούμε ότι βρισκόμα-

στε σε προ-Ολυμπιακή χρονιά και τουλάχι-

στον ένας αθλητής μας, ο Παναγιώτης

Καμπουρίδης, δίνει τη μάχη της προκρίσεως

στην κατηγορία σκαφών 470, με πολύ μεγά-

λες πιθανότητες, εφόσον προκριθεί, να στε-

φθεί Ολυμπιονίκης. Η προσπάθειά του, εκτός

από κόπο, χρειάζεται και την οικονομική ενί-

σχυση, ιδίως τη δική μας!

Αξίζει να αναφερθεί ότι η οργανωτική επι-

τροπή εξεπλάγη ευχάριστα όταν διαπίστωσε τη

μαζική συμμετοχή των κλασικών και παραδο-

σιακών σκαφών, οι ιδιοκτήτες των οποίων με

μεγάλη ευχαρίστηση δήλωσαν συμμετοχή σε

έναν μικρό -από απόψεως αποστάσεως και


χρόνου- αγώνα, αλλά με τόσο μεγάλη σημα-

σία και συμβολισμό για την ιστιοπλοΐα!

Τα σκάφη τύπου Dragon από τότε που

έπαψαν να είναι ολυμπιακή κλάση εξαφανί-

στηκαν από την Ελλάδα, ενώ στον υπόλοιπο

κόσμο και ιδίως στην Ευρώπη ζουν και βασι-

λεύουν! Το 2010 είχαν μετρηθεί παγκοσμίως

πάνω από 1.400!

Την κλάση στην Ελλάδα αναβίωσε ο ΝΟΕ,

με πρωτοβουλία του μέλους του, Αντώνη Νι-

κολάρα, ο οποίος είναι και ο πρόεδρος της Ελ-

ληνικής Κλάσεως Dragon. Έτσι, τα υπέροχα

αυτά σκαριά σιγά-σιγά αυξάνονται και εδώ και,

αισίως, μέχρι το τέλος του καλοκαιριού θα

φθάσουν σε διψήφιο νούμερο!

Εντύπωση έκανε σε όλους η απλότητα, η με-

τριοφροσύνη και το ήθος όλων των Ολυμπιονι-

κών που παρέστησαν στις εκδηλώσεις. Πολλοί

ιστιοπλόοι τούς συναντούν αρκετά συχνά τόσο

στη θάλασσα όσο και στα διάφορα στέκια του

Τουρκολίμανου. Όλοι τους αναγνωρίζουν και ευ-

χαριστούν τους Έλληνες και την πατρίδα για την

αγάπη και τις τιμές που τους έδωσαν (σε άλλους

περισσότερες, σε άλλους λιγότερες) και όλοι

τους θα ήθελαν να συνεχίσουν να προσφέρουν

τις υπηρεσίες τους για το καλό της ιστιοπλοΐας.

ΕΜΕΙΣ δεν θα πρέπει να τους ξεχάσουμε και σε

κάθε ευκαιρία θα πρέπει να τους έχουμε δίπλα

μας και πάντα να αναγνωρίζουμε πως με τις

προσπάθειές τους σήκωσαν την Ελλάδα και τα

αγωνιστικά ιστιοπλοϊκά δρώμενα ψηλά! Τα παι-

διά μας αυτούς πρέπει να έχουν πρότυπα, αυ-

τούς πρέπει να προσπαθήσουν να μιμηθούν, όχι

για να μας φέρουν μόνο κάποιο μετάλλιο, αλλά

για να μάθουν ότι τίποτα στη ζωή δεν έρχεται

χωρίς κόπο, προσπάθεια, υπομονή και επιμονή!

Το Δ.Σ., μέσα από τις στήλες του «ΑΕΛΛω»,

θα ήθελε να ευχαριστήσει όλους αυτούς -

μέλη, προσωπικό, προπονητές, αθλητές- που

με κάθε τρόπο συνέβαλαν στην επιτυχία

αυτών των εκδηλώσεων. Όλοι τους απέδει-

ξαν για ακόμη μία φορά την αγάπη τους για

τον όμιλο και ότι με τη συνεργασία μπορούμε

να πετύχουμε κάθε στόχο και σκοπό. Για να

μην αδικηθεί κάποιος, δεν θα αναφέρουμε

ονομαστικά κανέναν, αλλά διαβεβαιώνουμε

τα μέλη μας ότι σε όποιον ζητήθηκε να προ-

σφέρει, αυτός το έκανε με μεγάλη του χαρά

και προθυμία!

Και για να θυμηθούμε λίγο τα παλιά! Στους

πρώτους σύγχρονους Ολυμπιακούς Αγώνες

της Αθήνας, το 1896, είχαν προγραμματισθεί

«Ναυτικοί Αγώνες», οι οποίοι θα άρχιζαν την

1η Απριλίου στον όρμο Φαλήρου. Αλλά, λόγω

ισχυρής θαλασσοταραχής (ισχυροί νοτιάδες),

οι αγώνες ματαιώθηκαν, προς μεγάλη απο-

γοήτευση του πλήθους των Αθηναίων που είχε

συγκεντρωθεί για να τους παρακολουθήσει.

Περισσότερες πληροφορίες σχετικά με το πρό-

γραμμα των ιστιοπλοϊκών αγώνων δεν έχουν

διασωθεί. Γεγονός, όμως, από μαρτυρίες που

υπάρχουν είναι ότι οι Έλληνες προσδοκούσαν

με μεγάλη ανυπομονησία τη διεξαγωγή τους,

δεδομένου ότι οι αναμετρήσεις εις τη θάλασσα

ήταν ανέκαθεν μέσα στην ιδιοσυγκρασία της

φυλής μας και, στην πρόσφατη ανεξαρτησία

της Ελλάδος, μεγάλη συμβολή είχε ο ναυτικός

αγώνας των Ελλήνων.

ΑΕΛΛΩ16

Έχουν περάσει 50 χρόνια από την κατάκτηση

του πρώτου Χρυσού Ολυμπιακού Μεταλλίου

στην Ιστιοπλοΐα (σε οποιοδήποτε άθλημα,

από το Χρυσό του Κωνστ. Τσικλιτήρα στους

Ολυμπιακούς της Στοκχόλμης, το 1912) από

εσάς και το πλήρωμά σας. Πώς αισθάνεσθε,

αναπολώντας εκείνη την εποχή;

Συγκίνηση, υπερηφάνεια και το αίσθημα ότι

προσφέραμε μια σημαντική υπηρεσία στο Έθνος.

Ενθυμείστε κάποιο χαρακτηριστικό συμ-

βάν κατά τη διάρκεια των Αγώνων που να

περιγράφει και τον βαθμό δυσκολίας επί-

τευξης του στόχου;

Ο βαθμός δυσκολίας δεν περιγράφεται με

ένα συγκεκριμένο συμβάν. Ο καθημερινός

αγώνας και η προσήλωση, όμως, χαράζουν τον

αθλητή και μετά το πέρας των Αγώνων.

Η ενασχόλησή σας με το άθλημα ξεκίνησε

το 1956 και καταφέρατε μέσα σε τέσσερα

χρόνια να φθάσετε στο κορυφαίο επίπεδο.

Σε αυτό τι ρόλο διαδραμάτισε ο πατέρας

σας, βασιλεύς Παύλος, που ήταν και αυτός

δεινός ιστιοπλόος;

Δεν υπήρξε συγκεκριμένη ημερομηνία. Η

ιδέα της ιστιοπλοΐας μού άρεσε από την πρώτη

μου επαφή με το άθλημα, όταν ο πατέρας μου

με πήγε σε έναν αγώνα στην Αλεξάνδρεια, τον

καιρό που βρισκόμασταν ακόμα στην εξορία,

όταν ήμουν ακόμα 3-4 ετών.

Πείτε μας τι σας φέρνει στο μυαλό ο Βα-

σιλικός Ναυτικός Όμιλος Ελλάδος εκεί-

νης της εποχής, πώς ήταν οι εγκατα-

στάσεις του και πώς έχει βοηθήσει ου-

σιαστικά εσάς, αλλά και τη διάδοση του

αθλήματος στη χώρα;

Ο Βασιλικός Ναυτικός Όμιλος τότε και ο ση-

μερινός Όμιλος έπαιζε και συνεχίζει να διαδρα-

ματίζει καίριο ρόλο στη διάδοση του αθλήματος

και στην υποστήριξη των νέων αθλητών.

Πώς βλέπετε την ιστιοπλοΐα σήμερα; Έχει

αλλάξει κατά πολύ το άθλημα; Kαι τι έχετε

να συμβουλέψετε τους νέους που θέλουν

να ασχοληθούν με αυτό;

Η χώρα μας έχει πολλούς, καλούς νέους

αθλητές, που πλαισιώνονται από τους παλιούς,

οι οποίοι αποτελούν παράδειγμα προς μίμηση.

Οι αγώνες σήμερα είναι το ίδιο δύσκολοι. Για να

φτάσει ο νέος ιστιοπλόος σε διεθνές επίπεδο,

χρειάζεται αφοσίωση, σκληρή προπόνηση και

πολλή υπομονή.

Συνέντευξις του Βασιλέωςστον Kωνσταντίνο I. Παπαμιχαλάκη

ημερολόγιο γέφυρας

ΑΕΛΛΩ18

Σε εκδήλωση που διοργανώθηκε προςτιμήν του, ο καπετάν Παναγιώτης Τσά-κος, γνωστός για το βαρυσήμαντο

έργο του στη διάδοση του ελληνικού πνεύ-ματος ανά τον κόσμο, συγκέντρωσε τηνπροσοχή όλων των παρευρισκομένων, μι-λώντας με το ασίγαστο πάθος που τον δια-κρίνει και τη μεγάλη του αγάπη για τηναυτική κουλτούρα, για την κατάσταση τηςελληνικής ναυτιλίας. «Σε δύο παράγοντεςστηρίχτηκε η ελληνική ναυτιλία», είπε με-ταξύ άλλων. «Στον Έλληνα ναυτικό καιστον Έλληνα πλοι-οκτήτη - καραβοκύρη.Αν δεν συνεχίσουμε ναανανεώνουμε τη ναυτι-λία μας με έμψυχο δυ-ναμικό, με νέους στουςοποίους εμείς οφεί-λουμε να μεταδίδουμετο δικό μας πάθος καιτη δική μας αγάπη, τότεη ναυτιλία μας θααφελληνιστεί», τόνισεο μεγάλος Έλληνας κα-πετάνιος, συνεχίζοντας: «Μπορεί τα ελλη-νόκτητα πλοία να εξακολουθήσουν ναπλέουν για πολλές γενεές μεταξύ Καρδα-μύλων και Μοντεβιδέο, εάν όμως σταπλοία είναι ξένοι, τότε θα κοπεί ο συνδετι-κός κρίκος με τον εθνικό κορμό».

Επικαλούμενος τους αριθμούς, για ναυπενθυμίσει στους «έχοντες ασθενήμνήμη» τι εστί ελληνική ναυτιλία για την οι-κονομία αυτής της χώρας, ο καπετάν Τσά-κος επεσήμανε ότι το ναυτιλιακόσυνάλλαγμα που εισήλθε στη χώρα μας το

2009 έφτασε τα 18 δισ. ευρώ καθαρά, «κα-νείς όμως δεν το παίρνει είδηση», όπωςχαρακτηριστικά είπε.

Αναφερόμενος στον τομέα της ελληνι-κής ναυπηγικής βιομηχανίας, ο καπετάνΤσάκος επεσήμανε μεταξύ άλλων: «ΣτηνΕλλάδα, δυστυχώς, δεν παράγουμε πλέονπλοία. Εάν όμως δεν παράγουμε και τίποτααπό τα τεχνικά εργαλεία των πλοίων, τότεθα ξεχάσουμε ακόμη και τον χειρισμότους». Και πρόσθεσε: «Πώς γίνεται να εί-μαστε πρώτοι σε ποσότητα και σε ποιότητα

στη ναυτιλία και να δε-χόμαστε να είμαστε τε-λευταίοι σε όλους τουςάλλους τομείς; Πώςείναι δυνατόν εμείς πουαπολαμβάνουμε τουςκαρπούς των προηγου-μένων γενεών, των γο-νιών μας, να αφήνουμετην οικονομία τηςχώρας σε αυτή την κα-τάσταση; Στο Πέραμα,τα ναυπηγεία μας να

πουλιούνται για ένα ευρώ και να μη βρί-σκουν αγοραστή; Τι άλλο έχουμε χάσειπαρά τη θέλησή μας; Ας ψαχτούμε».

Κλείνοντας με μια ευχή-προτροπή, οκαπετάν Παναγιώτης Τσάκος είπε: «Ας ξα-ναενώσουμε τις προσπάθειές μας, ώστε -κι ας μην μπορούμε να ξανακατασκευά-σουμε ολόκληρη την τριήρη- να κατα-σκευάσουμε τουλάχιστον τα κουπιά της ήτα ιστία της. Ελάτε να ξαναγαπήσουμε τηθάλασσα και τη ναυτιλία».

Πηγή: Περιοδικό «Εφοπλιστής»

«Όχι» στον αφελληνισμότης ναυτιλίας μαςΜε την ευκαιρία της βραβεύσεώς του από το Ελληνικό Ινστιτούτο Ναυτικής Τεχνολογίας ως «πανάξιος συνεχιστήςτης Ελληνικής Εμπορικής Ναυτιλίας», ο καπετάν Παναγιώτης Τσάκος έκρουσε για ακόμη μία φορά τον κώδωνα του κινδύνου για τη χαμηλή προσέλκυση των νέων της Ελλάδος στο ναυτικό επάγγελμα.


«Κι ας μην μπορούμε

να ξανακατασκευάσουμε

ολόκληρη την τριήρη,

ας κατασκευάσουμε

τουλάχιστον

τα κουπιά της

ή τα ιστία της»

Του Θεμιστοκλή Λεμπεσόπουλου, Μέλους ΝΟΕ

τέχνη

ΑΕΛΛΩ20

Γριά της Άνδρου

Γέννημα θρέμμα της Κύθνου, οΑντώνης Ρίζος, αφού φοίτησε στηΣχολή Ναυτικών Δοκίμων, υπη-

ρέτησε στο Πολεμικό μας Ναυτικό επί35 χρόνια, έχοντας περισσότερα απόαυτά στη θάλασσα. Όταν αποστρατεύ-θηκε, το 1994, παρά τις σπουδές καιτην εξειδίκευσή του στον τομέα τωνΝαυτικών Τηλεπικοινωνιών, αποφά-σισε να ακολουθήσει την καλλιτεχνικήτου φύση και τις ανησυχίες του στα ει-καστικά. Έτσι λοιπόν, για ακόμη μίαφορά στη ζωή του, κάθισε στα θρανίαγια δύο χρόνια, στο Κέντρο Γραμμάτωνκαι Τεχνών «Άποψη» της ΔήμητραςΤσούχλου, όπου και σπούδασε τηντέχνη του ψηφιδωτού κοντά στους δα-σκάλους του, Νικόλα Τόλη και ΜάτωΙωαννίδου. «Πάντα ήμουν λάτρης τηςτέχνης. Ζωγράφιζα από παιδί. Εξάλλου,κάτι δεν πρέπει να μου είχε χαρίσει καιο Θεός; Στις σχολές αυτές, οι “ειδικοί”σε κατευθύνουν και βάζουν σε παρα-γωγική τάξη και παιδεία τις ικανότητέςσου, δίνοντάς σου γερές βάσεις. Τηνπερίοδο της φοιτήσεώς μου στην“Άποψη” αλλά και μετά, ταξίδευασυχνά στο Λονδίνο για να βλέπω τον γιομου που σπούδαζε και έτσι είχα την ευ-καιρία να γυρίζω σε αξιόλογα βιβλιο-πωλεία, όπου προμηθεύτηκα πολύενδιαφέρουσα και εξειδικευμένη βι-βλιογραφία για τα ψηφιδωτά. Από εκεί,πιστεύω πως πήρα ακόμη ένα 30% τωνγνώσεων, γιατί το υπόλοιπο που απέ-κτησα προέρχεται από τη συνεχή ενα-σχόληση, τη σκληρή δουλειά και την

εμπειρία που μου έδωσαν όλα αυτά»,λέει ο ψηφοθέτης και συνεχίζει: «Αυτόπου κέντρισε το ενδιαφέρον μου καιστράφηκα προς τα ψηφιδωτά είναι τοότι πρόκειται για μία αρχαία ελληνικήτέχνη που ξεκίνησαν οι πρόγονοί μας4.000-5.000 χρόνια π.Χ. Για την Ιστο-ρία, να προσθέσω ότι, κατά τη ΡωμαϊκήΑυτοκρατορία, οι Ρωμαίοι διδάχθηκαν

και υιοθέτησαν τα μυστικά της τέχνηςαυτής από τους Έλληνες και έτσι το ψη-φιδωτό συνέχισε να μεγαλουργεί. Στοαπόγειό του έφτασε κατά την περίοδοτης Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, όπου,εκτός από τα δάπεδα, τα ψηφιδωτάμπαίνουν στις εκκλησίες, όπου γεννι-ούνται τα επιτοίχια ψηφιδωτά, καθώςκαι τα φορητά (αναθήματα), ενώ στην


Θαλασσινέςψηφίδες μνήμης

Ευρώπη

Απεικονίζοντας μαγευτικά «Ναυτικά θέματα» και προσωπικά βιώματα

με την τέχνη του ψηφιδωτού, ο Αντώνης Ρίζος συναρμολογεί μικρά

ποικιλόχρωμα κομμάτια-ψηφίδες από φυσικά γήινα υλικά και δίνει ζωή

σε γοργόνες, δελφίνια, θαλασσινές θεότητες, ιστορικά μνημεία,

αρχαία ψηφιδωτά, φάρους, βάρκες και πολλά άλλα.

Του Bασιλείου Γιαννακάκου, Υποναύαρχου Π.Ν. (ε.τ.), Γενικού έφορου ΝΟΕ

ΑΕΛΛΩ22

τέχνη εδραιώνονται δυναμικά το χρω-ματιστό γυαλί (σμάλτα), οι πολύτιμοιλίθοι και οι χρυσές ψηφίδες. Δυστυχώςγια τους Έλληνες, ακολουθούν 400χρόνια σκλαβιάς και σκοταδισμού, μεαποτέλεσμα η τέχνη του ψηφιδωτού ναανασχεθεί δραστικά στην Ελλάδα -σχε-δόν να πεθάνει θα έλεγα- και έτσι ηδραστηριότητα γύρω από αυτήν τηνόμορφη τέχνη να «περάσει» σε άλλακέντρα, κυρίως στην Ιταλία. Βεβαίωςτώρα, η τέχνη του ψηφιδωτού έχει εντα-τικότερα δραστηριοποιηθεί πάλι στηχώρα μας, όμως πιστεύω πως δεν κα-τέχει την υψηλή θέση που θα ήθελαν ηιστορία της και η ελληνικότητά της».

Νέα έργα και πρωτοποριακές τεχνικές

Στα 15 χρόνια της ενασχολήσεώς του μετην τέχνη του ψηφιδωτού, ο Αντώνης Ρίζοςέχει ψηφοθετήσει περισσότερα από 180ψηφιδωτά. Οι δημιουργίες του εμπεριέ-

χουν κλασική τεχνική (άμεση - έμμεσηψηφοθέτηση), καθώς και τεχνικές ιδίαςανησυχίας, όπως διαφανή και τρισδιά-στατα ψηφιδωτά, «με παγκόσμια πρωτιάτεχνοτροπίας πάνω σε αυτά», όπως ανα-φέρει ο ίδιος ο καλλιτέχνης.

Παρουσίασε την πρώτη του έκθεσητο ’95 και έκτοτε έχει κάνει 16 ατομικέςκαι ομαδικές εκθέσεις, προχωρώνταςπαράλληλα σε εικαστικές παρεμβάσειςσε χώρους, με θέμα το ψηφιδωτό. Οιατομικές εκθέσεις του παρουσιάζουνπάντα περισσότερα από 30 έργακαθώς, όπως υποστηρίζει, «το θεωρώασέβεια να καλέσω τον κόσμο όπου,αυτοί που θα με τιμήσουν, θα δουν λι-γότερα έργα και συνεπώς υποδεέστεροόγκο/ποικιλία εργασίας, πονημάτων,θεμάτων και τεχνοτροπιών. Κάθε έκ-θεση έχει την ίδια αγωνία και ανησυχία,σαν να ξεκινάς από την αρχή. Παρου-σιάζω πάντα καινούργια έργα και μαζίμε τις κλασικές έχω και πρωτοποριακέςτεχνοτροπίες, πάντα αποδεκτές, όπωςφαίνεται από την ανταπόκριση του ημε-

ρήσιου Τύπου, των επισκεπτών, αλλάκαι τα γραπτά σχόλιά τους».

Η φιλοσοφία της τέχνηςΠοιος είναι ο ορισμός της τέχνης για ένανκαλλιτέχνη; «Το φυσικό περιβάλλονμας είναι όλο μια τέχνη. Τέχνη σημαίνειαυτό που κάνεις να είναι καλαίσθητο,λειτουργικό, όμορφο, τρυφερό και αυτόεπιτυγχάνεται μόνο αν λειτουργείς με τηφιλοσοφία αυτή. Το ίδιο κάνει η φύσηόταν μας “βάζει να τη θαυμάζουμε, είτεβλέποντας τα τοπία της, είτε τα στοιχείατης, είτε τα όντα της θάλασσας. Τέχνηείναι η πεμπτουσία της ζωής. Κάτω απόαυτήν τη φιλοσοφία θέλω να προσπαθώπάντα για το καλύτερο».

Διόλου τυχαίο, αν αναλογιστείκανείς ότι στην τελευταία έκθεση τουΑντώνη Ρίζου, τον Νοέμβριο του2009 στο πολιτιστικό κέντρο «Φλοί-σβος» του δήμου Παλαιού Φαλήρουμε 38 ψηφιδωτά, η επιτυχία ξεπέ-ρασε το 90%.

Καλλιρόη της Κύθνου


«Τα έργα μου και το πέλαγος»

Από το «καταφύγιό» του στηνΚύθνο, με θέα το απέραντο γαλά-ζιο, σε έναν γκρεμό που κατεβαίνειμε 35 μοίρες γωνία προς την αφρι-σμένη θάλασσα, προσανατολι-σμένο πάνω στον Γραίγο, οΑντώνης Ρίζος αντλεί έμπνευσηκαι αστείρευτη θεματολογία για«Ναυτικά Θέματα» από τη θά-λασσα. Όπως χαρακτηριστικά λέεικαι ο ίδιος, «τα έργα μου και τοπέλαγος… Όταν δουλεύω, νιώθωστην κυριολεξία χαμένος. Δενθέλω να σκέφτομαι τίποτα και ναξεφεύγω. Είμαι μέσα στο έργομου και ταξιδεύω μαζί του. Πολ-λές φορές με βασανίζει και στονύπνο μου!

Αυτό είναι κάτι που θεωρώ με-γάλο στοιχείο δύναμης και που ηΚύθνος μού το προσφέρει απλό-χερα, έχω δηλαδή τα απαραίτητα για ναδιαλέγομαι και να τα βάζω με τα στοιχείακαι τα στοιχειά της θάλασσας, βγάζονταςστο καβαλέτο βιώματα με εργαλείο τιςψηφίδες μου».

Κατά την περίοδο προετοιμασίας γιαέκθεση, ο Κυθνιώτης καλλιτέχνης δου-λεύει γύρω στις 16 ώρες την ημέρα, μεπειθαρχία, μεγάλη ακρίβεια και σεβασμόστους κανόνες της αρχαίας ελληνικής τέ-χνης. Και όλα αυτά σε συνδυασμό με με-γάλη αγάπη και υπομονή, αλλιώς, όπωςλέει και ο ίδιος, τα έργα σου δεν θα αρέ-σουν. «Πoτέ δεν αποκλίνει το μυαλό μουαπό τον απαράβατο όρο του ψηφιδωτού,ότι αυτό είναι μια παράσταση που αποτε-λείται αποκλειστικά από γήινα υλικά,όπως αυτά υπάρχουν στη φύση, δηλαδή

μάρμαρο, πέτρες, σμάλτα, οπτή γη,μέταλλα, γυαλί, πορσελάνες, όστρακα,βότσαλα, πολύτιμοι λίθοι, χωρίς κανένααπό αυτά να βάφεται εκ των υστέρων».

Οι ώρες της ανάπαυλας βρίσκουντον Αντώνη Ρίζο στο σαλόνι του σπιτιούτου, μπροστά σε ένα από τα πιο αγαπη-μένα του έργα. Μια γοργόνα, τηναδελφή του Μεγαλέξανδρου, φτιαγ-μένη κατά 70% από αμέθυστο, πάνω σεένα μπρούτζινο φινιστρίνι 95x80 εκ.από διαλυμένο πλοίο του 1900. «Τηνέχω τοποθετήσει πάνω σε 4 παλαιάακροκέραμα σαν τραπεζάκι, για να μαςκάνει παρέα κάθε μέρα και να ρωτάειδιαρκώς… Θα ήταν παράλειψη να μηναναφέρω ότι πολύ αγάπησα και το έργο

μου “ΑΕΛΛω ΙΙ”, που ταξιδεύει αγέρωχαμε πλήρη ιστιοφορία, με δύναμη γύρωστα 4, και το οποίο μου πήρε σχεδόνδύο μήνες να το περατώσω, για ναπάρει τη θέση του μπροστά στους κανα-πέδες του σαλονιού του ΝΟΕ. Έμπνευσηπου έχει να κάνει με το πρώτο σκάφος,δηλαδή το σκάφος του ιδρυτού του Ναυ-τικού Ομίλου Ελλάδος».

Η σχέση του με τη θάλασσα; «Γεν-νήθηκα στη θάλασσα, πήγα σχολείοκοντά στη θάλασσα, είχα μια συναρπα-στική καριέρα γεμάτη από θάλασσακαι όταν τελικά έπιασα στεριά, έχτισατο σπίτι μου στην Κύθνο, δίπλα στη θά-λασσα! Πιο πολύ δεν γίνεται».

Από το «καταφύγιό» τουστην Κύθνο, με θέατο απέραντο γαλάζιο,προσανατολισμένοπάνω στον Γραίγο,ο Αντώνης Ρίζος αντλείέμπνευση και αστείρευτηθεματολογία απότη θάλασσα για τα«Ναυτικά θέματά» του.

Φάρος στο Ρέθεμνος & Φραγκοκάστελο

ΑΕΛΛΩ24

Όταν απεφασίσθη η αγορά τουλόφου Κουμουνδούρου αντίτου ποσού των 1.750.000

δραχμών, άρχισαν στις 27/4/1934 καιοι ενέργειες αξιοποιήσεως του λιμενί-σκου Μουνιχίας. Εστάλη κατ’ αρχάς έγ-γραφο στην Υδρογραφικήν Υπηρεσία γιαεκβάθυνση του λιμενίσκου και λιμενο-ποιήσεως του όρμου Μουνιχίας και στις11/5/1934 αποφασίζεται να μπουν βά-

σεις από μπετόν στις ξέρες «Μυρμήγ-κια», για να τοποθετηθεί φάρος από τουπουργείο Ναυτικών.

Στις 24/5/1934, αποφασίζεται η ανέ-γερσις Εντευκτηρίου του Ομίλου και έτσιαρχίζει ένας οικοδομικός οργασμός στηνπεριοχή. Κατεδαφίζεται το παλαιό κτί-σμα, διαμορφώνεται ο χώρος, ανεγείρε-ται καινούργιο κτίριο και, αφούμεταφέρονται πέτρες από τη νήσο «Στα-


Το χρονικότης ιδρύσεωςτουNOE

Σύντομο χρονικό της ιδρύσεως του ΝΟΕ και ησυμβολή του εις την ανάπτυξιν της ιστιοπλοΐας

και της περιοχής του Μικρολίμανου.Του Θεμιστοκλή Λεμπεσόπουλου, Μέλους ΝΟΕ

λίς» (Κουμουνδούρου), κατασκευάζεταιμόλος για την προστασία του λιμένος. Έτσιδημιουργούνται καινούργιες θέσεις ελλι-μενισμού ιστιοφόρων σκαφών μελών τουΟμίλου, αλλά και άλλων.

Βλέπουμε τελικά να δημιουργείταιένας ασφαλής λιμένας διά τους επαγγελ-ματίες ψαράδες, ανοίγουν θέσεις εργασίαςδιά τους μόνιμους κατοίκους, δημιουρ-γούνται τα πρώτα καρνάγια (του μπαρμπα-Δημοσθένη και του μαστρο-Γιώργη), όπουβγάζουν τα μικρά σκάφη στη στεριά διάδιαφόρους λόγους εργασίας, όπως έβγα-ζαν τις τριήρεις προ χιλιάδων ετών.

Στη περιοχή του Νέου Φαλήρου, πουέχει καθιερωθεί πλέον ως οχώρος για τα μπάνια τωνΑθηναίων, κατέβηκε και ο«ηλεκτρικός» και έχει κτι-στεί ξενοδοχείο και θέατρο.

Ο ΝΟΕ αρχίζει να τραβάειτον κόσμο προς το Τουρκολί-μανο, ανοίγουν οι πρώτες τα-βέρνες («Παπαντώνη»,«Κυρά Δήμητρα» και «Κανά-ρης»), που σερβίρουν την ξα-κουστή μαρίδα Φαλήρου.

Αρχίζουν οι πρώτοι αγώ-νες με επαγγελματικά σκάφη,που διοργανώνει ο δήμαρχοςΑθηναίων Κοτζιάς, με χρημα-τικά έπαθλα (2.000 δρχ. γιατον πρώτο, 1.000 δρχ. για τον

δεύτερο και 500 δρχ. για τον τρίτο). Σε συνεργασία με την Ελληνική Θα-

λασσία Ένωση (ΕΘΕ), γίνονται αγώνες μετα σκάφη του Ομίλου στις διαδρομές Φά-ληρο - Σπέτσες και Φάληρο - Σύρος.

Δημιουργείται η δυνατότητα ατέλειαςσκαφών, δηλαδή να έρχονται σκάφη απότο εξωτερικό, να τρέχουν σε αγώνες καινα επανεξάγονται χωρίς να πληρώνουνδασμούς. Με αυτόν τον τρόπο δημιουρ-γούνται οι πρώτοι διεθνείς αγώνες μεσκάφη τύπου Star.

Έχει πλέον αρχίσει να πνέει ούριοςάνεμος στην ιστιοπλοΐα, με την αγορά σκα-φών τύπου Star τόσον από τον Όμιλο όσο

και από ιδιώτες. Αρχίζουν έτσινα κατεβαίνουν στον Όμιλοόλο και περισσότεροι Αθη-ναίοι, γεγονός που απαιτεί με-γαλύτερη ανάπτυξη τηςπεριοχής. Έτσι, ανοίγει τοπρώτο πρατήριο πετρελαίουκαι βενζίνης διά τα ελλιμενι-ζόμενα σκάφη.

Στις 22/2/1936, ο ΝΟΕαναλαμβάνει από τον Οργα-νισμό Λιμένος Πειραιώς(ΟΛΠ) την πλήρη διαχείρισητου λιμένος Μουνιχίας.

Η δημιουργία, πλέον, αρ-κετών ιστιοπλοϊκών ομίλωνείναι γεγονός και αναφύεται ηανάγκη ιδρύσεως ανεξάρτη-

26 ΑΕΛΛΩ

Άλλαξε εμφάνιση,τρόπο λειτουργίας, αλλά

εξακολουθεί να τηρείτις παραδόσεις και

να ενδιαφέρεται, αλλάκαι να αγωνίζεταιγια τον αθλητισμόκαι ιδιαιτέρως για

την ιστιοπλοΐα.

της Ιστιοπλοϊκής Ομοσπονδίας, που μέχριτότε υπήγετο στην ΕΘΕ και στην Κολυμ-βητική Ομοσπονδία. Ιδρύεται, λοιπόν, μεεπικεφαλής τον ΝΟΕ η Ελληνική Ιστιο-πλοϊκή Ομοσπονδία (ΕΙΟ), όπως και τοΕλληνικό Κέντρο Ιστιοπλοΐας Πειραιώς(ΕΚΙΠ). Ο ΝΟΕ βοηθά άλλους νέους ομί-λους και ο λιμένας Μουνιχίας είναιπλέον το κέντρο της ιστιοπλοΐας.

Ο ΝΟΕ, πλέον, έχει αποκτήσει μεγάληαίγλη και πολλά μέλη συχνάζουν στα εν-τευκτήρια ή φέρνουν τις θαλαμηγούςτους στο λιμάνι. Έτσι δημιουργείται έναςπυρήνας εργασίας από νέα παιδιά, τόσοαπό την Αθήνα όσο και από κατοίκους τηςπεριοχής του Μικρολίμανου.

Ο ΝΟΕ βοηθά αποφασιστικά ταυπουργεία Οικονομικών, Τουρισμού, δί-νοντας λύσεις σε χρόνια θέ-ματα που ταλαιπωρούν τόσοτους επαγγελματίες όσο καιτους ιδιώτες κατόχους σκα-φών, μικρών ή και μεγάλων.

Πολλοί όμιλοι του εξω-τερικού απευθύνονται στονΌμιλο διά πληροφορίεςναυτικής φύσεως και πολ-λοί αδελφοποιούνται μεαμοιβαίες χρήσεις των ομί-λων. Ο Όμιλος συμβάλλειμε την πείρα του σε πολλά

νομοσχέδια σε διαφόρους κλάδους,που αφορούν στον θαλάσσιο τουρισμό.

Το Μικρολίμανο γίνεται χώρος συ-ναντήσεως αξιόλογων ανθρώπων, ιδι-αίτερα στον ΝΟΕ, και με την παρουσίατης βασιλικής οικογένειας, στις παντόςείδους εκδηλώσεις, αλλά και στουςιστιοπλοϊκούς αγώνες που γίνονται.

ετσι φτασαμεστη σημερινη

εποχη

Τα χρόνια πέρασαν, ο Όμιλός μας ιδρύ-θηκε ως Ναυτικός Όμιλος Αθηνών(ΝΟΑ), εν συνεχεία έγινε Ναυτικός Όμι-λος Ελλάδος (ΝΟΕ), αργότερα Βασιλι-κός Ναυτικός Όμιλος Ελλάδος (ΒΝΟΕ)

και πάλι ΝΟΕ. Ο λιμένας Μουνιχίαςέγινε Τουρκολίμανο και αργότερα Μι-κρολίμανο. Το υπουργείο Ναυτικών κα-τηργήθη. Άλλαξε το πολίτευμα. Οιδραχμές έγιναν ευρώ.

Όμως, παρά τις αλλαγές και το πέρα-σμα του χρόνου, ο ΝΟΕ υπάρχει στον λι-μένα της Μουνιχίας (ή Μικρολίμανο),έχει επαφές με όποια υπηρεσία απαιτη-θεί, συναλλάσσεται με ευρώ, ο βασιλεύς(και η οικογένειά του) εξακολουθείνα έρχεται εκεί όπου έμαθε ιστιο-πλοΐα, ώστε μετέπειτα να γίνει ΧρυσόςΟλυμπιονίκης.

Άλλαξε εμφάνιση, τρόπο λειτουρ-γίας, αλλά εξακολουθεί να τηρεί τις πα-ραδόσεις και να ενδιαφέρεται, αλλά καινα αγωνίζεται για τον αθλητισμό και ιδι-

αιτέρως για την ιστιο-πλοΐα.

Εν κατακλείδι, όλοιαναγνωρίζουν την προ-σφορά του ΝΟΕ τόσοστην ιστιοπλοΐα όσο καιστην ανάπτυξη της πε-ριοχής. Όσον αφορά,δε, εις την φυσική τουομορφιά, δικαίως θεω-ρείται το καλύτερο...μπαλκόνι, τουλάχιστοντης Ελλάδος.


ΕισαγωγήΗ εργασία αυτή σκοπεί εις την αποκατάστασητης ιστορικής αληθείας, ως προς το ποιος ήτανο αναμφισβήτητος αρχηγός των Ελλήνων στηΣαλαμίνα, και εμμέσως σκιαγραφεί τους χαρα-κτήρες, αφενός του σεμνού και λιτού Σπαρτιάτηκαι αφετέρου του διαρκώς «ελισσομένου»Αθηναίου.

Όλοι οι ιστορικοί παραδέχονται ότι η Ναυ-μαχία της Σαλαμίνος, τον 5ο π.Χ. αιώνα, έσωσετον ευρωπαϊκό πολιτισμό, όπως η Ναυμαχίατης Ναυπάκτου, τον 16ο μ.Χ. αιώνα, έσωσε τονχριστιανισμό.

Η Ναυμαχία της Σαλαμίνος, όμως, διεξήχθημέσα σε ένα ιδιαίτερα φορτισμένο συγκινη-

σιακό πλαίσιο. Οι σκηνές που έβλεπαν απόκοντά τα γυναικόπαιδα και οι γέροντες τηςΑθήνας από την παραλία της Σαλαμίνος, όπουείχαν καταφύγει, πρέπει να είναι από τις πλέονσυγκινητικές στην ιστορία της ανθρωπότητος.Με την αγωνία του θανάτου στο βλέμμα καιστην ψυχή τους, παρακολουθούσαν την τρο-μερή σύγκρουση των δύο στόλων.

Την ίδια αγωνία είχαν οι κάτοικοι της Αι-γίνης και των Μεγάρων, μόνο που εκείνοιδεν είχαν τη δυνατότητα να παρακολουθούντην ναυμαχία. Εγνώριζαν, όμως, ότι σε περί-πτωση νίκης των Περσών, η καταστροφή τωνπόλεών τους θα ήταν θέμα ωρών. Οι κάτοι-κοι της Πελοποννήσου πρέπει να ένιωθαν

ΕΥΡΥΒΙΑΔΗΣ:«ΜΕΝΟΜΕΝ»

(ΝΑΥΜΑΧΙΑ ΤΗΣ ΣΑΛΑΜΙΝΟΣ)

Γεωργίου

Εμμανουήλ

Χαραμή

Καθηγητού

Πανεπιστημίου,

Γενικού

Γραμματέως

ΝΟΕ

Αναδημοσίευσις εκ των

«Λακωνικών Σπουδών» ,

τόμος ΙΘ’ (2010),

σελ. 409-428.

ΑΕΛΛΩ28

κάπως καλύτερα με τον ελληνικό στρατόστον Ισθμό. Οι κάτοικοι των πόλεων πουείχαν ήδη κατακτηθή θα έτρεφαν μια μικρήελπίδα για τη νίκη των ελληνικών πλοίωνκαι την πιθανή απελευθέρωσή τους από τονμηδικό ζυγό.

Και πόσο μεγάλη, πόσο απερίγραπτη θαήταν η χαρά όλων μετά τη νίκη.

Ο Λόρδος Βύρων (Δον Χουάν, ΙΙΙ, 86, «Ο Ελλη-νικός Ύμνος») κατάφερε σε λίγους στίχους νααποδώση τέλεια την εικόνα της ναυμαχίας:

«Στην κορφή του βράχου,

στην θυγατέρα όλων των θαλασσών,

στη Σαλαμίνα, αντικρυστά,

κάθεται ένας βασιλιάς.

Τα πάντα είναι δικά του,

οι μαχητές, οι στόλοι του,

στα πόδια του, μπροστά του.

Μόλις χαράζει, η μέρα τους μετράει.

Μα σαν ο ήλιος βασιλεύει,

το ερώτημα “που πήγαν άραγε”

τον τυραννάει».

1. Κακεντρεχής Υποκειμενικότης

Έναυσμα για την εργασία αυτή απετέλεσε τοακόλουθο κείμενο της σελίδος 480 του Η’τόμου του Νεωτέρου Εγκυκλοπαιδικού Λεξι-κού «ΗΛΙΟΣ»: «Ευρυβιάδης ο Ευρυκλείδου,Σπαρτιάτης Ναύαρχος (5ος αιώνας π.Χ.). Μο-λονότι ούτε βασιλεύς ήτο ούτε εκ βασιλικούγένους, η Σπάρτη ανέθεσε εις αυτόν κατά τηνεισβολήν του Ξέρξου (480 π.Χ.) την αρχηγίαντου Σπαρτιατικού στόλου. Αν και ο Σπαρτιατι-κός στόλος απετελείτο μόνο εκ 10 τριήρεωνεις το Αρτεμίσιον και 16 εις την Σαλαμίνα, ειςτον Ευρυβιάδη ανετέθη το αξίωμα του αρχι-ναυάρχου όλων των ελληνικών ναυτικώνδυνάμεων. Ασθενούς χαρακτήρος και περιω-ρισμένης αντιλήψεως παρεσύρετο ότι δε υπότου πείσμονος Αδειμάντου Ναυάρχου των Κο-ρινθίων.

Δια να παραμείνη και να ναυμαχήση εις τοΑρτεμίσιον εδωροδοκήθη υπό του Θεμιστο-κλέους αντί 5 ταλάντων (και ο Αδείμαντος αντί3 άλλων) εκ των 30 ταλάντων που προσέφε-ρον οι Ευβοείς εις τον Αθηναίον Ναύαρχον.

Ως ελέγετο κατά το πολεμικόν συμβού-λιον προ της Ναυμαχίας της Σαλαμίνος υψώ-σας την ράβδον του, δια να κτυπήση τονΘεμιστοκλή επιμένοντα να μείνη εκεί ο ελλη-νικός στόλος και να πολεμήση τον περσικόν,ήκουσε την παροιμιώδη απάντησιν “Πάταξονμεν άκουσον δε”.

Μετά το τέλος του αγώνος εις τον Ευρυβιάδηαπενεμήθη, επιμονή των Λακεδαιμονίων καιτων άλλων Πελοποννησίων, το αριστείον, εις δετον Θεμιστοκλή μόνον το βραβείον “Σοφίας καιδεξιότητος”».

Είναι καταφανής η μεροληψία υπέρ του Θεμι-στοκλή. Εάν είναι δυνατόν να πιστέψουμε ότιη Σπάρτη, της οποίας ο βασιλεύς Λεωνίδαςείχε σταλεί στις Θερμοπύλες, ο αδελφός τουΚλεόμβροτος εις τον Ισθμό ως αρχιστράτηγοςτων Ελλήνων και ο έτερος βασιλεύς Λεωτυ-χίδας έπρεπε να φυλάττη την Σπάρτη, δενείχε έναν μη «ασθενούς χαρακτήρος και πε-ριωρισμένης αντιλήψεως» ηγέτη να στείληστην Σαλαμίνα!

Η αναζήτηση σε άλλες πηγές απέδωσε πε-ρίπου τα ίδια αποτελέσματα. Εις το ΕπίτομονΕγκυκλοπαιδικόν Λεξικόν του Ελευθερου-δάκη, σελ. 1.235, αναφέρεται :

«Ευρυβιάδης, Σπαρτιάτης Ναύαρχος, αρ-χηγός του ελληνικού στόλου το 480 π.Χ. κατάτην εις Ελλάδα εκστρατείαν του Ξέρξου».

Αυτά τα ολίγα μόνο, ενώ για τον Θεμιστο-κλή αφιερώνεται περισσότερον από μία πυ-κνογραμμένη σελίδα.

Το ίδιο συμβαίνει και με όλες σχεδόν τιςσύγχρονες εγκυκλοπαιδείες.

Ο W. Durant εις την Παγκόσμιον Ιστορίαντου Πολιτισμού, Τόμος Β’, σελ. 250-253, εις τοκεφάλαιον «Σαλαμίς» δεν αναφέρει ούτε τοόνομα του Ευρυβιάδη.

Επίσης, εις το Λεξικόν της Ελληνικής Αρχαι-ολογίας, του Αλ. Ραγκαβή, Εκδ. Αν. Κωνσταν-τινίδης 1888, Τομ. Α’, σελ. 317 αναφέρεται:«Ευρυβιάδης, υιός του Ευρυκλείδου, Σπαρτιά-της αρχηγός του ελληνικού στόλου κατά τουΞέρξου. Μετά την εν Σαλαμίνι ναυμαχίαν, ειςην ολίγον συνετέλεσεν, οι Σπαρτιάται τω απέ-δωκαν τα πρωτεία της ανδρείας, τα δε της φρο-νήσεως εις τον Θεμιστοκλήν».

Σε αντίθεση με τα ανωτέρω και κυρίως γιατην «δωροδοκία» του Ευρυβιάδη και την«προσφοράν» των 30 ταλάντων εις τον Θεμι-στοκλή, αξίζει να παρατεθή η άποψη του Ηρο-δότου (από την Ηροδότου Ιστορία, Βιβλίον Η’ 4και 5, σε μετάφραση Αδ. Θεοφίλου): «Οι Έλλη-νες, λοιπόν, που είχαν έλθει στο Αρτεμίσιον,όταν είδαν ότι πολλά πλοία κατέβηκαν στιςΑφέτες, ότι η χώρα ήταν γεμάτη στρατεύματακι ότι τα σχέδια των βαρβάρων πετύχαιναν πε-ρισσότερο παρ’ όσο είχαν υποθέσει, φοβήθη-καν και λογάριαζαν να φύγουν από τοΑρτεμίσιο στο εσωτερικό της Ελλάδος. Ότανόμως οι Ευβοείς κατάλαβαν ότι γίνονταν τέ-τοιες σκέψεις, παρακάλεσαν τον Ευρυβιάδη ναπεριμένη λίγο ακόμα, ωσότου στείλουν σε


ασφαλές μέρος τα παιδιά τους και τους υπη-ρέτες τους. Επειδή όμως δεν τον έπεισαν,πήγαν στον στρατηγό των Αθηναίων, τον Θεμι-στοκλή, και τον έπεισαν δίνοντας τριάντα τά-λαντα να μείνη ο στόλος μπροστά στην Εύβοιακαι να ναυμαχήση.

Να τι έκαμε κατόπιν ο Θεμιστοκλής για νακρατήση εκεί τους Έλληνες.

Από τα τριάντα τάλαντα δίνει πέντε στον Ευ-ρυβιάδη, λέγοντας δήθεν πως είναι από ταδικά του…Θαμπωμένοι από τα δώρα, όλοιαυτοί άλλαξαν γνώμη, έτσι που και η επιθυμίατων Ευβοέων εκπληρώθηκε κι ο Θεμιστοκλήςκέρδισε, χωρίς να ξέρη κανένας ότι αυτός κρά-τησε τα υπόλοιπα. Γιατί όλοι όσοι πήραν χρή-ματα πίστευαν ότι τα είχαν στείλει από τηνΑθήνα γι’ αυτόν τον σκοπό».

Εις την σύγχρονη εποχή, ο Σ. Καργάκος, εις τηνΙστορίαν του της Αρχαίας Σπάρτης, Τομ. Β’, σελ.333 κ.επ. αναφέρει: «Οι αρχαίες πηγές δεν πα-ρέχουν άλλες πληροφορίες για τον Ευρυβιάδη.Ξέρουμε μόνο ότι ήταν γιος του Ευρυκλείδα.Ακόμη, εντύπωση προκαλεί το γεγονός ότι, ενώδεν ήταν βασιλιάς, βρέθηκε να διοικεί τον στόλοτης Σπάρτης στο Αρτεμίσιο και στη Σαλαμίνα.Τούτο μάλλον οφείλεται στο ότι ένας βασιλιάςέπρεπε να βρίσκεται απαραιτήτως στη Σπάρτη(Λεωτυχίδας Β’), ενώ ο άλλος (Λεωνίδας) με-τείχε στην εκστρατεία. Για να του δοθεί η ναυαρ-χία, πρέπει να ήταν άνθρωπος αναγνωρισμένηςαξίας. Πάντως, το επόμενο έτος, τη διεύθυνσητου στόλου ανέλαβε ο Λεωτυχίδας».

Συνήθως, αν όχι πάντοτε, η επιτυχία δοξά-ζει τον αρχηγόν και η αποτυχία χρεώνεται ειςαυτόν. Μεγάλη εξαίρεση σ’ αυτόν τον κανόνααποτελεί η Ναυμαχία της Σαλαμίνος.

2. Αρχαίοι Ιστορικοί και η Αξιοπιστία τους

Η κυριώτερη και πλέον αξιόπιστη πηγή για τουςΠερσικούς Πολέμους είναι ο Ηρόδοτος. Ο Ηρό-δοτος ανέθεσε εις τον εαυτό του την αποστολήνα είναι ο ιστορικός αυτών των πολέμων.

