ΛΑΤΙΝΙΚΑ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ_ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΟ 2014_15.pdf

ΛΑΤΙΝΙΚΑ Γ΄ ΛΥΚΕΙΟΥ

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΟΥ

2014-2015

Επιμέλεια : Παναγιώτης Γ. Αθανασόπουλος

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΟΥ ......................................................................................................... 1

ΤΟ ΥΠΟΚΕΙΜΕΝΟ ΤΟΥ ΑΠΑΡΕΜΦΑΤΟΥ ........................................................................................ 1 ΜΕΤΑΤΡΟΠΗ ΤΗΣ ΕΞΑΡΤΗΣΗΣ ΤΟΥ ΕΙΔΙΚΟΥ ΑΠΑΡΕΜΦΑΤΟΥ ............................................... 2 Η ΜΕΤΟΧΗ .............................................................................................................................................. 3 ΣΥΜΠΤΥΞΗ ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΑΣ ΠΡΟΤΑΣΗΣ ΣΕ ΜΕΤΟΧΗ ............................................................ 7

ΑΝΑΛΥΣΗ ΜΕΤΟΧΗΣ ΣΕ ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΑ ΠΡΟΤΑΣΗ ............................................................... 11 ΑΝΑΛΥΣΗ ΕΠΙΘΕΤΙΚΗΣ ΜΕΤΟΧΗΣ ................................................................................................ 11 ΑΝΑΛΥΣΗ ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΗΣ ΜΕΤΟΧΗΣ ........................................................................................... 13 ΑΝΑΛΥΣΗ ΕΝΑΝΤΙΩΜΑΤΙΚΗΣ ΜΕΤΟΧΗΣ ................................................................................... 14 ΑΝΑΛΥΣΗ ΧΡΟΝΙΚΗΣ ΜΕΤΟΧΗΣ ................................................................................................... 15

ΑΝΑΛΥΣΗ ΥΠΟΘΕΤΙΚΗΣ ΜΕΤΟΧΗΣ .............................................................................................. 18 ΙΔΙΟΜΟΡΦΗ ΑΦΑΙΡΕΤΙΚΗ ΑΠΟΛΥΤΟΣ .......................................................................................... 19 ΑΝΑΛΥΣΗ ΤΗΣ ΙΔΙΟΜΟΡΦΗΣ ΑΦΑΙΡΕΤΙΚΗΣ ΑΠΟΛΥΤΟΥ ΣΕ ΧΡΟΝΙΚΗ ΠΡΟΤΑΣΗ ........... 19 ΤΟ ΠΟΙΗΤΙΚΟ ΑΙΤΙΟ ........................................................................................................................... 20

ΜΕΤΑΤΡΟΠΗ ΤΗΣ ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΗΣ ΣΥΝΤΑΞΗΣ ΣΕ ΠΑΘΗΤΙΚΗ ................................................. 20 ΜΕΤΑΤΡΟΠΗ ΤΗΣ ΠΑΘΗΤΙΚΗΣ ΣΥΝΤΑΞΗΣ ΣΕ ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΗ ................................................. 20 Η ΑΠΑΓΟΡΕΥΣΗ ................................................................................................................................. 21

ΜΕΤΑΤΡΟΠΗ ΑΠΑΓΟΡΕΥΣΗΣ .......................................................................................................... 21 Ο Β΄ ΟΡΟΣ ΣΥΓΚΡΙΣΗΣ ....................................................................................................................... 23 ΜΕΤΑΤΡΟΠΗ ΤΟΥ Β΄ ΟΡΟΥ ΣΥΓΚΡΙΣΗΣ ....................................................................................... 23 Ο ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ .................................................................................................. 24

ΜΕΤΑΤΡΟΠΗ ΤΟΥ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΥ ΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ .................................................................. 24 Ο ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΤΟΠΟΥ ..................................................................................................... 25 ΜΕΤΑΤΡΟΠΗ ΤΟΥ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΥ ΤΟΥ ΤΟΠΟΥ ..................................................................... 25

ΤΟ ΣΟΥΠΙΝΟ ........................................................................................................................................ 27 ΤΟ ΓΕΡΟΥΝΔΙΟ ................................................................................................................................... 28

ΤΟ ΓΕΡΟΥΝΔΙΑΚΟ .............................................................................................................................. 29 Η ΠΑΘΗΤΙΚΗ ΠΕΡΙΦΡΑΣΤΙΚΗ ΣΥΖΥΓΙΑ (ΠΠΣ) ............................................................................ 30

ΜΕΤΑΤΡΟΠΗ ΠΠΣ ΣΕ debeo+τελικό απαρέμφατο ............................................................................. 30 Η ΓΕΡΟΥΝΔΙΑΚΗ ΕΛΞΗ ..................................................................................................................... 31

ΜΕΤΑΤΡΟΠΗ ΓΕΡΟΥΝΔΙΟΥ ΣΕ ΓΕΡΟΥΝΔΙΑΚΟ (ΓΕΡΟΥΝΔΙΑΚΗ ΕΛΞΗ) ............................... 31 ΜΕΤΑΤΡΟΠΗ ΓΕΡΟΥΝΔΙΑΚΟΥ ΣΕ ΓΕΡΟΥΝΔΙΟ (ΠΑΘΗΤΙΚΗΣ ΣΥΝΤΑΞΗΣ ΣΕ

ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΗ) ....................................................................................................................................... 32

Ο ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΣΚΟΠΟΥ .................................................................................................. 33 ΜΕΤΑΤΡΟΠΗ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΥ ΤΟΥ ΣΚΟΠΟΥ ΣΤΑ ΑΛΛΑ ΕΙΔΗ ............................................ 33

Ο ΚΑΝΟΝΑΣ ΤΗΣ ΑΚΟΛΟΥΘΙΑΣ ΤΩΝ ΧΡΟΝΩΝ .......................................................................... 37 ΣΗΜΑΝΤΙΚΕΣ ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΚΑΝΟΝΑ ΤΗΣ ΑΚΟΛΟΥΘΙΑΣ ΤΩΝ ΧΡΟΝΩΝ .......... 38 ΜΕΤΑΤΡΟΠΗ ΤΗΣ ΑΚΟΛΟΥΘΙΑΣ ΤΩΝ ΧΡΟΝΩΝ (ΑΛΛΑΓΗ ΤΟΥ ΡΗΜΑΤΟΣ ΕΞΑΡΤΗΣΗΣ

ΜΙΑΣ ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΑΣ ΠΟΥ ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ ΥΠΟΤΑΚΤΙΚΗ) ............................................... 39

ΟΙ ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ................................................................................................... 40 ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ .............................................................................................................. 40 ΧΡΟΝΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ...................................................................................................................... 41

ΕΝΑΝΤΙΩΜΑΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΠΑΡΑΧΩΡΗΤΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ............................................................ 43 ΠΑΡΑΒΟΛΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ.............................................................................................................. 44 ΑΝΑΦΟΡΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ................................................................................................................ 45 ΒΟΥΛΗΤΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ................................................................................................................ 46 ΤΕΛΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ......................................................................................................................... 46

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ .................................................................................................. 47 ΕΝΔΟΙΑΣΤΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ............................................................................................................. 48

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΤΟΥ QUOMINUS KAI QUIN ........................................................................................ 48 ΥΠΟΘΕΤΙΚΟΙ ΛΟΓΟΙ .......................................................................................................................... 49 ΟΙ ΑΝΕΞΑΡΤΗΤΟΙ ΥΠΟΘΕΤΙΚΟΙ ΛΟΓΟΙ ΤΩΝ ΚΕΙΜΕΝΩΝ ......................................................... 50

ΜΕΤΑΤΡΟΠΗ ΑΝΕΞΑΡΤΗΤΩΝ ΥΠΟΘΕΤΙΚΩΝ ΛΟΓΩΝ ΣΤΑ ΑΛΛΑ ΕΙΔΗ ............................... 50

ΕΥΘΕΙΕΣ ΕΡΩΤΗΜΑΤΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ......................................................................................... 53 ΠΛΑΓΙΕΣ ΕΡΩΤΗΜΑΤΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ......................................................................................... 55

ΟΙ ΧΡΗΣΕΙΣ ΤΟΥ cum .......................................................................................................................... 56 ΑΝΑΔΙΑΤΥΠΩΣΗ ΠΕΡΙΟΔΟΥ ΜΕ ΜΕΤΑΤΡΟΠΗ ΠΡΟΤΑΣΕΩΝ ΣΕ ΑΛΛΟ ΕΙΔΟΣ .................. 57 ΜΕΤΑΤΡΟΠΗ ΕΠΙΘΕΤΙΚΟΥ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΠΑΡΑΘΕΣΗΣ ΣΕ ΑΝΑΦΟΡΙΚΗ

ΠΡΟΤΑΣΗ .............................................................................................................................................. 57 ΠΛΑΓΙΟΣ ΛΟΓΟΣ ................................................................................................................................. 58

ΜΕΤΑΤΡΟΠΗ ΕΥΘΕΟΣ ΛΟΓΟΥ ΣΕ ΠΛΑΓΙΟ .................................................................................. 59 ΜΕΤΑΤΡΟΠΗ ΠΛΑΓΙΟΥ ΛΟΓΟΥ ΣΕ ΕΥΘΥ .................................................................................... 63 ΜΕΤΑΤΡΟΠΗ ΕΥΘΕΙΩΝ ΕΡΩΤΗΜΑΤΙΚΩΝ ΠΡΟΤΑΣΕΩΝ ΣΕ ΠΛΑΓΙΕΣ ΕΡΩΤΗΜΑΤΙΚΕΣ ... 65 ΜΕΤΑΤΡΟΠΗ ΠΛΑΓΙΩΝ ΕΡΩΤΗΜΑΤΙΚΩΝ ΠΡΟΤΑΣΕΩΝ ΣΕ ΕΥΘΕΙΕΣ ΕΡΩΤΗΜΑΤΙΚΕΣ ... 67 ΜΕΤΑΤΡΟΠΗ ΒΟΥΛΗΤΙΚΗΣ ΠΡΟΤΑΣΗΣ ΣΕ ΤΕΛΙΚΟ ΑΠΑΡΕΜΦΑΤΟ ΚΑΙ ΣΤΟΝ ΕΥΘΥ

ΛΟΓΟ ...................................................................................................................................................... 69 ΕΞΑΡΤΗΜΕΝΟΙ ΥΠΟΘΕΤΙΚΟΙ ΛΟΓΟΙ : ΜΕΤΑΤΡΟΠΗ ΣΤΟΝ ΕΥΘΥ ΛΟΓΟ - ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗ -

ΜΕΤΑΤΡΟΠΗ ΣΤΑ ΑΛΛΑ ΕΙΔΗ ........................................................................................................ 71

ΑΛΛΗΛΟΠΑΘΕΙΑ ................................................................................................................................ 73 ΑΥΤΟΠΑΘΕΙΑ ...................................................................................................................................... 73

ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΜΕΤΑΤΡΟΠΩΝ ............................................................................................................. 74 1. ΜΕΤΑΤΡΟΠΗ ΤΗΣ ΕΞΑΡΤΗΣΗΣ ΤΟΥ ΕΙΔΙΚΟΥ ΑΠΑΡΕΜΦΑΤΟΥ ......................................... 74

2. ΜΕΤΑΤΡΟΠΗ ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΑΣ ΠΡΟΤΑΣΗΣ ΣΕ ΜΕΤΟΧΗ .................................................... 77

3. ΑΝΑΛΥΣΗ ΜΕΤΟΧΗΣ ΣΕ ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΑ ΠΡΟΤΑΣΗ ........................................................... 80 4. ΑΝΑΛΥΣΗ ΙΔΙΟΜΟΡΦΗΣ ΑΦΑΙΡΕΤΙΚΗΣ ΑΠΟΛΥΤΟΥ ΣΕ ΧΡΟΝΙΚΗ ΠΡΟΤΑΣΗ ............... 82 5. ΜΕΤΑΤΡΟΠΗ ΤΗΣ ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΗΣ ΣΥΝΤΑΞΗΣ ΣΕ ΠΑΘΗΤΙΚΗ ............................................. 83

6. ΜΕΤΑΤΡΟΠΗ ΤΗΣ ΠΑΘΗΤΙΚΗΣ ΣΥΝΤΑΞΗΣ ΣΕ ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΗ ............................................. 88 7. ΜΕΤΑΤΡΟΠΗ ΑΠΑΓΟΡΕΥΣΗΣ ...................................................................................................... 89

8. ΜΕΤΑΤΡΟΠΗ ΤΟΥ Β΄ ΟΡΟΥ ΣΥΓΚΡΙΣΗΣ ................................................................................... 90

9. ΜΕΤΑΤΡΟΠΗ ΤΟΥ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΥ ΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ............................................................... 91

10. ΜΕΤΑΤΡΟΠΗ ΤΟΥ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΥ ΤΟΥ ΤΟΠΟΥ ............................................................... 91 11. ΜΕΤΑΤΡΟΠΗ ΠΠΣ ΣΕ debeo+τελικό απαρέμφατο ....................................................................... 92

12. ΜΕΤΑΤΡΟΠΗ debeo+τελικό απαρέμφατο ΣΕ ΠΠΣ ....................................................................... 92 13α. ΓΕΡΟΥΝΔΙΑΚΗ ΕΛΞΗ (ΜΕΤΑΤΡΟΠΗ ΓΕΡΟΥΝΔΙΟΥ ΣΕ ΓΕΡΟΥΝΔΙΑΚΟ) ....................... 93 13β. ΜΕΤΑΤΡΟΠΗ ΓΕΡΟΥΝΔΙΑΚΟΥ ΣΕ ΓΕΡΟΥΝΔΙΟ (ΠΑΘΗΤΙΚΗΣ ΣΥΝΤΑΞΗΣ ΣΕ

ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΗ) ....................................................................................................................................... 93 14. ΜΕΤΑΤΡΟΠΗ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΥ ΤΟΥ ΣΚΟΠΟΥ ...................................................................... 94

15. ΜΕΤΑΤΡΟΠΗ ΤΗΣ ΑΚΟΛΟΥΘΙΑΣ ΤΩΝ ΧΡΟΝΩΝ (ΑΛΛΑΓΗ ΤΟΥ ΡΗΜΑΤΟΣ

ΕΞΑΡΤΗΣΗΣ ΜΙΑΣ ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΑΣ ΠΟΥ ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ ΥΠΟΤΑΚΤΙΚΗ) ....................... 96

16. ΜΕΤΑΤΡΟΠΗ ΑΝΕΞΑΡΤΗΤΩΝ ΥΠΟΘΕΤΙΚΩΝ ΛΟΓΩΝ ΣΤΑ ΑΛΛΑ ΕΙΔΗ ......................... 99 17. ΑΝΑΔΙΑΤΥΠΩΣΗ ΠΕΡΙΟΔΟΥ ΜΕ ΜΕΤΑΤΡΟΠΗ ΠΡΟΤΑΣΕΩΝ ΣΕ ΑΛΛΟ ΕΙΔΟΣ .......... 100 18. ΜΕΤΑΤΡΟΠΗ ΕΠΙΘΕΤΙΚΟΥ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΠΑΡΑΘΕΣΗΣ .................................... 104

ΣΕ ΑΝΑΦΟΡΙΚΗ ΠΡΟΤΑΣΗ ............................................................................................................. 104 19. ΜΕΤΑΤΡΟΠΗ ΕΥΘΕΟΣ ΛΟΓΟΥ ΣΕ ΠΛΑΓΙΟ .......................................................................... 104 20. ΜΕΤΑΤΡΟΠΗ ΠΛΑΓΙΟΥ ΛΟΓΟΥ ΣΕ ΕΥΘΥ ............................................................................ 117 21. ΜΕΤΑΤΡΟΠΗ ΕΥΘΕΙΩΝ ΕΡΩΤΗΜΑΤΙΚΩΝ ΠΡΟΤΑΣΕΩΝ ΣΕ ΠΛΑΓΙΕΣ ΕΡΩΤΗΜΑΤΙΚΕΣ

............................................................................................................................................................... 118 22. ΜΕΤΑΤΡΟΠΗ ΠΛΑΓΙΩΝ ΕΡΩΤΗΜΑΤΙΚΩΝ ΠΡΟΤΑΣΕΩΝ ΣΕ ΕΥΘΕΙΕΣ ΕΡΩΤΗΜΑΤΙΚΕΣ

............................................................................................................................................................... 119 23. ΜΕΤΑΤΡΟΠΗ ΒΟΥΛΗΤΙΚΗΣ ΠΡΟΤΑΣΗΣ ΣΕ ΤΕΛΙΚΟ ΑΠΑΡΕΜΦΑΤΟ ΚΑΙ ΣΤΟΝ ΕΥΘΥ

ΛΟΓΟ .................................................................................................................................................... 120 24.ΕΞΑΡΤΗΜΕΝΟΙ ΥΠΟΘΕΤΙΚΟΙ ΛΟΓΟΙ : ΜΕΤΑΤΡΟΠΗ ΣΤΟΝ ΕΥΘΥ ΛΟΓΟ –

ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗ - ΜΕΤΑΤΡΟΠΗ ΣΤΑ ΑΛΛΑ ΕΙΔΗ.......................................................................... 121

ΑΠΑΡΕΜΦΑΤΟ –ΜΕΤΑΤΡΟΠΗ ΕΞΑΡΤΗΣΗΣ ΕΙΔΙΚΟΥ ΑΠΑΡΕΜΦΑΤΟΥσελ. 1

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΟΥ

ΤΟ ΥΠΟΚΕΙΜΕΝΟ ΤΟΥ ΑΠΑΡΕΜΦΑΤΟΥ

ΤΕΛΙΚΟ ΑΠΑΡΕΜΦΑΤΟ

Στην ΤΑΥΤΟΠΡΟΣΩΠΙΑ :

το υποκείμενο του τελικού απαρεμφάτου τίθεται σε πτώση ΟΝΟΜΑΣΤΙΚΗ (όπως στα αρχαία ελληνικά).

