Οικοτριβές #2

Η laquoανάπτυξηraquo κατέφθασε Μετά την πο-λυπόθητη δόση-φάντασμα που έλαβαν οι τράπεζές laquoμαςraquo η κυβέρνηση ξεκίνησε να κλίνει σε όλες τις πτώσεις την laquoανάπτυξηraquo Η χρεοκοπία αποφεύχθηκε η ανάπτυξη ήρ-θε μας λένε Γιrsquo αυτό και ο υπουργός Οικο-νομικών με περίσσεια αισιοδοξία έσπευσε να εξαγγείλει δεκαετές () πλάνο laquoαναπτυ-ξιακούraquo σχεδιασμού πράγμα που είχαμε να δούμε από τα στερνά της χούντας Η συ-νταγή γνωστή ξεπούλημα δημόσιας γης και λειτουργιών ιδιωτικοποίηση όλων των δημόσιων επιχειρήσεων άμεσα περαιτέρω απολύσεις στο δημόσιο τομέα προς όφελος της ανταγωνιστικότητας Φυσικά παρόλο

Oικοτριβέςποια laquoανάπτυξηraquo μάς πουλάνε

απορρίμματα με τους εργολάβους ή την κοινωνία Φεβρουάριος 2013 τ 2

του τουρισμού μέσα από ένα νομοσχέδιο ndash laquoσκούπαraquo που κυριολεκτικά σαρώνει την προστασία μεγάλων εκτάσεων γης ndash ιδιαίτε-ρα παραθαλάσσιων και χαρίζει δικαιώματα υπερδόμησης σε ξενοδοχεία-φρούρια Γενι-κότερα αυτήν την περίοδο προωθείται ένα εντελώς νέο πλαίσιο χωρικού σχεδιασμού που μόνο πρόδηλο στόχο έχει την προσέλ-κυση επενδύσεων ανεξαρτήτως κάθε περι-βαλλοντικού και κοινωνικού κόστους Πά-νω στηνhellip αναμπουμπούλα ζήτησαν και οι βιομήχανοι φτηνότερο ρεύμα (απειλώντας ότι θα φύγουν στην περισσότερο υποτιμη-μένη Βουλγαρία) και η κυβέρνηση έσπευ-σε να ικανοποιήσει άνευ όρων το αίτημά

τους ndash την ώρα που κόβεται το ρεύμα σε χιλιάδες σπίτιαhellip

Επιχειρείται η αποσάθρωση των δημόσιων δομών και υπηρεσιών που είναι επιφορτι-σμένες με την προστασία του περιβάλλο-ντος και των πόρων κάτι που διαφαίνεται και στο νέο οργανόγραμμα του ΥΠΕΚΑ που laquoψήνεταιraquo μείωση προσωπικού κατάργη-ση φορέων διαχείρισης Νatura και οργα-νισμών ρυθμιστικού μεγάλων πόλεων δι-οικητική υπαγωγή των δασικών εκτάσεων στις ανάγκες των εξορύξεων και της παρα-γωγής ενέργειαςhellip

τον κυρίαρχο λόγο περί του αντίθετου η χρεοκοπία έχει μπει μέσα στα σπίτια μας οι κοινωνικές παροχές μηδενίζονται ακόμα και ο κατώτατος μισθός κινδυνεύει και το περιβάλλον επανέρχεται στη laquoφυσικήraquo του θέση από πλευράς νεοφιλελεύθερου μπλοκ είτε εισέρχεται στους νόμους της αγοράς εί-τε θεωρείται παράπλευρη απώλεια

Μόνο το τελευταίο διάστημα από τις αρχές του χρόνου η κυβέρνηση της ΝΔ και των laquoπροθύμωνraquo διαρρέει εξαγγέλλει και προωθεί μέτρα που δικαιολογημέναhellip τρομάζουν

Επισημοποιήθηκε η παραχώρηση εξωφρε-νικών προνομίων στους μεγαλοεπενδυτές συνέχεια στη σελ 2

Oικοτριβές

Φεβρουάριος 2013 ndash τ 2

Συντακτική ομάδα Γιώργος Βελεγράκης Κώστας Ζαχαριάδης

Ιωάννα Θεοδοσίου Χάρης Κωνσταντάτος Γιάννης Μάργαρης Σίσ-

συ Πετράκου Ινώ Σιώζιου Δήμητρα Σπαθαρίδου Γιώργος Τσου-

ράκης Δημήτρης Τσούχλης Αλέξης Χαρίτσης Τάσος Χοβαρδάς

Πέτρος Ψαρρέας

Σχεδιασμός σελιδοποίηση Μυρτώ Μπολώτα

3 σκεπτικιστές της κλιματικής αλλαγής ενάντια στην πργματικότητα 4 laquoαπελευθέρωση της αγοράςraquo ενέργειαςraquo

5 χρεοκοπία των μηχανισμών εμπορίας ρύπων 6 η αλήθεια για τον Αχελώο 7 κινήματα και αγώνες ενάντια στα

φράγματα 8 χωροταξία και ιδιωτικά συμφέροντα η περίπτωση της Στερεάς 10 υπουργείο περιβάλλοντος ή γκισέ

bull η πρώτη πώληση έγινε στην Κασσιόπη 11-15 ΑΠΟΡΡΙΜΜΑΤΑ με τους εργολάβους ή την κοινωνία bull συνέ-

ντευξη με τον Θωμά Μπιζά bull αγώνες με επίκεντρο τη διαχείριση απορριμμάτων bull απόπειρες εφαρμογής τοπικών

σχεδίων bull ΣΜΑ Ευκαρπίας bull μη αποδοτική η επεξεργασία σύμμεικτων bull φορείς κοινωνικής οικονομίας και διαχεί-

ριση αποβλήτων 16 διεθνείς ειδήσεις 17 η Διάσκεψη των Λαών στη Χιλή 18 προς την ουτοπία 19 το μέλλον

παρόλα αυτά σχεδιάζεται 20 παράκτιο μέτωπο Αττικής στο Σαρωνικό 21 ζητήματα αξιών στην περιβαλλοντική

εκπαίδευση 22 διάλογοι τα οικολογικά κινήματα πολιτών 23 περιβάλλον και laquoμετα-πολιτικήraquo 24 είδαμε

περιεχόμενα

Μαζί με τη ζοφερή για την κατάσταση του περιβάλλοντος εικόνα που συνθέτουν πολλά από τα θέματα που περιλαμβάνονται στις σελίδες αυτού του τεύχους (για τα απορρίμ-ματα την ενέργεια τις εκποιήσεις δημόσι-ας περιουσίας τις δημόσιες μεταφορές) οι παραπάνω εξελίξεις δεν αφήνουν κανένα περιθώριο αισιοδοξίας ή εφησυχασμού σε όσουςες νοιάζονται και δρουν για τα οικο-λογικά ζητήματα ποιότητας ζωής

Τα όσα δρομολογούνται σήμερα στο πεδίο της laquoανάπτυξηςraquo όπως την εννοούν και επι-βάλλουν οι κυρίαρχες δυνάμεις αφενός δεν αφορούν τα μεγαλύτερα κομμάτια της κοι-νωνίας και δη τις κοινωνικά και οικονομι-κά πληττόμενες τάξεις καθώς αυτές laquoέχουν λαμβάνεινraquo τα κόστη και όχι τα οφέλη και αφετέρου υπονομεύουν κάθε μελλοντική προοπτική Σήμερα για τις κυρίαρχες δυ-νάμεις υφίσταται μόνο ένα δυνατό μοντέλο επιτυχημένης ανάπτυξης εντός του οποίου οι κοινωνίες και το περιβάλλον γίνονται

μηνιαίο ένθετο στην laquoΑυγήraquo της Κυριακής

αντικείμενο αξιολόγησης και φαντασιακής τοποθέτησης σε μια κλίμακα που μετρά την πρόοδό τους με βάση αυτό

Στον αντίποδα η Αριστερά και τα κοι-νωνικά κινήματα πρέπει και μπορούν να αναδομήσουν την έννοια της ανάπτυξης θέτοντας την στη βάση της οικονομίας των αναγκών και πλαισιώνοντάς την με την απαραίτητη χωρική κοινωνική και περι-βαλλοντική δικαιοσύνη Τα κοινωνικά δι-καιώματα η δημοκρατία η ποιότητα ζωής και η προστασία του περιβάλλοντος είναι

αναγκαία σε αυτό το πλαίσιο Ο δε οικολο-γικός μετασχηματισμός ο επανασχεδιασμός της οικονομίας δεν είναι τακτικές επιλογές αλλά στρατηγική κατεύθυνση που πρέπει να επιδιώκουμε και να επικαιροποιούμε συνεχώς

η συντακτική ομάδα

συνέχεια από τη σελ 1

laquoΓιατί συνεχίζουν οι αγρότες Δεν μπορώ να πατήσω ένα κουμπί και να τα λύσω όλαraquo Αυτή ήταν η απορία του υπουργού Γεωργίας για τις κινητοποιήσεις των αγροτών

Απrsquo ότι φαίνεται όμως δεν αναρωτιέται σε ποιες συνθήκες καλούνται οι αγρότες να παράξουν και ποια είναι η προοπτική τους για το μέλλον

Με τις τελευταίες μνημονιακές ρυθμίσεις περικόπηκαν οι αγροτικές συντάξεις αυξή-θηκαν οι εισφορές υγειονομικής περίθαλψης και περικόπηκαν τα γεωργικά προγράμ-ματα Παράλληλα μειώθηκε η επιστροφή ΦΠΑ στους αγρότες η επιδότηση του ΕΦΚ στο πετρέλαιο και το 2013 αυξήθηκαν τα αγροτικά τιμολόγια της ΔΕΗ κατά 127 Όταν μάλιστα οι τιμές στα εφόδια αυξάνο-νται το κόστος παραγωγής εκτοξεύεται σε σημείο που κάνει την παραγωγή ασύμφο-ρη Απrsquo ότι φαίνεται οι αγρότες θα γίνουν είλωτες στα ίδια τους τα χωράφια αν δεν αλλάξει η κατάσταση

Τους τελευταίους μήνες η αγροτική πίστη δέχτηκε ένα ισχυρό χτύπημα με την πώληση της ΑΤΕ γεγονός που κορύφωσε την έλλει-ψη ρευστότητας Η υποθηκευμένη αγροτική γη περιμένει ακόμα να εξασφαλιστεί -πιθα-νά μάταια- και οι μικρομεσαίες αγροτικές επιχειρήσεις βρίσκονται στην αναζήτηση ευνοϊκής δανειοδότησης Ας μη μιλήσουμε και για τα νέα φορολογικά μέτρα

Σε όλη αυτή την κατάσταση τα 35 μπλόκα ανά τη χώρα μπορεί να μοιάζουν γραφικά

σε κάποιους Αλλά σήμερα περισσότερο από κάθε άλλη φορά αντανακλούν την αγωνία του αγροτικού κόσμου και ιδίως των νέ-ων γεωργών για την επιβίωσή τους για τη διατήρησή τους στο γεωργικό επάγγελμα στην παραγωγή και στη γη τους

Το ζήτημα είναι πέρα από την αναγνώ-ριση του δίκαιου των αιτημάτων των γε-ωργών να προωθηθεί μια νέα προοπτική για το γεωργικό κόσμο Μια προοπτική με επίκεντρο μια συγκροτημένη εθνική αγρο-διατροφική πολιτική που θα στοχεύει στην ανατροπή του σημερινού παραγωγικού και διατροφικού μοντέλου και στην εδραίωση ενός νέου Ενός μοντέλου που θα βασίζε-ται στην αειφόρο ανάπτυξη στην αντιμε-τώπιση της τροφής ως κοινωνικό αγαθό θα στηρίζει τους μικρομεσαίους παραγω-γούς και την κοινωνία της υπαίθρου θα διαφυλάττει το περιβάλλον θα προωθεί την αλληλεγγύη και τη συνεργασία παρα-γωγών και καταναλωτών ωθώντας τους στην ενεργό συμμετοχή για τη διαμόρφωση ενός προοδευτικού κινήματος παραγωγών

- καταναλωτώνΔεν μπορεί να υπάρξει παραγωγική ανα-

συγκρότηση της χώρας χωρίς την παραγω-γική ανασυγκρότηση του αγροτικού τομέα Στο πλαίσιο της ευρωπαϊκής αγροτικής πο-λιτικής είναι καθοριστικό να δούμε τι πε-ριθώρια ανατροπών προς όφελος της χώ-ρας υπάρχουν

Είναι πλέον η στιγμή που η αριστερά- και μάλιστα με την προοπτική της διακυβέρ-νησης- μπορεί να δώσει διέξοδο σε παρα-γωγούς και καταναλωτές Να διατυπώσει με σαφήνεια προτάσεις για την ποιοτική γεωργία τη βιοκαλλιέργεια ως τρόπο πα-ραγωγής που μπορεί να δώσει ποιοτικά και ασφαλή τρόφιμα Να αναδείξει ένα δημο-κρατικό τρόπο σχεδιασμού της παραγωγής για την κάλυψη των διατροφικών αναγκών μας και την αντιμετώπιση της πείνας Να διαφυλάξει και να ενισχύσει την άμεση συν-διαλλαγή παραγωγών και καταναλωτών για να περιορίσει τη μεσιτεία και για να σπάσει το ολιγοπώλιο στην αγορά τροφίμων που οδηγεί στην αύξηση των τιμών

Η γεωργία μπορεί όντως να αποτελέσει μοχλό διεξόδου από την κρίση αν ανα-γνωριστεί ως στρατηγικός τομέας της πα-ραγωγής και υποστηριχτεί αντίστοιχα από μια αριστερή οπτική Θα πρέπει να υπάρ-ξει ένα χρηματοπιστωτικό σύστημα που θα στηρίζει την προνομιακή χρηματοδότηση των γεωργών των γεωργικών επιχειρήσε-ων και την αγροτική πίστη Οι επιχειρήσεις του αγροτικού τομέα που είναι στρατηγι-κής σημασίας θα πρέπει να διασφαλιστούν Ο συνεργατισμός μπορεί να δώσει διέξοδο στον κόσμο της υπαίθρου αλλά οφείλει να επαναπροσδιοριστεί σε υγιείς βάσεις

Το laquoαγροτικό ζήτημαraquo δεν είναι ένα συ-ντεχνιακό ζήτημα Είναι ένα κοινωνικό θέ-μα Οι γεωργοί παράγουν την τροφή μας Οι γεωργοί σε μεγάλο βαθμό διαχειρίζονται το νερό μας και τα εδάφη μας Δεν μπορεί να μη μας αφορά το τι παράγουν πώς το παράγουν πώς φτάνει σε εμάς

Τα μπλόκα τους ίσως μας δείξουν τους τρόπους να laquoξεμπλοκάρουμεraquo

ΙΘ

το σχόλιο του μήνα

Αναμένουμε σχόλια προτάσεις και άρθρα

στο email oikotrivesgmailcom

Πηγές σχολιασμός και επιπλέον κείμενα στο blog

oikotriveswordpresscom

02

Μετά το laquoδοκιμαστικόraquo πρώτο τεύχος προχωρή-σαμε ήδη από το δεύτερο τεύχος (ενώ το σχεδιά-ζαμε για αργότερα) σε αύξηση της ύλης στις 24 σελίδες Κάθε συνεισφορά ευπρόσδεκτη

OικοτριβέςΦεβρουάριος 2013 ndash τ 2 03

Τον Ιανουάριο η Αυστραλία βίωσε κα-ταστροφικές δασικές πυρκαγιές εν μέσω του εντονότερου καύσωνα των τελευταί-ων ογδόντα ετών Οι πυρκαγιές σημειώθη-καν σε έξι πολιτείες όπου καταστράφηκαν περισσότερα από 50000 στρέμματα δασι-κής και γεωργικής γης Ο παρατεταμένος καύσωνας που πυροδότησε τις πυρκαγιές ανάγκασε τους μετεωρολόγους να προσθέ-σουν καινούρια χρώματα στους μετεωρο-λογικούς χάρτες ώστε να δείξουν πότε η θερμοκρασία ξεπερνάει τους 500 C Μέχρι σήμερα οι θερμοκρασίες 48-500 C θεωρού-νταν οι υψηλότερες και αποτυπώνονταν με μαύρο χρώμα στους χάρτες Τον Ιανουάριο εμφανίστηκε το μωβ για θερμοκρασίες άνω των 500 C και το ροζ για θερμοκρασίες άνω των 520 C

Αν και οι Αυστραλοί είναι συνηθισμένοι στις υψηλές θερμοκρασίες κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού οι καιρικές συνθήκες του περασμένου μήνα θεωρούνται κάτι και-νούργιο Στις 7 Ιανουαρίου το θερμόμετρο άγγιξε τους 490 C που μέχρι τότε ήταν το εθνικό ρεκόρ Ακριβώς την επόμενη μέρα ξεπεράστηκε

Σύμφωνα με τον περιβαλλοντολόγο και ακτιβιστή για το κλίμα T Flannery η κα-τάρριψη τόσων ρεκόρ θερμοκρασίας είναι δείκτης της αλλαγής του κλίματος στην Αυστραλία και δεν συνιστά απλά ένα με-μονωμένο περιστατικό Το φαινόμενο εί-χε προβλεφθεί από επιστήμονες δεκαετίες πριν και σχετίζεται με την αυξανόμενη συ-γκέντρωση αερίων του θερμοκηπίου στην ατμόσφαιρα Οι πρωτοφανείς καιρικές συν-θήκες ωθούν πλέον τους Αυστραλούς να ξανασκεφτούν τη στάση τους απέναντι στην κλιματική αλλαγή

Νέα κανονικότητα τα ακραία καιρικά φαινόμενα

Οι μετεωρολογικές υπηρεσίες δηλώνουν ότι δεν πρόκειται για μεμονωμένο περιστατι-κό ακραίων καιρικών φαινομένων αλλά για μια καινούργια κανονικότητα Ενδεικτικό είναι ότι με βάση τα στοιχεία της Εθνικής Ωκεανογραφικής και Ατμοσφαιρικής Υπη-ρεσίας (NOAA) των ΗΠΑ το 2012 ήταν η δέκατη πιο θερμή χρονιά παγκοσμίως από το 1880 όταν ξεκίνησε η τήρηση αρχείων ενώ όλα τα έτη του 21ου αιώνα (2001-2012) βρίσκονται μέσα στα δεκατέσσερα θερμότε-ρα έτη της ίδιας περιόδου

Η Αυστραλία είναι ο μεγαλύτερος εξαγω-γέας άνθρακα το καύσιμο με τη μεγαλύτερη παραγωγή αερίων του θερμοκηπίου έχει ένα ιδιαίτερα ισχυρό λόμπυ εξορύξεων και είναι ο μεγαλύτερος κατά κεφαλή ρυπαντής άνθρακα μεταξύ των χωρών του ΟΟΣΑ

Στο πολιτικό σκηνικό η πρωθυπουρ-γός της Αυστραλίας J Gillard δήλωσε ότι laquoαν και δεν μπορούν όλα τα φαινόμενα να οφείλονται στην κλιματική αλλαγή γνω-ρίζουμε ότι με την πάροδο του χρόνου θα βιώσουμε πιο ακραίες καιρικές συνθήκες και φαινόμενα ως αποτελέσματα της κλι-ματικής αλλαγήςraquo

Ο W Truss ηγέτης της (συντηρητικής) αντιπολίτευσης ισχυρίστηκε ότι είναι απο-λύτως απλοϊκό να συνδέονται οι καταστρο-φικές αυτές πυρκαγιές με την κλιματική αλλαγή

Σε συνέντευξή της στο Democracy Now η A Rose ιδρυτικό μέλος και πρόεδρος της αυστραλέζικης οργάνωσης Youth Climate Coalition αναφέρεται στο πώς γίνεται γνω-στή μέσω των ΜΜΕ η σύνδεση των ακραίων καιρικών φαινομένων και της κλιματικής αλλαγής Κάποια μέσα ρητά αναφέρονται στη σύνδεση μεταξύ των δύο φαινομένων ενώ κάποια άλλα την αγνοούν Το κίνημα για την κλιματική αλλαγή στην Αυστραλία προσπαθεί να κάνει γνωστή αυτή τη σύν-δεση και να ισχυροποιήσει την κινηματική και επιστημονική κοινότητα ώστε να αντι-μετωπίσει όχι μόνο τις βραχυπρόθεσμες επι-πτώσεις αλλά και μακροπρόθεσμα σχετικά με τα ακραία καιρικά φαινόμενα που αντι-μετωπίζει η χώρα τα ζητήματα της διατρο-φικής ασφάλειας της υγείας της αντοχής και προσαρμογής των υποδομών

Στην επιστημονική κοινότητα ενώ οι ερευνητές μετά τις μεγάλης εμβέλειας πυρ-καγιές που απείλησαν τα σπίτια και τις ζωές των Αυστραλών το 2009 ήταν έτοιμοι να τις συνδέσουν άμεσα με την κλιματική αλλαγή η σημερινή σιωπή τους είναι αξιοσημείωτη Σε περσινό άρθρο Αυστραλών ερευνητών προβλεπόταν ο αυξημένος κίνδυνος πυρ-καγιών στις περιοχές που σήμερα βιώνουν τις χειρότερες συνέπειες του φαινομένου Αν και στο άρθρο αναφερόταν ότι οι κλιματι-κές τάσεις που προβλέπονται για το μέλλον αποτελούν συνέπεια της κλιματικής αλλα-γής επισημαίνεται επίσης ότι η συγκεκρι-μένη έρευνα δεν μπορεί να διαχωρίσει την επιρροή του φαινομένου αν είναι υπάρ-χουσα από τη φυσική μεταβλητότητα του

laquoσκεπτικιστέςraquo της κλιματικής αλλαγής ενάντια στην πραγματικότητα

κλίματος Αυτή η δήλωση έδωσε τροφή στους σκε-πτικιστές της κλιματικής αλλαγής

Οι πολυεθνικές χρηματοδοτούν τους αρνητές του φαινομένου

Κι ενώ αυτά συμβαίνουν στην Αυστραλία στο δι-εθνές σκηνικό αποκαλύ-πτεται η προσπάθεια των εξορυκτικών εταιριών να ενισχύσουν τον κλιματι-κό σκεπτικισμό χρηματο-δοτώντας πανεπιστημια-κά και ερευνητικά κέντρα που είτε αρνούνται ολικά το φαινόμενο της κλιμα-τικής αλλαγής είτε την αποσυνδέουν από τις αν-θρωπογενείς αιτίες Όπως αναφέρει πρόσφατο άρθρο στη βρετανική Independent ο αμερικάνικος όμιλος επι-χειρήσεων Koch Industries Inc με δρα-στηριότητες στη βιομηχανία πετρελαίου χημικών και φυσικού αερίου έχει χρημα-τοδοτήσει τα τελευταία χρόνια παρόμοιες ερευνητικές ομάδες Μόνο για την περίοδο 2007-2010 ο όμιλος δαπάνησε πάνω από 10 εκ δολάρια μέσω θυγατρικών του ιν-στιτούτων (πχ το Knowledge and Progress Fund) στην έρευνα ενάντια στην ύπαρξη του φαινομένου της κλιματικής αλλαγής Ενδεικτικό είναι ότι για το 2011 το 15 των εσόδων του πανεπιστημίου George Masson στις ΗΠΑ (με έντονη ερευνητική παρουσία στο πλαίσιο του κλιματικού σκε-πτικισμού) προήλθε από τον όμιλο Koch Industries Inc O R Brulle κοινωνιολόγος στο πανεπιστήμιο Drexel της Φιλαδέλφει-ας σημειώνει ότι την τελευταία δεκαετία περίπου 500 εκ δολάρια έχουν δοθεί μέ-σω ανώνυμων δωρεών από επιχειρήσεις σε οργανισμούς με στόχο την υπονόμευση του φαινομένου της κλιματικής αλλαγής Με την ανωνυμία τους υποστηρίζει προ-σπαθούν να υπονομεύσουν και τη στόχευ-ση της κοινής γνώμης απέναντι τους ως υπαίτιους αλλά και αρνητές του φαινομέ-νου της κλιματικής αλλαγής

ΙΝΩ ΣΙΩΖΙΟΥ ΓΙΩΡΓΟΣ ΒΕΛΕΓΡΑΚΗΣ

Συνέντευξη της Anna Rose του Youth Climate Coallition στην εκπομπή Democracy Now για τις καταστροφικές πυρκαγιές στην Αυστραλία και τη σύνδεση τους με την κλιματική αλλαγή Διαθέσιμη στο httpwwwdemocracynoworg

Τα στοιχεία της Διακυβερνητικής Επι-τροπής του ΟΗΕ (Intergovernmental Panel on Climate Change ndash IPCC) για την κλιματική αλλαγή (Η 5η αναφορά αποτίμησης αναμένεται να ολοκληρω-θεί το 201314) Διαθέσιμα στο httpwwwipccch

Τα στοιχεία του 2012 της Εθνικής Ωκε-ανογραφικής και Ατμοσφαιρικής Υπη-ρεσίας (NOAA) των ΗΠΑ για το κλίμα παγκόσμια Διαθέσιμα στο httpwwwncdcnoaagovsotc

Ο ιστοχώρος του Climate Space 2013 που θα φιλοξενηθεί στο Παγκόσμιο Φό-ρουμ της Τυνησίας 26-30 Μαρτίου Ακτιβιστές-τριες κοινωνικά κινήματα και συλλογικότητες θα βρεθούν να συ-ζητήσουν τα αίτια τις επιπτώσεις τους αγώνες τις εναλλακτικές λύσεις και τις στρατηγικές για την αντιμετώπιση της κλι-ματικής αλλαγής Διαθέσιμα στο httpclimatespace2013wordpresscom

δε ί τε δ ιαβάστε

Oικοτριβές


laquoαπελευθέρωση της αγοράςraquo ενέργειας ή ο εγκλεισμός αναγκών στην ελευθερία του κέρδους

04

Η laquoαπελευθέρωση ndash απορρύθμιση των αγορώνraquo και οι ιδιωτικοποιήσεις αποτελούν δύο από τις laquoδέκα εντολέςraquo της περιώνυ-μης laquoΣυναίνεσης της Ουάσινγκτονraquo1 που κωδικοποίησαν τα νεοφιλελεύθερα προ-τάγματα Οι laquoπιονιέροιraquo του νεοφιλελευ-θερισμού laquoρίχνουνraquo το σύνθημα laquoη κρίση ως ευκαιρίαraquo Η Ελλάδα έχει μείνει πίσω Είναι 7η μεταξύ 18 χωρών της ΕΕ στις ιδι-ωτικοποιήσεις ως ποσοστό του ΑΕΠ μετα-ξύ 1989-20082

Η ενέργεια προβάλλει ως χαρακτηριστικό παράδειγμα Το μέγεθος του διακυβεύματος σκιαγραφείται από την ισχύ των εγχώρι-ων και διεθνών ομίλων που εμπλέκονται Ενδεικτικά όμιλοι Λάτση Βαρδινογιάννη Μυτιληναίου Μπόμπολα Κοπελούζου Πε-ριστέρη-Καμπά Μελλισανίδη Ρόκα η γαλ-λική EDF η ιταλική Edison οι ισπανικές Iberdrola και Endesa

Το υπόβαθρο του διακυβέυματος αφορά α) την κερδοφόρο διέξοδο συσσωρευμένων κεφαλαίων προς τους τομείς των δημοσίων αγαθών που καλύπτουν ζωτικές κοινωνι-κές ανάγκες και συνδέονται με σημαντικές δημόσιες επενδύσεις και υποδομές υψη-λές ανελαστικότητες ζήτησης πολύ χαμη-λό επενδυτικό laquoρίσκοraquo και τιμές laquoδωρεάςraquo ελέω κρίσης β) την επέκταση του ελέγχου του κεφαλαίου στις ζωτικές συνθήκες κοι-νωνικής αναπαραγωγής γ) την εκμετάλ-λευση κρίσιμων φυσικών διαθεσίμων

Ηλεκτρική ενέργεια η αγορά και ο hellip laquoορθολογισμόςraquo της

Πολύς λόγος γίνεται το τελευταίο διάστη-μα για ανάγκη εξορθολογισμού της αγοράς άρσης των στρεβλώσεων των μονοπωλια-κών δομών και ολοκλήρωσης της απελευθέ-ρωσης Ενδεικτικά αναφέρονται τα ελλείμ-ματα του ΛΑΓΗΕ (Λειτουργός της Αγοράς Ηλεκτρικής Ενέργειας) - 3315 εκατ euro για το 2012 ενώ σωρευτικά προβλέπεται ότι θα εκτιναχθούν στα 4736 εκατ euro το 2013 και στα 905 εκατ euro το 20143 Τα ταμειακά ελλείμματα και η αύξηση κόστους της ΔΕΗ που laquoεπέβαλλανraquo αυξήσεις στα τιμολόγια (2013) αν και προβλέπονταν στην τελευ-ταία έκθεση της τρόικα 11-2012 Η άρση των στρεβλώσεων της χονδρεμπορικής αγο-ράς πχ του Μηχανισμού Ανάκτησης Με-ταβλητού Κόστους (ΜΑΜΚ) ο οποίος με την τροποποίηση του 2010 εξασφάλισε στους μεγάλους ιδιώτες παραγωγούς από φυσικό αέριο (φα) αμοιβή βάσει του μεταβλητού κόστους τους συν ένα 10 προκαλώντας στη ΔΕΗ ζημιά 270 εκατ euro το 2012 και της λιανικής αγοράς με κατάργηση των

σταυροειδών επιδοτήσεων και πλήρη απε-λευθέρωση των τιμολογίων την 1-7-2013 ώστε laquo[hellip] κάθε καταναλωτής να τιμολο-γείται με βάση το κόστος που προκαλείraquo4 με ταυτόχρονη βέβαια πρόβλεψη ότι laquolaquoη ανοδική αυτή πορεία του κόστους [hellip] θα συνεχισθεί μέχρι το 2030raquo5

Ποια είναι όμως η κύρια όψη των πραγμάτων

Η εισαγωγή ιδιωτών παραγωγών στην ηλεκτρική ενέργεια απαίτησε ισχυρή επι-δότηση από το κράτος προκειμένου να εξα-σφαλιστεί η κερδοφορία των επενδύσεων Έτσι ερμηνεύονται μεταξύ άλλων ο ΜΑΜΚ και το σύστημα εγγυημένων τιμών (Feed in Tariff ndashFIT) στις ΑΠΕ για την εξασφάλιση υψηλής κερδοφορίας με ταυτόχρονη άρση κάθε χωροταξικής ρύθμισης και περιβαλλο-ντικής προστασίας για την προώθηση της laquoπράσινηςraquo επιχειρηματικότητας και των βιομηχανικών ΑΠΕ Ενώ τα κάθε είδους ελλείμματα (πχ ΛΑΓΗΕ) οι διαρκείς αυ-ξήσεις των τιμολογίων (αύξηση της μέσης τιμής πάνω από 80 την περίοδο 2001-2012) κα δεν αποτελούν συνέπειες αστο-χιών στρεβλώσεων και κακών σχεδιασμών που δεν επιτρέπουν την εύρυθμη και αντα-γωνιστική λειτουργία της αγοράς που θα μεγιστοποιήσει το κοινωνικό όφελος κατά τη νεοφιλελεύθερη αφήγηση

Αντίθετα αποτελούν τα σχεδιασμένα με-

ταβατικά στάδια προώθησης της ίδιας της απελευθέρωσης της αγοράς Ενδεικτικά τα ελλείμματα του ΛΑΓΗΕ οδήγησαν στην έκτακτη εισφορά στις ΑΠΕ στην προώθηση των μεγάλων έργων fast track έναντι των μικρών (εφόσον προωθήθηκε η απαραίτη-τη κοινωνική συναίνεση για την laquoπράσινηraquo επιχειρηματικότητα και την ύπαρξη της αγοράς) και στην έναρξη laquoεκκαθάρισηςraquo της laquoαγοράςraquo υπερ των μεγάλων ομίλων και των βιομηχανικών ΑΠΕ

Συνεπώς η ίδια η μετατροπή της ενέργειας από δημόσιο κοινωνικό αγαθό σε εμπόρευ-μα απαιτεί όλα τα παραπάνω με κεντρικές συνιστώσες της την εκτόξευση των τιμολο-γίων την απαξίωση και εκποίηση του δη-μοσίου τομέα (ΔΕΠΑ ΔΕΣΦΑ ΔΕΗ) και την εκχώρηση δημοσίων εκτάσεων πόρων και υποδομών για τη δημιουργία ανταγωνιστι-κής κερδοφόρας αγοράς

Εξάλλου η απάντηση του laquoεξορθολογι-σμούraquo δίνεται από την ίδια τη ΡΑΕ με την πλήρη αναδιάρθρωση της εγχώριας χον-δρεμπορικής και λιανικής αγοράς για την προσαρμογή στο Ενιαίο Μοντέλο Ευρω-παϊκής Αγοράς μετά το 2015 Η σημερινή λειτουργία της υποχρεωτικής συμμετοχής στη χονδρεμπορική αγορά (mandatory pool) αντικαθίσταται από ένα υβριδικό σύστημα laquoεικονικών μονάδων παραγωγήςraquo (Virtual Power Plant) και του γαλλικού συστήματος ΝΟΜΕ το οποίο απειλείται με κατάρρευση στη Γαλλία Έτσι μεταξύ άλλων προωθείται

Στη Γερμανία από το 2007 πάνω από 44 νέες δημοτικές ενεργειακές επιχειρήσεις (Stadwerke) έχουν συσταθεί και πάνω από 100 εκχωρήσεις δικαιωμάτων διανομής προμήθειας και υπη-ρεσιών ενέργειας έχουν επιστρέψει στο δημόσιο Σύμπραξη 6 δήμων στη Βόρεια Ρηνανία-Βε-στφαλία αγόρασε το 2010 την 5η μεγαλύτερη εταιρία παραγωγής ενέργειας Evonik-Steag αντί 649 εκατ euro Έως το 2016 σχεδόν το σύνολο των συμβάσεων παραχώρησης μεταξύ δήμων και ιδιωτών εκπνέουν Τα δύο τρίτα των γερμανικών δήμων μεταξύ των οποίων η Στουτγάρδη η Φρανκφούρτη και το Βερολίνο προσανατολίζονται στην 100 επαναφορά της προμήθειας και των δικτύων διανομής υπό δημόσιο έλεγχο Στην κατεύθυνση αυτή ορ-γανώνονται μαζικές καμπάνιες και δημοψηφίσματα ευρείας κοινωνικής υποστήριξης