Δυστυχώς όμως το έργον του επολεμήθηυπό πολλών. Ο Πλούταρχος εις την πραγμα-τείαν του «Περί της Ηροδότου κακοηθείας»αγωνίζεται να αποδείξη ότι ο Ηρόδοτος έχειπέσει σε πολλά λάθη και λέγει και πολλά ψέ-ματα. Κυρίως αγανακτεί για τα όσα ιστορεί οΗρόδοτος για τους Θηβαίους.

Ο Ηρόδοτος ήταν σύγχρονος της Μάχης τωνΘερμοπυλών και της Ναυμαχίας της Σαλαμί-νος. Ο Πλούταρχος ήταν Βοιωτός (Χαιρωνεύς),έζησεν 6 αιώνες μετά και προσπάθησε νααποκαταστήση την τιμήν των προγόνων του,υποστηρίζοντας μεταξύ άλλων ότι αρχηγόςτων Θηβαίων εις τις Θερμοπύλες δεν ήταν οΛεοντιάδης, αλλά ο Ανάξανδρος, και ότι ήταντελείως παράλογον ο Ξέρξης να επιβάληεκείνο το όνειδος της στίξεως εις τους φίλουςτου. Δυστυχώς, το γεγονός της αμφίβολης δια-γωγής και της παραδόσεως των Θηβαίων είναιγεγονός ιστορικώς αναμφισβήτητον και σεκαμμία περίπτωση δεν μπορεί ο Πλούταρχοςνα θεωρηθή περισσότερον αξιόπιστος από τονπατέρα της ιστορίας.

Επίσης, το περίφημον «Πάταξον μεν, άκου-σον δε», το αναφερόμενον υπό του Πλουτάρ-χου και στην συνέχεια και υπό πολλών άλλων,δεν αναφέρεται πουθενά εις την ιστορίαν τουΗροδότου, οπότε συμπεραίνεται ότι δενελέχθη ποτέ. Και δεν θα μπορούσε να έχησυμβή ένα τέτοιο γεγονός γιατί η προσωπικό-της του Ευρυβιάδη δεν θα το επέτρεπε.

Σχετικώς, ο Παπαρρηγόπουλος1 λέει: «Αλλ’ο Ηρόδοτος είναι πάλιν αξιοπιστότερος τουΠλουτάρχου, όχι μόνον διότι, ως πλησιέστα-τος εις τα πράγματα και τα πρόσωπα, ηδύνατονα γνωρίζη αυτά ασφαλέστερον, αλλά καιδιότι η ολιγώτερον τραγική έκθεσίς του είναικαθ’ εαυτήν πιθανωτέρα. Τω όντι αφ’ όλωντων περιστάσεων της συζητήσεως ταύτηςεξάγεται ότι ο Ευρυβιάδης ουδεμίαν είχεναφορμήν προσωπικής δυσαρεσκείας κατάτου Θεμιστοκλέους, και εξ εναντίας μάλισταεφαίνετο μάλλον πάντοτε αποκλίνων προςτην γνώμην αυτού. Οθεν αναγκαζόμεθα, ανκαι με λύπην μας, να συμπεράνωμεν ότι το

ΑΕΛΛΩ30

1 Κ. Παπαρρηγόπουλος,

Ιστορία

του Ελληνικού Έθνους,

Εκδ. Ελευθερουδάκη,

Αθήναι 1925, Εκδ. 5η,

Βιβλίον Τρίτον, σελ. 89.

πολυθρύλητον εκείνο “πάταξον μεν, άκου-σον δε” δεν ερρήθη πιθανώτατα ποτέ υπό τουΘεμιστοκλέους και επανερχόμεθα εις την αφή-γησιν ημών, ακολουθούντες κατά γράμμα τονπατέρα της ιστορίας».

Κύριο γνώρισμα του αληθινού / δυνατού ηγέτηείναι η αυτοπεποίθηση και η αταραξία / ηρε-μία, και ο Ευρυβιάδης ήταν αληθινά δυνατόςηγέτης.

Οι «απίθανες» λεπτομέρειες του Πλουτάρχουκαι η προσπάθειά του να κάνη τους μύθους τηςεποχής του να συμφωνήσουν με το ιδανικό τηςηρωικής εποχής των μηδικών πολέμων μει-ώνουν κατά πολύ την αξία της ιστορίας του.

Ο Θουκυδίδης σε κανένα σημείο των έργωντου δεν αντικρούει τον Ηρόδοτο, όσον αφοράτα γεγονότα των Περσικών Πολέμων.

Ο Διόδωρος πήρε αυτούσια την ιστορία της ναυ-μαχίας από τον Έφορο, μαθητή του Ισοκράτη. ΟΈφορος δεν ενδιαφέρεται να μελετήση ή να επι-βεβαιώση τα γεγονότα και απλώς κάνει μια κακήαντιγραφή της ιστορίας του Ηροδότου.

Ο Αισχύλος συμμετείχε σε όλες σχεδόν τιςμάχες των Περσικών Πολέμων. Ήταν παρώνστον Μαραθώνα με τον αδελφό του, τον Κυναί-γειρο, στην Σαλαμίνα και στις Πλαταιές και,σύμφωνα με τον Παυσανία, και στην Ναυμαχίατου Αρτεμισίου. Όταν, λοιπόν, ο Αισχύλοςέγραψε την τραγωδία του, οι αναμνήσεις τουαπό τους πολέμους ήταν έντονες. Ο Σίλερ έχειδίκιο όταν λέει ότι ο Ηρόδοτος, γράφοντας τηνιστορία του, είχε μπροστά του τους «Πέρσες»του Αισχύλου2.

Ο Κτησίας ο Κνίδιος κατά πάσα πιθανότηταδίδει την περσική παράδοση για τους Περσι-κούς Πολέμους. Δεν μπορεί να είναι όμωςαξιόπιστος ένας ιστορικός που ισχυρίζεται ότιείδε με τα μάτια του στην αυλή του Αρταξέρξητον Μαρτιχόρα, ένα τέρας με κεφαλή ανθρώ-που, σώμα λέοντος και ουρά σκορπιού3.

Ο Ηρόδοτος βγήκε νικητής από όλες τις δοκιμα-σίες. Ο ιστορικός Ιώσηπος4 λέει ότι ο Ηρόδοτοςεδέχθη επίθεση από όλους ανεξαιρέτως. Απότον 4ο αιώνα υπήρξε στόχος της κακεντρεχείαςπολλών ιστορικών, φιλοσόφων και λογίων,ενώ στην σύγχρονη εποχή η κριτική υπήρξε με-ρικές φορές πιο σκληρή από το γεμάτο κακία λι-βελογράφημα του Πλουτάρχου5. Παρ’ όλα αυτά,ο χρόνος και η πρόοδος της ιστορικής κριτικήςκατέληξαν να τον αποκαταστήσουν σχεδόν πλή-ρως και να τον δικαιώσουν, προς μεγάλη μαςευγνωμοσύνη6.

3. Ανωτάτη Διοίκηση των Στόλων

Το ασιατικό ναυτικό δεν είχε ομοιογένεια.Αντίθετα, εις το ελληνικό επικρατούσε από-λυτη πειθαρχία και αφοσίωση προς τουςναυάρχους της πόλης τους. Τα πληρώματα τηςΑθήνας, της Σπάρτης, της Κορίνθου, της Αιγίνηςκ.λπ. επίστευαν απολύτως εις το ότι, υπα-κούοντας εις τον ναύαρχό τους, υπακούουν ειςτις προσταγές της πόλεώς τους.

Εις τα ελληνικά πληρώματα το ηθικόν ήτανπολύ υψηλό. Δεδομένου ότι οι ψυχές και όχι ταόπλα κερδίζουν τις μάχες, η μεγάλη δύναμητου ελληνικού στόλου ήταν τα επίλεκτα πλη-ρώματα. Εις την θάλασσα, πιο πολύ από τηνστεριά, αυτό που μετράει πιο πολύ είναι οι άν-θρωποι και όχι τα μέσα.

Ο αρχιναύαρχος των Ελλήνων έπρεπε ναπείση τους ναυάρχους όλων των συμμαχικώνπόλεων για τις αποφάσεις του. Αυτό και μόνοδείχνει τις μεγάλες δυσκολίες που είχε ναυπερκεράση ο Ευρυβιάδης.

Ο Ευρυβιάδης ηγείτο εις ένα συμβούλιο,που δεν ήταν το πειθήνιο επιτελείο που«εσυμβούλευε» τον Ξέρξη. Η ανωτάτη διοί-κηση των Περσών είχε απόλυτη συνοχή, αφούεπικεφαλής ήταν ο ίδιος ο Ξέρξης, που διηύ-θυνε τον στόλο του μέσω των ναυάρχων του,οι οποίοι ήταν εκτελεστικά όργανα των λεπτο-μερών διαταγών του.

Ο Ευρυβιάδης, παρά τους περιορισμούςπου αναφέρθηκαν προηγουμένως, ήταν οπραγματικός αρχιναύαρχος των Ελλήνων καιτονίζεται ότι ούτε μια κίνηση του στόλου δενέγινε ποτέ χωρίς διαταγή του.

Επίσης, είναι απολύτως παραδεκτό ότι όλοιοι ναύαρχοι του ελληνικού στόλου ήταν αξιο-θαύμαστοι από την στιγμή που ξεχνούσαν τιςδιαφορές τους λόγω των ιδιαίτερων συμφε-ρόντων των πόλεών τους και αποδεικνύοντανικανοί και τολμηροί αρχηγοί στη μάχη.

4. Συνοπτική Περιγραφή (Αποσπάσματα από την Ηροδότου Ιστορία,

Βιβλίον Η’ - Ουρανία)

«42. ...Ναύαρχος πάλι ήταν ο ίδιος που ήτανκαι στο Αρτεμίσιο, ο Σπαρτιάτης Ευρυβιάδηςτου Ευρυκλείδα, μολονότι δεν καταγόταν απόβασιλικό γένος, κι ενώ οι Αθηναίοι είχαν δώσειπολύ περισσότερα και καλύτερα πλοία.

49. Όταν έφτασαν από τις παραπάνω πόλειςοι στρατηγοί στη Σαλαμίνα, έκαμαν σύσκεψη.Ο Ευρυβιάδης πρότεινε να πη ο καθένας τηγνώμη του, ποιο μέρος απ’ όσα κατείχανακόμα νόμιζε καταλληλότερο για να γίνη η


2 Κ.Ράδος, Η Ναυμαχία

της Σαλαμίνος, Εκδ. Ενάλιος,

Αθήναι 2004, σελ. 31.

3 Κτησίας, Ινδικά, 67. Αιλιανος

Περί ζώων ιδιότητος, IV, 21.

4 Ιώσηπος, Κατά Απίωνος, 1.3.

5 Πλούταρχος, Περί της

Ηροδότου κακοηθείας.


της Σαλαμίνος, σελ. 21.

ναυμαχία. Γιατί είχαν αφήσει πια την Αττικήκαι γινόνταν λόγος για τ’ άλλα μέρη. Οι περισ-σότεροι που μίλησαν πρότειναν τον Ισθμό, γιανα ναυμαχήσουν μπροστά στην Πελοπόν-νησο. Το υποστήριζαν δε γιατί αν νικώντανστη Σαλαμίνα, θα πολιορκούνταν σε νησί,χωρίς να ελπίζουν σε καμμία βοήθεια, ενώαπό τον Ισθμό θα μπορούσαν να καταφύγουνστους δικούς των.

50. Κι ενώ αυτά σκεφτόταν οι Πελοποννήσιοιστρατηγοί, ήρθε κάποιος από την Αθήνα φέρ-νοντας την είδηση ότι ο βάρβαρος έφτασε στηνΑττική κι έβαλε παντού φωτιά… Έκαψε δε οβάρβαρος τις πόλεις των Θεσπιέων και τωνΠλαταιέων, αφού έμαθε από τους Θηβαίους ότιεκείνοι δεν εμήδισαν.

56. Οι Έλληνες που ήταν στη Σαλαμίνα, μόλιςέμαθαν το τι έγινε στην ακρόπολη, τόσο τα-ράχτηκαν, που μερικοί από τους στρατηγούςδεν περίμεναν να ληφθή απόφαση πάνω στοζήτημα που συζητούσαν, αλλά έτρεξαν σταπλοία τους κι έκαναν πανιά για να φύγουν.Όσοι απόμειναν, αποφάσισαν να ναυμαχή-σουν μπροστά στον Ισθμό. Στο μεταξύ νύ-χτωσε, κι οι στρατηγοί μετά τη διάλυση τουσυνεδρίου πήγαν στα πλοία τους.

57. Όταν ο Θεμιστοκλής ήρθε στο πλοίο, τονρώτησε ο Αθηναίος Μνησίφιλος7 τι αποφασί-σθηκε στο συνέδριο. Μόλις άκουσε ότι απο-φασίσθηκε να φέρουν τα πλοία στον Ισθμόκαι να ναυμαχήσουν κοντά στην Πελοπόν-νησο, είπε: “Αν απομακρύνουμε τα πλοία απότη Σαλαμίνα, δεν θα ναυμαχήσης πια γιακαμμιά πατρίδα, γιατί όλοι τότε θα το σκάσουνστις πόλεις τους, και ούτε ο Ευρυβιάδης ούτεκανένας δεν θα μπορέση να τους συγκρα-τήση ώστε να μη σκορπίση ο στρατός. Κι έτσιη Ελλάδα θα χαθή από την ανοησία των αρ-χηγών της. Αν υπάρχη ακόμα τρόπος, τρέξεκαι προσπάθησε να ματαιώσης την απόφαση,κάμε ό,τι μπορείς να πείσης τον Ευρυβιάδη ν’αλλάξη γνώμη και να μείνουν αυτού”.

58. Η συμβουλή αυτή άρεσε εξαιρετικά στονΘεμιστοκλή, και χωρίς ν’ αποκριθή τίποτε,πήγε στο πλοίο του Ευρυβιάδη. Όταν έφτασε,είπε ότι ήθελε να του μιλήση για κάποια κοινήυπόθεση. Ο Ευρυβιάδης του είπε ν’ ανέβη στοπλοίο, αν ήθελε να του μιλήση. Ο Θεμιστοκλήςκάθησε κοντά του και διηγήθηκε όσα άκουσεαπό τον Μνησίφιλο... ώσπου τον έπεισε να βγήαπό το πλοίο και να συγκαλέση τους στρατη-γούς σε νέα σύσκεψη».

Εις την Ιστορία του Ελληνικού Έθνους της Εκ-δοτικής Αθηνών αναφέρεται το ακόλουθο

σχόλιο8: «Ο Θεμιστοκλής ακολούθησε, κατάτον Ηρόδοτο, τη συμβουλή του Μνησιφίλουκαι πέτυχε να μεταπείση τον Ευρυβιάδη, οοποίος συνεκάλεσε νέα συνεδρίαση τωνστρατηγών» (Η εκδοχή αυτή δεν είναι δυνα-τόν να γίνη δεκτή, γιατί αποδίδοντας την ιδέαστον Μνησίφιλο αφαιρεί από τον Θεμιστοκλήμέρος από τη δόξα και την τιμή για το σχέδιοτης ναυμαχίας). Μία ακόμη μεγαλύτερη μεροληψία στη σύγ-χρονη εποχή υπέρ του Θεμιστοκλή.

Και πάλιν εις τον Ηρόδοτο:

«59. Όταν συγκεντρώθηκαν, προτού εκθέση οΕυρυβιάδης τον λόγο για τον οποίο τους κάλεσε,ο Θεμιστοκλής άρχισε να μιλάη πολλά για ναεπιτύχη τον σκοπό του. Ενώ μιλούσε, ο Κορίν-θιος στρατηγός Αδείμαντος του Ωκύτου του είπε:“Θεμιστοκλή, στους αγώνες όσοι ξεκινούν προ-τού δοθή το σύνθημα, τρώνε ξύλο”. Κι ο Θεμι-στοκλής του αποκρίθηκε: “Κι εκείνοι όμως πουμένουν πίσω, δεν παίρνουν στέφανο”.

60. Απάντησε βέβαια κάπως μαλακά στον Κο-ρίνθιο, στον Ευρυβιάδη δε, δεν είπε τίποτε πιάαπό κείνα που έλεγε προηγουμένως, ότι δη-λαδή αν φύγουν από τη Σαλαμίνα, θα δια-σκορπιστούν εδώ κι εκεί, γιατί δεν θεώρησεπρέπον να κατηγορήση τους συμμάχους πουήταν παρόντες. Μεταχειρίστηκε λοιπόν άλλαεπιχειρήματα και είπε:

“α’ Στο χέρι σου είναι τώρα να σώσης τηνΕλλάδα, αν πεισθής στα λόγια μου και ναυμα-χήσης μένοντας εδώ, χωρίς ν’ ακούσης εκεί-νους που σου προτείνουν να φέρουμε τα πλοίαστον Ισθμό. Άκου και σύγκρινε τις δύο γνώμες.Αν ναυμαχήσης στον Ισθμό, θα ναυμαχήσης σεανοιχτό πέλαγος, πράγμα που βέβαια καθόλουδεν συμφέρει σε εμάς. Γιατί, ακόμα κι ανέχουμε καλή έκβαση, θα χάσουμε όμως τη Σα-λαμίνα, τα Μέγαρα και την Αίγινα. Κι έπειτα τοεχθρικό πεζικό θ’ ακολουθήση τον στόλο. Έτσιθα τους τραβήξης στην Πελοπόννησο και θαθέσης σε κίνδυνο όλη την Ελλάδα.

β’ Αν κάμης όμως αυτά που λέω, να τιωφέλειες θα ’χης. Πρώτα - πρώτα, ναυμα-χώντας σε στενό μέρος με λίγα πλοία εναν-τίον πολλών, αν ο πόλεμος πάρη την εξέλιξηπου παίρνει σε τέτοιες περιστάσεις, εμείς θαυπερισχύσουμε πολύ, γιατί σε μας συμφέρεινα ναυμαχήσουμε σε στενό μέρος, όπως συμ-φέρει σ’ εκείνους να ναυμαχήσουνε σε ανοι-κτή θάλασσα. Επί πλέον, έτσι σώζεται ηΣαλαμίνα, όπου έχουμε τα παιδιά και τις γυ-ναίκες μας, και εξ άλλου πετυχαίνουμε κιεκείνο που τόσο επιθυμείς. Μένοντας εδώ θαναυμαχήσης και για την Πελοπόννησο, όπωςθα το ’κανες στον Ισθμό, αν σκέπτεσαι λογικά,

7 Ο Μνησίφιλος ήταν φίλος

του πατέρα του Θεμιστοκλή.

8 Ιστορία Ελληνικού Εθνους,

Εκδοτική Αθηνών, Αθήναι 1971,

Τόμος Β΄, σελ. 336.

ΑΕΛΛΩ32

και δεν θα φέρης τους βαρβάρους στην Πε-λοπόννησο.

γ’ Αν μάλιστα γίνουν και όσα ελπίζω εγώκαι νικήσουμε με το ναυτικό μας, ούτε στονΙσθμό θα σας έρθουν οι βάρβαροι, ούτε θαπροχωρήσουν πέρα από την Αττική, αλλά θαφύγουν άτακτα και θα ’χουμε κέρδος ότι θασωθούν τα Μέγαρα, η Αίγινα και η Σαλαμίνα,όπου καθώς λέει κι ο χρησμός, θα νικήσουμετους εχθρούς. Όταν οι άνθρωποι σκέπτονταιλογικά, η επιτυχία τις περισσότερες φορές είναιβεβαία, ενώ όταν δεν σκέπτονται σωστά, τότεούτε ο Θεός δεν θέλει να τους βοηθήση”.

61. Ενώ μιλούσε ο Θεμιστοκλής, ο ΚορίνθιοςΑδείμαντος καταφέρθηκε πάλι εναντίον του, λέ-γοντας ότι πρέπει να σωπάση ο άνθρωπος πουδεν έχει πατρίδα… Και αυτά τα έλεγε, γιατί ηΑθήνα είχε κυριευθή και κατεχόταν από τουςβαρβάρους. Τότε ο Θεμιστοκλής δεν μπόρεσεπια να κρατηθή [...] Υπογράμμισε ότι, όσο οι Αθη-ναίοι έχουν διακόσια πλοία με τέλεια πληρώ-ματα, και πόλη έχουν και γη μεγαλύτερη από τηδική τους, γιατί κανένας από τους Έλληνες δενθα μπορέση ν’ αποκρούση την επίθεσή τους.

62. Ύστερα απ’ αυτά γύρισε πάλι προς τον Ευ-ρυβιάδη: “Αν μείνης εδώ, θα φανής δίκαιοςάντρας. Αν όχι, θα χάσης την Ελλάδα, γιατί ητύχη του πολέμου εξαρτάται απ’ αυτά τα πλοία.Πρόσεξε όμως, αν δεν τα κάμης αυτά, εμείς

όπως είμαστε, παίρνοντας τα παιδιάκαι τις γυναίκες μας, φεύγουμε για τη Σίρι τηςΙταλίας που είναι από παλιά δική μας και οιχρησμοί λένε πως πρέπει να αποικιστή απόμας, όσο για σας, όταν χάσετε τέτοιους συμμά-χους, θα θυμηθήτε τα λόγια μου”.

63. Σαν είπε αυτά ο Θεμιστοκλής, άλλαξεγνώμη ο Ευρυβιάδης, γιατί φοβήθηκε, νομίζω,μήπως, αν φέρη τα πλοία στον Ισθμό, τουςαφήσουν οι Αθηναίοι και φύγουν. Κι αν τουςάφηναν οι Αθηναίοι, οι υπόλοιποι δεν θα ήτανπια ικανοί ν’ αντιταχθούν στους εχθρούς. Κι έτσιδέχτηκε τη γνώμη να μείνουν αυτού και ναναυμαχήσουν.

64. Έτσι λοιπόν, μετά τις λογομαχίες αυτές,προετοιμάζονταν να ναυμαχήσουν στη Σαλα-μίνα, αφού το ενέκρινε ο Ευρυβιάδης...

71. Την ίδια νύχτα το πεζικό των βαρβάρων βά-δισε προς την Πελοπόννησο, αν και είχανπαρθή όλα τα μέτρα για να μην περάσουν σ’αυτήν από την ξηρά. Πραγματικά, μόλις έμα-θαν οι Πελοποννήσιοι τον θάνατο του Λεωνίδακαι των άλλων στις Θερμοπύλες, σπεύδονταςαπό τις πόλεις, στρατοπέδευσαν στον Ισθμό.Επικεφαλής στρατηγός ήταν ο Κλεόμβροτοςτου Αναξανδρίδα, αδελφός του Λεωνίδα.Μόλις στρατοπέδευσαν στον Ισθμό, αμέσωςπεριχαράκωσαν τη Σκιρωνίδα οδό. Κατόπιν


αποφάσισαν κι άρχισαν να χτίζουν τείχος απότο ένα ως το άλλο άκρο του Ισθμού…

74. ...Κι εκείνοι πάλι στη Σαλαμίνα, αν και μα-θαίνανε αυτές τις ετοιμασίες, ήταν όλο φόβο, όχιτόσο γι’ αυτούς τους ίδιους όσο για την Πελοπόν-νησο. Και στην αρχή μεν περιοριζότανε η γκρίνιαμεταξύ τους [...] Στο τέλος όμως η αγανάκτησηξέσπασε, κι έγινε συνέλευση, όπου τα είπαν όλαφανερά. Άλλοι έλεγαν ότι έπρεπε να φύγουν γιατην Πελοπόννησο και να πολεμήσουν γι’ αυτήν,κι όχι να μείνουν στη Σαλαμίνα και να πολεμή-σουν για κατακτημένη χώρα. Οι Αθηναίοι όμως,οι Αιγινήτες και οι Μεγαρείς έλεγαν ότι έπρεπενα μείνουν εκεί να πολεμήσουν.

75. Τότε ο Θεμιστοκλής, επειδή επικρατούσε ηγνώμη των Πελοποννησίων9, έφυγε κρυφά απότην συγκέντρωση και βγαίνοντας στέλνει άν-θρωπο με πλοίο στο στρατόπεδο των Μήδων δί-νοντας εντολή τι έπρεπε να πη. Ο άνθρωποςαυτός ονομαζότανε Σίκιννος κι ήταν οικέτης καιπαιδαγωγός των παιδιών του Θεμιστοκλή, πουμετά τα γεγονότα αυτά τον έκαμε Θεσπιέα(επειδή οι Θεσπιείς δεχότανε νέους πολίτες) καιτον πλούτισε. Μόλις έφτασε αυτός στους βαρ-βάρους, είπε τα εξής στους στρατηγούς τους: “Οστρατηγός των Αθηναίων μ’ έστειλε κρυφά απότους άλλους στρατηγούς γιατί ενδιαφέρεται γιατον βασιλιά και θέλει να νικήσετε εσείς κι όχι οιΈλληνες για να σας πώ ότι οι Έλληνες φοβήθη-καν κι αποφάσισαν να φύγουν. Τώρα είναι ευ-καιρία να πετύχετε λαμπρότατο κατόρθωμα, ανδεν τους αφήσετε να φύγουν”.

76. ...Ο σκοπός τους (των Περσών) ήταν ναμην αφήσουν διέξοδο στους Έλληνες, αλλά νατους κλείσουν στην Σαλαμίνα και να τους τι-

μωρήσουν για όσαέπαθαν από αυτούςστο Αρτεμίσιο10...

79. Κι ενώ οι στρα-τηγοί φιλονικού-σαν, ήρθε από τηνΑίγινα ο Αριστείδηςτου Λυσιμάχου [...]Μόλις ήρθε στοντόπο του συνε-δρίου, κάλεσε έξωτον Θεμιστοκλή[...] Μόλις βγήκε οΘεμιστοκλής, οΑριστείδης τουείπε τα εξής: “Αςαφήσουμε τις έχ-θρες μας για άλληπερίσταση κι αςα γ ω ν ι σ τ ο ύ μ ε

τώρα ποιος από τους δύο μας θα μπορέση ναωφελήση περισσότερο την πατρίδα. Σου λέωλοιπόν ότι είτε λίγα είτε πολλά ειπούνε οι Πελο-ποννήσιοι για την φυγή τους από δω, είναι τοίδιο, γιατί το είδα με τα ίδια μου τα μάτια και σεβεβαιώνω ότι οι Κορίνθιοι και ο Ευρυβιάδης, είτετο θέλουν είτε όχι, δεν θα μπορέσουν να φύγουν.Περικυκλωθήκαμε από τους εχθρούς. Έμπαμέσα, λοιπόν, και πές τους ολ’ αυτά τα νέα”.

80. Ο Θεμιστοκλής αποκρίθηκε: “Οι συμβουλέςσου είναι ωφέλιμες και οι ειδήσεις σου εξαιρετι-κές, γιατί με βεβαιώνεις πως είδες εκείνο πουήθελα για γίνη. Να ξέρης, όμως, βοήθησα και γωνα κάμουν αυτό οι Μήδοι [...] Έμπα μέσα τώρα οίδιος και πες τους νέα, γιατί, αν τους τα πω εγώ,θα υποθέσουν ότι τα ’φτιασα με το μυαλό μου, καιθα νομίζουν ότι οι βάρβαροι δεν έκαμαν τίποτα.Πές τους το λοιπόν, κι αν πεισθούν, έχει καλώς,αν δεν το πιστέψουν, το ίδιο μας κάνει, γιατί δενθα μπορέσουν πια να φύγουν, αφού, όπως λες,είμαστε περικυκλωμένοι”.

81. Τότε μπήκε ο Αριστείδης και διηγήθηκεπως ήρθε από την Αίγινα χωρίς να τον δούν ταεχθρικά πλοία που είχαν περικυκλώσει τον ελ-ληνικό στόλο. Τέλος, τους συμβούλεψε ναετοιμαστούν για άμυνα. Αυτά είπε ο Αριστείδηςκι έφυγε, αλλά εκείνοι τ’ αμφισβητούσαν, γιατίπολλοί στρατηγοί δεν πίστευαν την είδηση.

82. Ενώ λοιπόν αυτοί δεν πίστευαν τα όσα τουςείπε ο Αριστείδης, ήρθαν μερικοί Τήνιοι αυτό-μολοι, που αρχηγός τους ήταν ο Παναίτιος τουΣωσιμένη, και τους είπαν όλη την αλήθεια11.Για την εκδούλευσή τους αυτή τ’ όνομά τουςγράφτηκε στον τρίποδα που αφιερώθηκεστους Δελφούς, ανάμεσα στα ονόματα εκείνων

ΑΕΛΛΩ34

9 Δεν είχε όμως ληφθεί από-

φαση, η οποία να έχη εγκριθή

από τον Ευρυβιάδη.

10 Οι Πέρσες, σύμφωνα

με το σχέδιό τους, επεχείρησαν

να αιφνιδιάσουν τους Έλληνες.

Κινητοποίησαν τη νύκτα τον στόλο

τους και μπήκαν στο στενό.

Οι κινήσεις εκτελέσθηκαν

αθόρυβα μέσα στο σκοτάδι,

γιατί η σελήνη ήταν στο τελευταίο

τέταρτο και θα ανέτελλε

στις 2 μετά τα μεσάνυκτα.

11 Αν δεν έρχονταν ο Αριστείδης

ή οι Τήνιοι ο ελληνικός στόλος

θα αιφνιδιαζόταν. Πιθανόν να

αιφνιδιαζόταν και ο Θεμιστοκλής

γιατί δεν θα περίμενε τόσο άμεση

ανταπόκριση των Περσών στο

μήνυμά του μέσω του Σίκιννου.

Αλλά και στην περίπτωση που

ο Θεμιστοκλής ήταν βέβαιος

για την άμεση κίνηση των

Περσών, πάλιν ο αιφνιδιασμός

των Περσών θα επετυγχάνετο

γιατί ο Θεμιστοκλής δεν θα

μπορούσε να ενημερώση

τους Έλληνες για

την αποστολή του Σίκιννου.

που κατάστρεψαν τον βάρβαρο. Με το πλοίοτων Τηνίων και το άλλο από τη Λήμνο που αυ-τομόλησε πρωτύτερα, ο αριθμός του ελληνι-κού στόλου συμπληρώθηκε σε τριακόσιαογδόντα πλοία.

83. Δίνοντας πίστη στους Τηνίους, ετοιμάστη-καν να ναυμαχήσουν.

5. Επιλογή του Χώρου της Ναυμαχίας

Στην ξηρά η ανωτερότης των Ελλήνων ήτανακαταμάχητη, στην θάλασσα όμως φαίνεται ότιΈλληνες και Πέρσες είχαν σχεδόν ισότιμεςγνώσεις και ικανότητες, και ο οπλισμός ήτανσχεδόν ο ίδιος.

Όταν τα περσικά στρατεύματα άρχισαν ναβαδίζουν εναντίον των Αθηνών, ο αρχιστράτη-γος του ελληνικού στρατού, ο Κλεόμβροτος,αδελφός του Λεωνίδα, αποφασισμένος νααμυνθή, οχυρώθηκε εσπευσμένα στον Ισθμό.

Πράγματι, μετά την πτώση των Θερμοπυ-λών, η μόνη αμυντική γραμμή για τους Έλλη-νες ήταν ο Ισθμός καθ’ όσον αυτό επέβαλαν οιστρατηγικές αντιλήψεις της εποχής.

Ο Ευρυβιάδης σχεδιάζει να παρατάξη τονστόλο κοντά στον Ισθμό, ώστε ο στρατός τηςξηράς να είναι κοντά του για να τον στηρίξη απότην παραλία. Αυτή η παράκτια μάχη συναντάταικάθε στιγμή στους πολέμους των αρχαίων12.

Ο αρχιστράτηγος των Περσών Αχαιμένηςτονίζει εις τον Ξέρξη: «Το ναυτικό θα βοηθήσητον στρατό ξηράς, και ο στρατός το ναυτικό,αφού και τα δύο πορεύονται αντικρυστά13».

Σε αυτή την τακτική, της παράκτιας μάχης,κάθε παράταξη προσπαθεί να αφαιρέση απότην άλλη το παραπάνω πλεονέκτημα. Έτσιυποστηρίζεται ότι ο Ξέρξης πολιορκεί και επι-τίθεται στον ελληνικό στόλο στην Σαλαμίνα γιανα εμποδίση την ένωσή του με τον στρατό τουΚλεομβρότου στις Κεγχριές14.

Εάν αυτή η άποψη είναι ορθή, τότε ήταναχρείαστες όλες οι προσπάθειες του Θεμιστο-κλή για να γίνη η ναυμαχία στην Σαλαμίνα.

Η Αρτεμισία, η βασίλισσα της Αλικαρνασσού,στο συμβούλιο που συνεκάλεσε ο Ξέρξης στοΦάληρο, πρότεινε το εξής σχέδιο15:

«Αν δεν βιασθής να δώσης ναυμαχία, αλλάκρατήσης τα πλοία σου εδώ, μένοντας κοντάστη στεριά ή προχωρήσης στην Πελοπόννησο,εύκολα θα επιτύχη ο σκοπός της εκστρατείαςσου. Γιατί οι Έλληνες δεν μπορούν να αντιστα-θούν πολύ χρόνο, αλλά θα τους διασκορπίσηςκαι ο καθένας θα φύγη στην πόλη του, γιατί ούτετροφές έχουν σε αυτή τη νήσο, όπως έχω πλη-ροφορηθή, ούτε είναι φυσικό, αν συ προχωρή-

σης με τον στρατό σου εναντίον της Πελοπον-νήσου, να μείνουν ακίνητοι όσοι έχουν έλθειαπό εκεί, ούτε θα ενδιαφερθούν να ναυμαχή-σουν για τους Αθηναίους. Αν όμως βιασθής καιπολεμήσης αμέσως, φοβούμαι μήπως, αν πάθηκακό ο στόλος, ζημιωθή το πεζικό».

Ο Ξέρξης όμως υιοθέτησε άλλο σχέδιο,γιατί πιθανώτατα βιαζόταν να αποσπάση τηνίκη, προτού έλθη ο χειμώνας, και γιατί θεώ-ρησε ως μοναδική ευκαιρία το γεγονός ότι οιΈλληνες κλείσθηκαν μόνοι τους στη Σαλαμίνα.

Από την ξηρά ήδη οι Πελοποννήσιοι πουστρατοπέδευσαν στον Ισθμό έφραξαν τονδρόμο που ωδηγούσε από τα Μέγαρα στονΙσθμό («συγχώσαντες την Σκιρωνίδα οδόν»)και άρχισαν να τειχίζουν τον Ισθμό.

Αλλά και τα Μέγαρα δεν ήταν εύκολο νακαταληφθούν, γιατί είχαν ισχυρό τείχος καιήταν ενωμένα με τείχος με το επίνειό τους, τηΝίσαια. Πάντως οι Πέρσες δεν επεχείρησαν νατα καταλάβουν.

Έτσι αν μπορούσε να αποδειχθή ότι πράγ-ματι η προέλαση από ξηράς προς τον Ισθμόήταν δύσκολη ή αδύνατη επιχείρηση, τότε ηαπόφαση του Ξέρξη να ναυμαχήση στην Σαλα-μίνα ίσως ήταν μονόδρομος γι’ αυτόν.

Η κατάληψη της Σαλαμίνος από τους Πέρσες,μετά την καταστροφή του ελληνικού στόλου, θαάνοιγε ασφαλώς τον δρόμο για τον Ισθμό. Ο δι-πλός αντικειμενικός σκοπός των Περσών, δη-λαδή από το ένα μέρος η καταστροφή τουελληνικού στόλου με αιφνιδιασμό και από τοάλλο η κατάληψη της Σαλαμίνος, εξηγεί την εί-σοδο του περσικού στόλου στο στενό τη νύκτα16.

Όπως ορθά παρατηρεί ο R. Custance17, για ναμπορέση ο στόλος του βασιλέως να φθάση στονΙσθμό έπρεπε ή να καταστρέψη τον ελληνικόστόλο που είχε συγκεντρωθή στη Σαλαμίνα ή νααφήση στον Σαρωνικό μια δύναμη για να εξου-δετερώση την δράση του, αφού αλλιώτικα οπολύ σημαντικός ανεφοδιασμός των Περσώναπό τη θάλασσα θα μπορούσε να διακοπή. Ανόμως εδίχαζε τον στόλο, θα έχανε την μεγάληαριθμητική υπεροχή. Δεν απέμενε λοιπόν άλληλύση από την αναμέτρηση στην Σαλαμίνα.

Οι δύο προηγούμενες παράγραφοι συνη-γορούν και πάλιν εις το ότι ίσως δεν ήταν ανα-γκαίες οι προσπάθειες του Θεμιστοκλή για ναγίνη η ναυμαχία στην Σαλαμίνα.

Εις το ερώτημα εάν ο Θεμιστοκλής ήτανΠελοποννήσιος θα επέλεγε την Σαλαμίνα, ηπλέον πιθανή απάντηση είναι όχι. Αυτό ίσωςδείχνει ότι δεν ήταν μόνον η στρατηγική σκέψητο κριτήριο για την επιλογή του (δηλ. την επι-λογή του Μνησίφιλου), αλλά κυρίως η αγάπηγια την πόλη του.

Σε αυτό συνηγορεί και το ότι πριν την συ-νάντησή του με τον Μνησίφιλο (στην πρώτη


12 Ο Κόνων δεν τολμά να επιτεθή

εις τον Λύσανδρο, στην Λάμ-

ψακο, επειδή αυτός είχε εκεί

την στήριξη του στρατοπέδου

του, και γυρίζει άπρακτος,

κάθε φορά, εις τους Αιγός πο-

ταμούς. Παρομοίως ο Αγαθο-

κλής κατά την περίφημη

εκστρατεία του στην Καρχη-

δόνα, όταν συναντά τον εχθρό

στ’ ανοικτά αποφεύγει να τον

αντιμετωπίση.

13 Ηροδότου Ιστορία, Μεταφρ.

Αδ.Θεοφίλου, Εκδ.Επιστημο-

νική Εταιρεία των Ελληνικών

Γραμμάτων ‘Πάπυρος΄, Αθή-

ναι 1976, Βιβλίο VII, 236 : και

πας ο ναυτικός στρατός τω

πεζω αρήξει και ο πεζός τω

ναυτικώ ομού πορευόμενος.

14 Διόδωρος, ΧΙ, 17, 2.

15 Ηρόδοτος, VII, 68.

16 Εκδοτική Αθηνών, Ιστορία

του Ελληνικού Έθνους,

Τομ. Β’, σελ. 334.

17 Ομοίως, ως άνω.

σύσκεψη των Ελλήνων ναυάρχων) δεν είχεφέρει αντίρρηση για την μετάβαση του στόλουεις τον Ισθμό.

Μετά τους σκληρούς λόγους του Θεμιστοκλήγια αποχώρηση των Αθηναίων18, όλοι οι ναύαρ-χοι έμειναν άναυδοι. Ακόμη και ο ΚορίνθιοςΑδείμαντος εσιώπησε. Περισσότερον όμωςόλων ο Ευρυβιάδης. Ο ευγενής και συνετόςΣπαρτιάτης έβλεπεν εις την απειλήν του Θεμι-στοκλή την καταστροφήν της Ελλάδος, καιαπεφάσισεν την παραμονή του στόλου στηνΣαλαμίνα - πιθανώς ο Δωριεύς αρχιναύαρχοςθα εκοινοποίησε την απόφασή του εις τουςναυάρχους μονολεκτικώς «Μένομεν».

Κατά τον Βολωνάκη19 ο Ευρυβιάδης «ωςΕλλην αρχηγός, εξεγερθείσης της φιλοτιμίαςτου υπέρ της Ελλάδος, και καταπεισθείς απότα επιχειρήματα του Θεμιστοκλέους, αυτοπρο-αιρέτως, χωρίς να ζητήση μηδενός άλλου τηνγνώμην ενέκρινε την πρότασιν του Αθηναίουαντιπροσώπου και διέταξεν ότι θα μείνουν ειςτην Σαλαμίνα και ότι εις αυτήν θα αγωνισθούνδια το έπαθλον της Ελλάδος. Μεθ’ ο δε έλυσεντην συνεδρίασιν...».

Οπωσδήποτε ο Ευρυβιάδης20, έχοντας πλήρησυνείδηση της ευθύνης του, αντί να παρα-συρθή σε κινήσεις ασυλλόγιστες, δείχνει συ-ναινετικό πνεύμα και ξέρει πώς να χειριστήτον Θεμιστοκλή. Φοβούμενος δε ότι θαέβλεπε τον στόλο που είχε υπό τις διαταγέςτου να μειώνεται κατά το ήμισυ, απεφάσισενα μείνη και να πολεμήση στη Σαλαμίνα. Καιτότε έδωσε τις διαταγές να ετοιμαστούν για τημάχη. Oλοι προσευχήθηκαν στους ήρωες τηςΣαλαμίνος, Αίαντα και Τελαμώνα, ενώ μιατριήρης απέπλευσε για την Αίγινα για να ζη-τήση τη συνδρομή των Αιακιδών.

6. Μετάτην Ναυμαχίαν

Τα μετά την Ναυμαχίαν περιγράφονται λεπτο-μερώς υπό του Ηροδότου (Βιβλίον Η’) ως ακο-λούθως:

«97. Όταν ο Ξέρξης είδε τη μεγάλη κατα-στροφή, φοβήθηκε μήπως κανένας από τουςΊωνες συμβουλεύση τους Έλληνες, ή αυτοίμοναχοί το σκεφθούν, να πάνε στον Ελλή-σποντο για να λύσουν τις γέφυρες, κι έτσι αυτόςαποκλεισμένος στην Ευρώπη θα κινδύνευε ναχαθή. Γι’ αυτό αποφάσισε να φύγη...

108. Άμα ξημέρωσε κι είδαν οι Έλληνες τοπεζικό να μένη στις θέσεις του, νόμιζαν ότικαι τα πλοία ήταν στο Φάληρο, και με την ιδέα

ότι θα ναυμαχήσουν, ετοιμάζονταν για άμυνα.Όταν όμως έμαθαν ότι έφυγαν, αποφάσισαναμέσως να τα καταδιώξουν, αλλά δεν τα βρή-καν, μ’ όλο που έφτασαν ως την Άνδρο. Ότανέφτασαν εκεί συγκρότησαν συμβούλιο. Ο Θε-μιστοκλής υποστήριξε τη γνώμη να πλεύ-σουν ανάμεσα από τα νησιά και κυνηγώνταςτα εχθρικά πλοία να πάνε κατ’ ευθείαν στονΕλλήσποντο και να καταστρέψουν τις γέφυ-ρες. Ο Ευρυβιάδης όμως υποστήριξε τα αντί-θετa21, λέγοντας ότι αν χαλάσουν τις γέφυρες,αυτό θα ήταν το μεγαλύτερο κακό που θαμπορούσαν να κάμουν στην Ελλάδα. Γιατί ανο Πέρσης, αποκλεισμένος, αναγκαστή ναμείνη στην Ευρώπη, δεν θα καθήση βέβαιαήσυχος, γιατί αν μείνη άπρακτος, δεν θα μπο-ρέση να έχη καμία επιτυχία, και η απραξία θατου αφαιρούσε την ελπίδα της επιστροφήςκαι θα έφθειρε το στρατό του από την πείνα.Αν όμως προβή σε στρατιωτικές επιχειρήσειςκαι ενεργήση αποφασιστιστικά, είναι δυνατόννα υποτάξη την Ευρώπη ολόκληρη, πόληπρος πόλη και έθνος προς έθνος, είτε κυρι-εύοντας αυτά είτε με συνθηκολογήσεις. Τότεθα έχη στη διάθεσή του για τη διατροφή τουστρατού του τη χρονιάτικη σοδειά των Ελλή-νων. Τώρα όμως που νικήθηκε στη ναυμαχίαδεν θα μείνη βέβαια στην Ευρώπη, και πρέ-πει να τον αφήσουν να φύγη ωσότου φτάσηστο βασίλειό του. Μετά, τους συμβούλευε ναφροντίσουν να συνεχίσουν τον αγώνα για ναβλάπτουν την χώρα του. Τη γνώμη αυτή τουΕυρυβιάδη την ενέκριναν και οι στρατηγοίτων άλλων Πελοποννησίων22.

109. Όταν ο Θεμιστοκλής είδε ότι δεν θα πείσητους περισσότερους να πλεύσουν στον Ελλή-σποντο, άλλαξε σχέδιο κι είπε τα εξής στουςΑθηναίους: “Κι από την πείρα μου ξέρω καιπολλές φορές έχω ακούσει να λένε ότι άν-θρωποι που απελπίστηκαν, ύστερα από τηνήττα τους, πολέμησαν για δεύτερη φορά κιεπανόρθωσαν την αρχική ζημιά. Λοιπόν κιεμείς, αφού για ανέλπιστο καλό μας σώσαμετους εαυτούς μας και την Ελλάδα, απομα-κρύνοντας ολόκληρο σύννεφο από ανθρώ-πους, ας μην τους κυνηγήσουμε τώρα πουφεύγουν. Δεν τα κατορθώσαμε εμείς αυτά,αλλά οι Θεοί και οι ήρωες που ζήλεψαν, γιατίένας άνθρωπος θέλησε να βασιλεύση καιστην Ασία και στην Ευρώπη…

Τώρα λοιπόν που βελτιώθηκε η κατάσταση, αςμείνουμε στην Ελλάδα κι ας φροντίσουμε γιαμας τους ίδιους και για τις οικογένειές μας, ας χτί-σουμε πάλι τα σπίτια μας, ας σπείρουμε τα χω-ράφια μας, αφού διώξαμε εντελώς τον βάρβαρο.Και μόλις έρθη η άνοιξη, πλέουμε για τον Ελλή-σποντο και την Ιωνία”.

18 Ηρόδοτος, VIII, 62.

19 Ι.Βολωνάκης, Της Αρχαίας

Ελλάδος οι Μεγάλοι Ηγέται,

Εκδ. Γεωργιάδη, Αθήναι 1997,

σελ. 117.


της Σαλαμίνος, σελ. 269-71.

21 Σύμφωνα με την Σπαρτιατικήν

τακτική, να μην καταδιώκεται

ο αντίπαλος, όταν εγκαταλείπη

το πεδίον της μάχης.

(Αυτό εγένετο για δύο λόγους,

πρώτον γιατί ο καταδιωκόμενος

θα αναγκασθή να σταματήση

και να πολεμήση για την ζωή του

και τότε θα είναι διαφορετικός από

πριν και δεύτερον, γνωρίζοντας

ο αντίπαλος ότι εάν εγκαταλείψη

το πεδίον της μάχης δεν θα

καταδιωχθή, πιο εύκολα

θα έπαιρνε την απόφαση

για εγκατάλειψή του).

22 Την επομένη της ήττας του

στη Σαλαμίνα, ο Ξέρξης διέθετε

ακόμη στο Φάληρο ένα αριθμό

πλοίων μεγαλύτερο, από εκείνον

του ελληνικού στόλου. Γι’ αυτό

οι στρατηγοί δεν θεώρησαν

φρόνιμο να διακινδυνεύσουν

εκτός των στενών τα κεκτημένα

αποτελέσματα. Άλλωστε,

τα ελληνικά πλοία και

τα πληρώματα ήταν πολύ

καταπονημένα, κι όταν μετά

από μερικούς μήνες, όταν πέρασε

ο χειμώνας, αποφάσισαν

να επιχειρήσουν μια εκστρατεία

επιθετική, δεν κατάφεραν

να συγκεντρώσουν υπό

τον Λεωτυχίδα, πάνω από

110 καλές τριήρεις.

ΑΕΛΛΩ36

Τα έλεγε αυτά για να υποχρεώση τους Πέρ-σες, ώστε, αν του συμβή ποτέ τίποτα από τουςΑθηναίους, να βρη εκεί καταφύγιο. Πράγμαπου συνέβη.