Vim hostium cavere debetis (=οφείλετε να φυλάγεστε από την ορμή των εχθρών) (Υ/Ρ=Υ/ΑΠ=vos)

Στην ΕΤΕΡΟΠΡΟΣΩΠΙΑ :

το υποκείμενο του τελικού απαρεμφάτου τίθεται σε πτώση ΑΙΤΙΑΤΙΚΗ (όπως στα αρχαία ελληνικά).

Legatos frumentum importare iubet (=διατάζει τους διοικητές να φέρουν σιτάρι)

(Υ/Ρ=is, Υ/ΑΠ=legatos)

ΕΙΔΙΚΟ ΑΠΑΡΕΜΦΑΤΟ

Στην ΤΑΥΤΟΠΡΟΣΩΠΙΑ :

Α. το υποκείμενο του ειδικού απαρεμφάτου τίθεται σε πτώση ΑΙΤΙΑΤΙΚΗ και ποτέ ΔΕΝ ΠΑΡΑΛΕΙΠΕΤΑΙ.

Συνήθως πρόκειται για τύπο της προσωπικής αντωνυμίας. Το φαινόμενο αυτό λέγεται λατινισμός του ειδικού

απαρεμφάτου.

puto me errare (=νομίζω ότι κάνω λάθος)

(Υ/Ρ/=ego, Υ/AΠ=me)

Β. το υποκείμενο του ειδικού απαρεμφάτου τίθεται σε πτώση ΟΝΟΜΑΣΤΙΚΗ εάν το ρήμα εξάρτησης είναι

ΠΑΘΗΤΙΚΟ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟ, όπως : dicitur(=λέγεται), fertur(=αναφέρεται), nuntiatur(=αναγγέλλεται),

existimatur(=υπολογίζεται) κ.α..Στην περίπτωση έχουμε άρση του λατινισμού του ειδικού απαρεμφάτου

Hercules boves refecisse fertur (=Ο Ηρακλής λέγεται ότι ξεκούρασε τα βόδια)

(Υ/Ρ=Υ/ΑΠ= Hercules)

Στην ΕΤΕΡΟΠΡΟΣΩΠΙΑ :

το υποκείμενο του ειδικού απαρεμφάτου τίθεται σε πτώση ΑΙΤΙΑΤΙΚΗ (όπως στα αρχαία ελληνικά).

Hostes adventare audio (=ακούω ότι οι εχθροί πλησιάζουν)(Y/Ρ=ego, Y/AΠ=hostes)

Παράδειγμα εξάρτησης του ειδικού απαρεμφάτου με όλους τους τρόπους :

KEIMENO 21

Camillus absens dictator est factus (=ο Κάμιλλος εκλέχτηκε δικτάτορας, αν και ήταν μακρυά)

α.Ταυτοπροσωπία (λατινισμός του ειδικού απαρεμφάτου):

Camillus narrat se absentem dictatorem esse factum (=ο Κάμιλλος διηγείται ότι εκλέχτηκε δικτάτορας, αν και

ήταν μακρυά)

β.Ταυτοπροσωπία με εξάρτηση από παθητικό προσωπικό ρήμα (άρση λατινισμού) :

Camillus dicitur absens dictator esse factum (=ο Κάμιλλος λέγεται ότι εκλέχτηκε δικτάτορας, αν και ήταν

μακρυά)

γ.Ετεροπροσωπία :

Plinius narrat Camillum absentem dictatorem esse factum (=ο Πλίνιος διηγείται ότι οΚάμιλλος εκλέχτηκε

δικτάτορας, αν και ήταν μακρυά)

ΑΠΑΡΕΜΦΑΤΟ –ΜΕΤΑΤΡΟΠΗ ΕΞΑΡΤΗΣΗΣ ΕΙΔΙΚΟΥ ΑΠΑΡΕΜΦΑΤΟΥσελ. 2

ΜΕΤΑΤΡΟΠΗ ΤΗΣ ΕΞΑΡΤΗΣΗΣ ΤΟΥ ΕΙΔΙΚΟΥ ΑΠΑΡΕΜΦΑΤΟΥ

Μπορεί να ζητηθεί αλλαγή της εξάρτησης του ειδικού απαρεμφάτου. Πρέπει να προσέξουμε την πτώση του

υποκειμένου του:

ΟΝΟΜΑΣΤΙΚΗ : στην ταυτοπροσωπία, όταν εξαρτάται από ρήμα ΠΡΟΣΩΠΙΚΟ ΠΑΘΗΤΙΚΟ (dicitur,

dicuntur, fertur, credita est κλπ)

ΑΙΤΙΑΤΙΚΗ :

1. στην ετεροπροσωπία

2. στην ταυτοπροσωπία (λατινισμός του ειδικού απαρεμφάτου –το υποκείμενο δηλώνεται απαραίτητα, ποτέ

δεν παραλείπεται. Χρησιμοποιούμε τύπο της προσωπικής αντωνυμίας)

Παραδείγματα

ΚΕΙΜΕΝΟ 41

non Sicanorum aut Pelasgorum, qui primi coluisse Italiam dicuntur, sed aetatis suae verbis utebantur. (=όχι

των Σικανών και των Πελασγών, οι οποίοι λέγεται ότι πρώτοι κατοίκησαν την Ιταλία, αλλά τη γλώσσα της

εποχής μας χρησιμοποιούσαν)

Έχουμε το ειδικό απαρέμφατο coluisse με εξάρτηση από το παθητικό προσωπικό ρήμα dicuntur

(ταυτοπροσωπία). Ζητείται να αντικατασταθεί το dicuntur από το προσωπικό dicunt (υποκείμενό του=qui)

και να γίνουν οι απαραίτητες αλλαγές. :

Το νέο ρήμα εξάρτησης (dicunt ) δεν είναι παθητικό προσωπικό, άρα θα έχουμε ταυτοπροσωπία με λατινισμό

του ειδικού απαρεμφάτου. Το υποκείμενο του ειδικού απαρεμφάτου coluisse θα τεθεί σε αιτιατική και θα

δηλωθεί (se). Θα μετατραπεί σε αιτιατική και το κατηγορούμενο primi :

= non Sicanorum aut Pelasgorum, qui primos se coluisse Italiam dicunt, sed aetatis suae verbis utebantur.

KEIMENO 48

Ea cerva ... perisse credita est. (=aυτό το ελάφι … πίστεψαν ότι χάθηκε)

Έχουμε το ειδικό απαρέμφατο perisse με εξάρτηση από το παθητικό προσωπικό ρήμα credita est

(ταυτοπροσωπία). Ζητείται να αντικατασταθεί το credita est από το προσωπικό homines crediderunt και να

γίνουν οι απαραίτητες αλλαγές.

Η ταυτοπροσωπία θα μετατραπεί σε ετεροπροσωπία και Το υποκείμενο του ειδικού απαρεμφάτου perisse θα

τεθεί σε αιτιατική :

= Eam cervam ... perisse homines crediderunt.

Η ΜΕΤΟΧΗ, σελ. 3

Η ΜΕΤΟΧΗ

Α.ΤΑ ΕΙΔΗ ΤΗΣ ΜΕΤΟΧΗΣ ΩΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΧΡΟΝΟ

1. METOXH ΕΝΕΣΤΩΤΑ (amans=ὁ ἀγαπῶν)

ενεργητικής φωνής

δηλώνει το σύγχρονο (πράξη που συμβαίνει συγχρόνως προς την πράξη που δηλώνει το ρήμα της

πρότασης)

2. ΜΕΤΟΧΗ ΜΕΛΛΟΝΤΑ (amaturus=ὁ ἀγαπήσων) :

ενεργητικής φωνής

δηλώνει το υστερόχρονο (πράξη που συμβαίνει μετά από την πράξη που δηλώνει το ρήμα της πρότασης)

3. ΜΕΤΟΧΗ ΠΑΡΑΚΕΙΜΕΝΟΥ (amatus=ὁ ἠγαπημένος):

παθητικής φωνής

δηλώνει το προτερόχρονο (πράξη που συμβαίνει πριν από την πράξη που δηλώνει το ρήμα της πρότασης)

Β.ΤΑ ΕΙΔΗ ΤΗΣ ΜΕΤΟΧΗΣ ΩΣ ΠΡΟΣ ΤΗ ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ

1. ΕΠΙΘΕΤΙΚΗ ΜΕΤΟΧΗ (ή ΑΝΑΦΟΡΙΚΗ)

αναλύεται σε αναφορική πρόταση

είναι πάντοτε συνημμένη

2. ΚΑΤΗΓΟΡΗΜΑΤΙΚΗ ΜΕΤΟΧΗ

η χρήση της είναι σπάνια

είναι πάντοτε συνημμένη

3. ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΙΚΗ ΜΕΤΟΧΗ

διακρίνεται σε χρονική, αιτιολογική, υποθετική, εναντιωματική, τροπική, τελική

μπορεί να είναι συνημμένη ή απόλυτη.

Γ.ΣΥΝΗΜΜΕΝΗ ΚΑΙ ΑΠΟΛΥΤΗ ΜΕΤΟΧΗ

1. ΣΥΝΗΜΜΕΝΗ ΜΕΤΟΧΗ :

Το υποκείμενό της έχει και άλλη συντακτική θέση στην πρόταση. ΄Οι συνημμένες μετοχές των κειμένων μας

είναι οι παρακάτω :

ΚΕΙΜΕΝΟ 21

1. propter Veientanam praedam non aequo iure divisam : επιθετική / αναφορική μετοχή, συνημμένη στο

praedam, δηλώνει το προτερόχρονο

2. Tum Camillus absens dictator est factus :εναντιωματική μετοχή, συνημμένη στο Camillus, δηλώνει το

σύγχρονο

3. is Gallos iam abeuntes secutus est : χρονική μετοχή, συνημμένη στο Gallos, δηλώνει το σύγχρονο

4. Quod illic appensum civitati nomen dedit: αιτιολογική μετοχή, συνημμένη στο Quod, δηλώνει το

προτερόχρονο

5. unde tamen rogatus reversus est : χρονική μετοχή, συνημμένη στο υ/ρ Camillus, δηλώνει το


ΚΕΙΜΕΝΟ 23

6. ac marito persaepe interroganti, quid ageret puer, respondebat :επιθετική/αναφορική μετοχή, συνημμένη

στο marito, δηλώνει το σύγχρονο

7. cum lacrimae suae diu cohibitae vincerent prorumperentque, egrediebatur: επιθετική/αναφορική μετοχή,

συνημμένη στο praedam, δηλώνει το προτερόχρονο

ΚΕΙΜΕΝΟ 24

8. eique ab ostio quaerenti Ennium ancilla dixisset : επιθετική/αναφορική μετοχή, συνημμένη στο ei(que),

δηλώνει το σύγχρονο

9. Tum Ennius indignatus quod Nasica tam aperte mentiebatur ... inquit : αιτιολογική μετοχή, συνημμένη

στο Ennius, δηλώνει το προτερόχρονο

ΚΕΙΜΕΝΟ 25

10. Cato ... ostendensque patribus inquit :χρονική (ή τροπική) μετοχή, συνημμένη στο Cato, δηλώνει το

σύγχρονο


ΚΕΙΜΕΝΟ 27

11. Accius tragoediam suam ei desideranti legit. : αιτιολογική μετοχή, συνημμένη στο ei, δηλώνει το

σύγχρονο

ΚΕΙΜΕΝΟ 28

12. Aesopi nostri Licinus servus tibi notus Roma Athenas fugit. : επιθετική/αναφορική μετοχή, συνημμένη

στο Licinus, δηλώνει το προτερόχρονο

13. vel Epheso rediens tecum deduc. : χρονική μετοχή, συνημμένη στο υ/ρ tu, δηλώνει το σύγχρονο

ΚΕΙΜΕΝΟ 29

14. homo quidam ei occurit corvum tenens; επιθετική/αναφορική (ή τροπική) μετοχή, συνημμένη στο homo,


ΚΕΙΜΕΝΟ 30

15. sed aliquod flagitium ac dedecus aut in Asia susceptum aut ex Asia deportatum : επιθετικές/αναφορικές

μετοχές, συνημμένες στα flagitium ac dedecus, δηλώνουν το προτερόχρονο

ΚΕΙΜΕΝΟ 31

16. Bello Latino T. Manlius consul nobili genere natus exercitui Romanorum praefuit. : επιθετική/αναφορική

μετοχή, συνημμένη στο T. Manlius, δηλώνει το προτερόχρονο

17. Tum adulescens, viribus suis confisus et cupiditate pugnandi permotus, iniussu consulis in certamen

ruit; : αιτιολογικές μετοχές, συνημμένες στο adulescens, δηλώνουν το προτερόχρονο

ΚΕΙΜΕΝΟ 36

18. Ille se in scamno assidentem apud focum et ex ligneo catillo cenantem eis spectandum praebuit :

κατηγορηματικές μετοχές, συνημμένες στο se, δηλώνουν το σύγχρονο

19. Nam cum ad eum magnum pondus auri publice missum attulissent.: επιθετική/αναφορική μετοχή,

συνημμένη στο pondus, δηλώνει το προτερόχρονο

ΚΕΙΜΕΝΟ 38

20. dum aliqua vox congruens proposito audiretur. : επιθετική/αναφορική μετοχή, συνημμένη στο vox,


21. [ Tandem puella, longa mora standi fessa, rogavit materteram… ] : αιτιολογική μετοχή, συνημμένη στο

puella, δηλώνει το προτερόχρονο - κατά το σχολικό βιβλίο είναι επιρρηματικό κατηγορούμενο του

τρόπου στο puella

ΚΕΙΜΕΝΟ 40

22. solus Quintus Mucius Scaevola augur de hac re interrogatus sententiam dicere noluit : χρονική μετοχή,

συνημμένη στο υποκείμενο Quintus Mucius Scaevola, δηλώνει το προτερόχρονο.