η συνολική απελευθέρωση των τιμολογί-ων και η υποχρεωτική πρόσβαση ιδιωτών προμηθευτών παραγωγών και μεγάλων καταναλωτών στη χαμηλού κόστους ηλε-κτροπαραγωγή λιγνιτικών και υδροηλεκτρι-κών μονάδων της ΔΕΗ μέσω δημοπρασιών 1600 MW αίροντας το ανταγωνιστικό πλε-ονέκτημα της ΔΕΗ αλλά και τη δυνατότητα μετακύλησης του υψηλού laquoκέρδους σπανι-ότηταςraquo υπέρ των καταναλωτών6

Αγορά εναντίον δημοκρατίας κοινωνικών αναγκών φυσικού περιβάλλοντος

Η αγορά δεν είναι ένας laquoουδέτεροςraquo χώ-ρος ένα τεχνικό μέσο που απλώς ρυθμί-ζει το ύψος των τιμών τον τρόπο διανο-μής και την ποσότητα των παραγόμενων αγαθώνυπηρεσιών Είναι ο χώρος στον οποίο laquoπραγματοποιείταιraquo η υπεραξία και το κέρδος σύμφωνα με τους όρους του ανταγωνισμού συμπυκνώνοντας αξίες και δομικά χαρακτηριστικά της καπιταλιστικής κοινωνικής οργάνωσης Το laquoεμπόρευμαraquo ενέργεια θα παράγεται με βάση τις laquoτιμές παραγωγήςraquo δηλαδή το κόστος παραγω-γής πολλαπλασιασμένο με το μέσο ποσοστό κέρδους της οικονομίας

Ο ενδοκλαδικός ανταγωνισμός θα laquoαπο-φασίσειraquo για τη χωροθέτηση το ενεργειακό ισοζύγιο το βαθμό αποκέντρωσης τις πη-γές ενέργειας τις τεχνολογίες την κλίμακα τις επενδύσεις τα δίκτυα κλπ Ενώ η laquoβι-ώσιμηraquo αποδοτικότητα των επενδύσεων θα καθορίσει σε τελική ανάλυση τα επίπεδα περιβαλλοντικής προστασίας Οι επενδυτές

Το παράδειγμα της Καλιφόρνια αναδεικνύ-ει γλαφυρά τις συνέπειες ιδιωτικοποίησης της ενέργειας Ένα καρτέλ τριών εταιρειών Pacific Gas and Electric Southern California Edison San Diego Gas and Electric με τη laquoσυμβολήraquo της περίφημης Enron laquoκατά-φερεraquo μέσα σε 4 χρόνια μέσω χειραγώ-γησης τιμών να επιβάλλει αυξήσεις τι-μών στη χονδρεμπορική αγορά πάνω από 1000 (από ~ 004 σε ~04 $kwh ) και ~ 300 στη λιανική - San Diego πλήρως απελευθερωμένη Μέσα σε ένα χρόνο η συνολική αξία του ρεύματος που πωλήθη-κε εκτινάχθηκε από 743 δις $ σε 2797 δις $ Οι προσπάθειες χειραγώγησης των τιμών με laquoαπόσυρσηraquo διαθέσιμης ισχύος οδήγησαν τον Μάρτη του 2001 σε αλλε-πάλληλα μπλακάουτ αφήνοντας 15 εκατ ανθρώπους χωρίς ρεύμα

OικοτριβέςΦεβρουάριος 2013 ndash τ 2

Ετήσια Έκθεση (2012) της βρετανι-κής ΜΚΟ Sandbag για τις τελευταίες εξελίξεις στον ευρωπαϊκό μηχανισμό εμπορίας ρύπωνhttpwwwsandbagorguk

Χάρτης των έργων offsetting μεταξύ ΕΕ και υπόλοιπου κόσμου httpwwwsandbagorgukmapsoffsetmap

Μελέτη του δικτύου ΜΚΟ Carbon Market Watch για τις μονάδες δι-καιωμάτων ρύπων httpcarbonmarketwatchorg

Χάρτης αποτύπωσης όλων των μο-νάδων εκπομπών ρύπων και αντι-στοίχησης μονάδων δικαιωμάτων στην ΕΕ httpwwwsandbagorgukemissionsmapcountry=EUamptop_alloc=1Πρωτοβουλία κινήσεων πολιτών για την απόρριψη του ευρωπαϊκού μηχανισμού δικαιωμάτων ρύπων httpscrap-the-euetsmakenoiseorg

Μελέτη των μηχανισμών εμπορίας ρύπων και των επιπτώσεων έρ-γων αντιστάθμισης άνθρακα στις χώρες του Τρίτου Κόσμουhttpwwwcarbontradewatchorg

The Story of Cap amp Trade animation της σειράς The Story of Stuff Project που με εκλαϊκευτικό τρόπο περιγράφει τον αναποτελεσματικό και επικίνδυνο μηχανισμό ανταλλαγής δικαιωμάτων ρύπων και τα πραγματικά διλήμματα που θέτει η κλιματική αλλαγήhttpwwwstoryofstufforgmovies-allstory-of-cap-trade

Η αποτυχία της πρόσφατης Διεθνούς Διάσκεψης για την κλιματική αλλαγή στη Ντόχα ανέδειξε μεταξύ άλλων το πλή-ρες αδιέξοδο στο οποίο έχουν οδηγηθεί οι μηχανισμοί ανταλ-λαγής δικαιωμάτων ρύπων μια διαδικασία χρηματιστικοποίησης των διαδικασιών ελέγχου των εκπομπών CO2 από κράτη και επιχειρήσεις

Ο μηχανισμός εκχωρεί σημα-ντικό αριθμό μονάδων laquoδικαιω-μάτων ρύπωνraquo (AAUs) σε κάθε χώρα βάσει των δεσμεύσεων που αυτή ανέλαβε για την πρώτη φάση εφαρμογής του πρωτο-κόλλου του Κιότο Κάθε μονά-δα αντιστοιχεί στην εκπομπή ενός τόνου CO2 Το περίσσευμα μονάδων δικαιωμάτων ρύπων αποτελεί αντικείμενο αγορα-πωλησίας στα laquoΧρηματιστήρια Ρύπωνraquo (από το 2011 συμμετέ-χει και το Χρηματιστήριο Αξιών Αθηνών) Η οικονομική κρίση και η μειωμένη βιομηχανική παραγωγή οδήγησαν σε πρω-τοφανή κατακλυσμό της αγοράς ρύπων με έναν τεράστιο αριθ-μό περισσευούμενων μονάδων δικαιωμάτων Ως αποτέλεσμα της υπερπροσφοράς και της χαμηλής ζήτησης οι τιμές των δικαιωμάτων έχουν καταβαρα-θρωθεί και η αγορά απειλείται με κατάρρευση

Σε μια προσπάθεια τεχνητής αύξησης των τιμών τού υπο-τίθεται πιο προωθημένου και αποτελεσματικού παγκοσμίως ευρωπαϊκού μηχανισμού εμπο-ρίας ρύπων (ETS) η Ευρωπαϊ-κή Ένωση προωθεί τη σταδιακή απόσυρση 900 εκατ δικαιωμά-των κατά τα τρία πρώτα έτη της νέας φάσης της αγοράς (2013-2015) και την επαναφορά τους σε διαδικασία διαπραγμάτευσης στο τέλος της δεύτερης φάσης του σχεδίου (2019-2020) Η διαδικασία αυτή που έχει γί-νει γνωστή ως laquobackloadingraquo έχει συναντήσει σθεναρές αντι-δράσεις από περιβαλλοντικές

οργανώσεις παράγοντες της αγοράς που θεωρούν ότι η αύ-ξηση των τιμών των δικαιω-μάτων ρύπων θα μειώσει την ανταγωνιστικότητα της ευρω-παϊκής βιομηχανίας αλλά και πρωτοβουλίες καταναλωτών που φοβούνται ότι το επιπλέον κόστος θα μετακυλιστεί στους πολίτες μέσω αυξημένης laquoπρά-σινηςraquo φορολογίας

Η ουσιαστικότερη όμως κριτι-κή που ασκείται είναι πολιτική και εντοπίζει την αναποτελεσμα-τικότητα του μηχανισμού στον ίδιο τον τρόπο δόμησής του Επισημαίνεται από πολιτικούς φορείς της Αριστεράς αλλά και περιβαλλοντικά κινήματα ότι η σύνδεση της διαδικασίας ελέγ-χου των εκπομπών ρύπων με τους μηχανισμούς της αγοράς όχι μόνο δεν έχει ανασχέσει την κλιματική αλλαγή αλλά έχει αυ-ξήσει τις συνολικές εκπομπές ρύ-πων παγκοσμίως Επιπρόσθετα ο μηχανισμός καθορισμού δωρε-άν δικαιωμάτων που έπαψε να ισχύει από 112013 λειτούρ-γησε ουσιαστικά ως μηχανισμός επιδότησης των μεγάλων ρυπα-ντών (κυρίως ηλεκτροπαραγωγοί από συμβατικά καύσιμα) αφού τους έδωσε τη δυνατότητα να συνεχίσουν τις δραστηριότητές τους χωρίς να αναγκαστούν να επενδύσουν σοβαρά σε λιγότε-ρο ενεργοβόρες και ρυπογόνες τεχνολογίες Η δυνατότητα τέ-λος που δίνεται σε επιχειρήσεις των αναπτυγμένων χωρών να αντισταθμίσουν μέρος των εκ-πομπών τους με αμφίβολης πε-ριβαλλοντικής αποτελεσματικό-τητας έργα σε χώρες του Τρίτου Κόσμου (offsetting) προωθεί αντί των καθαρών μειώσεων εκπομπών στις αναπτυγμένες χώρες τη μετακύληση και laquoδι-άχυσήraquo τους μέσω των μηχα-νισμών της αγοράς σε πλανη-τικό επίπεδο

Στα καθrsquo ημάς η χρηματιστηρι-ακή διακύμανση των τιμών των δικαιωμάτων ρύπων (από euro30

τόνο CO2 το 2011 έχουν σήμερα καταβαραθρωθεί στα περίπου euro5τόνο) μάς φέρνει μπροστά σε ένα δισεπίλυτο δίλημμα που αποτυπώνει ξεκάθαρα τον πα-ραλογισμό του μηχανισμού και τους κινδύνους από τη χάραξη ενεργειακής πολιτικής βάσει των τρεχουσών προφανώς ευμετά-βλητων τάσεών του οι ακριβές τιμές για τα δικαιώματα ρύπων διευκολύνουν την πρόθεση του ΥΠΕΚΑ για χρηματοδότηση του ελλειμματικού ειδικού λογαρια-σμού για τις ΑΠΕ Είναι χαρα-κτηριστικό ότι το ΥΠΕΚΑ βασι-ζόμενο σε προγενέστερες τιμές έχει προϋπολογίσει έσοδα euro300 εκ για το 2013 από την πώλη-ση δικαιωμάτων ρύπων στόχος που φαντάζει laquoόνειρο θερινής νύχταςraquo με βάση τις τρέχουσες διεθνείς τιμές διαπραγμάτευ-σης Από την άλλη οι σημερινές εξαιρετικά χαμηλές τιμές μειώ-νουν την αρχικά προβλεπόμενη επιβάρυνση για τη ΔΕΗ (μεγα-λύτερος εγχώριος ρυπαντής) και θα μπορούσαν θεωρητικά να οδηγήσουν σε ελάφρυνση των οικιακών και βιομηχανι-κών καταναλωτών της

Είναι σαφές ότι οι μηχανι-σμοί της αγοράς είναι όχι μό-νο αναποτελεσματικοί αλλά και επικίνδυνοι στην αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής Κα-θήκον της Αριστεράς και των περιβαλλοντικών κινημάτων σε διεθνές και εθνικό επίπεδο είναι να μην εγκλωβιστούν σε αδιέξοδα διλήμματα σχετικά με το χρεωκοπημένο έτσι κι αλλιώς χρηματοπιστωτικό μηχανισμό ανταλλαγής δικαιωμάτων ρύ-πων Με βάση τους αγοραίους μηχανισμούς δικαιωμάτων οι λογικές laquoο ρυπαίνων πληρώ-νειraquo και ο laquoέχων ρυπαίνειraquo δεν απέχουν πολύ μεταξύ τους Αυτό που επείγει είναι να προτείνουμε και να διεκδικήσουμε την επι-βολή μέτρων και την εφαρμο-γή πολιτικών στην οικονομία το περιβάλλον την εκπαίδευση

και την έρευνα που με όρους οικονομικά και κοινωνικά δί-καιους θα προετοιμάσουν τη σταδιακή απεξάρτηση από τα ορυκτά καύσιμα και θα προωθή-σουν πολιτικές εξοικονόμησης ενέργειας δίνοντας έτσι λύση στην ουσιαστική πρόκληση που τίθεται πραγματική μείωση των εκπομπών CO2 ως αναγκαία συνθήκη για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής

ΑΛΕΞΗΣ ΧΑΡΙΤΣΗΣ


05

η χρεοκοπία των μηχανισμών εμπορίας ρύπων

1 Williamson ed J Williamson What Washington Means by Policy Reform in Latin American Adjust-ment How Much Has Happened Washington Insti-tute for International Economics 1990

2 Privatization Barometer (2010) httpwwwprivatizationbarometernetindexphp accessed 16 June 2010

3 Μηνιαίο Δελτίο Ειδικού Λογαριασμού ΑΠΕampΣΗΘΥΑ ΛΑΓΗΕ ΑΕ Ιανουάριος 2013

4 ΡΑΕ Τελικές προτάσεις της ρυθμιστικής αρχής ενέρ-γειας για την αναδιοργάνωση της εγχώριας αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας Νοέμβριος 2012 σελ 18

5 Εθνικός Ενεργειακός Σχεδιασμός Οδικός χάρτης για το 2050 Μάρτιος 2012 σελ 29

6 ΡΑΕ Τελικές προτάσεις της ρυθμιστικής αρχής ενέργειας για την αναδιοργάνωση της εγχώριας αγοράς ηλεκτρι-κής ενέργειας Νοέμβριος 2012 σελ 1-14 και 26

7 Συμβούλιο Εθνικής Ενεργειακής Στρατηγικής Μέτρα και μέσα για μια βιώσιμη και ανταγωνιστική ενεργει-ακή πολιτική Αθήνα 2008

θα καταρτίσουν τελικά το Μακροχρόνιο Ενεργειακό Σχεδιασμό laquo[hellip] το αποτέλεσμα κατάρτισης ενός Εθνικού Ενεργειακού Σχε-διασμού στο πλαίσιο της ελεύθερης αγοράς στην οποία οι οριστικές αποφάσεις ανήκουν στη δικαιοδοσία της αγοράς δεν μπορεί να έχει την οριστικότητα που χαρακτήριζε τα παραδοσιακά προγράμματα των δημοσίων επιχειρήσεων [hellip]raquo7

Η όποια κρατική παρέμβαση - ρύθμιση επέχει δευτερεύοντα ρόλο ενώ τα κινή-ματα οι τοπικές κοινωνίες οι εργαζόμε-νοι και η δημοκρατία στο σχεδιασμό στην παραγωγή και στη διανομή τίθενται εκτός πλαισίου

Στον αντίποδα η υπεράσπιση της ενέρ-γειας ως δημόσιου κοινωνικού αγαθού με κριτήρια όπως α) εκτεταμένη ενεργειακή εξοικονόμηση β) αξιοβίωτη ικανοποίηση και καθορισμός των ενεργειακών αναγκών γ) διασφάλιση καθολικής πρόσβασης δ) απο-κεντρωμένη παραγωγή ε) δημοκρατικός έλεγχος των πηγών του σχεδιασμού και της χωροθέτησης στ) δραστική διείσδυση των ΑΠΕ με κοινωνικά και οικολογικά κριτήρια και σταδιακή απεξάρτηση από τα ορυκτά καύσιμα για την ανάσχεση της κλιματικής αλλαγής ζ) επιλογή κατάλληλων διατάξεων κλίμακας και διαφοροποιημένης τεχνολογί-ας με σεβασμό στις τοπικές χρήσεις και στα οικοσυστήματα συνιστά ένα πλήρως αντι-θετικό της αγοράς υπόδειγμα που προϋ-ποθέτει τη δημόσια ιδιοκτησία ndashεθνικοποί-ηση- του τομέα της ενέργειας

Η ενέργεια αποτελεί ιδιαίτερα κρίσιμο κοινωνικό αγαθό για να παραδοθεί στο μο-νοδιάστατο ενεστωτικό μονεταριστικό κρι-τήριο της αγοράς και των επενδυτών

Η κρατική μορφή ιδιοκτησίας αποτελεί την αναγκαία συνθήκη -την αφετηρία- την οποία ο έλεγχος και η ουσιαστική συμμετοχή των εργαζομένων των τοπικών κοινωνιών και των κινημάτων με την αξιοποίηση ριζο-σπαστικών (οικολογικώνταξικών) επεξερ-γασιών μπορούν να μετατρέψουν σε ικανή στοχεύοντας στον κοινωνικοποιημένο ριζικό κοινωνικό-οικολογικό μετασχηματισμό του ενεργειακού μοντέλου που επιβάλλουν οι συνθήκες της συνδυασμένης οικονομικής και οικολογικής κρίσης

ΠΕΤΡΟΣ ΨΑΡΡΕΑΣ

Oικοτριβές


Για έκτη φορά συζητήθηκε την Παρα-σκευή 15 Φεβρουαρίου στο ΣτΕ το έργο της laquoεκτροπής του Αχελώουraquo Αυτή τη φορά μετά και τη γνωμοδότηση του Δικα-στηρίου Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων πάνω σε 14 προδικαστικά ερωτήματα του ίδι-ου του ΣτΕ Και ενώ θα περίμενε κανείς την πίεση από πλευράς της διοίκησης και των οπαδών της εκτροπής για την άμεση εκδίκαση της υπόθεσης και τη συνέχιση των έργων το ΥΠΕΚΑ η Περιφέρεια της Θεσσαλίας η ΠΑΣΕ ζήτησαν με επίταση laquoμακρά αναβολήraquo της δίκης Ο λόγος που προβλήθηκε είναι για να ετοιμαστούν οι νέες μελέτες () του έργου Άρα το ΥΠΕ-ΚΑ με τον πιο επίσημο τρόπο παραδέχε-ται ότι οι σημερινές μελέτες δεν ισχύουν και δεν επαρκούν Η δεύτερη σημαντική είδηση είναι η αναφορά του ΥΠΕΚΑ ότι πλέον μελετά και προκρίνει την εκτροπή 250 εκ m3 νερού το χρόνο Άρα ο σκοπός ολόκληρου του σχεδίου αλλάζει Η αρχι-κή μελέτη αφορούσε 12 εκ m3 το χρόνο αργότερα κατέβηκε στα 600 εκ και τώρα στα 250)

Δεν μιλάμε πλέον για άρδευση του θεσ-σαλικού κάμπου αλλά στην καλύτερη περίπτωση για την ύδρευση των πόλεων της Θεσσαλίας Είναι φανερό ότι η κυβέρ-νηση και η Περιφέρεια Θεσσαλίας εμπαί-ζουν τον αγροτικό κόσμο και τον χρησι-μοποιούν ως άλλοθι για να προωθήσουν τα μεγάλα έργα που μόνο την εργολαβι-κή διαπλοκή ωφελούν Έχει σημασία να τονιστεί εδώ ότι το δικαστήριο απέρριψε το αίτημα για αναβολή η δίκη έγινε και δόθηκε προθεσμία μέχρι στις 15 Μαρτίου 2013 για την κατάθεση υπομνημάτων από τους διαδίκους Το δικαστήριο τόνισε ότι σε αυτό το στάδιο δεν μπορεί να δεχθεί αλλαγή του σκοπού των έργων Περιμέ-νουμε την οριστική απόφαση με ενδιαφέ-ρον σε περίπου 6-7 μήνες

Η αλήθεια για το μεγάλο και εν πολλοίς στοιχειωμένο εγχείρημα

Το μοντέλο της αγροτικής ανάπτυξης των τελευταίων δεκαετιών στη Θεσσαλία αλλά και στην υπόλοιπη Ελλάδα δεν βασίστη-κε σε κάποιο εθνικό σχεδιασμό και τοπικό προγραμματισμό που θα απαντούσαν στα βασικά ερωτήματα πού πόσο πώς και τι παράγω Για τη Θεσσαλία αυτό είχε ως απο-τέλεσμα εκτός των άλλων την άναρχη και καταστροφική διαχείριση των υφιστάμενων υδάτινων πόρων

Η πολιτεία και η τοπική αυτοδιοίκηση κάθε βαθμού αντί να αξιοποιήσουν τα επιφανει-ακά νερά της Θεσσαλίας με μικρά φράγμα-τα ταμιευτήρες και αναρυθμιστικές λίμνες σε συνδυασμό με βιώσιμη αξιοποίηση των υπόγειων υδάτων γέμισαν τον κάμπο με παράνομες και laquoνόμιμεςraquo γεωτρήσεις πα-ροτρύνοντας ουσιαστικά και τους αγρότες να κάνουν το ίδιο χωρίς μέτρο χωρίς με-λέτη και σχέδιο και με πλήρη αγνόηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων

Έτσι είχαμε ως αποτέλεσμα την εγκατά-σταση ενός ιδιαίτερα στρεβλού μοντέλου παραγωγής το οποίο από τη μια βασίστηκε στην αύξηση της ποσότητας των παραγό-μενων προϊόντων και από την άλλη στην επιλογή καλλιεργειών με μεγάλες επιδο-τήσεις από την ΕΕ όπως για παράδειγμα το βαμβάκι Ταυτόχρονα οι μικρομεσαίοι

ιδιαίτερα αγρότες υπερχρεώθηκαν για να εξασφαλίσουν νερό εξαντλώντας όμως και ένα τεράστιο μέρος των υδατικών αποθεμά-των βάζοντας σε κίνδυνο το ισοζύγιο για πολλές δεκαετίες

Με αυτό τον τρόπο φτάσαμε ουσιαστικά στη μείωση της απορροής του Πηνειού κά-τω από το οικολογικό όριο στη σημαντι-κή πτώση του υδροφόρου ορίζοντα στην υφαλμήρωση και στην ποιοτική υποβάθ-μιση των νερών της Θεσσαλίας λόγω της νιτρορύπανσης

Οι κυβερνήσεις της ΝΔ και του ΠΑΣΟΚ αλλά και η σημερινή τρικκοματική μαζί και η τοπική και περιφερειακή αυτοδιοίκηση αντί να σπεύσουν έστω και σήμερα να εκπο-νήσουν ένα βιώσιμο σχέδιο αγροτικής ανά-πτυξης το οποίο να απαντά στο ζήτημα της διατροφικής επάρκειας και ασφάλειας να εξασφαλίζει το εισόδημα των αγροτών και ταυτόχρονα να διασφαλίζει τη βιωσιμότητα των υδατικών αποθεμάτων και να σέβεται το περιβάλλον συντηρούν και ενισχύουν τον καταστροφικό μύθο της εκτροπής

Η εμμονή αυτή που κινείται στα όρια της ιδεοληψίας και η αναμονή της εκτρο-πής περιόρισαν στο ελάχιστο την ανάπτυξη και την προώθηση εναλλακτικών σχεδίων αξιοποίησης των υδατικών πόρων όπως η λύση της κατασκευής τοπικών μικρών φραγμάτων κλπ και διασπάθισαν δυσανά-

λογα μεγάλους οικονομικούς πόρους Πολύ δε περισσότερο δεν έχει μελετηθεί η λεγό-μενη laquoμηδενική λύσηraquo που προκρίνει την ήπια εκμετάλλευση του τοπικού υδατικού δυναμικού σε συνδυασμό με την εφαρμο-γή μεθόδων διαχείρισης της ζήτησης του νερού και πρακτικών εξοικονόμησης των χρήσεών του

Η κατασπατάληση δε δημόσιου χρήμα-τος για το παράλογο έργο της εκτροπής του Αχελώου ειδικά όταν η κοινωνία μας ζει μια πρωτόγνωρη οικονομική κρίση και χιλιάδες πολίτες έχουν βυθιστεί στη φτώ-χεια δεν αποτελεί μόνο περιβαλλοντικό αλλά και κοινωνικό έγκλημα

Όταν σε ολόκληρο τον κόσμο τονίζεται η ανάγκη εξόδου από την οικονομική κρίση με στροφή προς μια περιβαλλοντικά βιώσιμη ανάπτυξη η Ελλάδα απαντά με πανάκριβα έργα καταστροφής του περιβάλλοντος που κυρίως ενισχύουν τα εργολαβικά συμφέρο-ντα και εξυπηρετούν τη διαπλοκή

Τα βασικά επιχειρήματα κατά αυτού του σχεδίου

bull Ακόμη και σήμερα και μετά από τόσες δεκαετίες παλινωδιών και ακυρώσεων η Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσε-ων (ΜΠΕ) παρά τις επικαιροποιήσεις της βασίζεται σε ελλειπή και αποσπασματικά υδρομετρικά στοιχεία τόσο για το υδατικό διαμέρισμα της Θεσσαλίας όσο και για το Δέλτα του Αχελώου Οι ΜΠΕ αναφέρονται σε στοιχεία της προηγούμενης εικοσαετίας και δεν λαμβάνουν υπόψη τους τις σημε-ρινές καταναλώσεις νερού

bull Η ίδια η μελέτη σκοπιμότητας με την οποία και σήμερα εκτελείται το έργο επί της ουσίας το υπονομεύει μια και έχει κατηγο-ρηθεί για προχειρότητα υπεραπλουστευτική μεθοδολογία για πολλές παραλείψεις και λανθασμένες επιλογές κυρίως όμως για το λόγο ότι από τη μια υποεκτιμά το κόστος

η αλήθεια για τον Αχελώο

Η εκτροπή ήταν και παραμένει έργο καθαρά πολιτικό και όλοι οι laquoαρ-μόδιοιraquo και οι διαδοχικές κυβερνήσεις θεωρούσαν και θεωρούν ότι σαν τέτοιο είναι αυθύπαρκτο και αυτεξούσιο με αυταπόδεικτη σκο-πιμότητα υπεράνω μελετών νόμων ευρωπαϊκών κανονισμών και δι-καστηρίων αλλά και μακρόπνοων σχεδίων Ο μύθος της εκτροπής όμως έχει ήδη λήξει Δεν έχει να προσφέρει τίποτα πλέον ούτε στους εμπνευστές του


Τα μεγάλα υδροηλεκτρικά φράγ-ματα μπορεί να μην αποτελούν προς το παρόν κεντρικό θέμα της πολιτικής ατζέντας στη χώ-ρα μας δεν παύουν ωστόσο να είναι στο επίκεντρο σκληρών παγκόσμιων αγώνων μεταξύ κυβερνήσεων και εταιριών από τη μια πλευρά και παραποτάμι-ων πληθυσμών και οικολογικού κινήματος από την άλλη

Έχοντας διαδοθεί την περίοδο του μεσοπολέμου στις ΗΠΑ ως επενδυτικά σχέδια απέναντι στο κραχ (μας θυμίζει αυτό τίποτε) και μετά από τον πόλεμο σε ολόκληρο τον κόσμο καπιταλιστικό και laquoσοσιαλιστικόraquo τα φράγματα δέχθηκαν τη σφοδρή οικολογική κριτική που οδήγησε στη μερική απονομιμοποίηση και υποχώρησή τους στις αναπτυγ-μένες χώρες Αυτή όμως αναπληρώθηκε από την ανά-πτυξη μεγάλων επενδυτικών σχεδίων στην Αφρική τη Λατινική Αμερική και τη ΝΑ Ασία με τη χρηματοδότηση των παγκοσμιοποιημένων οργανισμών και πρωταγωνι-στή της τελευταίας δεκαετίας τον κινέζικο καπιταλισμό τόσο εντός όσο και εκτός της επικράτειάς του

Ο διαρκώς εντεινόμενος ενεργειακός ανταγωνισμός και η προσδοκία μεγάλων κερδών - η Βαντάνα Σίβα έχει επι-σημάνει ότι οι επενδύσεις αυτές είναι από τις πιο κερδο-φόρες - σε συνδυασμό με την ιδεολογική αξιοποίηση της κρίσης για την κάμψη των λαϊκών αντιστάσεων οδηγεί σε μια συντονισμένη προσπάθεια laquoεπιστροφήςraquo των με-γάλων υδροηλεκτρικών και στις αναπτυγμένες χώρες Η μέθοδος ονομάζεται laquoΠρωτόκολλο Αξιολόγησης της Υδρο-ηλεκτρικής Βιωσιμότηταςraquo (HSAP) και είναι ένα σχέδιο διεθνούς συνθήκης την υπογραφή της οποίας προωθεί το μπλοκ των φραγματοποιών με στόχο το laquoπράσινο ξέ-πλυμαraquo των μεγάλων φραγμάτων

Το αντίπαλο δέος αποτελεί ένα δυναμικό παγκόσμιο κίνημα που παρά την ένταση της καταστολής δρα το-πικά αλλά δικτυώνεται και παγκόσμια διοργανώνει Συ-νέδρια Φραγματοπαθών Πληθυσμών (το 1ο το 1997 στη Βραζιλία) και τροφοδοτεί ακτιβιστικές δράσεις νομικούς αγώνες και ιστοσελίδες ενημέρωσης Στη γειτονιά μας η αιχμή της αντιπαράθεσης αυτή την εποχή βρίσκεται στην Τουρκία και αφορά κυρίως το φαραωνικό σχέδιο GAP στην Ανατολία

Τόσο τα παλιότερα όσο και τα πρόσφατα ντοκουμέντα των μεγάλων κινηματικών συναντήσεων για το νερό (Πα-γκόσμιο Εναλλακτικό Φόρουμ Μασαλία Μάρτιος 2012 και Σύνοδος Ευρωπαϊκών Κινημάτων Νάπολι Δεκέμβριος 2011) στις οποίες πήρε μέρος και το Κόμμα της Ευρωπα-ϊκής Αριστεράς έχουν συγκεκριμένες αναφορές εναντίον της κατασκευής μεγάλων υδροηλεκτρικών σταθμών και υπέρ της προστασίας του κύκλου του νερού

Όπως έχει τεκμηριώσει το κίνημα αλλά και η επιστη-μονική κριτική η διακοπή αυτού του κύκλου με το σχη-ματισμό ταμιευτήρων έχει τεράστιο όχι μόνο οικολογικό αλλά ταυτόχρονα και οικονομικό και κοινωνικό κόστος δυσανάλογα μεγάλο σε σχέση με το όποιο ενεργειακό όφε-

λος Ένα φράγμα καταστρέφει παραποτάμιους οικισμούς γε-ωργικά εδάφη και οικοσυστή-ματα επιδρά αρνητικά στη βιο-ποικιλότητα στους υδροφόρους ορίζοντες και στο μικροκλίμα ενώ παρά τους μύθους περί laquoκαθαρήςraquo ενέργειας παγιδεύει βλάστηση και επομένως εκλύ-ει αέρια του θερμοκηπίου Το νερό παραμένει ακίνητο στους ταμιευτήρες και υποβαθμίζεται ενώ παράλληλα πιέζει τα πε-

τρώματα προκαλεί σεισμούς και δημιουργεί μεγάλα ζητή-ματα ασφάλειας είτε πρόκειται για περιπτώσεις ακραίων φαινομένων (πλημμύρες κατολισθήσεις κλπ) είτε για τα προβλήματα συντήρησης των γερασμένων κατασκευών Ας προστεθεί μόνο ότι μετά από 40-50 χρόνια ένα φράγ-μα είναι σε μεγάλο βαθμό άχρηστο καθώς ο ταμιευτήρας του έχει γεμίσει με τη λάσπη των φερτών υλικών η οποία επίσης υποβαθμίζει τα παραποτάμια τοπία

Το αντιφραγματικό κίνημα έχει και στην Ελλάδα ιστο-ρία Τις παλιότερες κινητοποιήσεις στο Νέστο διαδέχθηκε ο 15χρονος νικηφόρος μέχρι στιγμής αγώνας στον Άρα-χθο (αρχικά ενάντια στη ΔΕΗ και στη συνέχεια ενάντια στη Μηχανική ΑΕ πρώην εργολάβο της ΔΕΗ) ενώ στον Αχελώο η μάχη εστιάζεται στη φάση αυτή στο φράγμα της Μεσοχώρας το οποίο προβάλλεται ως laquoαυτόνομοraquo υδροη-λεκτρικό έργο Παράλληλα στο θεσμικό επίπεδο εδώ και 7- 8 χρόνια οι διαδοχικές κυβερνήσεις της ΝΔ και του ΠΑΣΟΚ προωθούν βήμα-βήμα τις νομοθετικές αλλαγές υπέρ του λόμπι των ιδιωτικών κατασκευαστικών εταιρι-ών με στόχο την πλήρη νομική εξομοίωση των μεγάλων υδροηλεκτρικών έργων με τις ανανεώσιμες πηγές ενέρ-γειας Ο πιο πρόσφατος σταθμός σrsquo αυτή τη διαδικασία είναι ο ν 404212 της κυβέρνησης Παπαδήμου από τον ΥΠΕΚΑ τότε πλέον Γ Παπακωνσταντίνου

Το Οικολογικό Πρόγραμμα που παρουσίασε προεκλογι-κά ο ΣΥΡΙΖΑ ΕΚΜ διατυπώνει με σαφήνεια την αντίθεσή του στην κατασκευή νέων μεγάλων φραγμάτων και στον χαρακτηρισμό τους ως ΑΠΕ Σε αυτή τη βάση είναι ανα-γκαίο να στηριχθούν οι τοπικές πρωτοβουλίες που συ-χνά καλούνται να σηκώσουν το δυσβάστακτο βάρος μιας ιδεολογικής τρομοκρατίας από πολλές πλευρές αλλά και να προχωρήσει ο πανελλαδικός τους συντονισμός

ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΠΑΔΗΜΗΤΡΙΟΥμέλος ΚΕ ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ και της γραμματείας θεματικής περιβάλλοντος amp οικολογίας

κινήματα και αγώνες ενάντια στα φράγματα

και από την άλλη υπερτιμά το όφελοςbull Δεν έχει σχεδιαστεί κανένα έργο υποδοχής και διανομής

