Κώστας Γεωργουσόπουλος: Εκπομπή "Μονόγραμμα", Ιθαγένεια, Χρονικό
Χημεία του Άνθρακα · 2017-04-25 · 14C 6 Συνθετικό ραδιενεργό...
Transcript of Χημεία του Άνθρακα · 2017-04-25 · 14C 6 Συνθετικό ραδιενεργό...
Χημεία του Άνθρακα
Περιοδικός Πίνακας
Φυσικές ιδιότητες του άνθρακα
Ατομικός αριθμός: 6
Μέση ατομική μάζα: 12.011
Σημείο τήξεως: 3823 K (3550°C or 6422°F)
Σημείο ζέσεως: 4098 K (3825°C or 6917°F)
Πυκνότητα: 2.267g/cu.cm.
Ταχύτητα μετάδοσης ήχου[/m s-1]: 18350
Σκληρότητα σε κλίμακα Mohs: 0.5
Σταθερά ισομερή: 2
2s 2px 2pyC12
6 C13
6
(99%) (1%)
Χημεία του Άνθρακα
C14
6 Συνθετικό ραδιενεργό ισότοπο
Διασπάται με εκπομπή β- ακτινοβολίας
t1/2 ~ 5730 έτη
pCnN 14
6
14
7Παράγεται από την κοσμική ακτινοβολία
2
14
6
14
6 COC Eισαγωγή στο βιολογικό κύκλο
Η περιεκτικότητα βιολογικού δείγματος σε επιτρέπει τη
ραδιοχρονολόγησή του, εφόσον η ηλικία του είναι < 50.000 έτη
C14
6
Χημεία του Άνθρακα
eeNC 14
7
14
6
Τετραεδρική δομή
Γωνίες δεσμών= 109,5°
Μήκος δεσμών= 110 pm
Η δομή του δεν είναι σύμφωνη με την
ηλεκτρονική δομή του ατόμου του άνθρακα
Δομή του Μεθανίου
Ηλεκτρονική δομή του άνθρακα
2s
2pΜόνο δύο ασύζευκτα
ηλεκτρόνια
θα έπρεπε να σχηματίζει
μόνο δύο s δεσμούς
με άτομα του υδρογόνου
οι δεσμοί θα έπρεπε να
σχηματίζουν ορθή γωνία
μεταξύ τους
2s
2p
Προώθηση ενός ηλεκτρονίου από
το 2s στο 2p τροχιακό
sp3 Υβριδισμός Τροχιακών
2s
2p 2p
2s
sp3 Υβριδισμός Τροχιακών
2p
2s
sp3 Υβριδισμός Τροχιακών
Ανάμιξη (υβριδισμός) του 2s
τροχιακού και των τριών 2p
τροχιακών
2p
2s
sp3 Υβριδισμός Τροχιακών
2 sp3
Προκύπτουν τέσσερα ισοδύναμα,
υβριδισμένα, ημισυμπληρωμένα
τροχιακά τα οποία είναι συνεπή με
τέσσερις δεσμούς και τετραεδρική
γεωμετρία
Σχήμα των τροχιακών
s
p
Κομβικές ιδιότητες των τροχιακών
s
p + –
+
Σχήμα των sp3 υβριδικών τροχιακών
s
p + –
+
Πάρε το s τροχιακό και τοποθέτησέ
το επάνω από το p τροχιακό
Σχήμα των sp3 υβριδικών τροχιακών
s + p + –+
Προκύπτει ενίσχυση των κυματικών
συναρτήσεων στις περιοχές όπου έχουν
το ίδιο πρόσημο και
καταστροφική συμβολή στις περιοχές
με αντίθετο πρόσημο
Σχήμα των sp3 υβριδικών τροχιακών
υβριδικό sp
το παραπάνω τροχιακό είναι υβριδικό sp
Ανάλογη διαδικασία πραγματοποιείται με
τα υπόλοιπα 2p τροχιακά και το ένα 2s με
αποτέλεσμα τη δημιουργία τριών ακόμη
sp3 υβριδικών τροχιακών τα οποία έχουν
το ίδιο σχήμα
+ –
υβριδικό sp
Το υβριδικό τροχιακό δεν είναι συμμετρικό
Η μεγαλύτερη πιθανότητα εύρεσης
ηλεκτρονίου στην μια από τις δύο πλευρές
του πυρήνα οδηγεί στο σχηματισμό
ισχυρότερων δεσμών
+ –
Σχήμα των sp3 υβριδικών τροχιακών
Σχήμα των sp3 υβριδικών τροχιακών
–
+ –
Ο σ Δεσμός C—H στο Μεθάνιο
sp3s CH
H—C s CH
Οδηγεί στο σχηματισμό ενός s δεσμού.