ΚΕΙΜΕΝΟ 41

23. sermone abhinc multis annis iam obsoleto uteris : επιθετική/αναφορική μετοχή, συνημμένη στο sermone,

δηλώνει το προτερόχρονο

ΚΕΙΜΕΝΟ 42

24. coniurationemque nascentem non credendo confirmaverunt : επιθετική/αναφορική ή χρονική μετοχή,

συνημμένη στο coniurationem(que), δηλώνει το σύγχρονο

25. quorum auctoritatem secuti multi, ... dicerent. : τροπική ή αιτιολογική μετοχή, συνημμένη στο multi,


ΚΕΙΜΕΝΟ 43

26. Non tibi ingredienti fines patriae ira cecidit? : χρονική μετοχή, συνημμένη στο tibi, δηλώνει το

σύγχρονο

ΚΕΙΜΕΝΟ 44

27. Hoc est quod Tarquinium dixisse ferunt exulantem. : χρονική μετοχή, συνημμένη στο Tarquinium,


ΚΕΙΜΕΝΟ 45

28. Quam ob rem epistulam conscriptam Graecis litteris mittit. : επιθετική/αναφορική μετοχή, συνημμένη

στο epistulam, δηλώνει το προτερόχρονο

29. Gallus, periculum veritus, constituit : αιτιολογική μετοχή, συνημμένη στο Gallus, δηλώνει το


ΚΕΙΜΕΝΟ 46

30. sic vir bonus et sapiens et legibus parens consulit : επιθετική/αναφορική μετοχή, συνημμένη στο vir,


ΚΕΙΜΕΝΟ 48

31. Sertorius omnibus persuasit cervam, instinctam numine Dianae, conloqui secum : αιτιολογική μετοχή,

συνημμένη στο cervam, δηλώνει το προτερόχρονο μετοχή, συνημμένη στο praedam, δηλώνει το



32. Cum cerva, emissa a servo, in cubiculum Sertorii introrupisset : χρονική μετοχή, συνημμένη στο cerva,


ΚΕΙΜΕΝΟ 49

33. eoque velut forte elapso se vulneravit. : αιτιολογική μετοχή υποκειμενικής αιτιολογίας (λόγω του velut),

συνημμένη στο eo(que), δηλώνει το προτερόχρονο

34. Clamore deinde ancillarum in cubiculum vocatus Brutus ad eam obiurgandam venit : χρονική

35. erga te tale consilium molientem : επιθετική/αναφορική μετοχή, συνημμένη στο te, δηλώνει το


2. ΑΦΑΙΡΕΤΙΚΗ ΑΠΟΛΥΤΟΣ ΜΕΤΟΧΗ :

Το υποκείμενό της δεν έχει άλλη συντακτική θέση στην πρόταση. Η μετοχή και το υποκείμενό της τίθενται

σε πτώση αφαιρετική (και όχι γενική, όπως στα αρχαία ελληνικά)

Στα κείμενα της Γ΄Λυκείου απαντώται 9 αφαιρετικές απόλυτες μετοχές. Από αυτές οι 7 είναι ΝΟΘΕΣ (ή

ΙΔΙΑΖΟΥΣΕΣ) ΑΦΑΙΡΕΤΙΚΕΣ ΑΠΟΛΥΤΕΣ (βλέπε αμέσως πιο κάτω) και 2 ΓΝΗΣΙΕΣ

2.α. ΝΟΘΟΣ ή ΙΔΙΑΖΟΥΣΑ ΑΦΑΙΡΕΤΙΚΗ ΑΠΟΛΥΤΟΣ ΜΕΤΟΧΗ :

Είναι μετοχή σε αφαιρετική απόλυτο, που το ποιητικό της αίτιο συμπίπτει (νοηματικά) με το

υποκείμενο του ρήματος της πρότασης.

Η χρήση της είναι συχνή και οφείλεται στο ότι δεν υπάρχει στη λατινική ενεργητική μετοχή για το

προτερόχρονο.

Και οι 7 νόθες αφαιρετικές απόλυτες μετοχές που απαντώνται στα κείμενα της Γ΄ Λυκείου είναι χρονικές

μετοχές παθητικού παρακειμένου. Είναι οι παρακάτω :

ΚΕΙΜΕΝΟ 21

1. Galli, apud Alliam flumen deletis legionibus Romanorum, everterunt urbem Romam (=οι Γαλάτες,

αφού κατατρόπωσαν τις λεγεώνες (:αφού κατατροπώθηκαν οι λεγεώνες) των Ρωμαίων κοντά στον

ποταμό Αλία, κατέστρεψαν εντελώς την πόλη της Ρώμης) : νόθος αφαιρετική απόλυτος, χρονική

μετοχή, υ/μτχ= legionibus – το ποιητικό αίτιο a Gallis ταυτίζεται με το υ/ρ Galli

2. (Camillus) quibus interemptis aurum omne recepit. (=(Ο Κάμιλλος, αφού τους εξολόθρευσε (:αφού

αυτοί εξολοθρεύθηκαν), πήρε πίσω όλο το χρυσάφι) : νόθος ή ιδιάζουσα αφαιρετική απόλυτος,

χρονική μετοχή, υ/μτχ= quibus - το ποιητικό αίτιο a Camillo ταυτίζεται με το υ/ρ Camillus

ΚΕΙΜΕΝΟ 29

3. Audita salutatione Caesar dixit (=Ο Καίσαρας, αφού άκουσε το χαιρετισμό, είπε) - νόθος ή ιδιάζουσα

αφαιρετική απόλυτος, χρονική μετοχή, υ/μτχ= salutatione – το ποιητικό αίτιο a Caesare ταυτίζεται με

το υ/ρ Caesar

ΚΕΙΜΕΝΟ 34

4. (praedones) abiectis armis ianuae appropinquaverunt (=οι ληστές, αφού πέταξαν μακριά τα όπλα τους,

πλησίασαν στην πόρτα ) - νόθος ή ιδιάζουσα αφαιρετική απόλυτος, χρονική μετοχή, υ/μτχ= armis –το

ποιητικό αίτιο a praedonibus ταυτίζεται με το υ/ρ praedones

ΚΕΙΜΕΝΟ 40

5. Sulla, occupata urbe, senatum armatus coegerat (=Ο Σύλλας, αφού κατέλαβε τη Ρώμη, συγκάλεσε

ένοπλος τη Σύγκλητο) : νόθος ή ιδιάζουσα αφαιρετική απόλυτος, χρονική μετοχή, υ/μτχ= urbe – το

ποιητικό αίτιο a Sulla ταυτίζεται με το υ/ρ Sulla

ΚΕΙΜΕΝΟ 47

6. Hac re audita Augustus voluit (=Όταν ο Αύγουστος πληροφορήθηκε αυτό το πράγμα θέλησε …)-

νόθος ή ιδιάζουσα αφαιρετική απόλυτος, χρονική μετοχή, υ/μτχ= re -το ποιητικό αίτιο ab Augusto

ταυτίζεται με το υ/ρ Augustus

ΚΕΙΜΕΝΟ 48

7. Sertorius, admissis amicis in cubiculum suum, dixit eis …(=ο Σερτώριος, αφού δέχτηκε τους φίλους

του στην κρεβατοκάμαρά του, τους είπε…)- νόθος ή ιδιάζουσα αφαιρετική απόλυτος, χρονική μετοχή,

υ/μτχ= amicis –το ποιητικό αίτιο a Sertorio ταυτίζεται με το υ/ρ Sertorius

2.β.ΓΝΗΣΙΑ ΑΦΑΙΡΕΤΙΚΗ ΑΠΟΛΥΤΟΣ ΜΕΤΟΧΗ : Η αφαιρετική απόλυτος μετοχή που δεν είναι νόθος ονομάζεται γνήσια. Από τις αφαιρετικές απόλυτες

μετοχές των κειμένων της Γ΄Λυκείου μόνο δύο είναι γνήσιες και είναι οι παρακάτω :

ΚΕΙΜΕΝΟ 23

1. (Paetus) occiso Scriboniano, Romam trahebatur (=αφού σκοτώθηκε ο Σκριβωνιανός, (ο Παίτος)

μεταφερόταν σιδηροδέσμιος στη Ρώμη)

ΚΕΙΜΕΝΟ 45


2. providet ne, intercepta epistula, nostra consilia ab hostibus cognoscantur . (=προνοεί να μη

μαθευτούν τα σχέδιά μας από τους εχθρούς, αν αρπάξουν την επιστολή (=αν πέσει στα χέρια τους η

επιστολή) : γνήσια αφαιρετική απόλυτος, υποθετική μετοχή, υ/μτχ= epistula – Υπάρχει η βάσιμη

άποψη ότι η μετοχή intercepta είναι νόθος ή ιδιάζουσα , γιατί το ποιητικό αίτιό της (ab hostibus)

ταυτίζεται με το λογικό υποκείμενο (= ποιητικό αίτιο) του ρήματος εξάρτησης.

ΣΥΜΠΤΥΞΗ ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΑΣ ΣΕ ΜΕΤΟΧΗ, σελ. 7

ΣΥΜΠΤΥΞΗ ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΑΣ ΠΡΟΤΑΣΗΣ ΣΕ ΜΕΤΟΧΗ

1.Ποιου χρόνου μετοχή θα χρησιμοποιήσω ;

Αν το ρ. είναι Ενεστώτα/Παρατατικού η δευτερεύουσα θα συμπτυχθεί σε μτχ. Ενεστώτα (σύγχρονο)

Αν το ρ. είναι Μέλλοντα η δευτερεύουσα θα συμπτυχθεί σε μτχ. Μέλλοντα

Αν το ρ. είναι Παρακειμένου/Υπερσυντελίκου η δευτερεύουσα θα συμπτυχθεί σε παθητική μτχ.

Παρακειμένου (προτερόχρονο)

2.Η μετοχή που θα χρησιμοποιήσω θα είναι συνημμένη ή απόλυτη;

Το υποκείμενο του ρ. της δευτερεύουσας θα είναι το υποκείμενο της μτχ. που θα φτιάξω.

Εξετάζω, λαμβάνοντας υπόψη μου όλη την περίοδο που θα προκύψει, αν το υποκείμενο της μτχ. μου :

o θα έχει και άλλη συντακτική θέση στην πρόταση, άρα η μτχ. θα είναι συνημμένη και θα τεθεί στο

γένος, αριθμό και πτώση του υποκειμένου της.

o δεν θα έχει και άλλη συντακτική θέση στην πρόταση, άρα η μτχ. θα είναι απόλυτη και θα τεθεί σε

αφαιρετική και αυτή και το υποκείμενό της.

ΠΡΟΣΟΧΗ : Αν το ρήμα της δευτερεύουσας είναι συντελικού χρόνου ενεργητικής φωνής (παρακειμένου

ή υπερσυντελίκου) θα πρέπει να φτιάξω μτχ. παθητικού παρακειμένου. Δηλαδή, θα μετατρέψω τη

σύνταξη σε παθητική και άρα το αντικείμενο της μετοχής θα γίνει υποκείμενο της μετοχής. Στην

περίπτωση αυτή η μετοχή που θα προκύψει θα είναι οπωσδήποτε νόθος (ή ιδιάζουσα) αφαιρετική

απόλυτη.

3.Ποιες προτάσεις μετατρέπονται σε μετοχές;

Αναφορικές >> αναφορική ή επιθετική μτχ. (πάντα συνημμένη)

Χρονικές, αιτιολογικές, υποθετικές, εναντιωματικές, τελικές >> αντίστοιχο είδος

Δεν μετατρέπονται σε μετοχές : Συμπερασματικές, βουλητικές, ενδοιαστικές, παραβολικές, πλ.ερωτηματικές,

quominus/quin

4.ΠΡΟΣΟΧΗ :Το sum δεν έχει μετοχή Ενεστώτα-μόνο τα σύνθετά του absum(absens)-praesum (praesens)

ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ

ΚΕΙΜΕΝΟ 21

1. nam Pisaurum dicitur, quod illic aurum pensatum est.

ΣΥΜΠΤΥΞΗ ΣΕ ΜΕΤΟΧΗ : nam Pisaurum dicitur illic auro pensato. (αφαιρετική απόλυτος)

ΚΕΙΜΕΝΟ 23

2. Deinde, cum lacrimae suae , diu cohibitae, vincerent / prorumperentque, egrediebatur

ΣΥΜΠΤΥΞΗ ΣΕ ΜΕΤΟΧΗ : Deinde, lacrimis suis , diu cohibitis, vincentibus prorumpentibusque,

egrediebatur(αφαιρετική απόλυτος)

ΚΕΙΜΕΝΟ 24

3. cum Ennius [ad Nasicam venisset et] eum a ianua quaereret ΣΥΜΠΤΥΞΗ ΣΕ ΜΕΤΟΧΗ : Ennio eum a ianua quaerente (η πρώτη πρόταση δεν μετατρέπεται)

4. etsi domi erat.

ΣΥΜΠΤΥΞΗ ΣΕ ΜΕΤΟΧΗ : δεν μετατρέπεται, γιατί δεν υπάρχει μετοχή ενεστώτα του sum

5. Tum Ennius indignatus, quod Nasica tam aperte mentiebatur, inquit

ΣΥΜΠΤΥΞΗ ΣΕ ΜΕΤΟΧΗ : Tum Ennius indignatus, Nasica tam aperte mentiente, inquit

6. Ego, cum te quaererem, ancillae tuae credidi te domi non esse;

ΣΥΜΠΤΥΞΗ ΣΕ ΜΕΤΟΧΗ : Ego te quaerens ancillae tuae credidi te domi non esse;

ΚΕΙΜΕΝΟ 27

7. quae scripsisset

ΣΥΜΠΤΥΞΗ ΣΕ ΜΕΤΟΧΗ : scripta (ab eo)

8. quae dura et acerba nascuntur

ΣΥΜΠΤΥΞΗ ΣΕ ΜΕΤΟΧΗ : dura et acerba nascentia

ΚΕΙΜΕΝΟ 28

9. Postea Plato quidam Sardianus, cum eum fugitivum esse ex Aesopi litteris cognovisset, hominem

comprehendit

ΣΥΜΠΤΥΞΗ ΣΕ ΜΕΤΟΧΗ : Postea Plato quidam Sardianus, eum fugitivum esse ex Aesopi litteris cognitum,

hominem comprehendit (συνημμένη στο hominem)

ΚΕΙΜΕΝΟ 29


10. Cum Octavianus post victoriam Actiacam Romam rediret, homo quidam ei occurrit corvum tenens

ΣΥΜΠΤΥΞΗ ΣΕ ΜΕΤΟΧΗ : Octaviano post victoriam Actiacam Romam redeunti homo quidam ei occurrit

corvum tenens; (συνημμένη στο ei=Octaviano)

11. quotiescumque avis non respondebat, sutor dicere solebat

ΣΥΜΠΤΥΞΗ ΣΕ ΜΕΤΟΧΗ : avi(-e) non respondente (αφαιρετική απόλυτος, μετοχή ενεστώτα)

ΚΕΙΜΕΝΟ 30

12. si habet Asia suspicionem quandam luxuriae, Murenam laudare debemus

ΣΥΜΠΤΥΞΗ ΣΕ ΜΕΤΟΧΗ : habente Asia suspicionem quandam luxuriae, Murenam laudare

debemus (αφαιρετική απόλυτος, μετοχή ενεστώτα)

13. Murenam laudare debemus, quod Asiam vidit [sed in Asia continenter vixit. ]

ΣΥΜΠΤΥΞΗ ΣΕ ΜΕΤΟΧΗ : Murenam laudare debemus, Asia visa (αφαιρετική απόλυτος, εννοείται ποιητικό

αίτιο a Murena)

(σε μετοχή μπορεί να μετατραπεί μόνο η πρώτη πρόταση. Η μετατροπή της δεύτερης πρότασης δεν είναι

αποδεκτή γραμματικά και νοηματικά.)

ΚΕΙΜΕΝΟ 31

14. Is cum aliquando castris abiret, edixit ut

ΣΥΜΠΤΥΞΗ ΣΕ ΜΕΤΟΧΗ : Is aliquando castris abiens, edixit ut ...(χρονική μετοχή ενεστώτα, σύγχρονο,

συνημμένη στο is)

15. Sed consul in castra, cum in castra revertisset, adulescentem, …morte multavit.

ΣΥΜΠΤΥΞΗ ΣΕ ΜΕΤΟΧΗ : Sed consul in castra reversus adulescentem, …morte multavit. (χρονική μετοχή

παρακειμένου, προτερόχρονο, συνημμένη στο consul – το ρ. είναι αποθετικό-ημιαποθετικό και δεν τίθεται

ζήτημα μετατροπής της σύνταξης από ενεργητική σε παθητική)

ΚΕΙΜΕΝΟ 32

16. quae iacerent in tenebris omnia, nisi litterarum lumen accederet

ΣΥΜΠΤΥΞΗ ΣΕ ΜΕΤΟΧΗ : quae iacerent in tenebris omnia, litterarum lumine non accedente (αφαιρετική

απόλυτος)

ΚΕΙΜΕΝΟ 34

17. Tum Scipio, cum se ipsum captum venisse eos existimasset, praesidium domesticorum in tecto conlocavit

ΣΥΜΠΤΥΞΗ ΣΕ ΜΕΤΟΧΗ : Tum Scipio se ipsum captum venisse eis (iis-is) existimatis praesidium

domesticorum in tecto conlocavit. (νόθος αφαιρετική απόλυτος αιτιολογική μετοχή, δηλώνει το προτερόχρονο)

18. Quod ut praedones animadverterunt , … ... appropinquaverunt et ... nuntiaverunt

ΣΥΜΠΤΥΞΗ ΣΕ ΜΕΤΟΧΗ : Quo (ή eo) animadverso praedones ... appropinquaverunt et ...

nuntiaverunt ...(νόθος αφαιρετική απόλυτος χρονική μετοχή, δηλώνει το προτερόχρονο)

19. Haec postquam domestici Scipioni rettulerunt, is fores resecari eosque intromitti iussit

ΣΥΜΠΤΥΞΗ ΣΕ ΜΕΤΟΧΗ : His a domesticis Scipioni relatis is fores resecari eosque intromitti iussit.