των νερών της εκτροπής με κίνδυνο αν ποτέ τα νερά φτά-σουν στον κάμπο να σπαταλιούνται μέσω του απαξιωμένου σήμερα αρδευτικού δικτύου καθώς επίσης να υπάρχουν και αυξημένοι κίνδυνοι πλημμύρας Δεν έχει συσταθεί δε μέχρι σήμερα φορέας διαχείρισης των νερών άρα δεν γνωρίζου-με επί της ουσίας και τον τρόπο διαχείρισής τους

bull Τέλος ένα σημαντικό ζήτημα είναι αυτό του κόστους των έργων καθώς και το κόστος χρήσης του νερού Αφήνεται σκόπιμα να εννοηθεί ότι το αρδευτικό νερό δεν θα κοστί-ζει στους χρήστες-αγρότες Το κόστος του έργου παραμένει άγνωστο τόσο το ήδη δαπανηθέν όσο το υπολειπόμενο για την ολοκλήρωση των έργων - κάτι σαν τους ολυμπιακούς αγώνες με άλλα λόγια Η ΕΕ δεν χρηματοδοτεί τέτοια έρ-γα άρα η πραγματική οικονομική ζημιά και επιβάρυνση είναι ακόμη μεγαλύτερη

Κυρίως όμως αυξάνεται ο κίνδυνος και η πιθανότητα το τεράστιο κατασκευαστικό και λειτουργικό κόστος να μετα-κυληθεί στους αγρότες-χρήστες Σrsquo αυτό δε το σημείο να αναφέρουμε κάτι που ιδιαίτερα οι αγρότες πρέπει να προ-σέξουν πολύ Το τρέχον σενάριο της εκτροπής δεν προβλέ-πει ποσότητα νερού για άρδευση παρά μόνο για ύδρευση () και laquoπεριβαλλοντική αναβάθμισηraquo (sic)

Μια ακόμη σημαντική πλευρά των έργων που απασχο-λεί και το δημόσιο διάλογο είναι αυτή που σχετίζεται με τις ήδη πραγματοποιημένες δαπάνες και τα προχωρημένα τμήματα του σχεδίου Ιδιαίτερα δε για το φράγμα Μεσο-χώρας όπου πολλοί υποστηρίζουν λανθασμένα και εκ του πονηρού ότι δεν αποτελεί έργο της εκτροπής

Πρώτον Το φράγμα της Μεσοχώρας ως ταμιευτήρας εί-ναι αναπόσπαστο και ζωτικής σημασίας έργο της εκτροπής Αχελώου Χωρίς αυτό εκτροπή δεν υπάρχει Δεύτερον Η Μεσοχώρα είναι και υδροηλεκτρικό έργο όπως και η Συ-κιά με εγκατεστημένη ισχύ 160 MW Με βάση το ύψος του φράγματος 150μ και την ισχύ του δεν μπορούν με βάση τη νομοθεσία αλλά και επί της ουσίας ndash περιβαλλοντικό κό-στος ανυπολόγιστο και μεγαλύτερο του οφέλους ndash στις ΑΠΕ Άρα και η αποσπασματική ολοκλήρωσή του υπόκειται στην ίδια επιχειρηματολογία όπως το συνολικό σχέδιο

Για τον πολιτικό μας χώρο τα ζητήματα ανάπτυξης του πρωτογενούς τομέα καθώς και εκείνα της προστασίας του περιβάλλοντος έχουν ιδιαίτερη αξία είναι ταυτοτικής ση-μασίας Η ριζοσπαστική αριστερά σε πολλές εκφάνσεις της ήταν και είναι κατά αυτού του σχεδίου προβάλλοντας ταυ-τόχρονα μια ολοκληρωμένη εναλλακτική πρόταση ανάπτυ-ξης του αγροτικού τομέα στη Θεσσαλία η οποία θα βασίζεται στην παραγωγή αγροτικών προϊόντων με κριτήρια τόσο το αγροτικό εισόδημα όσο και τη διατροφική επάρκεια και αυ-τονομία της περιοχής και της χώρας με απόλυτο σεβασμό στο περιβάλλον και ιδιαίτερα στα υδατικά αποθέματα

Η εκτροπή ήταν και παραμένει έργο καθαρά πολιτικό και όλοι οι laquoαρμόδιοιraquo και οι διαδοχικές κυβερνήσεις θε-ωρούσαν και θεωρούν ότι σαν τέτοιο είναι αυθύπαρκτο και αυτεξούσιο με αυταπόδεικτη σκοπιμότητα υπεράνω μελετών νόμων ευρωπαϊκών κανονισμών και δικαστηρί-ων αλλά και μακρόπνοων σχεδίων

Ο μύθος της εκτροπής όμως έχει ήδη λήξει Δεν έχει να προσφέρει τίποτα πλέον ούτε στους εμπνευστές του Η πα-ραγωγική ανασυγκρότηση της χώρας και της Θεσσαλίας δεν απαιτεί έργα φαραωνικής αντίληψης Η ριζοσπαστι-κή αντίληψη για τα μεγάλα έργα και την προστασία του περιβάλλοντος επιβεβαιώθηκε και δικαιώθηκε τόσο στους Ολυμπιακούς και Μεσογειακούς αγώνες όσο και αλλού Θα δικαιωθεί και η ριζοσπαστική μας θέση για τον Αχελώο

ΓΙΩΡΓΟΣ ΧΟΝΔΡΟΣμέλος ΚΕ ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ μέλος γραμματείας θεματικής περιβάλλοντος amp οικολογίας

Διεθνή δίκτυα ενημέρωσης για τα ποτάμια και τα φράγματα httpwwwinternationalriversorghttpwwwrivernetorg

Τοπικοί σύγχρονοι αγώνες ενάντια σε μεγάλα φράγματαΤουρκία httpwwwhasankeyfgirisimicomΑιθιοπία httpwwwstopgibe3orgΙνδία httpwwwnarmadaorg


Oικοτριβές


των δραστηριοτήτων σε σημεία όσο το δυνατό εγγύτερα στην Αθήνα - πάσης φύσεως βιομηχανίες μαζί με ιχθυοκαλλιέργειες

και παραθεριστική κατοικία στον Ευβοϊκό - μαζική εγκατάσταση μονάδων ηλεκτροπαραγωγής σε

Βοιωτία- Εύβοια μεγάλης κλίμακας αιολικές φωτοβολ-ταϊκές και υδροηλεκτρικές εγκαταστάσεις που ξεκίνη-σαν από τις πιο κοντινές περιοχές (Βοιωτία - Ν Εύβοια) και εξαπλώνονται ραγδαία ακόμη και στις πιο παρθένες περιοχές της Ευρυτανίας

Ένα υποδειγματικό μοντέλο υπανάπτυξης

Οι επιπτώσεις από το υιοθετούμενο laquoμοντέλο ανάπτυ-ξηςraquo εμφανίζονται με ιδιαίτερα έντονο τρόπο- η δηλητηρίαση υπόγειων και επιφανειακών νερών στη

λεκάνη του Ασωπού και την Εύβοια- η ρύπανση όλων των θαλάσσιων κόλπων Ευβοϊκού Μα-

λιακού Κορινθιακού- η εντατική μονοκαλλιέργεια στις πεδιάδες στις οποίες

πλέον φύονται και φωτοβολταϊκά - η ληστρική εκμετάλλευση των εθνικής σημασίας με-

ταλλευτικών αποθεμάτων κυρίως βωξίτη και σιδηρο-νικελίου

- η ανάπτυξη των μεταφορών για την εξυπηρέτηση συ-γκεκριμένων επιλογών (πχ υποβάθμιση οδικού άξονα

08

Συχνά κάτω από τις δραμα-τικές αλλαγές των τελευταίων χρόνων θεωρούμε ότι η κρίση είναι μια τομή στη συνέχεια των πραγμάτων Ακόμη συχνότερα ερμηνεύουμε όλα όσα σχεδι-άζονται και επιβάλλονται ως αποτέλεσμα των laquoμνημονιακών πολιτικώνraquo Πίσω από αυτή τη θεώρηση λανθάνει η αντίληψη ότι η κατάργηση του μνημονίου θα μας επέστρεφε αν όχι στο χαμένο παράδεισο οπωσδήποτε σε μια αποδεκτή πραγματικό-τητα Δεν είναι προφανώς έτσι Οι περισσότεροι σχεδιασμοί που σήμερα παίρνουν μια πιο ορα-τή μορφή -κυρίως ως προς τα αποτελέσματα- έχουν ξεκινή-σει από χρόνια Το ίδιο και τα προβλήματα που συσσωρεύο-νται λόγω της αρπακτικότητας του ιδιωτικού κεφαλαίου από τη μια και της πλήρους υποτα-γής του πολιτικού προσωπικού από την άλλη

Η περίπτωση της Στερεάς Ελλάδας προσφέρεται ως ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα αξιοποίησης της κρίσης από μεγάλους ομίλους που εδώ και χρόνια έχουν επιβάλλει μια άνευ όρων εκμετάλλευση με την αμέριστη βοήθεια της κεντρι-κής και της τοπικής διοίκησης Η άτυπη βιομηχανική ζώνη Σχηματάριndash Οινόφυτα- Χαλκίδα- Θήβα (περιοχή Ασωπού) με περίπου 1000 μονάδες ισχυροί βιομηχανικοί πόλοι όπως το Αλουμίνιο της Ελλάδας η ΛΑΡΚΟ η ΒΙΟΧΑΛΚΟ και η ιδιωτική Βιομηχανική περιοχή στη Θίσβη Βοιωτίας οι μεταλλευτικές εταιρείες στη Φωκίδα και στην Εύβοια εξυπηρετούνται εδώ και χρόνια με κάθε είδους διευκολύν-σεις δημόσια έργα σκανδαλώδεις ρυθμίσεις και φυσικά με ανοχή στην ρύπανση και την υποβάθμιση Ακόμη και ο χωροταξικός σχεδιασμός ndash το εργαλείο που θεωρητικά διαθέτει η Πολιτεία για να σχεδιάζει με όρους κοινωνικής ωφέλειας - ολοένα και πιο απροκάλυπτα νομιμοποιεί και επικυρώνει προειλημμένες επιχειρηματικές αποφάσεις Μετά τα ειδικά χωροταξικά των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας του τουρισμού της βιομηχανίας των υδατοκαλλιεργειών τώρα είναι η σειρά των περιφερειακών χωροταξικών να εναρμονισθούν με την κυρίαρχη πολιτική

Ποια είναι η κατάσταση σήμερα στη Στερεά

Στην υδροκέφαλη Ελλάδα η γειτνίαση με την Αττική και η διέλευση της εθνικής οδού απέδωσαν ένα ιδιαίτερο ρόλο στην περιοχή τη μεταφορά υδατικών πόρων (Μόρ-νος Εύηνος Υλίκη γεωτρήσεις της ΕΥΔΑΠ στη λεκάνη του Β Κηφισού) αλλά και την υποδοχή των ανεπιθύμη-

η χωροταξία στην υπηρεσία των ιδιωτικών συμφερόντων Η ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΤΗΣ ΣΤΕΡΕΑΣ

Οι περισσότεροι σχεδιασμοί που σήμερα παίρνουν μια πιο ορατή μορφή -κυρίως ως προς τα αποτελέσματα- έχουν ξεκινήσει από χρόνια Το ίδιο και τα προβλήματα που συσσωρεύονται λόγω της αρπακτικότητας του ιδιωτικού κεφαλαίου από τη μια και της πλήρους υποταγής του πολιτικού προσωπικού από την άλλη

Αθήνα-Δελφοί- Δυτική Ελλάδα προς εξυπηρέτηση της γέφυ-ρας του Ρίο)- η καταστροφή των τοπίων- η απουσία κοινωνικού εξο-πλισμού

Τα παραπάνω εκτός από τη βλάβη στο περιβάλλον και τη δη-μόσια υγεία έχουν ως αποτέλε-σμα την υπονόμευση εξισορρο-πητικών δραστηριοτήτων όπως η παράκτια αλιεία η κτηνοτρο-φία η παραγωγή τροφίμων ο τουρισμός την απερήμωση της υπαίθρου και την εγκατάσταση του πληθυσμού σε πόλεις που αναπτύχθηκαν χωρίς σχέδιο χώρους υποδομές

Έτσι σήμερα στις συνθήκες της κρίσης η Στερεά δεν είναι σε θέση να εξυπηρετήσει την ανάγκη επιστροφής σε άλλες μορφές οικονομικής δραστη-ριότητας και την τάση εξόδου του πληθυσμού από τα μεγάλα αστικά κέντρα

Οι μεγαλοεπιχειρηματίες επελαύνουν οι πολιτικοί ανοίγουν το δρόμο

Επιχείρηση laquoΗλεκτρική Ενέρ-γειαraquo Η διευκόλυνση της αρπαχτής που ενδύθηκε το μαν-δύα της laquoπράσινης ενέργειαςraquo και της laquoαπελευθέρωσης της αγοράςraquo έχει προσλάβει διαστάσεις εφιάλτη αφού για κάθε βουνοκορφή για κάθε πλαγιά ή για κάθε μικρό πο-τάμι στις λεκάνες του Αχελώου του Μόρνου του Εύηνου του Σπερχειού και του Κηφισού υπάρχουν εκατοντάδες εγκαταστάσεις και πολλαπλάσιες αιτήσεις για παραγωγή ενέργειας Ο χωροταξικός σχεδιασμός ήταν απλούστατος ιδιωτικές ΑΠΕ παντού με προτεραιότητα τις δημόσιες δασικές εκτάσεις Οι θέσεις εργασίας είναι ελάχιστες μετά το στάδιο της κατασκευής η τεχνολογία είναι εισαγόμενη (κυρίως από Γερμανία και Κίνα) Παράλληλα η laquoαπελευ-θέρωσηraquo της αγοράς ενέργειας προίκισε τις κοντινές στην Αττική περιοχές με μονάδες ηλεκτροπαραγωγής Οι αγωγοί φυσικού αερίου κατασκευάζονται με δημόσιο χρήμα και αντί να τροφοδοτούν σπίτια και βιομηχανίες οδηγούνται σε μεγάλες ιδιωτικές μονάδες που το χρησιμοποιούν για να παράγουν ρεύμα Επιχείρημα για τη διαρκή λειτουργία των μονάδων αυτών (ακόμη και όταν δεν χρειάζονται) αποτελεί η διακύμανση της ενέργειας που παράγουν οι ανανεώσι-μες ανάλογα με τον αέρα τον ήλιο τη ροή των ποταμών Και επειδή σχεδιασμός δεν προηγήθηκε μονάδες στήνο-νται κατά βούληση Στη συνέχεια όλοι μαζί πωλούν στη δημόσια επιχείρηση που υποχρεώνεται με πολιτικές απο-φάσεις να αγοράσει πανάκριβα μια υποθετική παραγωγή ενέργειας Όταν η εκποίηση της ΔΕΗ ολοκληρωθεί λίγοι


μεγάλοι όμιλοι θα παράγουν ενέργεια μέσα από την εκμετάλλευση δημόσιων υποδομών φυσικού πλού-του (ποτάμια λιγνίτες δάση δημόσιοι χώροι) και η τιμή του ρεύματος θα συνεχίσει να αυξάνεται

Βιομηχανία εξορύξεις υδατοκαλλιέργειες η χώρα και η περιφέρεια ως φέουδο Ολοένα και πιο φανε-ρά η τοπική ndashόπως και η εθνική- οικονομία όχι μόνο συρρικνώνεται αλλά και συγκεντρώνεται σε λιγότερα χέρια Ολοένα και πιο απροκάλυπτα τα επιχειρημα-τικά σχέδια εξυπηρετούνται και παίρνουν θεσμικό μανδύα τα κέρδη ιδιωτικοποιούνται οι ζημίες βα-ρύνουν την κοινωνία

Στην περιοχή του Ασωπού όχι μόνο δεν έχει γίνει σχέδιο επί δεκαετίες αλλά ούτε και καμιά παρέμβα-ση για τον έλεγχο της ρύπανσης Τα αγροτικά προ-ϊόντα έγιναν ανεπιθύμητα οι συνθήκες ζωής υπο-βαθμίστηκαν τραγικά Σήμερα το κλείσιμο πολλών παραγωγικών μονάδων η παράνομη εργασία και οι μεσαιωνικές εργασιακές σχέσεις στις υπόλοιπες βα-ραθρώνουν το βιοτικό επίπεδο Κανένα πρόβλημα για τους κυβερνώντες μια νέα ιδιωτική Βιομηχανική πε-ριοχή ξεφύτρωσε στη μαγευτική Βόρεια Εύβοια και αδειοδοτήθηκε κατά παράβαση όλων των χωροταξι-κών και αναπτυξιακών σχεδίων Προορίζεται να φι-λοξενήσει μια γιγάντια μονάδα ηλεκτροπαραγωγής και βαριές μονάδες όπως για παράδειγμα διαχείρισης αποβλήτων που αποτελεί νέο πεδίο δόξης για μεγα-λοεπιχειρηματίες

Στη Στερεά βρίσκονται επίσης οι μεγαλύτερες μεταλ-λευτικές εκμεταλλεύσεις της χώρας και οι δύο μεγαλύ-τερες μεταλλουργικές βιομηχανίες Τεράστιες είναι οι περιβαλλοντικές επιπτώσεις από το Αλουμίνιο και την ΛΑΡΚΟ που διαχειρίζονται εκτάσεις εγκαταστάσεις λιμάνια Στο ιδιωτικό Αλουμίνιο τα δώρα δεν έχουν τέλος επιδοτήσεις μονάδες ηλεκτροπαραγωγής με-γάλες οφειλές στη ΔΕΗ και στη ΔΕΠΑ εκμετάλλευση ενός ολόκληρου οικισμού χωρίς χαράτσια αγωγός φυ-σικού αερίου Στην υπό κρατική διαχείριση ΛΑΡΚΟ σκάνδαλα ετών και συστηματική απαξίωση Μαζί με τις άλλες εξορυκτικές επιχειρήσεις (SampΒ και ΕΛΜΙΝ) όχι μόνο εκμεταλλεύονται επί δεκαετίες δωρεάν τον ορυκτό πλούτο όχι μόνο διευκολύνονται με δημόσιες υποδομές όπως διάνοιξη δρόμων όχι μόνο καταστρέ-φουν τα κοιτάσματα προκειμένου να αντλήσουν εύκολα κέρδη αλλά ταυτόχρονα δεν κάνουν αποκαταστάσεις με αποτέλεσμα εκτεταμένες καταστροφές σε Γκιώνα Ελικώνα Οίτη και σε μεγάλες περιοχές στην Εύβοια Σήμερα το μεν Αλουμίνιο εκμεταλλεύεται την κρίση

για να μειώσει τις αποδοχές των εργαζομένων παρά τα μεγάλα κέρδη η δε ΛΑΡΚΟ εκποιείται με αβέβαιο μέλλον για τους εργαζόμενους

Τέλος κατά παραγγελία των μεγάλων επιχειρήσε-ων του κλάδου η χωροθέτηση των υδατοκαλλιερ-γειών έγινε στα ήσυχα και εύκολα προσβάσιμα νερά του Ευβοϊκού παρά τη βαριά βιομηχανική ρύπανση αλλά και την οικιστική ανάπτυξη Η εμπειρία από τη μέχρι σήμερα λειτουργία των ιχθυοκαλλιεργειών εί-ναι τριτοκοσμική η εντατικοποίηση που προβλέπεται λόγω του χαμηλού κόστους που εξασφαλίζει η απου-σία ελέγχων απλώς θα επιδεινώσει μια ήδη προβλη-ματική κατάσταση

Η Στερεά Ελλάδα ως διάδρομος Ο σχεδιασμός των μεταφορικών υποδομών αντιμετωπίζει τη Στερεά ως διάδρομο εξυπηρέτησης των διευρωπαϊκών με-ταφορών και των επιχειρηματικών ομίλων Λιμά-νι Κύμης- Χαλκίδα ndash ΠΑΘΕ - Λαμία (διευρωπαικός κόμβος)- Ε65- λιμάνι Ιτέας- Ναύπακτος-Ρίο Καμιά πρόβλεψη για την ενδοχώρα ο διαμήκης άξονας της Εύβοιας η σύνδεση Αθήνα- Θήβα-Λιβαδειά- Δελφοί οι συνδέσεις Ευρυτανίας Φωκίδας Βοιωτίας παρα-πέμπονται στις καλένδες Οι κλειστοί αυτοκινητόδρο-μοι παραχωρούνται στους εθνικούς εργολάβους το δευτερεύον οδικό δίκτυο επιβαρύνεται με επιπλέον κίνηση λόγω της αποφυγής των διοδίων αλλά ούτε βελτιώνεται ούτε συντηρείται Ο μοναδικός άλλος άξονας που χρηματοδοτείται αφορά τη σύνδεση της ιδιωτικής Βιομηχανικής περιοχής της ΒΙΟΧΑΛΚΟ και του λιμανιού της στη Θίσβη με την Ελευσίνα και τα Οινόφυτα Μάλιστα ο όμιλος προικοδοτείται και με νέα σιδηροδρομική σύνδεση όταν στην ευρύτερη Στερεά η μοναδική γραμμή τρένου (από εποχής Τρι-κούπη) είναι η Αθηνών-Θεσσαλονίκης

Χωροταξικός σχεδιασμός ένα σύντομο ανέκδοτο

Σε εξέλιξη βρίσκονται οι αναθεωρήσεις των περι-φερειακών χωροταξικών σχεδίων που έχουν ανα-λάβει- να εναρμονίσουν τους προγενέστερους σχεδιασμούς

με τις τρέχουσες ανάγκες όπως αποτυπώθηκαν στα τομεακά σχέδια που εκπονήθηκαν για την εξυπη-ρέτηση των laquoεπενδυτώνraquo

- να νομιμοποιήσουν επιλογές που ήδη έγιναν - να κατευθύνουν στοχευμένα τις χρηματοδοτήσεις

δημόσιων και ιδιωτικών έργων μέσω κοινοτικών κονδυλίων και αναπτυξιακών προγραμμάτων

- και να περιβάλλουν με επιστημονική εγκυρότητα και κοινωνική αποδοχή την νέα αντίληψη για την laquoανάπτυξηraquo που είναι ακριβώς όπως και η παλιά αλλά με λιγότερες προφάσεις και περιστροφές Και επειδή παρά το laquoφτιασίδωμαraquo υπάρχει ο κίν-

δυνος οι ιθαγενείς να αντιδράσουν το ΥΠΕΚΑ απο-φάσισε να απαλλάξει τις περιφερειακές αρχές από το πολιτικό κόστος αποδεικνύοντας για μια ακόμη φορά ότι ο ρόλος που τους επεφύλαξε ο Καλλικράτης ήταν αυτός των εκτελεστικών οργάνων Η αναθεώρηση των περιφερειακών σχεδίων υλοποιείται από το Υπουρ-γείο που έχει πρότερη εμπειρία στο κουρέλιασμα της χωροταξίας της προστασίας του περιβάλλοντος και του κοινωνικού σχεδιασμού

ΔΕΣΠΟΙΝΑ ΣΠΑΝΟΥΔHΠεριφερειακή σύμβουλος Στερεάς Ελλάδας

09

Ένας κατεξοχήν αγροτικός Δήμος 16 χωριών ο Δήμος Εμμανου-ήλ Παππά Σερρών με εύφορο κάμπο και δημοτικό δάσος περίπου 60000 στρεμμάτων έχει μπει εδώ και τρία χρόνια στο στόχαστρο των laquoπράσινων επενδυτώνraquo οι οποίοι με διαδικασίες fast track δρομολογούν τη δημιουργία τριών φωτοβολταϊκών πάρκων (1674 MW στα βοσκοτόπια του χωριού Εμμ Παππά 18 MW και 53 MW αντίστοιχα στις καλλιεργήσιμες εκτάσεις υψηλής παραγωγικότητας των χωριών Χρυσού και Πεντάπολης) και ενός πάρκου 110 ανε-μογεννητριών στο όρος ΜενοίκιοΣτα έργα εμπλέκονται εταιρείες γνωστών εγχώριων κατασκευαστικών ομίλων και πολυεθνικά funds μέσα από ένα πολύπλοκο εταιρικό σχήμα με πολλά παρακλάδια offshore εταιρειών Οι laquoπράσινοιraquo επενδυτές χρησιμοποιώντας σαν πολιορκητικό κριό κυρίως τον πρόθυμο δήμαρχο αλλά και το σύμπλεγμα laquoΡΑΕndash Απο-κεντρωμένη Διοίκηση ndash Δασάρχηςraquo προσπαθεί να κάμψει τις αντι-δράσεις της τοπικής κοινωνίας με ποικίλους τρόπους1 Νομικές ακροβασίες ΔήμουndashΔασαρχείου και laquoπερίεργηraquo ολιγωρία τους σχετικά με το ιδιοκτησιακό καθεστώς των εκτάσεων (δημοτικές ή δημόσιες) Γεγονός που οδήγησε στην καταπληκτική λύση () να νοικιάσουν και οι δύο την προαναφερόμενη έκταση στην εταιρεία2 Τμηματικές εγκρίσεις περιβαλλοντικών όρων του έργου από την Περιφέρεια παρόλο που πρόκειται για ενιαίο πάρκο 3 Ακατάσχετη προπαγάνδα για τα οικονομικά οφέλη από την laquoεπέν-δυσηraquo Βέβαια ο δήμαρχος laquoξέχασεraquo να διαπραγματευθεί ποσοστό επί του τζίρου που θα έκανε συμμέτοχο το Δήμο στο έργο όπως έγινε σε άλλους Δήμους με ποσοστό μέχρι και 284 Πλήρη αδιαφάνεια στη διαδικασία αδειοδότησης των εταιρειών που οφείλεται και στο άθλιο νομικό πλαίσιο το οποίο επιτρέπει σε μία εταιρεία να laquoκλειδώσειraquo μια έκταση αποκλείοντας οποιαδήποτε άλλη και μετατρέποντας την υποχρεωτική δημοπρασία σε απευθείας ανάθεση (ΦΕΚ 2373 Β25 10 2011άρθρο 4)6 Απόρριψη από τη ΡΑΕ της αίτησης ακύρωσης των αδειών λόγω της έλλειψης ενιαίας περιβαλλοντικής μελέτης την οποία κατέθε-σαν οι κάτοικοι με το απίθανο επιχείρημα ότι laquoγια την επιτάχυνση υλοποίησης των έργων οι διατάξεις και οι προϋποθέσεις θα πρέπει να ερμηνεύονται στενάraquo 7 Περιφρόνηση της τοπικής κοινωνίας και των ομόφωνων αποφά-σεων του Τοπικού Συμβουλίου κατά του έργουΗ δημιουργία βιομηχανικών εγκαταστάσεων παραγωγής ηλεκτρι-κής ενέργειας χωρίς κανένα κεντρικό σχεδιασμό χωρίς καμία δι-αβούλευση με τις τοπικές κοινωνίες χωρίς ενιαία περιβαλλοντική μελέτη επιπτώσεων και με μακροχρόνιες αποικιοκρατικές μισθώσεις είναι ένα τυπικό παράδειγμα της ασύδοτης αδιαφανούς και κατα-στροφικής για το περιβάλλον και την τοπική κτηνοτροφίαndashγεωργία δράσης ντόπιων μεγαλοκατασκευαστών και ξένων κερδοσκοπικών funds σε όλη την Ελλάδα

ldquoΟτrdquo

Δήμος Εμμανουήλ Παππά Σερρών laquoπράσινες επενδύσειςraquo ερήμην της κοινωνίας

Oικοτριβές


Το τελευταίο διάστημα και στο πλαίσιο των γενικότερων μνημονιακών πολιτικών διάλυσης της δημόσιας διοίκησης παρατηρείται μεγάλη κινητικότητα για την αναδιάρθρω-ση της εσωτερικής λειτουργίας του laquoοργανογράμματοςraquo του ΥΠΕΚΑ Η ρητορική που καλύπτει τα σχετικά σχέδια και προτάσεις γνωστή μείωση δαπανών αποτελεσματικό-τητα εκσυγχρονισμός κλπ Αξίζει όμως να δει κανείς τι κρύβεται laquoανάμεσα στις γραμμέςraquo των όσων προσφάτως διαρρέουν οι κυρίαρχοι κύκλοι

Γνωρίζουμε ότι από την ίδρυση του ΥΠΕΚΑ το 2009 οι τομείς ευθύνης του υπουργείου που προήλθαν από τα Υπουργεία Αγροτικής Ανάπτυξης (δάση) και Ανάπτυξης (ενέργεια) δεν ενσωματώθηκαν ποτέ οργανικά στις υπη-ρεσίες περιβάλλοντος και χωροταξίας του laquoπαλιούraquo ΥΠΕ-ΧΩΔΕ Όπως όμως περιγράφεται σε μελέτες που εκπονού-νται και διακινούνται το τελευταίο διάστημα αλλά και σε σχετικά δημοσιεύματα στο μελλοντικό ΥΠΕΚΑ αυτή η δι-άσταση διατηρείται και βαθαίνει Αφού απέτυχαν υπό την κατακραυγή φορέων και κομμάτων να επαναφέρουν την προστασία των δασικών οικοσυστημάτων στο υπουργείο

Αγροτικής Ανάπτυξης σή-μερα την εντάσσουν στις αρμοδιότητες του Γενι-κού Γραμματέα που θα ασχολείται επίσης με τους ορυκτούς πόρους και την ενέργεια (και όχι εκείνου που θα εποπτεύει το περι-βάλλον συνολικά)

Αν και η επιλογή αυτή μοιάζει τεχνική και άνευ πολιτικής σημασίας στην πραγματικότητα είναι εξαι-ρετικά επικίνδυνη Με το ίδιο πρόσωπο να έχει την ευθύνη δύο τομέων -εξο-ρύξεις ενέργεια- με υψηλό οικονομικό ενδιαφέρον και επενδυμένα συμφέροντα αλλά και των δασών είναι φανε-ρό πού θα δοθεί το βάρος Υπάρχει κίνδυνος τα δάση να (ξανα)γίνουν ο laquoφτωχός συγγενήςraquo των laquoαναπτυξιακώνraquo προτεραιοτήτων να υποταχθούν στις ανάγκες για ορυχεία και μεταλλεία και μεγάλης κλίμακας εγκαταστάσεις αιολι-κών και φωτοβολταϊκών μονάδων Κατrsquo αναλογία με την κατάσταση στο παλιό ΥΠΕΧΩΔΕ όπου το περιβάλλον και η χωροταξία laquoστέναζανraquo κάτω από την πίεση των αναγκών διευκόλυνσης των μεγάλων δημόσιων έργωνhellip

Αν αθροίσουμε αυτή την επιλογή με τις γενικότερες προ-βλέψεις του νέου μνημονιακού ΥΠΕΚΑ για μειώσεις προ-σωπικού και κατάργηση πολλών εποπτευόμενων φορέων προστασίας και ρύθμισης του φυσικού και αστικού περιβάλ-λοντος μια εξαιρετικά προβληματική εικόνα προδιαγρά-

Υπουργείο Περιβάλλοντος ή γκισέ

για την εξυπηρέτηση των επενδύσεων

στις εξορύξεις και την ενέργεια

φεται Το ιστορικό αίτημα φορέων και κομμάτων για τη δημιουργία αυτόνομου Υπουργείου Περιβάλλοντος που έμοιασε να ευοδώνεται με την ίδρυση του ΥΠΕΚΑ κινδυνεύει να ακυρωθεί εκ των πραγμάτων

Για το θέμα η βουλευ-τής συντονίστρια του τομέα ΥΠΕΚΑ του ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ Ηρώ Διώτη δήλωσε laquoΤο ΥΠΕΚΑ κυρίως βεβαίως επί υπουργίας Παπακων-σταντίνου διέψευσε τις

όποιες προσδοκίες είχε γεννήσει η δημιουργία του πά-ντα με πρόσχημα την ldquoανάπτυξηrdquo μέσα στην κρίση Νο-μιμοποίηση αυθαιρέτων διάλυση νομοθεσίας και δομών περιβαλλοντικού ελέγχου αποχαρακτηρισμοί φωτογρα-φικές διατάξεις για συγκεκριμένους επιχειρηματίες προ-ώθηση καταστροφικών δραστηριοτήτων για τις εξορύξεις την καύση απορριμμάτων την ιδιωτικοποίηση του νερού και της ενέργειας κλπ Η Αριστερά και ο ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ θέλουν ένα ΥΠΕΚΑ που θα ασκεί ουσιαστικό έλεγχο θα προγραμματίζει και θα εποπτεύει την υλοποίηση των ανα-πτυξιακών δράσεων με βάση τις ανάγκες της κοινωνίας και την προστασία του περιβάλλοντος και όχι να υπηρε-τεί με ευλάβεια όπως η σημερινή κυβέρνηση τα συμφέ-ροντα των εκάστοτε επενδυτώνraquo ldquoΟτrdquo

Στα τέλη Ιανουαρίου το ΤΑΙΠΕΔ ανα-κοίνωσε ότι αποδέχθηκε την προσφορά του αμερικανικού fund NCH Capital για την πώληση 170 στρεμμάτων στην περι-οχή Κασσιόπη (Ερημίτης) της Κέρκυρας Ο επενδυτής ανέλαβε για 99 χρόνια την έκταση προσφέροντας 23 εκατομμύρια Ευρώ - αν και τεχνηέντως αναπαράγεται η πληροφορία για laquoσυνολικό τίμημαraquo 100 εκ ευρώ (στα οποία όμως συνυπολογίζεται ένα laquoκατʼ εκτίμηση κόστοςraquo 75 εκ ευρώ

για την οικοδόμηση τουριστικού-παραθε-ριστικού χωριού)

Στο σημερινό πλαίσιο της προπαγανδι-στικής διαστρέβλωσης των εννοιών η του-ριστική επένδυση που δρομολογείται στην Κασσιόπη αναφέρεται ως laquoήπιαraquohellip Ωστόσο στην πραγματικότητα οι επενδυτές θα κα-τασκευάσουν - μια κανονική ιδιωτική πόλη με γήπεδα γκολφ και μαρίνες με κανόνες ιδιωτικής πολεοδόμησης που δεν ισχύουν για κανένα άλλο φυσικό ή νομικό πρόσω-

πο Οι νέοι κάτοχοι της έκτασης αποκτούν επιπλέον το δικαίωμα απεριόριστης απαλ-λοτρίωσης γειτονικής ιδιωτικής γης εφό-σον κρίνουν ότι αυτό είναι laquoαναγκαίο για τις ανάγκες της επένδυσηςraquohellip