Ενισχυτική επικάλυψη ενός ημισυμπληρωμένου 1s
τροχιακού του Υδρογόνου με ένα ημισυμπληρωμένο
sp3 υβριδικό τροχιακό του άνθρακα:
+
+
Αιτιολόγηση του υβριδισμού των τροχιακών
είναι σε συμφωνία με τη δομή του μεθανίου
επιτρέπει το σχηματισμό 4 δεσμών αντί για 2
οι δεσμοί που δημιουργούνται με sp3 υβριδικά
τροχιακά είναι ισχυρότεροι από τους δεσμούς
μεταξύ s-s ή p-p τροχιακών
Δομή του Αιθανίου
CH3CH3
C2H6
κάθε άνθρακας έχει τετραεδρική γεωμετρία
C—H μήκος δεσμού = 110 pm
C—C μήκος δεσμού = 153 pm
Ενισχυτική επικάλυψη ενός ημισυμπληρωμένου sp3
υβριδικού τροχιακού του ενός ατόμου άνθρακα με
το ημισυμπληρωμένο sp3 υβριδικό τροχιακό του
άλλου.
Η επικάλυψη γίνεται κατά μήκος του άξονα που
συνδέει τους πυρήνες των ατόμων άνθρακα.
Ο σ Δεσμός C—C στο Αιθάνιο
Ο σ Δεσμός C—C στο Αιθάνιο
Ενισχυτική επικάλυψη ενός ημισυμπληρωμένου sp3
υβριδικού τροχιακού του ενός ατόμου άνθρακα με
το ημισυμπληρωμένο sp3 υβριδικό τροχιακό του
άλλου.
Η επικάλυψη γίνεται κατά μήκος του άξονα που
συνδέει τους πυρήνες των ατόμων άνθρακα.
C2H4
H2C=CH2
επίπεδο μόριο
γωνίες δεσμών: περίπου 120°
μήκοι δεσμών: C—H = 110 pm
C=C = 134 pm
Δομή του Αιθυλενίου
2s
2p
sp2 Υβριδισμός Τροχιακών
Προώθηση ενός ηλεκτρονίου από
το 2s στο 2p τροχιακό
2s
2p 2p
2s
sp2 Υβριδισμός Τροχιακών
2p
2s
sp2 Υβριδισμός Τροχιακών
Ανάμιξη (υβριδισμός) του 2s
τροχιακού και των δύο από τα
τρία 2p τροχιακά
2p
2s
sp2 Υβριδισμός Τροχιακών
2 sp2
Προκύπτουν τρία ισοδύναμα sp2
υβριδικά, ημισυμπληρωμένα
τροχιακά και ένα p τροχιακό το
οποίο παραμένει μη υβριδισμένο
sp2 Υβριδισμός Τροχιακών
2 sp2
δύο από τα τρία sp2 τροχιακά
συμμετέχουν σε s δεσμούς
με τα άτομα του υδρογόνου.
Το τρίτο συμμετέχει σε ένα s
δεσμό με το άλλο άτομο
άνθρακα
p
sp2 Υβριδισμός Τροχιακών
2 sp2
p
s
s
s
s
s
Ο p Δεσμός στο Αιθυλένιο
2 sp2
Το μη υβριδισμένο p τροχιακό
του ατόμου του άνθρακα
συμμετέχει σε ένα p δεσμό με
το άλλο άτομο άνθρακα
p
Ο p Δεσμός στο Αιθυλένιο
2 sp2
p
κάθε άτομο άνθρακα έχει ένα μη υβριδισμένο 2p τροχιακό
ο άξονάς του είναι κάθετος προς το επίπεδο των s δεσμών
Ο p Δεσμός στο Αιθυλένιο
2 sp2
p
Η πλευρική επικάλυψη των
ημισυμπληρωμένων p τροχιακών
δημιουργεί ένα p δεσμό.