(αφαιρετική απόλυτος χρονική μετοχή, δηλώνει το προτερόχρονο)

20. Cum ante vestibulum dona posuissent, praedones domum reverterunt.

ΣΥΜΠΤΥΞΗ ΣΕ ΜΕΤΟΧΗ : Ante vestibulum donis positis … praedones domum reverterunt. (νόθος

αφαιρετική απόλυτος χρονική μετοχή, δηλώνει το προτερόχρονο)

ΚΕΙΜΕΝΟ 36

21. cum ad eum magnum pondus auri publice missum attulissent, vultum risu solvit et protinus dixit

ΣΥΜΠΤΥΞΗ ΣΕ ΜΕΤΟΧΗ : magno pondere auri publice misso ad eum allato, vultum risu solvit et protinus

dixit (αφαιρετική απόλυτος χρονική μετοχή παθητικού παρακειμένου, δηλώνει το προτερόχρονο)

ΚΕΙΜΕΝΟ 37

22. In eum locum res deducta est, ut, nisi qui deus vel casus aliqui subvenerit, salvi esse nequeamus.

ΣΥΜΠΤΥΞΗ ΣΕ ΜΕΤΟΧΗ : quo deo vel casu aliquo non subventuro (μετοχή μέλλοντα σε αφαιρετική

απόλυτο )

23. omnia …, quae ad concordiam pertinerent; (αναφορική πρόταση)

ΣΥΜΠΤΥΞΗ ΣΕ ΜΕΤΟΧΗ : omnia …ad concordiam pertinentia; (αναφορική-επιθετική μετοχή, ως

αντικείμενο των απαρεμφάτων, σε αιτιατική πληθυντικού του ουδετέρου γένους, το omnia κατηγορηματικός

προσδιορισμός σε αυτήν)

24. sed tantus furor omnes invaserat, ut pugnare cuperent, etsi ego clamabam nihil esse bello civili miserius

ΣΥΜΠΤΥΞΗ ΣΕ ΜΕΤΟΧΗ : sed tantus furor omnes invaserat, ut pugnare cuperent, (a) me clamante nihil esse

bello civili miserius (αφαιρετική απόλυτος)

ΚΕΙΜΕΝΟ 38

25. Caecilia, uxor Metelli, dum more prisco omen nuptiale petit filiae sororis, ipsa fecit omen.

ΣΥΜΠΤΥΞΗ ΣΕ ΜΕΤΟΧΗ : Caecilia, uxor Metelli, more prisco omen nuptiale petens filiae sororis, ipsa fecit

omen.


26. quam Metellus, dum vixit, multum amavit ;

ΣΥΜΠΤΥΞΗ ΣΕ ΜΕΤΟΧΗ : quam Metellus vivens multum amavit ; (αν και το ρήμα είναι παρακειμένου,

μετατρέπουμε σε μετοχή ενεστώτα, γιατί δηλώνεται το σύγχρονο)

27. Nam mortua est Caecilia, quam Metellus … multum amavit (αναφορική πρόταση)

ΣΥΜΠΤΥΞΗ ΣΕ ΜΕΤΟΧΗ : Nam mortua est Caecilia, a Metello multum amata (αναφορική μετοχή

παθητικού παρακειμένου, συνημμένη στο υποκείμενο του ρ. Caecilia, προτερόχρονο)

ΚΕΙΜΕΝΟ 40

28. cum Sulla minitans ei instaret, dixit is Sullae

ΣΥΜΠΤΥΞΗ ΣΕ ΜΕΤΟΧΗ : dixit is Sullae minitanti ei instanti.( instanti : χρονική μετοχή ενεστώτα,

συνημμένη στο έμμεσο αντικείμενο του ρ. Sullae- η μετοχή minitanti επίσης σε δοτική, συνημμένη στο Sullae)

29. Licet mihi ostendas agmina militum, quibus curiam circumsedisti; licet mortem miniteris, numquam

tamen ego hostem iudicabo Marium.

ΣΥΜΠΤΥΞΗ ΣΕ ΜΕΤΟΧΗ : “Mihi (a) te ostendente agmina militum, quibus curiam circumsedisti; mortem

(a) te minitante, numquam tamen ego hostem iudicabo Marium. (αφαιρετικές απόλυτες εναντιωματικές μετοχές

ενεστώτα, δηλώνουν το σύγχρονο)

ΚΕΙΜΕΝΟ 41

30. Tu autem…sermone abhinc multis annis iam obsoleto uteris, quod neminem scire atque intellegere vis,

quae dicas

ΣΥΜΠΤΥΞΗ ΣΕ ΜΕΤΟΧΗ : Tu autem…sermone abhinc multis annis obsoleto uteris neminem scire atque

intellegere volens (πιο εύχρηστη η συνώνυμη μετοχή cupiens), quae dicas

31. atque id, quod a C. Caesare scriptum est, habe semper in memoria et in pectore

ΣΥΜΠΤΥΞΗ ΣΕ ΜΕΤΟΧΗ : atque id, a C. Caesare scriptum, habe semper in memoria et in pectore: (η

μετοχή λειτουργεί ως παράθεση στο id-το id μπορεί και να παραλειφθεί, ώστε η αναφορική μετοχή να λειτουργεί

ως αντικείμενο στο ρ. habe : atque a C. Caesare scriptum habe semper in memoria et in pectore: )

ΚΕΙΜΕΝΟ 42

32. Nonnulli sunt in hoc ordine, qui aut ea, quae imminent, non videant, aut ea, quae vident, dissimulent

ΣΥΜΠΤΥΞΗ ΣΕ ΜΕΤΟΧΗ : Nonnulli sunt in hoc ordine, aut ea , quae imminent, non videntes, aut ea, quae

vident, dissimulentes.

33. Nonnulli sunt in hoc ordine, qui aut ea, quae imminent, non videant…

ΣΥΜΠΤΥΞΗ ΣΕ ΜΕΤΟΧΗ : Nonnulli sunt in hoc ordine, qui aut imminentia, non videant…(το ea

παραλείπεται)

34. Si iste in Manliana castra pervenerit, quo intendit, neminem tam stultum fore.....

ΣΥΜΠΤΥΞΗ ΣΕ ΜΕΤΟΧΗ : Nunc intellego, isto in Manliana castra perventuro, quo intendit, neminem tam

stultum fore, qui non videat coniurationem esse factam, neminem tam improbum, qui non fateatur. (αφαιρετική

απόλυτος μετοχή μέλλοντα. Η μετοχή μέλλοντα χρησιμοποιείται εδώ, γιατί το pervenerit =υποτακτική

παρακειμένου σε πλάγιο λόγο, προέρχεται από οριστική συντελεσμένου μέλλοντα στον ευθύ λόγο.

35. Nunc intellego … neminem tam stultum fore, qui non videat coniurationem esse factam, neminem tam

improbum, qui non fateatur.

ΣΥΜΠΤΥΞΗ ΣΕ ΜΕΤΟΧΗ : neminem tam improbum, non videntem coniurationem esse factam, neminem

tam improbum, non fatentem. (επιθετικές μετοχές συνημμένες στα δύο neminem)

ΚΕΙΜΕΝΟ 43

36. Qui potuisti populari hanc terram, quae te genuit atque aluit

ΣΥΜΠΤΥΞΗ ΣΕ ΜΕΤΟΧΗ :

Qui (tu) potuisti populari hanc terram genitus atque al(i)tus ab ea? (μετοχές παθητικού παρακειμένου

συνημμένες στο υποκείμενο του ρ. tu, το οποίο μπορεί και να παραλειφθεί,το ab ea εμπρόθετος ποιητικού αιτίου)

37. ego nisi (te) peperissem (=αν εγώ δε σε είχα γεννήσει), Roma non oppugnaretur

ΣΥΜΠΤΥΞΗ ΣΕ ΜΕΤΟΧΗ : (a) te non parto a me (=αν εσύ δεν είχες γεννηθεί από εμένα), Roma non

oppugnaretur (αφαιρετική απόλυτος μετοχή παθητικού παρακειμένου-το εννοούμενο αντικείμενο του ρ.

peperissem te(=σε αιτιατική), μετατρέπεται σε υποκείμενο της αφ.απολ. μετοχής parto (a) te (=σε αφαιρετική) -

το a me είναι ποιητικό αίτιο)

38. nisi filium haberem, libera in libera patria mortua essem.

ΣΥΜΠΤΥΞΗ ΣΕ ΜΕΤΟΧΗ : ego filium non habens, libera in libera patria mortua essem. (μετοχή ενεστώτα,

συνημμένη στο υπ. του ρ. essem)

39. at contra hos, si pergis, aut immatura mors aut longa servitus manet.

ΣΥΜΠΤΥΞΗ ΣΕ ΜΕΤΟΧΗ : at contra hos, (a) te pergente, aut immatura mors aut longa servitus manet.

(μετοχή ενεστώτα σε αφαιρετική απόλυτο )

ΚΕΙΜΕΝΟ 44

40. Tum intellexi, quos fidos amicos habuissem, quos infidos, cum iam neutris gratiam referre poteram.


ΣΥΜΠΤΥΞΗ ΣΕ ΜΕΤΟΧΗ : Tum intellexi, quos fidos amicos habuissem, quos infidos, iam neutris gratiam

referre potens

ΚΕΙΜΕΝΟ 45

41. si adire non possit

ΣΥΜΠΤΥΞΗ ΣΕ ΜΕΤΟΧΗ : adire non potens (μετοχή ενεστώτα συνημμένη στο αντικείμενο του

ρ.monet) ΚΕΙΜΕΝΟ 46

42. ut laudandus is sit, qui pro re publica cadat

ΣΥΜΠΤΥΞΗ ΣΕ ΜΕΤΟΧΗ : ut laudandus sit pro re publica cadens (πρέπει να παραλειφθεί το is της

προτάσεως, ώστε η μετοχή να λειτουργεί ως υποκείμενο του ρ.)

ΚΕΙΜΕΝΟ 47

43. Etsi super vestem earum deprehendit canos, tamen Augustus dissimulavit eos vidisse...

ΣΥΜΠΤΥΞΗ ΣΕ ΜΕΤΟΧΗ : super vestem earum deprehensis canis, tamen Augustus dissimulavit eos

vidisse... (νόθος αφαιρετική απόλυτος εναντιωματική μετοχή, δηλώνει το προτερόχρονο)

ΚΕΙΜΕΝΟ 49

44. Porcia, Bruti uxor, cum viri sui consilium de interficiendo Caesare cognovisset, cultellum tonsorium quasi

ungium resecandorum causa poposcit.

ΣΥΜΠΤΥΞΗ ΣΕ ΜΕΤΟΧΗ : Porcia, Bruti uxor, viri sui consilio de interficiendo Caesare cognito, cultellum

tonsorium quasi ungium resecandorum causa poposcit. (νόθος αφαιρετική απόλυτος χρονική μετοχή παθητικού

παρακειμένου, δηλώνει το προτερόχρονο)

45. Clamore deinde ancillarum in cubiculum vocatus Brutus ad eam obiurgandam venit, quod tonsoris

praeripuisset officium. ΣΥΜΠΤΥΞΗ ΣΕ ΜΕΤΟΧΗ : Clamore deinde ancillarum in cubiculum vocatus Brutus ad eam obiurgandam

venit, tonsoris officiο ab ea praerepto. (αφαιρετική απόλυτος αιτιολογική μετοχή παθητικού παρακειμένου,

δηλώνει το προτερόχρονο)

ΑΝΑΛΥΣΗ ΜΕΤΟΧΗΣ ΣΕ ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΑ, σελ. 11

ΑΝΑΛΥΣΗ ΜΕΤΟΧΗΣ ΣΕ ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΑ ΠΡΟΤΑΣΗ

1.Ποιες μετοχές μετατρέπονται σε δευτερεύουσα :

Επιθετικές (> αναφορικές), χρονικές, αιτιολογικές, εναντιωματικές, τελικές, υποθετικές

δεν μετατρέπονται σε δευτερεύουσα οι κατηγορηματικές και τροπικές

2.Πώς εργάζομαι;

βρίσκω το είδος της μετοχής

Με βάση τη θεωρία των αντίστοιχων δευτερευουσών προτάσεων επιλέγω τον κατάλληλο σύνδεσμο

εισαγωγής και την έγκλιση εκφοράς της πρότασης που θα φτιάξω

Για να επιλέξω τον κατάλληλο χρόνο του ρήματος της δευτερεύουσας πρότασης που θα φτιάξω, εργάζομαι

ως εξής :

o Με βάση το χρόνο της μετοχής (Ενεστώτας, Μέλλων, Παρακείμενος) επισημαίνω τη χρονική

σχέση που εκφράζει η μτχ. (Σύγχρονο, Προτερόχρονο, Υστερόχρονο). Την ίδια χρονική σχέση θα

εκφράζει και η δευτερεύουσα πρόταση.

o H χρονική αυτή σχέση θα καθορίσει το χρόνο του ρήματος της δευτερεύουσας, όπως στην

ακολουθία των χρόνων. Ο παρακάτω πίνακας (που είναι ίδιος με τον πίνακα της ακολουθίας των

χρόνων για τις προτάσεις που εκφέρονται με υποτακτική) δείχνει το χρόνο του ρήματος της

δευτερεύουσας που θα φτιάξω, είτε σε Οριστική είτε σε Υποτακτική (εξαιρέσεις στις χρονικές) :

ΜΕΤΟΧΗ ΡΗΜΑ ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΑΣ

Ενεστώτα σύγχρονο Από αρκτικό Ενεστώτας

Από ιστορικό Παρατατικός

Μέλλοντα υστερόχρονο Από αρκτικό Μέλλων

Από ιστορικό (-urus essem)

παρακειμένου προτερόχρονο Από αρκτικό Παρακείμενος

Από ιστορικό υπερσυντέλικος

Για το υποκείμενο του ρήματος της δευτερεύουσας πρόταση που θα φτιάξω, αν η μετοχή είναι

ΣΥΝΗΜΜΕΝΗ ή “ΓΝΗΣΙΑ” ΑΦΑΙΡΕΤΙΚΗ ΑΠΟΛΥΤΗ (δηλαδή σε όλες τις περιπτώσεις εκτός των

7 νόθων αφαιρετικών απολύτων μετοχών):

o μετατρέπω το υποκείμενο της μετοχής σε ονομαστικη (γιατί θα είναι υποκείμενο του ρήματος της

δευτερεύουσας πρότασης)

Ιδιαίτερη περίπτωση αποτελεί η μετατροπή η ΝΟΘΟΣ ΑΦΑΙΡΕΤΙΚΗ ΑΠΟΛΥΤΗ ΧΡΟΝΙΚΗ

ΜΕΤΟΧΗ: o Οι νόθες αφαιρετικές απόλυτες μετοχές είναι όλες χρονικές μετοχές παθητικού παρακειμένου

(βλέπε πιο πάνω), ΟΜΩΣ :

o Κατά τη μετατροπή τους σε δευτερεύουσα πρόταση, ΤΟ ΡΗΜΑ ΤΗΣ ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΑΣ

ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΤΕΘΕΙ ΣΕ ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΗ ΦΩΝΗ, δηλαδή πρέπει να μετατρέψω τη σύνταξη από

παθητική σε ενεργητική.

o Το εννοούμενο ποιητικό αίτιο της μετοχής θα είναι υποκείμενο του ρήματος της πρότασης που θα

φτιάξω. Επειδή στη νόθο αφαιρετκή απόλυτο το εννοούμενο ποιητικό αίτιο συμπίπτει με το

υποκείμενο του ρήματος της πρότασης στην οποία βρίσκεται η μετοχή, δεν χρειάζεται να το

ξαναγράψω

ΤΟ ΥΠΟΚΕΙΜΕΝΟ ΤΗΣ ΜΕΤΟΧΗΣ (που είναι σε αφαιρετική) ΘΑ ΜΕΤΑΤΡΑΠΕΙ ΣΕ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ

ΤΟΥ ΡΗΜΑΤΟΣ ΣΕ ΑΙΤΙΑΤΙΚΗ (όπως κάνω στη μετατροπή από παθητική σε ενεργητική σύνταξη)


ΑΝΑΛΥΣΗ ΕΠΙΘΕΤΙΚΗΣ ΜΕΤΟΧΗΣ

Αναλύεται σε αναφορική πρόταση

είναι πάντα συνημμένη στον όρο που προσδιορίζει

η αντωνυμία qui, quae, quod τίθεται στην ονομαστική (σπάνια σε άλλο κατάλληλο τύπο) και στον αριθμό και

γένος του προσδιοριζόμενου όρου.(σπάνια σε άλλο κατάλληλο τύπο)

το ρήμα της αναφορικής πάντοτε στην Οριστική και στον κατάλληλο χρόνο βάσει του πίνακα.