110. Ενώ ο Θεμιστοκλής λέγοντας αυτά εξαπα-τούσε τους Αθηναίους, εκείνοι επείσθηκαν.Γιατί, αφού από πριν πίστευαν ότι είναι σοφόςκαι φάνηκε πραγματικά με νου και φρόνηση,ήταν πρόθυμοι, χωρίς να πονηρεύωνται, να πι-στεύουν σ’ όσα έλεγε. Όταν λοιπόν βεβαι-ώθηκε ότι τα πίστεψαν, έστειλε με πλοιάριοανθρώπους που τους είχε κάθε εμπιστοσύνη,ότι όσο σκληρά βασανιστήρια κι αν υποστούν,θα κρατήσουν μυστικά όσα τους παράγγειλενα πουν στον βασιλιά. Μ’ αυτούς ήταν πάλι κιο δούλος του ο Σίκιννος. Όταν αυτοί έφτασανστην Αττική έμειναν στο πλοιάριο, εκτός απότον Σίκιννο που ανέβηκε στον Ξέρξη και τουείπε: “Ο Θεμιστοκλής του Νεοκλή, στρατηγόςτων Αθηναίων κι απ’ όλους τους συμμάχους οανδρειότερος κι ο σοφώτερος, με στέλνει νασου διαβιβάσω ότι επιθυμώντας να σου φανήχρήσιμος εμπόδισε τους Έλληνες που ήθελαννα καταδιώξουν τα πλοία σου και να χαλάσουν

τις γέφυρες στον Ελλήσποντο. Τώρα μπο-ρείς να φύγης με την ησυχία σου”. Ύστερα οιαπεσταλμένοι γύρισαν πίσω.

Επίλογος

Σχετικώς με τον Θεμιστοκλή, ο Παπαρρηγό-πουλος23 σημειώνει: «Ο Θεμιστοκλής επολι-τεύθη επί του προκειμένου εις τρόποντοσούτον ακροσφαλή, ώστε από λεπτού νήμα-τος εξηρτάτο να αναδειχθή σωτήρ της πατρίδοςή προδότης αυτής. Τωόντι, επειδή οι Έλληνεςενίκησαν, το στρατήγημα αυτού επηνέθη καιεθαυμάσθη. Εάν όμως ενικώντο, όπερ δεν ήτοαδύνατον, είναι πρόδηλον ότι ο Θεμιστοκλήςήθελε λογισθή ως αίσχιστος προδότης. Δεν λέ-γομεν, ως άλλοι τινές, ότι εν τη απελπιστικήταύτη των ελληνικών πραγμάτων καταστάσειηθέλησε πιθανώτατα, δια της διφορουμένηςεκείνης αποστολής, να εξασφαλίση εαυτόνκαθ’ εκατέραν της τύχης ροπήν. Αλλ’ είναι βέ-βαιον ότι ο άνθρωπος όστις περί Αρτεμίσιονεδωροδοκήθη ίνα εκπληρώση το καθήκον,και πάλιν ο άνθρωπος όστις εν Σαλαμίνι επρο-


23 Κ. Παπαρρηγόπουλος,

Ιστορία του Ελληνικού Έθνους,

Βιβλίον Τρίτον, σελ. 92.

σποιήθη προδοσίαν ίνα σώση την πατρίδαβραδύτερον κατηγορήθη, και δικαίως, ότιπραγματικώς επρόδωσε την Ελλάδα. Τοσού-τον ολισθηρά είναι η οδός ην βαδίζουσι πολ-λάκις οι άνθρωποι οι έχοντες τας ηθικάς τουΘεμιστοκλέους αρχάς».

Συμπληρώνει δε24: «Ο Θεμιστοκλής έσωσε τηνΕλλάδα εν Σαλαμίνι, όχι διότι ηνάγκασε τουςΕλληνας να ναυμαχήσωσιν ενταύθα. Τούτο τουΘεμιστοκλέους το πολίτευμα είναι δεκτικόνσυζητήσεως, το δ’ αναμφισβήτητον είναι ότιαυτός κατεσκεύασεν εγκαίρως τας πολλάς τωνΑθηναίων τριήρεις».

Ο δε ναύαρχος Jurien de la Graviere25 υποστη-ρίζει ότι «αν κάποιος είχε μια ευφυή έμπνευσητη μεγάλη ημέρα της Σαλαμίνας, πρέπει να τηναναζητήσουμε εκεί όπου υπήρξε πραγματικά,δηλαδή στην απόφαση του Αριστείδη». Αλη-θώς, η πορεία των γεγονότων ωδήγησε στην

κατάληψη της νησίδος και εβελ-τίωσε την θέση των Ελλήνων πουπερίμεναν μια νέα επίθεση.

Είναι γνωστόν ότι ο Θεμιστοκλήςεκλήθη εις την Σπάρτην σε πανελ-λήνιο συνέδριο για να απολογηθή,αλλά δεν επαρουσιάσθη. Οι Αθη-ναίοι απεφάσισαν ερήμην να κα-ταδικάσουν τον «προδότην»φυγάδα26. Τον κατεδίκασαν ειςθάνατον και του εδήμευσαν τηνπεριουσίαν, η οποία ανήρχετο ειςτο τεράστιον ποσόν των 100 τα-λάντων. Εάν λοιπόν ληφθή υπ’όψιν ότι ήρχισε το πολιτικόν τουστάδιον με μόνον 3 τάλαντα,αντιλαμβάνεται κανείς πόσονμεγάλες ήσαν οι δωροδοκίεςκαι αι καταχρήσεις τις οποίεςεπραγματοποίησεν. Αδυναμίατου ο πλούτος και η εξουσία.

Ο Θεμιστοκλής εις την Έφε-σον εζήτησεν αναγκαστικώςπροστασίαν από τον Αρταξέρ-ξην, τον υιόν του Ξέρξη. Ο Αρ-ταξέρξης όχι μόνον τουπροσέφερεν άσυλον και προ-στασίαν διαμονής, αλλά καιτον προσεκάλεσε δια να τον τι-μήση και εις τα Σούσα.

Ο Αρταξέρξης τόσον τονεθαύμαζε ώστε τον διώρισεσατράπην και του παρεχώρησεπάντα τα αγαθά της Μαγνη-σίας, της Λαμψάκου και τηςΜυούντος. τον είχε ομοτράπε-

ζόν του, τον έπαιρνε μαζί του εις τα κυνήγια καιεξέφραζε τον θαυμασμόν του με την φράση27

«Έχω Θεμιστοκλήν τον Αθηναίον». Ο Θεμιστοκλής μέχρι το 460 π.Χ. ήταν σα-

τράπης της Μαγνησίας28. Τότε όμως επανε-στάτησεν η Αίγυπτος εναντίον της Περσίαςκαι προς βοήθειάν της ήλθαν οι Αθηναίοι. ΟΑρταξέρξης εζήτησε την βοήθειαν του Θεμι-στοκλή και ο Θεμιστοκλής δια να μην στραφήεναντίον του Κίμωνος, ο οποίος ηγείτο τουστόλου των Αθηναίων, και δια να μην φανήαχάριστος προς τον Αρταξέρξην ηυτοκτόνησε.

Αντιθέτως με τον Θεμιστοκλή, ο Ευρυβιά-δης μετά την Ναυμαχίαν έζησεν ήρεμα ειςτην Σπάρτη, τιμώμενος μέχρι τον θάνατό τουαπό τους Σπαρτιάτες και όχι μόνον.

Ο Κ. Ράδος29 σημειώνει: «Ο Ευρυβιάδηςείχε το προσόν ότι ήξερε να ακούει και να χει-ρίζεται τους Αθηναίους. Άλλωστε και ο Θεμι-στοκλής απευθύνεται σ’ αυτόν ως σεαρχιστράτηγο. Ούτε για μια στιγμή δεν σκέπτε-ται να αμφισβητήσει το υψηλό του αξίωμα».

ΑΕΛΛΩ38

24 Ομοίως ως άνω, σελ. 96.

25 Κ. Ράδος, Η Ναυμαχία


26 Ι. Βολωνάκης, Της Αρχαίας

Ελλάδος οι Μεγάλοι Ηγέται,

σελ. 134-5.

27 Πλούταρχος, Θεμιστοκλής, 28.

28 Θουκιδίδης, Α 138.



Δεν πρέπει επίσης να παραβλέπεται το ότι γιατον Θεμιστοκλή η Σαλαμίνα ήταν μοναδικήεπιλογή, καθόσον εάν η Ναυμαχία εγένετοστον Ισθμό, και στις δυο περιπτώσεις, νίκης ήήττας, ο πληθυσμός της Αθήνας εις την Σαλα-μίνα θα εξολοθρεύετο, κατά το πέρασμα τωνΠερσών προς τον Ισθμό, ενώ για τον Ευρυ-βιάδη προείχε η ευθύνη για την σωτηρία τηςΕλλάδος, και έπρεπε να «ζυγίζη» τις προτά-σεις των ναυάρχων πριν από την λήψη τηςαποφάσεώς του.

Ο Παυσανίας, εις τα μέσα του 2ου μ.Χ. αιώνος,κατά την περιήγησή του εις την Σπάρτη διεπί-στωσε ότι οι Σπαρτιάτες διατηρούσαν ζωντανήτην ανάμνηση των Μηδικών Πολέμων.

Εις τα «Λακωνικά» (Βιβλίον Γ’, 14-16) περιγρά-φει: «Εκ δε της αγοράς προς ήλιον ιόντι δυόμε-νον, τάφος κενός Βρασίδα τω Τέλλιδοςπεποίηται. Απέχει δε ου πολύ του τάφου το θέ-ατρον, λίθου λευκού, θέας άξιον. Του θεάτρουδε απαντικρύ [...] μνήμα έστι, το δε έτερον Λε-ωνίδου [...] Λακεδαιμόνιοι δε και Λυκούργω τωθεμένω τους νόμους οία δη θεώ πεποιήκασι καιτούτο ιερόν, του ναού δε απαντικρύ μνήμα Θε-όπομπου του Νικάνδρου, το δε Ευρυβιάδου Λα-κεδαιμονίων τριήρεσιν επ’ Αρτεμισίω καιΣαλαμίνι ναυμαχήσαντος προς Μήδους…».

Ο ασθενούς χαρακτήρος και περιωρισμένηςαντιλήψεως(!) Ευρυβιάδης, κατά το Εγκυ-κλοπαιδικόν Λεξικόν «ΗΛΙΟΣ» και κατά κά-ποιους από τους αρχαίους και συγχρόνουςιστορικούς, ετιμάτο ακόμη υπό των Σπαρτια-τών 6 αιώνες μετά και ο τάφος του ήταν«δίπλα» εις τον «ναόν» του Λυκούργου καιεις το Λεωνιδαίον.

Πιστεύεται ότι όλες οι προαναφερθείσες ανα-φορές έχουν ήδη σκιαγραφήσει τις προσωπι-κότητες του Ευρυβιάδη και του Θεμιστοκλή.

έχουν αναδείξει τον αναμφισβήτητον ηγέτητου ελληνικού στόλου και έχουν αποδείξειτην κυρίαν συμβολήν του Θεμιστοκλή, ηοποία συνίσταται εις την ναυπήγηση, κατόπινεπιμονής του, των 180 τριήρεων, που παρέ-ταξε η Αθήνα εις το σύνολο των 380 του ελ-ληνικού στόλου30.

Prof. George Emmanuel HaramisSecretary General

Yacht Club of Greece

EURIVIADES (“MENOMEN”)(SALAMIS’ SEA-BATTLE)

Abstract: This paper aims at reestablishing the hi-storical truth in regard to who the indisputable le-ader of the Greeks in Salamis was and at secondhand it outlines the characters; that of the modestand frugal Spartan and that of the constantly “di-verting” Athenian.

The following unities as well as an Introductionand the Epilogue are included throughout this paper:

1. Malicious Subjectivity. 2. Ancient Historians and their Credibility.3. Supreme Fleets’ Command.4. Concise Description (Necessary Extracts

from Herodotus’ History).5. Selection of the Sea-Battle Place. 6. After the Sea-Battle.

It is believed that through this essay, Euriviades is re-stored where he should be by the Hellenic History andnot where he was placed by many ancient historianswho, sadly, were also followed by many historians ofsubsequent and contemporary time as well.


30 Έναντι των 1.207

του περσικού στόλου.

οδοιπορικό

ΑΕΛΛΩ40

Ι.Μ. Γρηγορίου

Έ χω την ευλογία, από τον Σεπτέμβριο του 1997 που έκανα τοπρώτο μου προσκύνημα με κάποιους φίλους από τον Σύλ-λογο Φίλων του Σιδηροδρόμου, να έχω επισκεφτεί το Άγ. Όρος

32 φορές. Το να παρακολουθήσεις ακολουθίες Χριστουγέννων, ΜεγάληςΕβδομάδος, Αναστάσεως, Λιτανεία της Εικόνας του «Άξιον Εστί» του Πρω-τάτου και της «Παναγίας Φοβεράς Προστασίας» της Ι.Μ. Κουτλουμουσίουστις Καρυές, κουρά μοναχού, Πανηγύρεις Ι. Μονών, αλλά και τις καθημε-ρινές Ακολουθίες του Μεσονυκτικού, των ωρών, του Όρθρου, της ΘείαςΛειτουργίας, των Παρακλήσεων, του Εσπερινού και του Αποδείπνου, όλεςβάσει του τυπικού του Αγ. Όρους, είναι μια ανεπανάληπτη εμπειρία, είναιπράγματι ευλογία. Κάθε φορά που ανεβαίνω στο Άγ. Όρος, κάτι καινούργιοανακαλύπτω, κάτι μαθαίνω. Πώς μπορεί, όμως, να φτάσει εκεί κάποιοςγια πρώτη φορά αν δεν πάει με κάποιον που να ξέρει την απαιτούμενηδιαδικασία και ο οποίος θα κανονίσει τα πάντα γι’ αυτόν;

Αν μου πείτε «σκοπεύω να πάω την άλλη εβδομάδα στην Παταγονίαή στο Βλαδικαυκάς», θα σας ευχηθώ «καλό ταξίδι» και θα είμαι βέβαιοςότι θα το πραγματοποιήσετε μέσω κάποιου γραφείου ταξιδίων. Αν, όμως,μου πείτε «σκοπεύω να πάω την άλλη εβδομάδα στο Άγ. Όρος για πρώτηφορά και μόνος μου», θα χαμογελάσω και θα σας πω «αν πας, γράψεμου!». Γιατί; Διότι το να πάτε και να κινηθείτε στο Όρος θέλει μια διαδικασίακαι πρέπει να γνωρίζετε κάποιες λεπτομέρειες που, αν δεν τις ξέρετε, δενθα πάτε ή και, αν πάτε, μπορεί να συναντήσετε δυσκολίες που να σας χα-λάσουν την καλή διάθεση και την ηρεμία που αναζητάτε.

Προσκυνημα

στοΆγιοΌρος

Άγιο Όρος. Τόπος ιερός.Τόπος ευλογημένος.Τόπος προσευχής,

περισυλλογής και ηρεμίας.Το περιβόλι της Παναγιάς.

«Τώρα οδοιπόροςτραβάω για τ’ Άγιον Όρος»

Νίκος Γκάτσος


Του Ματθαίου Δημητρίου, Πλοιάρχου Π.Ν. (ε.α.)

Θα προσπαθήσω, λοιπόν, να σας δώσω όσο καλύτερα καιλεπτομερέστερα μπορώ πληροφορίες για το τι πρέπει να κάνεικάποιος για να πάει, να κινηθεί και να διαμείνει στο Άγ. Όρος.

ΠροετοιμασιαΑς ξεκινήσουμε, λοιπόν, το οδοιπορικό μας. Για να μπείτε στοΆγ. Όρος είναι απαραίτητο να εφοδιαστείτε με το «διαμονη-τήριο», το διαβατήριο δηλαδή, το οποίο σας επιτρέπει αφενόςμεν την είσοδό σας στο Όρος, αφετέρου δε τη διαμονή σας γιατρεις διανυκτερεύσεις σε τρεις Μονές (μία κάθε βράδυ).Επειδή τα τελευταία χρόνια ο αριθμός των επισκεπτών/προ-σκυνητών συνεχώς αυξάνεται, ιδίως από την άνοιξη μέχρι καιτο φθινόπωρο, και ο αριθμός των επισκεπτών που μπορούννα μπουν κάθε μέρα είναι περιορισμένος (περίπου 120άτομα), πρέπει εγκαίρως, πιθανώς και δύο μήνες νωρίτερα,να φροντίσετε για την έκδοση του διαμονητήριου. Πώς γίνεταιαυτό; Με ένα τηλεφώνημα στο «Γραφείο προσκυνητών» στηΘεσσαλονίκη, στο τηλ.: 2310 252575. Ο αρμόδιος του γρα-φείου θα σας πει αν μπορείτε να μπείτε την ημερομηνία πουεπιθυμείτε ή, αν δεν υπάρχουν θέσεις, την πλησιέστερη ημε-ρομηνία όπου υπάρχουν. Αν σας εξυπηρετεί η ημερομηνία,δίνετε τα στοιχεία που ζητούν (ταλέει πριν από τη συνομιλία μα-γνητοφωνημένο μήνυμα) καιείστε βέβαιοι ότι τη μέρα αυτήθα βρείτε το διαμονητήριο, τοπρωί από τις 07:30, στο «Γρα-φείο προσκυνητών» στην Ουρα-νούπολη ή στην Ιερισσό,αναλόγως από πού θέλετε ναμπείτε στο Άγ. Όρος. Αν πρόκει-

ται να μπείτε από Ιερισσό, πρέπει να το έχετε αναφέρει στο«Γραφείο προσκυνητών», αλλά επ’ αυτού θα επανέλθουμε.

Έχοντας εξασφαλίσει το διαμονητήριο, πρέπει να κάνετεένα σχέδιο για το ποιες Μονές θέλετε να επισκεφτείτε καινα διανυκτερεύσετε. Πρέπει, λοιπόν, να αρχίσετε να τηλε-φωνείτε ή να στέλνετε fax στις Μονές για να κανονίσετε ανκαι ποια από τις τρεις ημέρες μπορούν να σας δεχθούν. Τη-λεφωνήματα δέχονται ορισμένες ώρες της ημέρας, συνή-θως 11:30 με 13:30. Η διαδικασία αυτή μπορεί να διαρκέσειαπό μία - για τους πολύ τυχερούς - μέχρι και αρκετές ημέ-ρες. Τώρα, η τρίτη ενέργεια είναι να τηλεφωνήσετε στο ναυ-τιλιακό γραφείο «Αγιορείτικων γραμμών» (τηλ.: 2377021041 και 71149) για να ενημερωθείτε για τα δρομολόγια,να αποφασίσετε με τι πλοίο (κανονικό ή ταχύπλοο) θα τα-ξιδέψετε και να σας δώσουν αριθμό κρατήσεως για την ημε-ρομηνία του ταξιδίου σας. Έχοντας, λοιπόν, εξασφαλίσειπλοίο και αριθμό κρατήσεως, ημερομηνία εισόδου, διαμο-νητήριο και παραμονή στις Μονές, να εύχεσθε στην Παναγίανα σας έχει καλά μέχρι τότε και να μην έχει κανένα απαγο-ρευτικό απόπλου - όπως μου έχει τύχει παλαιότερα - ώστενα πραγματοποιήσετε το όνειρό σας και το προσκύνημά σας.

Προσοχή: όλες σχεδόν οι Μονές,λόγω του μεγάλου αριθμού προ-σκυνητών, δεν δέχονται να δια-νυκτερεύσετε αν δεν έχετεκλείσει πρωτύτερα και αυτό είναικάτι που τηρούν ευλαβικά. Υπάρ-χει, δηλαδή, πιθανότητα εάν πάτεχωρίς τηλεφώνημα στη Μονή, νασας πουν ότι δεν μπορείτε να δια-νυκτερεύστε, γιατί δεν έχετε

Το διαμονητήριο σας επιτρέπει

αφενός μεν την είσοδό σας στο Όρος,

αφετέρου δε τη διαμονή σας για τρεις

διανυκτερεύσεις σε τρεις Μονές

?

ΑΕΛΛΩ42

Ι.Μ. Ξενοφώντος

κλείσει και τότε αρχίζουν τα δύσκολα έως πολύ δύσκολα.Παρακάτω θα βρείτε συγκεντρωμένους τους αριθμούς τηλε-φώνων και fax των είκοσι Μονών του Αγ. Όρους.

Μεχριουρανουπολη

ή ιερισσοΈφτασε η μεγάλη στιγμή να ξεκινήσετε για το Άγιο Όρος. Πώς θαπάτε, από πού και με τι μέσο; Σιγά - σιγά, όλα θα απαντηθούν.

Στο Όρος μπαίνετε μόνο με πλοίο από Ουρανούπολη ή Ιε-ρισσό. Ας φτάσετε πρώτα εκεί και μετά βλέπουμε. Υπάρχουντρεις λύσεις: Από Θεσσαλονίκη μέχρι την Ουρανούπολη ή τηνΙερισσό με Ι.Χ. όχημα, λεωφορείο (ΚΤΕΛ Χαλκιδικής, τηλ.: 2310316575) ή με ταξί. Η απόσταση είναι περίπου 130 χλμ.

Μπορείτε να ακολουθήσετε τρεις διαδρομές. Πρώτη: Απότη Θεσσαλονίκη, παίρνετε τον περιφερειακό με κατεύθυνσηπρος Χαλκιδική και ακολουθείτε τη διαδρομή Θέρμη - Βασιλικά- Γαλάτιστα (όχι από μέσα) - Άγιος Πρόδρομος - Αρναία - Πα-λαιοχώρι - Στάγειρα - Στρατονίκη - Στρατώνι (όχι από μέσα) -Ιερισσός - Νέα Ρόδα - Ουρανούπολη.

Δεύτερη: Ακολουθείτε την ίδια διαδρομή, αλλά μετά την Αρ-ναία στρίβετε δεξιά στο Παλαιοχώρι προς Μεγάλη Παναγιά - Γο-μάτι - Ιερισσό - Νέα Ρόδα - Ουρανούπολη.

Τρίτη: Από Θεσσαλονίκη, μπαίνετε στην Εγνατία, με κατεύ-θυνση προς Καβάλα και αργότερα, πάντα με την ίδια κατεύ-θυνση -προσοχή, όχι Χαλκιδική- περνάτε τη λίμνη Βόλβη καιβγαίνετε από την έξοδο Ρεντίνα ή την επόμενη, Σταυρός. Ακο-λουθείτε τη διαδρομή Ρεντίνα - Σταυρός - Ολυμπιάδα - Ιερισσός- Ουρανούπολη.

Κάθε διαδρομή μετά τη Θεσσαλονίκη έχει τις ομορφιές τηςκαι τις μικρές δυσκολίες της. Προτιμότερη κατά σειρά η τρίτηδιαδρομή, μετά η δεύτερη και τελευταία η πρώτη.

Ουρανουπολη Φτάνοντας στην Ουρανούπολη, πηγαίνετε σε κάποιο από ταπολλά ξενοδοχεία. Καλό θα είναι να έχετε κάνει κράτηση,ειδικά το καλοκαίρι. Θα σας συνιστούσα το ξενοδοχείο ναείναι κοντά στο «Γραφείο προσκυνητών» και στο λιμανάκι,ώστε να μην αναγκαστείτε να περπατήσετε για πολλή ώραφορτωμένοι με τον σάκο σας την επόμενη ημέρα. Αναφέρωενδεικτικά κάποια από τα πλησιέστερα στο «Γραφείο προ-σκυνητών»: «Ξενία» - τηλ.: 23770 71412, «Πύργος» - τηλ.:23770 71281, «Ξένιος Ζευς» - τηλ.: 23770 71274, «Ακρο-γιάλι» - τηλ.: 23770 71201. Στην Ουρανούπολη, υπάρχεικαι φυλασσόμενος δημοτικός χώρος σταθμεύσεως. Τοβράδυ μπορείτε να δειπνήσετε σε κάποια από τις αρκετέςταβέρνες και τα εστιατόρια της περιοχής. Βέβαια, ο «Κρητι-κός» στο δεξί σας χέρι, όπως κατεβαίνετε τον κεντρικόδρόμο της Ουρανούπολης προς τον Πύργο, κατέχει -κατάτην άποψή μου- τα σκήπτρα. Κοιμηθείτε σχετικά νωρίς, γιατίαπό την επόμενη μέρα αρχίζει «αγιορείτικο» πρόγραμμα.Το «Γραφείο προσκυνητών», που βρίσκεται στον κάθετοπρος τον κεντρικό δρόμο, απέναντι από το δημοτικό par-king, ανοίγει στις 07.30. Εκεί, θα προμηθευτείτε, με την επί-δειξη της ταυτότητός σας και με καταβολή 25 ευρώ, τοδιαμονητήριο. Εν συνεχεία, πηγαίνετε στο γραφείο των

«Αγιορείτικων γραμμών», στον παραλιακό πεζόδρομοκοντά στον Πύργο, δίνετε τον αριθμό κρατήσεως και παίρ-νετε το εισιτήριό σας για το πλοίο.

Πλοια Για να μπείτε στο Άγιο Όρος από την Ουρανούπολη υπάρχουν οιεξής τρόποι:Α) Με το κλασικό ferry boat. Ξεκινάει καθημερινώς στις 09:45και περίπου σε 2 ώρες και με εισιτήριο 7 ευρώ φτάνετε στηΔάφνη, έχοντας «πιάσει» στους ενδιάμεσους αρσανάδες και Ι.Μονές της δυτικής πλευράς της χερσονήσου του Άθω. Αυτοί είναιμε τη σειρά: Γιοβάντσα (ο αρσανάς της Ι.Μ. Χιλιανδαρίου), αρ-σανάς Ι.Μ. Ζωγράφου, αρσανάς Ι.Μ. Κωνσταμονίτου, Ι.Μ. Δοχει-αρίου, Ι.Μ. Ξενοφώντος, Ι.Μ. Αγίου Παντελεήμονος, Δάφνη. Απότη Δάφνη, περίπου μισή ώρα μετά την άφιξη του F/B, ξεκινάειάλλο ferry, το «ΑΓΙΑ ΑΝΝΑ», και φτάνει μέχρι τη Σκήτη της ΑγίαςΆννας, με ενδιάμεσες στάσεις στις Ι.Μ. Σίμωνος Πέτρας, Γρηγο-ρίου, Διονυσίου, Αγίου Παύλου, Νέα Σκήτη. Το εισιτήριο το βγά-ζετε στο πλοίο.Β) Με ταχύπλοο (κανονικό δρομολόγιο). Πρόκειται για μικράταχύπλοα, περίπου 40 θέσεων. Τηλ.: 23770 21041, 2377071149. Τιμή εισιτηρίου 12 ευρώ.

Στη Μονή σάς υποδέχεται ο Αρχοντάρης

και, αφού σας κεράσει καφέ, τσίπουρο

και λουκούμι, σας ενημερώνει

για το πρόγραμμα και σας δίνει

τα δωμάτιά σας


Ι.Μ. Ξηροποτάμου

Γ) Με ταχύπλοο (ταξί). Μικρότερα ταχύπλοα, τα οποία, κατό-πιν συνεννοήσεως και συμφωνίας ως προς την τιμή, σας πη-γαίνουν όπου θέλετε στη δυτική πλευρά. «Πορταΐτισσα»,τηλ.: 6974 060744 και «Αρχάγγελος», τηλ.: 23770 2603 και6972081146.

Για να μπείτε από Ιερισσό για τις Ι. Μονές της ανατολικήςπλευράς, σας εξυπηρετεί ταχύπλοο (τηλ.: 6974 060747), πουξεκινάει καθημερινώς στις 08:35 και φτάνει με ενδιάμεσες στά-σεις μέχρι την Ι.Μ. Μεγίστης Λαύρας, ανάλογα με τις καιρικέςσυνθήκες. Πολλές φορές δεν εκτελούνται τα δρομολόγια λόγωκαιρού. Τηλ. Λιμεναρχείου Ιερισσού: 23770 72576.

Για πρώτη φορά, θα σας συνιστούσα να χρησιμοποιήσετε τοκλασικό ferry, ώστε μέχρι τη Δάφνη να απολαύσετε το τοπίο, ναδείτε από κοντά τις διάφορες Ι. Μονές και να βγάλετε ωραίεςφωτογραφίες.

Δαφνη - ΚαρυεσΑπό τη Δάφνη, μετά την άφιξη του ferry, ξεκινούν συνήθωςδύο πούλμαν που μεταφέρουν τους προσκυνητές στις Κα-ρυές. Η διαδρομή διαρκεί περίπου 25 λεπτά και το εισιτήριοκοστίζει 3 ευρώ. Λίγο μετά τη Δάφνη, κάνει στάση για την Ι.Μ.Ξηροποτάμου. Στην πλατεία των Καρυών περιμένουν ταξί,μικρά δηλαδή λεωφορεία, τα οποία με αμοιβή ανάλογα μετον αριθμό των επιβατών και την απόσταση της Μονής όπουθέλετε να πάτε, σας μεταφέρουν σε όλες σχεδόν τις Μονές.Υπάρχει «Γραφείο κινήσεως αυτοκινήτων» (τηλ.: 2377023266 και 24121), καθώς και ανεξάρτητοι μοναχοί με αυτο-κίνητα που σας μεταφέρουν κατόπιν συνεννοήσεως, όπως οιΠατ. Αβέρκιος - 23770 23745, 6945 738336, Πατ. Ευθύμιος- 23770 23798, 6977 661497, Πατ. Μακάριος - 2377023267, 6977 938300, Πατ. Στέφανος - 23770 23680, Πατ.Χριστόφορος - 23770 23634, Πατ. Ιλαρίων - 23770 23305,6977 801151.

Όπως βλέπετε, δυστυχώς για την ησυχία και την ηρεμίατου Όρους, αλλά πιθανώς ευτυχώς για τους προσκυνητές, κυ-κλοφορούν πλέον αρκετά αυτοκίνητα και πλοία και η μετά-βαση στις Ι.Μ. έχει γίνει αρκετά εύκολη και σχετικάξεκούραστη, γι’ αυτό και έχει αυξηθεί υπερβολικά ο αριθμόςτων επισκεπτών.

Εννοείται η απαγόρευση κυκλοφορίας κάθε Ι.Χ. αυτοκι-νήτου.

ΚαρυεσΣτις Καρυές, όπου είναι και η πρωτεύουσα του Αγ. Όρους και τοΔιοικητικό Κέντρο, θα βρείτε καταστήματα εργοχείρων και εκ-κλησιαστικών ειδών, παντοπωλείο, πανδοχείο (τηλ.: 2377024114), βιβλιοπωλεία, φούρνο, εστιατόριο, υποκατάστημα τηςΑγροτικής Τραπέζης, Κέντρο Υγείας (τηλ.: 23770 23217, 6944586605 και 6944 959682), ΕΛΤΑ, ΟΤΕ.

Στις Καρυές συνιστάται επίσκεψη στον Ιερό Ναό του Πρωτά-του, με αγιογραφίες του Μανουήλ Πανσέληνου και να προσκύ-νημα της εικόνας της Παναγίας «Άξιον Εστί». Επίσης, μεγάλοενδιαφέρον έχει η Σκήτη του Αγ. Ανδρέα (Σαράι), στην οποίαμπορείτε και να διανυκτερεύσετε κατόπιν συνεννοήσεως πουθα έχετε κάνει στο στάδιο της προετοιμασίας του ταξιδιού σας(τηλ.: 23770 23824 και 23810). Κοντά επίσης στις Καρυές, πε-ρίπου 15 λεπτά με τα πόδια, είναι και η Ι.Μ. Κουτλουμουσίου.

Τι θα παρετεμαζι σασ

Μην πάρετε πολλά πράγματα και η καλύτερη λύση είναι σακίδιοπλάτης. Ανάλογα βέβαια και με την εποχή, πάρτε κάποια εσώ-ρουχα, πιζάμες, κάλτσες, πουκάμισα, πουλόβερ ή φούτερ,μπουφάν, παπούτσια για περπάτημα (τον χειμώνα θεωρώ ότιείναι απαραίτητο ένα ζευγάρι μποτάκια), αδιάβροχο ή μικρήομπρέλα, καπέλο ή σκούφο και φακό. Ιδιαίτερα εξυπηρετικόθα είναι ένα δημοσιογραφικό γιλέκο με πολλές τσέπες. Πάρτε,επίσης, τα φάρμακά σας, τα ξυριστικά σας (όχι απαραίτητα), τοκινητό σας, τη φωτογραφική μηχανή σας, σεντόνια και μαξιλα-ροθήκη.

Προγραμμα ι. μονωνΣας συνιστώ να ακολουθήσετε το πιθανώς λίγο βαρύ πρό-γραμμα των Ι. Μονών, δεδομένου ότι είναι μια ανεπανάληπτηεμπειρία. Φτάνοντας στη Μονή, πηγαίνετε στο «Αρχονταρίκι»,όπου σας υποδέχεται ο Αρχοντάρης και αφού σας κεράσει συ-νήθως καφέ, τσίπουρο και λουκούμι, σας ενημερώνει για τοπρόγραμμα και σας δίνει τα δωμάτιά σας. Πιθανώς να κοιμη-θείτε μαζί και με άλλους. Ανάλογα με την εποχή -το καλοκαίριαργότερα, τον χειμώνα νωρίτερα το απόγευμα- θα πάτε στονΕσπερινό (διαρκεί περίπου 1 ώρα) και αμέσως μετά στην Τρά-

ΑΕΛΛΩ44

Εσωτερικό Καθολικού Ι.Μ. Ξενοφώντος Ο «Αναγνώστης», στην Τράπεζα

πεζα, δηλαδή την τραπεζαρία, για φαγητό. Στην Τράπεζα δεν μι-λάμε, ακούμε τον Αναγνώστη να μας διαβάζει από βίους Αγίων,βάζουμε νερό και κρασί στα ποτήρια μας μόνον όταν χτυπήσειένα κουδουνάκι και πουν «δι’ ευχών» και τρώμε αρκετά γρή-γορα, γιατί μόλις χτυπήσει ο Ηγούμενος το καμπανάκι, τέρμαόλα. Όποιος πρόλαβε έφαγε. Αμέσως μετά το φαγητό, πηγαίνετεξανά στον Ναό (το Καθολικό) για το Απόδειπνο και το προσκύ-νημα των Ιερών Λειψάνων, διάρκειας περίπου μισής ώρας.Μετά, ελεύθερη ώρα μέχρι τη δύση του ηλίου.

Μπορείτε να βγείτε έξω από τη Μονή, αλλά προσοχή, γιατίμόλις χτυπήσει το καμπανάκι ο Πορτάρης, κλείνουν οι πόρτεςτης Μονής και μένετε έξω και... σας τρώνε οι λύκοι. Τα ξημερώ-ματα, Όρθρος, Θ. Λειτουργία, διάρκειας περίπου 3 ωρών, καιμετά Τράπεζα. Συνήθως την προλαβαίνετε πριν την αναχώρησήσας για την επόμενη Ι. Μονή, με όποιο μέσο έχετε προγραμμα-τίσει (ταξί, πλοίο, πεζοπορία).

χρησιμεσ συμβουλεσ/ισχυοντεσ Κανονεσ

� Στο Άγ. Όρος δεν επιτρέπεται η βιντεοσκόπηση.� Η φωτογράφηση επιτρέπεται, όχι όμως εντός του Ναού. Αν

θέλετε να φωτογραφήσετε μέσα στον Ι. Ναό, δεν είναι καιτόσο εύκολο. Πρέπει να πάρετε «ευλογία», δηλαδή άδειααπό τον Ηγούμενο. Επίσης, δεν φωτογραφίζουμε μοναχούςχωρίς την άδειά τους.

� Σε όλες σχεδόν τις Ι. Μονές υπάρχει καρτοτηλέφωνο. Ηχρήση των κινητών επιτρέπεται, εκτός φυσικά εντός τωνΝαών και της Τράπεζας. Σε πολλές Μονές, το βράδυ υπάρχειρεύμα μόνο από συσσωρευτές, γι’ αυτό φροντίστε να φορ-τίζετε τα κινητά σας κατά τη διάρκεια της ημέρας.

� Τον Ηγούμενο τον προσφωνούμε «Γέροντα», τους μοναχούς«Πάτερ» και κάθε φορά που τους συναντάμε, αντί για κα-λημέρα ή οτιδήποτε άλλο, λέμε «ευλογείτε» και αυτός αν-ταποκρίνεται «ο Κύριος» -δηλαδή, όχι εγώ, αλλά ο Κύριος.

� Ποτέ δεν ρωτάμε μοναχό τι ήτανπριν, πώς βρέθηκε εκεί καιάλλες τέτοιες ενοχλητικές γι’ αυ-τούς ερωτήσεις.

� Αν δεν ξέρετε κάτι, κάντε αυτόπου κάνουν οι άλλοι.

� Μην απογοητευτείτε ποτέ για κάτι που πιθανώς να πάειστραβά. Η Παναγία θα σας βοηθήσει και θα βρείτε λύση.

� Προσπαθήστε να μπείτε στο πνεύμα του Όρους, ρωτώνταςκαι ερευνώντας.

� Μην περιμένετε με την πρώτη φορά να δείτε τους «θησαυ-ρούς» των Μονών. Υπάρχουν πολλά ωραία βιβλία, πουαναφέρονται σ’ αυτούς.

� Αγοράστε πριν πάτε ένα βιβλίο-οδηγό για το Άγ. Όρος. Θαενημερωθείτε κυρίως για τις Μονές και θα σας βοηθήσειπολύ.

� Να εύχεστε να μη βρέχει. Είναι ό,τι χειρότερο για το τα-ξίδι σας.

� Μην περιμένετε να τα δείτε όλα και να μάθετε τα πάντα γιατο Άγ. Όρος με την πρώτη φορά. Μετά από 32 προσκυνήματα,«εν οίδα ότι ουδέν οίδα».

� Σε πολλές Μονές υπάρχει μοναχός ιατρός. Αν, ο μη γένοιτο,σας συμβεί κάτι, αναζητήστε τον για να σας βοηθήσει.

� Βρείτε ευκαιρία να περπατήσετε λίγο μέσα στη φύση του Αγ.Όρους. Είναι κάτι το ανεπανάληπτο. Μπορείτε π.χ. από μιαΜονή να επισκεφτείτε και να προσκυνήσετε και μία άλλη,όπως π.χ. από την Ι.Μ. Ξενοφώντος την Ι.Μ. Δοχειαρίου, απότην Ι.Μ. Καρακάλλου την Ι.Μ. Φιλοθέου, από την Ι.Μ. Παν-τοκράτορος την Ι.Μ. Σταυρονικήτα.

� Ανεπανάληπτη εμπειρία είναι και να περπατήσετε σεσκιερά μονοπάτια, να μπορέσετε να συλλογιστείτε ήρε-μοι, ενώ τα μόνα decibel που θα φτάνουν στα αφτιά σαςνα είναι από το κελάηδημα των αηδονιών, το γάργαρονερό που τρέχει σε κάποιο ρυάκι ή το πάφλασμα από τοκυματάκι στην ακρογιαλιά.

� Το κάπνισμα σε ορισμένες Μονές επιτρέπεται σε ειδικούςχώρους, π.χ. στο «Αρχονταρίκι». Σε άλλες όχι, και πρέπεινα βγείτε εκτός Μονής για να καπνίσετε.

� Μην περιμένετε ότι στις Μονές θα βρείτε ενδιαιτήσειςκαι περιποίηση πεντάστερου ξενοδοχείου ή chalet. Πολ-λές διαθέτουν ανέσεις και ευκολίες (ντους, ζεστό -

κρύο νερό, καινούργια σεντόνιακαι μαξιλαροθήκες, ατομικήπετσέτα), άλλες όμως όχι.Υπάρχουν Μονές που δεν έχουνούτε καθρέφτη στους νιπτήρες.Αυτό δεν είναι θέμα τσιγγουνιάςή ανέχειας, αλλά θέμα αντιλή-ψεως. Στο Όρος δεν πηγαίνουμε


Βρείτε ευκαιρία να περπατήσετε λίγο

μέσα στη φύση του Αγ. Όρους.

Είναι κάτι το ανεπανάληπτο

?

Η «Τράπεζα» στην Ι.Μ. Ξενοφώντος «Κτητορικό Μνημόσυνο»

ΑΕΛΛΩ46

Το διαμονητήριο σας επιτρέπει

αφενός μεν την είσοδό σας στο Όρος,

αφετέρου δε τη διαμονή σας για τρεις

διανυκτερεύσεις σε τρεις Μονές

?

για υψηλό τουρισμό. Εκεί επικρατούν η απλότητα και η τα-πείνωση.

� Σκόπιμο θα είναι να αγοράσετε στη Δάφνη ή στις Καρυές ένααγιορείτικο ημερολόγιο τσέπης. Έχει πολλές πληροφορίεςκαι θα σας φανεί χρήσιμο.

� Αν δεν μπορείτε να κάνετε χωρίς να φάτε κρέας τρεις μέρες,μην ξεκινήσετε για το Όρος. Τις πρωτεΐνες εκεί τις παίρνουναπό τα ψάρια και τα όσπρια. Τετάρτη και Παρασκευή, το φα-γητό δεν έχει ούτε λάδι, είναι όμως πεντανόστιμο.

ΕπιστροφηΑν φύγετε από Καρυές για Δάφνη, τα λεωφορεία ξεκινούν κατάτις 10:15. Από τη Δάφνη έχει ταχύπλοο για Ουρανούπολη χωρίςενδιάμεσες στάσεις στις 09:35, στις 11:00, στις 12:00, στις 13:30,στις 14:45 (Σάββατο 14:15, Κυριακή 13:15) και στις 15:45.

Το συμβατικό ferry boat ξεκινάει στις 12:15 με ενδιάμεσεςστάσεις, όπως και στην είσοδο.

Για τα δρομολόγια πάντα να συμβουλεύεστε τα Λιμεναρχείακαι τους πίνακες δρομολογίων στη Δάφνη και την Ουρανούπολη.

Προ της επιβιβάσεως στο πλοίο στη Δάφνη, περνάτε απότελωνειακό έλεγχο. Προσοχή: Αν, μπαίνοντας στο Αγ. Όροςέχετε μαζί σας κάποιο βιβλίο εκδόσεως άνω των 50 ετών,πρέπει να το δηλώσετε γιατί κατά την έξοδό σας, αν το βρουν,θα το κατάσχουν.Σας εύχομαι καλό προσκύνημα.

Πρώτη δημοσίευση «ΝΑΥΤΙΚΗ ΕΛΛΑΣ» Φεβρουάριος 2011


Ι.Μ. Σίμωνος Πέτρας

ι.μ. αγ. ορουσΠρόθεμα: 23770

Ι. ΜΟΝΗ ΤΗΛ. FAX

ΜΕΓΙΣΤΗΣ ΛΑΥΡΑΣ 22586 23013ΒΑΤΟΠΕΔΙΟΥ 41488 41462ΙΒΗΡΩΝ 23643 23248ΧΙΛΙΑΝΔΑΡΙΟΥ 23797 23494(ΣΕΡΒΙΚΗ)ΔΙΟΝΥΣΙΟΥ 23237 23686ΚΟΥΤΛΟΥΜΟΥΣΙΟΥ 23226 23731ΠΑΝΤΟΚΡΑΤΟΡΟΣ 23253 23685ΞΗΡΟΠΟΤΑΜΟΥ 23251 23733ΖΩΓΡΑΦΟΥ 23247 23271(ΒΟΥΛΓΑΡΙΚΗ)ΔΟΧΕΙΑΡΙΟΥ 23245 23271ΚΑΡΑΚΑΛΛΟΥ 23225 23746ΦΙΛΟΘΕΟΥ 23256 23674ΣΙΜΩΝΟΣ ΠΕΤΡΑΣ 23254 23707ΑΓ. ΠΑΥΛΟΥ 23250 23355ΣΤΑΥΡΟΝΙΚΗΤΑ 23255ΞΕΝΟΦΩΝΤΟΣ 23633 23631ΓΡΗΓΟΡΙΟΥ 23218 23671ΕΣΦΙΓΜΕΝΟΥ 23229 23653ΠΑΝΤΕΛΕΗΜΟΝΟΣ 23252 23682(ΡΩΣΙΚΗ)ΚΩΝΣΤΑΜΟΝΙΤΟΥ 23228

Όπως είναι γνωστό, ο Όμιλός μας, αλλά και πολλοί άλλοιόμιλοι διοργανώνουν κατά καιρούς αγώνες ιστιο-πλοΐας, είτε Τριγώνου είτε Ανοικτής Θαλάσσης, με συμ-

μετοχή ιστιοπλόων κάθε ηλικίας. Εν όψει των διοργανώσεωναυτών, συχνά προκύπτει το ερώτημα: «Έχει ευθύνη ο διορ-γανωτής όμιλος σε περίπτωση κάποιου ατυχήματος κατά τηδιάρκεια του αγώνα και, εάν ναι, τι πρέπει να κάνει για να τηνπεριορίσει;». Στο σύντομο αυτό σημείωμα, θα προσπαθήσωνα απαντήσω στο ερώτημα αυτό και να παραθέσω τους βα-σικούς κανόνες που πρέπει να ακολουθούν οι διοργανωτέςόμιλοι, ώστε να αποκλείσουν στο μέτρο του δυνατού τις τυχόνευθύνες τους.

Α. ΕΙΝΑΙ ΙΣΧΥΡΗ Η ΡΗΤΡΑ

ΠΕΡΙ ΑΠΑΛΛΑΓΗΣ ΕΥΘΥΝΗΣ

ΤΩΝ ΔΙΟΡΓΑΝΩΤΩΝ ΝΑΥΤΙΚΩΝ

ΟΜΙΛΩΝ ΣΕ ΙΣΤΙΟΠΛΟΪΚΟΥΣ ΑΓΩΝΕΣ

Ένας από τους πιο κοινούς (αλλά και απαραίτητους) όρουςπου απαντάται σε Προκηρύξεις Ιστιοπλοϊκών Αγώνων, είτεαφορούν αγώνες Ανοικτής Θαλάσσης είτε αγώνες Τριγώ-νου, είναι ο όρος περί ευθύνης του διοργανωτή ναυτικούομίλου και των επιτροπών των αγώνων - ή καλύτερα ο όροςπερί ελλείψεως οποιασδήποτε ευθύνης τους. Ο όρος αυτός,ο οποίος είναι συνήθως αρκετά απόλυτος στη διατύπωσήτου, μπορεί να δημιουργήσει την εντύπωση ότι είναι ιδιαί-τερα ευνοϊκός για τον ναυτικό όμιλο, ίσως ακόμη και ότιείναι άδικος ή καταχρηστικός, ιδίως μάλιστα εάν σκεφτείκανείς ότι ο όμιλος φέρει την ευθύνη της διοργάνωσης καιδιεξαγωγής του αγώνα. Εάν όμως προβεί κάποιος σε μιαπροσεκτική μελέτη της νομοθεσίας, των Διεθνών ΚανόνωνΙστιοπλοΐας, αλλά και των υπόλοιπων όρων που συνήθωςυπάρχουν στις σχετικές προκηρύξεις, θα καταλήξει στοσυμπέρασμα ότι η έλλειψη ευθύνης των διοργανωτών ομί-λων για ατυχήματα, περιουσιακές ή προσωπικές ζημίεςκατά τη διάρκεια των αγώνων είναι μια γενικώς αποδεκτήκαι ισχυρή διάταξη.

Το σύνολο σχεδόν των προκηρύξεων ιστιοπλοϊκών αγώ-νων ορίζουν ως εφαρμοστέους κανόνες της διοργανώσεωςτους Διεθνείς Κανόνες Αγώνων Ιστιοπλοΐας RRS της Διε-θνούς Ομοσπονδίας Ιστιοπλοΐας (ISAF Racing Rules of Sail-ing). Οι κανόνες αυτοί αναθεωρούνται και δημοσιεύονταικάθε τέσσερα χρόνια και καθιερώνουν ένα ολοκληρωμένοσύστημα ειδικών κανονισμών, οι οποίοι ρυθμίζουν με λε-πτομέρεια όχι μόνο πρακτικά θέματα, όπως η ερμηνεία τωνιστιοπλοϊκών σημάτων, το σύστημα βαθμολογήσεως και οιποινές των συμμετεχόντων αθλητών, αλλά γενικότερακάθε πτυχή του αγώνα, όπως οι προδιαγραφές ασφαλείαςτων αθλητών, ο απαραίτητος εξοπλισμός του σκάφους, το

ελάχιστο περιεχόμενο της προκηρύξεως, το σύστημα επι-λύσεως τυχόν διαφορών που θα προκύψουν κατά τη διάρ-κεια του αγώνα κ.ο.κ. Μάλιστα, η αυτοτέλεια αυτού τουσυστήματος κανόνων της ISAF, έναντι των ρυθμίσεων τουκοινού δικαίου, ενισχύεται από τον Θεμελιώδη Κανόνα 3(«Αποδοχή Κανόνων»), ο οποίος ορίζει ρητά ότι: «Με τησυμμετοχή του σε έναν αγώνα που διεξάγεται σύμφωνα μεαυτούς τους κανόνες, κάθε αγωνιζόμενος και ιδιοκτήτηςσκάφους συμφωνεί ότι: (a) Θα διέπεται από τους κανόνες,(β) θα αποδέχεται τις ποινές που επιβάλλονται και κάθεάλλη ενέργεια που λαμβάνεται σύμφωνα με τους κανόνες,που υπόκεινται στις διαδικασίες εφέσεως και αναθεωρή-σεως που προβλέπονται σ’ αυτούς, ως την τελική διευθέ-τηση για κάθε θέμα που προκύπτει από τους κανόνες και(γ) όσον αφορά τέτοια απόφαση, να μην καταφεύγει σε κα-νένα άλλο δικαστήριο ή ένδικο μέσο».