Ο διπλός δεσμός στο αιθυλένιο
περιλαμβάνει ένα s και ένα p δεσμό
Ο p Δεσμός στο Αιθυλένιο
Ο p Δεσμός στο Αιθυλένιο
C2H2
γραμμικό μόριο
γωνίες δεσμών: 180°
μήκοι δεσμών: C—H = 106 pm
CC = 120 pm
Δομή του Ακετυλενίου
HC CH
2s
2p
sp Υβριδισμός Τροχιακών
Προώθηση ενός ηλεκτρονίου από
το 2s στο 2p τροχιακό
2s
2p 2p
2s
sp Υβριδισμός Τροχιακών
2p
2s
sp Υβριδισμός Τροχιακών
Ανάμιξη (υβριδισμός) του 2s
τροχιακού και ενός από τα τρία
2p τροχιακά
2p
2s
sp Υβριδισμός Τροχιακών
2 sp
2 p
Προκύπτουν δύο ισοδύναμα sp
υβριδικά, ημισυμπληρωμένα
τροχιακά και δύο p τροχιακά τα
οποία παραμένουν μη υβριδισμένα
sp Υβριδισμός Τροχιακών
ένα από τα δύο sp τροχιακά
συμμετέχουν σε ένα s δεσμό
με το άτομο του υδρογόνου.
Το άλλο συμμετέχει σε ένα s
δεσμό με το άλλο άτομο άνθρακα
2 sp
2 p
sp Υβριδισμός Τροχιακών
s
s
s
2 sp
2 p
Ο p Δεσμός στο Ακετυλένιο
τα μη υβριδισμένα p τροχιακά
του ατόμου του άνθρακα
συμμετέχουν σε χωριστούς p
δεσμούς με το άλλο άτομο
άνθρακα2 sp
2 p
Ο p Δεσμός στο Ακετυλένιο
στον ένα p δεσμό συμμετέχει το ένα από τα p τροχιακά
το άλλο συμμετέχει σε δεύτερο p δεσμό κάθετο προς
τον προηγούμενο
2 sp
2 p
Ο p Δεσμός στο Ακετυλένιο
2 sp
2 p
Ο p Δεσμός στο Ακετυλένιο
2 sp
2 p
Ο p Δεσμός στο Ακετυλένιο
Ο p Δεσμός στο Ακετυλένιο
Ομόλογες σειρές
Οργανικές ενώσεις με ίδια λειτουργική ομάδα.
Παρόμοιες χημικές ιδιότητες.
Φυσικές ιδιότητες που μεταβάλλονται ομαλά από ένα μέλος της σειράς σε επόμενο.
Λειτουργικές ομάδες (1 από 2)
• Η καρβοξυομάδα (-COOH).
• Η σουλφοξυομάδα (-SO3H)
• Η καρβοαλκοξυομάδα (-COO-C- ή -COOR, R: με την ευρεία
έννοια οποιασδήποτε ανθρακούχας ομάδας).
• Η αλοφορμυλομάδα (-COX, X: ιώδιο, βρώμιο, χλώριο και
φθόριο)
• H καρβοξαμιδομάδα (-CONH2),
• Η κυανομάδα (-CN).
• Η φορμυλομάδα (-CHO).
• Η οξομάδα >CO-) .
• Η υδροξυομάδα (-OH).
• Η σουλφυδρυλομάδα (-SH).
• H αμινομάδα (>N-).
• Η ιμινομάδα (=N-).
Λειτουργικές ομάδες (2 από 2)
• Η αλκοξυομάδα (-C-O-C-, ή RO-, R: με την ευρεία έννοια
οποιασδήποτε ανθρακούχας ομάδας).
• H αλκοθειομάδα (-C-S-C-, ή RS-, R: με την ευρεία έννοια
οποιασδήποτε ανθρακούχας ομάδας).