ΚΕΙΜΕΝΟ 21


1. Tum Camillus, qui diu apud Ardeam in exilio fuerat propter Veientanam praedam non aequo iure divisam :

αναφορική μετοχή, δηλώνει το προτερόχρονο

Tum Camillus, qui diu apud Ardeam in exilio fuerat propter Veientanam praedam, quae non aequo iure

divisa erat

ΚΕΙΜΕΝΟ 23

2. ac marito persaepe interroganti, quid ageret puer, respondebat :επιθετική/αναφορική μετοχή, συνημμένη στο

marito, δηλώνει το σύγχρονο

ac marito, qui persaepe interrogabat, quid ageret puer, respondebat

3. cum lacrimae suae, diu cohibitae , vincerent prorumperentque, egrediebatur: αναφορική μετοχή συνημμένη

στο lacrimae, δηλώνει το προτερόχρονο

cum lacrimae suae, quae diu cohibitae erant, vincerent prorumperentque, egrediebatur:

ΚΕΙΜΕΝΟ 24

4. eique ab ostio Ennium quaerenti, ancilla dixisset: αναφορική μετοχή, συνημμένη στο ei(que), δηλώνει το

σύγχρονο

eique, qui ab ostio Ennium quaerebat, ancilla dixisset

ΚΕΙΜΕΝΟ 28

5. Aesopi nostri Licinus servus tibi notus Roma Athenas fugit.: αναφορική μετοχή συνημμένη στο servus,


Aesopi nostri Licinus servus, qui tibi notus est (erat), Roma Athenas fugit.

ΚΕΙΜΕΝΟ 29

6. homo quidam ei occurit corvum tenens : επιθετική/αναφορική (ή τροπική) μετοχή, συνημμένη στο homo,


ως αναφορική : homo quidam, qui corvum tenebat, ei occurit

ΚΕΙΜΕΝΟ 30

7. Quam ob rem accusatores non Asiae nomen Murenae obiecerunt …sed aliquod flagitium ac dedecus aut in

Asia (a Murena) susceptum aut ex Asia deportatum.: δύο αναφορικές μετοχές συνδεόμενες με το aut...aut,

συνημμένες στα flagitium ac dedecus

Quam ob rem accusatores non Asiae nomen Murenae obiecerunt … sed aliquod flagitium ac dedecus quod

aut in Asia (a Murena) susceptum aut ex Asia deportatum erat (est).

ΚΕΙΜΕΝΟ 31

8. Bello Latino T. Manlius consul, nobili genere natus, exercitui Romanorum praefuit: αναφορική μετοχή

συνημμένη στο T. Manlius, δηλώνει το προτερόχρονο

Bello Latino T. Manlius consul, qui nobili genere natus erat, exercitui Romanorum praefuit.

ΚΕΙΜΕΝΟ 36

9. Nam cum ad eum magnum pondus auri, publice missum, attulissent: αναφορική μετοχή, συνημμένη στο

pondus, δηλώνει το προτερόχρονο

Nam cum ad eum magnum pondus auri, quod publice missum erat, attulissent (δευτερεύουσα αναφορική

πρόταση+οριστική υπερσυντελίκου)

ΚΕΙΜΕΝΟ 38

10. dum aliqua vox congruens proposito audiretur.: αναφορική μετοχή συνημμένη στο vox, δηλώνει το

σύγχρονο

dum aliqua vox, quae congruebat proposito, audiretur.

ΚΕΙΜΕΝΟ 41

11. sermone abhinc multis annis iam obsoleto uteris : επιθετική/αναφορική μετοχή, συνημμένη στο sermone,


sermone, qui abhinc multis annis iam obsoletus est, uteris

ΚΕΙΜΕΝΟ 42

12. coniurationemque nascentem non credendo confirmaverunt: αναφορική ή χρονική μετοχή, συνημμένη στο

coniurationem, δηλώνει το σύγχρονο

ως αναφορική :

coniurationemque, quae nascebatur, non credendo confirmaverunt

ως χρονική :

coniurationemque, dum nascitur, non credendo confirmaverunt (dum+οριστική ενεστώτα, σύγχρονο-

συνεχιζόμενη πράξη)

coniurationemque, cum nasceretur, non credendo confirmaverunt (cum ιστορικός + υποτακτική παρατατικού,

σύγχρονο στο παρελθόν από ιστορικό χρόνο)

coniurationemque, cum nascebatur, non credendo confirmaverunt (cum καθαρά χρονικός+οριστική)

ΚΕΙΜΕΝΟ 45


13. epistulam conscriptam Graecis litteris mittit : αναφορική μετοχή, συνημμένη στο epistulam, δηλώνει το


epistulam, quae Graecis litteris conscripta erat (est), mittit

ΚΕΙΜΕΝΟ 46

14. Ut enim leges omnium salutem singulorum saluti anteponunt, sic vir bonus et sapiens et legibus parens

consulit…: αναφορική μετοχή συνημμένη στο vir

Ut enim leges omnium salutem singulorum saluti anteponunt, sic vir bonus et sapiens et qui legibus paret

consulit…

ΚΕΙΜΕΝΟ 49

15. non est hoc temerarium factum meum , sed certissimum indicium amoris mei erga te tale consilium

molientem : αναφορική μετοχή, συνημμένη στο te, δηλώνει το σύγχρονο

non est hoc temerarium factum meum , sed certissimum indicium amoris mei erga te, qui tale consilium

moliris(-re)

ΑΝΑΛΥΣΗ ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΗΣ ΜΕΤΟΧΗΣ

Στα κείμενά μας είναι όλες συνημένες

Εισαγωγή και εκφορά βάσει της θεωρίας :

1. Quod +Οριστική : αιτιολογία αντικειμενικά αποδεκτή

2. Quod +Υποτακτική : αιτιολογία υποκειμενική-υποθετική -ακολουθία χρόνων

3. Cum +Υποτακτική : αιτιολογία ως αποτέλεσμα εσωτερικής λογικής διεργασίας

Χρόνος και εκφορά βάσει του πίνακα

ΚΕΙΜΕΝΟ 21

1. quod illic appensum, civitati nomen dedit : αιτιολογική μετοχή, συνημμένη στο quod, δηλώνει το


quod id illic appensum erat (est), civitati nomen dedit (quod +οριστική, αιτιολογία αντικειμενικά αποδεκτή)

quod id illic appensum esset, civitati nomen dedit (quod +υποτακτική υπερσυντελίκου, προτερόχρονο στο

παρελθόν, αιτιολογία υποκειμενική-υποθετική)

cum id illic appensum esset, civitati nomen dedit (cum +υποτακτική υπερσυντελίκου, προτερόχρονο στο

παρελθόν, αιτιολογία ως αποτέλεσμα εσωτερικής λογικής διεργασίας)

ΚΕΙΜΕΝΟ 24

2. Tum Ennius indignatus quod Nasica tam aperte mentiebatur ... inquit: αιτιολογική μετοχή, συνημμένη στο

Ennius, δηλώνει το προτερόχρονο

Tum Ennius, quod indignatus erat (est), quod Nasica tam aperte mentiebatur ... inquit : (quod +οριστική,

αιτιολογία αντικειμενικά αποδεκτή)

Tum Ennius, quod indignatus esset, quod Nasica tam aperte mentiebatur ... inquit : (quod +υποτακτική,

αιτιολογία υποκειμενική-υποθετική)

Tum Ennius, cum indignatus esset, quod Nasica tam aperte mentiebatur ... inquit : (cum +υποτακτική,

αιτιολογία ως αποτέλεσμα εσωτερικής λογικής διεργασίας)

ΚΕΙΜΕΝΟ 27

3. Accius tragoediam suam ei desideranti legit.: αιτιολογική μετοχή, συνημμένη στο ei, δηλώνει το σύγχρονο

ως αιτιολογική μετοχή :

Accius tragoediam suam ei, quod (is) desiderabat, legit. (quod +οριστική, αιτιολογία πραγματική,

αντικειμενικά αποδεκτή)

Accius tragoediam suam ei, quod (is) desideraret, legit. (quod +υποτακτική, αιτιολογία υποκειμενική-

υποθετική)

Accius tragoediam suam ei, cum (is) desideraret, legit. (cum +υποτακτική, αιτιολογία ως αποτέλεσμα

εσωτερικής λογικής διεργασίας)

ΚΕΙΜΕΝΟ 31

4. Tum adulescens, viribus suis confisus et cupiditate pugnandi permotus, iniussu consulis in certamen ruit:

αιτιολογικές μετοχές συνημμένες στο adulescens, δηλώνουν το προτερόχρονο

Tum adulescens, quod viribus suis confisus erat et cupiditate pugnandi permotus erat, iniussu consulis in

certamen ruit; (quod +οριστική=αιτιολογία πραγματική, αντικειμενικά αποδεκτή)

Tum adulescens, quod viribus suis confisus esset et cupiditate pugnandi permotus esset, iniussu consulis in

certamen ruit; (quod +υποτακτική=αιτιολογία υποκειμενική, υποθετική)

Tum adulescens, cum viribus suis confisus esset et cupiditate pugnandi permotus esset, iniussu consulis in

certamen ruit; (cum +υποτακτική=αιτιολογία ως αποτέλεσμα εσωτερικής, λογικής διεργασίας)

ΚΕΙΜΕΝΟ 38


5. Tandem puella, longa mora standi fessa, rogavit materteram: αιτιολογική μετοχή, συνημμένη στο puella,

δηλώνει το προτερόχρονο-- κατά το σχολικό βιβλίο είναι επιρρηματικό κατηγορούμενο του τρόπου στο

puella

Tandem puella, quod longa mora standi fessa erat, rogavit materteram…(quod +οριστική, αιτιολογία

αντικειμενικά αποδεκτή)

Tandem puella, quod longa mora standi fessa esset, rogavit materteram…(quod +υποτακτική, αιτιολογία

υποκειμενική-υποθετική)

Tandem puella, cum longa mora standi fessa esset, rogavit materteram…(cum +υποτακτική, αιτιολογία ως

αποτέλεσμα εσωτερικής λογικής διεργασίας)

ΚΕΙΜΕΝΟ 42

6. quorum auctoritatem secuti multi, …dicerent: τροπική ή αιτιολογική μετοχή, συνημμένη στο multi, δηλώνει

το προτερόχρονο

ως τροπική δεν μετατρέπεται σε πρόταση

ως αιτιολογική :

multi, quod eorum auctoritatem secuti erant, …dicerent (quod+οριστική, αιτιολογία πραγματική)

multi, quod eorum auctoritatem secuti essent, …dicerent (quod+υποτακτική, αιτιολογία υποκειμενική)

multi, cum eorum auctoritatem secuti essent, …dicerent (cum+ υποτακτική, αιτιολογία ως αποτέλεσμα

εσωτερικής-λογικής διεργασίας)

ΚΕΙΜΕΝΟ 45

7. Gallus, periculum veritus, constituit : αιτιολογική μετοχή, συνημμένη στο υποκείμενο Gallus, δηλώνει το


Gallus, quod periculum veritus erat, constituit (quod +οριστική, αιτιολογία πραγματική, αντικειμενικά

αποδεκτή)

Gallus, quod periculum veritus esset, constituit (quod +υποτακτική, αιτιολογία υποκειμενική)

Gallus, cum periculum veritus esset, constituit (cum+υποτακτική, αιτιολογία ως αποτέλεσμα εσωτερικής

λογικής διεργασίας)

ΚΕΙΜΕΝΟ 48

8. Sertorius omnibus persuasit cervam, instinctam numine Dianae, conloqui secum: αιτιολογική μετοχή,

συνημμένη στο cervam, δηλώνει το προτερόχρονο

Sertorius omnibus persuasit cervam, quod instincta erat numine Dianae, conloqui secum (quod+οριστική,

αιτιολογία πραγματική, αντικειμενικά αποδεκτή)

Sertorius omnibus persuasit cervam, quod instincta esset numine Dianae, conloqui secum (quod+υποτακτική,

αιτιολογία υποκειμενική)

Sertorius omnibus persuasit cervam, cum instincta esset numine Dianae, conloqui secum (cum+υποτακτική,

αιτιολογία ως αποτέλεσμα εσωτερικής - λογικής διεργασίας)

ΚΕΙΜΕΝΟ 49

9. eoque velut forte elapso se vulneravit: αιτιολογική μετοχή, συνημμένη στο eo, δηλώνει αιτιολογία

υποκειμενική-υποθετική, συνοδευόμενη από το velut, που τονίζει το υποκειμενικό περιεχόμενο της

αιτιολογίας, δηλώνει το προτερόχρονο.

eoque, quod velut forte elapsus esset, se vulneravit. (quod+υποτακτική, αιτιολογία υποκειμενική-υποθετική)

κατ’ άλλη άποψη η μτχ. elapso είναι επιθετική (ενώ το velut forte είναι βραχυλογική έκφραση που δηλώνει

παραβολή και λανθάνει παραβολική υποθετική πρόταση). Η ανάλυσή της ως επιθετικής μετοχής θα έχει ως εξής :

eoque, qui velut forte elapsus erat, se vulneravit.

10. vocatus : χρονική – αιτιολογική μετοχή, συνημμένη στο Brutus, δηλώνει το προτερόχρονο

ως αιτιολογική :

Clamore deinde ancillarum in cubiculum, quod vocatus est, Brutus ad eam obiurgandam venit

(quod+οριστική, αιτιολογία πραγματική, αντικειμενικά αποδεκτή)

Clamore deinde ancillarum in cubiculum, quod vocatus esset, Brutus ad eam obiurgandam venit

(quod+υποτακτική, αιτιολογία υποκειμενική-υποθετική)

Clamore deinde ancillarum in cubiculum, cum vocatus esset, Brutus ad eam obiurgandam venit (cum

αιτιολογικός+υποτακτική, αιτιολογία ως αποτέλεσμα εσωτερικής διεργασίας)

ΑΝΑΛΥΣΗ ΕΝΑΝΤΙΩΜΑΤΙΚΗΣ ΜΕΤΟΧΗΣ

Στα κείμενά μας συναντάμε μόνο μία συνημμένη

Etsi + Οριστική

Χρόνος βάσει του πίνακα


ΚΕΙΜΕΝΟ 21

1. Tum Camillus absens dictator est factus : εναντιωματική μετοχή, δηλώνει το σύγχρονο

etsi aberat

ΑΝΑΛΥΣΗ ΧΡΟΝΙΚΗΣ ΜΕΤΟΧΗΣ

1.ΑΝΑΛΥΣΗ ΧΡΟΝΙΚΗΣ ΜΕΤΟΧΗΣ ΕΝΕΣΤΩΤΑ (ΣΥΓΧΡΟΝΟ )

Στα κείμενά μας συναντάμε 6 και είναι όλες συνημμένες.