Η Κασσιόπη είναι μια καταπράσινη πε-ριοχή ανέγγιχτης φύσης και εξαιρετικής ομορφιάς συνολικά 490 στρεμμάτων που συμπεριλαμβάνει ένα δάσος και μια λίμνη το ναυτικό οχυρό του Αγίου Στεφάνου και σχεδόν ένα χιλιόμετρο παρθένας παραλί-ας Όλα αυτά μέσω ενός διεθνούς διαγω-νισμού στον οποίο εμφανίστηκε ένας διεκ-δικητής () περιήλθαν στην κυριότητα του αμερικάνικου fund Στο ακίνητο γίνεται χρήση των προβλέψεων του μεσοπρόθε-σμου περί laquoδικαιώματος επιφάνειαςraquo που ισοδυναμεί πρακτικά με πλήρες δικαίωμα κυριότητας (καθώς παρέχει και δικαιώμα-τα μελλοντικής υπενοικίασης του χώρου) ενώ από την άποψη της φορολόγησης ισο-δυναμεί με την πολύ ελαφρότερη φορολό-γηση επικαρπίαςhellip

Στη βιασύνη της τρικομματικής να laquoδεί-ξει έργοraquo ξεπουλήματος της δημόσιας πε-ριουσίας στην τρόικα δεν λήφθηκε υπόψη ούτε το γεγονός ότι εκκρεμεί η εκδίκαση αίτησης ακύρωσης της απόφασης μεταβί-βασης του ακινήτου στο ΤΑΙΠΕΔ που έχουν υποβάλλει τοπικοί φορείς ούτε βεβαίως η βούληση των πολιτών του νησιού και οι τεκμηριωμένες αντιρρήσεις περιβαλλοντι-κών οργανώσεων

Όσοι αντιδρούν στην πώληση της Κασ-σιόπης επισημαίνουν μεταξύ άλλων ότι αφενός κινδυνεύει η περιβαλλοντική ακε-ραιότητα της περιοχής και αφετέρου ότι τα οφέλη από την εξαγορά αυτή για το ελλη-νικό δημόσιο και την τοπική κοινωνία ιδι-αίτερα είναι μηδαμινά Το τίμημα που θα εισπράξει το κράτος θα κατατεθεί απευθείας στον ειδικό λογαριασμό της εξυπηρέτησης του κρατικού χρέους που ελέγχει η τρόικα ενώ το ldquoall inclusiverdquo μοντέλο της τουρι-στικής επένδυσης που θα υλοποιηθεί δεν αφήνει κανένα κέρδος τοπικά ndash ούτε καν θέσεις εργασίας (καθώς η εταιρεία θα έχει το δικαίωμα να laquoεισάγειraquo φτηνό εργατικό δυναμικό από άλλες περιοχέςhellip)

Τελευταίο αλλά όχι ασήμαντο Σύμφω-να και με όσα αναφέρονται στην ιστοσελί-δα του Το laquoεπενδυτικόraquo fund NCH Capital ειδικεύεται σε τοποθετήσεις κεφαλαίων με αποκλειστικό κριτήριο το ψηλότερο και γρη-γορότερο κέρδος για τους μετόχους του σε χώρες της Ανατολικής Ευρώπης και πιο πρόσφατα των Βαλκανίων Πρόκειται για μια εταιρεία που ξεκίνησε τη δράση της στις στάχτες της πτώσης των καθεστώτων της ανατολικής Ευρώπης όταν στις χώρες του πρώην laquoυπαρκτούraquo έγινε το μεγάλο πλιά-τσικο αρπαγής της πρώην κρατικής περι-ουσίας από επιτήδειουςhellip

Να τους σταματήσουμε πριν είναι αρ-γά

ldquoΟτrdquo

Κασσιόπη Κέρκυρας η πρώτη εκποίηση δημόσιου ακινήτουhellip

να είναι και η τελευταία

http

ka

talip

siel

aia

squa

tgr


Συνέντευξη με τον Θωμά Μπιζά (μέλος του τμήματος αυτοδιοίκησης του ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ και μέλος της ΕΕ της ΠΟΕ-ΟΤΑ)

Εργαζόμενος στη διαχείριση απορριμ-μάτων και ενεργός συνδικαλιστής στην αυτοδιοίκηση Μπορείς συνοπτικά να μας κάνεις ένα ιστορικό της laquoκακοδαι-μονίαςraquo στη διαχείριση απορριμμάτων Τι έφταιξε όλα αυτά τα χρόνια για τα σημερινά αδιέξοδα

Κακοδαιμονία στη διαχείριση των απορ-ριμμάτων Υπάρχει ένα ολόκληρο κύκλωμα επιχειρηματιών δημάρχων τεχνοκρατών νομικών αθλητικών παραγόντων μεσαζό-ντων κλπ που όταν ακούει για κακοδαι-μονία στη διαχείριση των απορριμμάτων ξεκαρδίζεται στα γέλια

Γελάνε γιατί από την laquoκακοδαιμονίαraquo στη διαχείριση των σκουπιδιών κυριολεκτικά έχουν θησαυρίσει Υπάρχουν επιχειρήσεις που έχουν κάνει τζίρους εκατοντάδων εκα-τομμυρίων ευρώ από τα σκουπίδια εκμε-ταλλευόμενοι ακριβώς την laquoκακοδαιμονίαraquo στη διαχείριση των απορριμμάτων Έχουν δαπανηθεί αμύθητα ποσά για κατασκευές ΧΥΤΑ εργοστασίων μηχανικής ανακύκλω-σης μονάδων επεξεργασίας βιοαερίου για αποκαταστάσεις χωματερών για προμήθειες οχημάτων λειοτεμαχιστών δεματοποιητών εξοπλισμού ΣΜΑ και ο κατάλογος δεν έχει τελειωμό Δεν θα ήταν υπερβολή να πούμε πως για μερικούς τα σκουπίδια είναι μια αστείρευτη φλέβα χρυσού

Κακοδαιμονία υπήρξε για το περιβάλλον για τους πολίτες που πληρώνουν ακριβά δημοτικά τέλη και για τους φορολογούμε-νους που έχουν πληρώσει πολλά δις για να συντηρηθεί ένα άθλιο σύστημα διαχείρισης Η κοινωνία από αυτή την αθλιότητα έχει βγει διπλά και τριπλά χαμένη

Ακόμα και οι κάτοικοι των περιοχών που έχουν πάρει αντισταθμιστικά πολλές εκατο-ντάδες εκατομμύρια ευρώ για τις χωματερές ζουν σε άθλιες συνθήκες και τους θερίζει ο καρκίνος με αντάλλαγμα μερικές δεκάδες θέσεις εργασίας στους δήμους

Εάν οι δήμοι είχαν μια άλλου τύπου δι-αχείριση για τα σκουπίδια (πχ όπως αυτή που περιγράφει ο ΣΥΡΙΖΑ στο πρόγραμμά του) και μόλυνση δεν θα υπήρχε και εκατο-ντάδες θέσεις εργασίας θα είχαν δημιουρ-γηθεί και οι πόλεις δεν θα ήταν σrsquo αυτήν την άθλια κατάσταση

Τι ακριβώς προωθείται σήμερα από την κυβέρνηση στον τομέα της διαχείρισης απορριμμάτων πανελλαδικά Ποιες είναι οι τεράστιες αλλαγές που θα φέρουν τα σημερινά σχέδια αν υλοποιηθούν

Σήμερα η κυβέρνηση υλοποιεί ένα σχέ-διο πλήρους εκχώρησης της διαχείρισης των απορριμμάτων στο μεγάλο ιδιωτικό κεφάλαιο Είναι σε πλήρη εξέλιξη οι δια-γωνισμοί για την κατασκευή λειτουργία και εκμετάλλευση των εγκαταστάσεων δι-αχείρισης απορριμμάτων με τη μέθοδο της Σύμπραξης Δημόσιου και Ιδιωτικού Τομέα (ΣΔΙΤ) σε μια σειρά περιοχές της Ελλάδας (Δυτική Μακεδονία Πελοπόννησος Σέρ-ρες Αχαΐα Ηλεία Αιτωλοακαρνανία) Ξε-κίνησε και η δημοπράτηση των τεσσάρων μεγάλων μονάδων επεξεργασίας στην Ατ-τική (δύο σε Φυλή - Α Λιόσια και από μία στην Κερατέα και το Γραμματικό)

Και μόνο από τη διαδικασία του λεγόμε-νου laquoανταγωνιστικού διαλόγουraquo φαίνεται πως στο σχεδιασμό της διαχείρισης των αστικών απορριμμάτων καθοριστικό ρό-λο πλέον παίζουν μόνο οι εργολάβοι και η τοπική αυτοδιοίκηση δεν θα έχει κανένα ουσιαστικό λόγο

Είναι εντελώς κάθαρο τι πρόκειται να συμβεί αν υλοποιηθεί τελικά το σχέδιο εκχώρησης της διαχείρισης των απορριμ-μάτων στο ιδιωτικό κεφάλαιο Θα έχουμε ένα μοντέλο διαχείρισης κομμένο και ραμ-μένο στα μέτρα των ιδιωτών επενδυτών Ένα μοντέλο πανάκριβο και μη φιλικό στο περιβάλλον

Το σχέδιο τους είναι να κατασκευαστούν τεράστιες ιδιωτικές μονάδες επεξεργασίας σύμμεικτων απορριμμάτων με σκοπό την ενεργειακή αξιοποίηση (βλέπε καύση) Οι ιδιώτες με αυτόν τον τρόπο θα μπορούν να ελέγξουν το σύνολο της διαχείρισης από την αποκομιδή ως και την τελική διάθεση προσδοκώντας τεράστια κέρδη

Οι μονάδες αυτές θα έχουν πολύ υψηλό κόστος λειτουργίας Για να συντηρηθούν και να είναι κερδοφόρες θα απαιτείται να επεξεργάζονται τεράστιους όγκους σύμμει-κτων απορριμμάτων με ότι αυτό συνεπά-γεται για την οικονομία και το περιβάλλον Θα υπάρχει λοιπόν ανάγκη για παραμονή

τεράστιων ποσοτήτων απορριμμάτων σε σύμμεικτη μορφή προκειμένου να laquoταΐζο-νταιraquo αυτές οι μονάδες Αυτό όπως είναι λογικό θα υπονομεύει στην πράξη κάθε προσπάθεια για εναλλακτικές μορφές δια-χείρισης όπως η ανακύκλωση η κομποστο-ποίηση και η ανάκτηση που έχουν στόχο τη μείωση του όγκου

Τέτοιου είδους εναλλακτικές δράσεις που θα μπορούσαν να δημιουργήσουν και χιλιάδες νέες θέσεις εργασίας θα γίνουν τελικά θυσία στο βωμό του κέρδους των επενδυτών των μονάδων επεξεργασίας σύμμεικτων απορριμμάτων

Τι μπορούν να κάνουν σήμερα οι δυ-νάμεις της αριστεράς και οι κοινωνι-κές και οικολογικές οργανώσεις για να αντικρούσουν τα κυβερνητικά σχέδια και να ανοίξουν δρόμους

Ο ΣΥΡΙΖΑ έχει αναδείξει το ζήτημα με πολλούς τρόπους Με ερωτήσεις στη Βου-λή και την Ευρωβουλή Με συνεντεύξεις τύπου με κοινές δηλώσεις όλων των βου-λευτών της Αττικής με ημερίδες με συμ-μετοχή στελεχών του στα κινήματα και τις διαδηλώσεις με παρεμβάσεις στα περιφε-ρειακά συμβούλια Η μεγαλύτερη συμβολή όμως του ΣΥΡΙΖΑ κατά τη γνώμη μου εί-ναι η κατάθεση του προγράμματος για τη διαχείριση Όμως αυτά δεν φτάνουν

Περιέγραψα στην αρχή της συνέντευ-ξης το laquoκύκλωμα των κερδισμένωνraquo από την laquoκακοδαιμονίαraquo της διαχείρισης των απορριμμάτων

Αυτό το κύκλωμα προκειμένου να πετύ-χει τους στόχους του έχει συγκροτήσει ένα στρατό από νυν και πρώην υπουργούς από βουλευτές στελέχη της αυτοδιοίκησης με-λετητές νομικούς δημοσιογράφους laquoσυν-δικαλιστέςraquo κλπ Έχουν συγκροτήσει ολό-κληρο στρατό που διαθέτει άφθονο χρήμα και καλή οργάνωση

Πρέπει λοιπόν και εμείς να φτιάξουμε το laquoκύκλωμα των χαμένωνraquo από την laquoκα-κοδαιμονίαraquo της διαχείρισης Για να τους αντιμετωπίσουμε πρέπει να φτιάξουμε το δικό μας αντίπαλο στρατόπεδο Οι εργα-ζόμενοι στους ΟΤΑ με την ΠΟΕ-ΟΤΑ στην πρώτη γραμμή Οι κάτοικοι της Φυλής της

δυτικής Αθήνας και του Θριασίου Οι κά-τοικοι του Γραμματικού και της Κερατέας Τα κόμματα της αριστεράς και περιβαλ-λοντικές οργανώσεις Οι δήμαρχοι και τα αυτοδιοικητικά σχήματα που συμφωνούν στη συγκρότηση ενός ενιαίου μετώπου για μια άλλη πολιτική για τη διαχείριση των απορριμμάτων

Σήμερα υπάρχουν πολλές προτάσεις και προγράμματα για μια εναλλακτική διαχεί-ριση των απορριμμάτων Προτάσεις που όχι μόνο δεν εμποδίζουν την κοινή δρά-ση αλλά θα μπορούσαμε να πούμε πως τη διευκολύνουν

Όλες αυτές οι δυνάμεις με τις εναλλα-κτικές προτάσεις με το δικό τους τρόπο και για τους δικούς της λόγους η κάθε μία μπορούν να συγκροτήσουν ένα κοινό μέτω-πο Και σε αυτό το κοινό μέτωπο μπορούν και πρέπει να ενταχθούν κατrsquo αρχήν όλοι όσοι θίγονται Να ενταχθούν όσοι θέλουν να αποτραπεί αυτό που πάει να γίνει

Δεν είναι ανάγκη να συμφωνούν όλοι σε όλα για να αντισταθούν οργανωμένα και ενωτικά Για τη συγκρότηση αυτού του μετώπου δεν απαιτείται πολιτική ιδεολογι-κή και γεωγραφική ενότητα Οι επιμέρους διαφορές στα προγράμματα ή στις προτά-σεις δεν πρέπει να αποτελούν εμπόδιο για συνεργασίες

Για να ελπίζουμε ότι μπορεί να αποτρα-πεί αυτή κατάσταση πρέπει να ξεπεραστούν αντιλήψεις που ευνοούν τη διάσπαση και τον απομονωτισμό και να προταχθεί η ανα-γκαιότητα για τη δημιουργία ενός πλατιού ενωτικού κινήματος για την εναλλακτική διαχείριση των απορριμμάτων

ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ - Πρόταση για τη διαχείριση των απορριμμάτων (Ιανουάριος 2013) httpwwwsyrizagrΑυτόνομη Συνδικαλιστική Κίνηση Εργαζομέ-νων στους ΟΤΑ httpwwwaskotagr


απορρίμματα με τους εργολάβους ή την κοινωνία

ενωτικό μέτωπο για την εναλλακτική διαχείριση

Oικοτριβές


αγώνες

με επίκεντρο

τη διαχείριση

των απορριμμάτων

εμπειρίες amp προβληματισμοί

12

Η έναρξη της δημοπράτησης τεσσάρων (4) νέων εργοστασίων επεξεργασίας σύμμει-κτων δηλαδή αδιάλεχτων απορριμμάτων στην Αττική έχει πυροδοτήσει νέες αντι-δράσεις και κινητοποιήσεις Το αποτέλεσμά τους πρόκειται να κριθεί όχι μόνο από τη μαζικότητα τη διάρκεια και το δυναμισμό τους αλλά και από το περιεχόμενό τους Από την άποψη αυτή έχει μια σημασία να ανατρέξουμε στο παρελθόν αυτών των αγώ-νων από τους πιο πρόσφατους στην Κερα-τέα και το Γραμματικό μέχρι και τους πο-λύ παλιότερους για το κλείσιμο της Φυλής Έχοντας βεβαίως κατά νου το περιβάλλον μέσα στο οποίο αναπτύχθηκαν

Απωθητικό το περιβάλλον της διαχείρισης των ΑΣΑ

Ο όρος laquoαπορρίμματαraquo εισάγεται για πρώ-τη φορά στην εθνική νομοθεσία το 1961 με την υγειονομική διάταξη Ε13011964 ενώ η πρώτη σοβαρή κωδικοποίηση της νομοθεσίας διαχείρισης αποβλήτων γίνε-ται την περίοδο 1996-97 Μια προσπάθεια ενοποίησης της σχετικής νομοθεσίας που περιλαμβάνει και την ενσωμάτωση της οδηγίας 200898ΕΕ γίνεται μόλις το 2012 (ν 4042) Από διατάξεις αυτού του νόμου απορρέει η υποχρέωση εκπόνησης εθνικού σχεδίου πρόληψης παραγωγής αποβλήτων και εθνικού σχεδίου διαχείρισης τα οποία

όμως προωθούνται με τόσο αργό ρυθμό ώστε να κινδυνεύουν να ολοκληρωθούν αφού έχει πια κριθεί η τύχη των προω-θούμενων βασικών έργων υποδομής σαν αυτά της Αττικής

Ο περιφερειακός σχεδιασμός από το νομαρ-χιακό επίπεδο τη δεκαετία του rsquo90 πέρασε στη συνέχεια σε περιφερειακό επίπεδο και μορφοποιήθηκε στους λεγόμενους ΠΕΣΔΑ (περιφερειακούς σχεδιασμούς διαχείρισης αποβλήτων) την περίοδο από το τέλος του 2004 έως την αρχή του 2006 Σήμερα οι αρμοδιότητες σχεδιασμού και υλοποίησης της διαχείρισης των αστικών απορριμμά-των αφού πέρασαν από διάφορα laquoχέριαraquo ανήκουν στους διαπεριφερειακούς φορείς διαχείρισης Αν και οι τελευταίες δημοπρα-τήσεις έργων με ΣΔΙΤ και τη διαδικασία του laquoανταγωνιστικού διαλόγουraquo πείθουν ότι ο ουσιαστικός σχεδιασμός έχει εκχωρηθεί στους εργολάβους Βασικό χαρακτηριστικό αυτών των σχεδιασμών ήταν η γενικότητα και η αοριστία Περίσσευαν τα ευχολόγια ενώ απουσίαζαν (και απουσιάζουν) οι συ-γκεκριμένοι δεσμευτικοί στόχοι και τα ερ-γαλεία της υλοποίησής τους

Για το λόγο αυτό στην πράξη αναπτύχθη-κε ένα laquoπαράλληλο σύμπανraquo διαχείρισης του οποίου κεντρικό χαρακτηριστικό μέχρι πολύ πρόσφατα ήταν η ανεξέλεγκτη διάθε-ση (ΧΑΔΑ) ή στην καλύτερη περίπτωση η διάθεση σε laquoνόμιμουςraquo χώρους ταφής που

όμως λειτουργούσαν σαν κοινές χωματε-ρές Σταδιακά άρχισαν να δημιουργούνται οι ΧΥΤΑ (χώροι ταφής με μια στοιχειώδη στεγάνωση και προστασία) ενώ πλέον γί-νεται λόγος για ΧΥΤΥ (χώρους υγειονομικής ταφής υπολειμμάτων) οι οποίοι προϋποθέ-τουν διαχωρισμό και επεξεργασία των ΑΣΑ Λόγοι κυρίως οικονομικοί οδήγησαν στην κατασκευή ΣΜΑ (σταθμών μεταφόρτωσης) πολλοί από τους οποίους έγιναν αυθαίρε-τα και χωρίς περιβαλλοντική αδειοδότη-ση Μέσα σε αυτό το γενικό κλίμα έχουν γίνει και οι πρώτες απόπειρες λειτουργί-ας μονάδων μηχανικής επεξεργασίας των ΑΣΑ των οποίων τα αποτελέσματα είναι μάλλον απογοητευτικά Με τον ίδιο τρόπο θα μπορούσαμε να χαρακτηρίσουμε και το αποτέλεσμα των εμπειριών από τα βασικά συστήματα εναλλακτικής διαχείρισης παρά το ευνοϊκό κλίμα που υπάρχει στην κοινω-νία Ιδιαίτερα από αυτό των μπλε κάδων που το laquoβαραίνειraquo αφόρητα ο αδιαφανής τρόπος λειτουργίας της διαχειρίστριάς του εταιρείας (ΕΕΑΑ)

Μέσα σε αυτό το περιβάλλον μηδενικής σχεδόν προδιαλογής και διαχωρισμού υλι-κών και με δεδομένο ότι τα έργα κατασκευής χώρων ταφής σύμμεικτων (πολλές φορές επιμολυσμένων με επικίνδυνα βιομηχα-νικά) απορριμμάτων ήταν η κεφαλή των όποιων έργων υποδομής στη συνείδηση της συντριπτικής πλειοψηφίας των πολι-

τών οποιαδήποτε διαδικασία διαχείρισής τους λειτουργεί απωθητικά Με αποτέλε-σμα σε ορισμένες περιπτώσεις ακόμη και ήπιες δραστηριότητες (πχ ανακύκλωσης) να έχουν γίνει αντικείμενο σφοδρών αντι-δράσεων

Βασικά χαρακτηριστικά των μέχρι τώρα αγώνων

Ήταν επόμενο οι συνέπειες μιας διαχεί-ρισης αυτού του τύπου (υπαρκτές ή ανα-μενόμενες) να αποτελέσουν σοβαρή αιτία εστιών αντίδρασης αλλά και αγώνων με μακροχρόνια διάρκεια Κάποιες από αυ-τές τις συναντάμε δεκαετίες πίσω με πιο χαρακτηριστική αυτή για το κλείσιμο της χωματερής της Φυλής η οποία με διάφο-ρες παρεμβάσεις όχι μόνο εξακολουθεί να επιβιώνει σαν ΧΥΤΑ και σήμερα αλλά προ-αλείφεται και σαν ο μελλοντικός κύριος υποδοχέας των απορριμμάτων της Αττικής Δεν μπορεί να ξεχνάμε τον αγώνα για το κλείσιμο της χωματερής του Σχιστού στον Πειραιά ή των Ταγαράδων στη Θεσσαλονί-κη Ούτε μια σειρά από πρόσφατους αγώ-νες για την αποτροπή δημιουργίας ΧΥΤΑ και χώρων επεξεργασίας στην Κερατέα και στο Γραμματικό στη Λευκίμμη της Κέρκυ-ρας στο Καρβουνάρι της Θεσπρωτίας στο Ελληνικό των Ιωαννίνων στη Μαυροράχη και στην Ευκαρπία της Θεσσαλονίκης Στο πλαίσιο αυτού του σημειώματος περισσό-τερο από μια καταγραφή του ιστορικού των αντιδράσεων μας ενδιαφέρει να εντοπίσου-με τα χαρακτηριστικά τους από τα οποία παραθέτουμε τα πιο σημαντικά

bull Ως προς το περιεχόμενο η συντριπτική πλειοψηφία των αγώνων έχει συνδεθεί με το κλείσιμο ή την αποτροπή δημιουργίας ΧΑΔΑ χωματερών και ΧΥΤΑ Οι λόγοι της εναντίωσης σχετίζονται κατά κανόνα με τις περιβαλλοντικές συνέπειες την ακαταλ-ληλότητα των χώρων και την εγγύτητα με τον οικιστικό ιστό

bull Η σχετικά πρόσφατη διεύρυνση της θεματολογίας με αιτήματα για αναθεώρηση ή κατάργηση περιφερειακών σχεδιασμών (ΠΕΣΔΑ) αποσκοπεί περισσότερο στο να προσδώσει laquoκύροςraquo και υπερτοπικότητα στις αντιδράσεις και δεν σχετίζεται πάντα με μια ουσιαστική ριζοσπαστική κριτική των ΠΕΣΔΑ Σε αυτή τη λογική θα μπορούσα-με να εντάξουμε και το παλιό αίτημα (από τη δεκαετία του rsquo90) των δήμων της Λαυ-ρεωτικής να διαχειρίζονται μόνοι τους τα δικά τους απορρίμματα

bull Απόρροια (και) των παραπάνω προ-σεγγίσεων είναι η απουσία εναλλακτικών σχεδίων διαχείρισης Οι λίγες απόπειρες διατύπωσης εναλλακτικών λύσεων γίνο-νται ακόμη λιγότερες όταν επιχειρείται να υλοποιηθούν έχουν αποσπασματικό χαρα-κτήρα και αναφέρονται σε ένα μικρό μόνο μέρος του κύκλου της διαχείρισης (συνή-θως στην ανακύκλωση)

ΤΑΣΟΣ ΚΕΦΑΛΑΣμέλος της Πρωτοβουλίας συνεννόησης για τη διαχείριση των απορριμμάτων (ΠΡΩΣΥΝΑΤ) httpprosynatblogspotgr

OικοτριβέςΦεβρουάριος 2013 ndash τ 2 13bull Η αδράνεια και η έλλειψη πρω-

τοβουλιών η οποία χαρακτηρίζει την πρωτοβάθμια αυτοδιοίκηση που έχει διαχρονικά περιοριστεί στο ρόλο του laquoσκουπιδοσυλλέκτηraquo αδια-φορώντας πλήρως για το πλαίσιο που διέπει τη διαχείριση των απορριμμά-των Δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις στις οποίες έπαιξε ανασχετικό ρό-λο σε αγώνες και διευκόλυνε την ενσωμάτωση μεγάλου μέρους των τοπικών κοινωνιών στη λογική των ανταποδοτικών οφελών (περίπτωση δήμων Α Λιοσίων - Φυλής)

bull Ο δυσανάλογος με τις δυνατότητές τους ρόλος των εργαζομένων στην αυτο-διοίκηση παρόλο που οι παρεμβάσεις τους στα ζητήματα της διαχείρισης και στους αντίστοιχους αγώνες δεν είναι λίγες Τα περισσότερα προβλήματα εντοπίζονται σε πρακτικές ελλιπούς στήριξης εναλλακτι-κών πρωτοβουλιών στην αποσπασματική ένταξη στις διεκδικήσεις τους ζητημάτων που σχετίζονται με τη διαχείριση των ΑΣΑ και στην έλλειψη πρωτοβουλιών συνάντη-σης με τα άλλα στρώματα της κοινωνίας ειδικά για το ζήτημα αυτό

bull Η υποβάθμιση μέχρι πολύ πρόσφατα του ζητήματος στο πολιτικό επίπεδο από τις δυνάμεις της αριστεράς της οικολο-γίας και των κινημάτων που αντανακλά μια λαθεμένη εκτίμηση για την κρισιμό-τητά του όχι μόνο στο περιβαλλοντικό επίπεδο αλλά και στο ευρύτερο κοινωνι-κό - οικονομικό

bull Η μεγαλύτερη μαζικότητα και αποτελε-σματικότητα που έχουν οι κινητοποιήσεις όταν οργανώνονται από επιτροπές αγώνα των ίδιων των πολιτών σε σχέση με αυτές όπου πρωτεύονται ρόλο έχουν τοπικοί θε-σμικοί (δήμοι δημοτικά σχήματα κλπ)

Νέα κατάσταση νέα καθήκοντα

Τα όσα προωθούνται σήμερα στον το-μέα της διαχείρισης των απορριμμάτων από το κράτος και τους εργολάβους συ-νιστούν μια νέα βίαιη προσπάθεια μετά-βασης από μια laquoτριτοκοσμικήraquo κατάσταση σε μια υποτίθεται σύγχρονη κρατώντας ανέγγιχτο τον πυρήνα της δηλαδή τη συ-γκεντρωτική διαχείριση των ΑΣΑ σε σύμ-μεικτη μορφή με βασικό προσανατολισμό την ενεργειακή αξιοποίηση και την καύση Στα παλιά προβλήματα έρχονται να προ-στεθούν νέα με σημαντικότερα την πλή-ρη ιδιωτικοποίηση και την εκτόξευση του κόστους διαχείρισης Το αντίβαρο σε αυ-τήν την εξέλιξη είναι η ωρίμανση και η διάδοση μιας συγκροτημένης αντίληψης εναλλακτικής διαχείρισης που έχει laquoπολι-τογραφηθείraquo με τον όρο laquoαποκεντρωμένη διαχείριση με έμφαση στη διαλογή στην πηγή και κοινωνική συμμετοχήraquo

Χανιά Η διαχείριση στο ν Χανίων θα μπορούσε να χα-ρακτηριστεί σαν μια πρώτη απόπειρα αποκεντρωμένης ολοκληρωμένης διαχείρισης παρόλο που δρομολογήθηκε αναγκαστικά και βιαστικά κάτω από την πίεση του κλεισίματος της χωματερής του Κουρου-πητού Το σύστημα λειτουργεί με την ευθύνη νομαρχιακού φορέα διαχείρισης και έχει ένα βαθμό αυτονομίας σε σχέση με τον ΠΕΣΔΑ Κρήτης Λειτουργεί κυρίως με κάποι-ες αποκεντρωμένες δράσεις ανακύκλωσης συσκευασιών (μπλε κάδοι) και γυαλιού και μια κεντρική εγκατάσταση που περιλαμβάνει ΚΔΑΥ και μονά-δα επεξεργασίας σύμμεικτων (ΕΜΑΚ) με ανάκτηση και κο-μποστοποίηση οργανικών και ΧΥΤΑ Δυστυχώς το σύστη-μα ερωτοτροπεί με το συ-γκεντρωτικό μοντέλο και την παραγωγή RDF συνεπώς και με την καύση Κρατά χαμηλά την προδιαλογή θέλει να ει-σάγει νέους ΣΜΑ οδηγεί το μεγαλύτερο μέρος των σύμ-μεικτων στο ΧΥΤΑ ελέγχεται η απόδοση της ΕΜΑΚ ως προς το ποσοστό ανακύκλωσης και την ποιότητα του παραγόμε-νου κομπόστ

Ακολουθούν ορισμένες πιο πρόσφατες πρωτοβουλίες που έχουν από την αρχή ξεκαθα-ρισμένο το στόχο μιας ήπιας διαχείρισης μικρής κλίμακας φιλοπεριβαλλοντικής και οικο-νομικής με συμμέτοχους τους πολίτες σε διάφορες παραλ-λαγές Τα παραδείγματα ση-ματοδοτούν διαφορετικούς τρόπους προσέγγισης και είναι καλή αφορμή για ένα δημό-σιο διάλογο που επιβάλλεται να ανοίξειΔήμος Ευρώτα Ο δήμος Ευ-ρώτα Λακωνίας επιχειρεί να μεταφέρει το παράδειγμα της διαχείρισης ΑΣΑ του δήμου Capannori της Ιταλίας Εκεί το σύστημα το διαχειρίζεται δη-μοτική επιχείρηση Η έμφαση δίνεται στη διαλογή στην πηγή με σύστημα τεσσάρων κάδων (οργανικά χαρτί συσκευασί-

ες σύμμεικτα) σημεία συγκέ-ντρωσης άλλων ανακτήσιμων υλικών οικιακή κομποστοποί-ηση και με οικονομικά κίνητρα προς τους πολίτες Σε δεύτερο επίπεδο προβλέπεται ΚΔΑΥ μονάδα διαχωρισμού οργα-νικών και μετάλλων από τα σύμμεικτα κομποστοποίηση των οργανικών δεματοποίη-ση και αποθήκευση του υπο-λειμματικού υλικού και διάθε-σή του στους περιφερειακούς χώρους ταφής όταν αυτοί δη-μιουργηθούν Ο εξοπλισμός αυτού του επιπέδου θα είναι κινητός ενοικιαζόμενος από προμηθευτές και αμφίβολης αποτελεσματικότητας κατά τη γνώμη μας Κομβικό σημείο αποτελεί η επιλογή το μεγα-λύτερο μέρος της διαχείρισης του συστήματος να ανατεθεί σε εργολάβο(ους) Το επιχεί-ρημα αυτής της επιλογής είναι η οικονομική και διαχειριστική αδυναμία του δήμου να ανα-λάβει με ίδια μέσα και ιδιό-κτητες εγκαταστάσεις το συ-γκεκριμένο εγχείρημα

Λακωνία - εταιρεία λαϊκής βάσης (Λακωνική Βιοενερ-γειακή ΑΕ) Πρόκειται για εταιρεία λαϊκής βάσης (πο-λυμετοχική) με τη μορφή ΑΕ και με πρόβλεψη δυνατότητας συμμετοχής από όσους-ες το επιθυμούν με απόκτηση μιας μετοχής της εταιρείας Έχει συσταθεί από περίπου 30 Λάκωνες πολίτες και κατά δήλωσή της έχει εξασφαλίσει δηλωμένη πρόθεση συμμετο-χής από άλλους 4500 Έχει ξεκινήσει τη λειτουργία της με συγκέντρωση ανακυκλώσιμων υλικών έναντι αμοιβής που παραδίδονται σε εγκατάσταση της εταιρείας Υπάρχει πρόθε-ση ανάπτυξης ολοκληρωμέ-νου συστήματος διαχείρισης μικρής κλίμακας με έμφαση στη διαλογή στην πηγή στην αξιοποίηση των ανακυκλώ-σιμων υλικών στην αναερό-βια κομποστοποίηση και στην ενεργειακή αξιοποίηση του παραγόμενου βιοαερίου Στα άμεσα μέσα υλοποίησης της συγκεκριμένης πρωτοβουλίας

περιλαμβάνονται η ανάπτυξη συνδρομητικού συστήματος παροχής υπηρεσιών διαχείρι-σης με τη μορφή εναλλακτι-κού παρόχου και διεκδίκηση απαλλαγής από τα αντίστοιχα δημοτικά τέλη και η παροχή υπηρεσιών διαχείρισης μέσω προγραμματικών συμβάσεων με δήμους της περιοχής