Ειδικά σε ό,τι αφορά το ζήτημα της ευθύνης για ατυχή-ματα και περιουσιακές ζημίες κατά τη διάρκεια αγώνων, οιΔιεθνείς αυτοί Κανόνες προβλέπουν ρητά ότι: «Η ευθύνηγια την απόφαση ενός σκάφους να συμμετάσχει σε έναναγώνα ή να συνεχίσει να αγωνίζεται είναι αποκλειστικάδική του» (Θεμελιώδης Κανόνας 4 - «Αποδοχή για Συμμε-τοχή σε Αγώνα»), ενώ ο Θεμελιώδης Κανόνας 1 «Ασφά-λεια» υποχρεώνει τους συμμετέχοντες αφενός μεν να είναιεξοπλισμένοι με τα απαραίτητα σωστικά μέσα, αφετέρου δενα παρέχουν οποιαδήποτε βοήθεια σε οποιοδήποτε πλοίοή άτομο συμμετέχει.

Περαιτέρω, όταν πρόκειται για Αγώνες Ιστιοπλοΐας Ανοι-κτής Θαλάσσης, η ISAF έχει θεσπίσει ειδικούς κανονισμούςασφαλείας (ISAF Offshore Special Regulations), οι οποίοιεφαρμόζονται σωρευτικά με τους RRS και εγκαθιδρύουνπολύ υψηλές προδιαγραφές ασφαλείας, που πρέπει να τη-ρούνται από τους αθλητές και τα σκάφη, οι οποίοι περιγρά-φονται με λεπτομέρεια. Μάλιστα, ως προς το θέμα τηςευθύνης των συμμετεχόντων, η σχετική διατύπωση είναιακόμη πιο αυστηρή: «Η ασφάλεια του σκάφους και του πλη-ρώματος είναι αποκλειστική και αναπόφευκτη ευθύνη τουκυβερνήτη, ο οποίος πρέπει να καταβάλλει κάθε δυνατήπροσπάθεια προκειμένου να εξασφαλίσει ότι το σκάφοςείναι πλήρως και εξ ολοκλήρου αξιόπλοο και είναι επαν-δρωμένο με έμπειρο πλήρωμα, που έχει εκπαιδευτεί κα-τάλληλα και είναι σωματικά ικανό να αντιμετωπίσει κακέςκαιρικές συνθήκες […] Η θέσπιση των κανόνων αυτών, ηχρήση τους από τον διοργανωτή του αγώνα ή η επιθεώρησητου σκάφους σύμφωνα με τους παρόντες κανόνες, σε καμίαπερίπτωση δεν περιορίζουν ή μειώνουν την πλήρη και απε-ριόριστη ευθύνη του κυβερνήτη» (Άρθρο 1.02). Επιπροσθέ-τως, στις περισσότερες προκηρύξεις αγώνων ΑνοικτήςΘαλάσσης, προβλέπεται ότι από τη δύση μέχρι την ανατολήτου ήλιου, σε αντικατάσταση του μέρους 2 των κανόνων RRS,θα εφαρμόζεται ο Διεθνής Κανονισμός Αποφυγής Συγκρού-

ΑΕΛΛΩ48

Η νομική κάλυψη των ναυτικών ομίλων κατά τη διοργάνωση ιστιοπλοϊκών αγώνων.

Του Επαμεινώνδα Λαμπαδάριου, Δικηγόρου Παρ’ Aρείω Πάγω, B’ Aντιπροέδρου NOEΣτη συγγραφή του κειμένου συνετέλεσε η Λία Bιντζηλαίου, δικηγόρος LL.M.

νομικη καλυψη ναυτικων ομιλων

σεων στη Θάλασσα, ο οποίος επιβάλλει τον ύψιστο βαθμόεπιμέλειας σε κάθε πλοιοκτήτη, πλοίαρχο και πλήρωμασκάφους για την τήρηση των προβλεπομένων κανόνων χει-ρισμού, πλεύσεως και ασφάλειας των σκαφών.

Τέλος, πρέπει να σημειωθεί ότι, σύμφωνα με τις Προσθή-κες της Ελληνικής Εθνικής Αρχής (ΕΙΟ) στους Διεθνείς Κανό-νες Ιστιοδρομιών, σύμφωνα με τον Κανόνα 86.1(α) των RRSγια τους αγώνες Ανοικτής Θαλάσσης, αλλά και σύμφωνα μετο ά. 8 Ν. 2743/99, τα αγωνιζόμενα σκάφη πρέπει να διαθέ-τουν ασφαλιστική κάλυψη αστικής ευθύνης, για θανάτους καισωματικές βλάβες, καθώς και υλικές ζημίες επιβαινόντωνκαι τρίτων, από πρόσκρουση, σύγκρουση, ναυάγιο ή οποιαδή-ποτε άλλη αιτία, καθώς και πρόκληση θαλάσσιας ρύπανσης,η οποία να καλύπτει ρητά και τη συμμετοχή του σκάφους σεαγώνες ιστιοπλοΐας ή η αστική ευθύνη να καλύπτεται σύμ-φωνα με το Institute Yacht Clauses Cl 11. Το ασφαλιστήριοσυμβόλαιο πρέπει να προσκομίζεται από τον κυβερνήτη του

σκάφους στον διοργανωτή όμιλο πριν από τον αγώνα, κατάτις ειδικότερες προθεσμίες της προκηρύξεως.

Συνεπώς, από όλα τα ανωτέρω προκύπτει ότι ο διοργα-νωτής όμιλος, καθώς και οι επιτροπές των αγώνων, κατ’αρχήν, δεν φέρουν ευθύνη για την πρόκληση υλικών ζη-μιών ή βλάβης προερχόμενης από τραυματισμό ή θάνατοπροσώπου στους μετέχοντες ή τρίτους, δεδομένου ότι η ευ-θύνη αυτή ανήκει πρωτίστως στους ίδιους τους συμμετέ-χοντες και ιδιαίτερα στον κυβερνήτη του σκάφους, καιδευτερευόντως στον πλοιοκτήτη, ο οποίος πρέπει να έχειφροντίσει για τη νόμιμη ασφάλιση του σκάφους, προκειμέ-νου να αποκατασταθούν τυχόν ζημίες που τυχόν θα προ-κληθούν κατά τη διάρκεια του αγώνα. Κατά συνέπεια, η σχετική ρήτρα των προκηρύξεων που απαλ-λάσσει τον διοργανωτή όμιλο από κάθε ευθύνη είναι κατ’αρχήν νόμιμη και σύμφωνη με το γράμμα και το πνεύμα τωνΔιεθνών Κανόνων Ιστιοπλοΐας.

ΑΕΛΛΩ50


Β. ΕΝΔΕΧΟΜΕΝΟ

ΑΣΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΠΟΙΝΙΚΗΣ ΕΥΘΥΝΗΣ

Το ανωτέρω συμπέρασμα, όμως, δεν μπορεί να αποκλείσειτελείως ευθύνες των ομίλων σε συγκεκριμένες περιπτώ-σεις. Πιο συγκεκριμένα:

i) Αστική ευθύνηΗ ευθύνη του διοργανωτή ναυτικού ομίλου, ωστόσο, δενμπορεί να αποκλεισθεί εάν ο ίδιος παραβιάσει τους Κανο-νισμούς της ISAF και, ως εκ της παραβάσεως αυτής, προ-κληθεί ζημία σε συμμετέχοντα ή τρίτο. Στην περίπτωσηαυτή, ο όμιλος δεν θα μπορεί να επικαλεστεί την απαλλα-κτική ρήτρα της προκηρύξεως και ενδέχεται να φέρει αστικήευθύνη, συμπεριλαμβανομένης της υποχρεώσεως αποζη-μιώσεως, έναντι των ζημιωθέντων. Κάτι τέτοιο μπορεί ναανακύψει, για παράδειγμα, σε περίπτωση που η προκήρυξητου αγώνα δεν είναι σύμφωνη με τα σχετικά πρότυπα τηςISAF, κατά παράβαση του Κανόνα 89.2 των Διεθνών Κανο-νισμών RRS, ή όταν οι οδηγίες πλου είναι ασαφείς ή επικίν-δυνες ή υποδεικνύουν μια επισφαλή διαδρομή ή εάνπληρούνται τα αντίστοιχα πρότυπα οδηγιών, κατά παράβασητου αντίστοιχου Κανόνα 90.2.

Ακόμη όμως και σε περίπτωση που η προκήρυξη ή οι οδη-γίες πλου είναι σύμφωνες με τα πρότυπα των Διεθνών Κανό-νων της ISAF, ο διοργανωτής όμιλος ενδέχεται και πάλι ναφέρει αστική ευθύνη εάν δεν άσκησε αποτελεσματικό έλεγχοσυγκεκριμένων δικαιολογητικών, όπως π.χ. των αθλητικώνταυτοτήτων των ιστιοπλόων που πιστοποιούν την ικανότητάτους να αγωνισθούν ή του ασφαλιστηρίου συμβολαίου πουεγγυάται την αποκατάσταση τυχόν προκληθείσας ζημίας ή τηνακρίβεια της καταστάσεως του πληρώματος ή την επάρκειατων σωστικών μέσων και συστημάτων ασφαλείας του σκά-φους κ.τ.λ. Στις περιπτώσεις αυτές, εάν προκληθεί ζημία κατάτη διάρκεια του αγώνα, ο διοργανωτής όμιλος θα φέρει ευ-θύνη για την αποκατάστασή της, εφόσον αποδειχθεί η αμέλειαή παράλειψίς του και το ότι η υπαίτια αυτή παράλειψις ελέγχουήταν η αιτία της πρόκλησης της ζημίας.

Με άλλα λόγια, δεν είναι επαρκές ο διοργανωτής όμιλοςνα έχει τηρήσει τις τυπικές προϋποθέσεις για τη διεξαγωγήτου αγώνα, αλλά πρέπει να καταβάλει κάθε εύλογη προσπά-θεια να εξακριβώσει ότι οι προϋποθέσεις πράγματι τηρούνται.Δεν αποτελεί επαρκή άμυνα του ομίλου αυτό που συχνά συμ-βαίνει, δηλαδή να αναφέρεται σαν δικαιολογία «εμείς τογράψαμε στην προκήρυξη, αλλά αυτοί δεν το τήρησαν».

Τέλος, είναι αυτονόητο ότι ο διοργανωτής ναυτικός όμιλοςθα φέρει ευθύνη σε περίπτωση δολίων ενεργειών των ερ-γαζομένων του, οι οποίες προκάλεσαν ζημία, καθώς, κατάρητή διάταξη του κοινού δικαίου (ΑΚ 332), η ρήτρα περί πε-ριορισμού της ευθύνης για ενέργειες που τελέσθηκαν μεπρόθεση είναι άκυρη.

ii) Ποινική ευθύνηΣε ό,τι αφορά τις ποινικές ευθύνες που ενδέχεται να ανα-ζητηθούν από τις Αρχές σε περίπτωση ατυχήματος, ο όμιλος,

στην πράξη, δεν διατρέχει κίνδυνο να καταδικασθεί - του-λάχιστον ως νομική οντότητα. Ειδικότερα:

Γενική αρχή του ποινικού δικαίου είναι η αρχή της υπο-κειμενικής (και όχι αντικειμενικής) ευθύνης, φυσικού (καιόχι νομικού) προσώπου. Με άλλα λόγια, σε αντίθεση μετο αστικό δίκαιο, όπου ενίοτε ακολουθείται το σύστημα τηςαντικειμενικής ευθύνης, στον χώρο του ποινικού δικαίου καιδεδομένης της ιδιαίτερης κοινωνικής απαξίας του «εγκλή-ματος», η άδικη πράξη καταλογίζεται μόνον στον δράστη καιμόνον εάν αυτός ενήργησε με πρόθεση ή επέδειξε εγκλημα-τική αμέλεια. Συνεπώς, σε περίπτωση περιουσιακής ζημίας,απλής ή βαρείας σωματικής βλάβης ή ακόμη και θανάτουκατά τη διάρκεια ενός αγώνα, τυχόν ποινικές ευθύνες θααναζητηθούν μόνο από τα πρόσωπα (υπάλληλοι / μέλητου διοικητικού συμβουλίου του ομίλου / μέλη επιτροπήςαγώνων κ.τ.λ.), που ενεπλάκησαν ενεργά στις πράξεις ήπαραλείψεις οι οποίες οδήγησαν στο ζημιογόνο αποτέλε-σμα, και όχι από τον ναυτικό όμιλο ως συλλογική οντότητα(νομικό πρόσωπο).

Στην πράξη, ωστόσο, ο καταλογισμός αυτός θα είναι εξαι-ρετικά δύσκολος για δύο κυρίως λόγους. Πρώτον, εάν οιυπεύθυνοι του ναυτικού ομίλου τήρησαν τους ειδικούς Κα-νονισμούς της ISAF σε όλα τα στάδια του αγώνα (προκήρυξη- οδηγίες πλου - αποτελεσματικός έλεγχος δικαιολογητι-κών - διοργάνωση κ.ο.κ.), θα είναι σχεδόν αδύνατον νατους καταλογισθεί υπαιτιότητα, οποιουδήποτε βαθμού, γιατυχόν προκληθέν ατύχημα. Δεύτερον, τα «εγκλήματα» πουενδέχεται να στοιχειοθετηθούν κατά τη διάρκεια ενόςαγώνα είναι σχεδόν αποκλειστικά εγκλήματα αποτελέ-σματος (φθορά ξένης ιδιοκτησίας, βαρεία ή απλή σωματικήβλάβη, ανθρωποκτονία). Στα εγκλήματα αυτά, ο ποινικόςνόμος απαιτεί -μεταξύ άλλων- την ύπαρξη αιτιώδους συν-δέσμου μεταξύ της καταλογιστικής πράξης ή παράλειψηςκαι του προκληθέντος αποτελέσματος. Σε περιπτώσεις,όμως, που το θύμα ενός τέτοιου γεγονότος θέτει εαυτό σεκατάσταση αυτο-διακινδύνευσης, όπως εν προκειμένω(π.χ. οι συμμετέχοντες ιστιοπλόοι εν γνώσει τους και μεατομική ευθύνη λαμβάνουν την απόφαση συμμετοχής στοναγώνα), η αιτιώδης διαδρομή μεταξύ της πράξης ή παρά-λειψης των προσώπων που διοργανώνουν την επικίνδυνηδραστηριότητα και του προκληθέντος αποτελέσματος κατάκανόνα διακόπτεται, με αποτέλεσμα να μην καταλογίζον-ται στην πράξη ποινικές ευθύνες στους τελευταίους.

ως γενικό συμπέρασμα, λοιπόν, μπορούμε να πούμεότι εάν ο οργανωτής όμιλος τηρήσει με κάθε επιμέλειατους Διεθνείς Κανονισμούς και πραγματοποιήσει σωστό καιαποτελεσματικό έλεγχο συμμορφώσεως των συμμετεχόντωνσκαφών με τους Κανονισμούς αυτούς (ιδίως των κανόνωνασφαλείας), δεν υφίσταται κατ’ αρχήν θέμα ευθύνης τουομίλου για συμβάντα κατά τη διάρκεια αγώνων. Ανεξάρ-τητα, όμως, από το συμπέρασμα αυτό, οι όμιλοι θα πρέπεινα διατηρούν ασφαλιστική κάλυψη για αστική ευθύνηέναντι τρίτων για κάθε ενδεχόμενο.

ιστορία

ΑΕΛΛΩ52

Ητριήρης «ΟΛΥΜΠΙΑΣ» ως αν-τίγραφο της «ΑθηναϊκήςΤριήρους» του 5ου π.Χ.

αιώνα κατασκευάστηκε από το ΕλληνικόΠολεμικό Ναυτικό, στο πλαίσιο της πειρα-ματικής αρχαιολογίας. Η κατασκευή τηςέγινε εξ ολοκλήρου στην Ελλάδα ξεκινών-τας το Μάιο του 1985 και περατώθηκε μετην καθέλκυσή της στις 23 Ιουλίου 1987.Παρελήφθη στις 26 Αυγούστου 1987 απότο Πολεμικό Ναυτικό που διέθεσε και τααπαραίτητα κονδύλια.

Τα σχέδια για την κατασκευή της παρα-σχέθηκαν από την ομάδα «Trireme

Trust» της Βρετανίας και βασίστηκαν σεσχετικές μελέτες πειραματικής αρχαιολο-γίας και ναυπηγικής των Βρετανών ναυπη-γών Κόουτς και Μόρισον, αλλά η ακρίβειατων υπολογισμών τους αμφισβητήθηκε έν-τονα από άλλους ερευνητές. Η κυριότερηδιχογνωμία αφορούσε το μήκος του πλοίου,καθώς υπήρχε σύγχυση ως προς το πρέπονμετρικό σύστημα, το κλασσικό ή το ελληνι-στικό. Τελικά επιλέχθηκε το μήκος των 37

μέτρων, με βύθισμα 1,3 μέτρα, με αποτέ-λεσμα το σκάφος να έχει μέγιστη ταχύτηταμε κωπηλασία 7 κόμβων. Οι διαφωνούντεςερευνητές υπολογίζουν ότι θα έπρεπε ναέχει μήκος 40 μέτρων. ωστόσο η διαδικασίακατασκευής του πλοίου και αργότερα ηπρακτική χρήση του, πρόσθεσαν χρήσιμηεμπειρία στους ερευνητές γενικά, δίνονταςτέλος στις διάφορες αντιγνωμίες.

Τα πρώτα έτη, η τριήρης χρησιμοποι-ήθηκε για πλόες στο πλαίσιο πειραμα-

τικής αρχαιολογίας, δηλαδή στο πλαίσιοεκτελέσεως δοκιμών ώστε να καθορι-στούν τα χαρακτηριστικά πλεύσεώς της(ταχύτητα, ελικτικά στοιχεία, κλπ.), η αν-τοχή της, να γίνουν κατανοητές οι συνθήκεςδιαβιώσεως του προσωπικού της, καθώςεπίσης και να κατανοηθεί πληρέστερα η τα-κτική που εχρησιμοποιείτο κατά τη μάχη.

Λόγω της συχνής χρήσεως της τριήρους,της πλεύσεώς της σε γλυκά ύδατα

όταν μεταφέρθηκε στη Βρετανία το 1993στο πλαίσιο εκδηλώσεων για τα 2.500 χρό-


η τριήρης «οΛυμΠΙασ»

Η κατασκευή μιας τριήρους αποτέλεσε όνειρογια τους μελετητές από την περίοδο

της Αναγεννήσεως. Μετά την πρώτη αλλάμάταιη προσπάθεια, από τον Ναπολέοντα Γ΄,

κατασκευής ενός αντιγράφου του μυθικού πλοίουσε φυσικό μέγεθος, βασισμένου στην αθηναϊκήτριήρη, το 1987, η τριήρης «ολυμπιασ»

πλέει κωπηλατούμενη από 170 άνδρες,προσκαλώντας μας σε ένα νοερό ταξίδι

στην ένδοξη ιστορίατου Αρχαίου Ελληνικού Έθνους.

Του Βασιλείου Γιαννακάκου Υποναύαρχου Π.Ν. (ε.τ.) , Γενικού έφορου ΝΟΕ

νια από τη γέννηση της Δημοκρατίας στην Ελ-λάδα, και του τρόπου σχεδιάσεως και κατα-σκευής της, προκλήθηκαν σημαντικέςφθορές στο σκάφος της. Από το θέρος του1995 μέχρι το φθινόπωρο του 1996, εκτελέ-στηκαν μεγάλης εκτάσεως επισκευές καισυντήρηση στο ξύλινο σκάφος της, οι οποίεςκαι πάλι καλύφθηκαν από τον προϋπολογι-σμό του Π.Ν. και αποκαταστάθηκαν όλα ταευρήματα φθορών που είχαν παρουσιαστεί.

Το 1997, το Ανώτατο Ναυτικό Συμβούλιο(ΑΝΣ) αποφάσισε τη χρήση της μόνο ως

έκθεμα και όχι για πλόες. Έτσι, η «ΟΛΥΜΠΙΑΣ»τον Ιούνιο 1997 μεταφέρθηκε στη Θεσσαλο-νίκη, όπου συμμετείχε ως έκθεμα σε ειδικήεξέδρα στις εκδηλώσεις «Θεσσαλονίκη ’97-Πολιτιστική Πρωτεύουσα Ευρώπης».

Το Μέλος του Ομίλου μαςΘέμης Λεμπεσόπουλος

είχε την ιδέα να μεταφερθεί ηΦλόγα στον Πειραιά δια θαλάσ-σης με την Τριήρη «Ολυμπιάς».Την ιδέα αυτή την συζήτησε μετον τότε Πρόεδρο Ανδρέα Ποτα-μιάνο ο οποίος και την ενέκρινεκαι έτσι άρχισε ένας αγώνας μετον χρόνο για την υλοποίησή της.Οργανώθηκε μια επιτροπή απότους Ανδρέα Ποταμιάνο, ΘέμηΛεμπεσόπουλο, Νίκο Σταυρό-πουλο ,από τον ΝΟΕ, τον Χρήστο

Δρακόπουλο από τον Δήμο Πειραιά, την Ανα-στασία Παλούμπη από το Ναυτικό ΜουσείοΕλλάδος, τον τότε Αρχιπλοίαρχο ΚυριάκοΚυριακίδη ΠΝ από το Πολεμικό Ναυτικό καιτον κ. Νίκο Ταβουλάριο από τα ΝαυπηγείαΕλευσίνος.

Λόγω εκτεταμένων φθορών που παρου-σιάστηκαν στο σκάφος και καθόσον η

τριήρης ήταν εκτεθειμένη στις καιρικέςσυνθήκες και στο πλαίσιο απαιτήσεωςενεργοποιήσεώς της για τις ανάγκες τωνΟλυμπιακών Αγώνων της Αθήνας του 2004,αποφασίσθηκε η εκτέλεση γενικής επι-σκευής της. Το 2002 τα Ναυπηγεία Ελευσί-νας (ΝΒΕΕ) μέσω του κ. Νίκου Ταβουλά-ριου προσφέρθηκαν να αναλάβουν τηνεπισκευή της τριήρους άνευ κόστους. Το

Π.Ν. απεδέχθη την προσφορά και η τριήρηςμεταφέρθηκε στους χώρους των Ναυπη-γείων. Στο πλαίσιο της επισκευής, αντικα-ταστάθηκε το σύνολο της ξυλείας τωνυφάλων του πλοίου και προστέθηκαν ενι-σχύσεις ώστε να αυξηθεί η ακαμψία του. Γιατη σύνδεση και στεγανοποίηση της ξυλείας,ακολουθήθηκαν σύγχρονες μέθοδοι κατα-σκευής ξύλινων πλοίων, προκειμένου ναεξασφαλισθεί η μακροβιότητα της κατα-σκευής. Επιπροσθέτως, αντικαταστάθηκε ηξυλεία στο 01 κατάστρωμα και επισκευά-σθηκαν οι ιστοί και τα πηδάλια.

Ητριήρης καθελκύστηκε και πάλι την14η Μαΐου του 2004 και παρέμεινε στα

ΝΒΕΕ επί δέκα ημέρες για έλεγχο στεγανό-τητος. Παράλληλα, το Π.Ν. ανέλαβε τον εξο-

πλισμό της και την εκτέλεσητων ελέγχων ευσταθείας.Με μέριμνα της ως άνω επι-τροπής, «επεστρατεύθει» οπαλιός της ΚυβερνήτηςΝίκος Παπαδάς, και αφούελύθησαν όλα τα τεχνικάπροβλήματα, ο Δήμος Πει-ραιώς δημιούργησε έναγραφείο ευρέσεως πληρώ-ματος και έτσι μαζεύτηκαν200 κωπηλάτες οι οποίοιάρχισαν να προπονούνταιτακτικά δια να μπορέσει ναπλεύση η «Ολυμπιάς».

54 ΑΕΛΛΩ

Ηεταιρεία Τσάκος με τον Καπετάν Πα-ναγιώτη, ανέλαβε να ντύσει ομοι-

όμορφα αυτούς τους κωπηλάτες και έτσιπαρά τις αντιρρήσεις ορισμένων η ιδέα άρ-χισε να υλοποιείται.

Από τις 9 Ιουλίου 2004 , το πλοίο διε-τέθη στο Δήμο Πειραιώς, για να κα-

λύψει τις ανάγκες εκδηλώσεων τωνΟλυμπιακών Αγώνων.

Ητριήρης έπλευσε στην περιοχή τηςδεξαμενής Βασιλειάδη και στις 11

Αυγούστου 2004 , ο Κυβερνήτης παρέ-λαβε την αναμμένη δάδα από τον κ.Θ.Αγγελόπουλο και μετέδωσε την φλόγαστον βωμό που υπήρχε στην πλώρη τουσκάφους.

Υπό την συνοδεία του Κρητικού σκά-φους και του πλοίου της Κυρήνειας ,

έπλευσε στο κέντρο του λιμένος Πειραιώς,όπου ο επιβαίνων της τριήρους εκπρόσω-πος του Δήμου Πειραιώς κ. Χρ. Δρακόπου-λος, παρέδωσε την φλόγα στον Δήμαρχοκ. Χρ. Αγραπίδη.

Στην τριήρη επέβαινον εκ μέρους τουΝαυτικού Ομίλου Ελλάδος, ο καπετάν

Παναγιώτης Τσάκος και ο Θέμης Λεμπεσό-πουλος .

Η«Ολυμπιάς» παρέμεινε δια λίγο διά-στημα στο Πασαλιμάνι και κάθε μέρα

την επισκέπτονταν αρχικά πέντε ( 5 ) καιαργότερα δέκα (10 ) πούλμαν με τουρίστεςτην ημέρα. Ακολούθησε η συμμετοχή τηςστο Classic Week 2004

Τελικά η τριήρης παρά τις ενέργειες τουΔήμου Πειραιώς, του ΝΟΕ και άλλων

φορέων, όπως παραχωρηθή η χρήσις στονΔήμο ο οποίος θα επεβαρύνετο με το κό-στος της συντηρήσεώς της , να παραμείνειως έκθεμα κάπου στο Πασαλιμάνι ή Μι-κρολίμανο και να κινείται κάθε καλοκαίρικωπηλατώντας ως ένα τουριστικό και ιστο-ρικό γεγονός, παρελήφθη την 15η Σεπτεμ-βρίου 2004 και πάλι από το ΠολεμικόΝαυτικό.

Το Σεπτέμβριο του 2004, λαμβάνον-τας υπ’ όψιν το υψηλό κόστος συντη-

ρήσεως που είχε κατά το παρελθόν, τομεγάλο αριθμό ατόμων που θα έπρεπενα απασχολούνται σε αυτήν, τόσο για τηνκαθημερινή συντήρησή της, όσο και γιατους πλόες της, καθώς επίσης και το ότιδεν διεφαίνετο να υπάρχει πρακτικό όφε-λος για το Πολεμικό Ναυτικό από τηχρήση της για πλόες, αποφασίστηκε απότο ΑΝΣ, η τοποθέτηση της τριήρους ως έκ-θεμα στον ειδικά διαμορφωμένο στεγα-σμένο χώρο στο Πάρκο ΕλληνικήςΝαυτικής Παραδόσεως στο Τροκαντερότου Παλαιού Φαλήρου. Ένα χώρο ιστορι-κής σημασίας. Επισημένεται, ότι ο όρμοςτου Φαλήρου αποτελούσε τον αρχαιότεροναύσταθμο της πόλης των Αθηνών, πριναυτός να μεταφερθεί στη διάρκεια των

Το πλοίο διατέθηκεγια να καλύψει

τις ανάγκεςεκδηλώσεων

των ΟλυμπιακώνΑγώνων στονδήμο Πειραιάκαι μετέφερε

την ΟλυμπιακήΦλόγα το βράδυ

της 11ηςΑυγούστου 2004

R


Μηδικών Πολέμων στον κλειστό και επο-μένως επιχειρησιακά ασφαλέστερα προ-ασπισμένο όρμο του Πειραιά. Οι αρχαίοιΑθηναίοι μπορούσαν να βλέπουν τις τριή-ρεις του στόλου τους -τα ξύλινα τείχη τηςπόλεώς τους- όπως αυτές ονομάστηκαν,από την Ακρόπολη, όπως αντίστοιχα καιοι σημερινοί επισκέπτες της τριήρουςμπορούν από τη θέση του στεγάστρου τηςνα ατενίζουν την Ακρόπολη να δεσπόζειπάνω από την Αθήνα, συνδέοντας έτσι ταδύο αυτά μοναδικά μνημεία του Αθηναϊ-κού πολιτισμού στην κοινή τους ιστορία.

Ητριήρης υπάγεται πλέον στο Θ/Κ«ΑΒΕΡωΦ» ως οργανικό τμήμα του.

Το στέγαστρό της προσομοιάζει με το σχήμαενός αρχαίου νεώσοικου και η θέση τηςείναι κοντά στη θάλασσα.. Η κατάλληληστέγαση και προστασία από τις καιρικέςσυνθήκες, εκτιμάται ότι εξασφαλίζει τη μα-κρύτερη παραμονή της σε καλή κατάσταση,με πολύ χαμηλότερο απαιτούμενο κόστοςγια τη συντήρησή της.

Εκτός από το καθεαυτό σκάφος , αριθμόςτων κουπιών ειναι στις θέσεις τους σε

έκταση, ενώ τα υπόλοιπα ευρίσκονται σεαπόθεση στη βάση στηρίξεώς της στο μό-νιμο στέγαστρο και όλα τα άλλα εφόλκιάτης φυλάσσονται σε κατάλληλο χώρο τουΠΝΜ Θ/Κ «ΑΒΕΡωΦ» συντηρούμενα καιαυτά ανελλιπώς .

Ητριήρης ανελκύθηκε και τοποθετή-θηκε στο συγκεκριμένο χώρο την

25η Νοεμβρίου 2005, αποτελώντας έναεξαιρετικό αξιοθέατο για τους επισκέπτες,με ιδιαίτερη αναφορά στο σημαντικό ρόλοκαι την αξία των Αθηναϊκών Τριήρων πουέλαβαν μέρος στην ιστορική Ναυμαχία τηςΣαλαμίνος το 480 π.Χ.

Στην καθημερινότητά μας, η απεικόνισημιας τριήρους στην ελληνική έκδοση του

κέρματος του ενός λεπτού του Ευρώ, εξα-κολουθεί να μας υπενθυμίζει την ισχυρήδύναμη του στόλου της Αθηναϊκής Δημο-κρατίας των κλασικών χρόνων και τηνπρωτοπορία της Αρχαίας Ελληνικής Ναυ-πηγικής.

η σημερινή, αλλά και η μελλοντική

πορεία του μυθικούαυτού πλοίου,

που κυριάρχησεστη μεσόγειο

για περισσότεροαπό 10 αιώνες.

Δεδομένου ότι η τριήρης «ΟΛΥΜΠΙΑΣ»αποτελεί ένα μοναδικό σκάφος αυτού

του είδους παγκοσμίως, πρέπει να διατη-ρείται συνεχώς στην απαιτούμενη άριστηοπτική και λειτουργική κατάσταση, ώστε οιεπισκέπτες της να απολαμβάνουν αυτό τοζωντανό μνημείο του Αρχαίου ΕλληνικούΠολιτισμού, της ναυπηγικής και της ναυτι-κής μας παραδόσεως.

Το Πολεμικό Ναυτικό, έχει αναλάβειτην απόλυτη ευθύνη και την οικονο-

μική επιβάρυνση για την απαραίτητη συντή-ρησή της.Λόγω της ιδιαιτερότητας τηςξύλινης κατασκευής της τριήρους, το Πολε-μικό Ναυτικό σε συνεργασία με την τεχνικήομάδα πειραματικής αρχαιολογίας και ναυ-πηγικής του J. F. Coates, αλλά και τους αν-

ΑΕΛΛΩ56

Οι σημερινοί επισκέπτεςμπορούν από τη θέση

του στεγάστρουτης τριήρους να ατενίζουν

την Ακρόποληνα δεσπόζει πάνωαπό την Αθήνα

R

τίστοιχους τεχνίτες των Ελληνικών Ναυπη-γείων Δ. Τζακάκου στο Πέραμα όπου ναυ-πηγήθηκε και της Ελευσίνας (ΝΒΕΕ) όπουεπισκευάσθηκε, έχει εκπονήσει μια ειδικήΤεχνική Οδηγία, η οποία περιλαμβάνει όλεςτις απαραίτητες εργασίες και τις ανάλογεςεπιθεωρήσεις, ώστε το σκάφος να διατηρεί-ται σε αρίστη κατάσταση. Βασει αυτής, η γε-νική συντήρηση εκτελείται από τοκατάλληλα εκπαιδευμένο προσωπικό πουυπηρετεί στο ΠΝΜ Θ/Κ «ΑΒΕΡωΦ» και πε-ριλαμβάνει μια σειρά από ημερήσιες,εβδομαδιαίες, μηνιαίες και ετήσιες εργα-σίες, όπως π.χ. από την πλύση και καθαρι-σμό του σκάφους, τη βαφή με ειδικό βερνίκιτων ξύλινων επιφανειών, τον έλεγχο τωντάσεων και κυρτώσεων των δοκών (με ει-δικό δυναμόμετρο). Η κατάσταση τωνξύλων του σκάφους είναι γενικά καλή.

Σε καθημερινή σχεδόν βάση, στις οργα-νωμένες επισκέψεις όπως σε μαθητές

σχολείων ή πολυμελείς ομάδες, γίνεταιεξειδικευμένη παρουσίαση από κατάλ-ληλο συνοδό-ξεναγό του ΠΝΜ Θ/Κ «ΑΒΕ-ΡωΦ» στο χώρο εκθέσεως της τριήρους.Περιλαμβάνει τα βασικά χαρακτηριστικάτης κατασκευής της, την επάνδρωση και τονεξοπλισμό της, τις δυνατότητές της, αλλάκαι τα βασικά ιστορικά στοιχεία της τακτικήςτης χρησιμοποιήσεως στη Ναυμαχία της Σα-λαμίνας το 480 π.Χ. Τα εν λόγω στοιχεία τηςπαρουσιάσεως, οι ελεύθεροι μεμονωμένοιεπισκέπτες μπορούν να πληροφορηθούναπό συνοπτικούς ενημερωτικούς πίνακεςστην ελληνική και στην αγγλική γλώσσα, οιοποίοι βρίσκονται αναρτημένοι στο χώροτης. Οι παρουσιάσεις αυτές θα είναι σύν-τομα διαθέσιμες και στην ειδική ιστοσελίδατης τριήρους, με άμεση πρόσβαση ή μέσααπό τις ανάλογες σελίδες του ΠολεμικούΝαυτικού και του ΠΝΜ Θ/Κ «ΑΒΕΡωΦ».

Το ενδιαφέρον και η ανταπόκριση τουκοινού που επισκέπτεται την τριήρη ,

είτε σαν μέρος μιας συνδυασμένης επισκέ-ψεως στο Άλσος και το Θ/Κ «ΑΒΕΡωΦ», είτεαποκλειστικά γι αυτήν, ειδικά από ξένουςεπισκέπτες είναι μεγάλο. Μέσω των επι-σκεπτών αλλά και των Ελληνικών καιξένων ΜΜΕ που ασχολούνται με την τριήρη,μεταφέρεται η μοναδικότητα και η σημασίατου ιστορικού αυτού πλοίου σε ευρύτερεςομάδες κοινού. Με βάση τα υπάρχονταστοιχεία, πολλές χιλιάδες άτομα ετησίωςεπισκέπτονται την τριήρη.

Ητριήρης «ΟΛΥΜΠΙΑΣ» είναι πλέονδυστυχώς ένα επίγειο σταθερό έκ-

θεμα στη μόνιμη θέση της.

Αν και σήμερα δεν εξετάζεται το ενδε-χόμενο να πλεύσει και πάλι, απλώς

αναφέρεται ότι ή μετακίνησίς της στη θά-λασσα, είναι μια λεπτή, εξειδικευμένη καιδαπανηρή διαδικασία, διότι θα χρειασθεί νααφαιρεθεί το στέγαστρό της, να γίνει κατάλ-ληλη ανάρτηση και μεταφορά της στο νερόμε ειδικούς γερανούς ξηράς, ως και αντί-στοιχο πλωτό.

Εκτιμάται, ότι με τη διαρκή συντήρησηπου γίνεται, το σκάφος θα μπορούσε,

εφ’ όσον υπάρξει κάποιος λόγος, να πλεύ-σει για περιορισμένο χρονικό διάστημα σεκαλές συνθήκες θαλάσσης. Όμως, όπωςκαι για κάθε άλλο ξύλινο πλοίο που έχειπαραμείνει για πολύ καιρό «άβρεχτο καιαταξίδευτο», θα χρειαστεί να δοκιμαστείμόλις επιστρέψει στη θάλασσα και να απο-κατασταθούν τυχόν θέματα στεγανότητας.

Στους δύσκολους καιρούς που δημιουργείη τρέχουσα παγκόσμια οικονομική κρίση,

το κόστος της συντηρήσεως της τριήρους ωςεκθέματος είναι σχετικά μικρό, ιδιαίτερα αναναλογισθούμε την ιστορική αξία και σημα-σία της και δεν επιβαρύνει τον προϋπολο-γισμό του Πολεμικού Ναυτικού με περισ-σότερα από 3.000-5.000 Ευρώ ετησίως. Σεαυτά περιλαμβάνονται οι δαπάνες για ταπάγια ειδικά υλικά συντηρήσεως και τα έν-τυπα ενημερωτικά φυλλάδια για τους επι-σκέπτες. Το κόστος τυχόν εργασιών μικρήςή μεγαλύτερης εκτάσεως επισκευών, εξε-τάζεται κατά περίπτωση.

Στόχος του Πολεμικού Ναυτικού, είναιμέσα από την κατάλληλη συντήρησή της,

η τριήρης «ΟΛΥΜΠΙΑΣ», το μοναδικό αυτόπλοίο, να διατηρηθεί και στο μέλλον σαναξιοθέατο έκθεμα-μνημείο της ναυπηγι-κής, της ιστορίας και της ναυτικής παραδό-σεως και τακτικής. Θα θυμίζει στις επόμε-

νες γενιές, ότι οι Σαλαμινομάχοι με τις τριή-ρεις τους ως «Ξύλινα Τείχη», υπεραμύν-θηκαν τα πάτρια εδάφη και εδραίωσαν την«Αθηναϊκή Ναυτική Υπεροχή», ως θεματο-φύλακα αναπτύξεως των πραγματικώνδη-μοκρατικών πολιτικών και κοινωνικώναξιών, της φιλοσοφίας και των τεχνών πουπρέπει να διέπουν και σήμερα τον λεγό-μενο πολιτισμένο κόσμο.

Τελειώνοντας την παρουσίαση της τριή-ρους, επιθυμώ να εκφράσω την ευχή

να υλοποιηθεί ένα .......Όνειρο:

« Να βρεθούν, ....... λέει , ........οι κατάλληλοιφορείς, οι οποίοι θα αναλάβουν:Q τις σχετικές μελέτες,Q τα πάσης φύσεως έξοδα,Q την ασφαλή φύλαξη,Q την ορθή συντήρηση,Q την επάνδρωση,Q την εύκολη και ασφαλή καθέλκυση

και ανέλκυσηQ και ότι άλλο απαιτηθεί,ώστε η « ΟΛΥΜΠΙΑΣ », να ξαναζωντανέψει καινα την δούμε και πάλι, να πλέει υπερήφανηστα Ελληνικά νερά και όχι μόνον.

Με σκοπό όπως:Q Εκπροσωπεί την Ελλάδα τόσο στουςΟλυμπιακούς αγώνες, όσο και σε Ιστορικο-πολιτιστικές εκδηλώσεις.QΓίνεται , δια της χρήσεως, αντικείμενο με-λέτης αρχαιολογίας και αρχαιολογικής τεχνο-γνωσίας , από φοιτητάς ελληνικών ή ξένωνπανεπιστημίων.QΚαι ότι άλλο μπορεί κανείς να φανταστεί,ώστε να ζήσει εις τον αιώνα, μεταδίδονταςναυτοσύνη και Ελληνικό φώς.

Όνειρο;; Πιθανόν και όχι.


Έ τυχα της τιμής όπως ο κύ-

ριος Ν. Κοσμάτος μου αφιε-

ρώσει ένα αντίτυπο του

«ημερολογίου» του, που τηρούσε όταν

υπηρετούσε στην πρεσβεία μας στη Ρώμη.

Πήρα μόνος μου την πρωτοβουλία να

επιλέξω τα πιο ενδιαφέροντα για τους

αναγνώστες μας κομμάτια και να προβώ

στις αναγκαίες διαμορφώσεις και προ-

σαρμογές. Ελπίζω να με συγχωρέσει.

Β.Γ.Γ.

λίγη ιστορίατης εποχής

«ως γνωστόν, τις 15 Αυγούστου 1940,

ημέραν μεγάλης χριστιανικής εορτής,

την πρωίαν και περί ώραν 08.30 εις την

νήσον Τήνον ετορπιλλίσθη ανάνδρως

υπό υποβρυχίου

“αγνώστου εθνικότη-

τος”, το αγκυροβολη-

μένον εντός του

λιμένος (εν μεγάλω

σημαιοστολισμώ), πο-

λεμικόν μας πλοίον

εύδρομον Β.Π. “ΕΛΛΗ”.

Τούτο είχεν σταλή υπό

της κυβερνήσεως διά

να συμμετάσχη εις τας

εκδηλώσεις του εορτα-

σμού της Μεγαλόχα-

ρης, όπου κατ’ έτος

συγκεντρώνει προσκυνητάς από όλην

την Ελλάδα. Υπήρξαν θύματα και πολ-

λοί τραυματίες, κατά τας εφημερίδας

της εποχής. Στην αναφοράν τού ειδικώς

αποσταλλέντος υπό του ΓΕΝ αντιπλοι-

άρχου Β.Ν. Σπυρίδωνος Πατσιφά, ανα-

φέρονται 1 νεκρός και 24 τραυματίαι ως

και μία γυναίκα αρμενικής καταγωγής,

που ευρίσκετο στην προκυμαία, όπου

εξερράγησαν άλλες δύο αστοχήσασες

τορπίλλες.

Συνεκλονίσθη τότε το πανελλήνιον,

ενώ οι πάντες αντελήφθησαν την ιταλι-

κήν ταυτότητα του υποβρυχίου. Η κυ-

βέρνησις όμως ετήρησε απόλυτον

σιγήν, αναφέρουσα τον τορπιλλισμόν

υπό υποβρυχίου ευρισκομένου εν κα-

ταδύσει “αγνώστου εθνικότητος”. Τούτο,

διά να αποφύγουμε τον πόλεμον μετά

της Ιταλίας που τον επεδίωκε.

Διά τον άναδρον τορπιλισμόν της

“ΕΛΛΗΣ” εν καιρώ ειρήνης, από προσφά-

τως δημοσιευθέντα αρχεία του ιταλικού

ΓΕΝ, θα πληροφορηθώμεν ότι ωφείλετο

σε προσωπικήν εντολήν του B. Mussolini

προς τον αρχηγόν του ιταλικού Ναυτικού,

ναύαρχον Domenico Cavagnari, συνιστών

διά τορπιλισμόν ενός ελληνικού πολεμι-

κού πλοίου κ.λπ. Τούτος μετεβίβασεν την

εντολήν εις τον ναυτικόν διοικητήν Δωδε-

κανήσου, ναύαρχον Luigi Biancheri, όστις

και ανέθεσεν την εκτέλεσιν της εντολής

στον κυβερνήτην του υποβρυχίου “DEL-

FINO”, υποπλοίαρχον Tzuzepe Aicardi.

Επίσης αναφέρεται ότι την απόφασιν

του Mussolini αγνοούσε τόσον ο κόμης Ch-

iano, υπουργός των Εξωτερικών της Ιτα-

λίας, όστις αντέδρασε, ως επίσης και ο

Cesare De Vecchi, κυβερνήτης

της Δωδεκανήσου.

Το υποβρύχιον “DELFINO”

θα αλλάξει στη συνέχεια κυ-

βερνήτην και, όντας τυχερό,

επέζησεν του Β’ Π. Πολέμου.

Στις 23 Μαρτίου 1943, όμως,

από λανθασμένο χειρισμό του

υπάρχου του, θα προσκρούση

και θα βυθίσει αύτανδρο βοη-

θητικόν σκάφος του ιταλικού

στόλου, με επιβαίνοντας 28

αξιωματικούς και ναύτες,

άπαντες απολεσθέντες.

Η ιστορία του «ΕυΓΕνΙοσ

της σαΒοΪασ»

Από το ημερολόγιον του δρος μηχανολόγου - ηλεκτρολόγου σταύρου ν. Κοσμάτου,προξένου της Ιταλίας επί τιμή, διατελέσαντος γραμματέως της εις Ρώμην Ναυτικής Αποστολής του ΓΕΝ, διά την παραλαβήν του καταδρομικού «ΕΥΓΕΝΙΟΣ της ΣΑΒΟΪΑΣ».

ΑΕΛΛΩ58

Επιμέλεια Βασίλειος Γ. Γιαννακάκος, Υποναύαρχος Π.Ν. (ε.τ.) , Γενικός έφορος ΝΟΕ

Τερματισθέντος του πολέμου, διά

της Συνθήκης των Παρισίων (10 Φε-

βρουαρίου 1947), ο πολεμικός στόλος

της ηττηθείσης Ιταλίας ετέθει εις την

διάθεσιν των Συμμάχων.

Στην Συνθήκη Ειρήνης στο Παρίσι,

εσχηματίσθει αρμοδία Διασυμμαχική

Επιτροπή διά την διανομήν μεταξύ των

Συμμάχων του ιταλικού στόλου. Από

ελληνικής πλευράς συνεστήθη τε-

χνική επιτροπή υπό τον πλοίαρχον Π.

Κώνστα Β.Ν., διά την επιλογήν του

ικανοτέρου πολεμικού πλοίου του

ιταλικού στόλου διά τας δικάς μας

ανάγκας, εις αντικατάστασιν της

“ΕΛΛΗΣ”. Εζήτησεν τότε η Αποστολή

την παραλαβή ενός καταδρομικού εκ

των πέντε διαθεσίμων και κατέληξαν

στο “ΕΥΓΕΝΙΟΣ της ΣΑΒΟΪΑΣ”».

η ιστορία του«ευγενιοσ

της σαβοΪασ»«Το όνομα του καταδρομικού εδόθη

προς μνήμην του πρίγκηπος Ευγένιου

της Σαβοΐας (ήτο του κλάδου Savoia -

Carignano - Soisson), όστις υπήρξεν

μέγας στρατηλάτης της Αυστριακής Αυ-

τοκρατορίας (1663-1736) και το όνομά

του εδόθη προς τιμήν του σε 4 πολε-

μικά πλοία των κρατών της Αυστρίας,

Γερμανίας (κλάσις ΗΙΡΡΕΚ), Μεγάλης

Βρετανίας (κλάσις LORD CLIVE) και φυ-

σικά της Ιταλίας σαν τέκνον της.

Ο Ευγένιος ήτο ο υιός του Μαυρικίου

της Σαβοΐας και της κόμισσας Ολυμπίας

Mancini Mazzarino, (ανηψιάς του περίφη-

μου Καρδιναλίου Μαζαρίνου).