• Η αλκινυλομάδα (-C≡C-)
• Η αλκενυομάδα (>C=C<)
• Η αρυλομάδα (Ar-)
• Τα αλογόνα (-X, όπου X: ιώδιο, βρώμιο, χλώριο και φθόριο)
• Η νιτροομάδα (-NO2)
• Η νιτρωδοομάδα (-NO)
• Η διαζωομάδα (=N2)
• Η αζωομάδα (-N=N-)
• Η αλκυλοομάδα (-R όπου R: με τη στενή έννοια του αλκυλίου.)
Ομόλογες σειρές άκυκλων υδρογονανθράκωνΟι ενώσεις του πίνακα αυτού περιέχουν μόνο C και H και μπορεί να είναι κορεσμένες ή
ακόρεστες.
Ομόλογη σειρά Γενικός Τύπος Πρώτο μέλος Παρατηρήσεις
Αλκάνια CnH2n+2 (n≥1) ή RH CH4
Κορεσμένοι
υδρογονάνθρακες ή
παραφίνες
Αλκένια CnH2n (n≥2) CH2=CH2
Ακόρεστοι
υδρογονάνθρακες με 1
διπλό δεσμό ή
ολεφίνες
Αλκίνια CnH2n-2 (n≥2) CH≡CH
Ακόρεστοι
υδρογονάνθρακες με 1
τριπλό δεσμό.
Ισομερείς με τα
αλκαδιένια
Αλκαδιένια CnH2n-2 (n≥3) CH2=C=CH2
Ακόρεστοι υδρ/κες με 2
διπλούς δεσμούς ή
διολεφίνες. Ισομερείς
με τα αλκίνια
Ομόλογες σειρές ενώσεων που περιέχουν οξυγόνο (Ο)Οι ενώσεις αυτού του πίνακα περιέχουν δεσμό C=O, έχουν μόνο μια χαρακτηριστική ομάδα και
είναι κορεσμένες.
Ομόλογη σειρά Γενικός Τύπος Πρώτο μέλος Παρατηρήσεις
Aλκοόλες CnH2n+1OH (n≥1) ή ROH CH3OHΙσομερείς με τους
αιθέρες
Αιθέρες CnH2n+1OCmH2m+1 (n,m ≥1) ή ROR' CH3OCH3
Ισομερείς με τις
αλκοόλες. Ο ROR'
ταυτίζεται με τον R'OR
Αλδεΰδες CnH2n+1CHO (n≥0) ή RCHO HCHOΙσομερείς με τις
κετόνες όταν έχουν 3<
άτομα C .
Κετόνες CnH2n+1COCmH2m+1 (n,m ≥1) ή RCOR' CH3COCH3
Ισομερείς με τις
αλδεΰδες. Η RCOR'
ταυτίζεται με την
R’COR
Οξέα CnH2n+1COOH (n≥0) ή RCOOH HCOOHΙσομερή με τους
εστέρες όταν έχουν
2< άτομα C
ΕστέρεςCnH2n+1COΟCmH2m+1 (n≥0,m ≥1) ή
RCOΟR'HCOΟCH3
Ισομερείς με τα οξέα.
Ο RCOOR' δεν είναι
ίδιος με τον R'CΟOR
Ομόλογες σειρές ενώσεων που περιέχουν αλογόνο (Χ)Οι ενώσεις αυτού του πίνακα περιέχουν δεσμό C-Χ, έχουν μόνο μια χαρακτηριστική ομάδα και
είναι κορεσμένες. Μπορεί να περιέχουν και δεσμό C=O.
Ομόλογη σειρά Γενικός Τύπος Πρώτο μέλος Παρατηρήσεις
ΑλκυλαλογονίδιαCnH2n+1Χ (n≥1) ή
RΧCH3Χ
Χ = φθόριο (F),
χλώριο (Cl), βρόμιο
(Br), ιώδιο (I)
ΑκυλαλογονίδιαCnH2n+1COΧ (n≥1)
ή RCOΧCH3COΧ
Χ = φθόριο (F),
χλώριο (Cl), βρόμιο
(Br), ιώδιο (I)
Ομόλογες σειρές ενώσεων που περιέχουν άζωτο (Ν)Οι ενώσεις αυτού του πίνακα περιέχουν δεσμούς C-Ν ή C=N ή C≡N, έχουν μόνο μια
χαρακτηριστική ομάδα και είναι κορεσμένες. Μπορεί να περιέχουν και δεσμό C=O.