Πρωτοβουλία διερεύνησης τριών δήμων της Αττικής Σε συνέχεια μιας πρώτης φάσης συζητήσεων στο δήμο Αργυ-ρούπολης - Ελληνικού έχει δρομολογηθεί μια διαδικασία εκπόνησης μελέτης σκοπιμό-τητας για τη διαχείριση των απορριμμάτων τριών όμορων δήμων (Αλίμου Αργυρούπολης - Ελληνικού και Γλυφάδας) Ή σχετική μελέτη έχει ανατεθεί σε επιστημονική ομάδα του ΤΕΙ Πειραιά Αν αυτή η πρώ-τη διερεύνηση πείσει για τη συνέχεια του εγχειρήματος θα προχωρήσει η εκπόνηση πλήρους μελέτης και η ανα-ζήτηση των χρηματοδοτικών εργαλείων Είναι πρόωρο και γι αυτό παρακινδυνευμένο να ειπωθεί αυτήν τη στιγμή οτι-δήποτε για την εξέλιξη και την πιθανή μορφή αυτής της πρω-τοβουλίας Μπορούμε μόνο να μιλήσουμε για τις δηλωμέ-νες προθέσεις τόσο του δήμου Αργυρούπολης - Ελληνικού όσο και εκπροσώπων της επι-στημονικής ομάδας για μια ήπια διαχείριση με τις αρχές της εγγύτητας και της μικρής κλίμακας στη λογική της μέ-γιστης ανάκτησης με χαμηλό κόστος διαχείρισης και με δη-μόσιο χαρακτήρα Αν γίνει κα-τορθωτό οι προθέσεις αυτές να μετουσιωθούν σε ένα αξιόπι-στο τοπικό σχέδιο διαχείρισης (το πιστεύουμε ακράδαντα) και αν βρεθεί τρόπος ενσωμάτω-σης της εθελοντικής προσφο-ράς και αξιοποίησης μορφών κοινωνικής συμμετοχής ίσως να έχουμε να κάνουμε με το πιο πειστικό παράδειγμα για τη δυνατότητα υλοποίησης ενός εναλλακτικού μοντέλου διαχείρισης

httpprosynatblogspotgr

Απόπειρες εφαρμογής τοπικών σχεδίων διαχείρισης και αναζήτησης κοινωνικής συμμετοχής

Από τα πράγματα λοιπόν οι απαιτήσεις των σύγχρονων αγώνων με αντικείμενο τη διαχείριση των ΑΣΑ γίνονται πολύ με-γαλύτερες και αρκετά πιο σύνθετες Αφού στην αντιμετώπιση των ανεπαρκειών που προαναφέρθηκαν και εξακολουθούν να υφίστανται σε μεγάλο βαθμό πρέπει να προστεθούν και νέες προκλήσεις Αυτές που συνδέονται με την αντιμετώπιση προ-βλημάτων όπως

bull Η φοβική στάση μεγάλου μέρους της αριστεράς της πολιτικής οικολογίας και των στελεχών τους στην αυτοδιοίκηση απέναντι στο μοντέλο της αποκεντρωμένης διαχείρισης σε αντίθεση σε ορισμένες πε-ριπτώσεις με τις κεντρικές εκφωνήσεις

bull Η ολιγωρία συνδεδεμένη με την πα-ραπάνω στάση στην εκπόνηση και προ-ώθηση τοπικών σχεδίων διαχείρισης αλ-λά και η δυσκολία απεμπλοκής από τις μεγάλες εγκαταστάσεις επεξεργασίας σε περιφερειακό επίπεδο παρόλο που και ο χαρακτήρας τους είναι διαφορετικός και η δυναμικότητά τους μειωμένη σε σχέση με τις σημερινές επιλογές Συνακόλουθη αυ-τής της επιλογής εκτός των άλλων είναι η διαιώνιση και η επέκταση των σταθμών μεταφόρτωσης (ΣΜΑ)

bull Οι λαθεμένες αντιλήψεις ότι οι δρά-σεις αποκεντρωμένης διαχείρισης είναι ασύμβατες με την ύπαρξη ενός εθνικού ή περιφερειακών σχεδιασμών ή ότι ο σχε-διασμός είναι ταυτόσημος με τον κεντρι-κό έλεγχο Στο πλαίσιο αυτής της οπτικής αγνοείται ότι ο αποτελεσματικός σχεδια-σμός προϋποθέτει την ύπαρξη και επαρ-κών σχεδίων τοπικής διαχείρισης και των αναγκαίων διαχειριστικών εργαλείων για την υλοποίησή τους

bull Ο ελλιπής προβληματισμός και διάλογος για την αναζήτηση μορφών ουσιαστικής κοινωνικής συμμετοχής στα εναλλακτικά μοντέλα διαχείρισης Με εμφανή τον κίν-δυνο φιλόδοξες και ειλικρινείς προσπά-θειες να καταλήξουν να αναπαράγουν παραλλαγές του υφιστάμενου μοντέλου διαχείρισης

bull Η απραξία στην κατεύθυνση της διεκ-δίκησης των αναγκαίων δημόσιων πόρων οι οποίοι κατευθύνονται ολοκληρωτικά στην υποστήριξη των συγκεντρωτικών εγκαταστάσεων


Oικοτριβές


Εδώ και δύο χρόνια περίπου έχει εκδηλωθεί και συνεχίζεται στη Δυτική Θεσσαλονίκη μια διαρκής κινητοποίηση των κατοίκων ενά-ντια στην κατασκευή ενός Σταθ-μού Μεταφόρτωσης Απορριμμά-των (ΣΜΑ) που προβλέπεται στο Τεχνικό Πρόγραμμα του Συνδέσμου ΟΤΑ Νομού Θεσσαλονίκης Οι κά-τοικοι της Ευκαρπίας οργανωμέ-νοι σε ένα Δίκτυο 50 φορέων και συλλόγων έχουν εναντιωθεί στο συγκεκριμένο ΣΜΑ που σχεδιά-στηκε για να δέχεται το 60 των απορριμμάτων του Δήμου Θεσ-σαλονίκης του κεντρικού δήμου του πολεοδομικού συγκροτήματος Όλο και περισσότεροι εμπλεκόμε-νοι στο ζήτημα του ΣΜΑ στην Ευ-καρπία ομολογούν σήμερα ότι η εγκατάσταση έχει διαστάσεις πο-λύ μεγαλύτερες από εκείνες που θα δικαιολογούσε μια δίκαιη κα-τανομή του φορτίου των απορ-

ριμμάτων αλλά και η κρίση που μειώνει σημαντικά τον όγκο των απορριμμάτων

Πολλοί κατηγόρησαν το Δίκτυο για μια στάση που επιχειρεί να απο-τρέψει μια εξέλιξη η οποία μπορεί να είναι αρνητική για μια περιο-χή αλλά κρίνεται αναγκαία για την κοινωνία ευρύτερα Η στάση αυτή μπορεί να περιγραφεί με τη φράση laquoας φύγει από την πόρτα μου κι ας πάει όπου θέλειraquo Αρ-κετές είναι άλλωστε οι περιπτώ-σεις διαχείρισης απορριμμάτων διεθνώς που αντιμετωπίζονται στη βάση αυτής της ερμηνείας Ωστόσο βασικό διακύβευμα της κινητοποίησης των κατοίκων εί-ναι η περιβαλλοντική δικαιοσύνη Η Ευκαρπία είναι η πιο υποβαθ-μισμένη περιβαλλοντικά περιοχή της Θεσσαλονίκης και η προσθήκη του ΣΜΑ χαρακτηρίστηκε από το Δίκτυο εξαρχής ως μια ακόμη lsquoαρ-

νητικήrsquo ανάπλαση στην περιοχή Αντιστρέφοντας τους όρους της συζήτησης το σύνδρομο NIMBY ταιριάζει καλύτερα σε όλους εκεί-νους τους δήμους που έχουν προ-επιλέξει την Ευκαρπία για τα δικά τους σκουπίδια χωρίς να συνεκτι-μούν το κεντρικό ζήτημα της πε-ριβαλλοντικής δικαιοσύνης

Η περίπτωση της Ευκαρπίας υπήρξε παραδειγματική ως προς τον συνδυασμό τεκμηρίωσης και κινηματικών διαδικασιών Το Δί-κτυο προσδιόρισε τα αιτήματά του με σαφήνεια υπέδειξε εναλλακτι-κές λύσεις ως προς τη χωροθέτη-ση του ΣΜΑ ζήτησε αναθεώρηση του περιφερειακού σχεδιασμού για τη διαχείριση των απορριμ-μάτων Η συσπείρωση φορέων και συλλόγων αύξησε το εύρος και τη δύναμη του Δικτύου Με ανοιχτές συνελεύσεις με δράσεις τοπικά και παρεμβάσεις στο εργο-

τάξιο του ΣΜΑ με παρεμβάσεις σε Δημοτικά Συμβούλια και στο Περιφερειακό Συμβούλιο Κεντρι-κής Μακεδονίας το Δίκτυο προ-κάλεσε με αφορμή τον ΣΜΑ στην Ευκαρπία μια ευρύτερη συζήτηση για τη διαχείριση των απορριμμά-των Το Δίκτυο σταδιακά συνέλαβε τον ΣΜΑ του Δυτικού Τομέα στη Θεσσαλονίκη ως επιμέρους στοι-χείο σε μια συνολική εικόνα που αφορά τη διαχείριση των απορ-ριμμάτων σε ολόκληρο το πολεο-δομικό συγκρότημα

Η κινητοποίηση των κατοίκων στην Ευκαρπία αποδεικνύει ότι σε πολιτικά προβλήματα δεν αρκούν τεχνικές απαντήσεις δείχνει την ανάγκη η τεχνική να υπηρετεί τη δημοκρατική πολιτική διαδικασία

και όχι το αντίστροφο να καθοδη-γείται δηλαδή η διαδικασία λήψης των αποφάσεων από αμιγώς τεχνι-κά κριτήρια Η κινητοποίηση στην Ευκαρπία φέρνει στο προσκήνιο την ανάγκη για ουσιαστική διαβούλευ-ση όπου οι τοπικές κοινωνίες δε θα καλούνται να συμμορφωθούν σε ειλημμένες αποφάσεις αλλά θα έχουν λόγο και για τους στόχους που θα διατυπωθούν και τα μέσα που θα επιλεγούν Η περίπτωση της Ευκαρπίας είναι ελπιδοφόρα και για έναν ακόμη λόγο Σε μια κοινωνία που δε σταματά μπροστά σε καταστολή και διώξεις το βασικό διακύβευμα παύει πλέον να είναι η διαχείριση απορριμμάτων και η περιβαλλοντική δικαιοσύνη

ΤΑΣΟΣ ΧΟΒΑΡΔΑΣ

Κινητοποιήσεις στον ΣΜΑ Ευκαρπίας με αίτημα την περιβαλλοντική δικαιοσύνη

κυριά είχαν ικανοποιητικές επιδόσειςβ) γενικά οι εγκαταστάσεις λιπασματο-

ποίησης και αναερόβιας ζύμωσης που επε-ξεργάζονται βιοαποικοδομήσιμα απόβλητα που συλλέγονται χωριστά (όταν δεν είχαν μολυνθεί) είχαν καλύτερες επιδόσεις από τις εγκαταστάσεις που επεξεργάζονται αδια-χώριστα απόβλητα όπου οι επιδόσεις ήταν ανεπαρκείς

γ) οι εγκαταστάσεις μηχανικής-βιολογι-κής επεξεργασίας που λάμβαναν απόβλη-τα αδιαχώριστα στην πηγή δεν κατάφε-ραν γενικά να συνεισφέρουν στην επίτευ-ξη των στόχων της πολιτικής διαχείρισης αποβλήτων της ΕΕ καθώς η πλειονότητα των αποβλήτων που εισήλθαν στις εγκα-ταστάσεις απορρίφθηκαν σε χώρους υγει-ονομικής ταφής

Στο κεφάλαιο των συστάσεων του Ευ-ρωπαϊκού Ελεγκτικού Συνεδρίου προς τα κράτη μέλη αλλά και προς τις υπηρεσίες της ΕΕ που ελέγχουν και χρηματοδοτούν τα έργα τονίζεται ότι τα κράτη μέλη οφεί-λουν να εστιάσουν στην εφαρμογή της χω-ριστής συλλογής στις υποδομές διαχείρισης αποβλήτων που επεξεργάζονται απόβλητα διαχωρισμένα στην πηγή (συμπεριλαμβα-νόμενων βιοαποικοδομήσιμων αποβλήτων όταν αυτό είναι οικονομικά αποδοτικό) με στόχο τη μεγιστοποίηση των επιδόσεων

Το Ευρωπαϊκό Ελεγκτικό Συνέδριο σε πρό-σφατη Ειδική Έκθεση (αριθ 202012 δια-θέσιμη στα ελληνικά στο httpbookshopeuropaeu) που αφορά τη Χρηματοδότη-ση Έργων υποδομών διαχείρισης αστικών αποβλήτων διαπιστώνει ότι η επεξεργασία σύμμεικτων απορριμμάτων δεν αποδίδει στην επίτευξη των περιβαλλοντικών στό-χων και κάνει συστάσεις να μην προχωρά η επεξεργασία σύμμεικτων απορριμμάτων και να γίνεται περικοπή των ευρωπαϊκών χρηματοδοτήσεων στα σχετικά σχέδια

Διαβάζουμε στη σύνοψη της έκθεσης laquoΤο συνέδριο συνιστά α) Τα κράτη μέλη πρέ-πει να εστιάσουν σε υποδομές διαχείρισης αποβλήτων που επεξεργάζονται απόβλητα διαχωρισμένα στην πηγή () Η Επιτροπή το Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο πρέπει να εξετάσουν το ενδεχόμενο σύνδεσης της οι-κονομικής στήριξης της ΕΕ με την επίτευ-ξη των στόχων της πολιτικής διαχείρισης της ΕΕ ()raquo

Η έκθεση εξετάζοντας τις επιδόσεις των υποδομών διαχείρισης αστικών αποβλή-των διαπιστώνει ότι αυτές εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από τις στρατηγικές συλλο-γής αποβλήτων και ειδικότερα

α) οι εγκαταστάσεις διαλογής με στόχο την ανάκτηση απορριμμάτων συσκευασίας που είχαν διαχωριστεί στην πηγή από τα νοικο-

Εκθεση επισημαίνει μη αποδοτική και αμφιβόλου νομιμότητας η επεξεργασία σύμμεικτων απορριμμάτων

των υποδομών διαχείρισης αποβλήτων και την πρόοδο προς την επίτευξη των στό-χων της πολιτικής διαχείρισης αποβλή-των της ΕΕ ()

Επίσης η Έκθεση αναφέρει ότι τα όργα-να της ΕΕ μπορούν να εξετάσουν τη σύν-δεση της οικονομικής στήριξης της ΕΕ με την επίτευξη των στόχων της πολιτικής διαχείρισης και να ορίσουν laquoτην εφαρμο-γή των ανωτέρω συστάσεων από τα κράτη μέλη ως προϋπόθεση για τη οικονομική συνεισφορά της ΕΕraquo ()

Ποιος θα πληρώσει τα σπασμένα

Σήμερα η Διοίκηση του ΕΔΣΝΑ με τις Προκηρύξεις για την εκδήλωση ενδιαφέ-ροντος για τις ΣΔΙΤ για τις 4 μονάδες επε-ξεργασίας σύμμεικτων απορριμμάτων όπως και τη Μελέτη που κατέθεσε για την έντα-ξη των έργων στον κατάλογο των ΣΔΙΤ προχωρά στην επεξεργασία σύμμεικτων απορριμμάτων Είναι χαρακτηριστικό ότι με ρητή αναφορά στις Προκηρύξεις των διαγωνισμών ορίζεται ότι για την προεπι-λογή των επενδυτών που εκδήλωσαν εν-διαφέρον θα ληφθεί υπόψη μόνο η προη-γούμενη εμπειρία σε μονάδες σύμμεικτων απορριμμάτων και δεν θα ληφθεί υπόψη προηγούμενη εμπειρία κατασκευήςλειτουρ-

γίας για μονάδες επεξεργασίας μη σύμμει-κτων απορριμμάτων

Για την Αττική είναι ορατός ο κίνδυνος να ζητηθούν στο μέλλον πίσω από το ελλη-νικό δημόσιο τα 200 εκατ ευρώ της κρα-τικής χρηματοδότησης που θα πάρουν οι εργολάβοι από το ΠΕΠ Αττικής για τις ΣΔΙΤ των 4 μονάδων επεξεργασίας σύμμεικτων απορριμμάτων

Η σημερινή διοίκηση ΕΔΣΝΑ αρνούμενη την αλλαγή του σχεδιασμού γιατίhellip θα χα-θούν οι πόροι υλοποιεί από κοινού με την κυβέρνηση το παρωχημένο και αμφισβη-τούμενης νομιμότητας σχέδιο που φέρει τη σφραγίδα των εθνικών μελετητών

ΓΕΩΡΓΙΑ ΑΣΗΜΑΚΟΠΟΥΛΟΥ

μέλος της Ανεξάρτητης Ενωτικής Κίνησης ΕΣΔΝΑhttpkinisi-esdknablogspotgr

14


Η βιώσιμη διαχείριση των αποβλήτων μέσα από πρακτικές και φορείς της κοινω-νικής οικονομίας παραδοσιακά συμβάλλει στην προώθηση της απασχόλησης και τη δημιουργία οικονομικών και επιχειρημα-τικών ευκαιριών για μειονεκτικές ομάδες του πληθυσμού Αυτές οι δραστηριότητες αποτελούν μέρος τόσο του επίσημου όσου και του άτυπου τομέα της οικονομίας και συνήθως αφορούν στη συλλογή υλικών και αγαθών για επαναπώληση

Όταν αναφερόμαστε στον άτυπο τομέα αναγνωρίζονται ιδιαίτερα τα οικολογικά και κοινωνικά οφέλη της δράσης των ρα-κοσυλλεκτών στον αναπτυσσόμενο κόσμο στη Λατινική Αμερική την Ασία ή την Αφρική Αναγνωρίζεται επίσης η ανάγκη συλλογικής οργάνωσής τους ώστε να δι-εκδικήσουν χώρο στα επίσημα συστήματα ανακύκλωσης Παρόμοια κινήματα έχουν καταφέρει σε πολλές περιπτώσεις να εξα-σφαλίσουν καλύτερες συνθήκες εργασίας για τα μέλη τους και μεγαλύτερη πρόσβα-ση στις αγορές συλλογής και ανακύκλωσης απορριμμάτων

Στην Ευρώπη επίσης υπάρχει μια παρα-δοσιακή σύνδεση μεταξύ φορέων κοινωνι-κής οικονομίας που εστιάζουν στις μειονε-κτικές ομάδες και της βιώσιμης διαχείρισης απορριμμάτων Οι φορείς αυτοί διαφορο-ποιούνται ανάλογα με το χωρικό πλαίσιο δημιουργίας τους και τους σκοπούς κάθε οργάνωσης και περιλαμβάνουν κοινωνικές επιχειρήσεις και συνεταιρισμούς εταιρείες εισόδου στην απασχόληση εργαστήρια για εργαζόμενους με αναπηρίες μη κερδοσκο-πικές ΜΚΟ ιδρύματα κλπ Αν και μπορεί να διαφέρουν στην οργανωτική δομή τους υιοθετούν παρόμοιες διαδικασίες λειτουρ-γίας (πχ η αρχή ένα μέλος μία ψήφος) και στόχους για τη μεγιστοποίηση των κοινω-νικών και περιβαλλοντικών ωφελειών σε αντιδιαστολή με τα οικονομικά κέρδη ενώ την ίδια στιγμή επιδιώκουν να εξασφαλί-ζουν έσοδα για τη διατήρηση και επέκταση των δραστηριοτήτων τους

Στοιχεία από το δίκτυο Ευρωπαϊκών κοι-νωνικών επιχειρήσεων επαναχρησιμοποίσης και ανακύκλωσης RREUSE που έχει μέλη σε 12 χώρες της ΕΕ δείχνουν ότι μόνο στα μέλη του δικτύου υπάρχουν 40000 θέσεις εργασίας (ισοδύναμης) πλήρους απασχό-λησης και 200000 θέσεις σε προγράμμα-

τα ένταξης απασχόλησης Πέτυχαν να αποτρέψουν την ταφή περισσότερων από 1000000 τόνων προϊόντων και υλικών Ηλεκτρικού και Ηλεκτρονικού Εξοπλισμού υφασμάτων επίπλων και άλλων αγαθών και είχαν συνδυασμένο κύκλο εργασιών περ 14 δισ ευρώ

Αν και τα παραδείγματα και οι μορφές διαφέρουν οι κοινωνικές επιχειρήσεις κα-τάφεραν να γίνουν σημαντικοί δρώντες στα πεδία της επαναχρησιμοποίησης ανακύκλω-σης και κομποστοποίησης στις περισσότερες χώρες μέλη της ΕΕ Παρέχουν επαγγελματι-κές υπηρεσίες και υψηλής ποιότητας κοι-νωνικά και περιβαλλοντικά ωφέλιμα αγα-θά ενώ διατηρούνται οικονομικά βιώσιμες και επεκτείνουν τις υπηρεσίες τους και σε άλλα πεδία της βιώσιμης διαχείρισης απο-βλήτων πέρα από τις αρχικές της συλλογής και επαναπώλησης αγαθών και υλικών Το κατάφεραν αυτό μέσα από μακροχρόνια συνεργασία και συνέργειες με τοπικές και περιφερειακές αρχές με επιχειρήσεις και με τους πολίτες σε δραστηριότητες που σέ-βονται την αρχή της εγγύτητας και επικε-ντρώνουν στην ανάπτυξη της κοινότητας και των τοπικών κοινωνιών

Ενδεικτικά παραδείγματα

Emmaus Γαλλία Το γαλλικό τμήμα του διεθνές φιλανθρωπικού κινήματος που ίδρυσε το 1949 ο αββάς Πιέρ για να κα-ταπολεμήσει τη φτώχεια σήμερα παρέχει κατάλυμα και φαγητό και απασχόληση σε αστέγους και άλλες μειονεκτικές ομάδες Το 2009 είχε 1677 διαθέσιμα δωμάτια για 3750 άστεγους ανθρώπους που τους πα-ρείχε και εργασία Απασχολούσε χιλιάδες εργαζόμενους (ισοδύναμα με 4365 θέσεις πλήρους απασχόλησης) Οι πόροι της οργά-νωσης για το έτος 2009 ανέρχονταν σε 380 εκατ Ευρώ και χρησιμοποιήθηκαν για την κατασκευή 900 νέων δωματίων κα υπο-δομών και παροχών Οι κύριες πηγές πό-ρων προέρχονται από τη συλλογή 224000 τόνων αγαθών την μεταπώληση χρησιμο-ποιημένων ειδών τη διαχείριση κέντρων ανακύκλωσης (laquoπράσινων σημείωνraquo) με κάποιες τοπικές αυτοδιοικήσεις λχ της πόλης Angers

Στην Ισπανία αρκετές κοινωνικές επιχει-ρήσεις συνεργάζονται σε κοινές δράσεις με

τοπικές αρχές ιδιαίτερα συλλογής ρουχι-σμού και επίπλων από νοικοκυριά για με-ταπώληση στην κοινότητα Μία από αυτές η Engrunes δραστηριοποιείται επίσης στη χωριστή διαλογή χαρτοκιβωτίων και υλικών συσκευασίας από νοικοκυριά και επιχειρή-σεις για λογαριασμό δημοτικών αρχών και τη διαχείριση laquoπράσινων σημείωνraquo ανακύ-κλωσης στην ευρύτερη Βαρκελώνη

Στη Χώρα των Βάσκων μέλη του δικτύου κοινωνικών συνεταιρισμών Koopera παρέ-χουν σε τοπικές αρχές υπηρεσίες συλλογής ρουχισμού συσκευών βιβλίων παιχνιδιών χαρτιού επίπλων και παζαριών υλικών συσκευασίας μπαταριών επικίνδυνων υλι-κών οργανικής ύλης και συμπράττουν μαζί τους για τη διαχείριση μιας εγκατάστασης διαλογής και ολοκληρωμένης διαχείρισης ογκωδών αποβλήτων

Το δίκτυο κοινωνικών επιχειρήσεων για την κομποστοποίηση Community Composting Network (CCN) που εδρεύει στο Σέφιλντ της Αγγλίας έχει πάνω από 230 μέλη σε όλο το Ηνωμένο Βασίλειο Κάποιες από αυτές τις κοινωνικές επιχειρήσεις έχουν σκοπό την εκπαίδευση των πολιτών στην κηπου-ρική και την παραγωγή τροφίμων αλλά με ιδιαίτερη έμφαση σε άτομα με κινητικά προβλήματα Έχουν δημιουργήσει για το σκοπό αυτό ειδικούς υπερυψωμένους κή-πους που διευκολύνουν την πρόσβαση στα άτομα που κινούνται με αμαξίδιο δίνοντάς τους την ευκαιρία να ασχοληθούν με την κηπουρική χωρίς δυσκολία

Τα μέλη του δικτύου CCN έχουν συνολι-κά έσοδα της τάξης των 11 εκ λιρών και μέσο όρο εσόδων ανά φορέα τις 38000 λί-ρες Επιδοτούνται κατά 36 και κερδίζουν από τις δράσεις τους το υπόλοιπο 64 των εσόδων τους 60 από αυτούς τους φορείς που είναι μέλη του δικτύου προσφέρουν 261 θέσεις πλήρους απασχόλησης και 936 θέσεις μερικής απασχόλησης Τέλος το 67 των μελών του δικτύου έχουν συνεργασί-ες με την τοπική αυτοδιοίκηση Σύμφωνα με στοιχεία του 2008 τα μέλη του δικτύ-ου CCN κομποστοποίησαν 43000 τόνους βιοαποβλήτων (αν επιτυγχάνονταν μια τέτοια ποσοτητα στην Αττική θα σήμαι-νε εξοικονόμηση από 3 έως 85 εκ euro για τους δήμους)

Είναι δεδομένο ότι υπάρχουν ήδη άφθονα παραδείγματα κοινωνικών επιχειρήσεων με δραστηριοποίηση στο πεδίο της βιώσιμης διαχείρισης αποβλήτων συμπληρωματική στη δουλειά δημόσιων και ιδιωτικών φο-ρέων και παρέχει σημαντικά περιβαλλο-ντικά και κοινωνικά οφέλη Είναι ώρα και για την Ελλάδα να δει τα πλεονεκτήματα που μπορούν να έχουν οι τοπικές αυτο-διοικήσεις και κοινωνίες από την ίδρυση και τη μακρόχρονη συνεργασία σε κοινω-νικού χαρακτήρα οικονομικά εγχειρήματα και πρωτοβουλίες

ΑΝΤΙΓΟΝΗ ΔΑΛΑΜΑΓΚΑδιευθύντρια της ΜΚΟ laquoΟικολογική Εταιρεία

Ανακύκλωσηςraquo httpwwwecorecgr

Ο ρόλος των φορέων της κοινωνικής οικονομίας

στη βιώσιμη διαχείριση αποβλήτων

οι κοινωνικές επιχειρήσεις δραστηριοποιούνται στα πεδία της επαναχρησιμοποίησης ανακύκλωσης και κομποστοποίησης παρέχοντας επαγγελματικές υπηρεσίες και κοινωνικά και περιβαλλοντικά ωφέλιμα αγαθά ενώ διατηρούνται οικονομικά βιώσιμες και επεκτείνουν τις υπηρεσίες τους

επιμέλεια αφιερώματος ΧΚ

επιμέλεια αφιερώματος ΧΑΡΗΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΑΤΟΣ

Oικοτριβές


Στις 30 Ιανουαρίου ολλανδικό δικαστήριο έκρινε ότι ο πετρελαϊκός κολοσσός Shell είναι υπεύθυνος για τη μη πρό-ληψη της ρύπανσης σε γεωργικές εκτάσεις στην περιοχή Ikot Ada Udo της Νιγηρίας Την υπόθεση έφεραν στο φως τέσσερις νιγηριανοί αγρότες μαζί με την περιβαλλο-ντική οργάνωση Φίλοι της Φύσης της Ολλανδίας Είναι η πρώτη φορά που η Shell καταδικάζεται και επιβαρύνεται με αποζημιώσεις για τις οικολογικές επιπτώσεις που προκαλούνται από τις δραστηριό-τητές της Το παράδοξο είναι ότι τα δικαστήρια της Νιγηρίας δεν κατάφεραν ποτέ να φτάσουν σε μια τέτοια απόφαση παρόλες τις συνεχείς καταγγελίες και μηνύσεις από τους νιγηριανούς αγρότες που χρειάστηκε να φτάσουν μέχρι την Ολλανδία όπου βρίσκεται η έδρα της εταιρίας για να δικαιωθούν

Η απόφαση αν και αφορά μόνο τρεις από τις χι-λιάδες διαρροές πετρελαίου στην περιοχή αποτελεί μια νίκη για τους κατοίκους της περιοχής Οι ίδιοι βέβαια συνεχίζουν να βιώνουν καθημερινά την κα-ταστροφή του περιβάλλοντος και της ποιότητας ζωής τους από τις εξορυκτικές δραστηριότητες της εταιρίας Στον αντίποδα οι κάτοικοι δύο άλλων χωριών στη Νιγηρία Goi και Oruma που επίσης κινήθηκαν νομικά εναντίον της Shell δεν δικαιώθηκαν καθώς η εταιρία ισχυρίστηκε ότι στις περιοχές δεν δραστηριοποιείται η ίδια αλλά η εταιρία SPDC Το γεγονός ότι η SPDC είναι 100 θυγατρική της Shell μάλλον δεν ενδιέφερε τους δικαστές

Την ίδια στιγμή την επιβολή του μεγαλύτερου προστίμου στην αμερικανική ιστορία στη βρετανικών συμφερόντων πετρελαϊκή ΒΡ ενέκρινε αμερικανικό δικαστήριο για την περιβαλλοντική καταστροφή στον Κόλπο του Μεξικού το 2011 Το πρόστιμο ύψους 4 δισ δολαρίων επιβλήθηκε μετά από ακρόαση μαρτύρων συμπεριλαμβανομένων μελών των οικογενειών των θυμάτων εργαζομένων στα συνεργεία καθαρισμού καθώς και μελών της Ένωσης Αλιέων Νο-τιοανατολικής Ασίας

Οι πετρελαϊκές λοιπόν πληρώνουν πρόστιμα αλλά τα laquoπαράγωγάraquo τους συνεχίζουν να καταστρέφουν το περιβάλ-λον και τις ζωές χιλιάδων ανθρώπων ανά τον κόσμο

16

Η έκθεση του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ laquoΝέα οπτική για τη γεωργίαraquo συνέπεσε με την ετήσια συνάντηση στο Νταβός Σύμφωνα με αυτή αναγνωρίζεται ότι τα 500 εκ μικροκαλλιεργητές ανά τον κόσμο υποστηρίζουν 2 δις ανθρώπους αποτελούν το 97 των αγροτικών εκμεταλ-λεύσεων παγκοσμίως και παράγουν τροφή για περίπου το 70 του παγκόσμιου πληθυσμού Η έκθεση τονίζει τη σπουδαιότητα της laquoσυνεργατικής δράσηςraquo με τους μικρο-καλλιεργητών στο πεδίο της διατροφικής ασφάλειας της οικονομικής ευκαιρίας και της περιβαλλοντικής βιωσιμό-τητας Σε αντίθεση με μια οπτική του παρελθόντος που

αντιμετώπιζε απαξιωτικά τους μικροκαλλιεργητές σήμερα αντιμετωπίζονται ως οι laquoφορείς της αλλαγήςraquo και ο laquoκα-ταλύτηςraquo στη γεωργική μεταρρύθμιση Τα προγράμματα που απευθύνονται στους μικροκαλλιεργητές μπορούν να υλοποιηθούν μέσα από συνεργασίες με επενδυτές του ιδι-ωτικού τομέα κυβερνήσεις και οργανώσεις της κοινωνί-ας των πολιτών Με την παροχή σωστών κινήτρων αυτά μπορούν να εξελιχθούν από τοπικό σε εθνικό επίπεδο να συντελέσουν στη μείωση της φτώχειας και στην περιφε-ρειακή ανάπτυξη

Το ερώτημα που τίθεται όμως είναι εάν όλα όσα περι-γράφονται στην έκθεση αυτή αποτελούν πραγματικά μια νέα οπτική Παρόλο που όλες οι δράσεις αναφέρονται σε μικροκαλλιεργητές είναι σαφές ότι η γεωργική βιομηχα-νία (agribusiness) είναι αυτή που κυριαρχεί στην οπτική της γεωργικής μεταρρύθμισης Με τους όρους που τίθε-νται από τις 28 μεγάλες συνεργαζόμενες εταιρείες (Cargill DuPont CocaCola κά) που καθοδηγούν αυτή την πρωτο-βουλία είναι αμφίβολο αν μπορούν οι μικροκαλλιεργητές να ανταποκριθούν Ακόμα η διατροφική ασφάλεια και η μείωση της φτώχειας προσεγγίζονται μέσα από οπτικές προσανατολισμένες στην αγορά σε αντίθεση με τη γεωρ-γία της βιωσιμότητας

Παρόλες τις προσπάθειες για την ανάδειξη των μικρο-καλλιεργητών σε βασικούς παράγοντες στη μείωση της φτώχειας και της παγκόσμιας πείνας αυτό που πραγμα-τικά χρειάζεται είναι δράση για τα δικαιώματά τους στη γη και υποστήριξη για να σταθούν απέναντι στους δυνα-τούς laquoεταίρουςraquo του αγροδιατροφικού τομέα

Τα laquoπαράγωγαraquo των πετρελαϊκών δικάζονταιΝταβός 2013 νέα οπτική για τη γεωργία ή παλιά νέα για τους γεωργούς

Τριάντα οργανώσεις από την Ευρώπη εικοσιτρείς από τον αγγλό-φωνο Καναδά και ισάριθμες από το Κεμπέκ -μια μεγάλη συμμαχία συνδικάτων κοινωνικών φορέων μη κυβερνητικών οργανώσεων και περιβαλλοντικών κινημάτων- δημοσιοποίησαν στις 5 Φεβρουαρί-ου κοινή δήλωση ενάντια στα laquoυπερβολικά εταιρικά δικαιώματαraquo που περιλαμβάνονται στην υπό διαπραγμάτευση Συνολική Οικονομική και Εμπορική Συμφωνία (CETA) μεταξύ ΕΕ και Καναδά

Πρόκειται για μια σημαντική ενέργεια διηπειρωτικού συντονισμού laquoαπό τα κάτωraquo που αναδεικνύει τα επικίνδυνα σημεία της πρώτης συμφωνίας αυτού του τύπου που υπογράφει η ΕΕ με τρίτη χώρα και αθροίζεται και σε άλλες φωνές διεθνώς που το τελευταίο διάστημα υψώνονται ενάντιά της Μεταξύ άλλων με ρήτρες laquoπροστασίαςraquo που εισάγει η εμπορική