Το καταδρομικόν “ΕΥΓΕΝΙΟΣ της ΣΑ-

ΒΟΪΑΣ” ναυπηγήθει το 1936, ήτο το τρίτον

ναυπηγηθέν της σειράς CONDOTTIERI, και

είχε τα κάτωθι χαρακτηριστικά:

Εκτόπισμα: 10.357 τόννοι, 10.843 τ.

με πλήρες φορτίον

Μήκος: 186,9 μ.

Πλάτος: 17,5 μ.

Βύθισμα: 6,5 μ.

Μεγίστη ταχύτης: 36,5 κόμβοι

Πλήρωμα: 27 αξιωματικοί

551 υπαξιωματικοί

και ναύτες

8 πυροβόλα των 152/53 mm

6 πυροβόλα των 100/47 mm

20 πολυβόλα των 37/54 mm

2 εκτοξευτήρες βομβών βάθους

6 τορπιλοσωλήνες των 533 mm

(στις δύο πλευρές)

2 αεροπλάνα

Το “MONTECUCCOLI” και ο “ΕΥΓΕΝΙΟΣ της

ΣΑΒΟΪΑΣ” μας “επεσκέφθηκαν” στις 18

Δεκεμβρίου του 1940 στην Κέρκυρα και

βομβάρδισαν την πίσω πλευρά του βου-

νού Παντοκράτωρ, “ποιος ξέρει γιατί”. Ζη-

μιές δεν προκάλεσαν διότι δεν υπήρχε

τίποτε παρά μόνο το βουνό.

Ο “ΕΥΓΕΝΙΟΣ της ΣΑΒΟΪΑΣ” είχε

λάβει μέρος στην Ναυμαχίαν της Punta

a Stilo, νοτίως της Καλαβρίας, στις 16

Ιουνίου 1942.

Συμμετείχε συνολικά σε 25 νηο-

πομπές προς το αφρικανικόν μέτωπον

κ.λπ. Εθεωρείτο ηρωικόν πολεμικόν

πλοίον από τους Ιταλούς αξιωματικούς.

O “ΕΥΓΕΝΙΟΣ της ΣΑΒΟΪΑΣ” είχεν υπο-

στεί τις 4 Δεκεμβρίου 1942 αεροπορικήν

επίθεσιν ενώ ήτο αγκυροβολημένος διά

συντήρησιν στον λιμένα της Νεαπόλεως,

με ζημίας στην πλώρη, επιδιορθωθείσας

σε 40 ημέρες. Είχεν, δε, 17 θύματα και 46

τραυματίας. Σε αυτήν την επίθεσιν κατέρ-

ριψε δύο βομβαρδιστικά των ΗΠΑ.

Μετά την Συνθήκην της Ιταλίας και την

παράδοσιν του ιταλικού στόλου, υπήρξε

συνεργασία, ως ανεφέρθη, του ιταλικού

Π. Ναυτικού μετά των Συμμάχων. Την 29

Φεβρουαρίου 1944 ο “ΕΥΓΕΝΙΟΣ της ΣΑ-

ΒΟΪΑΣ”, επιστρέφων εις τον Τάραντα, προ-

σέκρουσε σε νάρκη της προστασίας της

εκεί ναυτικής βάσεως, που είχε αποσπα-

σθή από το αγκυροβόλιό της.

Υπέστη σοβαράς ζημίας στο πρωραίο

τμήμα και κατεστράφη ο πρυμναίος μει-

ωτήρας. Ο κυβερνήτης, πλοίαρχος Romeo

Oliva, αφού το προσάραξε στην αμμουδιά,

στην νότιαν ακτήν του Τάραντος, έδωσεν

εντολήν εγκαταλείψεως του σκάφους,

εγκαταστήσας φυλάκιον καραμπινιέρων

προς διαφύλαξιν. Σε λίγο χρονικό διά-


Η αναχώρησις του πλοίου για την Ελλάδακαθορίσθη διά την νύκτα της 29ης Ιουνίου 1951.

Ημέρα εορτής των ΑποστόλωνΠέτρου και Παύλου, όπου στην Ιταλίανεορτάζονται με ιδιαιτέραν τελετουργίαν.

i

στημα ό,τι ήτο δυνατόν να μεταφερθεί

από το σκάφος είχε κλαπεί.

Με την κατάρρευση της Ιταλίας, ο

“ΕΥΓΕΝΙΟΣ της ΣΑΒΟΪΑΣ” παρεδόθει

μετά του λοιπού ιταλικού στόλου στους

συμμάχους μας στη Μάλτα, στις 10 Σε-

πτεμβρίου 1943.

Οι αξιωματικοί του ιταλικού Ναυτι-

κού έφεραν βαρέως την παράδοσιν του

στόλου των, είχον δε, κατά την παρά-

δοσιν, ανυψώσει στα άλμπουρα μαύ-

ρες σημαίες, εις ένδειξιν πένθους.

Η Αγγλία, οι ΗΠΑ, ακόμη και η Γαλλία,

στην συνέχεια, αρνήθησαν την παραλα-

βήν των ιταλικών πολεμικών. Τους ήρ-

κεσε η παράδοσις ολοκλήρου του

ιταλικού στόλου στη Μάλτα. Μόνον η

Ρωσία θα επωφεληθή την Συνθήκην».

ο αγώνας αρχίζει

«Η ελληνική αποστολή παραλαβής,

της οποίας προΐστατο ο πλοίαρχος Β.Ν.

Π. Κώνστας, μετέβη στον Τάραντα,

όπου οι αρμόδιοι του ιταλικού Ναυτι-

κού τη συνόδευσαν στην τοποθεσία

όπου ευρίσκετο αραγμένο το κατα-

δρομικόν. Οποία ήτο η έκπληξις και

απογοήτευσις των αξιωματικών μας,

όταν ευρέθησαν ενώπιον ενός εγκα-

ταλελειμμένου, τραυματισμένου και

λεηλατημένου πλοίου. Μετά από δια-

πραγματεύσεις, η ιταλική κυβέρνησις

ανέλαβε την ευθύνην όπως μας πα-

ραδοθεί το πλοίον εν πλήρη λειτουρ-

γία και πολεμικήν ετοιμότητα.

Προς εγγύησιν τούτων θα υπο-

γραφή συμφωνητικόν τον Σεπτέμβριο

1948 στο San Remo, μεταξύ του υπουρ-

γού Εξωτερικών της Ιταλίας, κόμητος

Carlo Sforsa, και του εις Ρώμην Έλληνος

πρέσβεως Δημητρίου Καψάλη, ως προς

την αποκατάστασιν των βλαβών κ.λπ.

και παράδοσιν του καταδρομικού σε

πλήρη πολεμικήν ετοιμότητα, εντός ευ-

λόγου χρονικού διαστήματος.

Το πλοίον ερυμουλκήθη στα Ναυπη-

γεία TOSΙ του Τάραντος διά την επισκευήν

του, εις δε τα Ναυπηγεία ANSALDO της Γέ-

νοβας ανετέθη η σύμβασις διά την κατα-

σκευήν νέου πρυμναίου μειωτήρος.

Ήδη στην Αθήνα είχεν σχηματισθή η

τεχνική αποστολή διά την παρακολού-

θησιν των εργασιών και του συμφώνου:

Αρχηγός της αποστολής ήτο ο κυβερ-

νήτης του Υ/Β “ΠΑΠΑΝΙΚΟΛΗΣ”, Πλοίαρ-

χος Β.Ν. Μίλτων Ιατρίδης, ο

αντιπλοίαρχος Β.Ν. ναυπηγός Κώστας

Αράπης (ο κύριος αυτουργός της διασώ-

σεως του Β.Π. “ΑΔΡΙΑΣ”), ο πλωτάρχης

Β.Ν. μηχανικός Νώτης Τζιμέας και ο νέος

τότε υποπλοίαρχος Β.Ν. μηχανικός ηλε-

κτρολόγος Κώστας Ζωτιάδης.

Στην αποστολήν, που ονομάσθη

ΝΤΑΠ (Ναυτική Τεχνική Αποστολή Παρα-

τηρητών), εδόθη διπλωματική ιδιότητα.

Εδώ αξίζει να σημειωθεί και μια

σύμπτωσις: Η παραλαβή του “ΑΒΕΡωΦ”

το 1911 εγένετο υπό του πλοιάρχου Β.Ν.

μηχανικού Ιωάννου Αράπη, πατέρα του

αντιπλοιάρχου Β.Ν. Κώστα Ι. Αράπη, ο

οποίος τώρα ευρίσκετο εις τον Τάραντα,

για την παραλαβή του “ΕΥΓΕΝΙΟΣ της

ΣΑΒΟΪΑΣ”.

Εκείνη την εποχή υπηρετούσα εις το

γραφείο Τύπου της ελληνικής πρε-

σβείας στη Ρώμη. Ήμουν συγχρόνως

φοιτητής της Πολυτεχνικής Σχολής του

Πανεπιστημίου της Ρώμης και μου

επροτάθη -σε συνεννόηση με την πρε-

σβεία- υπό του πλοιάρχου Μιλτ. Ιατρίδη

Β.Ν. να μεταταχθώ εις την ΝΤΑΠ ως

γραμματεύς της αποστολής, την οποίαν

και απεδέχθην αμέσως.

Έτσι, μόλις οργανώθηκε το γραφείον

μας, οι Κωνστ. Αράπης, Νώτης Τζιμέας και

Κώστας Ζωτιάδης εγκατεστάθησαν μονί-

μως στον Τάραντα.

Τότε στην Αθήνα ήρχισεν αρθρογρα-

φία εφημερίδων σχετικά με το θέμα,

εάν η παραλαβή του καταδρομικού

“ΕΥΓΕΝΙΟΣ της ΣΑΒΟΪΑΣ” θα ήτο συμφέ-

ρουσα για την Ελλάδα, διότι ήτο μεγάλο

πλοίον με πολυπληθές προσωπικόν,

πολυδάπανον κ.λπ.

Ανεπισήμως τότε, είχε προταθεί

όπως, αντί του συγκεκριμένου πλοίου,

μας παραχωρηθεί εν εκ των δύο υπερω-

κεανίων (το “VULKANIA” και το “SA-

TURNA”), που εκτελούσαν την γραμμήν

Πατρών - Ν. Υόρκης, ή εν μεγάλο αντιτορ-

πιλλικόν με δύο βοηθητικά του στόλου,

καθώς και εν πλωτόν συνεργείον εις

αντικατάστασιν του ιστορικού μας

“ΗΦΑΙΣΤΟΥ” που εβυθίσθη το 1941.

Ο αρχηγός του ΓΕΝ, Ναύαρχος Π.

Αντωνόπουλος Β.Ν. και ο Μίλτων Ιατρί-

δης, όμως, ήσαν τελείως αντίθετοι. Υπε-

στήριζον ότι σ’ ένα Πολεμικόν Ναυτικόν

πρέπει πάντοτε να υπάρχη και το μεγά-

λον πλοίον, που χρειάζεται διά την περαι-

τέρω εκπαίδευσιν των αξιωματικών.

Οι εργασίες στα ναυπηγεία δεν

μπορούμε να πούμε ότι εγένοντο με

γοργόν ρυθμόν, καίτοι η αποστολή

επίεζε για τους χρόνους - προφορικώς

και εγγράφως.

Πάντοτε υπήρχε, όμως, κάποια δι-

καιολογία γενικού χαρακτήρος. Βέ-

βαια, τότε η Ιταλία, εξερχόμενη του

πολέμου κατεστραμμένη, ευρίσκετο

προ μεγάλων προβλημάτων, αλλά ήτο

η μόνη χώρα που εξεπλήρωσε έναντι

της Ελλάδος όλες της τις υποχρεώσεις

τις απορρέουσας εκ της Συνθήκης Ειρή-

νης των Παρισίων.

Στον Τάραντα, εν τω μεταξύ, οι ερ-

γασίες στα Ναυπηγεία TOSI προχωρού-

σαν. Αποξήλωσαν (άνευ δικής μας

εγκρίσεως) τον καταπέλτην του αερο-

σκάφους, τους τορπιλλοσωλήνες και

τις τροχιές ποντήσεως ναρκών. Έλεγον

ότι αυτά εγένοντο προς όφελος του

σκάφους, διότι έκτοτε είχε αλλάξει η

ναυτική τεχνολογία. Θα τοποθετούσαν

προς το τέλος νέα, καινούργιας τεχνο-

λογίας. Τα πάντα διεβιβάζοντο κανονι-

κώς στην Αθήνα διά τού διπλωματικού

ταχυδρόμου. Στην Γένοβα η κατασκευή

καινούργιου πρυμναίου μειωτήρος κα-

θυστερούσε. Υπήρχον αρχικώς, αλλά

και προς το τέλος, πάντα προβλήματα

οικονομικής και γραφειοκρατικής δια-

δικασίας, τα οποία όμως ελύοντο συν

τω χρόνω.

Προς τα τέλη του 1950, ο πρυμναίος

μειωτήρ ήτο έτοιμος, μηχάνημα μακρύ-

ΑΕΛΛΩ60

τατον και ογκώδες, που τώρα έπρεπε να

μεταφερθή από την Γένοβα στον Τάραντα

περί τα 1.100 χιλιόμετρα. Κατ’ αρχήν ετο-

ποθετήθη σε ειδικό προς τούτο φορτηγό

(μήκους άνω των 15 μ.). Στη συνέχεια

επελήφθη διά την ασφάλειαν της μετα-

φοράς το Αρχηγείον της Ιταλικής Αστυνο-

μίας, το οποίον διέθεσε τέσσαρας μοτο-

συκλετιστάς της Τροχαίας που θα εναλ-

λάσσοντο σε κάθε νομόν, όπου διήρχετο

η πομπή. Τότε δεν υπήρχον στην Ιταλία οι

αυτοκινητόδρομοι της σήμερον.

Τέλος, το μηχάνημα έφθασε στα Ναυ-

πηγεία του Τάραντος.

Ή τοποθέτησις και αι εξετάσεις, των

ελέγχων, των δοκιμών και της γενικής

επιθεωρήσεως, θα συνεχιστούν με πρό-

βλεψιν την τελική παράδοσιν του κατα-

δρομικού στα τέλη του Ιουνίου του 1951.

Αλλά, πώς θα εγένετο η μεταφορά

του πλοίου στην Ελλάδα; Όχι βέβαια

όπως ήταν φυσικό από προσωπικό του

Ιταλικού Πολεμικού Ναυτικού!

Προς τούτο, με την συνεργασίαν του

ιταλικού ΓΕΝ, προέβημεν στην πρόσλη-

ψιν ικανού αριθμού απαραιτήτων Ιταλών

ναυτικών με ετησίαν σύμβασιν, εκ των

υπηρετησάντων κατά την διάρκειαν του

Β’ Παγκοσμίου Πολέμου στα καταδρο-

μικά της σειράς CONDOTTIERI. Έτσι υπε-

γράφησαν συμβάσεις περίπου σε 140

ειδικευμένους ναυτικούς».

επιτέλους...παραλαβή καιαναχώρησις

«Τελικά, εγένετο μία αρίστη εργασία

και πρέπει να μνημονευθεί ότι το ιταλι-

κόν Ναυτικό μάς συμπεριφέρθη πάντοτε

άριστα, καίτοι μερικές φορές από βια-

σύνην μας, ξεφεύγαμε των συνηθειών

τού πρωτοκόλλου των. Ο “ΕΥΓΕΝΙΟΣ της

ΣΑΒΟΪΑΣ” μας παρεδόθη τελείως νέος

- καινουργής.

Η αναχώρησις του πλοίου για την

Ελλάδα καθορίσθη διά την νύκτα της

29ης Ιουνίου 1951. Ημέρα εορτής των

Αποστόλων Πέτρου και Παύλου, όπου

στην Ιταλίαν εορτάζονται με ιδιαιτέραν

τελετουργίαν.

Το προσληφθέν προσωπικόν των

Ιταλών ναυτικών είχεν πρότινος αναλά-

βει καθήκοντα. Την 28ην μου εδόθη η

εντολή όπως μεταβώ εις Τάραντα και πα-

ραδώσω τα ναυτικά έγγραφα, τα σχετικά

με την άφιξη του καταδρομικού στην Ελ-

λάδα και εν συνεχεία να παραμείνω και

να παρακολουθήσω τα της αναχωρή-

σεώς του και να στείλω τα σχετικά τηλε-

γραφήματα (ώρας αναχωρήσεως κ.λπ. )

εις το ΓΕΝ στην Αθήνα, το γραφείον μας

στην Ρώμην και την πρεσβείαν.

Την 29ην Ιουνίου, μόλις νύκτωσε

και η πόλις ηρέμησε, συνεργείον του

Ναυπηγείου εκ μηχανοτεχνιτών οξυγο-

νοκολλητών και μπογιατζήδων ήρχισεν

την αποξήλωσιν των γλυπτών μπρού-

τζινων ιταλικών επιγραφών του ονόμα-

τος του πλοίου και τον αστέρα της

Ιταλίας, που έχουν στην πλώρη όλα τα

πολεμικά πλοία του ιταλικού Π. Ναυτι-

κού. Τούτο εγένετο κατά την νύκτα για

να μη θιγούν τα πατριωτικά συναισθή-

ματα στον κόσμο του Τάραντα.

Ευρισκόμην πλησίον της αποβάθρας

με ενοικιασμένον αυτοκίνητον, παρακο-

λουθών την τελευταίαν εργασίαν, περί

μετά την δωδεκάτην. Με εντυπωσίασαν

δύο γεροντάκια τεχνίτες. Την ώραν που

τελείωσαν την αποξύλωσιν, με μεγάλη

συγκίνηση χαιρέτησαν το πλοίον, λέ-

γοντας “Ciao, Eugenio, buona fortuna”

(“Γεια σου, “Ευγένιε”, καλή τύχη”).

Παρακολουθώντας από την αποβά-

θρα αυτούς τους αγαθούς ανθρώπους

στον πόνον τους, (έχαναν αγαπητόν τους

πλοίον), μου ήρθε σκέψις... εάν εμείς χά-

ναμε τον πόλεμον και μας έπαιρναν τον

“ΑΒΕΡωΦ”, αλλά μετά συνήλθα σκεπτό-

μενος την 15ην Αυγούστου 1940, την

“ΕΛΛΗ” μας. Εμείς οι νησιώτες έχομεν

μίαν ιδιαιτέραν ευαισθησίαν διά τα πολε-

μικά μας πλοία. Ευθύς ότε τα ρυμουλκά

απεμάκρυναν το πλοίο, αναχώρησα διά

την κινητήν γέφυραν στο κέντρον της πό-

λεως του Τάραντα, αναμένοντας την έξο-

δον του καταδρομικού. Ήταν η ώρα 02.15

περίπου, της 30ής Ιουνίου 1951. Η νέα

μας “ΕΛΛΗ” εξήρχετο ήρεμα, διασχίζουσα

τον γαλήνιον πορθμόν “χωρίς φωτισμόν”

προς το ανοικτό πέλαγος. Παρακολου-

θούσα την απομάκρυνση μέχρι που το

σκάφος εχάθη στον νυκτερινό ορίζοντα.

Μετέβην στο διανυκτερεύον τηλεγρα-

φείον του Τάραντος και διαβίβασα τα τη-

λεγραφήματα, συμπληρώνων την ώραν

απόπλου. Θυμάμαι ακόμη μέχρις σήμε-

ρον, στην ησυχία της νύκτας, το θρόισμα

του κυματισμού του ωραίου αυτού σκά-

φους στην έξοδόν του».

Όλα κάποτετελειώνουν

«Μετά την παραλαβήν του καταδρομι-

κού, η Ναυτική Τεχνική Αποστολή επέ-

στρεψε στας Αθήνας. Ο Κώστας Αράπης

(μετά την αποστρατεία του) ήτο περιζή-

τητος ναυπηγός εις την νεοαναγεννημέ-

νην τότε ελληνικήν Εμπορικήν

Ναυτιλίαν, ο Νώτης Τζιμέας θα αναλάβη

τεχνικός διευθυντής των Ναυπηγείων

Σκαραμαγκά. Ο Κώστας Ζωτιάδης θα μεί-

νει στο Β.Ν. μέχρις εξαντλήσεως της ιε-

ραρχίας. Ο Μίλτων Ιατρίδης ανέλαβε

πρόεδρος του ΟΔΙΣΥ, με τον οποίον είχον

εβδομαδιαίαν επαφήν, μέχρι την μαύρην

ημέραν του ατυχήματος (αυτοκινητικού)

στην περιοχή Ελευσίνος. Ο Γεώργιος Καρ-

βέλης, μετά την προαγωγήν του ως

ναύαρχος, ανέλαβεν την οργάνωσιν του

Κυπριακού Πολεμικού Ναυτικού.

Θα παραμείνω στην πρεσβεία της

Ρώμης μέχρι τον Οκτώβριο του 1952,

όπου μετά θα αναχωρήσω διά την

λήψιν του διδακτορικού μου διπλώμα-

τος στο Πανεπιστήμιο της Πίζης. Τότε θα

αρχίσει δι’ εμέ μια νέα ζωή, αλλά με

ένα τεράστιο background εμπειριών

και χάρις στους εξαίρετους φίλους και

ήρωες του Β’ Π. Πολέμου του Βασιλι-

κού Ναυτικού μας.

Δι’ εμέ προσωπικώς υπήρξε μια τερά-

στια και πολύ ωραία εμπειρία».


ιστορία

μΙνωΙκηΘαΛασσοκραΤΙα

Εθνικός μύθος ήιστορική πραγματικότητα;

Η αρχή της ιστορίας της Κρήτης χάνεται εκεί όπου η πραγματικότητα

συναντά τον μύθο.

ΑΕΛΛΩ62

Της Μαρίας Πετρακοπούλου

οθεός Δίας, που είχε γεννηθεί σε ένα από τα σπήλαιατης Κρήτης, διέκρινε από το ιερό του βουνού της Ίδης,σε μια ακτή της μακρινής Ασίας, τη νεαρή Ευρώπη.Με τη μορφή λευκού ταύρου πλάνεψε την πριγκί-

πισσα και γεννήθηκαν τρία παιδιά, ο Μίνωας, ο Ραδάμανθυς καιο Σαρπηδών. Ο Μίνωας, ο πιο ισχυρός από τους τρεις γιους,ίδρυσε μια πανίσχυρη θαλασσοκρατία και συνέβαλε στην ανά-πτυξη ενός πολύ σημαντικού πολιτισμού. Τα Χανιά κατέχουν τηθέση της αρχαίας Κυδωνίας, όπως απέδειξαν οι ανασκαφές στονλόφο Καστέλι, όπου βρέθηκε μινωικός οικισμός. H Κρήτη κατοι-κήθηκε πρώτη φορά κατά την πρώιμη Νεολιθική περίοδο (5700-2800 π.Χ.). Ακολουθεί η Μινωική περίοδος (2800-1100 π.Χ.), ηοποία διαιρείται σε Προανακτορική (2800-1900 π.Χ.), Παλαιοα-νακτορική (1900-1700 π.Χ.), Νεοανακτορική (1700-1400 π.Χ.)και Υστεροανακτορική (1400-1100 π.Χ.). Ένα διώροφο μινωικόκτίριο με περίπου 100 δωμάτια, που οι τοίχοι του σώζονται μέχρι2,50 μ. ύψος, το βαπτισμένο από αρχαιολόγους «Kεντρικό Kτίριοτης Zωμίνθου», γιατί περιβάλλεται από σπίτια, το νεκροταφείοτου κι ένα ιερό, σ’ ένα μινωικό, απείραχτο σχεδόν από το χρόνοπεριβάλλον, είναι ένας θησαυρός που έσωσε ο θεός της Kρήτης.Πολύ περισσότερο γιατί βρίσκεται στα βουνά και στο κέντρο τηςδιαδρομής Kνωσού - Ιδαίου Άντρου, απ’ όπου έπαιρνε ο Mίνωας-κατά τους μύθους- κάθε εννιά χρόνια τους νόμους από τον ίδιοτον Δία, δηλαδή στον Ψηλορείτη, απ’ όπου άντλησε η Kρήτη στουςαιώνες το δυναμικό αίσθημα της ελευθερίας.

οι Κυριαρχοιτων θαλασσων

Κατά την Παλαιοανακτορική περίοδο, σημειώνεται η μέγιστηπολιτιστική άνοδος. Η αρχιτεκτονική, η κεραμική και η σφρα-γιδογλυφία εμφάνιζαν διαρκή πρόοδο. Η καταστροφή, το1700 π.Χ., δεν επέφερε διακοπή του πολιτισμού στην πε-ριοχή. Οι ζημιές επανορθώθηκαν σε μικρό χρονικό διάστημακαι ο μινωικός βίος εισήλθε σε περίοδο μεγαλύτερης ακμής(Νεοανακτορική περίοδος). Οικοδομήθηκαν νέοι οικισμοί,όχι μόνο στις παραθαλάσσιες περιοχές, αλλά και σε άγοναηπειρωτικά μέρη (Μύρτος Ιεράπετρας, Μόχλος, Ζάκρος, Πα-λαίκαστρο, Χαμαίζι), ανάκτορα, μέγαρα, πολυτελείς αγροι-κίες και κυρίως δημιουργήθηκαν σπουδαίες ναυτικές βάσεις-στην Ιεράπετρα, στον Μακρύ Γιαλό, στη Ζάκρο, στο Παλαί-καστρο και στον Μόχλο- εξασφαλίζοντας τόσο τη σύνδεση μετην Ανατολή και την Αίγυπτο όσο και την εδραίωση της μινωι-κής θαλασσοκρατίας. Οι Μινωίτες ήταν κυρίαρχοι των θαλασ-σών και αυτό επιβεβαιώνεται και από το γεγονός ότι όλοι οιοικισμοί ήταν ατείχιστοι, διότι υπήρχε συστηματική οργάνωσητου στόλου, ικανή να προστατεύσει την Κρήτη από πειρατικέςεπιδρομές και να εξασφαλίσει διαρκή ειρήνη. Οι ατείχιστεςπόλεις της Κρήτης προϋποθέτουν αδιάκοπη επαγρύπνησητου ναυτικού. Το ανεπτυγμένο μινωικό κράτος στηρίζεται στηνκυριαρχία των θαλασσών και, μέσω αυτής, στο εμπόριο μετους λαούς της ανατολικής Μεσογείου. Η ναυτική δραστηριό-τητα συνδέεται με τη δημιουργία «αποικιών», κυρίως στηνπεριοχή του Αιγαίου και ειδικότερα στις Κυκλάδες. Στην Υστε-ρομινωική εποχή κυριαρχεί ο ισχυρός κρητικός στόλος σεόλες τις ακτές της ανεπτυγμένης Μεσογείου, από τη ΜικράΑσία, μέχρι τη Σικελία και την Ισπανία.

Ξαφνικά, όμως, φαίνεται να επέρχεται στην Κρήτη η κα-ταστροφή. Κατά τις σύγχρονες ανασκαφές, ανακαλύπτουν οιαρχαιολόγοι σε πολλά σημεία του νησιού αλλεπάλληλα ίχνηκαταστροφών, καταρρεύσεις και πυρκαγιές, με ασαφείς εν-δείξεις διαφορετικών χρονολογιών. Είναι άγνωστο ποια γε-γονότα προκάλεσαν την καταστροφή των ανακτόρων τηςΚνωσού. Ίσως να οφείλεται σε επιδρομές Αχαιών από την Πε-λοπόννησο, ίσως όμως αλλεπάλληλοι σεισμοί και συνεπα-κόλουθες πυρκαγιές να ήταν οι κυριότερες αιτίες. Μία άλληεκδοχή είναι ότι η έκρηξη του ηφαιστείου της Θήρας (Σαντο-ρίνης), ίχνη από την τέφρα του οποίου έχουν εντοπιστεί τησύγχρονη εποχή ακόμη και στους πάγους του Βόρειου Πόλου,προκάλεσε, μαζί με ένα ισχυρό παλιρροϊκό κύμα (τσουνάμι),μία από τις μεγαλύτερες καταστροφές, πιθανόν και την ορι-στική εξαφάνιση του μινωικού πολιτισμού. Νεότερες γεωλο-γικές αναλύσεις, αλλά και οι μελέτες στα δένδρα τηςΒρετανίας (χρονολόγηση με εξέταση ετήσιων δακτυλίων τωνκορμών) δείχνουν ότι η έκρηξη του ηφαιστείου πρέπει να συ-νέβη πριν από την κατάρρευση του μινωικού πολιτισμού. Οέλεγχος του εμπορίου ήταν εξ ολοκλήρου δικαιοδοσία τωνανακτόρων. Εκεί συλλέγονταν τα προϊόντα της αγροτικής πα-ραγωγής και της βιοτεχνίας και κατόπιν κατευθύνονταν προςτις εγχώριες και τις ξένες αγορές. Οι ανταλλαγές προϊόντωνμε μακρινές χώρες, απ’ όπου οι Μινωίτες προμηθεύονταν τιςπρώτες ύλες, εξυπηρετούνταν από την άριστα οργανωμένηναυτιλία και την ίδρυση εμπορικών σταθμών σε σημαντικάλιμάνια της Μεσογείου. Είναι δε πολύ πιθανό οι Μινωίτες να

ΑΕΛΛΩ64

είχαν αναλάβει και ένα μέρος του διεθνούς διαμετακομιστι-κού εμπορίου, μεταφέροντας μαζί με τα δικά τους προϊόντακαι αυτά άλλων χωρών. Ο Άγγλος μελετητής J. Killen έγραψεότι το εμπόριο του μαλλιού στην Kνωσό ισοδυναμούσε μεαυτό της μεσαιωνικής Αγγλίας.

μεγαλοι ανδρεσΤα αρχαιολογικά τεκμήρια για τη μινωική θαλασσοκρατία μάςαποκάλυψε πρώτος ο Arthur Evans, που έβαλε τη μεγάλησφραγίδα του στην ιστορία της μινωικής έρευνας το 1900 μ.Χ.

Δεύτερος μετά τον Arthur Evans, ο μεγάλος της μινωικήςαρχαιολογίας Σπυρίδων Mαρινάτος, ο προπολεμικά ήδη δη-μιουργός του γνωστότερου -ασφαλώς, παγκόσμια- κτιριακούσυγκροτήματος του Ηρακλείου, του 20ού αιώνα, του διάση-μου δηλαδή Mουσείου Ηρακλείου. O Mαρινάτος υπερασπί-στηκε σ’ ολόκληρη τη ζωή του την ιδέα της μινωικήςθαλασσοκρατίας και εργάστηκε ιδιαίτερα για τη μελέτη τουμινωικού ναυτικού. Kλασική παραμένει επί εβδομήντα καιπλέον χρόνια η μελέτη του «La marine cretomycenienne»(Μελέτη του κρητομυκηναϊκού ναυτικού).

O δεύτερος μεγάλος Έλληνας της μινωικής αρχαιολογίας,ο Νικόλαος Πλάτων, δημιουργός της έκθεσης του MουσείουΗρακλείου, παμμινωιστής, όπως και ο Arthur Evans, υπερέβαλεστην προσπάθεια κατάδειξης της μινωικής ακτινοβολίας.

Ένας σπουδαίος πρώιμος μυκηναϊκός τάφος, που ανά-σκαψε ο Πλάτων προπολεμικά ως νεαρός αρχαιολόγος στηΣκόπελο, στην χαρακτηριστική θέση Στάφυλος, θεωρήθηκεο τάφος του Σταφύλου, του μυθικού γιου του Mίνωα, οικιστή-κατά τον μύθο της Πεπαρήθου- της Αρχαίας Σκοπέλου. Xρό-νια αργότερα στην Kρήτη, σ’ ένα άρθρο του γι’ αυτή την ανα-σκαφή, ο Πλάτων μίλησε για τον «μινωικό αποικισμό τηςΠεπαρήθου», που δεν τεκμηριώθηκε όμως, γι’ αυτό κι ο κρη-τικός αποικισμός της Σκοπέλου παρέμεινε μεταξύ μύθου καιπραγματικότητας.

O Στάφυλος δεν ήταν ο μοναδικός γιος του Mίνωα πουαποίκισε ένα νησί του Αιγαίου. O αδελφός του, σχετικός πάλιστο όνομα με το κρασί, ο Οινοπίων, ήταν κατά τους μύθουςαποικιστής της Xίου και είναι γνωστή ακόμη η σχέση της αδελ-φής τους, της Αριάδνης, με τη Nάξο. Ένας εγγονός του Mίνωα,ο Mίλητος, αποίκισε κατά τον μύθο τη μικρασιατική Mίλητο.

Η Κρήτη ευλογήθηκε από τον θεό της να είναι, κατά τον Όμηρο,μια «χώρα μέσω οίνοπι πόντω», μια ήπειρος στη μέση τηςλαμπερής, πορφυρής θάλασσας, με άλλα λόγια στη μέση τηςθάλασσας που είναι στη μέση τωνηπείρων, όπως σημαίνει η λέξη«Μεσόγειος». Ο Όμηρος, επίσης,θέλει τον Σαρπηδόνα, αδελφό τουMίνωα, να βασιλεύει στις ακτές τηςΛυκίας, στη νοτιοδυτική M. Ασία.

Ο Διόδωρος μας αναφέρει γιατον αλλόκοτο τρόπο που ο Mίνωαςανακάλυψε τον φυγάδα Δαίδαλο σεμια εκστρατεία του στη Σικελία.

Γνωρίζοντας ο Mίνωας τηνεξαιρετική ευφυΐα του Δαίδαλου,στις επισκέψεις του σε ποικίλεςβασιλικές αυλές για την ανακά-

λυψή του, δεν ρωτούσε απευθείας για το πρόσωπο, αλλά ζη-τούσε τη λύση ενός αινίγματος: Πώς μπορούσε να περάσεικανείς μια κλωστή σ’ ένα κέλυφος σαλιγκαριού. Όταν μόνοο Kώκαλος, ο βασιλιάς της Σικελίας, του έδωσε την απλήαπάντηση, πως έπρεπε να δέσει την κλωστή σ’ ένα μυρμήγκι,τότε κατάλαβε ο Mίνωας ότι ο Δαίδαλος έδωσε τη λύση, επο-μένως κρυβόταν στη Σικελία. Παραμύθι, σκέπτεται αυτόματακανείς. Γιατί όμως στην ελικοειδή κίνηση του μυρμηγκιούστον κοχλία ενυπάρχει η βασική αρχή της μινωικής τέχνης, ηλεγόμενη συστροφή, όπως π.χ. στον περίφημο καμαραϊκόρυθμό ή και στη μινωική σφραγιδογλυφία, όπου όλα τα θέ-ματα στριφογυρίζουν; Άραγε, μια πόλη στη Σικελία, η γνωστήΗράκλεια Mινώα, κοντά στον Aκράγαντα, δέχθηκε κάποτεκάποιους Mινωίτες;

απανταχουμινωιΚη παρουσια

Αξιοσημείωτο είναι το χαρακτηριστικό τοπωνύμιο Mινώα, πουείχαν στην αρχαιότητα πάμπολλοι οικισμοί σε διάφορα νησιάτου Αιγαίου, όπως η Σίφνος, η Πάρος και η Σάμος, αλλά καιπαράλιες θέσεις της ηπειρωτικής Ελλάδας, στη Λακωνία, τηΜονεμβασία και τα Mέγαρα, τοπωνύμια που παραπέμπουνκατευθείαν στη μινωική Κρήτη. Επηρεασμένος προφανώςαπό τους μύθους, ο Απολλώνιος ο Ρόδιος ονόμασε τις Κυκλά-δες «Mινωίδες Nήσους, επεί Mίνως εβασίλευσε των νήσωνθαλασσοκρατών». Για τους παμμινωιστές, κάθε Mινώα ήτανκαι μια μινωική αποικία, πράγμα που δεν είναι βέβαια αλή-θεια. Στο βιβλίο της Λ. Mαραγκού για την ανασκαφή της στηMινώα της Αμοργού, που κυκλοφόρησε πρόσφατα, δεν υπάρ-χει κανένα πραγματικό μινωικό στοιχείο.

Κάποιοι ερευνητές στηρίχθηκαν στον Θουκυδίδη, που είχεγράψει: «Mίνως γαρ παλαίτατος, ων ακοή ίσμεν ναυτικόνεκτήσατο και της νυν ελληνικής θαλάσσης επί πλείστονεκράτησε και των Kυκλάδων νήσων ήρξε τε και οικιστήςπρώτος εγένετο, Kάρας εξελάσας και τους εαυτού παίδαςηγεμόνας εγκαταστήσας. Το τε ληστικόν, ως εικός, καθήρειεκ της θαλάσσης εφ’ όσον εδύνατο, του τας προσόδους μάλ-λον ιέναι αυτώ». Δηλαδή: «O Mίνωας είναι ο παλαιότερος,κατά την παράδοση, που απέκτησε ναυτικό και κατέκτησεαυτήν που ονομάζεται τώρα ελληνική θάλασσα και κατέλαβετο μεγαλύτερο μέρος από τα νησιά των Kυκλάδων, τα οποίακυβέρνησε και έγινε ο πρώτος οικιστής τους, αφού εξεδίωξετους Kάρες και εγκατέστησε τα δικά του παιδιά ηγεμόνες. Όσο

μπορούσε καθάρισε ακόμη τη θά-λασσα από τους ληστές, για ναπαίρνει ο ίδιος τις προσόδους».

Ήδη στα χρόνια του Evans, μι-νωικά ευρήματα είχαν έρθει στοφως στη Mήλο, όχι μόνο κεραμική,αλλά και τοιχογραφίες, ευρήματαδηλαδή που έριχναν το βάρος τουςστην πλευρά των παμμινωιστών,τουλάχιστον για τη μινωική διείσ-δυση σ’ ένα κοντινό στην Kρήτη νησί.Kι αμέσως μετά τον πόλεμο, ποικί-λες ανασκαφές πρόσθεταν σιγά-σιγά κρίκους σε μια νησιώτικη


Ο Μίνωας, ο πιο ισχυρός

από τους τρεις γιους του Δία

και της Ευρώπης, ίδρυσε μια

πανίσχυρη θαλασσοκρατία

και συνέβαλε στην ανάπτυξη ενός

πολύ σημαντικού πολιτισμού

O

ΑΕΛΛΩ66

Η Κρήτη ευλογήθηκε από τον θεό τηςνα είναι, κατά τον Όμηρο, μια «χώρα μέσω

οίνοπι πόντω», μια ήπειρος στη μέσητης λαμπερής, πορφυρής θάλασσας

αλυσίδα. Οι Άγγλοι βεβαίωναν τημινωική παρουσία στη θέση Kαστρί,στα Kύθηρα, ήδη στην τρίτη χιλιετίαπ.X. και τον πλήρη εκμινωισμό τουνησιού στη δεύτερη χιλιετία. Αμερι-κανοί αρχαιολόγοι που δούλεψανγια χρόνια στην Κέα πρόσθετανπολλά νέα ευρήματα. Mινωικάστοιχεία έγιναν γνωστά στη Ρόδο.Σποραδικά μινωικά ευρήματα έρ-χονταν στο φως στην Αίγινα, αλλάκαι στον Μαραθώνα, στην Αττική, στην αργολική Λέρνα και στηθεσσαλική Iωλκό.

Κατά την ανασκαφή στις Αρχάνες το 1965, o Γιάννης Σα-κελλαράκης είχε ανακαλύψει στο μινωικό νεκροταφείο, στοΦουρνί, τον πρώτο αιγυπτιακό σκαραβαίο και λίγο αργότεραέναν συροπαλαιστινιακό σφραγιδοκύλινδρο. Σ’ έναν μινωικότάφο των μέσων της δεύτερης χιλιετίας π.Χ., ανακαλύφθηκεαπό τον ίδιο αρχαιολόγο την ίδια χρονιά ένα ακέραιο αιγυ-πτιακό λίθινο αγγείο της τρίτης χιλιετίας, παρόμοιο με άλλατου θησαυροφυλακίου της Ζάκρου που είχαν ήδη ανασκαφεί.Το αγγείο αυτό δεν είχε βέβαια την ιστορική σημασία ενόςσύγχρονου σχεδόν ευρήματος του Στέλιου Αλεξίου στον Κα-τσαμπά, του λίθινου αμφορέα με τη βασιλική δέλτο του κρα-ταιού Φαραώ Τούθμωση του Γ’. Ο 20ός αιώνας έκλεισε και μενέα εξωκρητικά, σημαντικά πάλι ευρήματα σχετικά με τη μι-νωική θαλασσοκρατία. Ο Δ. Μάτσας ανακάλυψε στη μακρινήΣαμοθράκη τα ίχνη των Μινωιτών εμπόρων, όχι μόνο σφρα-γίσματα, αλλά ακόμη και δείγματα της μινωικής γραφής. Τοπέρασμα στη Μαύρη Θάλασσα είναι από κει προφανές.

Ο W. Niemeier, διευθυντής τώρα του Γερμανικού Αρχαιολο-γικού Ινστιτούτου στην Αθήνα, απέδειξε περίτρανα τη μινωική δι-είσδυση στη Μ. Ασία. Στις ανασκαφές του στη Μίλητο ήρθαν στοφως πάμπολλα μινωικά στοιχεία, κεραμικά, λίθινα, λείψανα τοι-χογραφιών, ακόμη και στοιχεία της μινωικής Γραμμικής Α’ Γρα-φής. Μινωικά στοιχεία ήρθαν στο φως πρόσφατα στις Ερυθρές,απέναντι από τη Χίο. Πάλι ο W. Niemeier, σε μια ανασκαφή στοTell Gabri του Ισραήλ, αποκάλυψε τοιχογραφημένα δάπεδα πουμπορεί να είχαν κατασκευαστεί από Μινωίτες. Πριν από λίγοκαιρό ανακοινώθηκε η επισήμανση σημείων της Γραμμικής Α’Γραφής, σε δύο όστρακα της Τροίας, ενώ εντελώς πρόσφατα, σ’ένα πιθάρι που ήρθε στο φως στο Tel-Haror της Παλαιστίνης, βρέ-θηκαν πάλι σημεία της Γραμμικής Α’ Γραφής. Μινωικά στοιχείαήρθαν επίσης πρόσφατα στο φως στην Qatna της Συρίας από τονR. Pfalzner. Κατά μια ειρωνεία της τύχης, ένα σημαντικότατο εύ-ρημα για τη μινωική θαλασσοκρατία στο Αιγαίο ήρθε στο φως στηΘήρα. Αναφέρομαι στα σφραγίσματα, τα πήλινα δηλαδή αποτυ-πώματα σφραγίδων σε πηλό, σφραγισμένα από μεταλλικά μι-νωικά δαχτυλίδια και με παραστάσεις γνωστές από διάφοραόμοια σφραγίσματα που βρέθηκαν σε διάφορα μέρη της Κρήτης,που ασφαλώς σφράγισαν κάποια αγαθά ή και οδηγίες που δό-θηκαν στην ευρεία επικράτεια της μινωικής θαλασσοκρατίας.

Ο Σακελλαράκης αναφέρει: «Το πιο σπουδαίο εύρημαέγινε από έναν Αυστριακό, τον M. Bietak, στην Αίγυπτο. Στηναρχαία Άβαρι και σημερινό Tell-el-Daba, ο M. Bietak βρήκεκομμάτια καταπληκτικών μινωικών τοιχογραφιών, που θαμπορούσαν να έχουν γίνει μόνο από τους καλύτερους καλλι-τέχνες της Κνωσού, όπως μια τοιχογραφία με παράσταση ταυ-ροκαθαψίων και έναν γραμμικό λαβύρινθο στο βάθος. Ένα

κτίριο στην Αίγυπτο, την 2η χιλιετίαπ.Χ., κατάκοσμο με μινωικές τοι-χογραφίες, αφήνει ελεύθερη τηφαντασία. Κανείς δεν περίμενεένα τέτοιο εύρημα σ’ αυτόν τονχώρο. Με το τέλος του 20ούαιώνα, ο αλλοτινός μύθος της μι-νωικής θαλασσοκρατίας γίνεταιπραγματικότητα. Κρητικές, οι Μι-νωικές Γραμμές διαπλέουν τη Με-σόγειο κι ένα νεότευκτο σκαρί, με

το πολυσήμαντο όνομα «Μινώα», διέπλευσε το Αιγαίο, αν καιαπό την Κυδωνία και όχι από το κύριο μινωικό λιμάνι της μι-νωικής Κρήτης και της Κνωσού, την Αμνισό, ή το μινωικό λιμάνιτης πεδιάδας της Μεσαράς, τον Κομμό».

το οραμα του ναυτιΚουμουσειου Κρητησ

Το τεχνολογικό επίτευγμα εκείνης της εποχής, που διέδωσε τονμινωικό πολιτισμό στις τέσσερις άκρες του κόσμου, υπάρχειξανά και βεβαίως το όνομά του δεν θα μπορούσε παρά να έχειάμεση σχέση με την ιστορία. Βαφτίστηκε «Μινώα» από τον Πρό-εδρο της Δημοκρατίας Κωστή Στεφανόπουλο. Η τελική απόφασηγια την επιλογή του ονόματος «Μινώα» ελήφθη προκειμένουνα παραπέμπει χωρίς ιδιαίτερη σκέψη στη μινωική θαλασσο-κρατορία. Με τους είκοσι τέσσερις κωπηλάτες του, τον κυβερ-νήτη και τους δύο πηδαλιούχους, είχε τη δυνατότητα νααναπτύξει ταχύτητα έως 4 μίλια την ώρα. Πριν από τρεισήμισιχιλιάδες χρόνια η ναυσιπλοΐα καθοριζόταν από παράγοντεςαδιανόητους σήμερα. Πρωταγωνιστές ήταν αυτά τα μικράσκάφη, που οι απεικονίσεις τους έχουν φθάσει ώς εμάς μέσααπό κάποιες παραστάσεις μόνο, όπως αυτές του Ακρωτηρίουτης Θήρας. Και ένα τέτοιο σκάφος, που όμοιά του αποτελούσαντον στόλο του Μίνωα, κατασκεύασε το Ναυτικό Μουσείο Χανίων,στο πλαίσιο ενός προγράμματος, από ειδική ομάδα ερευνητώντης αρχαίας ναυπηγικής. Απώτερος στόχος ήταν το παρθενικόταξίδι του πλοίου να γίνει το 2004, την εποχή των ΟλυμπιακώνΑγώνων, ακολουθώντας μια πορεία παραπλήσια με εκείνες τηςμινωικής εποχής: Από την Κρήτη στην Πελοπόννησο -τη Μονεμ-βασία συγκεκριμένα-, από εκεί στη Σαλαμίνα και τέλος στονΠειραιά. «Πρόκειται για μια πιστά ανακατασκευασμένη και τεκ-μηριωμένη από όλες τις απόψεις εκδοχή ενός μινωικού πλοίου,για την οποία επιδιώχθηκε ο μέγιστος επιστημονικά δυνατόςβαθμός αυθεντικότητας», λέει ο διευθυντής του προγράμματος,πλοίαρχος κ. Απόστολος Κούρτης, καθηγητής στην έδρα Ναυτι-κής Ιστορίας της Σχολής Ναυτικών Δοκίμων. Αν λοιπόν τα αρ-χαιολογικά ευρήματα -απεικονίσεις των πλοίων, αλλά καιπινακίδες της Γραμμικής Β’ Γραφής από τις Μυκήνες, όπου ανα-φέρεται η λέξη ΝΑ-U-DO-ΜΟ, δηλαδή ναυπηγός- αποτελούν τιςπηγές της έρευνας, η εφαρμογή μιας σύγχρονης μεθοδολογίαςεμπειρογνωμικής προσέγγισης, όπως χαρακτηρίζεται, αποσκο-πεί στην εξαντλητική έρευνα όλων των παράλληλων παραμέ-τρων που έχουν σχέση με το περιβάλλον της εποχής και τιςσυνθήκες του, οι οποίες παραμένουν αμετάβλητες έως σήμερα.Οι πρώτες ύλες (το ξύλο, το σχοινί, το ύφασμα για τα πανιά) δεναλλάζουν. Ούτε ο άνεμος, ο κυματισμός της θάλασσας ή η το-πογραφία. «Γνωρίζουμε, επομένως, με βεβαιότητα τον στίβο


Η ναυτική δραστηριότητασυνδέεται με τη δημιουργία

«αποικιών», κυρίωςστην περιοχή του Αιγαίου

και ειδικότερα στις Κυκλάδες

O

μέσα στον οποίο δοκιμαζόταν και επιβίωνε το μινωικό πλοίο»,είπε ο κ. Κούρτης. Τα μινωικά πλοία δεν είχαν τον συμβατικόσκελετό που γνωρίζουμε σήμερα, αλλά διέθεταν μια πολύ ασυ-νήθιστη δομή, που στηριζόταν σε προεντεταμένα στοιχεία, δη-λαδή λυγισμένα ξύλινα τόξα, που η απόληξή τους δημιουργείτο χαρακτηριστικό πρυμναίο έμβολο των πλοίων αυτής της τυ-πολογίας». Τα θεωρητικά συμπεράσματα της έρευνας, άλλω-στε, μέσω των οποίων η ομάδα εργάστηκε, καθώς κι έναακριβές ηλεκτρονικό μοντέλο στο οποίο οδηγήθηκε, παρουσιά-στηκαν σε ειδική εκδήλωση στο Πολεμικό Μουσείο, τον Ιανουά-ριο του 2002.