Στα αζίδια, στα νιτρίλια, και στις νιτροζοενώσεις, το R μπορεί να είναι και κυκλική ομάδα.
Ομόλογη σειρά Γενικός ΤύποςΠρώτο
μέλοςΠαρατηρήσεις
Νιτρίλια CnH2n+1CΝ (n≥1) ή RCΝ CH3CN
Νιτρώδεις εστέρες CnH2n+1ΟΝΟ (n≥1) ή RΟΝΟ CH3OΝΟ
Προέρχονται από τις
αλκοόλες. Ισομερείς
με τις νιτροπαραφίνες
Νιτροπαραφίνες CnH2n+1ΝΟ2 (n≥1) ή RΝΟ2 CH3ΝΟ2
Ισομερείς με τους
νιτρώδεις εστέρες
Νιτρικοί εστέρες CnH2n+1ΟΝΟ2 (n≥1) ή RΟΝΟ2 CH3OΝΟ2
Προέρχονται από τις
αλκοόλες.
Νιτροζοενώσεις CnH2n+1NO (n≥1) ή RNO CH3NO
Αζίδια CnH2n+1N3 (n≥1) ή RN3 CH3N3
Αμίδια CnH2n+1CONH2 (n≥1) ή RCOΝH2 CH3CONH2
Αμίνες
1oταγείς : CnH2n+1NH2 (n≥1) ή RNH2 CH3NH2
Έχουν κοινό ΓΜΤ :
CnH2n+3N με n≥1 ή 2
ή 3 ή 4 για 1ο, 2ο, 3ο,
4οενώσεις αντίστοιχα.
Είναι ισομερή μεταξύ
τους
2οταγείς : (CnH2n+1)2NH (n≥1) ή R2NH CH3NHCH3
3οταγείς : (CnH2n+1)3N (n≥1) ή R3N (CH3)3N
4oταγείς ενώσεις του αμμωνίου: (CnH2n+1)4N+ ή
R4N+ (CΗ3)4Ν
+
Ομόλογες σειρές ενώσεων που περιέχουν θείο (S)Οι ενώσεις αυτού του πίνακα περιέχουν δεσμούς C-S ή C=S, έχουν μόνο μια χαρακτηριστική
ομάδα και είναι κορεσμένες. Μπορεί να περιέχουν και δεσμό C=O.
Ομόλογη σειρά Γενικός Τύπος Πρώτο μέλος Παρατηρήσεις
Όξινοι θειικοί
εστέρες
CnH2n+1ΟSΟ3H
(n≥1) ή RΟSΟ3HCH3OSΟ3H
Προέρχονται από
τις αλκοόλες.
ΘειαιθέρεςCnH2n+1SCmH2m+1 (
n,m≥1) ή RSR'CH3SCH3
ΘειόλεςCnH2n+1SH (n≥1) ή
RSHCH3SH
Σουλφονικά οξέαCnH2n+1SO3H (n≥1)
ή RSO3HCH3SO3H
Ομόλογες σειρές οξέων με μια ή δύο διαφορετικές
χαρακτηριστικές ομάδες
Ομόλογη σειρά Γενικός Τύπος Πρώτο μέλος Παρατηρήσεις
Ακόρεστα
μονοκαρβονικά οξέαCnH2n-1COOH (n≥1) CH2=CH-COOH
Περιέχουν 1 διπλό
δεσμό
Κορεσμένα
δικαρβονικά οξέαCnH2n(COOH)2(n≥0) HOOC-COOH
Κορεσμένα
μονοϋδροξυ-
μονοκαρβονικά οξέα
CnH2nΟΗCOOH (n≥1) OH-CH2-COOH
Κορεσμένα διυδροξυ-
δικαρβονικά οξέαCnH2n-2(ΟΗ)2(COOH)2 (n≥1) C(ΟΗ)2(COOH)2
Κορεσμένα
μονοϋδροξυ-
τρικαρβονικά οξέα
CnH2n-2(ΟΗ)(COOH)3 (n≥1) C(ΟΗ)(COOH)3
Κορεσμένα
μονοαμινο-
μονοκαρβονικά οξέα
CnH2n(ΝΗ2)(COOH) (n≥1) CΗ(ΝΗ2)CΟΟΗ
Κορεσμένα
μονοαμινο-
δικαρβονικά οξέα
CnH2n-1(ΝΗ2)(COOH)2 (n≥1) CΗ(ΝΗ2)(CΟΟΗ)2
Κορεσμένα διαμινο-
μονοκαρβονικά οξέαCnH2n-1(ΝΗ2)2COOH (n≥1) CΗ(ΝΗ2)2(CΟΟΗ)
Ομόλογες σειρές κυκλικών μη αρωματικών υδρογονανθράκωνΟι κυκλικές ενώσεις του πίνακα αυτού περιέχουν μόνο C και H και μπορεί να είναι κορεσμένες ή
ακόρεστες.