συμφωνία ΕΕndashΚαναδά κάθε ξένος επενδυτής θα μπορεί να προσφεύγει σε ιδιωτική διαιτησία διεκδικώντας τεράστιες αποζημιώσεις αν κρίνει ότι κάποια καινούργια κρατική νομοθεσία θίγει τα επενδυμένα συμφέροντά τουhellip

Σύμφωνα με το Quebec Solidaire (αριστερό - οικολογικό κόμμα 6 στις επαρχιακές εκλογές 2012) η συμφωνία laquoθα άλλαζε ριζικά το πρόσωπο της Ευρώπης και του Καναδά με δεδομένο ότι καμία σφαίρα δραστηριότητας δεν βρίσκεται εκτός δικαιοδοσίας της Θα άλλαζαν οι κανόνες που διέπουν τις δημόσιες προμήθειες την προστασία της εργασίας και τα περιβαλλοντικά στάνταρ και θα επηρεάζονταν πολιτικές που εκτείνονται από την παραγωγή τρο-φής και την προστασία του πολιτισμού έως τις τηλεπικοινωνίες το νερό και τους φυσικούς πόρους προς όφελος των μεγάλων ιδιωτών επενδυτώνraquo Και σε περσινή συζήτηση στο Ευρωκοινοβούλιο ο P Murphy εξ ονόματος της Ομάδας GUENGL ανέφερε ότι laquoοι διαπραγματεύσεις για την εμπορική συμφωνία ΕΕ-Καναδά κατευθύνθηκαν από μεγάλες ευρωπαϊκές και καναδικές πολυεθνικές που επιδιώκουν να έχουν πρόσβαση στην αγορά βασικών δημοσί-ων υπηρεσιών έτσι ώστε να μπορούν να επωφελούνται σε βάρος των εργαζομένων και των καταναλωτών (hellip) Υπάρ-χει επείγουσα ανάγκη για συντονισμένη δράση από το συνδικαλιστικό κίνημα της Ευρώπης και του Καναδά στην οποία οι ακτιβιστές για το περιβάλλον και τους αυτόχθονες πληθυσμούς θα μάχονται μαζί και θα αντιστέκονται σε αυτήν την προτεινόμενη συμφωνίαraquo

Το κείμενο της συμφωνίας ΕΕ-Καναδά θα έρθει σύντομα από την Επιτροπή για ψήφιση στα εθνικά και το ευρω-παϊκό κοινοβούλιο Στην Ελλάδα έχουν ξεκινήσει κάποιες απόπειρες ενημέρωσης και δραστηριοποίησης που έχουν ιδιαίτερη σημασία Ας σκεφτούμε μόνο το πώς θα μπορούσαν οι κατά τα άλλα laquoκοινωνικά υπεύθυνεςraquo καναδικές εταιρείες χρυσού να εκμεταλλευτούν στο μέλλον κρίσιμες ρήτρες της επερχόμενης συμφωνίας για να διεκδικήσουν τα laquoδιαφυγόντα κέρδηraquo τουςhellip

laquoΔιατλαντικήraquo συμμαχία για την απόκρουση νέας εμπορικής συμφωνίας ΕΕ-ΚαναδάΑπό δράση της ουκρανικής φεμινιστικής ομάδας Femen στη φετινή Σύνο-δο του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ στο Νταβός


Η φιλοσοφία του buen vivir ή καλή ζωή όπως μεταφράζεται στα ελληνικά σχετίζεται με τη δομή των αυτοχθόνων κοινοτήτων στις Άνδεις η οποία κατάφερε να επιβιώσει μέσα στο κράτος των Ίνκα το οποίο δεν την αντικατέστησε αλλά και αργότερα όπου λειτουργούσε παράλληλα με τις νέες αποικιοκρατικές δομές Η βασική κοινωνική δομή αυτών των κοινο-τήτων ήταν η ayllu (Αουγιού) που χαρακτηριζόταν από την κοινοκτημοσύνη των γαιών και αναδιανομή της γης ανάλογα με τις ανάγκες της κοινότητας Η ayllu ήταν σε μεγάλο βαθμό αυτάρκης και όφειλε την ενότητά της στις σύνθετες αλληλεξαρτήσεις κοινωνικής και οικο-νομικής αμοιβαιότητας

Το buen vivir είναι μια γεωκεντρική φιλοσοφία η οποία τοποθετεί τα Δικαιώματα της Γης ή της Πατσαμάμα όπως ονομάζουν οι ιθαγενείς των Άνδεων τη Γη στο κέντρο των προτε-ραιοτήτων και είναι ζητούμενο για αυτήν η αρμονία με τη φύση Η αλληλεπίδραση μετα-ξύ περιβάλλοντος ανθρώπου και των άλλων έμβιων όντων είναι τόσο σημαντική που δεν μπορεί να γίνει διάκριση μεταξύ των αναγκών τους Η αντίληψη της φύσης και της κοινωνίας ως έναν οργανισμό εμπεριέχει στοιχεία πολιτικής οικονομίας αντίστοιχα με ένα ολόκληρο σύστημα παραγωγής που βασίζεται στις αρχές της κοινοκτημοσύνης και της ανταλλαγής και που απορρίπτει τη συσσώρευση πλούτου και την ιδιοκτησία γης Μάλιστα οι τοπικές κοινω-νίες αντιμετώπισαν την εισαγωγή του αποικιοκρατικού συστήματος παραγωγής και την κατα-νόηση της φύσης ως laquoφυσικό πόροraquo συνδέοντάς το με το διάβολο

Στην ίδια φιλοσοφία η οικολογική κρίση προέρχεται ακριβώς από το καπιταλιστικό σύστημα το οποίο αναγάγει τη φύση ως εξωτερικότητα διαμέσου της κατασκευής του διαχωρισμού με-ταξύ της κοινωνίας και της φύσης και νομιμοποιεί την κύρια χρήση της ως εμπόρευμα Για να γίνει βιώσιμη η χρήση της γης αυτή πρέπει να ανήκει στο σύνολο και να χαρακτηρίζεται κοινό αγαθό και όχι φυσικός πόρος Κεντρικό ζήτημα στις διεκδικήσεις των ιθαγενών της Λατινικής Αμερικής ήταν και είναι η συλλογική χρήση της γης μέσα από τη φιλοσοφία ανάπτυξης του

buen vivir που εισάγει την ηθική στην ανάπτυξη την κοινωνική και διαγενεακή δικαιοσύνη τη διατροφική επάρκεια και τις συναινετικές διαδικασίες στη λήψη αποφάσεων Μάλιστα τα νέα Συντάγματα του Εκουαδόρ και της Βολιβίας διατυπώνουν στα πρώτα άρθρα τους πως το κράτος laquoβασίζεται στις αρχές του

buen vivir και αναλαμβάνει να προωθεί την ηθική του για μια πλουραλιστική κοινωνίαraquo

η Διάσκεψη των Λαών

17

στη Χιλή

Η αλληλεγγύη είναι το όπλο των λαών και η ουσιαστική προώθησή της ήταν στο επίκεντρο της συζήτησης στη Διάσκεψη των Λαών που πραγματοποιήθηκε στο Σαντιάγο της Χιλής από τις 25 έως τις 27 Ιανουαρίου Η Διάσκεψη των Λαών διορ-γανώθηκε ως απάντηση και εναλλακτική πρόταση στην παράλληλη Σύνοδο Κορυ-φής της ΕΕ με την Κοινότητα των 33 χω-ρών της Λατινικής Αμερικής και Καραϊβι-κής CELAC τον περιφερειακό συνασπισμό που δημιουργήθηκε με πρωτοβουλία του Τσάβες το 2011

Η σύνοδος κορυφής ΕΕ και CELAC με τον ευφάνταστο τίτλο laquoΣυμμαχία για την Αειφόρο Ανάπτυξη Προώθηση Επενδύσε-ων Κοινωνικής και Περιβαλλοντικής Ποι-ότηταςraquo είχε ως στόχο τη συζήτηση για τη σύναψη μιας νέας στρατηγικής συμμαχίας είτε μέσα από διμερείς επενδυτικές συμφω-νίες είτε από συμφωνίες ελευθέρων εμπο-ρικών συναλλαγών Ή όπως χαρακτηριστι-κά το περιέγραψαν οι συμμετέχοντες στη Διάσκεψη των Λαών ουσιαστικός στόχος της ΕΕ αποτέλεσε η ανάγκη επιβεβαίωσης της εκμετάλλευσης των φυσικών πόρων της περιοχής από ευρωπαϊκές πολυεθνι-κές εταιρίες οι οποίες και παραμένουν οι μεγαλύτεροι επενδυτές σε βασικές πρώτες ύλες και υπηρεσίες Όπως δήλωσε και αξι-ωματούχος της ΕΕ laquoείναι αναγκαίο να ξε-περαστεί το κλίμα δυσπιστίας το οποίο δη-μιουργήθηκε μετά τις εθνικοποιήσεις των τελευταίων χρόνων από τη Βολιβία και την Αργεντινή και να δοθούν εγγυήσεις για τις ευρωπαϊκές επενδύσειςraquo

Στη Διάσκεψη των Λαών από την άλλη μεριά λατινοαμερικάνοι αγωνιστές στάθη-καν πλάι με τους πάλαι ποτέ κονκισταδόρες Ευρωπαίους που βιώνουν πλέον τις συνέ-

πειες των νεοφιλελεύθερων μοντέλων για τα οποία η διοργανώτρια χώρα είχε αποτε-λέσει πειραματόζωο Πάνω από 400 οργα-νώσεις και κινήματα από την Ευρώπη τη Λατινική Αμερική και την Καραϊβική συ-γκεντρώθηκαν για να συζητήσουν με κύ-ριες θεματικές την κοινωνική δικαιοσύνη τη διεθνή αλληλεγγύη και την υπεράσπι-ση των κοινών αγαθών Η ατζέντα της Δι-άσκεψης των Λαών είχε ως βασικό άξονα τη συζήτηση γύρω από την εμβάθυνση της χρηματοπιστωτικής κρίσης στην Ευρώπη τις επιπτώσεις της στην κοινωνία και το περιβάλλον και τους αγώνες των λαών για την ανατροπή του συστήματος Παράλλη-λα διοργανώθηκαν και ανοιχτά τραπέζια ομιλίες και προβολές για τη 40ή επέτειο του πραξικοπήματος Πινοσέτ στη Χιλή την επακόλουθη πρώτη εφαρμογή του νεοφι-λελεύθερου μοντέλου και το συνεχή μέχρι σήμερα αγώνα του χιλιανού λαού

Η συζήτηση για τη σχέση των κινημάτων της ηπείρου με την Ευρώπη και τις προο-πτικές συντονισμού των αγώνων διέτρεχε όλες τις θεματικές συνελεύσεις που έγιναν οι οποίες αφορούσαν επίδικα ζητήματα όπως η εμπορευματοποίηση της φύσης η εξου-σία των πολυεθνικών και οι επενδύσεις η αποαποικιοποίηση και η δημοκρατία Όλοι μαζί συνδικάτα οργανώσεις και κοινωνικά κινήματα διαδήλωσαν σε μια μαζική πορεία την τελευταία μέρα στο κέντρο του Σαντιά-γο εκφράζοντας την αντίθεσή τους στο μο-ντέλο ανάπτυξης που προωθούν οι κλειστές πόρτες της επίσημης και αντιδημοκρατικής διηπειρωτικής συνόδου κορυφής

Η τελική διακήρυξη που προέκυψε μετά από τη σύγκληση των συνελεύσεων συνο-ψίζεται σε τέσσερις θεματικούς τομείς τη δημοκρατία και τη συμμετοχή και κυριαρ-

το πρόταγμα για μια laquoκαλή ζωήraquo (buen vivir)

ldquoBuen Vivir Todayrsquos tomorrowrdquo άρθρο του Eduardo Gudynas στο

περιοδικό Development Διαθέσιμο στο httpgoogl95no5

ldquoBuen Vivir Latin Americarsquos new concepts for the good life and the rights of naturerdquo μελέτη του

Thomas Fatheuer και του Ιδρύματος Heinrich Boumlll Διαθέσιμο στο httpgooglYCaAw


Ιστοσελίδα της Διάσκεψης των Λαών httpcumbrechile2013org


χία των λαών ενάντια στην εξουσία των επιχειρήσεων τα ανθρώπινα και εργατικά δικαιώματα ενάντια στην ιδιωτικοποίηση των κοινών αγαθών το buen vivir (καλή ζωή) ενάντια στην εμπορευματοποίηση της φύσης και την αλληλεγγύη των λαών ενάντια στην κοινωνική αδικία και ανισο-κατανομή Επιπλέον στο κείμενο ασκείται κριτική στο νέο εξορυκτικό μοντέλο των χωρών της Λατινικής Αμερικής ενώ κα-λεί συγκεκριμένες χώρες να προχωρήσουν σε περαιτέρω εθνικοποιήσεις των φυσικών πόρων και κοινωνικοποιήσεις των μέσων παραγωγής

Στο κλείσιμο της Διάσκεψης των Λαών

παρεύρεθηκε ο πρόεδρος της Βολιβίας Έβο Μοράλες ο οποίος στην ομιλία του ανέφε-ρε πως μέσα από τη Διάσκεψη των Λαών τα κινήματα θα πρέπει να οργανώσουν το μέλλον για ένα μετα-νεοφιλελεύθερο ορί-ζοντα Ή όπως απαντούν και τα ίδια τα κινήματα να κάνουν πράξη το εδώ και δεκαετίες δημοφιλές σύνθημά τους λαοί ενωμένοι ποτέ νικημένοι

ΔΗΜΗΤΡΑ ΣΠΑΘΑΡΙΔΟΥ

Oικοτριβές


Βιώνουμε το αποτέλεσμα των σχεδιασμών της αγοράς αυτού του καπιταλισμού laquoκα-ζίνοraquo που παράγει κρίση για τους πολλούς και πλούτο για τους πολύ λίγους Ο τόπος μας και η Ευρώπη ολόκληρη αυτοί που βυθιζόμαστε στο οικονομικό και κοινωνικό χάος δοκιμαζόμαστε από τον ίδιο εφιάλτη Μέσα σ΄αυτόν το χρηματιστήριο γης η εκ-ποίηση δημόσιας περιουσίας οι περιβαλλο-ντικές καταστροφές τα laquoμεγάλα έργαraquo με-ταφοράς και ενέργειας τα laquomega-projectsraquo των αστικών αναπλάσεων Προβάλλονται όλα τούτα ως εργαλεία ανάπτυξης ενώ στην πραγματικότητα έχουν μετατραπεί σε εργαλεία της ένθεν του Ατλαντικού φού-σκας του real estate Πίσω τους κρύβονται η βαθιά ενοποιημένη διαφθορά της ανώτα-της ευρωπαϊκής πολιτικής και οικονομικής ελίτ και ένα πρόγραμμα υφαρπαγής κρατι-κών δημόσιων και ιδιωτικών πόρων ένα σχέδιο άλωσης του δημόσιου χώρου με τη συντακτική και τη φυσική του έννοια από αιώνες τώρα

Σχεδόν κάθε δρόμος ταχείας κυκλοφορί-ας στην Ευρώπη συνδέεται σήμερα με ένα σκάνδαλο πλουτισμού εξουσιών και τμη-μάτων της αγοράς Σχεδόν κάθε μεγάλη ευρωπαϊκή αστική ανάπλαση ή εξωαστι-κή επέκταση κρύβει μία εκτροπήmiddot από τις πόλεις για όλους στις ιδιωτικές περιτοιχι-σμένες ακριβές συνοικίες από τις δημόσι-ες ανοικτές ακτές στις κλειστές μαρίνες τα resort για λίγους και τα οικιστικά συγκρο-τήματα επαύλεων για ακόμη λιγότερους Οι αναπλάσεις οι χωροθετήσεις οι πωλήσεις έρχονται μαζί με την έξωση των παλαιών μεσαίων και χαμηλών στρωμάτων με τη μετατροπή τους σε χαμηλόμισθο υπηρετικό προσωπικό των ολίγιστων ευνοημένων από τη συγκυρία H πολεοδομία και η χωροταξία καλούνται να υπηρετήσουν την προοπτική ενός ολιγαρχικού μέλλοντος που σε πολ-λές περιπτώσεις είναι ήδη παρόν

Ήταν εντυπωσιακή η αδυναμία μας μέ-χρι πρότινος να αντιληφθούμε πως η ιδέα κατασκευής ενός κυκλοφοριακού έργου με διόδια ξεκινά κατrsquo αρχήν ως αίτημα εται-ρειών και όχι ως διαπιστωμένη μεταφορική ανάγκη Πως το φαινομενικό αδιέξοδο των δήθεν αναξιοποίητων ή υποβαθμισμένων εκτάσεων δημόσιων χώρων ή συνοικιών αποτελεί κατά κανόνα μέρος ενός τεχνά-σματος σπέκουλας στη γη που προϋποθέ-τει τη συστηματική υποβάθμιση και μείω-ση της αξίας τους πριν την πώληση και τη νέα laquoανάπτυξηraquo πως το φαινομενικά αυτονόητο κοινό όφελος από μία διεθνή διοργάνωση όπως πχ οι ολυμπιακοί αγώ-νες είναι εργαλείο για την αφαίμαξη προ-

ϋπολογισμών τη μεταφορά πλούτου από τους πολλούς στους λίγους και την αρπα-γή δημόσιας γης

Θα συνεχίσουμε έτσι ή θα επιχειρήσουμε να κάνουμε κουμάντο στον τόπο μας να ξα-ναθέσουμε από την αρχή τους όρους

Ποιές μεταφορικές υποδομές και για ποι-όν σκοπό Οι αυτοκινητόδρομοι στις πόλεις και στην ύπαιθρο δεν μπορούν να επεκτεί-νονται επrsquo άπειρον Ο σιδηρόδρομος δεν μπορεί να υπονομεύεται μέχρις εξαφάνι-σης επειδή δεν συμφέρει τους εργολάβους οδικών έργων Οι κατασκευαστικές εταιρεί-ες πρέπει να επιβιώσουν αλλά η επιβίωσή τους μπορεί και πρέπει να έχει σχέση με τη δυνατότητα αναπροσανατολισμού τους σε υποδομές που πραγματικά χρειάζεται η χώρα για την άρση αποκλεισμών περιοχών και σε έργα που δεν θα προϋποθέτουν πε-ριβαλλοντικές καταστροφές σε έργα που δεν θα επταπλασιάζουν στην πορεία τους προϋπολογισμούς τους και δεν θα εκατο-νταπλασιάζουν τα κέρδη

Οι αναπλάσεις των πόλεων βεβαίως και πρέπει να γίνουν όχι όμως με γνώμονα τη ληστεία γης υπηρεσιών και υποδομών αλ-λά με έγνοια για την ευημερία των πολλών Πως μπορεί να συμβεί Με υποδομές κοι-νωνικού οφέλους τόνωσης της κατοικίας του μικρεμπορίου και τοπικού εμπορίου με ελεύθερους και πράσινους χώρους με αξιοποίηση του τεράστιου κενού κτιριακού αποθέματος σε συνδυασμό με μια νέου τύ-που κοινωνική κατοικία παντού

Η ανάκτηση των παράκτιων μετώπων βεβαίως και πρέπει να υπάρξει όχι όμως για την απόλαυση των λίγων αλλά ως αυτονόητα κοινός πλούτος που πρέπει να διαφυλαχθεί ως κόρη οφθαλμού Τι σημαί-νει αυτό Άνοιγμα των ακτών απrsquo άκρου σrsquo άκρο άρση των καταπατήσεων ανασχε-διασμός και οργάνωση των τουριστικών ζωνών έλεγχος των χρήσεων γης και των κορεσμένων περιοχών αναβίωση των υπο-

βαθμισμένων παραλιών των χαμένων θα-λασσίων μετώπων

Ο τουρισμός βεβαίως και πρέπει να συ-νεχίσει να υπάρχει όχι όμως στα ήδη ξε-περασμένα πλαίσια μαζικής κατανάλωσης που έχουν δείξει τα όριά τους από το νε-οαποικιακό μοντέλο της Ταϋλάνδης μέχρι το καταστροφικό μοντέλο της ισπανικής ακτής αλλά σε μια νέα ποιοτική σχέση με τα μοναδικά φυσικά και πολιτιστικά το-πία της χώρας Είναι πόροι πολύτιμοι που πρέπει να προστατευθούν να αναδειχθούν για εμάς - αλλά και για μετά από εμάς Δι-ατηρήθηκαν για αιώνες και πρέπει να δι-ατηρηθούν για αιώνες Εδώ παλιά εργα-λεία μπορούν να δημιουργήσουν ένα νέο πλαίσιο - κι ας μη σοκάρει αυτό Είναι η μικρή κλίμακα του χώρου και των τουρι-στικών μονάδων ο αγροτουρισμός ο επι-στημονικός και ο πολιτιστικός τουρισμός Νέες δομές που δεν θα οδηγούν στις άκρι-τες επιδοτήσεις μεταμφιεσμένων επιχειρή-σεων αλλά θα διασφαλίζουν την ποιοτική και περιβαλλοντικά ισόρροπη απόλαυση του ελεύθερου χρόνου κατοίκων και επι-σκεπτών σrsquo αυτούς τους θησαυρούς στα νησιά και τα χωριά μας

Όλα αυτά σημαίνουν μικρό κόστος μα-κροπρόθεσμο κέρδος και υψηλή κοινωνι-κή αξία Αντίθετα δηλαδή από το σημερι-νό πρότυπο του μεγάλου κόστους και της μηδαμινής αξίας για την κοινωνία Ιδέες προτάσεις και μελέτες για τις πόλεις την ορεινή ύπαιθρο και τον νησιωτικό χώρο τα ιστορικά αστικά κέντρα και τους παραδο-σιακούς οικισμούς για την άρση του απο-

κλεισμού κοινοτήτων και τοπικών οικονο-μιών την ανάπτυξη εναλλακτικών μορφών τουρισμού την ανασύσταση του αγροτικού χώρου την ανάδειξη του φυσικού και πο-λιτιστικού πλούτου της χώρας υπάρχουν πρόσφορες από τον επιστημονικό κόσμο κι όσες λείπουν μπορούν να δημιουργηθούν Επιπλέον υπάρχει ο πλούτος της διεθνούς επιστημονικής εμπειρίας και των ιδεών και πρακτικών των κινημάτων από κάθε γωνιά της Ευρώπης Είναι αυτά που οι υπεύθυνοι της καταστροφής απαξιώνουν τόσα χρόνια ονομάζοντάς τα ουτοπίες

Αν λοιπόν η αναβίωση του κέντρου της Αθήνας οι ελεύθερες ακτές του Σαρωνι-κού η διάσωση της αρχαίας Μέσης Οδού της Θεσσαλονίκης η ευημερία των ορεινών χωριών των Σφακιών και του Γράμμου ή η άρση του αποκλεισμού των Φούρνων και του Άη Στράτη είναι ουτοπία ενώ η καταστροφή του κάμπου των Μεσογείων των βουνοκορφών του Ελικώνα των δα-σών της Χαλκιδικής και του Καϊάφα των ακτών της Ρόδου και της Κέρκυρας είναι ρεαλισμός ε τότε ας σχεδιάσουμε κι ας πε-τύχουμε την ουτοπία Η επιστημονική κοι-νότητα με δημοκρατία από τα κάτω με τα κινήματα πόλης τα οικολογικά κινήματα και την αυτοδιοίκηση έχουν τη δυνατότη-τα να οργανώσουν αυτή την ανασυγκρό-τηση Αποδεικνύοντας ότι δικαιούμαστε να ονειρευτούμε με λογισμό να ορίσουμε όλοι μαζί και να κάνουμε πράξη αυτό που ως χθες οριζόταν ως ανέφικτο

ΝΙΚΟΣ ΜΠΕΛΑΒΙΛΑΣΕπ καθηγητής Πολεοδομίας Αρχιτεκτονική ΕΜΠ

προς την ουτοπίασχεδιασμός του χώρου και υποδομές για τις ανάγκες των πολλών

Αντίθετα από το σημερινό πρότυπο του μεγάλου κόστους

και της μηδαμινής αξίας για την κοινωνία

ιδέες προτάσεις και μελέτες υπάρχουν πρόσφορες

από τον επιστημονικό κόσμο με μικρό κόστος

μακροπρόθεσμο κέρδος και υψηλή κοινωνική αξία


Εδώ και τρία τουλάχιστον χρόνια βρισκό-μαστε σε μια καθοδική πορεία στα περισσό-τερα επίπεδα του δημόσιου και ιδιωτικού βίου και οι πόλεις και το δομημένο περι-βάλλον δεν εξαιρούνται Ολόκληρα τμήμα-τα του αστικού οδηγούνται σε μια άλλοτε άναρχη και άλλοτε μεθοδευμένη καταστρο-φή Ειδικά σε ότι αφορά στο laquoμητροπολι-τικόraquo πολεοδομικό συγκρότημα και τις με-γάλες πόλεις αυτά τα φαινόμενα παίρνουν το χαρακτήρα κρίσης

Το αστικό όνειρο της μεταπολεμικής Ελ-λάδας που οικοδομήθηκε με αντιπαροχή τη λήθη πάνω στον laquoεξορισμόraquo της ιστορί-ας και έδωσε την τελευταία του αναλαμπή στην προολυμπιακή δεκαετία 1994-2004 καταρρέει Μόνο στην Αθήνα 300000 κτί-ρια αναμένουν να πουληθούν σε τιμές κα-τώτερες και από τις αντικειμενικές αξίες χιλιάδες διαμερίσματα αλλά και ολόκληρα κτίρια είναι κλειστά εκατοντάδες διατη-ρητέα καταρρέουν δεκάδες ισόγεια κατα-στήματα κλείνουν κάθε μέρα Το σκοτάδι και η αυξανόμενη εγκληματικότητα συ-νεργούν σrsquo αυτή την εικόνα μιας αναδυό-μενης δυστοπίας

Σήμερα δεν είμαστε σε θέση να πούμε με βεβαιότητα ποιο θα είναι το όριο αυτής της κρίσης Μπορούμε όμως βάσιμα να υποστη-ρίξουμε ότι βρισκόμαστε σε μια περίοδο ρι-ζικών αλλαγών στη μέση μιας σύγκρουσης που δεν έχει ακόμα την πλήρη ανάπτυξή της Και παρrsquo ότι η πλειοψηφία της κοινω-νίας διατηρεί μια στάση ανήσυχης αναμο-νής κάποιοι laquoβιαστικάraquo σε συνθήκες fast track σχεδιάζουν το μέλλον

Την τελευταία τριετία ένα μπαράζ νόμων και σχεδίων νόμων που είναι σε εξέλιξη από το μεσοπρόθεσμο εφαρμοστικό του Μνημο-νίου (39853986 2011) τον 401411 περί αυθαιρέτων και τον 384310 που προηγή-θηκε στην ίδια λογική τον 403011 περί του νέου τρόπου εκδόσεως αδειών και τον νέο οικοδομικό κανονισμό 406712 ως την προτεινόμενη αναδιάρθρωση όλου του πλαι-σίου του χωρικού σχεδιασμού δεν αφήνουν καμιά αμφιβολία για τους στόχους αυτού του σχεδιασμού

Άνευ όρων και σε βάρος του περιβάλλο-ντος ρυθμίσεις αντισυνταγματικές ή στα όρια της συνταγματικότητας με μοναδικό κριτήριο την είσπραξη από το κράτος ζε-στού χρήματος

Αποδιάρθρωση της χωροταξικής και πολε-οδομικής νομοθεσίας με γνώμονα την εξυ-πηρέτηση ιδιωτικών επενδυτικών σχεδίων και με πρόσχημα τις χρόνιες δυσλειτουργίες της διοίκησης στον τομέα αυτό που απορ-ρέουν όχι από την εφαρμογή αλλά κυρίως από την μη εφαρμογή της νομοθεσίας για ποικίλους λόγους

Αναθεώρηση της νομοθεσίας για τη δό-μηση με κορμό τη δημιουργία κινήτρων για την αναθέρμανση της οικοδομικής δραστη-ριότητας σε κλίμακα τέτοια που θα μπορεί να ασκηθεί μόνο από μεγάλα επιχειρημα-τικά σχήματα

Τροποποίηση του επαγγελματικού πλαι-σίου τόσο των μελετητών όσο και των κα-τασκευαστών με τρόπο που να καθιστά όλο και πιο δυσχερή τη θέση των μικρών γρα-φείων και ομάδων αλλά και των μικρών κατασκευαστών προς όφελος μιας συγκε-ντροποίησης (αστικές ευθύνες οικονομική επιφάνεια νέα μητρώα κλπ)

Νέος Οικοδομικός Κανονισμός

Ιδιαίτερα σε ότι αφορά στο Νέο Οικοδο-μικό Κανονισμό και την επιχειρηματολογία που το συνοδεύει και ενορχηστρώνεται τα τελευταία χρόνια από ένα σύνθετο λόμπι το οποίο ξεκινά από τμήμα του πανεπιστη-μιακού κόσμου και καταλήγει στο ίδρυμα Ωνάση και σε επιχειρήσεις real estate βρισκόμαστε απέναντι σε μια συστηματική προσπάθεια με κεντρικό ιδεολογικό επίδικο να εξοικειωθεί η κοινή γνώμη με την ιδέα ότι μόνη λύση για τις πόλεις είναι η κατα-στροφή των laquoγερασμένωνraquo τμημάτων τους και η ανοικοδόμηση στο προ εξηκονταετί-ας δημοφιλές πρότυπο της Ville Radieuse των ψηλών κτιρίων με τους μεγάλους ακά-λυπτους Και όλο αυτό ταυτόχρονα με μια πρόχειρη και ανάλογου προσανατολισμού ρητορεία για την ενεργειακή αναβάθμιση του κτιριακού δυναμικού που καταλήγει σε προώθηση ακριβών και ενεργοβόρων οικο-δομικών υλικών μακριά από την πραγμα-τική γνώση μιας βιοκλιματικής κατασκευ-ής που μπορεί και πρέπει να διαπνέει κά-θε σχεδιασμό

Το σχέδιο λοιπόν υπάρχει και δεν είναι μόνο επικίνδυνο για το κοινωνικό μοντέ-λο που προτείνει τη laquoσυνοχήraquo των πόλεων μέσω της πληθυσμιακής αύξησης ενώ ταυ-τόχρονα αποδομεί το αστικό και μετατρέπει τον κάτοικο σε διαρκή επισκέπτη της πόλης είναι και αποτυχημένο γιατί η παραγόμενη πρόσοδος όταν δεν εξελίσσεται σε μια νέα φούσκα αφορά πολύ λίγους

Υπάρχει και άλλος τρόπος διαχείρισης

Αλλά για τα πραγματικά προβλήματα της παραγωγής του αστικού χώρου όσα προϋ-πήρχαν και όσα γέννησε η οικονομική κρίση υπάρχει και άλλος τρόπος διαχείρισης

Με την υποστήριξη κάθε μορφής επανά-χρησης του τεράστιου υφιστάμενου κτιρια-κού δυναμικού ταυτόχρονα με ένα σχέδιο

για την κοινωνική κατοικία και την ανά-πτυξη υποστηρικτικών κοινωνικών δομών σε αυτά τα κελύφη

Με την ενδυνάμωση μέσα από όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης της περιβαλλο-ντικής εγρήγορσης της γνώσης και της έρευνας πάνω σε ζητήματα εξοικονόμη-σης ενέργειας στις κατασκευές και δια των κατασκευών

Με την εκπαίδευση χωρίς τα χαρακτη-ριστικά αποκλεισμού και αξιολόγησης των τεχνιτών στην απαιτούμενη τεχνική γνώ-ση

Με την υποστήριξη των συνεργατικών πρωτοβουλιών οργάνωσης των επιστημό-νων αλλά και των τεχνικών που θα απα-ντούν στην επιδιωκόμενη μονοπωλιακή κυριαρχία στο χώρο της κατασκευής

Με τη δημιουργία ενός νέου νομικού πλαισίου που θα καταργεί την πολυπλοκό-τητα και την πολυερμηνεία και θα σπάει το φαύλο κύκλο γραφειοκρατεία ndash διαφθορά θα αποκαταστήσει την αρχιτεκτονική πράξη και ταυτόχρονα θα δώσει χώρο και ελευθε-ρία έκφρασης στο χρήστη θα προστατεύσει τον ιδιαίτερο χαρακτήρα των τοπίων και των πόλεων με την ελαχιστοποίηση των οριζόντιων ρυθμίσεων και τη δημιουργία

πλαισίων που θα απορρέουν από την εκπό-νηση μελετών αστικού σχεδιασμού

Με την υποστήριξη των ανοιχτών συμ-μετοχικών διαδικασιών των ειδικών αλλά και όλων των πολιτών των τοπικών κοι-νωνιών στις αποφάσεις κατά τη διαδικα-σία εκπόνησης των μελετών και τη θεσμι-κή αποτύπωσή τους ουσιαστικά και δημο-κρατικά και όχι ως προσχηματική κάλυψη προειλημμένων αποφάσεων

Όλα αυτά για να μετατραπούν σε εργαλεία συσπείρωσης και διεκδίκησης απαιτούν μια συστηματική επεξεργασία μέχρι να μορφο-ποιηθούν σε συγκεκριμένες προτάσεις Από την καταγραφή και αξιολόγηση των κενών κελυφών μέχρι τη διατύπωση προτάσεων για έναν νέο κανονισμό δόμησης

Βρισκόμαστε αντιμέτωπεςοι με μια εποχή ζοφερή και ταυτόχρονα απαιτητική Είμαστε η πλειοψηφία και όμως ακόμα και όταν δεν παραμένουμε σιωπηλοί δεν καταφέρνουμε να ακουστούμε Ίσως γιατί δεν έχουμε ακό-μα αποτολμήσει να αλλάξουμε την ατζέντα και να βάλουμε τους όρους και τις προϋ-ποθέσεις ενός άλλου σχεδίου

ΤΟΝΙΑ ΚΑΤΕΡΙΝΗΑρχιτέκτων

το μέλλον παρόλα αυτά σχεδιάζεται

Μπορούμε βάσιμα να υποστηρίξουμε ότι βρισκόμαστε σε μια περίοδο ριζικών αλλαγών στη μέση μιας σύγκρουσης που δεν έχει ακόμα την πλήρη ανάπτυξή της Το σχέδιο υπάρχει και δεν είναι μόνο επικίνδυνο για το κοινωνικό μοντέλο που προτείνει τη laquoσυνοχήraquo των πόλεων μέσω της πληθυσμιακής αύξησης ενώ ταυτόχρονα αποδομεί το αστικό και μετατρέπει τον κάτοικο σε διαρκή επισκέπτη της πόλης είναι και αποτυχημένο γιατί η παραγόμενη πρόσοδος όταν δεν εξελίσσεται σε μια νέα φούσκα αφορά πολύ λίγους