λογοτεχνιΚα τεΚμηρια

Ο Θουκυδίδης αναφέρει ότι, όταν άρχισε να αναπτύσσεται η ναυ-τιλία, οι Κάρες και οι Φοίνικες επιδίδονταν στις ληστείες και τηνπειρατεία και προ αυτού ο Μίνωας συγκρότησε πολεμικό ναυ-τικό και τους έδιωξε από τις Κυκλάδες, που τις είχαν κάνει λη-

μέρια τους. Επομένως, οι Κρήτες των Ελλήνων και οι Κάρες μετους Φοίνικες ήσαν οι πιο παλιοί ναυτικοί της αρχαιότητας.

Και το ότι οι Έλληνες και ειδικότερα οι Κρήτες ήσαν πιο πα-λιοί ναυτικοί από τους άλλους αρχαίους λαούς φαίνεται και απότο ότι σε όλες τις ναυμαχίες (στις Κυκλάδες επί Μίνωα, στη Σα-λαμίνα επί Θεμιστοκλή, στη Σικελία επί Διονυσίου, στη Μυκάληκ.α.) που έδωσαν οι αρχαίοι Έλληνες εναντίον των βαρβάρων(Φοινίκων, Κάρων, Περσών κ.ά.), σε όλες νίκησαν, επειδή είχανεμπειρία, αν και ήσαν πιο λίγοι αριθμητικά. Παρέβαλε ομοίωςότι ο Στράβωνας λέει: «Οι Κρήτες ήταν κάποτε θαλασσοκράτο-ρες. Βγήκε και η παροιμία “Ο Κρητικός δεν ξέρει από θάλασσα;”,που λέγεται για όσους προσποιούνται πως αγνοούν κάτι που ξέ-ρουν πολύ καλά. Σήμερα δεν διαθέτουν ναυτικό. (Στράβωνας,Γεωγραφικά Ι, C 481 - 483, 17 - 20)

Ο ιστοριογράφος Διόδωρος Σικελιώτης, σχετικά με τον Μίνωακαι τους κατοίκους της αρχαίας Κρήτης, λέει τα εξής: «Τηνεποχή που τα νησιά των Κυκλάδων ήταν ακόμα έρημα, ο Μί-νωας, βασιλιάς της Κρήτης, με μεγάλες ναυτικές και πεζικές

ΑΕΛΛΩ68

δυνάμεις, ήταν θαλασσοκράτορας και έστελνε πολλές αποι-κίες από την Κρήτη, έτσι κατοίκησε τα περισσότερα νησιά τωνΚυκλάδων, ενώ ταυτόχρονα κατέλαβε και αρκετά μεγάληπαραθαλάσσια περιοχή της Ασίας… Όλα αυτά έγινα πριν ταΤρωικά. Μετά την άλωση της Τροίας, αναπτύχθηκαν περισσό-τερο οι Κάρες, οι οποίοι έγιναν θαλασσοκράτορες και επι-κράτησαν στις Κυκλάδες, όπου άλλες τις πήραν δικές τουςκι έδιωξαν τους Κρήτες που τις κατοικούσαν, ενώ σε άλλεςεγκαταστάθηκαν μαζί με τους προκατόχους τους, Κρήτες. Αρ-γότερα που αυξήθηκε η δύναμη των Ελλήνων, συνέβη να κα-τοικηθούν από αυτούς τα περισσότερα νησιά».

«Η Κρήτη με την πολυτάραχη ιστορία από την αρχαιότητα έωςσήμερα υπήρξε κατά την προϊστορική περίοδο το κέντρο ενόςειρηνικού και μεγάλου πολιτισμού επί 15 συνεχείς αιώνες.Κατά την εποχή του χαλκού, ο λαός της ζούσε σε ατείχιστεςπόλεις με οργανωμένη κοινωνική ζωή και εξελιγμένη καλ-λιτεχνική δραστηριότητα, ενώ παράλληλα ανέπτυσσε τηνπρώτη ναυτική δύναμη στην ιστορία. Οι μόνοι που θα μπορού-

σαν, ίσως, να τους απειλήσουν ήταν οι Αιγύπτιοι, με τους οποί-ους όμως είχαν άριστες σχέσεις Και λέω “ίσως” γιατί ούτε κανοι Αιγύπτιοι είχαν αρκετά δυνατό στόλο για να επιτεθούν στηνΚρήτη (είχαν όμως τη δυνατότητα να φτιάξουν). Και χωρίςστόλο δεν έφτανες στην Κρήτη, σωστά;

Οι Κρήτες ήταν κυριολεκτικά κυρίαρχοι στην ανατολικήΜεσόγειο και τα διάφορα εμπορεία που είχαν σπείρει στιςακτές της Μεσογείου τούς τροφοδοτούσαν με πλούτο. Χαρα-κτηριστικό είναι ότι ως τέτοιο εμπορείο ξεκίνησε και η μεγάληκαι σπουδαία Μίλητος, που όμως εκείνα τα χρόνια οι Κρήτεςέλεγαν Μίλατο.

Άλλωστε, δεν θα πρέπει να ξεχνάμε τον Τάλω, που διέ-τρεχε καθημερινά τις ακτές του νησιού ψάχνοντας για εισβο-λείς, τους οποίους όταν έβρισκε κατέκαιγε στην πυρωμένητου αγκαλιά.

(«Μαθήματα Ιστορίας της Αρχιτεκτονικής», Χ. Θ.Μπούρα, τόμος 1).

Σύμφωνα με τον Θουκυδίδη, όποιο εχθρικό πλοίο πλη-σίαζε στο νησί καιγόταν από τα σχετικά μικρά σε μέγεθος,πλην ιδιαίτερα αξιόπιστα, σκάφη του μινωικού ναυτικού.«Mίνως το τε ληστρικόν, ως εικός, καθήρει εκ της θαλάσσης»(O Mίνωας και την πειρατεία, φυσικά, κατεδίωκε από τη θά-λασσα). Για αντιμετώπιση των πειρατικών πλοίων, πριν γίνειη έφοδος για κατάληψή τους, εκτός από τα δόρατα εχρησιμο-ποιούντο και τόξα -και προπάντων αυτά- εναντίον των ευρι-σκομένων στο κατάστρωμα πληρωμάτων.

H Kρήτη είναι η πρώτη μεγάλη ναυτική δύναμη που αναφέ-ρεται στην Ιστορία: «Mίνως γαρ παλαίτατος ων ακοή ίσμενναυτικόν εκτήσατο και της νυν ελληνικής θαλάσσης, επίπλείστον εκράτησε...». (O Mίνωας, από όσα κατά παράδοσηγνωρίζουμε, πρώτος απέκτησε ναυτικό και κυριάρχησε στομεγαλύτερο μέρος της θάλασσας που σήμερα ονομάζεται ελ-ληνική...). Mε την καταπολέμηση της πειρατείας στο Αιγαίο,«την καθ’ ημάς θάλασσαν», όπως θα πει αργότερα η Άννα ηKομνηνή, εμπεδώθηκε η ασφάλεια και η ζωή έγινε ειρηνική.Αγαθή ανάμνηση αυτής της ευεργετικής καταστάσεως είναιοι μετέπειτα παραδόσεις, που φέρουν τον Mίνωα ως σοφόνομοθέτη όσο ζούσε και δίκαιο κριτή των ανθρώπων, μετάτον θάνατό του, στον Άδη.

PΠηγές:Κρητικό περιοδικό «Στιγμές»«Ποιητική της ανασκαφής», Σακελλαράκης Γιάννης«Ιστορία Αρχαίας Κρήτης», Διόδωρος Σικελιώτης


Οι Κρήτες ήταν κυριολεκτικάκυρίαρχοι στην ανατολική Μεσόγειο

και τα διάφορα εμπορείαπου είχαν σπείρει

στις ακτές της Μεσογείουτούς τροφοδοτούσαν με πλούτο

O

Corporate Match Race

ΑΕΛΛΩ70

Του Άκη Tσαρούχη, Προπονητού NOE

ιστιοπλοϊκη συναντηση στελεχων επιχειρησεων

Τον Σεπτέμβριο του 2011, προβλέπεται να διοργανωθεί για

δεύτερη συνεχή χρονιά η «Ιστιοπλοϊκή Συνάντηση Στελε-

χών Επιχειρήσεων» από τον Ναυτικό Όμιλο Ελλάδος, την

Hermes Yachting και τη Think Blue.

Η ιδέα πρωτοξεκίνησε πέρυσι τον Σεπτέμβριο και ήταν να

δημιουργηθεί μια εκδήλωση που θα προωθήσει την εταιρική

ιστιοπλοΐα και θα λειτουργήσει σαν καταλύτης για το χτίσιμο

εταιρικών ομάδων ιστιοπλοΐας από υπαλλήλους εταιρειών.

Η ύπαρξη τέτοιων ομάδων μπορεί να αποφέρει σημαντικά

οφέλη για εταιρείες κάθε κλάδου, καθώς η ιστιοπλοΐα:

Προάγει την αποδοτικότητα των στελεχών

Προάγει την ανταγωνιστικότητα και την ευγενή άμιλλα

Μαθαίνει τους ανθρώπους να εργάζονται ομαδικά

και βοηθά στην ανάπτυξη συνδέσμων και

καλής συνεργασίας

Πλάθει χαρακτήρες

Το στοίχημα των διοργανωτών ήταν μεγάλο, αφού για να μπο-

ρέσει να γίνει ο αγώνας θα έπρεπε αρχικά να δημιουργηθούν

ιστιοπλοϊκές ομάδες εργαζομένων μέσα στις εταιρείες, να

προπονηθούν και, φυσικά, να συμμετάσχουν. Το Platu 25, ένα

ιδιαίτερα απαιτητικό σκάφος, δεν θα συγχωρούσε λάθη από

τους συμμετέχοντες, οι οποίοι θα έπρεπε να προετοιμαστούν

κατάλληλα. Λόγω της κρίσης, πολλές εταιρείες δεν μπορού-

σαν να στηρίξουν οικονομικά την προσπάθεια των εργαζομέ-

νων τους και, ενώ υπήρχε διάθεση να συμμετέχουν, τελικά

δεν τα κατάφεραν. Άλλες έμαθαν αργά για τον αγώνα και δεν

κατάφεραν να μαζέψουν ικανοποιητικό αριθμό υπαλλήλων

τους για την ομάδα.

Τελικά, ο διψήφιος αριθμός συμμετοχών για πρώτη χρονιά

σήμαινε ότι η διοργάνωση είχε τη δυναμική να γίνει ακόμη με-


γαλύτερη, αφού δείχνει ότι υπάρχουν πολλοί εργαζόμενοι μέσα

στις εταιρείες που ξέρουν ιστιοπλοΐα και ψάχνουν ευκαιρίες για

να χαρούν τη θάλασσα με τους συναδέλφους τους.

Η διοργάνωση είχε μεγάλη προβολή σε όλα τα μέσα μαζι-

κής ενημερώσεως και αποτέλεσε ορόσημο για τα ιστιοπλοϊκά

δρώμενα της χώρας.

Πολλοί ήταν και οι χορηγοί που βοήθησαν στο να στεφθεί με

επιτυχία η διοργάνωση αυτή: Blue Mile, Accenture, Αmstel, Lipton

Ice Tea, κρασιά Σεμέλη, Lalizas. Όλοι από νωρίς πίστεψαν και

υποστήριξαν την οργανωτική ομάδα του αγώνα. Οι χορηγοί επι-

κοινωνίας Nautica, Boats&Yachting, ortsa.gr, Travel Times, Stat

Bank και Time TV από νωρίς προέβαλαν τον αγώνα και συνετέ-

λεσαν και αυτοί στην επιτυχία του. Επίσης, η τηλεόραση του ΣΚΑΪ

προέβαλε καθημερινά τις εξελίξεις από τα δρώμενα στον

αγώνα.

Για την ιστορία, είναι αρκετά ενδιαφέρον να παρουσιάσουμε

τον τρόπο διεξαγωγής της πρώτης συνάντησης για να δώσουμε

στους αναγνώστες του περιοδικού μας -στελέχη επιχειρήσεων-

τη δυνατότητα να εκτιμήσουν τα οφέλη που έχει αυτή η προσπά-

θεια για την ανάπτυξη της συνεργασίας μέσα στις εταιρείες τους.

Ηδιοργάνωση ξεκίνησε το πρωί του Σαββάτου 4 Σεπτεμ-

βρίου, με πλούσιο πρωινό για όλους τους συμμετέχοντες

στις εγκαταστάσεις του Ναυτικού Ομίλου Ελλάδος. Στη συνέχεια,

μοιράστηκαν σε όλες τις ομάδες που συμμετείχαν οι τσάντες

που περιείχαν τις διαπιστεύσεις τους, τις οδηγίες πλου, αναμνη-

στικά μπλουζάκια, καθώς και δώρα από τους χορηγούς. Έπειτα,

έγινε το skippers meeting στην αίθουσα θεωρίας του ΝΟΕ, το

οποίο είχε στόχο να λυθεί κάθε απορία για την αγωνιστική δια-

δικασία τύπου match race που θα ακολουθούσε. Γύρω στις 12

το μεσημέρι ξεκίνησε η δράση, με τις ομάδες να αγωνίζονται με

μια knock out διαδικασία για τον χωρισμό τους σε χρυσό και αρ-

γυρό στόλο. Από τις μεταξύ τους αλλεπάλληλες αναμετρήσεις

(round robin) στον χρυσό στόλο θα προκύψουν οι θέσεις 1-7 και

από το αντίστοιχο round robin του αργυρού στόλου οι θέσεις 7-

14. Αργά το απόγευμα του Σαββάτου είχαν ήδη ολοκληρωθεί

αρκετά match από το round robin του χρυσού στόλου όταν ξε-

κίνησε το ΒΒQ - προσφορά της εταιρείας Accenture. Όλη την

ημέρα υπήρχε άφθονη μπύρα Amstel για τους διαγωνιζόμενους,

καθώς και αναψυκτικά κάθε τύπου.

Η Κυριακή και πάλι βρήκε τα πληρώματα να απολαμβάνουν

τον πρωινό τους καφέ, καθώς και πλούσιο πρωινό στο μπαλκόνι

του Ναυτικού Ομίλου Ελλάδος, γνωστό για τη θέα που προσφέ-

ρει. Τα match ξεκίνησαν με κάποια αργοπορία, αφού η επιτροπή

περίμενε την μπουκαδούρα μέχρι τις 11:30 περίπου. Αυτό είχε

ως αποτέλεσμα να ολοκληρωθεί με άψογο τρόπο το round robin

του χρυσού στόλου, αλλά να μην προλάβει να γίνει το round

robin του αργυρού.

Αργά το απόγευμα της Κυριακής ολοκληρώθηκαν όλες οι

μονομαχίες μεταξύ των εταιρειών που συμμετείχαν στον

χρυσό στόλο, με την ομάδα Accenture 2 να στέφεται νικήτρια

της διοργάνωσης, έπειτα από μια εξαιρετική εμφάνιση χωρίς

ήττες. Η τριάδα των νικητών συμπληρώθηκε με τις ομάδες

Vodafone 1 και Αccenture 1, στη δεύτερη και τρίτη θέση αντί-

στοιχα. Ο νικητής κρίθηκε πραγματικά στα τελευταία match,

αφού μέχρι και την τελευταία στιγμή τα σκάφη στην πρώτη

τριάδα είχαν ίδιο αριθμό από νίκες.

Διοργανωτές και χορηγοί ήταν πολύ ικανοποιημένοι από

την πρώτη διοργάνωση αυτού του τύπου, η οποία είχε στόχο

να φέρει κοντά στη θάλασσα και την ιστιοπλοΐα στελέχη επι-

χειρήσεων από όλους τους τομείς, και εξέφρασαν την πεποί-

θηση ότι οι συμμετοχές στην επόμενη αντίστοιχη διοργάνωση

θα είναι τουλάχιστον διπλάσιες. Κι αυτό γιατί οι συμμετοχές

που κατάφεραν να μαζευτούν σε μια χρονιά ιδιαίτερα δύ-

σκολη για τις επιχειρήσεις είναι ένας ιδιαίτερα καλός οιωνός

για το μέλλον. Τα τελικά αποτελέσματα είναι τα παρακάτω:

Η ομάδα της Vodafone διακρίθηκε σε ακόμη έναν τομέα: κατέ-

κτησε το βραβείο για την καλύτερη εμφάνιση (στολή) στη διορ-

γάνωση.

Το σκάφος Platu 25Το σκάφος Platu 25 σχεδιάστηκε στα μέσα της δεκαετίας του

’90 από το γραφείο Farr Yacht Design και πολύ γρήγορα εξε-

λίχτηκε σε μια πολύ ανταγωνιστική κλάση, που αριθμεί σή-

μερα πάνω από 500 σκάφη σε όλο τον κόσμο. Το Platu 25

ακολουθεί τις ίδιες σχεδιαστικές γραμμές με άλλες πολύ πε-

1

2

3

4

4

4

5

8-14

6

4

3

2

2

2

1

0

0

0

0

0

0

0

Accenture 2

Vodafone 1

Accenture 1

Ελληνικά Αµυντικά Συστήµατα

Loumidis

Kalavryta

Vodafone 2

ACCA

Art Position

Grant Thornton 1

Grant Thornton 2

My Publics

ortsa.gr

Time TV

ΝΙΚΕΣ

ΑΕΛΛΩ72

τυχημένες κλάσεις στον κόσμο, όπως είναι το Mumm 30 και

το Farr 40. To σκάφος σχεδιάστηκε με στόχο τον απόλυτο συ-

ναγωνισμό σε αγώνες inshore, όπως είναι τα όρτσα - πρύμα.

Το μικρό μέγεθος (25 πόδια) και ο αγωνιστικός σχεδιασμός

δημιουργούν ένα σκάφος ιδιαίτερα τεχνικό και απαιτητικό,

που χρειάζεται καλά προετοιμασμένα πληρώματα για να

μπορέσουν να πρωταγωνιστήσουν σε διεθνές επίπεδο. Από

τον Νοέμβριο του 2005, το Platu 25 αποτελεί επίσημη κλάση

της Διεθνούς Ιστιοπλοϊκής Ομοσπονδίας (ISAF) και λειτουργεί

κάτω από τους αυστηρούς κανονισμούς της. Το σκάφος είναι

ιδιαίτερα εύκολο και προβλέψιμο στον λίγο αέρα, με αποτέ-

λεσμα να μανουβράρεται εύκολα από πληρώματα χωρίς με-

γάλη εμπειρία, αλλά στον πολύ αέρα (πάνω από 12-14 κόμ-

βους) απαιτεί πολύ έμπειρα πληρώματα, ιδιαίτερα στις

ανοικτές πλεύσεις με μπαλόνι. Το σκάφος είναι πολύ ευαί-

σθητο στο τριμάρισμα των πανιών. Ελάχιστες ρυθμίσεις δη-

μιουργούν μεγάλες διαφορές στην ταχύτητα του σκάφους.

Επίσης, είναι ιδιαίτερα σημαντικό το τιμόνεμα και η κλίση του

σκάφους. Γενικότερα, είναι ένα σκάφος που συνδυάζει

υποδειγματικά τον μικρό προϋπολογισμό για την αγορά, τη

συντήρηση και τη λειτουργία του με τις μεγάλες συγκινήσεις

της αγωνιστικής ιστιοπλοΐας.

ΑΕΛΛΩ74

Corporate Match Race

To match raceΟι αγώνες τύπου match race δεν είναι ιδιαίτερα διαδεδομένοι

ακόμα στη χώρα μας, παρόλο που παρέχουν μεγάλες συγκινή-

σεις και συναρπαστικό θέαμα. Για τον λόγο αυτό, πολλές με-

γάλες διοργανώσεις συγκεντρώνουν τους καλύτερους

ιστιοπλόους του κόσμου, προσφέροντας μεγάλα χρηματικά

έπαθλα στους νικητές. Το ενδιαφέρον της ιστιοπλοϊκής κοινό-

τητας ανά τον κόσμο γι’ αυτούς τους αγώνες οφείλεται κυρίως

στο γεγονός ότι το μεγαλύτερο ιστιοπλοϊκό αθλητικό γεγονός,

το America’s Cup, έχει αυτήν ακριβώς τη φιλοσοφία. Οι αγώνες

αυτού του τύπου είναι σχεδιασμένοι για τους θεατές, ώστε όλοι

να μπορούν να καταλαβαίνουν τι γίνεται και ποιος είναι ο νικη-

τής, ένα μεγάλο πρόβλημα που είχε πάντα η ιστιοπλοΐα. Τα χα-

ρακτηριστικά που έχουν οι αγώνες αυτού του τύπου είναι ότι οι

ιστιοδρομίες γίνονται ανάμεσα σε ζευγάρια (μονομαχίες), με

ολόιδια σκάφη, σε σημεία κοντά στη στεριά, ώστε να μπορούν

να παρακολουθούν θεατές, ενώ τα αποτελέσματα είναι διαθέ-

σιμα άμεσα. Για τον λόγο αυτό, οι αποφάσεις της επιτροπής αγώ-

νος βγαίνουν μέσα στο νερό, κατά τη διάρκεια του αγώνα, και

οι ποινές εκτελούνται επιτόπου. Έτσι, τα μειονεκτήματα του με-

γάλου στόλου που έχουν οι αγώνες Τριγώνου και του ισοζυγι-

σμού των σκαφών που έχουν οι αγώνες Ανοικτής Θαλάσσης

εκμηδενίζονται. Ένας ακόμη λόγος που έχει κάνει τον τελευταίο

καιρό το match race ιδιαίτερα δημοφιλές είναι η οικονομική

κρίση: οι διοργανωτές μιας match race εκδηλώσεως ανά τον

κόσμο παρέχουν στους συμμετέχοντες σκάφη για να τρέξουν

στους αγώνες. Αυτό μειώνει σημαντικά το κόστος αποστολής

της ομάδας στη διοργάνωση που, σε άλλη περίπτωση, θα

έπρεπε να μεταφέρει -συχνά στην άλλη άκρη του κόσμου- ένα

σκάφος πολλές φορές αρκετά μεγάλο.

Η συνέχεια…Η δημιουργία εταιρικών ομάδων ιστιοπλοΐας μπορεί να έχει

πολλά οφέλη για τις εταιρίες. Είναι γνωστό ότι σε συνθήκες

σκληρού εταιρικού ανταγωνισμού, η εταιρεία που γίνεται ηγέτης

στην αγορά είναι αυτή με την πιο δεμένη και καλή ομάδα. Η

ιστιοπλοΐα και ειδικά οι αγώνες τύπου match race είναι ο κα-

λύτερος τρόπος τόσο για να δεθεί η ομάδα όσο και για να γα-

λουχηθούν τα πληρώματα με τις αξίες της ομαδικότητας και της

σκληρής δουλειάς για την επίτευξη ενός κοινού στόχου.

Όλες οι εταιρείες που συμμετείχαν έδωσαν ραντεβού για

το επόμενο Corporate Match Race, στις 10 και 11 Σεπτεμβρίου

του 2011. Στόχος της διοργάνωσης είναι να αποτελέσει ένα

διεθνές αθλητικό γεγονός, προσελκύοντας συμμετοχές από

όλον τον κόσμο. Επίσης, υπάρχει η σκέψη να γίνουν άλλες

παρόμοιες διοργανώσεις σε διάφορα μέρη του κόσμου, ώστε

να δημιουργηθεί μια παγκόσμια σειρά (circuit) αγώνων για

εργαζομένους σε εταιρείες.

Περισσότερες πληροφορίες για τη διοργάνωση στο

www.corporatematchrace.grκαθώς και στη σελίδα της διοργανώσεως στο Facebook.

Η αθλητική γραμματεία του Ναυτικού Ομίλου Ελλάδος,

στο 210 4127757, μπορεί επίσης

να δίδει τις απαραίτητες πληροφορίες.



Διοργάνωσηαγώνων Τριγώνου

Το διήμερο 19-20 Μαρτίου 2011, ο Όμιλός μας διοργάνωσε

τον διασυλλογικό αγώνα «ΟΔΥΣΣΕΑΣ» για την κατηγορία Opti-

mist. Συμμετείχαν 170 σκάφη από 24 ομίλους. Οι αθλητές και

οι αθλήτριες του Ομίλου μας κατόρθωσαν να πλασαριστούν

σε θέσεις μετά την 35η.

ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ

MATCH RACE GRADE 4

Για ακόμη μία χρονιά ο Όμιλός μας διοργάνωσε με επιτυχία το

Grade 4 CLUB PLATU 25 MATCH RACE 2011 (2-3/4/2011). Στην

πρώτη θέση βρέθηκε η ομάδα του Στρατή Ανδρεάδη, ενώ τη

δεύτερη και τρίτη κατέλαβαν, αντίστοιχα, οι ομάδες του Κώστα

Καραλή και Νίκου Παπαγεωργίου. Σημειωτέον ότι η ομάδα του

Στρατή Ανδρεάδη, σε διεθνείς συμμετοχές που έχει λάβει

μέρος μέχρι τώρα το 2011, έχει καταφέρει να βελτιώσει τη θέση

της στην γενική παγκόσμια κατάταξη κατά 100 θέσεις σε σχέση

με το 2010! Έτσι, μέχρι στιγμής βρίσκεται στην 42η θέση και λο-

γίζεται ως μία ομάδα υψηλής ποιότητος, η οποία καλείται σε

διοργανώσεις σε επίπεδο GRADE 1!

«Παστρικάκεια»

Το Σαββατοκύριακο 7 και 8 Μαΐου 2011, ο Όμιλός μας συνδιορ-

γάνωσε με τη Σχολή Ναυτικών Δοκίμων και τον ΙΟΠ τον δια-

συλλογικό αγώνα «ΠΑΣΤΡΙΚΑΚΕΙΑ». Ο ΝΟΕ ανέλαβε τον στίβο

Optimist. Συνολικά, συμμετείχαν 155 σκάφη από 12 ομίλους.


1

2

3

1

2

3

Rank ΙΣΤΙΟ ΕΠΩΝΥΜΟ

795

7

527

1756

5

1006

ΛΕΟΥΤΣΑΚΟΣ

ΜΠΡΙΛΑΚΗΣ

ΓΟΥΡΙΩΤΗΣ

ΓΚΑΡΗ

ΠΑΝΩΡΙΟΥ

ΠΑΛΑΙΟΥ

ΟΝΟΜΑ

ΚΥΡΙΑΚΟΣ

ΝΙΚΟΣ

ΒΑΣΙΛΗΣ

ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ

ΧΡΙΣΤΙΝΑ

ΚΥΡΙΑΚΗ

ΟΜΙΛΟΣ

ΟΣΦΠ

ΟΣΦΠ

ΙΟΠ

ΝΟΑΙΓ

ΟΣΦΠ

ΟΣΦΠ

ΑΓΟΡΙΑ - ΚΟΡΙΤΣΙΑ

1

2

3

1

2

3


202

1756

1670

1216

1221

1767

ΑΘΑΝΑΣΟΠΟΥΛΟΣ

ΒΑΡΔΑΛΗΣ

ΣΕΓΓΑΣ

ΓΚΛΙΑΤΗ

ΑΝΔΡΕΟΥ

ΚΑΛΑΝΤΖΗ

ΟΝΟΜΑ

ΤΕΛΗΣ

ΚΩΝ/ΝΟΣ

ΜΑΡΙΟΣ

ΓΕΩΡΓΙΑ

ΜΑΡΙΑ ΕΛΕΝΗ

ΑΛΙΚΗ

ΟΜΙΛΟΣ

ΝΑΟΒ

ΙΟΠ

ΝΑΟΒ

ΙΟΠΟΡ

ΙΟΠΟΡ

ΝΟΑΙΓ

ΠΑΙΔΕΣ - ΚΟΡΑΣΙΔΕΣ

1

2

3

1

2

3


4705

4710

527

7237

2084

4700

ΜΠΡΙΛΑΚΗΣ

ΓΕΩΡΓΑΚΟΠΟΥΛΟΣ

ΓΟΥΡΙΩΤΗΣ

ΜΠΟΥΡΑ

ΤΑΒΟΥΛΑΡΗ

ΠΑΛΑΙΟΥ

ΟΝΟΜΑ

ΝΙΚΟΣ

ΝΙΚΟΣ

ΒΑΣΙΛΗΣ

ΗΛΙΑΝΑ

ΚΑΤΕΡΙΝΑ

ΚΥΡΙΑΚΗ

ΟΜΙΛΟΣ

ΟΣΦΠ

ΟΣΦΠ

ΙΟΠ

ΝΟΚΒ

ΙΟΠ

ΟΣΦΠ

ΑΓΟΡΙΑ - ΚΟΡΙΤΣΙΑ

1

2

3

1

2

3


1758

4707

2448

2018

8

1861

ΒΑΡΔΑΛΗΣ

ΜΑΤΣΑΔΕΣ

ΦΑΦΑΛΙΟΣ

ΠΕΤΣΑ

ΥΦΑΝΤΙΔΟΥ

ΣΜΥΡΝΙΟΥΔΗ

ΟΝΟΜΑ

ΚΩΝ/ΝΟΣ

ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ

ΗΛΙΑΣ

ΝΕΦΕΛΗ

ΣΤΕΛΛΑ

ΒΙΚΤΩΡΙΑ

ΟΜΙΛΟΣ

ΙΟΠ

ΟΣΦΠ

ΟΣΦΠ

ΝΟΚ

ΝΟΚΒ

ΝΟΚ

CLASS

Α

Α

Α

Κ

Κ

Κ

CLASS

Π

Π

Π

ΚΟ

ΚΟ

ΚΟ

ΠΑΙΔΕΣ - ΚΟΡΑΣΙΔΕΣ

αγώνες

ΑΕΛΛΩ76


ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟΠΡΩΤΑΘΛΗΜΑ ΣΚΑΦΩΝ

ΤΥΠΟΥ DRAGON

Στις 14 και 15 Μαΐου 2011 πραγματοποιήθηκε ο Πρώτος Γύρος

του Πρωταθλήματος Ελλάδος για σκάφη Dragon. Συνολικά,

συμμετείχαν 8 σκάφη.


Διοργάνωση αγώνωνΑνοικτής Θαλάσσης

«ΚΥΘΝΟΣ 2011»

Το τριήμερο της Πρωτομαγιάς, ο Όμιλός μας διοργάνωσε τον

αγώνα της Κύθνου, που και φέτος είχε προορισμό το λιμάνι

του Μέριχα. Συμμετείχαν 28 σκάφη.

1

2

3

Rank ΙΣΤΙΟ ΣΚΑΦΟΣ

744

31

41

ΠΡΩΤΕΑΣ

ESTEREL

NAVAHO

ΚΥΒΕΡΝΗΤΗΣ

ΑΝΔΡΕΑΔΗΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ

ΔΡΟΥΓΚΑΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ

ΔΑΡΙΩΤΗΣ ΑΡΙΣΤΕΙΔΗΣ

ΟΜΙΛΟΣ

ΝΟΕ

ΙΟΠ

ΝΟΕ



19η ΙστιοπλοϊκήΕβδομάδα ΝΟΕ

Όπως κάθε χρόνο, έτσι και φέτος πραγματοποιήθηκε η Ιστιο-

πλοϊκή Εβδομάδα ΝΟΕ. Ένας αγώνας που προσελκύει πάντα

το ενδιαφέρον, καθώς συμμετέχουν πάντα αμιγώς αγωνι-

στικά σκάφη. Στη φετινή διοργάνωση συμμετείχαν 15 σκάφη.

Οι καιρικές συνθήκες βοήθησαν να πραγματοποιηθούν

όμορφες κούρσες.

Την Παρασκευή ξεκίνησε η εβδομάδα με 2 ιστιοδρομίες

όρτσα - πρύμα. Ο άνεμος ήταν από δυτικές διευθύνσεις, με

ένταση που έφθασε και τους 20-25 κόμβους. Το Σάββατο έγινε

το offshore Φάληρο - περίπλους Φλεβών - Φάληρο, με άνεμο

από ΝΔ διευθύνσεις, μέτριο. Την Κυριακή έγιναν άλλες 2 ιστιο-

δρομίες όρτσα - πρύμα. Στην 1η ιστιοδρομία ο άνεμος ήταν από

240-210 μοίρες. Στη 2η ιστιοδρομία η εκκίνηση δόθηκε με

άνεμο από τις 150 μοίρες. Στα πρώτα πρύμα ο άνεμος άρχισε να

στρέφεται σε βόρειο. Η επιτροπή αγώνων τερμάτισε την ιστιο-

δρομία στην πόρτα στα πρώτα πρύμα, όπου τα σκάφη έφθασαν

με τζένοες και έστειλε τα σκάφη στο λιμάνι. Μόλις τα σκάφη

έφθασαν στο Μικρολίμανο, ξέσπασε το μπουρίνι. Την τελευταία

ημέρα έγιναν 3 ιστιοδρομίες όρτσα - πρύμα. Στην 1η ιστιοδρομία

ο άνεμος ήταν από τις 350 μοίρες, ασθενής. Στη 2η ιστιοδρομία

η εκκίνηση δόθηκε με καθαρό βοριά. Στο 2ο μπράτσο (πρύμα)

επικράτησε η μπουκαδούρα και η επιτροπή τερμάτισε τον αγώνα

στην πόρτα, όπου τα σκάφη έφθασαν ταξιδεύοντας με τζένοες.

Η 3η ιστιοδρομία έγινε με αρκετά έντονη μπουκαδούρα.


«Διονύσου Μελαναίγιδος»(Μ.Χ. Κοντογιαννοπούλου)

Εδώ και πολλά χρόνια, το τριήμερο του Αγίου Πνεύματος συν-

δυάζεται με τον αγώνα της «Μαύρης Γίδας», με σταθμούς

στην Αίγινα και τον Πόρο. Τα σαράντα σκάφη ξεκίνησαν το με-

σημέρι του Σαββάτου για το πρώτο σκέλος, με διάθεση για

ιστιοπλοΐα αλλά και διασκέδαση. Για αρκετές ώρες φυσούσε

πουνεντογάρμπης, οπότε το ταξίδεμα μέχρι τη Λαγούσα ήταν

σταθερό. Το απόγευμα άρχισε να μειώνεται και κοντά στο

νησάκι η κατάσταση δυσκόλεψε. Άλλοι με μαΐστρο και

άλλοι με μπουκαδούρα, πάλευαν με τζένοες και μπαλόνια

να φτάσουν στον τερματισμό. Πρώτο πέρασε τη γραμμή το

«SUGAR» του Α. Αθανασίου. Όμως, η μπουκαδούρα είχε αρ-

κετές αυξομειώσεις, κυρίως μειώσεις, με αποτέλεσμα

πολλά σκάφη να μην προλάβουν το όριο τερματισμού τους

και να εγκαταλείψουν. Η αποζημίωσή τους ήταν το δείπνο

και η απονομή, που είχε ετοιμάσει ο Όμιλός μας στην τα-

βέρνα «Καβουρίνα». Συγκεντρώθηκαν όλα τα πληρώματα

και επικράτησαν κέφι και καλή διάθεση.

Την Κυριακή το πρωί φυσούσε ο συνηθισμένος μέτριος μαΐ-

ΝΟΠΦ ANEMOS 3A Ευάγγελος Καραγεωργίου

IRC 3η Νίκη Γενικής Κατατάξεως

ΝΟΣ OUSYRA Θανάσης Παπαδόπουλος


ΝΟΚ OPTIMUM 3 Λιβάς Λάζος

IRCi 1η Νίκη Γενικής Κατατάξεως

ΝΑΣ VENTUS Κλουβάς Κωνσταντινίδης

ΚΥΘΝΟΣ 2010 ORCi 3η Νίκη Γενικής Κατατάξεως

ΝΟΤΚ NEFELI VIOFAN Κώστας Αντωνόπουλος

ΚΥΘΝΟΣ 2010 ORCi 2η Νίκη Γενικής Κατατάξεως

ΠΟΙΑΘ CHRISTINA II Σπύρος Κανάρης

ΚΥΘΝΟΣ 2010 ORCi 1η Νίκη Γενικής Κατατάξεως ΠΟΙΑΘ GANT Γιώργος Κριµιτσάς


ΝΟΚ CLEOPATRA Νίκος Νικολόπουλος


ΑΝΟΙΑΘ GRASSHOPPER Στυλιανός Κυριακίδης


ΠΟΙΑΘ ZANTINO WIND Παναγιώτης Στρούζας

ORCi 3η Νίκη Γενικής Κατατάξεως

ΝΟΕ BRAVE Γιώργος Βασιλόπουλος


ΝΟΚ BOOKER II Γιώργος Έρτσος


ΑΕΛΛΩ78

αποτελεσματα αγωνωνστρος της Αίγινας. Η εκκίνηση δόθηκε στις 10 το πρωί, ανοιχτά

από το λιμάνι. Η πλεύση ήταν δευτερόπρυμα και τα κύματα ευ-

νοούσαν το γρήγορο ταξίδεμα. Πλησιάζοντας το νησί της Μονής,

ο στόλος μοιράστηκε. Άλλοι πέρασαν κοντά στην Πέρδικα και

άλλοι κατευθύνθηκαν προς τα Μέθανα. Οι συνθήκες ήταν καλές

για όλους μέχρι την Πλατιά. Εκεί ο άνεμος έπεσε τελείως, αλλά

τα σκάφη δεν αποθαρρύνθηκαν. Ύστερα από αρκετή ώρα, εμ-

φανίστηκε νοτιοανατολικός άνεμος και άρχισαν να φτάνουν στον

Πόρο, με πρώτο πάλι το «SUGAR». Σύντομα, το στενό γέμισε με

τα υπόλοιπα σκάφη που ταξίδευαν όρτσα αριστερίνεμα ή δεξί-

νεμα. Το θέαμα, με φόντο τα σκούρα σύννεφα στα δυτικά, ήταν

εντυπωσιακό. Σε λίγο άρχισαν οι αστραπές, αλλά ευτυχώς δεν

κατάφεραν να αλλάξουν τον καιρό, τουλάχιστον όχι μέχρι να

τερματίσουν τα περισσότερα σκάφη. Οι πιο άτυχοι, που δεν γλί-

τωσαν τη βροχή ούτε την επακόλουθη μείωση του ανέμου, κα-

τάφεραν να φτάσουν μέχρι τις 17.30.

Η τρίτη και τελευταία ημέρα του αγώνα ξεκίνησε με ελαφρύ

μαΐστρο. Τα σκάφη ξεκίνησαν ταξιδεύοντας αριστερίνεμα όρτσα

και συνέχισαν έτσι μέχρι τον κάβο Αντώνη της Αίγινας. Εκεί άρ-

χισαν τα διάφορα παιχνίδια του ανέμου, όπου ταυτόχρονα και σε

απόσταση λίγων μέτρων, άλλοι είχαν γαρμπή, άλλοι συνέχιζαν

όρτσα και κάποιοι πήραν την μπουκαδούρα. Τελικά, επικράτησε

ο νότιος άνεμος, ο οποίος ξεπέρασε σε ένταση τους 15 κόμβους

και έφερε όλα τα σκάφη γρήγορα στον τερματισμό. Πρώτο τερ-

μάτισε το «ΚΥΑΝΗ» του Ν. Κράλλη.


Στις 18 και 19 Ιουνίου 2011, πραγματοποιήθηκε ο αγώνας

«PIRAEUS TROPHY» με σκάφη Dragon. Συνολικά, συμμετείχαν

6 σκάφη. Ο αγώνας έγινε εις μνήμην του προσφάτως εκλιπόντος,

πρώην προέδρου του Ν.Ο. Παλαιού Φαλήρου Δ. Σαλικαβάση.


Διακρίσεις αθλητών μας

ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ 470

Καμπουρίδης Παναγιώτης - Παπαδόπουλος ΣτάθηςAlexander the Great: 1η θέση / Σε σύνολο 16 σκαφών

Athens Eurolymp: 2η θέση / Σε σύνολο 9 σκαφών

Trofeo S.A.R. Princesa Sofia - MAPFRE: 10η θέση / Σε σύνολο 84 σκαφών

43rd Semaine Olympique Française: 7η θέση / Σε σύνολο 106 σκαφών

Delta Lloyd Regatta: 2η θέση / Σε σύνολο 68 σκαφών

Skandia Sail for Gold Regatta: 12η θέση/Σε σύνολο 77 σκαφών

Kieler Woche: 4η θέση/Σε σύνολο 51 σκαφών

Αξίζει να σημειωθεί πως οι αθλητές μας είναι τέταρτοι στηνπαγκόσμια κατάταξη (ISAF Sailing World Cup Standing).

ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ 420

Αλέξανδρος και Γιώργος Καββάς 3οι στο Κίελο

Διεθνής Αγώνας: 420 Κίελο Γερμάνια

22-26 Ιουνίου 2011. Συμμετοχή 177 σκάφη

Αλεξ. & Γιώργος Καββάς, προπονητής Νίκος Δρούγκας.

Τερμάτισαν τρίτοι «ΑΡΓΥΡΟ ΜΕΤΑΛΛΙΟ»

Προγραμματισμένες και πραγματοποιημένες

11 ιστιοδρομίες με όλες τις συνθήκες ανέμου αέρα,

μέτριο, άλλα και μπουνάτσα

Αξίζει να σημειωθεί ότι ήταν από τους μικρότερους σε ηλικίααθλητές.

ΝΟΤΚ PIX LAX III Δηµήτρης Βασιλάκος


ΝΟΕΦ CANCUN Ηλίας Καπόπουλος

ORC Club 3η Νίκη Γενικής Κατατάξεως

ΝΑΟΕΦ SANNY ASIN Γιώργος Πανέρης


ΝΟΤΚ ASTROPALIA Βασίλης Μπουκουβάλας


ΝΟΕ KYANI Νίκος Κράλλης


ΝΟΠΦ NIKI CHRISTINA Αλέξης Θεοδωρίδης


ΝΑΣ SUGAR Αντώνης Αθανασίου


ΝΟΔ ALLEGORIA Γιάννης Αργυράκης


ΝΟΤΚ ERODIOS Σωκράτης Καλλιγάς


1

2

3

4

5

6

ΘΕΣΗ ΙΣΤΙΟΣΚΑΦΟΣ

48

41

21

31

24

36

ΚΩΣΤΑΣ Φ

NAVAHO

POSEIDON

ESTEREL

ARION

ΤΑΫΓΕΤΗ

ΚΥΒΕΡΝΗΤΗΣ

ΦΡΑΓΚΟΣ ΚΩΣΤΑΣΝΙΚΟΛΑΡΑΣ ΑΝΤΩΝΗΣΒΑΤΙΣΤΑΣ ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣΠΑΠΑΜΙΧΑΗΛ ΧΡΥΣΑΝΘΟΣΙΩΑΝΝΟΥ ΜΠΑΜΠΗΣΧΑΡΑΜΗΣ ΓΙΩΡΓΟΣ

R1

(1.0)

3.0

2.0

(4.0)

(5.0)

6.0

R2

1.0

2.0

(4.0)

3.0

5.0

(9.0 DNS)

R3

1.0

2.0

4.0

3.0

5.0

6.0

R4

1.0

(4.0)

2.0

3.0

5.0

9.0 DNF

Total

4.0

11.0

12.0

13.0

20.0

30.0

Nett

3.0

7.0

8.0

9.0

15.0

21.0


εκπαίδευση

Σχολή και αγωνιστικήομάδα σκαφών

τύπου LaserΤο αγωνιστικό σκάφος τύπου Laser είναι το κατ’ εξοχήν

μονοθέσιο σκάφος όπου ο αθλητής ή η αθλήτριαμπορεί να συνεχίσει την αγωνιστική πορεία,

μεταπηδώντας από τα σκάφη τύπου Optimist, όταν οσωματότυπος και η ηλικία δεν επιτρέπουν να συνεχίσει

σ’ αυτά ή όταν ξεκινήσει την ιστιοπλοΐα στην εφηβεία.

Αυτά τα σκάφη μαζί με τα σκάφη420 είναι η φυσική συνέχεια γιατους εφήβους στην ενασχόλησή

τους με την ιστιοπλοΐα.Βέβαια, εκ των πραγμάτων, τα σκάφη

αυτά απευθύνονται σε εφήβους ή νέουςπου, λόγω των αυξημένων εκπαιδευτι-κών υποχρεώσεών τους, η ιστιοπλοΐα δενμπορεί να είναι η πρώτη προτεραιότητα.Οι μαθητικές ή οι φοιτητικές υποχρεώσειςκαθιστούν την ενασχόλησή τους δυσχερήκαι η προσπάθειά τους για συμμετοχή σεαξιόλογες αθλητικές διοργανώσεις φρε-νάρουν πιθανώς την απόδοσή τους σταμαθήματα. Παρ’ όλα αυτά, η εκτίμησηείναι ότι αν ο αθλητής κατορθώσει ναισορροπήσει και να κατανείμει σωστάαυτές τις υποχρεώσεις, τότε η ιστιοπλοΐατον έχει κερδίσει για πάντα!

Ο ΝΟΕ ανέκαθεν είχε επενδύσει στηνυποδομή και την ανάπτυξη στην κατηγο-ρία των Laser. Και τα οφέλη που απεκό-μισε δεν ήταν ευκαταφρόνητα. Αρκετοίαθλητές του ανέβηκαν στο παρελθόν στουψηλότερο βάθρο των διακρίσεων τόσοσε εθνικό όσο και σε διεθνές επίπεδο.Χαρακτηριστικά παραδείγματα ήταν οιαθλητές μας Βαγγέλης Χειμώνας, Αντώ-νης Μανωλάκης, Ισμήνη Ξυνού και ΠηγήΚαλπάκη.

Δυστυχώς, το τελευταίο διάστημα,λόγω της οικονομικής κρίσεως, το πρό-βλημα άγγιξε πρώτα αυτή την κατηγο-ρία! Ο λόγος είναι εύκολο να εξηγηθεί,αλλά δεν αφορά το παρόν άρθρο.

Οι προσπάθειες που θα αναλάβει ηΕφορεία της Ναυταθλητικής Δραστηριό-

τητας του Ομίλου θα επικεντρωθούν στηναναβάθμιση τόσο της Σχολής όσο και τηςαγωνιστικής ομάδος της κατηγορίας τωνLaser. Η αναμενομένη πρόσληψη καταλ-λήλου προπονητού καθίσταται επιτα-κτική ανάγκη.

Σκάφη υπάρχουν, αθλητές με δυνα-τότητες υπάρχουν. Πεποίθηση όλωνμας πρέπει να είναι ότι χρειάζεται, έστωστη δύσκολη οικονομική συγκυρία πουπερνά η χώρα μας -και ο Όμιλος ειδικό-τερα-, να επενδύσουμε στο μέλλοναυτής της κατηγορίας.

Αυτή τη στιγμή, ενεργοί αθλητέςστην κατηγορία Laser είναι εννέα, αλλάπροβλέπεται να ενταχθούν άλλοι 3-4από την κλάση Optimist. Με δικές τουςφιλότιμες προσπάθειες εκπροσωπούνεπάξια τον Όμιλό μας στις επίσημεςδιοργανώσεις. Ενδεικτικά αναφέρονταιοι αθλητές μας Αλέξανδρος Λογοθέτης,Ιωάννης-Μάριος Ρούσσης, Μαρίνα Πε-τρακοπούλου και Λευτέρης Ποριώτης.

Σε καθαρά αγωνιστικό επίπεδο, ησωστή προετοιμασία ενός αθλητή συνί-

σταται τόσο σε ψυχολογική όσο και σε τε-χνική και τακτική υποστήριξη. Ο σωστόςπροπονητής οφείλει να στέκεται δίπλα σεκάθε αθλητή και να του προσφέρει τα πα-ραπάνω απλόχερα και με τη σωστή ανα-λογία, σε συνάρτηση με την εμπειρία του.