Ομόλογη σειρά Γενικός Τύπος Πρώτο μέλος Παρατηρήσεις
Κυκλοαλκάνια CnH2n (n≥3)Ισομερή με τα
αλκένια
Kυκλοαλκένια CnH2n-2 (n≥4)
Ισομερή με τα
αλκίνια και τα
αλκαδιένια
Ομόλογες σειρές αρωματικών ενώσεων (1)
Ομόλογη σειρά Γενικός Τύπος Πρώτο μέλος
Αρωματικοί υδρογονάνθρακες
Ομόλογα βενζολίου : CnH2n-
6 (n≥6)
Ομόλογα ναφθαλινίου : CnH2n-
12 (n≥10)
Ομόλογα ανθρακενίου : CnH2n-
18 (n≥14)
Αρωματικά αλογονοπαράγωγαCnH2n-6-mXm (n≥6,m≥1)
X=F,Cl,Br,I
Φαινόλες ή αρωματικές
αλκοόλεςCnH2n-6-m(OH)m (n≥6,m≥1)
Ομόλογες σειρές αρωματικών ενώσεων (2)
Αρωματικά καρβονικά οξέα CnH2n-6-m(COOH)m (n≥6,m≥1)
Αρωματικές αλδεΰδες CnH2n-6-m(CHΟ)m (n≥6,m≥1)
Αρωματικές νιτροενώσεις CnH2n-6-m(ΝΟ2)m (n≥6,m≥1)
Αρωματικές αμίνες CnH2n-6-m(ΝΗ2)m (n≥6,m≥1)
Αρωματικά σουλφοξέα CnH2n-6-m(SO3H)m (n≥6,m≥1)
Ονοματολογία οργανικών
ενώσεων
Ονοματολογία οργανικών ενώσεων
1ο συνθετικό
(αριθμός ατόμων C)
2ο συνθετικό
(είδος δεσμού ανάμεσα
στα άτομα C)
3ο συνθετικό
(χαρακτηριστική
ομάδα)
1 άτομο C: μεθ-
2 άτομα C: αιθ-
3 άτομα C: προπ-
4 άτομα C: βουτ-
5 άτομα C: πεντ-
.
.
.
Μόνο απλοί δεσμοί: -αν-
1 διπλός δεσμός: -εν-
1 τριπλός δεσμός: -ιν-
2 διπλοί δεσμοί: -διεν-
2 τριπλοί δεσμοί: -διιν-
.
.
.
Υδρογονάνθρακας: -ιο
-COOH: -ικό οξύ
-ΟΗ: -όλη
-CH=O -άλη
-CO- -όνη
1) Το όνομα της κύριας ανθρακικής αλυσίδας προκύπτει από
τρία συνθετικά.