Ιστοσελίδα του προγράμματος που χρηματοδοτεί το Ίδρυμα Ωνάση Rethink Athens για την ανάπλαση του κέντρου της Αθήνας με άξονα την Πανεπιστημίου

Oικοτριβές


παράκτιο μέτωπο Αττικής ΣΤΟ ΣΑΡΩΝΙΚΟΤο οικοσύστημα των ακτών του Σαρωνι-

κού στάθηκε στους αιώνες ο χώρος ανά-πτυξης πολιτισμού και οικονομίας Σήμερα παραμένουν ένα σημαντικό παράκτιο οικο-σύστημα Τα παράκτια οικοσυστήματα χα-ρακτηρίζονται ως ευαίσθητα οικοσυστήμα-τα ευάλωτα σε πιέσεις συρρίκνωσής τους και προστατεύονται σε διεθνές και εθνικό επίπεδο Η όποια επέμβαση σε αυτά δεν μπορεί να παραβλέπει και να παραβιάζει τις αρχές της αειφορίας και τον κοινόχρη-στο χαρακτήρα των ακτών

Οι πρώτες σοβαρές επιβαρύνσεις των ακτών του Σαρωνικού άρχισαν τη δεκαε-τία του 1960 την περίοδο της αντιπαροχής και της άναρχης ανάπτυξης της Αθήνας και κυρίως την περίοδο της δικτατορίας 1967-1974 Η πόλη λόγω των πιεστικών αναγκών στέγασης που δημιουργήθηκαν από πολιτικές που ευνόησαν την αστυ-φιλία και την κερδοσκοπία στη γη γύρισε την πλάτη στη θάλασσα Στη συνέχεια οι εγκαταστάσεις για τους Ολυμπιακούς Αγώ-νες 2004 αποτέλειωσαν την περιοχή Πρό-σθεσαν υποδομές κτίρια μεγάλους όγκους τσιμέντου χωρίς καμιά μελέτη σύνδεσης τους με τη ζωή της πόλης Ακόμα και σή-μερα οι ολυμπιακές εγκαταστάσεις χάσκουν αχρησιμοποίητες και ρημάζουν

Οι εξαγγελθείσες πολιτικές laquoαξιοποίησηςraquo της περιοχής και οι διατάξεις που περιλαμβά-νονται στα νομοσχέδια για τη laquoδιαμόρφωση φιλικού επιχειρηματικού περιβάλλοντος για τις στρατηγικές και ιδιωτικές επενδύσειςraquo και τον τουρισμό αντιστρατεύονται όλα τα παραπάνω Αντιμετωπίζουν το παράκτιο μέτωπο σαν ένα μεγάλο οικόπεδο που η αξιοποίησή του θα φέρει χρήματα στους

λογαριασμούς του κράτους και όχι ως συ-νταγματικά προστατευόμενο κοινόχρηστο αγαθό όπως επιβάλλεται

Πώς φτιάχνεται μια ειδική οικονομική ζώνη

Να δούμε μερικές πολύ χαρακτηριστικές- επιμέρους προτεινόμενες διατάξεις

Καταρχάς συστήνεται η εταιρεία laquoΠαρά-κτιο Αττικό Μέτωπο ΑΕraquo με διάρκεια ζωής 50 έτη Σκοπός η διοίκηση και διαχείριση δημόσιων και ιδιωτικών εκτάσεων κτιρίων και εγκαταστάσεων μεταξύ Σταδίου Ειρήνης amp Φιλίας και Σουνίου Στην πραγματικό-τητα οι ρυθμίσεις συνεπάγονται το ξεπού-λημα φιλέτων του παραλιακού μετώπου σε ιδιωτικά συμφέροντα ντόπια και ξένα Οι οργανισμοί της Τοπικής Αυτοδιοίκησης δεν θα έχουν κανένα λόγο στην περιοχή τους Η εταιρεία όπως και η laquoΕλληνικό ΑΕraquo αναγνωρίζονται ως δημόσιες στρατηγικές επενδύσεις δηλαδή laquoπαραγωγικές επεν-δύσεις που επιφέρουν (hellip) αποτελέσματα σημαντικής εντάσεως στη συνολική εθνική οικονομία και προάγουν την έξοδο της χώ-ρας από την οικονομική κρίσηraquo Αυτό που διαφαίνεται είναι ότι η παραλία θα laquoαξι-οποιηθείraquo εντατικά για την αποπληρωμή του χρέους Με το 40 των επαγγελματι-κών χώρων στις γύρω γειτονιές άδειους φανταστείτε τι θα γίνει με την προσθήκη χιλιάδων τετραγωνικών μέτρων νέων επαγ-γελματικών χώρων στην παραλία

Για τις laquoστρατηγικές επενδύσειςraquo η αίτη-ση άδειας παραμονής όσων έχουν σχέση με την επένδυση διαβιβάζεται στην laquoΕπενδύστε στην Ελλάδα ΑΕraquo Ο υπουργός Εσωτερικών

αποφασίζει για την έγκριση της άδειας η οποία έχει διάρκεια έως και δέκα έτη Συ-νεπώς οι πολυδιαφημισμένες θέσεις εργα-σίας είναι μύθος Ο επενδυτής μπορεί να ζητήσει άδεια παραμονής για όσους έχουν σχέση με αυτήν άρα να φέρει εργαζόμε-νους από χώρες της Ασίας ή της Αφρικής ως φτηνά εργατικά χέρια Έτσι ακόμα και οι Έλληνες εργαζόμενοι θα εργάζονται με τα ίδια εξευτελιστικά μεροκάματα

Με νόμο μπορεί να προβλέπονται ως κίνη-τρα ειδικές φορολογικές ρυθμίσεις πχ πα-γιοποίηση του φορολογικού καθεστώτος για συγκεκριμένο διάστημα μείωση και απαλλα-γή από τέληειδικούς φόρους Στην περίοδο που οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις στενάζουν από τους φόρους κάποιοι θα απολαμβάνουν φορολογική ασυλία με αποτέλεσμα να δη-μιουργείται αθέμιτος ανταγωνισμός Ούτε η περιοχή θα ωφεληθεί αφού τα τέλη και οι φόροι προς την τοπική αυτοδιοίκηση θα είναι μειωμένα ή μηδενικά

Όσον αφορά στην προστασία αρχαιολο-γικών και άλλων μνημείων με Προεδρικό Διάταγμα επιτρέπεται laquoνα καθορίζονται

κατά παρέκκλιση κάθε άλλης διάταξης οι ειδικοί όροι ανάδειξης και προστασί-ας αρχαιοτήτων και άλλων μνημείων που ενδεχομένως να εντοπίστηκαν κατά την υλοποίηση της επένδυσης ή να υφίστα-ντο πριν την έναρξή τηςraquo Το συμπέρασμα είναι ότι οι πολιτιστικές αξίες της χώρας μας τίθενται σε άμεσο κίνδυνο αφού για την προστασία τους δεν θα έχουν πλέον αποφασιστικές αρμοδιότητες οι θεσμικοί φορείς όπως το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο και οι Αρχαιολογικές Υπηρεσί-ες και αυτό σε μια περιοχή που από τους αρχαίους ιστορικούς χρόνους αποτέλεσε χώρο ανάπτυξης πολιτισμού

Στην περιοχή σήμερα σε συνθήκες οικο-νομικής και κοινωνικής κρίσης με σοβαρά οικονομικά προβλήματα στον μικρομεσαίο αστικό πληθυσμό της με κοινωνικό ιστό με σοβαρά προβλήματα συνοχής και πίεση στη μικρομεσαία εμπορική και μεταπρατι-κή δραστηριότητα δεν χρειάζονται μεγαλε-πήβολα σχέδια ανάπτυξης που ευνοούν το real estate και τα υπερμάρκετ σε βάρος της μικρομεσαίας εμπορικής και μεταπρατικής επιχείρησης Χρειάζονται επιλογές χωρικού σχεδιασμού και χρήσεων που θα εξασφαλί-ζουν την ελεύθερη και απρόσκοπτη πρόσβα-ση και χρήση της κοινόχρηστης ακτής από τη χειμαζόμενη εργατική και μικρομεσαία αστική οικογένεια για αναψυχή αλλά και για δημιουργία υγιούς απασχόλησης μέσω μικρομεσαίων και κοινωνικών επιχειρήσε-ων που πολλά χρόνια πριν δραστηριοποι-ούνταν στο χώρο (αλιείς παράκτιας αλιείας συντηρητές ηλεκτρολόγοι μηχανικοί σκα-φών ιδιοκτήτες και εργαζόμενοι σε οικο-γενειακά αναψυκτήρια κά)

H οικονομική βιωσιμότητα της περιοχής του παράκτιου μετώπου θα εξασφαλιστεί αν προκρίνουμε την εξυπηρέτηση των πέντε εκατομμυρίων κατοίκων της Αττικής αντί την προσέλκυση laquoακριβού τουρισμούraquo Η δημιουργία μιας ακόμα laquoφούσκαςraquo μιμού-μενη την αποτυχημένη συνταγή της ισπα-νικής Costa del Sol θα επιβαρύνει ακόμα περισσότερο την κοινωνική συνοχή

ΜΠΑΜΠΗΣ ΜΠΙΛΙΝΗΣ

για τον Φαληρικό όρμο τι μπορεί να γίνει αντί του γενικού ξεπουλήματος

http

m

osxa

toup

olis

blo

gspo

tgr

Η Κίνηση Πολιτών Μεσοποταμία και πολλές τοπικές οργανώσεις φορείς και κινήσεις πο-λιτών έχουν προτείνει εγκαίρως και διεκδι-κούν ιδιαίτερα σήμερα την υλοποίηση ενός άλλου σχεδίουΝα γίνει πάρκο η παραλία στο Μοσχάτο Το κόστος μετατροπής της παραλίας μας σε Πάρ-κο -με τις παραπάνω χρήσεις- είναι ελάχιστο Οι υποδομές υπάρχουν και ρημάζουν από το 2004 Επιπλέον ο όγκος των κτιρίων από τον Κηφισό ως την Εσπλανάδα (Φαληρικός όρμος) είναι ήδη πολύς Η ανάπλαση του χώρου δεν

πρέπει να προβλέπει νέα κτίρια Η λελογισμένη εκμετάλλευση των χώρων των κτιρίων και της μαρίνας από μητροπολιτικό ή διαδημοτικό φορέα μπορεί να χρηματοδοτεί το πάρκο χωρίς επιβάρυνση του δημοτικού ή κρατικού προϋπολογισμούΤο γήπεδο βόλεϊ να μπορεί να μετατραπεί σε Πολυχώρο Πολιτισμού με θεατρικές παραγω-γές συναυλίες και κινηματογράφο Το γραμμι-κό κτίριο μπορεί να στεγάσει αναψυκτήρια για τους επισκέπτες και τα ναυταθλητικά σωματεία της περιοχής Η ιχθυαγορά που ρημάζει από το

2004 επίσης μπορεί να λειτουργήσειΣτον αδόμητο χώρο μπροστά στο Μοσχάτο να γίνει αποκατάσταση των οικοσυστημάτων που έχουν ως βασικό στοιχείο το νερό και την ανοιχτή θάλασσα Τα αντιπλημμυρικά οι πε-ζοδιαβάσεις για απρόσκοπτη πρόσβαση στο χώρο και άλλα βασικά έργα υποδομής είναι υποχρέωση της πολιτείας

Κίνηση Πολιτών Μοσχάτου laquoΜεσοποταμίαraquo httpwwwmesopotamiagr



Η ιστορία της περιβαλλοντικής εκπαί-δευσης συνδέεται στενά με το οικολογικό κίνημα και τις διεκδικήσεις του καθώς και με το βαθμό ενσωμάτωσης των αιτημάτων του οικολογικού κινήματος Οι πρώτες δύο δεκαετίες για την περιβαλλοντική εκπαίδευ-ση (rsquo70 rsquo80) σημαδεύονται από την αγωνία για την έκβαση και τις επιπτώσεις για μια σειρά από περιβαλλοντικά προβλήματα Η διαπίστωση ότι η περιβαλλοντική υποβάθ-μιση διακυβεύει το μέλλον των ανθρώπι-νων κοινωνιών και η παγκόσμια κλίμακα πολλών περιβαλλοντικών προβλημάτων επέβαλαν τη συγκρότηση του πεδίου της περιβαλλοντικής εκπαίδευσης μέσα από τη συνειδητοποίηση της ανάγκης να αλλάξουν επειγόντως στάσεις και συμπεριφορές

Η αρχική στοχοθεσία στο πεδίο της περι-βαλλοντικής εκπαίδευσης συνέκλινε σε μια βασική επιδίωξη που πρέπει να συζητηθεί ως προς την επιλεξιμότητά του στην εκπαίδευ-ση γενικότερα Η περιβαλλοντική εκπαίδευ-ση αποσκοπούσε στην παροχή γνώσης και δεξιοτήτων για την ευαισθητοποίηση των μαθητών και των πολιτών για τα περιβαλ-λοντικά προβλήματα με τελικό στόχο την αλλαγή στάσεων και συμπεριφορών προς συγκεκριμένη κατεύθυνση Ο στόχος αυτός αποτυπώθηκε στα πρακτικά των πρώτων πα-γκόσμιων συνεδρίων για την περιβαλλοντική εκπαίδευση με τον προσανατολισμό προς τη διαμόρφωση ενός laquoκώδικα συμπεριφοράςraquo στα περιβαλλοντικά θέματα

Εδώ γίνονταν δύο κρίσιμες παραδοχές Πρώτα ότι η συνειδητή επιδίωξη αλλαγής στάσεων και συμπεριφορών είναι δόκιμη παιδαγωγικά όταν επιχειρείται προς συ-γκεκριμένη κατεύθυνση Μετά ότι στάσεις και συμπεριφορές μπορούν να αλλάξουν μέσα από ένα γραμμικό πρότυπο όπου οι γνώσεις οι γενικότερες πεποιθήσεις και οι κοινωνικές νόρμες επηρεάζουν σημαντικά την πρόθεση συμπεριφοράς και η τελευταία επηρεάζει σημαντικά την καταγραφόμενη συμπεριφορά

Ένα πρόβλημα με τη συγκεκριμένη στο-χοθεσία είναι ότι πολλές φορές φαίνεται να παράγει αποτελέσματα αντιφατικά Έχει παρατηρηθεί για παράδειγμα ότι παιδιά ψαράδων στη λίμνη Κερκίνη έχουν διαμορ-φώσει στη σχολική τους ηλικία αρνητικές στάσεις για το ψάρεμα που είτε εκφράζο-νται μονομερώς είτε συνυπάρχουν με θε-τικές στάσεις Έχει εξαιρετικό ενδιαφέρον ότι για αρκετούς μαθητές και μαθήτριες η

στήριξη των αρνητικών στάσεων απέναντι στο ψάρεμα έγινε με την επίκληση βιοκε-ντρικών θέσεων όπως για παράδειγμα ότι τα ψάρια έχουν δικαίωμα στη ζωή Είναι προφανές ότι ιδιαίτερη συνεισφορά στη διαμόρφωση τέτοιων στάσεων έχουν προ-γράμματα περιβαλλοντικής εκπαίδευσης που αναφέρονται και σε παιδιά αγροτικών οικογενειών και υλοποιούνται στα χωριά γύρω από τη λίμνη Κερκίνη αλλά και σε άλλες προστατευόμενες περιοχές

Θα ρωτούσε κανείς ποια είναι η αντίφα-ση γιατί δεν θα μπορούσε ένα παιδί να υι-οθετήσει βιοκεντρικές στάσεις και να είναι αρνητικά διατεθειμένο απέναντι στο ψάρεμα ακόμη κι αν προέρχεται από οικογένεια ψα-ράδων Πόσο πιθανή είναι όμως η αυθόρμη-τη ανάπτυξη βιοκεντρικών στάσεων Πόσο θεμιτή είναι μια εκπαιδευτική παρέμβαση που λειτουργεί περίπου ως κατήχηση και χαρακτηρίζεται από ένα ανελαστικό πλαίσιο αξιακών προταγμάτων Πόσο πιθανό είναι να μείνει και να δουλέψει στην Κερκίνη ένα παιδί που διαμορφώνει στη σχολική του ηλικία αρνητικές στάσεις για το ψάρε-μα Τι θα σήμαινε αυτό για το παραγωγικό πρότυπο στην προστατευόμενη περιοχή Όλα αυτά τα ερωτήματα καταδεικνύουν την αναγκαιότητα να υπάρχει ένας σχεδιασμός στα προγράμματα περιβαλλοντικής εκπαί-δευσης που να συνεκτιμά τη διαλεκτική σχέση της κοινωνίας με τη φύση

laquoΠεριβαλλοντικάraquo ή κοινωνικο- επιστημονικά προβλήματα

Ένα σημαντικό παιδαγωγικό ζήτημα που πρέπει να συζητηθεί αφορά συνολικά το πεδίο των αξιών Η μια εκδοχή που είναι πλειοψηφική στο πεδίο της περιβαλλο-ντικής εκπαίδευσης θεωρεί τις αξίες που οφείλουν να laquoκαλλιεργηθούνraquo στους μα-θητές δεδομένες Μια εναλλακτική εκδοχή εξετάζει τα περιβαλλοντικά προβλήματα ως κοινωνικο-επιστημονικά προβλήματα όπου στο κοινωνικό σκέλος στόχος οφείλει να είναι η ανάδειξη της κοινωνικής ετερογέ-νειας και όχι η καθοδήγηση των μαθητών προς την αποδοχή συγκεκριμένων αξιών ή προτεραιοτήτων Δηλαδή ο προσδιορισμός των εμπλεκόμενων κοινωνικών ομάδων η παρακολούθηση των σχέσεων μεταξύ των κοινωνικών αυτών ομάδων σε διαδικασίες διαβούλευσης η εξέταση διομαδικών σχέ-σεων υφιστάμενων ή πιθανών διενέξεων

και συγκλίσεων όλα τα παραπάνω κατα-δεικνύουν ότι για το ίδιο περιβαλλοντικό ζήτημα υπάρχει μια πλειάδα προσεγγίσεων και διατάξεων των κοινωνικών ομάδων που εμπλέκονται στο κοινωνικό πεδίο Στη δεύ-τερη αυτή εκδοχή μπορούν να διατυπωθούν στόχοι για την περιβαλλοντική εκπαίδευση (πχ αποτύπωση κοινωνικής ετερογένειας για ένα κοινωνικο-επιστημονικό ζήτημα) χωρίς να προϋποτίθεται κάποια συγκεκρι-μένη ιεράρχηση αξιών που οφείλουν οι μαθητές να υιοθετήσουν

Η σημαντικότερη ίσως στρατηγική στρο-φή για το πεδίο της περιβαλλοντικής εκ-παίδευσης στις αρχές της δεκαετίας του lsquo90 υπήρξε η επικέντρωση στην αειφορία και τη βιωσιμότητα η εστίαση σε μορφές ανά-πτυξης που θα ήταν αυτοτροφοδοτούμενες αειφόρες βιώσιμες Εδώ εμπεδώθηκε ο στό-χος για την άσκηση στη λήψη αποφάσεων και την ενίσχυση της συμμετοχής των πο-λιτών στον περιβαλλοντικό σχεδιασμό Η ευρύτερη επιδίωξη ήταν η περιβαλλοντική εκπαίδευση να μη μένει μόνο στην πλευρά της κατανάλωσης αλλά να αναφέρεται και στην πλευρά της παραγωγής και σε μερι-κές πιο ριζοσπαστικές εκδοχές να φτάνει μέχρι το σημείο να επερωτήσει το κυρίαρ-χο πρότυπο παραγωγής Η αντιμετώπιση των περιβαλλοντικών προβλημάτων ως κοινωνικο-επιστημονικών ζητημάτων που αναφέρθηκε πιο πάνω θα μπορούσε ενδε-χομένως να συμβάλει προς αυτή την κα-

τεύθυνση και να προετοιμάσει τους πολίτες για τη συμμετοχή τους στη λήψη αποφά-σεων μέσα από ένα είδος περιβαλλοντικού εγγραμματισμού

Ωστόσο πολλές φορές οι πολίτες καλού-νται να συμμετέχουν σε διαδικασίες διαβού-λευσης όπου οι αποφάσεις είναι ειλημμένες Δηλαδή το αντικείμενο της διαβούλευσης δεν είναι ο καθορισμός των στόχων και των μέσων αλλά μια διαδικασία ενημέρωσης των πολιτών ή μια απόπειρα συμμόρφωσης των πολιτών σε προκαθορισμένες αποφά-σεις Στο σημείο αυτό μπαίνει το κρίσιμο ζήτημα της περιβαλλοντικής δικαιοσύνης που αξιώνει να δοθεί η δυνατότητα στις τοπικές κοινωνίες να έχουν λόγο και για τους στόχους και για τα μέσα που επιλέ-γονται και να μην καλούνται απλά να δώ-σουν τη συναίνεσή τους σε έτοιμα σχέδια Η περιβαλλοντική δικαιοσύνη αξιώνει να υπηρετεί κάθε τεχνοκρατική επιλογή την πολιτική ανοιχτή δημοκρατική διαδικασία και όχι το αντίθετο Ειδικά μέσα στην κρί-ση η περιβαλλοντική δικαιοσύνη καθίστα-ται κομβικό αίτημα για την περιβαλλοντική εκπαίδευση είτε πρόκειται για τις τοπικές κοινωνίες και τους φορείς διαχείρισης σε προστατευόμενες περιοχές είτε πρόκειται για τη διαχείριση των απορριμμάτων και τους ελεύθερους χώρους σε πολεοδομικά συγκροτήματα

ΤΑΣΟΣ ΧΟΒΑΡΔΑΣΕπισκέπτης Λέκτορας στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας

διλήμματα για το ζήτημα των αξιών στην περιβαλλοντική εκπαίδευση

Oικοτριβές


τα οικολογικά κινήματα των πολιτών σήμεραΗ άποψη ότι τα οικολογικά κινήματα

υποχωρούν σε περιόδους κρίσης καθώς το περιβάλλον και η ποιότητα ζωής παύουν να αποτελούν προτεραιότη-τα είναι ιδιαίτερα γνω-στή και διαδεδομένη Η γενική αυτή παραδοχή- σε μεγάλο βαθμό δικαιολογημένη- εί-ναι εξαιρετικά απόλυτη και απλου-στευτική για να την υιοθετήσουμε αναντίρρητα

Κατ αρχήν όσον αφορά τα κινήματα γενικά θα επαναλάβω την απαισιόδο-ξη διαπίστωση θέση που προκύπτει από σχετικές μελέτες για το εργατικό κίνημα στο μεσοπόλεμο δηλαδή ότι τα κοινωνι-κά κινήματα γνωρίζουν υποχώρηση την περίοδο της κορύφωσης της κρίσης και ξαναζωντανεύ-ουν με τα πρώτα δείγματα ανάκαμψης Νομίζω ότι τον τελευταίο χρόνο ζούμε ακριβώς αυτή τη φάση όπου μετά από μια πρώτη περίο-δο δυναμικής αντίστασης ενάντια στις πολιτικές των μνημονίων σήμερα τα κοινωνικά κινήματα βρίσκονται σε υποχώρηση

Όσον αφορά τα τοπικά οικολογικά κι-νήματα πιο συγκεκριμένα και με βάση την παραπάνω εκτίμηση τα πράγματα είναι κάπως διαφορετικά Βεβαίως και στη συνείδηση της συντριπτικής πλειοψηφίας του πληθυσμού το άκουσμα των όρων laquoπεριβάλλονraquo laquoπράσινοraquo laquoανακύκλωσηraquo laquoαει-φορίαraquo κλπ θεωρούνται πολυτέλεια και δεν φαίνεται να τους αφορά Όμως αυτό δεν επηρεάζει απαραίτητα το οικολογικό κίνημα και ιδιαίτερα τις τοπικές πρωτο-βουλίες οι οποίες κακά τα ψέματα δεν ήταν ποτέ ιδιαίτερα πολυπληθείς Μπορεί κάποιος να ισχυριστεί ακόμα ότι έχουν ισχυροποιηθεί οι τοπικές κοινωνικές αντι-στάσεις με οικολογικό περιεχόμενο

Δεν είναι τυχαίο ότι οι αντιστάσεις ενάντια σε κάθε τύπου επενδυτικά σχέδια λαμ-βάνουν ιδιαίτερη έκταση Για παράδειγμα το κίνημα στις Σκουριές της Χαλκιδικής δεν αποτελεί εξαίρεση αλλά μια λογική συνέπεια αυτών των καταστροφικών πο-λιτικών στις οποίες αντιτίθενται Όσο θα αυξάνονται τέτοιου είδους πρωτοβουλίες από την πολιτεία και τους ιδιώτες είναι λογικό να αυξηθούν και τα κινήματα που αφορούν την υπεράσπιση του δημόσιου χώρου και των συλλογικών αγαθών

lsquoΈνα άλλο ενδεικτικό παράδειγμα είναι αυτό των λαϊκών συνελεύσεων των lsquoαγα-νακτισμένωνrsquo του 2011 Η παρακμή τους και η από- μαζικοποιησή τους οδήγησε στο μετασχηματισμό τους σε πρωτοβουλίες εναλλακτικού τρόπου ζωής και οικονο-μίας Το φεστιβάλ συνεταιριστικής και εναλλακτικής οικονομίας είναι ως επί των πλείστων παιδί της πλατείας Συντάγματος Το ίδιο ισχύει και για μια σειρά πρω-τοβουλίες κοινωνικής και αλληλέγγυας οικονομίας που ουσιαστικά υιοθετούν τα βασικά στοιχεία του πράσινου κινήματος δηλαδή την οικονομία και τις δραστη-ριότητες τοπικής κλίμακας τη μείωση των χρηματικών δραστηριοτήτων και τη βιώσιμη από-ανάπτυξη Ζούμε κατά πάσα πιθανότητα τη γέννηση μιας ελληνικής εκδοχής σε συνθήκες κρίσης και ύφεσης του κινήματος μετάβασης (transition movement) που γνωρίζει την ίδια στιγμή ανάπτυξη στη βόρεια Ευρώπη

Ίσως να μην είναι υπερβολή να ισχυριστούμε ότι στην Ελλάδα του τρίτου και τέταρτου σύντομα μνημονίου οι μόνες δυναμικές και δημιουργικές κινηματικές πρωτοβουλίες προέρχονται από τα τοπικά κινήματα οικολογικού και εναλλακτικού περιεχομένου Η διάχυση τους στο σύνολο της κοινωνίας και η μεταφορά τους σε ένα εναλλακτικό σχέδιο στο κεντρικό πολιτικό επίπεδο είναι ακόμα το ζητούμενο

ΟΡΕΣΤΗΣ ΚΑΛΟΚΟΥΡΗΣΓεωγράφος MSc υπ Διδάκτορας Παντείου Πανεπιστημίου

Οι συντελούμενες επιμέρους βλάβες ή οι επικείμενοι κίνδυνοι βλαβών του περιβάλλοντος συνεπεία των οικονομικών δραστηριοτήτων συμπο-σούνται σε αυτό που ονομάζουμε σύγχρονη οικολογική κρίση Το κύριο πρόβλημα συνίσταται στο ότι οι παραπάνω έννοιες της βλάβης (ζημίας)

και των κινδύνων βλάβης έχουν ως ένα σημαντικό βαθμό μια υποκει-μενική διάσταση καθόσον τα φυσικά χαρακτηριστικά τους συνυπάρχουν με την αξία που προσδίδουμε σε αυτά Με άλλες λέξεις η βλάβη και ο κίνδυνος βλάβης δεν απο-τελούν αντικειμενικές έννοιες είτε γιατί υπάρχει επιστημονική αβεβαιότητα είτε γιατί υφίστανται διαφορές ή αντιθέσεις σε αξιακό επίπεδο (πρόσληψη των κινδύνων από τους επιστήμονες και τους πολίτες ανάλογα με τις υιοθετούμενες πολιτικές πολιτι-στικές κοινωνικές ή ηθικού-βιοηθικού χαρακτήρα αντιλήψεις)

Σε αυτό το πλαίσιο η λύση των οικολογικών προβλημάτων δεν βρίσκεται αποκλει-στικά στα χέρια της επιστήμης (η συνδρομή της οποίας είναι αναγκαία όχι όμως αρ-κετή) αλλά και της κοινωνίας καθόσον είναι αυτή που προσδίδει το αναγκαίο αξιακό περιεχόμενο στα στοιχεία του περιβάλλοντος που βλάπτονται ή απειλούνται Με άλ-λες λέξεις από το θετικιστικό δίπολο ορθό-λάθος που κυριαρχούσε μέχρι τώρα στην

αντιμετώπιση των περιβαλλοντικών ζητημάτων περάσαμε στο διαβουλευτικό δίπολο αποδεκτός-μη αποδεκτός κίνδυνος στο οποίο κυρίαρχο ρόλο διαδραματίζει η αξι-ακή διάσταση των κινδύνων

Όπως είναι φυσικό σε αυτό το νέο τοπίο καθοριστικό ρόλο παίζουν τα μαζικά κινήματα των πολιτών διότι μέσω αυτών είναι δυνατόν να εκφραστούν οι αξια-κές παράμετροι που ορίζουν το κάθε περιβαλλοντικό πρόβλημα Το ερώτημα που εγείρεται ωστόσο είναι κατά πόσο τα κινήματα των πολιτών σήμερα είναι εκ-

φραστές τέτοιων αξιακών παραμέτρων ή ελαύνονται απλώς από το σύν-δρομο NIMBY

Η εμπειρία δείχνει ότι πολλά κινήματα πολιτών που αναπτύσσονται με αφορμή την εμφάνιση ενός συγκεκριμένου περιβαλλοντικού προ-

βλήματος έχουν σαν αφετηρία το παραπάνω σύνδρομο Ωστόσο το ενδιαφέρον βρί-σκεται στο γεγονός ότι στην πορεία απέκτησαν διαφορετικό περιεχόμενο στο οποίο κυρίαρχη θέση έχουν οι κοινωνικές οικονομικές και πολιτισμικές παράμετροι του προβλήματος που αντιμετωπίζουν Η παρέμβασή τους λοιπόν έχει να κάνει τόσο με την αντίσταση απέναντι στους απειλούμενους κινδύνους όσο και με την ανάδειξη αυ-τών των παραμέτρων

Παρατηρούμε έτσι ότι βασικά κινήματα των πολιτών στην Ελλάδα σήμερα όπως το κίνημα κατά των εξορύξεων το κίνημα για μια εναλλακτική διαχείριση των αποβλή-των ή το κίνημα ενάντια στις βιομηχανικές ΑΠΕ εντάσσονται στο παραπάνω πλαίσιο Συγκεκριμένα οργανώνουν την αντίσταση ενάντια στα σχέδια που προωθούνται από τους ισχυρούς οικονομικούς παράγοντες και την κυβέρνηση και παράλληλα προβάλ-λουν εναλλακτικές λύσεις άλλοτε περισσότερο και άλλοτε λιγότερο επεξεργασμένες οι οποίες όμως έχουν μια κοινή προβληματική την αναζήτηση ενός άλλου μοντέλου ανάπτυξης με κυρίαρχο στοιχείο την τοπικότητα

Ειδικότερα το κίνημα κατά των εξορύξεων (Χαλκιδική κα) επεξεργάζεται την προο-πτική μιας άλλης ανάπτυξης με την ανάδειξη τόσο των παραδοσιακών δραστηριοτήτων (σε νέα βάση) όσο και καινοτόμων με άξονα αναφοράς την τοπική κλίμακα Το κίνημα ενάντια στην προτεινόμενη συγκεντρωτική διαχείριση των αποβλήτων (Αττική Αιγι-άλεια κα) προβάλλει μια άλλη στρατηγική με άξονα αναφοράς τον αποκεντρωμένο χαρακτήρα της διαχείρισης και την αειφορική χρήση των φυσικών πόρων έτσι ώστε η σχετική οικονομική δραστηριότητα να έχει αναφορά στην τοπική κλίμακα Ομοίως το κίνημα ενάντια στις ΒΑΠΕ (Κρήτη Βοιωτία κα) αναδεικνύει το χαρακτήρα τους ως μέσου καπιταλιστικής κερδοφορίας και παράλληλα θέτει ως στόχο την ανάπτυξη των ΑΠΕ για την ικανοποίηση των τοπικών αναγκών

Φαίνεται λοιπόν ότι το οικολογικό κίνημα εισήλθε στο στάδιο ωριμότητας χωρίς αυτό να σημαίνει ότι δεν υπάρχουν προβλήματα και σοβαρές ελλείψεις στη στρατηγι-κή τους στα οποία πρέπει να ενσκήψει Το στοίχημα όμως βρίσκεται αλλού Πώς και με ποιο περιεχόμενο θα αρθρωθεί το αυτόνομο κίνημα των πολιτών με την αριστερά και την πολιτική οικολογία έτσι ώστε να ανοίξει ο δρόμος για τον οικολογικό μετα-σχηματισμό της κοινωνίας

ΓΙΩΡΓΟΣ ΜΠΑΛΙΑΣΔικηγόρος Επ Καθηγητής Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο

δ ιάλογοι

22


Έρικ είσαι ανθρωπογεωγρά-φος και μαθητής του Ντέιβιντ Χάρβεϊ Η μαρξιστική ανθρω-πογεωγραφία [ΣτΜ ριζοσπα-στική γεωγραφία] μπορεί να συμβάλει στην κατανόηση της ανθρωπογενούς αλλαγής του κλίματος

Η μαρξιστική ανάλυση βασίζε-ται στην άποψη ότι κάθε μορφή κοινωνικής οργάνωσης και δυ-ναμικής πρέπει να γίνει κατανο-ητή από την εξέταση των κοινω-νικών τρόπων μέσω των οποίων το φυσικό περιβάλλον μετασχη-ματίζεται