Από την άλλη πλευρά, οι μαθητέςτης Σχολής, λόγω του προβλήματος μεπροπονητή, έχουν συρρικνωθεί σε 4! Ηαναβάθμιση της Σχολής, με τη σωστήπροβολή της, θα μπορούσε σε σύντομοχρονικό διάστημα να φέρει ανάκαμψη.Η σωστή μεταχείριση και η σοβαρή αν-τιμετώπιση των εκκολαπτόμενων ιστιο-πλόων θα δημιουργήσει το επόμενοφυτώριο των αθλητών του Ομίλου σεαυτή την κατηγορία. Οι κατατάξεις μέχριστιγμής των αθλητών μας μας δίνουντην υπόσχεση ότι στο μέλλον θα έλθουνκαι οι διακρίσεις.

Το σκάφος χωρίζεται και σε υποκα-τηγορίες, ανάλογα με το μέγεθος τωνιστίων του:

Με το Laser Standard μπορείτε ναπλεύσετε με οποιοδήποτε βάρος στους

ΑΕΛΛΩ80


χαμηλής έως και δυνατής έντασης ανέ-μους, αλλά ταιριάζει καλύτερα στουςεύσωμους ιστιοπλόους.

Το Laser Radial είναι ο επόμενοςτύπος σκάφους Laser. Χρησιμοποιεί ένανπιο εύκαμπτο και ελαφρώς κοντύτεροιστό, μαζί με μια περιοχή πανιών 18%μικρότερη από το Laser Standard. ΤοLaser Radial έχει μια μεγάλη παρουσίαστα εθνικά και τα παγκόσμια ανοικτάπρωταθλήματα πολλών χωρών. Χρησι-μοποιείται επίσης για αγώνες εφήβωνκαι γυναικών. Πολλές χώρες υποστη-ρίζουν ότι αυτό είναι το πιο προτιμη-μένο σκάφος της νεολαίας τους.

Το Laser 4,7 χρησιμοποιεί ένανακόμη πιο χαμηλό ιστό, για να διατηρή-σει ένα ισορροπημένο τιμόνι και μιαπεριοχή πανιών που είναι 35% μικρό-τερη από ό,τι στο Laser Standard. Είναιιδανικό για την εκμάθηση και για ναπλέει με ελαφρύ αθλητή.

Το σκάφος μπήκε για πρώτη φορά στηνΟλυμπιακή κατηγορία στους Ολυμπια-κούς Αγώνες της Ατλάντα το 1996.

Το πρώτο παγκόσμιο πρωτάθλημαέγινε το 1974 στις Βερμούδες. Οι συμμε-τέχοντες προέρχονταν από 24 χώρες καιτην πρώτη θέση κέρδισε ο Peter Com-mette από τις Ηνωμένες Πολιτείες.Αναμφισβήτητα, ο μεγαλύτερος πρωτα-θλητής της κατηγορίας Laser είναι ο Ro-bert Scheidt (παρατσούκλι «ElDemolidor») από τη Βραζιλία. Έχει κερ-δίσει το παγκόσμιο πρωτάθλημα οκτώφορές, καθώς και δύο Χρυσά και έναΑσημένιο Ολυμπιακά Μετάλλια.

Πριν από μερικούς μήνες, ότανανέλαβα αναπληρωτής έφοροςΝαυταθλητισμού και περιφερό-

μουν μεταξύ Γραμματείας, Νεωσοίκουκαι λιμένος, άκουσα μία πιτσιρίκα (7-8 ετών) να λέει στη φιλενάδα της, δεί-χνοντάς της μία νεαρή έφηβη πουπροετοίμαζε το σκάφος της για να βγει.«Να την αυτή σου έλεγα, σ’ αυτή θέλωνα μοιάσω»!

Ήταν ένα δεκαεξάχρονο κορίτσι,που με προσοχή και ευσυνειδησία προ-ετοίμαζε ένα Laser για να κάνει προπό-νηση. Ξανθή, λυγερόκορμη, την ώραπου άλλες συνομήλικές της πιθανώς,πρωί Σαββάτου, θα έπιναν με τηνπαρέα τους καφέ σε κάποια κοσμικήκαφετέρια και θα έλεγαν τα νέα τους(πράγμα φυσικό και όχι κατακριτέο),αυτή με σοβαρότητα προετοιμαζόταν νακάνει ακόμη μία προπόνηση στοάθλημα που είχε κερδίσει την καρδιάτης. Η Μαρίνα ξεκίνησε ιστιοπλοΐα στα7 της χρόνια, ακολουθώντας τα βήματατου μεγαλύτερου αδελφού της Βαγ-γέλη (αθλητής του ΝΟΕ και αυτός) καιτελειόφοιτος της Σχολής Εμποροπλοι-άρχων σήμερα. Κορίτσι με ισχυρή προ-σωπικότητα, γνωρίζοντας πλέον τιθέλει, αγάπησε το άθλημα και αφιέ-

ρωσε όλο της τον ελεύθερο χρόνο στιςπροπονήσεις. Ξεκινώντας τα πρώτα τηςβήματα στο Πόρτο Ράφτη και στη συνέ-χεια στον Όμιλο των κατοίκων Βουλιαγ-μένης, κατέληξε πριν από 7-8 χρόνιαστον «ιστορικότερο Όμιλο της Ελλά-δος», όπως με υπερηφάνεια δηλώνει.Συμπαραστάτες στις προσπάθειές της,οι γονείς της, οι οποίοι με υπευθυνό-τητα και υπερηφάνεια καθοδηγούν καιυποστηρίζουν την κόρη τους και τρέ-χουν μαζί της σε κάθε εκδήλωση όπουσυμμετέχει. Βλέπετε, η οικογένεια Πε-τρακοπούλου διαμένει στο ΠόρτοΡάφτη και η μετακίνησή της στον ΝΟΕείναι αρκετά δυσχερής! Παρ’ όλα αυτά,η Μαρίνα επ’ ουδενί σκέφτεται ναπάρει μεταγραφή και να γλιτώσειχρόνο και ταλαιπωρία, ώστε να ασχο-ληθεί περισσότερο με τα μαθήματά της.Άριστη μαθήτρια, με αποφασιστικότητακαι σιγουριά (χαρίσματα που απέκτησεκαι από την ιστιοπλοΐα), προετοιμάζε-ται να υλοποιήσει το όνειρό της να ει-σαχθεί στη Σχολή Ναυτικών Δοκίμων!Στην κουβέντα της κυριαρχούν ηαγάπη, η προσήλωση και η ευσυνειδη-σία σε αυτό που κάνει. Ο πρωταθλητι-σμός δεν είναι αυτοσκοπός, η διάκρισηείναι καλοδεχούμενη, αλλά το ταξίδι


Πετρακοπούλου Μαρίνα

ΑΕΛΛΩ82

είναι αυτό που μετρά! Προπονείταιπλέον μόνη της, εν αναμονή εξελίξεωςστην κατηγορία του Laser στον Όμιλο.Συμμετέχει σε κάθε αγώνα και διακρί-νεται τόσο αγωνιστικά όσο και για τοήθος και τον γεμάτο καλοσύνη χαρα-κτήρα της. Η καλύτερη στιγμή της μαςδηλώνει ανεπιφύλακτα ότι ήταν πέ-ρυσι, όταν προκρίθηκε και έγινε μέλοςτης εθνικής ομάδος! Ένα κορίτσι σο-βαρό, με τα όνειρά της, τις ανησυχίεςκαι τους προβληματισμούς, όπως όλατα παιδιά, μα με μία ξεκάθαρη στάσηώριμης αντιμετώπισης των πραγμάτων.«Αυτό που μου πρόσφερε η ιστιοπλοΐαείναι ο χαρακτήρας μου», μου είπε. Καιφαίνεται και στον τρόπο που μιλά καιστον τρόπο που αναλύει τις σκέψειςτης. «Αν είχα ασχοληθεί με κάτι άλλο,θα ήμουν διαφορετική». Η αυτοπεποί-θηση που απέκτησε και η αποφασιστι-κότητα αντανακλούν στο πρόσωπό της.Η τελευταία της κουβέντα, μα ίσως η ση-μαντικότερη ήταν: «Η ιστιοπλοΐα είναιγια μένα τρόπος ζωής και δεν μπορώ ναφανταστώ τη ζωή μου χωρίς αυτή! Είναιο μεγάλος μου έρωτας!». Ίσως μία δια-πίστωση που πολύ ιστιοπλόοι έκανανμετά τα σαράντα τους κάνει μεγαλύτερηαίσθηση όταν την ακούς από ένα δεκαε-ξάχρονο κορίτσι. Τόσο η μητέρα της πουτην παρακολουθεί γεμάτη καμάρι -καιδικαίως- όσο και οι προπονητές του Ομί-λου πιστεύουν ότι η Μαρίνα έχει ξεδι-πλώσει μόνο ένα μικρό κομμάτι τουταλέντου της. Τα καλύτερα είναι μπρο-στά! Ο Όμιλός μας έχει ανάγκη να συμπε-ριλαμβάνει στο αθλητικό δυναμικό τουπαιδιά σαν την Μαρίνα. Παιδιά πουέχουν καταφέρει, στα δεκάξι τους χρό-νια, να είναι πρότυπα σε επτάχρονα!

Παιδιά που, παράλληλα με την προσπά-θεια υλοποίησης των ονείρων τους,έχουν να προσφέρουν κάτι στα αγωνι-στικά δρώμενα της ιστιοπλοΐας. Παιδιάπου έμαθαν ότι τίποτα δεν κερδίζεταιχωρίς κόπο, προσπάθεια, επιμονή καιυπομονή, μα πάνω απ’ όλα τους έχειγίνει βίωμα το ήθος και η αγάπη γι’ αυτόπου κάνουν. Και πιστέψτε με, η Μαρίνατα έχει καταφέρει πάρα πολύ καλά σεό,τι κάνει!

Η αθλητική πορεία της Μαρίνας φαίνε-ται παρακάτω:

Επιτυχίες Optimist:� 1η νίκη Κορασίδων, Κύπελλο Μπε-

νάκη 2005 και 2η νίκη Γενικής Κο-ριτσιών, Κύπελλο Μπενάκη 2005

� 1η θέση Κορασίδων, αγώνας Opti-mist Αργοναύτου 2006

� 2η θέση Πανελληνίου Κυπέλλου11χρονων, Ερμιόνη 2006

� 3η νίκη στο 24ο Διεθνές Lake GardaMeeting 2006

Επιτυχίες Laser 4,7:� 3η νίκη Πανελληνίου Πρωταθλήμα-

τος 2010 Laser 4,7 στην κατηγορίαΚορασίδων

� 3η νίκη Πανελληνίου Πρωταθλήμα-τος 2010 Laser 4,7 στην κατηγορίαΝεανίδων

� 2η νίκη Πανελληνίου Πρωταθλήμα-τος 2011 Laser 4,7 στην κατηγορίαΚορασίδων

� 2η νίκη Πανελληνίου Πρωταθλήμα-τος 2011 Laser 4,7 στην κατηγορίαΝεανίδων

� Εθνική ομάδα Laser 4,7 2010Εθνική ομάδα Laser 4,7 2011

«Η ιστιοπλοΐα

είναι για μένα

τρόπος ζωής και

δεν μπορώ να φανταστώ

τη ζωή μου χωρίς αυτή!

Είναι ο μεγάλος μου

έρωτας!»

ΟΓιάννης, από μικρός, έδειξε το τα-λέντο του στην ιστιοπλοΐα. Αφο-σιώθηκε στην αρχή στα Optimist

και στη συνέχεια στα Laser, κατορθώ-νοντας να μπει από το 2006 στην εθνικήομάδα. Το πείσμα του και η συστηματικήτου προετοιμασία του έδωσαν τη δυνα-τότητα να συμμετέχει και σε διεθνείςαγώνες με εντυπωσιακή παρουσία.Όπως και στη Μαρίνα Πετρακοπούλου,μα και στους περισσότερους, αν όχιόλους τους αθλητές, καθοριστικό παρά-γοντα έπαιξαν οι γονείς του! Συμπαρα-στάτης και δίπλα του τόσο στιςπροπονήσεις όσο και στους αγώνες, οπατέρας του έχει στηρίξει τον Γιάννητόσο ηθικά όσο και οικονομικά σε όλεςτου τις προσπάθειες. Ο 18χρονος Γιάννηςβρίσκεται ίσως στο σπουδαιότερο σταυ-ροδρόμι της ζωής του. Αποφασισμένοςκαι κοιτώντας κατάματα το μέλλον του,ετοιμάζεται για τις σπουδές του. Τοόνειρό του να γίνει βιολόγος. Τα τελευ-ταία χρόνια, μοιράζοντας τις προσπά-θειές του μεταξύ της εκπαιδευτικής καιαγωνιστικής του δραστηριότητας, ετοι-μάζεται να ανοίξει τα φτερά του για τοεξωτερικό. Σε ένα μέρος που πρέπειοπωσδήποτε να έχει θάλασσα! Δεν μπο-ρεί να φανταστεί τον εαυτό του να ζειχωρίς ιστιοπλοΐα. Το Πόρτσμουθ πουεπέλεξε θα του δώσει τη δυνατότητα ναασχοληθεί με την αγάπη της ζωής του.«Όσο και δύσκολα αν είναι τα πράγματα,εγώ θα προπονούμαι και θα έρχομαιστην Ελλάδα να δίνω τη μάχη μου για τις

προκρίσεις!». Τίποτα δεν τον σταματά!Έμπειρος πλέον αθλητής, είναι έτοιμοςνα μεταπηδήσει σε κατηγορία και προ-σανατολίζει την αγωνιστική παρουσία

του στα Finn! Τα όνειρα και οιπροσδοκίες του, όμοια με τωνάλλων παιδιών της ηλικίας του.Αγωνία και προσμονή τόσο για τησπουδαστική του πορεία, πάντα σεσυνδυασμό με το άθλημα πουαγαπά, όσο και για τη μετέπειταεξέλιξή του και στα δύο: στηνεπαγγελματική του σταδιοδρομίακαι στην αθλητική του παρουσίαστα ιστιοπλοϊκά δρώμενα. Παιδίώριμο, που γνωρίζει πολύ καλά τιθέλει και πώς να το διεκδικήσει.Προτερήματα που τα απέκτησε καιμέσα από την ιστιοπλοΐα. Γεγονόςείναι πως, γνωρίζοντας αυτό τοπαιδί, εκπλήσσεσαι για το πόσο η

αποφασιστικότητα, σε συνδυασμό με τηνηρεμία του χαρακτήρα του, το ωθούν ναπρωταγωνιστεί στα αθλητικά δρώμενατης ιστιοπλοΐας. Οι διακρίσεις -όσο και οι

αποτυχίες- έχουν σφυρηλατήσει τον χα-ρακτήρα του σε σημείο που, μέσα από τοχαμόγελό του, διακρίνεις τη θέληση καιτο πείσμα να συνεχίσει τις προσπάθειέςτου, αφιερώνοντας όλο και περισσότεροχρόνο σε ό,τι κι αν κάνει!

Είναι βέβαιο ότι ο Γιάννης θα έχειπολλά να προσφέρει στο άθλημα. Έγνοιατου είναι πώς θα δημιουργηθούν οι προ-ϋποθέσεις να προσελκυσθούν περισσό-τερα παιδιά στην αγωνιστική ιστιοπλοΐα.Δεν θα δίσταζε, αν έμενε στην Ελλάδα,να βοηθούσε τον προπονητή του στην εκ-μάθηση της τεχνικής και τακτικής μεθό-δου στους πρωτάρηδες αθλητές σταLaser. Ο ΝΟΕ τού εύχεται να πετύχει στιςαποφάσεις που πήρε για τη ζωή του, θατον έχει και θα τον λογίζει πάντα αθλητήτου, σε κάθε του προσπάθεια, τόσο στηνΕλλάδα όσο και στο εξωτερικό. Καλήεπιτυχία, Γιαννη!


ΡούσσηςΙωάννης-Μάριος

01. ΕΘΝ. ΟΜΑΔΑ


03.




07.


09.

10.

11.

12.

Διάκριση

ΙΣΤΙΟΠΛΟΪΑ











Άθληµα

ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΠΡΩΤΑΘΛΗΜΑ OPTIMIST

ΒΑΛΚΑΝΙΚΟ ΠΡΩΤΑΘΛΗΜΑ OPTIMIST

ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΠΡΩΤΑΘΛΗΜΑ LASER RADIAL ΕΦΗΒΩΝ

ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΠΡΩΤΑΘΛΗΜΑ LASER RADIAL ΕΦΗΒΩΝ

ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΠΡΩΤΑΘΛΗΜΑ LASER STANDARD

ΑΝΔΡΩΝ ΝΕΩΝ ΑΝΔΡΩΝ ΚΑΙ ΕΦΗΒΩΝ

ΠΑΓΚΟΣΜΙΟ ΠΡΩΤΑΘΛΗΜΑ LASER RADIAL ΕΦΗΒΩΝ ΙΑΠΩΝΙΑ

ALEXANDER THE GREAT CUP LASER STANDARD ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ

ΑΤΗΕΝS EUROLYMP WEEK 2010 LASER STANDARD

ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΠΡΩΤΑΘΛΗΜΑ LASER RADIAL ΑΝΔΡΩΝ ΚΑΙ ΕΦΗΒΩΝ

ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΠΡΩΤΑΘΛΗΜΑ LASER STANDARD ΝΕΩΝ ΑΝΔΡΩΝ

ΑΤΗΕΝS EUROLYMP WEEK 2011 LASER STANDARD

ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΠΡΩΤΑΘΛΗΜΑ LASER RADIAL ΑΝΔΡΩΝ

ΑΘΛΗΤΙΚΕΣ ΔΙΑΚΡΙΣΕΙΣ ΤΟΥ ΓΙΑΝΝΗ-ΜΑΡΙΟΥ ΡΟΥΣΣΗ

Διοργάνωση

2006

2006

2008

2009

2009

2009

2010

2010

2010

2011

2011

2011

Έτος

11η ΘΕΣΗ ΓΕΝΙΚΗΣ ΚΑΤΑΤΑΞΗΣ





5η ΘΕΣΗ ΝΕΩΝ ΑΝΔΡΩΝ

4η ΘΕΣΗ ΕΦΗΒΩΝ

ΑΣΗΜΕΝΙΟΣ ΣΤΟΛΟΣ 27η ΘΕΣΗ






4η ΘΕΣΗ ΓΕΝΙΚΗΣ ΚΑΤΑΤΑΞΗΣ ΑΝΔΡΩΝ


6η ΘΕΣΗ



5η ΘΕΣΗ

Επίδοση

Και πάρα πολλές νίκες (1η, 2η, 3η) σε διασυλλογικούς αγώνες όλες τις χρονιές.

Ηκλάση δημιουργήθηκε πριν απόπερίπου 3 χρόνια στον ΝΟΕ, μεπρωτοβουλία, αλλά και τη συ-

νεχή προσπάθεια του μέλους μας, κύ-ριου Αντώνη Νικολάρα. Αυτή τη στιγμή,ο αριθμός των ενεργών σκαφών είναιεννέα (9), ένα (1) υπό ένταξη και δύο

(2) υπό επισκευή. Μέχρι σήμερα, στηνΕλλάδα, μέλη μόνο τριών ναυτικώνομίλων κατέχουν Dragon: ο NOE, οΝΟΠΦ και ο ΙΟΠ. Προς το παρόν, οι προ-πονήσεις γίνονται από κοινού, μιας καιη συνεργασία και η σχέση των τριώνομίλων είναι αρίστη και γίνονται επτά(7) αγώνες τον χρόνο, σύμφωνα με τοπρόγραμμα της ΕΙΟ. Από την αρχή τηςιδρύσεως της κλάσεως, πρωταρχικόμέλημα, τόσο του ΝΟΕ όσο και των ιδιο-κτητών των σκαφών, ήταν η προσέλ-κυση νέων σε ηλικία αθλητών για ναστελεχώσουν τα σκάφη ως πληρώ-ματα. Τα σκάφη θεωρούνται αρκετά δύ-σκολα στους χειρισμούς και ηεκπαίδευση και προετοιμασία τους είναικαι χρονοβόρα και επίπονη. Η ανταπό-κριση μέχρι στιγμής είναι θετική. Τόσοαπό τον Όμιλό μας όσο και από τουςομίλους του Παλαιού Φαλήρου και ΙΟΠ,καθώς και από λοιπούς ομίλους, νέοιαθλητές άρχισαν να ασχολούνται μεαυτή την κλάση που, ως γνωστό, μαςχάρισε το πρώτο Χρυσό Ολυμπιακό Με-τάλλιο στην Ολυμπιάδα της Ρώμης το1960, με τους τότε διάδοχο Κωνσταντίνο,Οδυσσέα Εσκιτζόγλου και Γεώργιο

Ζαΐμη. Εκείνο που χαρακτηρίζει ταπληρώματα αυτής της κλάσεως είναι τομεγάλο κέφι και μεράκι που έχουντόσο στη θάλασσα όσο και στην ξηρά!Το δέσιμο που έχει αναπτυχθεί μεταξύτους είναι αξιοσημείωτο. Ανεξάρτητααπό την ηλικία, όλοι τους, μία παρέα,με τα πειράγματά τους, τα αστεία και τιςιστορίες τους φέρνουν το κέφι στο Εντευ-κτήριο Λιμένος του Ομίλου, πριν, αλλάκαι μετά την έξοδό τους στη θάλασσαγια προπόνηση ή αγώνα. Οι νέοι, επιφυ-λακτικοί στην αρχή, αλλά πολύ πιο ζε-στοί τώρα, επιδιώκουν μετά μανίας ναδοκιμάσουν αυτή την καταπληκτική εμ-πειρία ταξιδέματος αυτού του καταπλη-κτικού σκαριού! Τόσο ο ΑντώνηςΝικολάρας -ο πρόεδρος, αλλά και ηψυχή της κλάσεως- όσο και όλοι οι

Η ελληνική κλάση Dragon ΚΑΙ Η ΝΕΑ ΓΕΝΙΑ ΙΣΤΙΟΠΛΟΩΝ

Αναλυτική παρουσίασητης κλάσεως

επιφυλασσόμεθανα κάνουμε σε προσεχές

τεύχος του «ΑΕΛΛω».Το παρόν άρθρο

θα ασχοληθεί μετην προοπτική των νέων

που σταδιακά επανδρώνουντα πληρώματα αυτών των

πανέμορφων σκαφών.

ΑΕΛΛΩ84

ΠΛΙΑΤΣΙΚΑΣ ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ ΠΑΠΑΜΙΧΑΗΛ

Του Γεωργίου Δεσποτόπουλου,Πλοίαρχου Π.Ν. (ε.α.),

Αναπληρωτού έφορου ναυτικής δράσης

ιδιοκτήτες των Dragon προ-γραμματίζουν με προσεκτικάβήματα τη μελλοντική στελέ-χωση των σκαφών με πλη-ρώματα από νέους. Η ένταξηκαι η προσαρμοστικότητατων νέων υπήρξαν πολύ επι-τυχείς! Εκείνο που όμως έχεικάνει εντύπωση σε όλουςείναι το ήθος, η σεμνότητακαι η συνέπεια αυτών τωννέων παιδιών! Οι υψηλέςεπιδόσεις, σε συνδυασμόμε τα αποτελέσματα, μαςκάνουν όλους πάρα πολύαισιόδοξους σχετικά με τημελλοντική στελέχωσητων σκαφών τύπου Dragon.Κάθε σκάφος εκ περιτροπής έχει «φι-λοξενήσει» κατά καιρούς σε αγώνεςαρκετούς νέους και νέες, οι οποίοιέχουν να λένε για την αξέχαστη γι’ αυ-τούς εμπειρία. Οι μεγαλύτεροι σε ηλι-κία και εμπειρότεροι, με μεγάλη τουςχαρά, μεταδίδουν τις γνώσεις τους σεόσους έχουν εκφράσει την επιθυμία ναασχοληθούν με αυτά τα σκάφη.

Οφείλουμε να αναφέρουμε τα ονόματατων νέων αυτών, που κατά καιρούςέχουν στελεχώσει κάποια σκάφη, ελπί-ζοντας ότι θα βρουν και άλλους μιμητές!

1. NAVAHO GRE 41ΑΡΓΥΡΗΣ ΚΑΜΠΙΤΣΗΣ Όμιλος ΙΟΠ Κατηγορίες: OPT, 420, 470 ,49 er Lightning, Platu 25, J24

2. ESTEREL GRE 31ΧΡΥΣΑΝΘΟΣ ΠΑΠΑΜΙΧΑΗΛSAILING ACADEMY ΜΑΡΑΘωΝΑΣ Κατηγορίες: Opt, 420, 470, Laser 3/4 Ton, IMX38, ILC40, IMS60 TP52, Platu 25ΑΚΥΛΑΣ ΔΡΟΥΓΚΑΣ Όμιλος ΙΟΠ Κατηγορίες: Opt, 420, 470, Platu 25Farr 52, Hanse 54, J105

ΒΑΣΙΛΗΣ ΠΛΙΑΤΣΙΚΑΣ Όμιλος ΝΟΕ Κατηγορίες: Laser, OrciΗΛΙΑΣ ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ Όμιλος ΝΟΠΦ Κατηγορίες: Opt, Laser, Platu 25 Orci

3. XIMAIΡA GRE 100ΚωΣΤΑΣ ΜΑΝΤΗΣ Όμιλος ΙΟΠ Κατηγορίες: Opt, 420, Lightning Platu 25 ΑΛΕΞΙΑ ΔΕΣΠΟΤΟΠΟΥΛΟΥ Όμιλος ΝΟΕΚατηγορίες: Yngling, Lightning

3. KOSTAS F GRE 49ΓΙωΡΓΟΣ ΒΟΓΙΑΤΖΗΣ Όμιλος ΝΟΠΦ Κατηγορίες: Opt, Lightning.420, 470,49, Star ΑΝΤωΝΗΣ ΤΣΟΤΡΑΣ Όμιλος ΝΟΠΦ

5. ΤΑΥΓΕΤΗ GRE 36ΑΜΠΑΤΖΗΣ ΝΙΚΟΣ Όμιλος ΝΟΕ

Το κείμενο μιας ευχαριστήριας επιστο-λής ενός νέου που σας παραθέτουμε,χωρίς κανένα σχόλιο, δείχνει το ήθοςτου, αλλά και των υπολοίπων εκ μέ-ρους των οποίων γράφει.

«Αγαπητέ κ. Αντώνη, Σας γράφω εκ μέ-ρους του Γιώργου, του Ηλία και του Βα-σίλη. Σας ευχαριστούμε θερμά για τηνπαραχώρηση ενός πολύτιμου σκάφους,του “ESTEREL”, στους δύο πρόσφατουςαγώνες Dragon. Είναι μία χειρονομίαασυνήθιστη, που εκτιμούμε βαθύτατα.Ευχαριστούμε, επίσης, όλους τους αν-θρώπους της κλάσης που μας υποδέχτη-καν φιλόξενα. Στόχος μας είναι νασυνεχίσουμε να συμμετέχουμε στα δρώ-μενα της κλάσης, όσο αυτό είναι δυνατό,ενώ εξ αρχής σκοπεύουμε να αποκτή-σουμε το δικό μας σκάφος, αμέσως μόλιςμας το επιτρέψουν οι συνθήκες. Μφχ...».

Εν κατακλείδι, αυτά τα σκάφη, πέραντης ψυχαγωγίας που προσφέρουν σταπληρώματά τους και της οπτικής ευδαι-μονίας σε όσους (αθλητές και μη) ταβλέπουν από τις βεράντες των εντευ-κτηρίων, κατόρθωσαν να συσφίξουνακόμη περισσότερο τις ήδη άριστες σχέ-σεις μεταξύ διαφορετικών ναυτικώνομίλων. Ευχή όλων μας είναι όπως τοπαράδειγμά τους ακολουθήσουν όλοιοι ναυτικοί όμιλοι της Ελλάδος.


ΔΕΣΠΟΤΟΠΟΥΛΟΥ ΑΜΠΑΤΖΗΣ ΔΡΟΥΓΚΑΣ

Το διοικητικό συμβούλιο τουΝαυτικού Ομίλου Ελλάδος,κατόπιν προτάσεως του μέ-

λους μας Θ. Λεμπεσόπουλου, αποφάσισενα καθιερώσει την ετησία απονομή επα-μειβόμενου βαρύτιμου κυπέλλου σεέναν αθλητή, αθλήτρια ή πλήρωμα σκά-φους τριγώνου του Ομίλου μας, καθιστά-μενο πρότυπο για τους λοιπούς αθλητές,με γνώμονα τη συμπεριφορά, το ήθος, τηναγωνιστικότητα και τις επιδόσεις. Η βρά-βευση θα λαμβάνει χώρα στην ετησία ξε-χωριστή γιορτή παρουσιάσεως τωναθλητών στα μέλη, που θα γίνεται στις αί-θουσες του Ομίλου.

Το «κύπελλο αγωνιστηκότητος» είχεθεσπιστεί και στο παρελθόν. Με τοπαρόν, όμως, έπαθλο θα δίδεται επι-πλέον σημασία στη συμπεριφορά, τοήθος, τον χαρακτήρα και την κοινωνικό-τητα, εκτός των καθαρά αγωνιστικώνδιακρίσεων σε εθνικό και διεθνές επί-πεδο των αθλητών. Καθοριστικό ρόλο θαέχει η ηλικία, δεδο-μένου ότι ένας ενερ-γός αθλητής 20-28ετών θεωρείται ήδηώριμος αγωνιστικάκαι οι προσπάθειέςτου είναι στοχευμέ-νες σε επίπεδο πρω-ταθλητισμού. Αυτόςδεν έχει τις ίδιες δυ-νατότητες, ευκαιρίεςκαι προϋποθέσεις μεέναν 12χρονο ή15χρονο, ο οποίος ευ-ρίσκεται στην αρχή τηςαγωνιστικής του προ-σπάθειας. Τέλος, πρέ-πει να δοθεί έμφαση

όχι τόσο στο αποτέλεσμα της διακρίσεωςπου, ούτως ή άλλως, επιβραβεύεται μεαυτή την ίδια τη διάκριση, αλλά στην προ-σπάθεια για την επίτευξη αυτής. Γιατί καιη αποτυχία υπό προϋποθέσεις θα πρέπεινα τιμάται!

«Πρωταθλητής είναι

αυτός που σηκώνεται

όταν δεν μπορεί»

Η επιλογή θα γίνεται ως ακολούθως:Επιτροπή αποτελουμένη από τους προπο-νητές, τον γενικό γραμματέα, τον γενικόέφορο, τους έφορο και αναπληρωτήέφορο Αθλητικής Δραστηριότητος και τονκ. Θ. Λεμπεσόπουλο, στην αρχή κάθεέτους, λαμβάνοντας υπ’ όψιν τα κριτήρια,θα επιλέγει τον υπό βράβευση αθλητή ήαθλήτρια ή πλήρωμα σκάφους και το Δ.Σ.θα επικυρώνει αυτήν την απόφαση.

Αναλυτικά, τα κριτήρια είναι:

Η παρουσία του αθλητού στις προ-πονήσεις, το ήθος, η συμπεριφορά, ηδιαγωγή, η κοινωνικότητα, η συνανα-στροφή με τους συναθλητές, οι επιδό-σεις, καθώς και ό,τι άλλο κατά την κρίσητης επιτροπής ενισχύει την προσωπικό-τητα του υποψηφίου, πάντα με γνώμοναότι σκοπός της αναγνωρίσεως αυτήςείναι να τιμηθεί ο ολοκληρωμένοςαθλητής, ο οποίος διέπεται πάνω ακόμηκαι από τη νίκη, το Ολυμπιακό πνεύμα,την τήρηση της «ευγενούς αμίλλης», τησυνεργασία και την ευγένεια της ψυχής.

Ασφαλώς, θα λαμβάνονται υπ’ όψιντόσο ο αριθμός των νικών όσο και οιδιακρίσεις του σε εθνικό και διεθνέςεπίπεδο.

Το κύπελλο, μετά την απονομή, θα πα-ραμένει στον Όμιλο σε περίοπτη θέση, μεαναγεγραμμένα τα ονόματα των εκάστοτενικητών, ενώ ο ετήσιος νικητής θα λαμβά-νει ξεχωριστό κύπελλο και περγαμηνή.

Η φετινή βράβευσηέγινε από τον ναύαρχοτου Ομίλου και Ολυμπιο-νίκη, Βασιλέα Κωνσταν-τίνο, τις μεσημβρινέςώρες της 21ης Μαΐου,κατά τις εορταστικέςεκδηλώσεις επί τησυμπληρώσει 50 ετώναπό την κατάκτηση του1ου Χρυσού Ολυμπια-κού Ιστιοπλοϊκού Με-ταλλίου.

Κάτοχοι για το 2010ανεδείχθησαν οι Αλέ-ξανδρος και ΓιώργοςΚαββάς, που αγωνί-ζονται με σκάφος 420.

Επαμειβόμενοκύπελλο

Εις μνήμηνΒασιλείου Λεμπεσόπουλου

ΑΕΛΛΩ86

Διαστρέμματα - εξαρθρήματα - κατάγματαΠάνω στο σκάφος καλούμαστε συχνάνα μετακινούμεθα άλλοτε γρήγορα καιάλλοτε κάτω από ισχυρό κλυδωνισμό.Μια πτώση ή ακόμη κι ένα παραπάτημαμπορεί να οδηγήσουν σε ανώμαλη με-τακίνηση των οστών σε μια άρθρωση(διάστρεμμα), μια εκτόπιση οστού απότην άρθρωση (εξάρθρημα) ή σε ένασπάσιμο οστού (κάταγμα).

Τα πιο συνήθη διαστρέμματα είναιτης ποδοκνημικής άρθρωσης (μεταξύκνήμης και άκρου ποδός), του γόνατος,του αγκώνα και του καρπού. Το διά-στρεμμα πρέπει να ακινητοποιείται μεενός είδους νάρθηκα και επίδεσμο.Στοιχειώδη νάρθηκα μπορούμε ναφτιάξουμε μ’ ένα σανίδι ή ακόμη καιδυο - τρεις μπανέλες πανιού. Η ακινη-τοποίηση θα συνεχισθεί μέχρι να μετα-φερθεί ο τραυματίας σε νοσοκομείο,όπου θα διαπιστωθεί ο βαθμός τηςβλάβης ή και η τυχόν συνύπαρξη κά-ποιου κατάγματος.

Διαστρέμματα που τα παραμε-λούμε μπορεί να αφήσουν σοβαρά, μο-νιμότερα προβλήματα στις αρθρώσεις.

Ομοίως, πρέπει να ακινητοποιηθείκαι ένα εξάρθρημα. Συχνό εξάρθρημα σ’ένα σκάφος είναι του ώμου, κατά τοοποίο η κεφαλή του οστού του βραχίοναφεύγει απ’ την άρθρωσή της με το οστότης ωμοπλάτης. Ένας ψύχραιμος ιστιο-πλόος μπορεί μάλλον εύκολα να διαπι-στώσει ότι πράγματι υπάρχει εξάρθρηματου ώμου, αν προωθήσει τα δάκτυλα τουχεριού του στο βάθος της μασχάλης τουπαθόντος οπότε θα δει ότι η μασχάληδεν είναι κενή, όπως φυσιολογικά,

αλλά βρίσκεται εκεί ψηλαφητή η κε-φαλή του βραχιονίου οστού. Ένα τέτοιοεξάρθρημα μπορεί ίσως να το ανατά-ξουμε αν ξαπλώσουμε τον παθόντα,ακινητοποιήσουμε σταθερά τον θώρακακαι τραβήξουμε τον βραχίονα μπροστά,σε ορθή γωνία με το θώρακα. Είτεπάντως ανατάξουμε το εξάρθρημα τουώμου είτε όχι, το χέρι πρέπει να ακινη-τοποιηθεί κρεμασμένο από τον ώμο μ’ένα τρίγωνο πανί μέχρις αφίξεως τουπαθόντος σε νοσοκομείο. Γενικά, σταεξαρθρήματα του ώμου πρέπει το χέρινα ακινητοποιείται τουλάχιστον για τρεις

εβδομάδες, αλλιώς υπάρχει κίνδυνοςνα προκύψει το λεγόμενο «καθ’ έξινεξάρθρημα», δηλαδή να εξαρθρώνεταιο ώμος με το παραμικρό. Εάν ένα οστόχεριού ή ποδιού σπάσει, το μόνο πουμπορούμε και πρέπει να κάνουμε είναινα το ακινητοποιήσουμε με νάρθηκα(σανίδι ή μπανέλες τυλιγμένα μαζί με τοάκρο με επίδεσμο) και να μεταφέρουμετο γρηγορότερο δυνατόν τον καταγματίασε νοσοκομείο. Φυσικά, σε όλες τις πιοπάνω περιπτώσεις, δίνουμε στον πά-σχοντα παυσίπονα.

Ένα πολύ ύπουλο κάταγμα προκύ-πτει όταν, πέφτοντας, προτάσσουμε τηνπαλάμη του χεριού. Αυτή η ενστικτώδηςπροφυλακτική στηρικτική κίνηση του χε-ριού οδηγεί συχνά σε κάταγμα ενόςοστού του καρπού (κάταγμα του σκαφο-ειδούς). Διαγνωστικά, αν πιέσουμε τονκαρπό απ’ το πλάι, κοντά στη ρίζα τουαντίχειρα, σε ύπαρξη κατάγματος τουσκαφοειδούς οστού, ο πόνος είναι πολύισχυρός. Οπωσδήποτε, ακόμη και μευποψία τέτοιου κατάγματος, ο καρπόςπρέπει να ακινητοποιηθεί, μέχρις ότου οπαθών ελεγχθεί με ακτινογραφία,καθώς αν ένα κάταγμα του σκαφοειδούςδιαφύγει και το χέρι δεν ακινητοποιηθείγια μερικές εβδομάδες, μπορεί να πα-ραμείνει για χρόνια επώδυνη κατάσταση.

Αγκάθια αχινών, πλήγματα μέδουσας, τσιμπήματα εντόμων

Κολυμπώντας σε μια ακτή, ενδέχεται τοπόδι μας ή και το χέρι μας να έλθει σεεπαφή με αχινούς. Τα αγκάθια του αχι-νού εισδύουν εύκολα στο δέρμα και

Του Πλάτωνος Κεχαγιά, Kαθηγητού Iατρικής, Mέλους NOE

Πρώτες βοήθειεςστο ιστιοπλοϊκό σκάφος

υγεία

ΑΕΛΛΩ88

Συνεχίζουμε τα ελαφρά έως μέτρια προβλήματα

προκαλούν πόνο. Η πλύση της περιο-χής με λίγη αμμωνία ανακουφίζει γρή-γορα από τον πόνο. Τα αγκάθια τουαχινού μπορούν εν συνεχεία να εξαι-ρεθούν εύκολα εάν με μια βελόνη ήκαρφίτσα, που την έχουμε βουτήξειλίγη ώρα σε οινόπνευμα, σπρώξουμετο ελάχιστα εξέχον απ’ το δέρμα μέροςτων αγκαθιών δεξιά και αριστερά. Σιγά-σιγά, με την απλή και ανώδυνη αυτή κί-νηση, το αγκάθι θα βγει. Έτσι, με λίγηυπομονή, θα απαλλαγούμε απ’ τα αγ-κάθια και δεν θα έχουμε πρόβλημα. Ηεπαφή με μια μέδουσα ή το τσίμπημαενός εντόμου (σφήκα, μέλισσα κ.λπ.)προκαλούν αρκετό πόνο, ο οποίος καισ’ αυτές τις περιπτώσεις μπορεί να ανα-κουφισθεί με χρήση αμμωνίας. Το επι-κίνδυνο που μπορεί να προκύψει,ευτυχώς σπάνια, είναι να προκληθείέντονη και γενικευμένη αναφυλακτική(αλλεργική) αντίδραση. Τα βλέφαρακαι τα χείλη, όπως και άλλα μέρη τουσώματος, πρήζονται, η αναπνοή δυσχε-ραίνεται (οίδημα στο λάρυγγα), η αρ-τηριακή πίεση πέφτει (ταχυσφυγμία)και το άτομο απειλείται ακόμη και μεθάνατο. Η αντίδρασή μας πρέπει ναείναι άμεση. Πρώτα πρέπει να γίνει μιαένεση αδρεναλίνης. Από μια αμπούλααδρεναλίνης αναρροφούμε στη σύ-ριγγα το 1/3 του περιεχομένου. Αναρ-ροφούμε επίσης 2 κυβικά εκατοστάφυσιολογικού ορού από μια αντίστοιχηαμπούλα. Το σύνολο το κάνουμε σεένεση υποδόρια ή ενδομυϊκή. Στη συ-νέχεια, κάνουμε και μια ένεση κορτιζό-νης. Πρέπει γρήγορα να μεταφέρουμετον παθόντα σε νοσοκομείο.

Τροφική δηλητηρίαση

Η τροφική δηλητηρίαση εκδηλώνεταιμε τάση για έμετο ή και εμέτους, ακο-λούθως δε από διάρροια. Το πρώτο πουπρέπει να κάνουμε είναι να δώσουμεστον άρρωστο ενεργό άνθρακα. Ανακα-τεύουμε ένα φακελάκι 50 γραμμαρίωνενεργού άνθρακα σε ένα ποτήρι νερόκαι ο πάσχων το πίνει σιγά-σιγά. Οενεργός άνθρακας προσροφά τις τοξί-νες και ωφελεί πολύ. Αν οι έμετοι στα-ματήσουν, μπορεί να δώσουμε στονπάσχοντα να πιει ένα διάλυμα δεξτρό-ζης και ηλεκτρολυτών (καλίου, να-τρίου, χλωρίου).


ΑΕΛΛΩ90

«Επιλέγωναυτιλία:

Ηέκδοση «Επιλέγω ναυτιλία:Νέοι στο ναυτικό και ναυτιλιακόεπάγγελμα» αποτελεί την

πρώτη ολοκληρωμένη καταγραφή τουανθρωπολογικού και κοινωνιολογικούπροφίλ των νέων Ελλήνων, που επέ-λεξαν πρόσφατα να φοιτήσουν σε ένααπό τα εκπαιδευτικά ιδρύματα τηςχώρας μας που προσφέρουν ναυτικέςκαι ναυτιλιακές σπουδές.

Οι ερευνητές ολοκλήρωσαν τη συ-στηματική καταγραφή των χαρακτηρι-στικών, των οραμάτων, των σκέψεωνκαι των ανησυχιών του νέου μαθητήστα Επαγγελματικά Λύκεια (με προ-γράμματα ναυτικής κατεύθυνσης), τουσπουδαστή στις Ακαδημίες ΕμπορικούΝαυτικού (ΑΕΝ) και του φοιτητή σταΑνώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα(ΑΕΙ), που προσφέρουν προπτυχιακάκαι μεταπτυχιακά προγράμματα ναυ-τιλιακών σπουδών (ΠανεπιστήμιοΠειραιά, Πανεπιστήμιο Αιγαίου, ΕΜΠ),εκπαιδεύοντας τα ναυτιλιακά στελέχηκαι τους αξιωματικούς-θαλασσοπό-ρους του αύριο.

Η ολοκληρωμένη συλλογή στοι-χείων για τις επιλογές, επιθυμίες, βλέ-ψεις και τους οραματισμούς της νέας

γενιάς ναυτελλήνων εμπεριέχει πολύ-τιμα στοιχεία, που αναδεικνύουν ανε-ξερεύνητες αλήθειες, καταρρίπτονταςμύθους και ατεκμηρίωτα στεγανά - έναπολύτιμο εργαλείο σχεδιασμού για τηνπολιτεία, την πλοιοκτησία, τους υπεύ-θυνους για τη ναυτική και ναυτιλιακήεκπαίδευση και απασχόληση, τα ναυτι-λιακά στελέχη και τους νέους που επι-λέγουν σήμερα, στο τέλος της πρώτηςδεκαετίας του 21ου αιώνα, να συνεχί-σουν την αξιοθαύμαστη ναυτική καιναυτιλιακή μας παράδοση στις θάλασ-σες του κόσμου.

Την έκδοση προλόγισε η επίτρο-πος Θαλασσίων Υποθέσεων και Αλι-είας κα Μαρία Δαμανάκη.

Ομιλητές στην ανοικτή συζήτηση ήτανοι ακόλουθοι διακεκριμένοι πρωταγω-νιστές και παράγοντες της ναυτιλίας:

� Μαρία Δαμανάκη, επίτροπος

Θαλασσίων Υποθέσεων και Αλιείας

� Γεώργιος Γράτσος, πρόεδρος

Ναυτικού Επιμελητηρίου Ελλάδος

� Πάνος Λασκαρίδης, πρόεδρος

Ιδρύματος Λασκαρίδη


Πραγματοποιήθηκε στη Βιβλιοθήκη Λασκαρίδη,

την Πέμπτη 7 Απριλίου, η πρώτη παρουσίαση

της έκδοσης «Επιλέγω ναυτιλία:

Νέοι στις ναυτικές και ναυτιλιακές σπουδές»

των Θάνου Πάλλη και Ηλία Μπίσια

(Eκδόσεις Gutenberg, 2011).

Νέοι στις ναυτικέςκαι ναυτιλιακές

σπουδές»

ΑΕΛΛΩ92

� Γεώργιος Κουμπενάς, γενικός

διευθυντής Louis Cruises

� Γρηγόρης Τιμαγένης, μέλος

του Δ.Σ. του Propeller Club,

Port of Piraeus

Στην παρουσίαση παρέστησαν οι βου-λευτές, Επικρατείας κ. Ι. Κοραντής καιΑ’ Πειραιά κ. Δ. Καρύδης, ο πρόεδροςτου Ναυτικού Επιμελητηρίου Ελλάδος,δρ Γ. Γράτσος, οι γραμματείς της Ένω-σης Ελλήνων Εφοπλιστών δρ Μ.Δ. Λωςκαι κ. Π. Λασκαρίδης, ο αντιπρόεδροςτης Επιτροπής Εκπαίδευσης της ΕΕΕ κ.Ι. Πλατσιδάκης, ο διευθυντής της ΕΕΕκ. Ευ. Ξυνός, ο πρόεδρος της ΠΕΠΕΝκαπτ. Γ. Βλάχος, ο πρόεδρος της Ένω-σης Ελλήνων Ναυλομεσιτών κ. Ι. Πα-χούλης, ο αντιπρόεδρος της ΣΕΕΝ κ.Μιχάλης Λάμπρος, το μέλος του Δ.Σ.του Greek Shipping Cooperation Com-mittee κα Θ. Χαγιαλίδη, ο αναπληρω-τής διευθυντής της ΔιεύθυνσηςΕκπαίδευσης του ΥΘΥΝΑΛ, αντιπλοίαρ-χος Λ.Σ. κ. Κολλέτης, και αξιωματικοίτης Διεύθυνσης, ο κ. Paul Malik, Econo-mic Counselor της πρεσβείας των ΗΠΑστην Αθήνα, ο δήμαρχος Τήλου κ. ΤάσοςΑλιφέρης, το μέλοςτου Δ.Σ. της Helmepaκα Ειρήνη Νταϊφά, οδρ Γρηγόρης Τιμαγέ-νης, μέλος του Δ.Σ.του Propeller Club,Port of Piraeus, ηπρόεδρος της Βι-βλιοθήκης Λασκα-ρίδη κα ΜαριλέναΛασκαρίδη, ο πρό-εδρος του ΤμήματοςΝαυτιλίας και Επι-χειρηματικών Υπη-ρεσιών τουΠανεπιστημίου Αι-γαίου, καθηγητήςΕυ. Ξυδέας, η αντι-πρόεδρος της WISTAHellas κα ΤζένηΠουρνάρα, ο τ. πρό-εδρος της ΠΕΠΕΝΕυάγγελος Κούζι-λος, εκπρόσωποιτης ναυτιλίας, πα-ν ε π ι σ τ η μ ι α κ ο ί ,φοιτητές κ.ά.

Η έκδοση του βιβλίου πραγματο-ποιήθηκε με την αρωγή και την υπο-στήριξη του Ναυτικού ΕπιμελητηρίουΕλλάδος, του Οργανισμού ΛιμένοςΘεσσαλονίκης Α.Ε., του Propeller Club,

Port of Piraeus του Ομίλου Louis, τουΙδρύματος Λασκαρίδη και του Τμήμα-τος Ναυτιλίας και ΕπιχειρηματικώνΥπηρεσιών του Πανεπιστημίου Αι-γαίου.