Αναλύουμε με τους εξής τρόπους :

dum+ Οριστική Ενεστώτα : συνεχιζόμενη πράξη στη διάρκεια της οποίας συμβαίνει μια άλλη πράξη

cum ιστορικός+υποτακτική Παρατατικού (σύγχρονο στο παρελθόν), μόνο από ιστορικό χρόνο

[Cum καθαρά χρονικός +οριστική]

ΚΕΙΜΕΝΟ 21

1. is Gallos iam abeuntes secutus est: χρονική μετοχή, δηλώνει το σύγχρονο

is Gallos, dum iam abeunt, secutus est (+οριστική ενεστώτα-σύγχρονο, συνεχιζόμενη πράξη στη διάρκεια

της οποίας συμβαίνει μια άλλη πράξη)

is Gallos, cum iam abirent, secutus est (Cum ιστορικός-διηγηματικός+ υποτακτική παρατατικού, σύγχρονο

στο παρελθόν)

is Gallos, cum iam abibant, secutus est (Cum καθαρά χρονικός +οριστική, σύγχρονο στο παρελθόν)

ΚΕΙΜΕΝΟ 25

2. Cato ... ostendensque patribus inquit : χρονική μετοχή (ή τροπική), συνημμένη στο Cato, δηλώνει το

σύγχρονο

Cato, dum ostendit patribus, inquit (dum+οριστική ενεστώτα=σύγχρονο, συνεχιζόμενη πράξη)

Cato, cum ostenderet patribus, inquit (cum ιστορικός+υποτακτική=σύγχρονο στο παρελθόν)

Cato, cum ostendebat, inquit (cum καθαρά χρονικός)

ΚΕΙΜΕΝΟ 28

3. vel Epheso rediens tecum deduc : χρονική μετοχή συνημμένη στο υποκείμενο του ρ. tu

dum Epheso redis, tecum deduc (dum+οριστική ενεστώτα, σύγχρονο)

cum Epheso redis, tecum deduc (cum καθαρά χρονικός+οριστική)

(ο cum ιστορικός-διηγηματικός δεν είναι δυνατόν να χρησιμοποιηθεί, γιατί δεν είναι διήγηση του

παρελθόντος)

ΚΕΙΜΕΝΟ 42

4. coniurationemque nascentem non credendo confirmaverunt : αναφορική (ή χρονική) μετοχή, συνημμένη στο

coniurationem, δηλώνει το σύγχρονο

ως χρονική :

coniurationemque, dum nascitur, non credendo confirmaverunt (dum+οριστική ενεστώτα, σύγχρονο-

συνεχιζόμενη πράξη)

coniurationemque, cum nasceretur, non credendo confirmaverunt (cum ιστορικός + υποτακτική παρατατικού,


coniurationemque, cum nascebatur, non credendo confirmaverunt (cum καθαρά χρονικός+οριστική)

ΚΕΙΜΕΝΟ 43

5. Non tibi ingredienti fines patriae ira cecidit? : χρονική μετοχή, συνημμένη στο tibi, δηλώνει το σύγχρονο

Non tibi, dum ingrederis (-re) fines patriae, ira cecidit? (dum+οριστική Ενεστώτα, σύγχρονο-συνεχιζόμενη

πράξη)

Non tibi, cum ingrediebaris (-re) fines patriae, ira cecidit? (cum καθαρά χρονικός+οριστική παρατατικού)

Non tibi, cum ingredereris (-re) fines patriae, ira cecidit? (cum ιστορικός + υποτακτική παρατατικού,


ΚΕΙΜΕΝΟ 44

6. Hoc est quod Tarquinium dixisse ferunt exulantem.: χρονική μετοχή, συνημμένη στο Tarquinium, δηλώνει

το σύγχρονο

Hoc est quod Tarquinium dixisse ferunt, dum exulat. (dum+οριστική ενεστώτα, σύγχρονο, συνεχιζόμενη

πράξη)

Hoc est quod Tarquinium dixisse ferunt, cum exulabat. (cum καθαρά χρονικός+οριστική)

(ο cum ιστορικός-διηγηματικός δεν είναι δυνατόν να χρησιμοποιηθεί, γιατί δεν είναι διήγηση του

παρελθόντος)


2.ΑΝΑΛΥΣΗ ΧΡΟΝΙΚΗΣ ΜΕΤΟΧΗΣ ΠΑΘΗΤΙΚΟΥ ΠΑΡΑΚΕΙΜΕΝΟΥ = ΠΡΟΤΕΡΟΧΡΟΝΟ

Χρησιμοποιούμε τους παρακάτω τρόπους :

Cum ιστορικός-διηγηματικός+ υποτακτική υπερσυντελίκου

postquam+οριστική παρακειμένου

[Cum καθαρά χρονικός +οριστική]

Διακρίνουμε ειδικότερα τις παρακάτω περιπτώσεις :

2.α. ΑΝΑΛΥΣΗ ΣΥΝΗΜΜΕΝΗΣ ΧΡΟΝΙΚΗΣ ΜΕΤΟΧΗΣ ΠΑΘΗΤΙΚΟΥ ΠΑΡΑΚΕΙΜΕΝΟΥ Στα κείμενά μας συναντάμε τις παρακάτω 4 περιπτώσεις.

ΚΕΙΜΕΝΟ 21

1. unde tamen rogatus reversus est : χρονική μετοχή, δηλώνει το προτερόχρονο

unde tamen, cum rogatus esset, reversus est (Cum ιστορικός-διηγηματικός+ υποτακτική υπερσυντελίκου,

προτερόχρονο στο παρελθόν)

unde tamen, postquam rogatus est (erat), reversus est (Postquam+οριστική παρακειμένου, προτερόχρονο)

unde tamen, cum rogatus est (erat), reversus est (Cum καθαρά χρονικός +οριστική)

ΚΕΙΜΕΝΟ 40

2. solus Quintus Mucius Scaevola augur de hac re interrogatus sententiam dicere noluit : χρονική μετοχή,

συνημμένη στο υποκείμενο Quintus Mucius Scaevola, δηλώνει το προτερόχρονο.

solus Quintus Mucius Scaevola augur, cum de hac re interrogatus esset, sententiam dicere noluit. (cum

ιστορικός +υποτακτική υπερσυντελίκου, προτεροχρονο στο παρελθόν)

solus Quintus Mucius Scaevola augur, postquam de hac re interrogatus est, sententiam dicere noluit.

(postquam+οριστική παρακειμένου, προτερόχρονο)

solus Quintus Mucius Scaevola augur, postquam de hac re interrogatus est (erat), sententiam dicere noluit.

(cum καθαρά χρονικός+οριστική)

ΚΕΙΜΕΝΟ 48

3. Cum cerva, emissa a servo, in cubiculum Sertorii introrupisset : χρονική μετοχή, συνημμένη στο cerva,


Cum cerva, postquam emissa est a servo, in cubiculum Sertorii introrupisset (postquam+οριστική

παρακειμένου, προτερόχρονο)

Cum cerva, cum emissa esset a servo, in cubiculum Sertorii introrupisset(cum ιστορικός+υποτακτική

υπερσυντελίκου από ιστορικό χρόνο, προτερόχρονο στο παρελθόν)

Cum cerva, cum emissa erat a servo, in cubiculum Sertorii introrupisset(cum καθαρά χρονικός+οριστική)

ΚΕΙΜΕΝΟ 49

4. Clamore deinde ancillarum in cubiculum vocatus Brutus ad eam obiurgandam venit : χρονική μετοχή,

συνημμένη στο Brutus, δηλώνει το προτερόχρονο

Clamore deinde ancillarum in cubiculum, postquam vocatus est, Brutus ad eam obiurgandam venit

(postquam+οριστική παρακειμένου, προτερόχρονο)

Clamore deinde ancillarum in cubiculum, cum vocatus esset, Brutus ad eam obiurgandam venit (cum

ιστορικός+υποτακτική υπερσυντελίκου, προτερόχρονο στο παρελθόν)

Clamore deinde ancillarum in cubiculum, cum vocatus est, Brutus ad eam obiurgandam venit (cum καθαρά

χρονικός+οριστική)

2.β..ΑΝΑΛΥΣΗ ΝΟΘΟΥ ΑΦΑΙΡΕΤΙΚΗΣ ΑΠΟΛΥΤΟΥ ΧΡΟΝΙΚΗΣ ΜΕΤΟΧΗΣ ΠΑΘΗΤΙΚΟΥ

ΠΑΡΑΚΕΙΜΕΝΟΥ

πάντα μετοχή παθητικού παρακειμένου και δηλώνει το προτερόχρονο.

κατά τη μετατροπή η σύνταξη πρέπει να μετατραπεί σε ενεργητική, ως εξής :

το υποκείμενο του ρήματος της πρότασης (που συμπίπτει με το εννοούμενο ποιητικό αίτιο της μετοχής)

θα είναι και το υποκείμενο του ρήματος της χρονικής πρότασης (δεν χρειάζεται να το ξαναγράψουμε)

το ρήμα της χρονικής πρότασης θα είναι σε ενεργητική φωνή (προσοχή στο πρόσωπο με βάση το

καινούργιο υποκείμενο)

το υποκείμενο της μετοχής θα μετατραπεί σε αντικείμενο του ρήματος της χρονικής πρότασης (σε

αιτιατική)

Χρησιμοποιούμε :

Cum ιστορικός-διηγηματικός+ υποτακτική υπερσυντελίκου

postquam+οριστική παρακειμένου


Ο cum καθαρά χρονικός+οριστική λιγότερο αποδεκτός, γι’ αυτό και τίθεται σε αγκύλες.

Στα κείμενά μας συναντάμε τις παρακάτω 7 περιπτώσεις :

ΚΕΙΜΕΝΟ 21

1. Galli ..., deletis legionibus Romanorum, everterunt urbem Romam...: νόθος αφαιρετική απόλυτος χρονική

μετοχή, δηλώνει το προτερόχρονο (>>ενεργητική σύνταξη)

Cum Galli delevissent legiones Romanorum, everterunt urbem Romam (Cum ιστορικός-διηγηματικός+

υποτακτική υπερσυντελίκου, προτερόχρονο στο παρελθόν)

Postquam Galli deleverunt legiones Romanorum, everterunt urbem Romam (Postquam+οριστική


[Cum Galli deleverunt (ή και deleverant) legiones Romanorum, everterunt urbem Romam (Cum καθαρά

χρονικός +οριστική)]

2. (Camillus) quibus interemptis aurum omne recepit : νόθος αφαιρετική απόλυτος χρονική μετοχή, δηλώνει το


(Camillus) cum eos interemisset, aurum omne recepit (Cum ιστορικός-διηγηματικός+ υποτακτική

υπερσυντελίκου, προτερόχρονο στο παρελθόν)

(Camillus) postquam eos interemit, aurum omne recepit (Postquam+οριστική παρακειμένου, προτερόχρονο)

[(Camillus) cum eos interemit (ή και interemerat), aurum omne recepit (Cum καθαρά χρονικός +οριστική)]

ΚΕΙΜΕΝΟ 29

3. Audita salutatione, Caesar dixit : νόθος αφαιρετική απόλυτος, χρονική μετοχή, δηλώνει το προτερόχρονο.

(ενεργητική σύνταξη)

Cum salutationem audivisset, Caesar dixit(cum ιστορικός +υποτακτική υπερσυντελίκου, προτερόχρονο στο

παρελθόν)

Postquam salutationem audivit, Caesar dixit (postquam+οριστική παρακειμένου, προτερόχρονο)

[Cum salutationem audivit (ή και audiverat), Caesar dixit (cum καθαρά χρονικός+οριστική)]

ΚΕΙΜΕΝΟ 34

4. praedones abiectis armis ianuae appropinquaverunt: νόθος αφαιρετική απόλυτος, χρονική μετοχή, δηλώνει το

προτερόχρονο. (>>ενεργητική σύνταξη)

praedones, cum arma abiecissent, ianuae appropinquaverunt (cum ιστορικός +υποτακτική, προτερόχρονο)

praedones, postquam arma abiecerunt, ianuae appropinquaverunt (postquam+οριστική παρακειμένου,

προτερόχρονο)

[praedones, cum arma abiecerunt (ή και ), ianuae appropinquaverunt (cum καθαρά χρονικός+οριστική)]

ΚΕΙΜΕΝΟ 40

5. Sulla, occupata urbe, senatum armatus coegerat : νόθος αφαιρετική απόλυτος, χρονική μετοχή, δηλώνει το

προτερόχρονο. (ενεργητική σύνταξη)

Sulla, cum urbem occupavisset, senatum armatus coegerat. (cum ιστορικός +υποτακτική υπερσυντελίκου,

προτερόχρονο στο παρελθόν)

Sulla, postquam urbem occupavit, senatum armatus coegerat. (postquam+οριστική παρακειμένου,


[Sulla, cum urbem occupavit (ή και occupaverat), senatum armatus coegerat. (cum καθαρά

χρονικός+οριστική)]

ΚΕΙΜΕΝΟ 47

6. Hac re audita Augustus voluit filiam deterrere quominus id faceret : νόθος αφαιρετική απόλυτος, χρονική

μετοχή(ενν. ποιητικό αίτιο ab Augusto->>> ενεργητική σύνταξη)

Cum hanc rem audivisset, Augustus voluit filiam deterrere quominus id faceret (cum ιστορικός+ υποτακτική

υπερσυντελίκου, προτερόχρονο από ιστορικό χρόνο)

Postquam hanc rem audivit, Augustus voluit filiam deterrere quominus id faceret (postquam+οριστική


[Cum hanc rem audivit (ή και audiverat), Augustus voluit filiam deterrere quominus id faceret (cum

καθαρά χρονικός+οριστική)]

ΚΕΙΜΕΝΟ 48

7. Sertorius, admissis amicis in cubiculum suum, dixit eis : νόθος αφαιρετική απόλυτος χρονική μετοχή,



Sertorius, postquam admisit amicos in cubiculum suum, dixit eis (postquam+οριστική παρακειμένου,


Sertorius, cum admisisset amicos in cubiculum suum, dixit eis (cum ιστορικός+υποτακτική υπερσυντελίκου

από ιστορικό χρόνο, προτερόχρονο στο παρελθόν)

[Sertorius, cum admiserat (ή και )amicos in cubiculum suum, dixit eis (cum καθαρά χρονικός+οριστική)]

2.γ.ΑΝΑΛΥΣΗ ΓΝΗΣΙΑΣ ΑΦΑΙΡΕΤΙΚΗΣ ΑΠΟΛΥΤΟΥ ΧΡΟΝΙΚΗΣ ΜΕΤΟΧΗΣ ΠΑΘΗΤΙΚΟΥ

ΠΑΡΑΚΕΙΜΕΝΟΥ Στα κείμενά μας απαντάται μία στα κείμενά μας : occiso, κείμ. 23

η σύνταξη παραμένει παθητική

Το υποκείμενο της μετοχής τρέπεται σε υποκείμενο του ρήματος (σε ονομαστική).

ΚΕΙΜΕΝΟ 23

1. occiso Scriboniano, Romam trahebatur : γνήσια αφαιρετική απόλυτη χρονική μετοχή, δηλώνει το


Cum Scribonianus occisus esset, Romam trahebatur. (Cum ιστορικός-διηγηματικός+ υποτακτική)

Postquam Scribonianus occisus est (erat) , Romam trahebatur. (Postquam+οριστική παρακειμένου)

cum Scribonianus occisus est (erat) , Romam trahebatur. (Cum καθαρά χρονικός +οριστική)

ΑΝΑΛΥΣΗ ΥΠΟΘΕΤΙΚΗΣ ΜΕΤΟΧΗΣ

Στα κείμενά μας είναι μία και μοναδική και μάλιστα γνήσια (ή κατ’ άλλους νόθος) αφαιρετική απόλυτος.

Μετατρέπεται έτσι :

ΚΕΙΜΕΝΟ 45

Curat et providet ne, intercepta epistula, nostra consilia ab hostibus cognoscantur : γνήσια αφαιρετική απόλυτος

υποθετική μετοχή.

Curat et providet ne, si epistula intercepta sit, nostra consilia ab hostibus cognoscantur .

(υποθετικός λόγος εξαρτημένος από το providet. Πρόκειται για ανοιχτή υπόθεση στο μέλλον με υπόθεση

προτερόχρονη της απόδοσης. Βλέπε οπωσδήποτε στους εξαρτημένους υποθετικούς λόγους)

ΙΔΙΟΜΟΡΦΗ ΑΦΑΙΡΕΤΙΚΗ ΑΠΟΛΥΤΟΣ, σελ. 19

ΙΔΙΟΜΟΡΦΗ ΑΦΑΙΡΕΤΙΚΗ ΑΠΟΛΥΤΟΣ

αποτελείται από ένα όνομα προσώπου και ένα ουσιαστικό που δηλώνει κάποια ιδιότητά του (αξίωμα, ηλικία,

επάγγελμα κλπ) τα οποία τίθενται σε αφαιρετική πτώση.

Το όνομα προσώπου θεωρείται «υποκείμενο»και το ουσιαστικό που ακολουθεί «κατηγορηματικός

προσδιορισμός». Η ιδιόμορφη αφαιρετική απόλυτη προκύπτει εξαιτίας της έλλειψης μετοχής ενεστώτα του ρήματος sum.