Ονοματολογία οργανικών ενώσεων
Παραδείγματα:
• CH3-CH2-CH2-CH3
• CH3-CH2-OH
• CH3-CO-CH3
• H-CH=O
• H-COOH
• CH2=C=CH2
• CH3-CH2-CH2-CH2COOH
Μεθανάλη
Μεθανικό οξύ
προπαδιένιο
Πεντανικό οξύ
Βουτάνιο
Αιθανόλη
Προπανόνη
Ονοματολογία οργανικών ενώσεων
• CH3-CH=CH-CH3
• CH2=CH-CH2-CH3
• CH3-CH2-CH2-C≡CH
• CH3-CH2-C ≡C-CH3
2) Η θέση του πολλαπλού δεσμού καθορίζεται με αριθμό που
γράφεται στην αρχή του κύριου ονόματος.
2- βουτένιο
1- βουτένιο
1- πεντίνιο
2- πεντίνιο
Ονοματολογία οργανικών ενώσεων
3) Η θέση της χαρακτηριστικής ομάδας καθορίζεται με αριθμό,
ο οποίος όταν:
Α) δεν υπάρχει πολλαπλός δεσμός, γράφεται στην αρχή του
κύριου ονόματος.
CH3-CH-CH2-CH3 2- βουτανόλη
OH
Β) υπάρχει πολλαπλός δεσμός, γράφεται μπροστά από το 3ο
συνθετικό του κύριου ονόματος.
CH ≡C-CH2-C-CH3 4- πεντιν-2-όνη
O
Δεν χρειάζεται να δηλωθεί με αριθμό η θέση των χαρακτηριστικών
ομάδων: -COOH, -CH=O, -CN.
Ονοματολογία οργανικών ενώσεων
4) Τα ονόματα των διακλαδώσεων μπαίνουν μπροστά από το
όνομα της κύριας ανθρακικής αλυσίδας και η θέση τους
δηλώνεται με αριθμούς, που προηγούνται των ονομάτων
τους.
• Οι διακλαδώσεις είναι συνήθως αλκύλια.
CH3- μεθύλιο
C2H5- ή CH3-CH2- αιθύλιο
C3H7- ή CH3-CH2-CH2- προπύλιο
ή CH3-CH- ισοπροπύλιο
CH3
• Αν υπάρχουν ίδιες διακλαδώσεις, μπροστά από το όνομα τους μπαίνει
αριθμητικό πρόθεμα (δι-, τρι-, τετρα-,…), που δηλώνει το πλήθος τους.
Ονοματολογία οργανικών ενώσεων
• CH3-CH-CH2-COOH
CH3
CH3
• CH≡C-C-CH2-CHO
CH3
CH3 CH3
• CH3-C-CH2-CΗ-CH-CH3
CH3 C2H5
3-μεθυλο-βουτανικό οξύ
3,3- διμεθυλο-4- πεντινάλη
4-αιθυλο-2,2,5-τριμεθυλο
εξάνιο
• Τα αλογόνα (F-, Cl-, Br-, I-) διαβάζονται όπως οι διακλαδώσεις.
Ονοματολογία οργανικών ενώσεων
1) Κατά την αρίθμηση μιας ανθρακικής αλυσίδας, η σειρά
προτεραιότητας είναι:
Χαρακτηριστική ομάδα > πολλαπλός δεσμός > αλογόνο > διακλάδωση
2) Κύρια ανθρακική αλυσίδα θεωρείται η αλυσίδα με τα
περισσότερα άτομα C και τις περισσότερες χαρακτηριστικές
ομάδες και πολλαπλούς δεσμούς.
Ονοματολογία οργανικών ενώσεων
3) Όταν υπάρχουν δύο ή περισσότερες χαρακτηριστικές
ομάδες:
Α) αν είναι ίδιες, μπροστά από το όνομα μπαίνει αριθμητικό πρόθεμα
CH2=CH-CH-CH-CH3
OH OH
4- πεντεν- 2,3- διόλη
Ονοματολογία οργανικών ενώσεων
Χαρακτηριστική
ομάδα
Πρόθεμα Κατάληξη
-COOH
-CN
-CH=O
-CO-
-OH
-NH2
-
Κυανο-
Αλδεϋδο-
Κετο-
Υδροξυ-
Αμινο-
-ικό οξύ
-νιτρίλιο
-άλη
-όνη
-όλη
-ιο
Β) αν είναι διαφορετικές, η επικρατέστερη δίνει την κατάληξη και η άλλη
δηλώνεται με πρόθεμα.