Αισιόδοξα μηνύματα από τον τομέατης ναυτιλίας επιφύλαξε η έρευναCost Reduction & Engagement,

της Aon Hewitt, που ολοκληρώθηκε γιαδεύτερη συνεχή χρονιά, με θέμα τις πε-

ρικοπές δαπανών των εταιρειών, τουςπαράγοντες που επηρεάζουν τέτοιου εί-δους αποφάσεις, καθώς και την επί-δραση των ενεργειών αυτών στηνεμπιστοσύνη και τη δέσμευση των ερ-γαζομένων.

Η εργασιακή αγορά στον ναυτιλιακόκλάδο εμφανίζει αισιόδοξα αποτελέ-σματα σε σχέση με τη γενική αγορά,όσον αφορά την περικοπή δαπανών καιτη δέσμευση των εργαζομένων, με τις

εταιρίες να προβαίνουν σε λιγότε-ρες ενέργειες μείωσης του εργα-σιακού κόστους και να επικεντρώ-νονται στη διακράτηση των εργαζο-μένων.

Ανάμεσα στις πιο δημοφιλείς μεθό-δους περικοπής δαπανών των ναυ-τιλιακών εταιρειών είναι η μείωσηπροσλήψεων, ο περιορισμός

των προαγωγών και οι περικοπές τωνετήσιων bonuses, ενώ οι απολύσειςπραγματοποιούνται σε χαμηλότερο πο-σοστό συγκριτικά με τη γενική αγορά.

Αναφορικά με την απόδοση στην εργα-σία, αυτή εξακολουθεί να είναι το με-γάλο ζητούμενο και οι επιχειρήσειςκαταβάλλουν έντονες προσπάθειες γιανα επαναπροσδιορίσουν τις πρακτικέςτους στα συστήματα διαχείρισης της από-δοσης, προκειμένου να εφαρμόζουν πιοδίκαια και αντικειμενικά κριτήρια ανα-φορικά με την πολιτική αποχωρήσεων.

Οι περικοπές δαπανών δεν αφήνουναλώβητες τη δέσμευση και την εμπιστο-σύνη των εργαζομένων, παράμετροιπου είναι ιδιαίτερα «ευαίσθητες» γιατην παραγωγικότητα. Σχεδόν το 55%των ναυτιλιακών εταιρειών αναφέρειμειωμένη δέσμευση/εμπιστοσύνη τωνεργαζομένων, ενώ το 40% των εται-ρειών ανησυχεί μήπως οι ταλαντούχοιεργαζόμενοι αποχωρήσουν μόλις ηναυτιλιακή αγορά ανακάμψει.

Η επένδυση στην εκπαίδευση και τηνανάπτυξη ηγεσίας παραμένει έντονη

στις επιλογές του 44% των εται-ρειών του δείγματος για το

2011, ενώ σχεδόν 8 στις 10ναυτιλιακές επιχειρήσεις σκο-

πεύουν να επενδύσουν στον σαφήπρογραμματισμό ευκαιριών καριέρας.

Η ανάγκη για επικοινωνία με τους ερ-γαζομένους τους δείχνει να απασχολείπερισσότερες από τις μισές εταιρείεςτου δείγματος, εφαρμόζοντας τεχνικέςεσωτερικής ενημέρωσης για τα εταιρικάοικονομικά τους αποτελέσματα, καθώςκαι την αξία των αμοιβών.

Μειωμένος ο ρυθμόςαπολύσεων στη ναυτιλίαΟι ναυτιλιακές επιχειρή-

σεις δίνουν έμφαση στη

διακράτηση εργαζομένων

και όχι στη μείωση θέσεων

εργασίας, σύμφωνα με

έρευνα της Aon Hewitt

Το 40% των επιχειρήσεων «φοβάται» ότι

θα χάσει ταλέντα μόλις η αγορά ανακάμψει

Αναγνωρίζοντας τη μεγάλη δυνα-μική της κρουαζιέρας και του θα-λάσσιου τουρισμού εν γένει, η

ελληνική κυβέρνηση δεσμεύτηκε στηνπεραιτέρω ανάπτυξή τους. ωστόσο, τόσοη κυβέρνηση όσο και οι παράγοντες τουχώρου αναγνωρίζουν ότι η αξιοποίησηαυτής της δυναμικής απαιτεί μεγάληπροσπάθεια.

Στο πλαίσιο του Συνεδρίου για τηνΑνάπτυξη του Θαλάσσιου Τουρισμού Po-sidonia Sea Tourism Forum, που ξεκί-νησε στις 21 Ιουνίου στην Αθήνα μεπάνω από 400 συμμετέχοντες -μεταξύτων οποίων αντιπρόσωποι της ελληνι-κής και ξένων κυβερνήσεων, κορυφαίοιπαράγοντες της βιομηχανίας της κρουα-ζιέρας και εκπρόσωποι διαφόρων προ-ορισμών- ο υπουργός Πολιτισμού καιΤουρισμού, Παύλος Γερουλάνος, δή-λωσε ότι «η κρουαζιέρα αποτελεί στοι-χείο-κλειδί της συνολικής κυβερνητικήςπολιτικής για τον τουρισμό» και προσέ-θεσε: «Γίνονται ήδη βήματα για την ανα-βάθμιση και ενίσχυση του θαλάσσιουτουρισμού, αλλά υπάρχουν πολλά πουπρέπει ακόμα να γίνουν. Η ΑνατολικήΜεσόγειος θα μπορούσε να εξελιχθείστο επίκεντρο της οικονομίας της χώρας,όμως απαιτούνται επενδύσεις για ναγίνει αυτό».

Πράγματι, η δυναμική του θαλάσ-σιου τουρισμού και η σημασία του ωςκρίσιμου παράγοντα για τις οικονομίεςτης Ελλάδος, της Ανατολικής Μεσογείουκαι της Μαύρης Θάλασσας είναι εμφα-νής σε όλους, σύμφωνα με τους κύριουςομιλητές στο Συνέδριο, οι οποίοι εξέ-φρασαν την επιθυμία των μεγαλύτερων

εταιρειών κρουαζιέρας να δρομολογή-σουν περισσότερα πλοία στην περιοχήαυτή. Το Συνέδριο πραγματοποιήθηκεστη Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών τουΙδρύματος ωνάση στις 21-22 Ιουνίου.

Ο κ. Γερουλάνος προσέθεσε ότι ηάρση του καμποτάζ στην ελληνικήκρουαζιέρα έχει ήδη αυξητικά αποτελέ-σματα στον αριθμό των πλοίων που πιά-νουν στην Ελλάδα. «Η Δυτική Μεσόγειοςαποτελούσε παραδοσιακά την περιοχήπου προσέλκυε τα μεγαλύτερα κεφά-λαια, όμως η Ανατολική Μεσόγειος έχειακόμα πολύ περισσότερα να προσφέρειόπως ιστορία, κουλτούρα, ιδανικές συν-θήκες ιστιοπλοΐας, 1.000 νησιά. Πράγ-ματι, η περιοχή από τη Βενετία μέχρι τηΒηρυτό είναι η καλύτερη παιδική χαράστον κόσμο», υποστήριξε ο υπουργόςΠολιτισμού και Τουρισμού.

Οι επικεφαλής της ευρωπαϊκής κρουα-ζιέρας καλωσόρισαν μεν τη δέσμευσητης κυβέρνησης, υπογράμμισαν δε ότι ηκρουαζιέρα βασίζεται στη σταθερότητα.Ο σχεδιασμός γίνεται περίπου 24 μήνεςνωρίτερα και προϋποθέτει ένα σταθερόπλαίσιο.

«Χρειαζόμαστε από την Ελλάδα ένασταθερό κανονιστικό πλαίσιο και απο-δοτικό επιχειρηματικό κλίμα», είπε οPierfrancesco Vago, αντιπρόεδρος τουΕυρωπαϊκού Συμβουλίου Κρουαζιέρας(ECC) και CEO της MSC Cruises. Καλωσό-ρισε την άρση του καμποτάζ, ωστόσο οιυφιστάμενοι συμβατικοί όροι που οφεί-λουν να συνυπογράψουν οι εταιρείες μετην κυβέρνηση για να «πιάσουν» σταελληνικά λιμάνια αποθαρρύνουν τους

operators. «Οι εταιρείες κρουαζιέραςδεν επιθυμούν ένα άκαμπτο νομικόπλαίσιο, καθώς και οι ίδιες πρέπει ναείναι ευέλικτες, προκειμένου να ικανο-ποιούν τις επιθυμίες των πελατώντους», είπε ο κ. Vago.

Ο ίδιος και ο Gianni Onorato, πρό-εδρος της Costa Crociere, δήλωσαν ότιπρέπει να εξετασθούν ζητήματα υποδο-μών και οι τιμολογιακές πολιτικές τωνελληνικών λιμανιών, τα οποία δεν δια-θέτουν υποδομές για τη φιλοξενία με-γάλων -κυρίως- πλοίων. Και οι δύοσημείωσαν ότι ο ελλιμενισμός με σειράάφιξης δεν μπορεί να συνεχιστεί, καθώςδεν γίνεται να επιδίδονται οι καπετάνιοιμεγάλων πλοίων σε αγώνα δρόμου γιανα προλάβουν αποβάθρα. Ανέφεραν ότιη Ελλάδα είναι η μόνη χώρα στην Ευ-ρώπη με αυτό το σύστημα. Ο ελλιμενι-σμός ανάγεται σε όλο και πιο σημαντικόζήτημα, καθώς το κόστος καυσίμων εξα-ναγκάζει τα πλοία να μειώνουν την τα-χύτητά τους.

Ο κ. Vago δήλωσε ότι, παρά τα βή-ματα προόδου που έχουν γίνει στην Ελ-λάδα, υπάρχουν ακόμα «εσωστρέφειακαι προστατευτισμός».

Αν και ο υπουργός κ. Γερουλάνος είπεότι ο τουρισμός αποτέλεσε τον πρώτοτομέα που αντιμετώπισε τη διαφαινό-μενη οικονομική κρίση στη χώρα και ότιμέτρα λαμβάνονταν ήδη από τον Μάιοτου 2009 για την αντιμετώπισή της μεανοίγματα σε νέες αγορές, ο κ. Onoratoπιστεύει ότι «η Ελλάδα δεν χρειάζεταινα αναζητήσει πελάτες σε μέρη πέραντης Ευρώπης».

ΑΕΛΛΩ94

Posidonia sea tourism forum

«Η Ελλάδα έχει την ευκαιρία ναγίνει ένας μεγάλος παίκτης. Ο χώροςαυτός προσφέρει μεγάλες ευκαιρίες,αλλά οι περισσότεροι το συνειδητοποι-ούν αφού πρώτα χάσουν την ευκαιρία.Χρειάζεται να αναβαθμιστούν τα λιμά-νια, να γίνουν ιδιωτικοποιήσεις και ναυπάρξει συμμετοχή των εταιρειώνκρουαζιέρας. Υπάρχουν πολλά όμορφακαι πολύ ενδιαφέροντα μέρη εντός εύ-λογων αποστάσεων. Η Ελλάδα, η Τουρ-κία και η Κύπρος έχουν έναν ρόλο ναδιαδραματίσουν, στο μέλλον, στον χώροτης κρουαζιέρας, αλλά πρώτα πρέπει ναεξαλειφθούν συγκεκριμένα εμπόδια»,είπε ο πρόεδρος της Costa Crociere, ηοποία μεταφέρει ήδη 2,3 εκατ. επισκέ-πτες στην Ελλάδα ετησίως.

Το Posidonia Sea Tourism Forum διορ-γανώνεται υπό την αιγίδα του υπουργείουΘαλασσίων Υποθέσεων, Νήσων και Αλι-είας, του EOT, του Ναυτικού Επιμελητη-ρίου της Ελλάδος, του ΣΕΤΕ, της ΈνωσηςΠλοιοκτητών Ελληνικών Σκαφών Τουρι-σμού, της Ένωσης Μαρινών Ελλάδος καιτης Πανελλήνιας Ένωσης Αξιωματικώνκαι Κατώτερων Πληρωμάτων. Έχει τηνυποστήριξη του Ευρωπαϊκού ΣυμβουλίουΚρουαζιέρας (ECC) και της MedCruise. Χο-ρηγοί του Συνεδρίου είναι ο ΟργανισμόςΛιμένος Πειραιώς, η RINA, η IPS, το VivaTravel (viva.gr), το Athenaeum Intercon-tinental, το Hard Rock Café, η Louis Cruisesκαι η ELIN.

Το σύνολο των ομιλητών της δεύτερηςημέρας του Posidonia Sea Tourism Forumεπεσήμανε ότι η έλλειψη πολιτικής βού-

λησης στην Ελλάδα έχει ένα βαρύ τί-μημα: τη μεγάλη απώλεια εσόδων απότον θαλάσσιο τουρισμό και ειδικότερααπό το yachting. Επίσης, ότι η χώραχάνει μια χρυσή ευκαιρία να προωθήσειπολλά από τα πλεονεκτήματα που δια-θέτει, στην παρούσα κατάσταση της οι-κονομικής κρίσης και αναταραχής.

Όπως δήλωσε ο κ. Γιώργος Βερνί-κος, γενικός γραμματέας του Συνδέ-σμου Ελληνικών Τουριστικών Επιχειρή-σεων, «στην παρούσα κρίση είναι ση-μαντικό η Ελλάδα να αξιοποιήσει τονπολύπλευρο πλούτο της. Το yachtingείναι ένας κλάδος που μπορεί να συνει-σφέρει σε αυτό, ενώ ταυτόχρονα αποτε-λεί μια σημαντική πηγή εσόδων.ωστόσο, θα πρέπει να υπάρχει η κατάλ-ληλη πολιτική ηγεσία και μια πολιτικήπου θα προάγει την ανάπτυξη, καθώς οθαλάσσιος τουρισμός θα δημιουργήσειεπίσης οικονομική δραστηριότητα και θααναζωογονήσει τα ελληνικά νησιά. Ηνομοθεσία που διέπει τον χώρο του ya-chting είναι ξεπερασμένη και ασαφής,ενώ τροποποιείται διαρκώς με μια σειράαπό διατάγματα» «Οι κανονισμοί δεν

πρέπει να αλλάζουν διαρκώς και οιφόροι και οι επιβαρύνσεις πρέπει να πα-ραμείνουν ως έχουν. Αντιθέτως, ο το-μέας του yachting μαστίζεται απόαντικίνητρα», συμπλήρωσε ο κ. Βερνί-κος, ο οποίος είναι πρόεδρος της Verni-cos Yachts.

Σύμφωνα με τον κ. Βερνίκο, αυτά τααντικίνητρα είχαν ως αποτέλεσμα το πε-ρίπου 80% των σκαφών αναψυχής πουέδρευαν στην Ελλάδα την εποχή τωνΟλυμπιακών Αγώνων της Αθήνας το2004 να μετεγκατασταθούν πλέον στηνΚροατία και την Τουρκία, δύο χώρες οιοποίες έχουν αναγνωρίσει τα οφέλη τουθαλάσσιου τουρισμού.

Δυστυχώς, ενώ όλοι οι ομιλητές του Συ-νεδρίου -τόσο οι Έλληνες όσο και εκεί-νοι που προέρχονταν από το εξωτερικό-επισήμαιναν την ανάγκη μιας σταθερήςκυβερνητικής πολιτικής για τα σκάφηαναψυχής και τις μαρίνες, ζητώντας νασυμπεριληφθεί ο κλάδος του yachtingκαι του θαλάσσιου τουρισμού στην ευ-ρύτερη ναυτιλιακή πολιτική, στο κοινόδεν υπήρχε κανένας εκπρόσωπος τηςκυβέρνησης που είχε προσκληθεί.

Πράγματι, στο τέλος της πρώτης συ-νεδρίας της ημέρας, το κοινό εξέφρασετη διαμαρτυρία του για τη στάση πουεκλαμβάνεται ως έλλειψη ενδιαφέροντοςγια το yachting και τον θαλάσσιο τουρι-σμό εκ μέρους της ελληνικής κυβέρνη-σης, με πολλούς από τους διεθνείςομιλητές να καλούν τους οργανωτές τουΣυνεδρίου να συντάξουν επίσημη επι-στολή διαμαρτυρίας προς την κυβέρ-νηση.


Με μεγάλη επιτυχία διεξήχθη το πρώτο Posidonia Sea Tourism Forum

Η κρουαζιέρα

αποτελεί στοιχείο-κλειδί

της συνολικής

κυβερνητικής πολιτικής

για τον τουρισμό

ΑΕΛΛΩ96

Ο κ. Γιάννης Γ. Μαρκογιάννης, δικη-γόρος, δήλωσε ότι «η Ελλάδα μπορείνα γίνει το κέντρο του θαλάσσιου του-ρισμού, ωστόσο αυτό απαιτεί ένα στα-θερό και σύγχρονο νομικό πλαίσιο. Ηαύξηση της φορολογίας είχε ως αποτέ-λεσμα την απώλεια πολλών σκαφώναναψυχής και περίπου 6.000 θέσεωνεργασίας στον τομέα, από το 2004».Όπως στην περίπτωση των ιδιωτικώνσκαφών αναψυχής, όπου -προσέθεσε-«ουσιαστικά δεν υπάρχει νομικό πλαί-σιο» και για τον λόγο αυτόν πολλάσκάφη αναψυχής αποφεύγουν τα ελ-ληνικά ύδατα. «Στην πραγματικότητα,την ευθύνη του κλάδου των σκαφώναναψυχής την έχει το υπουργείο Οικο-νομίας, γεγονός που είναι παράλογο»,δήλωσε ο κ. Μαρκογιάννης.

Η κ. Όλγα Κεφαλογιάννη, υπεύθυνητου τομέα Θαλάσσιου Τουρισμού τηςΝέας Δημοκρατίας, δήλωσε στο Συνέ-

δριο ότι «ο τουρισμός είναι ο πλέον δυ-ναμικός τομέας της ελληνικής οικονο-μίας» και ότι πρέπει να καταβληθείκάθε δυνατή προσπάθεια, ώστε νααπομακρυνθούν τα εμπόδια που ανα-χαιτίζουν δραστικά την ανάπτυξή του.Συμπλήρωσε, επίσης, ότι ο τουρισμός«παραμένει σε σημαντικό βαθμό υπότον έλεγχο του κράτους», ενώ εξέ-φρασε την απογοήτευσή της για την«έλλειψη επικοινωνίας μεταξύ τωνυπουργείων σε θέματα που αφορούντον θαλάσσιο τουρισμό».

Ο κ. Αντώνης Στελλιάτος, πρόεδρος τηςΈνωσης Πλοιοκτητών Ελληνικών Σκα-φών Τουρισμού, ανέφερε ότι υπάρχουν3.500 ιδιωτικά και επαγγελματικάσκάφη αναψυχής με ελληνική σημαίακαι ότι η Ελλάδα χάνει την ευκαιρία ναγίνει το κέντρο του θαλάσσιου τουρι-σμού. «Σε ανταγωνιστές, όπως η Τουρ-κία, δεν απαιτείται η εμπλοκή τριών ή

τεσσάρων υπουργείων για τη λήψη μιαςαπλής απόφασης για ένα θέμα πουαφορά μια μαρίνα», δήλωσε.

Μεταξύ των ομιλητών που σχολίασαντη μη συμμετοχή της κυβέρνησης στη σύ-σκεψη κορυφής ήταν ο κ. Oscar Siches,διαχειριστής μαρινών στη Μαγιόρκα τηςΙσπανίας. Όπως παρατήρησε, «στη σύ-σκεψη έλαβαν μέρος περίπου 27 ομιλη-τές, πολλοί από τους οποίους προέρχο-νταν από το εξωτερικό, και όσοι εκπρόσω-ποι της κυβέρνησης συμμετείχαν, έφυγανμετά από 20 λεπτά, χωρίς να ακούσουναυτά που ειπώθηκαν και συζητήθηκαν.Αυτό είναι πολύ λυπηρό», κατέληξε.

Στην παρουσίασή του, ο κ. Siches δή-λωσε: «Στον σχεδιασμό μιας μαρίνας, τοθέμα δεν είναι τα ποσά που απαιτούνται,αλλά η στρατηγική». Όπως είπε, «η μα-ρίνα πρέπει να ικανοποιεί τις απαιτήσειςτόσο του πελάτη όσο και της κοινότηταςστην οποία βρίσκεται».


Στα γραφεία της Ενώσεως ΕλλήνωνΕφοπλιστών πραγματοποιήθηκε,στις 7 Ιουνίου 2011, η ετήσια εκδή-

λωση απονομής δύο βραβείων σε ναυ-τικούς που τερμάτισαν ευδοκίμως τησταδιοδρομία τους και τεσσάρων υπο-τροφιών σε νέους με υψηλές επιδόσειςστις πανεπιστημιακές σπουδές τους,παρουσία του πρώην υπουργού Θαλασ-σίων Υποθέσεων, Νήσων και Αλιείας κ.Ι. Διαμαντίδη, του γενικού γραμματέατου υπουργείου κ. Ν. Λίτινα, εκπροσώ-πων ναυτεργατικών οργανώσεων καιεφοπλιστικών ενώσεων.

Στην ομιλία του, ο πρόεδρος τηςΕΕΕ κ. Θ. Βενιάμης, μεταξύ των άλλων,τόνισε:

« Ο θεσμός των βραβεύσεων τηςΈνωσής μας διανύει τον δρόμο της τέ-ταρτης δεκαετίας, γεγονός που δείχνειτην αντοχή του στον χρόνο και την απο-δοχή του από τη ναυτική και ναυτιλιακήκοινότητα. Οι δύο ναυτικοί που έχω τηντιμή να βραβεύσω σήμερα, οι οποίοισυνταξιοδοτήθηκαν το 2007, αποδει-κνύουν με την προσφορά τους τη δια-χρονική συμβολή των συναδέλφωντους στο επίτευγμα της μεγάλης ελλη-νικής ναυτιλίας. Όλοι τους, άνθρωποιπου έζησαν και αγάπησαν το πλοίο, έγι-ναν ένα με αυτό και συνεργάστηκαν μεενθουσιασμό στους κόλπους της ναυτι-λιακής οικογένειας».

Το βραβείο της κατηγορίας Αξιωματι-κών Εμπορικού Ναυτικού, από 3.000ευρώ, απενεμήθη στον κ. ΠαναγιώτηΣτεφανόπουλο, Μηχανικό Γ’ τάξεως,με συνολική υπηρεσία 36 χρόνων, 5μηνών και 20 ημερών. Από την υπηρε-σία αυτή, 28 χρόνια και 3 μήνες υπη-ρέτησε κυρίως σε πλοία του ομίλουτης Anangel.

Το βραβείο της κατηγορίας Κατωτέ-ρων Πληρωμάτων, από 3.000 ευρώ,απενεμήθη στον κ. Λάμπρο Καλιμανά,Ναύκληρο, με συνολική υπηρεσία 34χρόνων, 2 μηνών και 5 ημερών σεποντοπόρα πλοία και κυρίως σε πλοίατης εταιρείας S. Livanos, όπου υπηρέ-τησε 28 χρόνια, 5 μήνες και 15 ημέρες.

Προσφωνώντας τους τέσσερις υπο-τρόφους, ο πρόεδρος της ΕΕΕ τόνισε,μεταξύ των άλλων: « Η Ένωσή μας τιμάσυμβολικά τους νέους αυτούς που δια-κρίνονται στις σπουδές τους και υπό-σχονται ένα καλύτερο αύριο για τηνπατρίδα. Αποτελούν παράδειγμα προςμίμηση, σε μια εποχή που έχει ανάγκηαπό ανάλογα πρότυπα».

Οι αποδέκτες των υποτροφιών:

Την υποτροφία στη μνήμη του προέδρουτης ΕΕΕ Αντώνη Χανδρή, από 10.000 δο-λάρια ΗΠΑ, έλαβε η κα ΣπυριδούλαΔρακοπούλου, θυγατέρα ναυτικού, πουέχει αποφοιτήσει από το Τμήμα Χρημα-τοοικονομικής και Τραπεζικής Διοικητι-κής, του Πανεπιστημίου Πειραιώς,γνωρίζει γαλλικά, αγγλικά, ισπανικάκαι ιταλικά και έχει αρχίσει μεταπτυχια-κές σπουδές στη Σχολή Διοίκησης τουΠανεπιστημίου Erasmus.

Την υποτροφία της εταιρείας Carras Hel-las S.A., από 15.000 δολάρια ΗΠΑ,έλαβε ο κ. Νικόλαος Μπούχλας, πλοί-

αρχος Α’ τάξεως, που ξεκίνησε μεταπτυ-χιακές σπουδές στο Shipping Trade andFinance του Cass Business School καικατέχει την αγγλική γλώσσα.

Την υποτροφία της οικογένειας Γουρδο-μιχάλη, στη μνήμη του προέδρου της ΕΕΕΣτάθη Γουρδομιχάλη, από 10.000 δολά-ρια ΗΠΑ, έλαβε ο κ. Αριστοτέλης Κονσο-λάκης, απόφοιτος της Σχολής Ηλεκτρο-λόγων Μηχανικών και Μηχανικών Υπο-λογιστών του Εθνικού Μετσόβιου Πολυ-τεχνείου, που έχει ξεκίνησε μεταπτυ-χιακές σπουδές στη Ναυτική Μηχανολο-γία της Σχολής Επιστημών και Μηχανικήςτου Πανεπιστημίου του Newcastle.

Την υποτροφία του LIoyd’s Register Edu-cational Trust, από 10.000 λίρες Αγ-γλίας, έλαβε ο κ. Ελευθέριος Δέδες,απόφοιτος της Σχολής Ναυπηγών Μηχα-νολόγων του Μετσόβιου Πολυτεχνείου,ο οποίος έχει ήδη αρχίσει μεταπτυχιακόπρόγραμμα έρευνας, επιπέδου Masterof Philosophy διάρκειας 4 ετών, στο Πα-νεπιστήμιο του Southampton. Κατέχειτην αγγλική και τη γαλλική γλώσσα.

Ετήσια απονομή βραβείωναπό την Ένωση Eλλήνων Εφοπλιστών

Από αριστερά προς τα δεξιά: κ. Παναγιώτης Στεφανόπουλος (συνταξιούχος ναυτικός έτους 2007),κ. Απόστολος Πουλοβασίλης (Regional Marine Manager EMEA, Lloyd’s Register Group),

κ. Χρήστος Κανελλάκης, Αντιπρόεδρος Ε.Ε.Ε., κυρία Μαριέττα Χανδρή,κ. Νικόλαος Λίτινας, Γενικός Γραμματέας Υπουργείου Θαλασσίων Υποθέσεων, Νήσων & Αλιείας,

κ. Λάμπρος Καλιμανάς (συνταξιούχος ναυτικός έτους 2007), κ. Θεόδωρος Βενιάμης, Πρόεδρος Ε.Ε.Ε,κ. Ιωάννης Διαμαντίδης, πρώην Υπουργός Θαλασσίων Υποθέσεων, Νήσων & Αλιείας,

κυρία Σπυριδούλα Δρακοπούλου (υποτροφία εις μνήμη Αντωνίου Χανδρή), κυρία Ρένα Γουρδομιχάλη, κ. Νικόλαος Μπούχλας, (υποτροφία εταιρείας CARRAS HELLAS S.A.), κ. Ελευθέριος Δέδες (υποτροφία Lloyd’s

Register Educational Trust), μητέρα κου Αριστοτέλη Κονσολάκη (υποτροφία εις μνήμη Στάθη Γουρδομιχάλη).

γεύση

ΑΕΛΛΩ98

ΥΛΙΚΑ1 χεράκι αρνίσιο½ συκωταριά αρνίσια4 σκελίδες σκόρδο ψιλοκομμένο1 κρεμμύδι ψιλοκομμένο1 κούπα ντομάτα κονκασέ200 γρ. ρύζι γλασέ½ ποτήρι λευκό κρασί1 ματσάκι μαϊντανός ψιλοκομμένος1 ματσάκι άνηθος ψιλοκομμένοςαλάτι, πιπέρι½ ποτήρι κρασιού ελαιόλαδοβελόνα και κλωστή

η πρότασητου σεφ

Πιστός στην ελληνικήκουζίνα, ο σεφ του ΝΟΕ

Γιώργος Μοσχοβάκηςσάς προτείνει μια γευστική,

παραδοσιακή σαμιώτικη συνταγή,βασισμένη στο κρέας και γεμάτη

πλούσια αρώματα.

ΑΡΝΙΣΙΑ ΠΛΑΤΗ ΓΕΜΙΣΤΗ

ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΙΑ

- Ανοίγουμε την πλάτη του αρνιού.

- Ψιλοκόβουμε τα υλικά μας (συκωταριά, σκόρδο, κρεμμύδι, άνηθος, μαϊντανός, ντομάτα).

- Μαζεύουμε όλα τα υλικά κοντά στον χώρο όπου θα μαγειρέψουμε, για να αποφύγουμε περιττές κινήσεις.

ΕΚΤΕΛΕΣΗ

Σοτάρουμε τη συκωταριά, ρίχνουμε το κρεμμύδι και σβή-νουμε με το κρασί.

Προσθέτουμε το σκόρδο, την ντομάτα και το ρύζι και τέλοςρίχνουμε τον άνηθο και τον μαϊντανό και προσθέτουμε αλάτικαι πιπέρι.

Αφήνουμε το φαγητό να πάρει μία βράση και βάζουμε τοσκεύος στην άκρη για να κρυώσει.

Όταν κρυώσει η γέμιση, γεμίζουμε την πλάτη και τη ρά-βουμε με βελόνα και κλωστή.

Ψήνουμε το φαγητό σε μέτριο φούρνο για περίπου 2 ώρες.Σερβίρουμε με πατάτες φούρνου ή μακαρόνια (κατά προ-τίμηση Νο 6).

Καλή σας όρεξη!

Το αρνάκι είναι από τα πιο έντονα κρέατα,

με μεγάλη ποσότητα πρωτεΐνης. Αν και

κατηγορείται για το υψηλό ποσοστό λί-

πους, μπορούμε να αποφύγουμε τις «κακοτο-

πιές», επιλέγοντας κομμάτια από την πλάτη

και το μπούτι. Η πλούσια υφή του κρέατος

απαιτεί κόκκινα κρασιά, με τανικό δυναμικό

για τις πρωτεΐνες και οξύτητα για το λίπος.

Πρωταγωνιστής της γέμισης είναι η συκω-

ταριά που, με την πλούσια και μεταλλική

γεύση της, λειτουργεί περιοριστικά στον σωστό

συνδυασμό.


Χρώματα

και αρώματαοινογνωσία

Παρά

τον καλοκαιρινό

καιρό, οι οινικές

προτιμήσεις μας

παραμένουν

μάλλον

χειμωνιάτικες,

ιδιαίτερα όταν

συνοδεύουν

εδέσματα όπως

το αρνί, τα οποία

θέλουν

στην παρέα τους

έντονα κόκκινα

κρασιά,

που συνηθίζουμε

να πίνουμε

τον χειμώνα.

Της ΝεκταρίαςΜελικώκη,

Sommelier

Το σκόρδο και το κρεμμύδι

απαιτούν από το κρασί πικάντικο

χαρακτήρα, οπότε αποκλείουμε

νεαρά κρασιά, καθώς και αυτά

που δεν έχουν ωριμάσει σε

βαρέλι.

Το άμυλο του ρυ-

ζιού μπορεί να υποστηρί-

ξει ένα δυνατό κρασί, ο

μαϊντανός δίνει δροσιά,

ενώ η τομάτα, όταν μα-

γειρεύεται μαζί με αρνί,

αγαπάει μόνο έναν

σύντροφο… το Ξινό-

μαυρο!

Η αλήθεια είναι ότι,

όταν πρόκειται για αρνάκι,

το πρώτο κρασί που σκεφτό-

μαστε είναι το ευλογημένο Ξι-

νόμαυρο, καθώς οι πληθωρικές

τανίνες του ενώνονται με τις πρωτεΐνες,

ενώ η οξύτητά του «ξεκουράζει» τον ουρα-

νίσκο από τη λιπαρή υφή.

Το Ξινόμαυρο δεσπόζει στον μακεδο-

νικό αμπελώνα και λόγω των τανινών και

της οξύτητάς του απαιτεί χρόνια ωρίμανσης,

ώστε να στρογγυλέψει η γεύση του. Τα

αρώματά του είναι έντονα, με κυρίαρχο

αυτό της ντομάτας. Οινοποιείται μόνο του ή

μαζί με άλλες ελληνικές ή διεθνείς ποικι-

λίες. Δίνει τις εξής Ονομασίες Προελεύ-

σεως Ανωτέρας Ποιότητος: Νάουσα και

Αμύνταιο (100% Ξινόμαυρο), Γουμένισσα

(Ξινόμαυρο, Νεγκόσκα), Ρα-

ψάνη (Ξινόμαυρο, Σταυ-

ρωτό, Κρασάτο).

Αν και πολλοί τοπικοί οίνοι οφείλουν την

επιτυχία τους στο Ξινόμαυρο, δεν θα πρότεινα

κανέναν για αυτό το πιάτο. Συνήθως περιέ-

χουν τις ποικιλίες Syrah ή Merlot, τις οποίες

δεν θεωρώ κατάλληλες για το αρνάκι και

ακόμη περισσότερο για το συκώτι. Αν καταλή-

ξετε σε Ξινόμαυρο, σας προτείνω κάποιο

ΟΠΑΠ λόγω του αρρενωπού χαρακτήρα του.

Ελληνικές καιδιεθνείς ποικιλίες

Για τους λάτρεις των διεθνών ποικιλιών συνι-

στάται με ασφάλεια το Pinot noir (ευγενική

γαλλική ποικιλία, που μοιάζει πάρα πολύ με

το δικό μας Ξινόμαυρο), αλλά καλό θα είναι

να αποφύγετε τις πολύ κομψές εκφάνσεις της

κλασικής Βουργουνδίας.

Ένα Nebbiolo της βόρειας Ιταλίας θα μπο-

ρούσε να θέσει υποψηφιότητα στις επιλογές

μας, ιδιαίτερα όταν προέρχεται από το Barolo.

Κι αν ανησύχησαν οι ουκ ολίγοι φίλοι του

δυναμικού Cabernet Sauvignon, θα καθησυ-

χάσουν, αφού η αγαπημένη τους ποικιλία

σαφώς και μπορεί να είναι ένας άξιος συνοδός

του εύγευστου αυτού πιάτου.

Χωρίς να θέλουμε να δυσαρεστήσουμε

τους εραστές του λευκού κρασιού, οι επιλογές

μας είναι περιορισμένες. Για να μη χάσουμε τη

γεύση, θα πρέπει να ανατρέξουμε σε πληθω-

ρικά κρασιά, αρωματικά, με νεύρο και ωριμα-

σμένα σε βαρέλι. Από τον ελληνικό

αμπελώνα προτιμήστε γεμάτα, πλούσια και

αρωματικά Chardonnay (κυρίως από την Πε-

λοπόννησο ή τη Μακεδονία). Εναλλακτικά,

καταφύγετε σε Ασύρτικα των ίδιων περιοχών,

αλλά σε καμία περίπτωση από τη Σαντορίνη,

γιατί έχουν πιο θαλασσινό χαρακτήρα.

Από τον παγκόσμιο αμπελώνα επιλέξτε πε-

ριοχές του Νέου Κόσμου και όχι της Γαλλίας,

γιατί γενικά τα κρασιά της είναι πολύ ντελικάτα

για αυτό το πιάτο. Εξαιρετικά Chardonnay, Sau-

vignon blanc ωριμασμένα σε βαρέλι, αλλά και

πληθωρικά Riesling για τους πιο τολμηρούς

είναι έτοιμα να απογειώσουν τη γεύση σας!

100

Για τους λάτρεις των διεθνών ποικιλιών

συνιστάται με ασφάλεια το Pinot noir,

ευγενική γαλλική ποικιλία, που μοιάζει

πάρα πολύ με το δικό μας Ξινόμαυρο.

ΑΕΛΛΩ

ΟΜΙΛΙΑ

Την Παρασκευή 13 Μαΐου, πραγματοποιήθηκε στον

Όμιλο μια διπλή ομιλία, του ζεύγους Ζ. Μπουκουβάλα

- Α. Πρίνου.

Το μέλος μας, πλαστικός χειρουργός κ. Ζ. Μπουκου-

βάλας, ομίλησε με θέμα «Οι τελευταίες εξελίξεις στην

πλαστική χειρουργική».

Στη συνέχεια, η σύζυγός του, κα Α. Πρίνου, ανέπτυξε

το θέμα «Οι τελευταίες εξελίξεις στην αντιγήρανση».

ΕΠΙΔΕΙΞΗ ΜΟΔΑΣ

Την Παρασκευή 27 Μαΐου, η κα Έλενα Κουλαου-

ζίδου παρουσίασε, σε ειδική εκδήλωση του ΝΟΕ,

ανοιξιάτικα δερμάτινα ρούχα και δερμάτινα αξε-

σουάρ για κυρίες.

Επηκολούθησε

«cocktail».

ΑΕΛΛΩ102

Την Τετάρτη 15 Μαΐου, ο ΝΟΕ διοργάνωσε την καθιερωμένη

καλοκαιρινή βραδιά κάτω από την πανσέληνο, με μου-

σική, για τα μέλη και τους φίλους τους.

Η γνωστή από καιρό ολική έκλειψη της σελήνης προσέ-

δωσε μια διαφορετική νότα στη βραδιά.

Κατά την εκδήλωση, ετιμήθησαν τα μέλη που συνεπλή-

ρωσαν 50 χρόνια συνεχούς παρουσίας εις τον Όμιλο. Δυστυ-

χώς, μόνο πέντε από αυτά κατόρθωσαν να είναι παρόντα.

Σε παρόντες και μη, ευχόμαστε να συμμετέχουν στα δρώ-

μενα του ΝΟΕ για πολλά ακόμη χρόνια.

ΧΟΡΟΣ ΠΑΝΣΕΛΗΝΟΥ

εκδηλώσεις


ΑΕΛΛΩ104

Στο παρόν τεύχος θα βρείτε ένα φυλλάδιο που εκπονήθηκε επ’ευκαιρία της συμπληρώσεως 50 ετών από της κατακτήσεως τουπρώτου Ελληνικού Χρυσού Ολυμπιακού Μεταλλίου εις τηνΙστιοπλοΐαν στην Ολυμπιάδα της Ρώμης. Αναφέρεται στην ιστορίατης Ιστιοπλοΐας στους Ολυμπιακούς Αγώνες.

Επίσης, επισυνάπτεται και ένα DVD, το οποίο περιέχει τις προςτούτο διήμερες εκδηλώσεις που διοργάνωσε ο Ναυτικός ΌμιλοςΕλλάδος.Προτιμήσαμε όπως το DVD είναι σχεδόν αμοντάριστο και χωρίςεπεξηγήσεις, για να είναι πιο φυσικό.Πιστεύουμε ότι και τα δύο μπορούν να αποτελέσουν μέρος τηςαρχειοθήκης των μελών του Ομίλου μας.

Με φιλικούς χαιρετισμούςη Επιτροπή Επιμελείας της ύλης του

ΝΟΕ

Ευχαριστούμε θερμά τον ΣΚΑΪ και ειδικότερα τον δημοσιογράφο κ. Νικόλαο Σάλτα, ωςεπίσης και την εταιρεία P.C.PODIMATAS AUDIOVISUAL, που μας έδωσαν το υλικό του DVD

ΣΑΣ ΓΝΩΡΙζΟυΜΕ ΟΤΙ Ο ΝΟΕ ΘΑ ΠΑΡΑΜΕΙΝΕΙ ΚΛΕΙΣΤΟΣΑΠΟ 1 ΕΩΣ 21 ΑυΓΟυΣΤΟυ.

Ευχόμαστε στα μέλη μας καλό καλοκαίρι και καλές διακοπές.

Αγαπητά μέλη,

ΠΡΟΣΘΕΤΙΚΕΣ

Επώνυμο Όνομα Πατρώνυμο

SMITH HUNTER WILLIAM

ΑΡΓΥΡΟΠΟΥΛΟΣ ΑΓΓΕΛΟΣ ΠΕΤΡΟΣ (Ν. ΕΤΑΙΡΟΣ)

ΒΙΔΑΛΗΣ ΕΥΘΥΜΙΟΣ ΟΡΕΣΤΗΣ

ΔΕΜΟΣ ΣΤΑΥΡΟΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ

ΔΟΝΟΥΠΟΓΛΟΥ ΚωΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΠΑΝΤΕΛΗΣ

ΘωΜΟΠΟΥΛΟΥ ΑΝΤωΝΙΑ ΧΡΗΣΤΟΣ

ΚΑΣΙΜΑΤΗΣ ΓΕωΡΓΙΟΣ ΙωΑΝΝΗΣ

ΚΟΝΤΟΓΙΑΝΝΗΣ ΚωΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ

ΚΟΥΡΟΥΚΛΗΣ ΔΙΟΝΥΣΙΟΣ ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ-ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΣ

ΚΡΗΤΙΚΟΥ ΠΕΓΚΥ-ΠΑΝΑΓΙωΤΑ ΕΥΣΤΡΑΤΙΟΣ

ΚΥΡΙΑΚΟΠΟΥΛΟΣ ΠΑΡΙΣ-ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΟΔΥΣΣΕΑΣ

ΚωΝΣΤΑΝΤΙΝΙΔΗΣ ΙωΑΝΝΗΣ ΜΗΝΑΣ (Ν. ΕΤΑΙΡΟΣ)

ΜΠΡΑΒΟΣ ΦωΚΙωΝ ΙωΑΝΝΗΣ

ΝΕΖΕΡ ΦΙΛΙΠΠΟΣ-ΘΕΟΔωΡΟΣ ΙΟΥΛΙΟΣ

ΝΤΑΤΣΗΣ ΧΡΗΣΤΟΣ ΚωΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ (Ν. ΕΤΑΙΡΟΣ)

ΠΑΛΑΙΟΣ ΠΑΝΑΓΙωΤΗΣ ΚωΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ (Ν. ΕΤΑΙΡΟΣ)

ΠΟΥΛΙΟΣ ΓΕωΡΓΙΟΣ ΣΤΕΦΑΝΟΣ (Ν. ΕΤΑΙΡΟΣ)

ΣΙΝΙΟΣΟΓΛΟΥ ΝΙΚΗΤΑΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ

ΣΚΟΡΔΙΑΣ ΓΕωΡΓΙΟΣ ΙωΑΝΝΗΣ

ΣΚΟΡΔΙΑΣ ΙωΑΝΝΗΣ ΓΕωΡΓΙΟΣ

ΣΤΑΦΥΛΟΠΑΤΗΣ ΘΕΜΙΣΤΟΚΛΗΣ-ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΦΡΑΓΚΙΣΚΟΣ

ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΠΟΥΛΟΣ ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΙωΑΝΝΗΣ (Ν. ΕΤΑΙΡΟΣ)

ΧΡΥΣΟΧΟΣ ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΚωΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ

ΑΦΑΙΡΕΤΙΚΕΣ

Επώνυμο Όνομα Πατρώνυμο

EMBIRICOS GEORGE HARITON

ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ ΓΕωΡΓΙΟΣ Ε.

ΗΛΙΟΠΟΥΛΟΣ ΠΑΝΑΓΙωΤΗΣ

ΙΑΤΡΟΥ ΓΕωΡΓΙΟΣ ΚωΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ

ΙωΑΝΝΙΔΗΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ

ΚΑΡΡΕΡ ΕΔΟΥΑΡΔΟΣ ΕΡΡΙΚΟΣ

ΚΑΨΑΛΗΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΑΝΔΡΕΑΣ

ΚΕΦΑΛΟΓΙΑΝΝΗΣ ΝΙΚΗΤΑΣ Ν.

ΚΟΥΚΟΥΛΑΡΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ

ΚΟΥΡΤΑΛΗΣ ΚωΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΙωΑΝΝΗΣ

† ΚΟΥΤΡΟΥΜΠΗΣ ΚΥΡΙΑΚΟΣ Χ.

ΚωΝΣΤΑΝΤΙΝΙΔΗΣ ΓΕωΡΓΙΟΣ ΘΕΟΔωΡΟΣ

ΛΙΑΡΟΠΟΥΛΟΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΧΡΗΣΤΟΣ

ΛΥΡΙΝΤΖΗ ΚΑΛΛΙΟΠΗ ΚΥΡΟΣ

ΛωΣ ΔΙΑΜΙΑΝΟΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ

† ΜΙΜΙΚΟΠΟΥΛΟΥ ΕΛΕΝΗ ΚωΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ

ΜΠΑΚΟΥΡΗΣ ΚωΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΓΕωΡΓΙΟΣ

ΜΠΕΝΟΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΓΕωΡΓΙΟΣ

ΜΠΟΝΑΝΟΣ ΓΕΡΑΣΙΜΟΣ ΑΝΔΡΕΑΣ

ΜΠΟΥΓΑΣ ΓΕΡΑΣΙΜΟΣ-ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΧΡΙΣΤΟΣ

ΜωΡΑΪΤΟΥ - ΕΥΘΥΜΙΑΔΟΥ ΒΑΡΒΑΡΑ ΚΥΡΙΑΚΟΣ

ΝΙΚΟΛΑΙΔΗΣ ΠΑΥΛΟΣ ΚωΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ

† ΠΑΛΗΟΓΙωΡΓΟΣ ΛΕωΝΙΔΑΣ ΧΡΗΣΤΟΣ (Ν. ΕΤΑΙΡΟΣ)

ΠΑΛΛΑΣ ΙωΑΝΝΗΣ ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ (Ν. ΕΤΑΙΡΟΣ)

ΠΑΠΑΓΕωΡΓΙΟΥ ΑΓΗΣΙΛΑΟΣ ΦΙΛΙΠΠΟΣ

ΠΑΠΑΓΕωΡΓΙΟΥ ΑΝΤωΝΙΟΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ (Ν. ΕΤΑΙΡΟΣ)

ΠΑΠΑΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΣ ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ

ΠΑΠΑΔΗΜΗΤΡΟΠΟΥΛΟΥ ΕΛΕΝΗ ΚωΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ

ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ ΧΡΗΣΤΟΣ ΓΕωΡΓΙΟΣ

ΠΑΠΑΠΟΛΥΖΟΣ ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ ΦΙΛΗΜωΝ

ΠΑΤΕΡΑΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ ΗΛΙΑΣ

ΡΗΓΟΓΙΑΝΝΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ

ΣΑΜΠΑΝΗΣ ΚΥΡΙΑΚΟΣ ΓΕωΡΓΙΟΣ (Ν. ΕΤΑΙΡΟΣ)

ΣΤΑΜΑΤΑΚΗΣ ΣΠΥΡΙΔωΝΑΣ ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ

ΣΤΑΜΟΥ ΠΑΝΑΓΙωΤΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ (Ν. ΕΤΑΙΡΟΣ)

ΤΖΑΡΔΗΣ ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ ΣΤΑΥΡΟΣ (Ν. ΕΤΑΙΡΟΣ)

ΤΣΑΓΚΑΡΗ ΒΙΛΜΑ EDGAR

ΤΣΑΦΑΡΑΣ ΠΑΝΑΓΙωΤΗΣ ΝΙΚΗΤΑΣ

ΤΥΡΟΓΑΛΑΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ ΚωΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ

ΦΡΑΓΚΟΣ ΚωΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΜΙΧΑΗΛ

ΧΑΤΖΗΑΔΡΕΟΥ ΕΥΗ ΙωΑΝΝΗΣ

ΧΡΙΣΤΟΓΕωΡΓΗΣ ΠΑΝΑΓΙωΤΗΣ ΕΥΣΤΑΘΙΟΣ


Μεταβολές μελών(ΑΠΟ ΤΟΝ ΜΑΡΤΙΟ 2011 ΕΩΣ ΤΙΣ 17.6.2011)

19 αυΓουσΤου 1974

Έ ναρξις Σ χολείου Ιστιοπλοΐας Αρχαρίων

ΦωΤοΓραΦΙκΕσ αναμνησΕΙσ νοΕ

ΑΕΛΛΩ106

ΑΕΛΛΩ - τεύχος 31

Documents

Transcript of ΑΕΛΛΩ - τεύχος 31