Αυτό συχνά παραβλέπεται από τους μαρξιστές ότι ουσιαστικά ο μαρξισμός είναι ιστορικός υλισμός κάτι που σημαίνει ότι προσπαθεί να κατανοήσει τους κοινωνικό-φυσικούς τρόπους με τους οποί-ους η κοινωνία είναι οργανωμέ-νη και διαμέσου των οποίων η κοινωνία μεταβάλλεται Συνεπώς στον καπιταλισμό ο κοινωνικός μετασχηματισμός του φυσικού πε-ριβάλλοντος παίρνει πολύ συγκε-κριμένες μορφές στο βαθμό που ο καπιταλισμός στηρίζεται στη συνεχή επανεπένδυση της υπε-ραξίας στην παραγωγική διαδι-κασία Κάθε είδους καπιταλιστική οικονομία χρειάζεται απαραίτητα την επέκταση και την εμβάθυνση της παραγωγικής της βάσης [ΣτΜ φυσικοί πόροι] για τη διατήρηση της δραστηριότητάς της

Μια οικονομία της μεγέθυνσης -και ο καπιταλισμός είναι εξ ορι-σμού μια οικονομία της μεγέθυν-σης-απαιτεί τη συνεχή επέκταση και laquoκινητοποίησηraquo των φυσικών πόρων Υπrsquo αυτή την έννοια η

περιβάλλον και laquoμετα-πολιτικήraquo

Ο Erik Swyngedouw είναι καθηγητής Γεωγραφίας στο Πανεπιστήμιο του Μάντσεστερ Ασχολείται με την πολιτική και οικονομική ανάλυση του σύγχρονου καπιταλισμού Έχει γράψει πολλά σημαντικά έργα για την οικονομική παγκοσμιοποίηση την περιφερειακή ανάπτυξη και την αστικοποίηση

ιδέες amp θεωρία

23

Συνέντευξη του Erik Swyngedouw στον Raphael Sclembach η οποία δημοσιεύθηκε στο τ 8 του περιοδικού Shift

κλιματική αλλαγή ή με άλλα λό-για η μετατροπή του πετρελαίου και άλλων ορυκτών πόρων στο ατμοσφαιρικό CO2 αποτελεί ανα-πόσπαστο μέρος της δυναμικής του καπιταλισμού Είναι απίθανο να κατανοήσουμε την κατάσταση του κλίματος χωρίς την κατανόηση της κοινωνικό-οικολογικής δυνα-μικής του καπιταλισμού

Νομίζω ότι ο μαρξισμός προσφέ-ρει την καλύτερη βάση σε αυτή την ανάλυση

Η δουλειά σας αφορά τους χώ-ρους και τις τοπικότητες της δι-ακυβέρνησης Πιστεύετε ότι η ρητορική της laquoανθρωπογενούς υπερθέρμανσης του πλανήτηraquo μετατοπίζει τα πεδία στα οποία ασκείται εξουσία και συσσω-ρεύεται ισχύς

Είναι προφανές ότι η συζήτηση για την κλιματική αλλαγή είναι πολιτικά δομημένη με πολύ συ-γκεκριμένους τρόπους και σε πολύ συγκεκριμένους χώρους Παντού υφίσταται μια πολιτική συναί-νεση μεταξύ των laquoφωτισμένωνraquo ελίτ τουλάχιστον στο ότι η κλι-ματική αλλαγή είναι ένα σοβαρό πρόβλημα

Πολύ λίγοι άνθρωποι διαφωνούν με αυτό οπότε η βασική πρόκληση σήμερα για τις ελίτ είναι το πώς θα διασφαλίσουν ότι ο καπιταλι-σμός ως κοινωνικό-οικονομικό και πολιτικό σύστημα μπορεί να συνεχίσει ως έχει και ταυτόχρο-να να εξασφαλίσουν ότι το κλίμα εξελίσσεται με τρόπο που να μην οδηγεί σε καταστροφικές συνέπει-ες Αυτό ακριβώς είναι που προ-σπαθούν τουλάχιστον οι δυτικές

δυνάμεις να επιτύχουν Θα έλε-γα ότι αυτός ο συνδυασμός είναι αδύνατο να επιτευχθεί

Χρησιμοποιείτε τον όρο laquoμετα-πολιτικήraquo για να περιγράψετε πως υπάρχει ένα στοιχείο συ-ναίνεσης σε αυτή την αδύνατη συμμαχία για την οποία μιλάτε πως θεμελιώδεις ανταγωνισμοί δεν υπάρχουν πλέον

Το μετα-πολιτικό επιχείρημα πε-ριστρέφεται γύρω από την άποψη ότι η δημοκρατία νοούμενη ως ένα πολιτικό σύστημα που επιτρέ-πει τη διαπραγμάτευση ανταγω-νιστικών ή ριζικά διαφορετικών θέσεων έχει εκτοπισθεί από μια διευθέτηση που βασίζεται στη συ-ναίνεση Κλασικό παράδειγμα εί-ναι πράγματι η κλιματική αλλα-γή και το περιβαλλοντικό ζήτημα Άνθρωποι διαφορετικών πολιτι-κών καταβολών συμφωνούν ότι αυτά είναι θέματα που απαιτούν επείγουσα δράση και συνήθως συμφωνούν επίσης ότι η λύση μπορεί να βρεθεί μέσα από μια μορφή συναινετικής συμμετοχι-κής διαπραγμάτευσης

Το επιχείρημά μου είναι ότι μια τέτοια συναινετική διαπραγμάτευ-ση είναι κλασικό παράδειγμα μιας προσπάθειας να καταλήξουμε σε μια συναινετικά καθορισμένη και συμφωνημένη λύση Μια τέτοια συ-ναινετική τάξη θα έλεγα είναι το ακριβώς αντίθετο της ουσίας της δημοκρατίας Η δημοκρατία είναι φυσικά μια κατάσταση που επιτρέ-πει την έκφραση ριζικά αντίθετων απόψεων σχετικά με τα κοινωνικά και οικολογικά προτάγματα

Αν δούμε την περιβαλλοντική

συζήτηση με αυτό το πρίσμα θα διαπιστώσουμε ότι δεν έχει τεθεί στη σωστή πολιτική της διάσταση Η ορθή πολιτική διάσταση είναι κατά τη γνώμη μου μετατοπισμέ-νη σε άλλα πεδία Στην περίπτω-ση της κλιματικής αλλαγής είναι η έμφαση στις εκπομπές CO2 και πώς να τις διαχειριστούμε Νομί-ζω ότι αυτό είναι λάθος χωρίς να παραβλέπω βεβαίως το γεγονός ότι οι εκπομπές CO2 έχουν σημα-σία και ότι το CO2 είναι πράγματι ένα βασικό στοιχείο για την υπερ-θέρμανση του πλανήτη Θα ήθελα ωστόσο να επιμείνω ότι αν θέλουμε να κάνουμε κάτι για την υπερθέρ-μανση του πλανήτη για τις εκπο-μπές CO2 και για τις αδικίες που συνδέονται με αυτές θα πρέπει να επικεντρωθούμε στα πολιτικό-κοι-νωνικά διακυβεύματα και όχι στις εκπομπές CO2 καθrsquo αυτές

Για τις μεγαλύτερες ΜΚΟ και για τους πολιτικούς η κλιμα-τική αλλαγή είναι ένα πρόβλη-μα που χρήζει διαχείρισης και ελέγχου Αφορά την επιστήμη και την εξεύρεση τεχνολογικών λύσεων και την αστυνόμευση της ανθρώπινης συμπεριφοράς Αλλά για ένα αντικαπιταλιστικό κίνημα το ερώτημα είναι πώς να ξεφύγει από την παράλυση της συναίνεσης Θα μπορούσε να υπάρξει άλλη απάντηση πέ-ρα από τον εκδημοκρατισμό της επιστήμης

Στη συζήτηση σχετικά με την επιστήμη νομίζω ότι το πρώτο πράγμα που πρέπει να γίνει είναι η απο-πολιτικοποίηση της επιστήμης - και όχι το αντίστροφο Αυτό που

βλέπουμε τώρα είναι μια μορφή πολιτικοποίησης της επιστήμης Νομίζω ότι αυτό είναι εξαιρετικά προβληματικό Ως επιστήμονας πιστεύω στην επιστήμη με άλλα λόγια πιστεύω στα πραγματικά δεδομένα Δηλαδή για παράδειγ-μα δεν αμφισβητώ την επιστήμη της κλιματικής αλλαγής Ωστό-σο αυτό που όντως αμφισβητώ και στο οποίο αντιτάσσομαι είναι ότι οι επιστήμονες οι οποίοι ορ-θώς αναφέρουν ότι το CO2 είναι υπεύθυνο για την κλιματική αλ-λαγή και επίσης ότι η ανθρώπινη παρέμβαση είναι εν μέρει υπεύθυ-νη για την αύξηση του CO2 στη συνέχεια προσθέτουν ότι - λόγω του γεγονότος αυτού - είναι απα-ραίτητο να ληφθεί επείγουσα και άμεση κοινωνική και πολιτική δρά-ση για τη μείωση των εκπομπών CO2 Εκείνη τη στιγμή οι επιστή-μονες εισέρχονται στο πεδίο της πολιτικής χωρίς όμως να το συ-νειδητοποιούν πλήρως Γιrsquo αυτό υποστηρίζω την απο-πολιτικοποί-ηση της επιστήμης και την πολι-τικοποίηση του περιβαλλοντικού ζητήματος

Η πολιτική θέση θα έλεγα πρέ-πει να βασίζεται σε μια σωστή πο-λιτική βάση Για παράδειγμα ένα ορθό πολιτικό επιχείρημα είναι το αίτημα για ισότητα Δηλαδή ένα βασικό δημοκρατικό προοδευτικό αίτημα ως πολιτικός ακτιβιστής κύριο θεμέλιο της ιδιότητάς μου ως πολιτικού ακτιβιστή είναι για μένα το αίτημα της ισότητας κοινωνι-κής και περιβαλλοντικής ισότητας Το αίτημα αυτό δεν βασίζεται στο γεγονός της αλλαγής του κλίμα-τος Είναι αποτέλεσμα πολιτικής θέσης Αυτό εννοώ όταν μιλάω για πολιτικοποίηση Ένα πολιτικό επιχείρημα πρέπει να έχει πολιτι-κό υπόβαθρο κι όχι επιστημονικό Αυτό δεν σημαίνει βέβαια ότι τα πραγματικά δεδομένα δεν έχουν σημασία Προφανώς θα έλεγα αν θέσω ένα πολιτικό αίτημα για κοινωνική και πολιτιστική ισότητα τότε θα πρέπει να συμπεριλάβω τα στοιχεία τα στοιχεία του CO2 του κλίματος του περιβάλλοντος κλπ σε αυτό το πλαίσιο Αλλά αυτό το αίτημα δεν στηρίζεται στο γεγονός της κλιματικής αλλαγής

μετάφραση-επιμέλεια ΓΙΩΡΓΟΣ ΒΕΛΕΓΡΑΚΗΣ


Oικοτριβές


laquoΟχι πια αδρανείςraquo (Idle No More)

Στις 28 Γενάρη εκατοντάδες Καναδοί και κυρίως ιθαγενικές κοινότητες δια-δήλωσαν σε διάφορες πόλεις του Καναδά διαμαρτυρόμενοι για το νέο πα-κέτο μέτρων με την ονομασία Bill C-45 το οποίο κλέβει τη γη των κοινοτή-των προς όφελος laquoαναπτυξιακώνraquo έργων (κυρίως εξορύξεις πετρελαίου) Οι ιθαγενικές κοινότητες μαζί με περιβαλλοντικά και κοινωνικά κινήματα δημι-ούργησαν το ακτιβιστικό δίκτυο laquoIdle No Moreraquo με στόχο το μπλοκάρισμα των μέτρων και τη διασφάλιση των δικαιωμάτων των ιθαγενών στη γη και τον πολιτισμό τους Όπως δηλώνουν στη διακήρυξή τους laquoόραμα και στόχος μας είναι η διασφάλιση της πρόσβασης όλων των κατοίκων στο νερό τον αέρα και τη γη τόσο για τις τωρινές όσο και για τις μελλοντικές γενιέςraquo Το κίνημα κερδίζει όλο και περισσότερους υποστηρικτές τόσο στον Καναδά όσο και παγκόσμια Περισσότερες πληροφορίες στο httpidlenomoreca

25000 διαδηλωτές στο Βερολίνο υπέρ μιας άλλης αγροτικής πολιτικής

Για τρίτη συνεχόμενη χρονιά η Διεθνής Πράσινη Βδομάδα στο Βερολίνο ξεκίνησε με μια μαζικότατη διαδήλωση Στις 19 Ιανουαρίου 25000 χιλιάδες αγρότες μέλη περιβαλλοντικών οργανώσεων εκ-πρόσωποι ενώσεων καταναλωτών και μέλη φιλοζω-ικών οργανώσεων διαδήλωσαν στους δρόμους της γερμανικής πρωτεύουσας απαιτώντας από τη γερμα-νική κυβέρνηση και την ΕΕ μέτρα που θα μειώνουν την εξάρτηση του αγροτικού τομέα από τις μεγάλες πολυεθνικές εταιρείες βιομηχανικής γεωργίας και θα εξασφαλίζουν μια περιβαλλοντικά βιώσιμη και κοινωνικά δίκαιη αγροτική ανάπτυξη Οι διαδηλωτές ζήτησαν επίσης αναθεώρηση της ευρωπαϊκής αγρο-τικής πολιτικής ώστε να διασφαλιστεί η διατροφική επάρκεια των φτωχότερων χωρών και να εξασφαλι-στεί η ισόρροπη αγροτική ανάπτυξη μεταξύ ευρω-παϊκού βορρά και νότου Πληροφορίες httpwwwfoeeuropeorg

Υπό πολιορκία για να laquoπεράσειraquo το αιολικό

Κοινότητες στον Ισθμό του Τεχουαντεπέκ στο Μεξικό αντιστέκονται σε νέα επίθεση της αστυνομίας που έχει στόχο να επιβάλλει την κατασκευή ενός μεγάλου αιο-λικού πάρκου από την ισπανική πολυεθνική Marena Renovables στο San Dionisio del Mar Το συγκεκριμέ-νο έργο το μεγαλύτερο στη Λατινική Αμερική θα ανα-γκάσει σε φυγή τους κατοίκους καταστρέφοντας τους διαθέσιμους φυσικούς πόρους με οδυνηρές συνέπειες στα αποθέματα τροφής και αλιείας για τις οικογένειες της περιοχής Εκπρόσωποι του κινήματος καταγγέλλουν εδώ και μήνες τραυματισμούς από τις συνεχείς βίαιες απόπειρες της αστυνομίας να σπάσει τον αποκλεισμό της περιοχής και καλούν σε διεθνή συμπαράσταση Στην περιοχή παραμένουν αρκετοί παρατηρητές ανθρωπίνων δικαιωμάτων οι οποίοι σύμφωνα με δημόσιες ανακοινώσεις του κινήματος των τελευταίων βδομάδων τελούν υπό καθεστώς συνεχών απειλών Περισσότερες πληροφορίες στο httpelenemigocomunnet201302san-dionisio-del-mar-under-siege

laquoΔεν έχουμε δεν θα πληρώσουμεraquoΣτις 16 και 17 Φεβρου-αρίου σε πολλές πόλεις της Μ Βρετανίας οργα-νώθηκαν κινητοποιήσεις οι οποίες επικεντρώθηκαν στο ζήτημα της ενεργεια-κής φτώχειας στην αύξη-ση των τιμολογίων ρεύ-ματος στις περικοπές των κοινωνικών τιμολογίων στην laquoέφοδοraquo του φυσι-κού αερίου στο ενεργει-ακό μείγμα της χώρας και στην laquoΠράσινη Συμφωνίαraquo του υπουργείου Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής με τις έξι μεγάλες εται-ρείες που νέμονται την ενεργειακή παραγωγή της χώρας Το υπουργείο προχώρησε σε μειώσεις της τάξης του 26 και 44 ανίστοιχα στα επιδόματα για την ενεργειακή φτώχεια και κονδύλια που αφορούν μέτρα ενεργειακής εξοικονόμησης των οικονομικά ασθενέστερων Εκατομμύρια νοικοκυριά αναγκάζονται πλέον να επιλέξουν μεταξύ θέρμαν-σης και διατροφής Το Σάββατο 16-2 διαδηλωτέςτριες κατευθύνθηκαν προς την Downing Str laquoμπλοκάρονταςraquo την πολυσύχναστη οδό Whitehall Περισ-σότερες πληροφορίες στο httpfuelpovertyactionorguk

Οι εξορύξεις απειλούν τον Αμαζόνιο

Αυτόχθονες ηγέτες από τον Ισημερινό ταξίδεψαν στις αρχές Φλεβάρη στο Τέ-ξας των ΗΠΑ όπου κυβερνητικοί αξιωματούχοι από χώρες της Λατινικής Αμε-ρικής συναντήθηκαν με στελέχη πετρελαικών εταιριών στο πλαίσιο της έκθε-σης North American Prospect Expo μια έκθεση για τις επενδυτικές ευκαρίες σε πετρέλαιο και φυσικό αέριο Οι αυτόχθονες του Ισημερινού αντιδρούν στα σχέδια της κυβέρνησης τους να πουλήσουν τεράστιες εκτάσεις του τροπικού δάσους του Αμαζονίου προς όφελος γεωτρήσεων πετρελαίου Οι διαδηλωτές υποστηρίζουν ότι η κυβέρνηση του Ισημερινού σχεδιάζει να πουλήσει περί-που 10 εκατομμύρια στρέμματα γης στον Αμαζόνιο γεγονός που θα αναγκά-

σει τους αυτόχθονες σε φυγή από τη γη τους Βρείτε περισσότερες πληροφορίες για την προσπάθεια διάσωσης του τροπικού δάσους του Αμαζονίου ενά-ντια στα laquoαναπτυξιακάraquo συμφέροντα εταιριών στην ιστοσελίδα httpamazonwatchorgnewsblog

ε ίδαμε

24

Oικοτριβές


Συντακτική ομάδα Γιώργος Βελεγράκης Κώστας Ζαχαριάδης

Ιωάννα Θεοδοσίου Χάρης Κωνσταντάτος Γιάννης Μάργαρης Σίσ-

συ Πετράκου Ινώ Σιώζιου Δήμητρα Σπαθαρίδου Γιώργος Τσου-

ράκης Δημήτρης Τσούχλης Αλέξης Χαρίτσης Τάσος Χοβαρδάς

Πέτρος Ψαρρέας

Σχεδιασμός σελιδοποίηση Μυρτώ Μπολώτα

3 σκεπτικιστές της κλιματικής αλλαγής ενάντια στην πργματικότητα 4 laquoαπελευθέρωση της αγοράςraquo ενέργειαςraquo

5 χρεοκοπία των μηχανισμών εμπορίας ρύπων 6 η αλήθεια για τον Αχελώο 7 κινήματα και αγώνες ενάντια στα

φράγματα 8 χωροταξία και ιδιωτικά συμφέροντα η περίπτωση της Στερεάς 10 υπουργείο περιβάλλοντος ή γκισέ

bull η πρώτη πώληση έγινε στην Κασσιόπη 11-15 ΑΠΟΡΡΙΜΜΑΤΑ με τους εργολάβους ή την κοινωνία bull συνέ-

ντευξη με τον Θωμά Μπιζά bull αγώνες με επίκεντρο τη διαχείριση απορριμμάτων bull απόπειρες εφαρμογής τοπικών

σχεδίων bull ΣΜΑ Ευκαρπίας bull μη αποδοτική η επεξεργασία σύμμεικτων bull φορείς κοινωνικής οικονομίας και διαχεί-

ριση αποβλήτων 16 διεθνείς ειδήσεις 17 η Διάσκεψη των Λαών στη Χιλή 18 προς την ουτοπία 19 το μέλλον

παρόλα αυτά σχεδιάζεται 20 παράκτιο μέτωπο Αττικής στο Σαρωνικό 21 ζητήματα αξιών στην περιβαλλοντική

εκπαίδευση 22 διάλογοι τα οικολογικά κινήματα πολιτών 23 περιβάλλον και laquoμετα-πολιτικήraquo 24 είδαμε

περιεχόμενα

Μαζί με τη ζοφερή για την κατάσταση του περιβάλλοντος εικόνα που συνθέτουν πολλά από τα θέματα που περιλαμβάνονται στις σελίδες αυτού του τεύχους (για τα απορρίμ-ματα την ενέργεια τις εκποιήσεις δημόσι-ας περιουσίας τις δημόσιες μεταφορές) οι παραπάνω εξελίξεις δεν αφήνουν κανένα περιθώριο αισιοδοξίας ή εφησυχασμού σε όσουςες νοιάζονται και δρουν για τα οικο-λογικά ζητήματα ποιότητας ζωής

Τα όσα δρομολογούνται σήμερα στο πεδίο της laquoανάπτυξηςraquo όπως την εννοούν και επι-βάλλουν οι κυρίαρχες δυνάμεις αφενός δεν αφορούν τα μεγαλύτερα κομμάτια της κοι-νωνίας και δη τις κοινωνικά και οικονομι-κά πληττόμενες τάξεις καθώς αυτές laquoέχουν λαμβάνεινraquo τα κόστη και όχι τα οφέλη και αφετέρου υπονομεύουν κάθε μελλοντική προοπτική Σήμερα για τις κυρίαρχες δυ-νάμεις υφίσταται μόνο ένα δυνατό μοντέλο επιτυχημένης ανάπτυξης εντός του οποίου οι κοινωνίες και το περιβάλλον γίνονται

μηνιαίο ένθετο στην laquoΑυγήraquo της Κυριακής

αντικείμενο αξιολόγησης και φαντασιακής τοποθέτησης σε μια κλίμακα που μετρά την πρόοδό τους με βάση αυτό

Στον αντίποδα η Αριστερά και τα κοι-νωνικά κινήματα πρέπει και μπορούν να αναδομήσουν την έννοια της ανάπτυξης θέτοντας την στη βάση της οικονομίας των αναγκών και πλαισιώνοντάς την με την απαραίτητη χωρική κοινωνική και περι-βαλλοντική δικαιοσύνη Τα κοινωνικά δι-καιώματα η δημοκρατία η ποιότητα ζωής και η προστασία του περιβάλλοντος είναι

αναγκαία σε αυτό το πλαίσιο Ο δε οικολο-γικός μετασχηματισμός ο επανασχεδιασμός της οικονομίας δεν είναι τακτικές επιλογές αλλά στρατηγική κατεύθυνση που πρέπει να επιδιώκουμε και να επικαιροποιούμε συνεχώς

η συντακτική ομάδα

συνέχεια από τη σελ 1

laquoΓιατί συνεχίζουν οι αγρότες Δεν μπορώ να πατήσω ένα κουμπί και να τα λύσω όλαraquo Αυτή ήταν η απορία του υπουργού Γεωργίας για τις κινητοποιήσεις των αγροτών

Απrsquo ότι φαίνεται όμως δεν αναρωτιέται σε ποιες συνθήκες καλούνται οι αγρότες να παράξουν και ποια είναι η προοπτική τους για το μέλλον

Με τις τελευταίες μνημονιακές ρυθμίσεις περικόπηκαν οι αγροτικές συντάξεις αυξή-θηκαν οι εισφορές υγειονομικής περίθαλψης και περικόπηκαν τα γεωργικά προγράμ-ματα Παράλληλα μειώθηκε η επιστροφή ΦΠΑ στους αγρότες η επιδότηση του ΕΦΚ στο πετρέλαιο και το 2013 αυξήθηκαν τα αγροτικά τιμολόγια της ΔΕΗ κατά 127 Όταν μάλιστα οι τιμές στα εφόδια αυξάνο-νται το κόστος παραγωγής εκτοξεύεται σε σημείο που κάνει την παραγωγή ασύμφο-ρη Απrsquo ότι φαίνεται οι αγρότες θα γίνουν είλωτες στα ίδια τους τα χωράφια αν δεν αλλάξει η κατάσταση

Τους τελευταίους μήνες η αγροτική πίστη δέχτηκε ένα ισχυρό χτύπημα με την πώληση της ΑΤΕ γεγονός που κορύφωσε την έλλει-ψη ρευστότητας Η υποθηκευμένη αγροτική γη περιμένει ακόμα να εξασφαλιστεί -πιθα-νά μάταια- και οι μικρομεσαίες αγροτικές επιχειρήσεις βρίσκονται στην αναζήτηση ευνοϊκής δανειοδότησης Ας μη μιλήσουμε και για τα νέα φορολογικά μέτρα

Σε όλη αυτή την κατάσταση τα 35 μπλόκα ανά τη χώρα μπορεί να μοιάζουν γραφικά

σε κάποιους Αλλά σήμερα περισσότερο από κάθε άλλη φορά αντανακλούν την αγωνία του αγροτικού κόσμου και ιδίως των νέ-ων γεωργών για την επιβίωσή τους για τη διατήρησή τους στο γεωργικό επάγγελμα στην παραγωγή και στη γη τους

Το ζήτημα είναι πέρα από την αναγνώ-ριση του δίκαιου των αιτημάτων των γε-ωργών να προωθηθεί μια νέα προοπτική για το γεωργικό κόσμο Μια προοπτική με επίκεντρο μια συγκροτημένη εθνική αγρο-διατροφική πολιτική που θα στοχεύει στην ανατροπή του σημερινού παραγωγικού και διατροφικού μοντέλου και στην εδραίωση ενός νέου Ενός μοντέλου που θα βασίζε-ται στην αειφόρο ανάπτυξη στην αντιμε-τώπιση της τροφής ως κοινωνικό αγαθό θα στηρίζει τους μικρομεσαίους παραγω-γούς και την κοινωνία της υπαίθρου θα διαφυλάττει το περιβάλλον θα προωθεί την αλληλεγγύη και τη συνεργασία παρα-γωγών και καταναλωτών ωθώντας τους στην ενεργό συμμετοχή για τη διαμόρφωση ενός προοδευτικού κινήματος παραγωγών

- καταναλωτώνΔεν μπορεί να υπάρξει παραγωγική ανα-

συγκρότηση της χώρας χωρίς την παραγω-γική ανασυγκρότηση του αγροτικού τομέα Στο πλαίσιο της ευρωπαϊκής αγροτικής πο-λιτικής είναι καθοριστικό να δούμε τι πε-ριθώρια ανατροπών προς όφελος της χώ-ρας υπάρχουν

Είναι πλέον η στιγμή που η αριστερά- και μάλιστα με την προοπτική της διακυβέρ-νησης- μπορεί να δώσει διέξοδο σε παρα-γωγούς και καταναλωτές Να διατυπώσει με σαφήνεια προτάσεις για την ποιοτική γεωργία τη βιοκαλλιέργεια ως τρόπο πα-ραγωγής που μπορεί να δώσει ποιοτικά και ασφαλή τρόφιμα Να αναδείξει ένα δημο-κρατικό τρόπο σχεδιασμού της παραγωγής για την κάλυψη των διατροφικών αναγκών μας και την αντιμετώπιση της πείνας Να διαφυλάξει και να ενισχύσει την άμεση συν-διαλλαγή παραγωγών και καταναλωτών για να περιορίσει τη μεσιτεία και για να σπάσει το ολιγοπώλιο στην αγορά τροφίμων που οδηγεί στην αύξηση των τιμών

Η γεωργία μπορεί όντως να αποτελέσει μοχλό διεξόδου από την κρίση αν ανα-γνωριστεί ως στρατηγικός τομέας της πα-ραγωγής και υποστηριχτεί αντίστοιχα από μια αριστερή οπτική Θα πρέπει να υπάρ-ξει ένα χρηματοπιστωτικό σύστημα που θα στηρίζει την προνομιακή χρηματοδότηση των γεωργών των γεωργικών επιχειρήσε-ων και την αγροτική πίστη Οι επιχειρήσεις του αγροτικού τομέα που είναι στρατηγι-κής σημασίας θα πρέπει να διασφαλιστούν Ο συνεργατισμός μπορεί να δώσει διέξοδο στον κόσμο της υπαίθρου αλλά οφείλει να επαναπροσδιοριστεί σε υγιείς βάσεις

Το laquoαγροτικό ζήτημαraquo δεν είναι ένα συ-ντεχνιακό ζήτημα Είναι ένα κοινωνικό θέ-μα Οι γεωργοί παράγουν την τροφή μας Οι γεωργοί σε μεγάλο βαθμό διαχειρίζονται το νερό μας και τα εδάφη μας Δεν μπορεί να μη μας αφορά το τι παράγουν πώς το παράγουν πώς φτάνει σε εμάς

Τα μπλόκα τους ίσως μας δείξουν τους τρόπους να laquoξεμπλοκάρουμεraquo

ΙΘ

το σχόλιο του μήνα

Αναμένουμε σχόλια προτάσεις και άρθρα

στο email oikotrivesgmailcom

Πηγές σχολιασμός και επιπλέον κείμενα στο blog

oikotriveswordpresscom

02

Μετά το laquoδοκιμαστικόraquo πρώτο τεύχος προχωρή-σαμε ήδη από το δεύτερο τεύχος (ενώ το σχεδιά-ζαμε για αργότερα) σε αύξηση της ύλης στις 24 σελίδες Κάθε συνεισφορά ευπρόσδεκτη






















Oικοτριβές



04





































05















Oικοτριβές














































Oικοτριβές












08




























09


ldquoΟτrdquo


Oικοτριβές






















ldquoΟτrdquo



http

ka

talip

siel

aia

squa

tgr































Oικοτριβές


αγώνες





12






































Oικοτριβές






























14























Oικοτριβές






16



















17

στη Χιλή



















Oικοτριβές


















































Oικοτριβές



















http

m

osxa

toup

olis

blo

gspo

tgr





















Oικοτριβές






















δ ιάλογοι

22









23



















Oικοτριβές












ε ίδαμε

24






















Oικοτριβές



04





































05















Oικοτριβές














































Oικοτριβές












08




























09


ldquoΟτrdquo


Oικοτριβές






















ldquoΟτrdquo



http

ka

talip

siel

aia

squa

tgr































Oικοτριβές


αγώνες





12






































Oικοτριβές






























14























Oικοτριβές






16



















17

στη Χιλή



















Oικοτριβές


















































Oικοτριβές



















http

m

osxa

toup

olis

blo

gspo

tgr





















Oικοτριβές






















δ ιάλογοι

22









23



















Oικοτριβές












ε ίδαμε

24



















05















Oικοτριβές














































Oικοτριβές












08




























09


ldquoΟτrdquo


Oικοτριβές






















ldquoΟτrdquo



http

ka

talip

siel

aia

squa

tgr































Oικοτριβές


αγώνες





12






































Oικοτριβές






























14























Oικοτριβές






16



















17

στη Χιλή



















Oικοτριβές


















































Oικοτριβές



















http

m

osxa

toup

olis

blo

gspo

tgr





















Oικοτριβές






















δ ιάλογοι

22









23



















Oικοτριβές












ε ίδαμε

24

Oικοτριβές














































Oικοτριβές












08




























09


ldquoΟτrdquo


Oικοτριβές






















ldquoΟτrdquo



http

ka

talip

siel

aia

squa

tgr































Oικοτριβές


αγώνες





12






































Oικοτριβές






























14























Oικοτριβές






16



















17

στη Χιλή



















Oικοτριβές


















































Oικοτριβές



















http

m

osxa

toup

olis

blo

gspo

tgr





















Oικοτριβές






















δ ιάλογοι

22









23



















Oικοτριβές












ε ίδαμε

24



























Oικοτριβές












08




























09


ldquoΟτrdquo


Oικοτριβές






















ldquoΟτrdquo



http

ka

talip

siel

aia

squa

tgr































Oικοτριβές


αγώνες





12






































Oικοτριβές






























14























Oικοτριβές






16



















17

στη Χιλή



















Oικοτριβές


















































Oικοτριβές



















http

m

osxa

toup

olis

blo

gspo

tgr





















Oικοτριβές






















δ ιάλογοι

22









23



















Oικοτριβές












ε ίδαμε

24

















09


ldquoΟτrdquo


Oικοτριβές






















ldquoΟτrdquo



http

ka

talip

siel

aia

squa

tgr































Oικοτριβές


αγώνες





12






































Oικοτριβές






























14























Oικοτριβές






16



















17

στη Χιλή



















Oικοτριβές


















































Oικοτριβές



















http

m

osxa

toup

olis

blo

gspo

tgr





















Oικοτριβές






















δ ιάλογοι

22









23



















Oικοτριβές












ε ίδαμε

24

Oικοτριβές






















ldquoΟτrdquo



http

ka

talip

siel

aia

squa

tgr































Oικοτριβές


αγώνες





12






































Oικοτριβές






























14























Oικοτριβές






16



















17

στη Χιλή



















Oικοτριβές


















































Oικοτριβές



















http

m

osxa

toup

olis

blo

gspo

tgr





















Oικοτριβές






















δ ιάλογοι

22









23



















Oικοτριβές












ε ίδαμε

24































Oικοτριβές


αγώνες





12






































Oικοτριβές






























14























Oικοτριβές






16



















17

στη Χιλή



















Oικοτριβές


















































Oικοτριβές



















http

m

osxa

toup

olis

blo

gspo

tgr





















Oικοτριβές






















δ ιάλογοι

22









23



















Oικοτριβές












ε ίδαμε

24























Oικοτριβές






























14























Oικοτριβές






16



















17

στη Χιλή



















Oικοτριβές


















































Oικοτριβές



















http

m

osxa

toup

olis

blo

gspo

tgr





















Oικοτριβές






















δ ιάλογοι

22









23



















Oικοτριβές












ε ίδαμε

24























Oικοτριβές






16



















17

στη Χιλή



















Oικοτριβές


















































Oικοτριβές



















http

m

osxa

toup

olis

blo

gspo

tgr





















Oικοτριβές






















δ ιάλογοι

22









23



















Oικοτριβές












ε ίδαμε

24








17

στη Χιλή



















Oικοτριβές


















































Oικοτριβές



















http

m

osxa

toup

olis

blo

gspo

tgr





















Oικοτριβές






















δ ιάλογοι

22









23



















Oικοτριβές












ε ίδαμε

24

Oικοτριβές


















































Oικοτριβές



















http

m

osxa

toup

olis

blo

gspo

tgr





















Oικοτριβές






















δ ιάλογοι

22









23



















Oικοτριβές












ε ίδαμε

24





























Oικοτριβές



















http

m

osxa

toup

olis

blo

gspo

tgr





















Oικοτριβές






















δ ιάλογοι

22









23



















Oικοτριβές












ε ίδαμε

24
















Oικοτριβές






















δ ιάλογοι

22









23



















Oικοτριβές












ε ίδαμε

24









23



















Oικοτριβές












ε ίδαμε

24

Oικοτριβές












ε ίδαμε

24

Οικοτριβές #2

Documents

Transcript of Οικοτριβές #2