Αντίστοιχες εκφράσεις στα αρχαία ελληνικά περιλαμβάνουν μετοχή του εἰμί σε γενική απόλυτη : τοῦ

Περικλέους στρατηγοῦ ὄντος

ΑΝΑΛΥΣΗ ΤΗΣ ΙΔΙΟΜΟΡΦΗΣ ΑΦΑΙΡΕΤΙΚΗΣ ΑΠΟΛΥΤΟΥ ΣΕ ΧΡΟΝΙΚΗ ΠΡΟΤΑΣΗ

Η ιδιόμορφη αφαιρετική απόλυτος δηλώνει συνήθως χρόνο, γι’ αυτό και αναλύεται σε χρονική πρόταση που

δηλώνει το σύγχρονο με τον Cum ιστορικό-διηγηματικό+ υποτακτική παρατατικού (σύγχρονο στο παρελθόν)

[ή και τον Cum καθαρά χρονικό+ οριστική ]

ΚΕΙΜΕΝΟ 21

1. Brenno duce : ιδιόμορφη αφαιρετική απόλυτος που δηλώνει χρόνο

cum Brennus dux esset (Cum ιστορικός-διηγηματικός+ υποτακτική παρατατικού, σύγχρονο στο παρελθόν)

[cum Brennus dux erat (Cum καθαρά χρονικός+ οριστική παρατατικού)]

ΚΕΙΜΕΝΟ 30

2. patre imperatore : ιδιόμορφη αφαιρετική απόλυτος που δηλώνει χρόνο

cum pater imperator esset (Cum ιστορικός-διηγηματικός+ υποτακτική παρατατικού, σύγχρονο στο

παρελθόν)

[cum pater imperator erat (Cum καθαρά χρονικός+ οριστική παρατατικού)]

ΠΟΙΗΤΙΚΟ ΑΙΤΙΟ –ΠΑΘΗΤΙΚΗ ΣΕ ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΗ ΚΑΙ ΑΝΤΙΣΤΡΟΦΑ, σελ. 20

ΤΟ ΠΟΙΗΤΙΚΟ ΑΙΤΙΟ

a / ab +αφαιρετική

(για έμψυχο)

Catilina ab Antonio interfectus est.(=ο Κατιλίνας από

τον Αντώνιο φονεύθηκε.)

Huic Arria funus ita paravit, ut ignoraretur a marito.(=σε

αυτόν η Αρρία ετοίμασε την κηδεία έτσι, ώστε να

αγνοείται από τον σύζυγο.)

απλή αφαιρετική

(για άψυχο)

Horum vocibus ac timore paulatim etiam ii, qui …,

perturbabantur.(=από αυτών τις φωνές και από τον

φόβο σιγά σιγά ακόμα και αυτοί που …., ταράζονταν.)

Δοτική του ενεργούντος προσώπου (όταν το ρήμα είναι της παθητικής περιφραστικής

συζυγίας ή

σπανιότερα συντελικού χρόνου)

Aesopi nostri Licinus servus tibi notus …. (= Ο

υπηρέτης του φίλου μας του Αισώπου ο Λίκινος, που

σου είναι γνωστός …)

Omnia sunt excitanda tibi uni...(=Όλα πρέπει να

αποκατασταθούν από εσένα μόνο…)

ΜΕΤΑΤΡΟΠΗ ΤΗΣ ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΗΣ ΣΥΝΤΑΞΗΣ ΣΕ ΠΑΘΗΤΙΚΗ

Το υποκείμενο του ενεργητικού ρήματος θα γίνει ποιητικό αίτιο (a ή ab + αφαιρετική για έμψυχο, απλή

αφαιρετική για άψυχο)

Το άμεσο αντικείμενο του ενεργητικού ρήματος θα γίνει υποκείμενο του παθητικού ρήματος (σε

ονομαστική). Το τυχόν έμμεσο αντικείμενο δεν μεταβάλλεται.

Το ενεργητικό ρήμα θα μετατραπεί σε παθητικό ρήμα στον ίδιο χρόνο και έγκλιση. Προσοχή στο

πρόσωπο του ρήματος : το υποκείμενο έχει αλλάξει.

ΠΡΟΣΟΧΗ : facio >>> fio


ΚΕΙΜΕΝΟ 21

1. Camillus aurum omne recepit. = A Camillo aurum omne receptum est.

ΚΕΙΜΕΝΟ 23

2. Huic Arria funus ita paravit. = Huic ab Arria funus ita paratum est.

ΜΕΤΑΤΡΟΠΗ ΤΗΣ ΠΑΘΗΤΙΚΗΣ ΣΥΝΤΑΞΗΣ ΣΕ ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΗ

Η μετατροπή γίνεται αντίστροφα. Προσοχή στο πρόσωπο του ρήματος : το υποκείμενο έχει αλλάξει.

Αν δεν υπάρχει ποιητικό αίτιο εννοείται από τα συμφραζόμενα.

ΠΡΟΣΟΧΗ : fio >>> facio


ΚΕΙΜΕΝΟ 48

1. Cerva alba eximiae pulchritudinis Sertorio a Lusitano quodam dono data erat. = Cervam albam eximiae

pulchritudinis Sertorio Lusitanus quidam dono dederat.

ΚΕΙΜΕΝΟ 42

2. …qui non videat coniurationem esse factam (a Catilina/ab eo)... = …qui non videat Catilinam/eum

coniurationem fecisse

ΑΠΑΓΟΡΕΥΣΗ, σελ. 21

Η ΑΠΑΓΟΡΕΥΣΗ

ne + υποτακτική

παρακειμένου (ή

ενεστώτα)

αντί του ne μπορεί να

υπάρχουν και άλλες

αρνητικές λέξεις όπως

nemo, nihil κλπ.

Ne credideris eum.(=να μη τον πιστεύεις)

Neminem credideritis patriae consulturum

esse.(=να μην πιστεύετε ότι κανείς θα

φροντίσει για την πατρίδα)

noli / nolite + τελικό

απαρέμφατο ενεστώτα

για το β΄ ενικό / πληθυντικό

πρόσωπο

Noli spectare quanti homo sit.(=μη σε

απασχολήσει πόσο κοστίζει ο άνθρωπος)

Opibus urbis nolite confidere.(=στις δυνάμεις

της πόλης μην έχετε εμπιστοσύνη)

ΜΕΤΑΤΡΟΠΗ ΑΠΑΓΟΡΕΥΣΗΣ

Μπορεί να ζητηθεί :

Α. η μετατροπή μιας απαγόρευσης σε απαγόρευση με τον άλλο τρόπο εκφοράς ή

Β. η μετατροπή μιας προστακτικής σε απαγόρευση (και με τους δυο τρόπους)

Γ. η μετατροπή μιας απαγόρευσης σε προτροπή (δηλαδή η άρση της απαγόρευσης – στην περίπτωση αυτή

χρησιμοποιούμε προστακτική ή προτρεπτική υποτακτική, αφαιρώντας τυχόν αρνητικές λέξεις ή αντικαθιστώντας

τις με καταφατικές)


ΚΕΙΜΕΝΟ 24

1. Acippe nunc quid postea Nasic fecerit =ne acceperis, noli accipere.

ΚΕΙΜΕΝΟ 25

2. α) nolite confidere = ne confisi sitis

β) Neminem credideritis patriae consulturum esse =Nolite credere aliquem consulturum esse

3. προτροπή :

α) nolite confidere =confidite / confidatis

β) Neminem credideritis patriae consulturum esse =aliquem credite... / aliquem credatis

4. απαγόρευση:

α) cavete periculum =ne caveritis... / nolite cavere...

β) tutamini patriam = ne tutati sitis / nolite tutari...

γ) Fiduciam, quae nimia vobis est, deponite =ne deposueritis / nolite deponere

δ) Mementote rem publicam in extremo discrimine quondam fuisse! =ne memineritis / nolite meminisse

ΚΕΙΜΕΝΟ 28

5. Noli spectare quanti homo sit. =ne spectaveris , προτροπή= specta / spectes

6. απαγόρευση:

α) Tu, hominem investiga = noli investigare / ne investigaveris

β) Romam mitte = noli mittere / ne miseris

γ) Epheso rediens tecum deduc=noli deducere / ne deduxeris

ΚΕΙΜΕΝΟ 31

7. Congrediamur : απαγόρευση στο ίδιο πρόσωπο =ne congressi simus β) στο β΄πληθυντικό πρόσωπο =nolite

congredi / ne congressi sitis

ΚΕΙΜΕΝΟ 32

8. Quas ego semper mihi proponebam : προτροπή στο β΄πληθυντικό πρόσωπο = proponite / proponatis

απαγόρευση στο β΄ ενικό πρόσωπο =noli proponere / ne proposueris

ΚΕΙΜΕΝΟ 34

9. Praedones ianuae appropinquaverunt : προτροπή =appropinquent

απαγόρευση =ne appropinquaverint

ΚΕΙΜΕΝΟ 36

ΑΠΑΓΟΡΕΥΣΗ, σελ. 22

10. απαγόρευση

α) narrate Samnitibus Manium Curium...=ne narraveritis / nolite narrare

β) mementote me nec acie vinci nec pecunia corrumpi posse =ne memineritis / nolite meminisse

ΚΕΙΜΕΝΟ 38

11. puella …rogavit materteram, ut sibi paulisper loco cederet : α) στον ευθύ λόγο =mihi paulisper loco cede. β)

απαγόρευση =ne mihi (paulisper) loco cesseris / noli mihi (paulisper) loco cedere

ΚΕΙΜΕΝΟ 41

12. απαγόρευση και με τους δύο τρόπους στα παρακάτω αποσπάσματα :

α) Sic ergo … vive =noli vivere / ne vixeris

β) sic loquere = noli loqui / ne locutus sis

γ) habe semper in memoria et in pectore = ne habueris / noli habere

δ) sic fugias verbum insolens atque inauditum= ne fugeris / noli fugere

ΚΕΙΜΕΝΟ 45

13. α) Tum quidam ex equitibus Gallis persuadet ut ad Ciceronem epistulam deferat. στον ευθύ= defer /

απαγόρευση=ne detuleris / noli deferre

β) Legatum monet ut , si adire non possit, epistulam ad amentum tragulae adliget et intra castra abiciat.

στον ευθύ= adliga et abice / απαγόρευση=ne adligaveris et abieceris/ noli adligare et abicere

γ) milites adhortatur ut salutem sperent.

στον ευθύ= milites, salutem sperate. / απαγόρευση= milites, ne salutem speraveritis./ milites, nolite salutem

sperare

ΚΕΙΜΕΝΟ 48

14. α) Sertorius eum iussit tacere.

στον ευθύ= tace / απαγόρευση=ne tacueris/ noli tacere

β) Praeterea praecepit ut eam postero die repente in eum locum emitteret, in quo ipse cum amicis futurus esset.

στον ευθύ= emitte/ απαγόρευση=ne emiseris/ noli emittere

Β΄ ΟΡΟΣ ΣΥΓΚΡΙΣΗΣ, σελ. 23

Ο Β΄ ΟΡΟΣ ΣΥΓΚΡΙΣΗΣ

απλή αφαιρετική 1. Tum adulescens fortior hoste...(=τότε ο νεαρός, δυνατότερος από τον

εχθρό…)

quam + ομοιόπτωτα προς

τον α΄όρο

2. ...ut nihil ei gratius possit esse quam recuperatio fugitivi.(=ώστε

τίποτε δεν θα μπορούσε να είναι πιο ευχάριστο γι’συτόν από την

επανάκτηση του δραπέτη)

ΜΕΤΑΤΡΟΠΗ ΤΟΥ Β΄ ΟΡΟΥ ΣΥΓΚΡΙΣΗΣ

Μπορεί να ζητηθεί μετατροπή του ενός στον άλλο τρόπο.

ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ (υπογραμμισμένος ο α΄ όρος της σύγκρισης)

ΚΕΙΜΕΝΟ 28

1. ut nihil ei gratius possit esse quam recuperatio fugitivi = recuperatione

ΚΕΙΜΕΝΟ 31

2. et (adulescens) fortior hoste, hasta eum transfixit = quam hostis

ΚΕΙΜΕΝΟ 36

3. narrate Samnitibus Manium Curium malle locupletibus imperare quam ipsum fieri locupletem= δεν

μετατρέπεται

ΚΕΙΜΕΝΟ 37

4. etsi ego clamabam nihil esse bello civili miserius =quam bellum civile

5. sed nihil miserius (est) quam ipsa victoria =ipsa victoria

ΚΕΙΜΕΝΟ 40

6. Curius et Fabricius, antiquissimi viri, et his antiquiores Horatii plane ac dilucide cum suis locuti sunt =quam

hi

ΚΕΙΜΕΝΟ 46

7. sic vir bonus et sapiens et legibus parens consulit utilitati omnium plus quam (utilitati) unius alicuius aut

suae = utilitate

8. Nec magis vituperandus est proditor patriae quam proditor communis utilitatis, aut communis salutis (quam )

desertor propter suam utilitatem et salutem = proditore…aut desertore

9. quod decet cariorem nobis esse patriam quam nosmet ipsos =(a) nobismet ipsis

ΧΡΟΝΟΣ, σελ. 24

Ο ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ

Πότε αφαιρετική

10. Cato attulit quodam die in curiam ficum

praecocem (=Ο Κάτων έφερε μια μέρα στο

βουλευτήριο ένα πρώιμο σύκο)

Χρονική

διάρκεια αιτιατική

11. paucos menses pro libero fuit(=για λίγους μήνες

έζησε σαν ελεύθερος)

μετά

Post (πρόθεση) + αιτιατική 12. Post paucos dies (=Μετά από λίγες μέρες)

Post (επίρρημα) + αφαιρετική

του μέτρου ή της διαφοράς

13. Paucis post diebus (=Μετά από λίγες μέρες)

14. Post meridiem (p.m.) (=Μετά μεσημβρίαν -μ.μ.)

πριν Ante + αιτιατική 15. Ante meridiem (a.m.) (=πρό μεσημβρίας-π.μ.)

ΜΕΤΑΤΡΟΠΗ ΤΟΥ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΥ ΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ


αντικατάσταση του προσδιορισμού post+αιτιατική με τον προσδιορισμό post+αφαιρετική και το αντίστροφο

αντικατάσταση του προσδιορισμού του «μετά» με προσδιορισμό του «πριν» (ante+ αιτιατική)


KEIMENO 24

1. Paucis post diebus = post paucos dies

ΚΕΙΜΕΝΟ 29

2. post victoriam Actiacam : α) «πριν» =ante victoriam Actiacam β) να αναδιατυπωθεί η φράση αφού

αντικατασταθεί ο επιθετικός προσδιορισμός με προσδιορισμό της στάσης σε τόπο (Actium : όνομα πόλης) post

victoriam Actii (=γενική της στάσης σε τόπο=στο Άκτιο )

ΚΕΙΜΕΝΟ 45

3. tertio post die =post tertium diem

ΤΟΠΟΣ, σελ. 25

Ο ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΤΟΠΟΥ

Ο προσδιορισμός του τόπου εκφέρεται απρόθετα με όνομα πόλης ή μικρού νησιού καθώς και με το ουσιαστικό

domus. Συγκεκριμένα :

1.στάση σε τόπο

in + αφαιρετική in Asia sum

όνομα πόλης ή μικρού

νησιού τριτόκλιτο ή

πληθυντικού αριθμού

απρόθετη αφαιρετική Athenis sum

Carthagine sum


νησιού πρωτόκλιτο ή

δευτερόκλιτο ενικού

αριθμού και domus

απρόθετη γενική

Romae sum

Corinthi sum

domi sum

2.κίνηση προς τόπο

in ή ad +αιτιατική in Asiam eo


νησιού αριθμού και domus απρόθετη αιτιατική

Romam eo

Athenas eo

Carthaginem eo

domum eo

3.κίνηση από τόπο

ex, de, ab + αφαιρετική ex Asia venio


νησιού αριθμού και domus απρόθετη αφαιρετική

Roma venio

Athenis venio

Carthagine venio

domo venio

ΜΕΤΑΤΡΟΠΗ ΤΟΥ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΥ ΤΟΥ ΤΟΠΟΥ


αντικατάσταση του προσδιορισμού με έναν άλλο τόπο, π.χ. το Italia να αντικατασταθεί με το Roma, δηλαδή

από χώρα σε πόλη ή το αντίστροφο. Θα προσέξω λοιπόν αν θα βάλω πρόθεση ή όχι.

αντικατάσταση του προσδιορισμού με ένα διαφορετικό είδος προσδιορισμού του τόπου, π.χ. η στάση να γίνει

κίνηση προς τόπο κλπ


(στα παρακάτω παραδείγματα αντικαθίσταται ο προσδιορισμός του τόπου είτε με άλλον τόπο (όνομα πόλης ή όχι)

είτε με άλλο είδος προσδιορισμού του τόπου)

ΚΕΙΜΕΝΟ 21

1. in exilio fuerat (κατάσταση= στάση)=α) Romae β) Carthagine γ) in Italia

ΚΕΙΜΕΝΟ 23

2. in Illyrico (στάση) =α) Ephesi β) Athenis γ) in Gallia

3. Romam trahebatur (κίνηση προς) = α) in/ad patriam β) Carthaginem γ) in/ ad Galliam

KEIMENO 24

4. domi (στάση)=α) Romae β) Athenis γ) in Italia

ΚΕΙΜΕΝΟ 25

5. in curiam (κίνηση προς) = α) domum β) Athenas γ) in/ad Italiam

6. scitote decerptam esse Carthagine (στάση)=α) Ephesi β) Athenis γ) in Italia

ΚΕΙΜΕΝΟ 27

7. ex urbe Roma (κίνηση από) =α) domo β) Athenis γ) ex Italia, δ) Roma / κίνηση προς τόπο=in/ad urbem

Romam, domum, Athenas, in/ad Italiam, Romam

ΤΟΠΟΣ, σελ. 26

8. Tarentum (κίνηση προς) =α) domum β) Athenas γ) in/ad Italiam, δ) in/ad urbem / κίνηση από τόπο=domo,

Athenis, ex Italia, Roma

ΚΕΙΜΕΝΟ 28

9. Roma Athenas fugit (κίνηση από) =α) domo β)ex Italia γ) Carthagine (από τόπο)

10. Roma Athenas fugit (κίνηση προς) =α) domum β) in/ad Italiam γ) Carthaginem (προς τόπο)

11. Is Athenis ...fuit (στάση)=α) domi β) in Italia γ) Carthagine (στάση)

12. in custodiam Ephesi tradidit (στάση)=α) domi β) in Italia γ) Carthagine (στάση)

13. Romam mitte (κίνηση προς) = α) domum β) in/ad Italiam γ) Carthaginem (προς τόπο)

14. Epheso rediens (κίνηση από) = α) domo β)ex Italia γ) Carthagine (από τόπο)

ΚΕΙΜΕΝΟ 29

15. Romam rediret (κίνηση προς) =α) Athenas β) Ephesum γ) in/ad patriam (προς τόπο)

16. domi (στάση)=α) Athenis β) Ephesi γ) in patria(στάση)

ΚΕΙΜΕΝΟ 30

17. in Asia(στάση)=α) Romae β) Carthagine γ) domi (στάση)

18. ex Asia (κίνηση από) =α) Roma β) Carthagine γ) domo(από τόπο)

ΚΕΙΜΕΝΟ 34

19. domum (κίνηση προς) = α) Romam β) Athenas γ) in/ad Galliam / στάση σε τόπο= domi, Romae , Athenis,

in Gallia

ΚΕΙΜΕΝΟ 37

20. ad urbem (κίνηση προς) =Romam, Athenas, ad Illyricum / κίνηση από τόπο : ex urbe =Roma, Athenis, ex

Illyrico

ΚΕΙΜΕΝΟ 38

21. in sacello (στάση)=Romae, Athenis, in Illyrico / κίνηση προς τόπο : in/ ad sacellum =Romam, Athenas, in/ad

Illyricum

ΚΕΙΜΕΝΟ 42

22. in hoc ordine, (στάση)=α) domi β) Athenis γ) Romae.

23. in Manliana castra

ΚΕΙΜΕΝΟ 43

24. ad hostem (κίνηση προς) =α) domum β) Athenas γ) ad Galliam.

ΚΕΙΜΕΝΟ 45

25. ad Ciceronem (κίνηση προς) =α) Romam β) domum γ) ad Italiam.

ΚΕΙΜΕΝΟ 48

26. in quo (στάση) =Romae, Athenis, in Italia / κίνηση προς τόπο : in/ad quod =Romam= Athenas, in/ad Italiam.

ΚΕΙΜΕΝΟ 49

27. in cubiculum (κίνηση προς) =Romam, Carthaginem, in Galliam / κίνηση από τόπο : ex cubiculo =Roma,

Carthagine, ex Gallia

ΣΟΥΠΙΝΟ, σελ. 27

ΤΟ ΣΟΥΠΙΝΟ

Το σουπίνο είναι ρηματικό ουσιαστικό αρσενικού γένους ενεργητικής διάθεσης.

Έχει δύο μόνο τύπους : αιτιατική ενικού σε –um και αφαιρετική ενικού σε –u. (κατά την δ΄κλίση)

Μπορεί να έχει και αντικείμενο

Προσοχή : Σουπίνο έχουν και τα αποθετικά ρήματα.

ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΕΣ ΧΡΗΣΕΙΣ :

1.σουπίνο σε -um : αιτιατική του σκοπού

complures praedonum duces forte salutatum ad eum venerunt (=πάρα πολλοί αρχηγοί ληστών ήρθαν σε

αυτόν για να τον χαιρετήσουν)

2.σουπίνο σε -u : αφαιρετική της αναφοράς

incredibile auditu! (=απίστευτο να το ακούς, ως προς το να το ακούς)


ΚΕΙΜΕΝΟ 34.

1 complures praedonum duces forte salutatum ad eum venerunt (=πάρα πολλοί αρχηγοί ληστών ήρθαν σε

αυτόν για να τον χαιρετήσουν)

2 cum se ipsum captum venisse eos existimasset (επειδή είχε νομίσει ότι αυτοί ήρθαν για να συλλάβουν

τον ίδιο=)

3 incredibile auditu! (=απίστευτο να το ακούς, ως προς το να το ακούς)

4 clara voce Scipioni nuntiaverunt virtutem eius admiratum se venisse (=με δυνατή φωνή ανάγγειλαν στο

Σκιπίωνα ότι ήρθαν για να θαυμάσουν την ανδρεία του)

ΚΕΙΜΕΝΟ 48.

1. quae utilia factu essent (=αυτά που ήταν χρήσιμο να κάνει)

ΓΕΡΟΥΝΔΙΟ, σελ. 28

ΤΟ ΓΕΡΟΥΝΔΙΟ

είναι ρηματικό ουσιαστικό ενεργητικής διάθεσης, γένους ουδετέρου

ισοδυναμεί με το έναρθρο απαρέμφατο της αρχαίας ελληνικής.

έχει μόνο πλάγιες πτώσεις ενικού αριθμού (ΓΕΝ : amandi (=τοῦ ἀγαπᾶν), ΔΟΤ : amando, ΑΙΤ : amandum,

ΑΦ : amando)

Προσοχή : Γερούνδιο έχουν και τα αποθετικά


1. γενική γερουνδίου ως συμπλήρωμα επιθέτων και ουσιαστικών (=γενική αντικειμενική)

cupidus bene gerendi et administrandi rem publicam (=επιθυμώντας να διοικήσω και να διαχειριστώ

ορθά την πολιτεία)

2. γενική γερουνδίου + causa ή gratia ως εμπρόθετος προσδιορισμός του σκοπού

eo utendi causa ή gratia (=για να το χρησιμοποιήσει)

3. δοτική γερουνδίου με επίθετα που σημαίνουν κατάλληλος, χρήσιμος ως δοτική του σκοπού

4. ad, in + αιτιατική γερουνδίου ως εμπρόθετος προσδιορισμός του σκοπού

non solum ad intuendum, verum etiam ad imitandum (=όχι μόνο για να τις ατενίζουμε αλλά και για να

τις μιμούμαστε)

5. αφαιρετική γερουνδίου ως αφαιρετική του τρόπου

Colendo et cogitando homines excellentes(=με το να λατρεύω και να αναλογίζομαι τους έξοχους

άνδρες

6. de, ex, in, ab + γερουνδίου αφαιρετική ως εμπρόθετος προσδιορισμός της αναφοράς ή της αφετηρίας


ΚΕΙΜΕΝΟ 31

1. Tum adulescens, viribus suis confisus et cupiditate pugnandi permotus, iniussu consulis in certamen ruit;(=1)

ΚΕΙΜΕΝΟ 32

2. Quam multas imagines fortissimorum virorum - non solum ad intuendum, verum etiam ad imitandum -

scriptores et Graeci et Latini nobis reliquerunt! (=4)

3. Quas ego, cupidus bene gerendi et administrandi rem publicam, semper mihi proponebam. (1)

4. Colendo et cogitando homines excellentes animum et mentem meam conformabam. (=5)

5. Sic enim - laudem et honestatem solum expetendo, omnes cruciatus corporis et omnia pericula mortis parvi

esse ducendo - me pro salute vestra in tot ac tantas dimicationes obicere potui.(=5)

ΚΕΙΜΕΝΟ 38

6. Tandem puella, longa mora standi fessa, rogavit materteram, ut sibi paulisper loco cederet.(=1)

ΚΕΙΜΕΝΟ 42

7. Qui spem Catilinae mollibus sententiis aluerunt coniurationemque nascentem non credendo

confirmaverunt;(=5)

ΓΕΡΟΥΝΔΙΑΚΟ, σελ. 29

ΤΟ ΓΕΡΟΥΝΔΙΑΚΟ

είναι ρηματικό επίθετο παθητικής διάθεσης

κλίνεται και στα τρία γένη σαν δευτερόκλιτο επίθετο (amandus, amanda, amandum)

ισοδυναμεί με τα ρηματικά επίθετα σε -τέος (ή -τος) της αρχαίας ελληνικής και έχει τη σημασία του

«πρέπει» : amandus=αυτός που πρέπει να αγαπηθεί

Προσοχή : Γερουνδιακό έχουν και τα αποθετικά.


1. γερουνδιακό + sum =παθητική περιφραστική συζυγία (amandus sum=πρέπει να αγαπηθώ)

α) προσωπική σύνταξη (μόνο όταν το γερουνδιακό προέρχεται από ρήμα μεταβατικό με αντικείμενο σε

αιτιατική - αλλιώς χρησιμοποιείται η απρόσωπη σύνταξη) :

γερουνδιακό + sum + υποκείμενο + δοτική προσωπική του ποιητικού αιτίου (ή του ενεργούντος προσώπου)

Omnia sunt excitanda tibi uni (=όλα πρέπει να ανορθωθούν από εσένα μόνο)

Υ/Ρ Ρ(ΠΠΣ) δ.πρ.π.αιτ

β) απρόσωπη σύνταξη :

γερουνδιακό γένους ουδετέρου + est + αντικείμενο + δοτική προσωπική του ποιητικού αιτίου (ή του

ενεργούντος προσώπου)

subveniendum reipublicae est ...tibi (=η πολιτεία πρέπει να βοηθηθεί από εσένα, βοηθητέον ἐστί…)

Ρ Α/Ρ δ.πρ.π.αιτ

2.κατηγορηματικός προσδιορισμός που εκφράζει σκοπό

ex ligneo catillo cenantem eis spectandum praebuit (=παρουσιάστηκε σε αυτούς για να τον δούν να τρώει από

ξύλινο πιάτο)

3.σε γερουνδιακή έλξη (βλ. πιο κάτω)

cum viri sui consilium de inteficiendo Caesare cognovisset (=όταν πληροφορήθηκε το σχέδιο του άνδρα της

σχετικά με τη δολοφονία του Καίσαρα)


ΚΕΙΜΕΝΟ 33

1. Omnia sunt excitanda tibi uni, C.Caesar, quae iacere sentis perculsa atque prostrata impetu belli ipsius, quod

necesse fuit : constituenda iudicia, revocanda fides, comprimendae libidines, propaganda suboles; omnia

quae dilapsa iam diffluxerunt, severis legibus vincienda sunt.(=1.α.)

2. Quare subveniendum reipublicae est (=1.β) et omnia nunc belli vulnera tibi sananda sunt, quibus praeter te

mederi nemo potest.(1.α)

ΚΕΙΜΕΝΟ 36

3. Ille se in scamno assidentem apud focum et ex ligneo catillo cenantem eis spectandum praebuit.(2)

ΚΕΙΜΕΝΟ 49

4. Porcia, Bruti uxor, cum viri sui consilium de inteficiendo Caesare cognovisset, cultellum tonsorium quasi

unguium resecandorum causa poposcit eoque velut forte elapso se vulneravit.(=3)


praeripuisset officium.(=3)

ΠΑΘΗΤΙΚΗ ΠΕΡΙΦΡΑΣΤΙΚΗ ΣΥΖΥΓΙΑ –debeo+τελικό απαρέμφατο, σελ. 30

Η ΠΑΘΗΤΙΚΗ ΠΕΡΙΦΡΑΣΤΙΚΗ ΣΥΖΥΓΙΑ (ΠΠΣ)

Σχηματίζεται από το γερουνδιακό + το ρ. sum, σε όλους τους τύπους της Οριστικής, Υποτακτικής και

Απαρεμφάτου :

ΟΡΙΣΤΙΚΗ ΥΠΟΤΑΚΤΙΚΗ ΑΠΑΡΕΜΦΑΤΟ

Ενεστώτας amandus,-a,-um sum amandus,-a,-um sim amandum,-am,-um esse

Παρατατικός amandus,-a,-um eram amandus,-a,-um essem

Μέλλων amandus,-a,-um ero amandum,-am,-um fore

Παρακείμενος amandus,-a,-um fui amandus,-a,-um fuerim amandum,-am,-um fuisse

Υπερσυντέλικος amandus,-a,-um fueram amandus,-a,-um fuissem

Συντελεσμένος Μέλλων amandus,-a,-um fuero

ΜΕΤΑΤΡΟΠΗ ΠΠΣ ΣΕ debeo+τελικό απαρέμφατο

Η ΠΠΣ :

έχει την έννοια του «πρέπει» : π.χ. amandus sum = πρέπει να αγαπηθώ.

Γι’ αυτό μπορεί να αναλυθεί σε ισοδύναμη έκφραση με το ρ. debeo (=οφείλω να, πρέπει να) + τελικό

απαρέμφατο.

Η μετατροπή γίνεται ως εξής :

Η δοτική προσωπική του ποιητικού αιτίου θα τραπεί σε υποκείμενο (σε ονομαστική) του ρ. debeo.

Το ρ. debeo τίθεται στο χρόνο και την έγκλιση της ΠΠΣ.

Σχηματίζω το τελικό απαρέμφατο ενεστώτα του ρήματος της ΠΠΣ (=αντικείμενο του ρ. debeo)

Το υποκείμενο της ΠΠΣ γίνεται αντικείμενο του τελικού απαρεμφάτου. Αν η σύνταξη είναι προσωπική το

αντικείμενο τίθεται σε αιτιατική. Στην απρόσωπη σύνταξη, το αντικείμενο παραμένει στην πτώση του.

Omnia sunt excitanda tibi (=όλα πρέπει να ανορθωθούν από εσένα)

Ρ Ρ(ΠΠΣ) δ .πρ.π.αιτίου

tu debes omnia excitare (= εσύ οφείλεις (πρέπει) όλα να τα ανορθώσεις)

Υ/Ρ Ρ Α/απ τελ.απαρ=Α/Ρ


KEIMENO 33

1. Omnia sunt excitanda tibi uni, C.Caesar...= omnia excitare debes tu unus, C.Caesar

2. constituenda (sunt) iudicia (tibi)= Tu debes constituere iudicia

3. revocanda (sunt) fides (tibi)= Tu debes revocare fidem

4. comprimendae (sunt) libidines (tibi)= Tu debes comprimere libidines

5. propaganda (sunt) suboles (tibi)= Tu debes propagare subolem

6. Omnia … severis legibus vincienda sunt (tibi)= omnia severis legibus tu vincire debes

7. Quare subveniendum reipublicae est (tibi)= Quare subvenire reipublicae tu debes

8. et omnia nunc belli vulnera tibi sananda sunt= et omnia nunc belli vulnera tu sanare debes

KEIMENO 46

9. Nec magis vituperandus est proditor patriae (nobis ή alicui)= Nec magis nos (ή aliquis) vituperare debemus

(ή debet) proditorem patriae

10. ut laudandus is sit (nobis ή alicui)= ut nos (ή aliquis) laudare debeamus (ή debeat) eum

KEIMENO 48

11. quod imperandum militibus esset (ei)= quod is imperare militibus (=Α2/Ρ) deberet

ΜΕΤΑΤΡΟΠΗ debeo+τελικό απαρέμφατο ΣΕ ΠΠΣ

Το υποκείμενο του ρ. debeo θα τραπεί σε δοτική προσωπική του ποιητικού αιτίου

Το τελικό απαρέμφατο θα τραπεί σε ΠΠΣ στην ίδια έγκλιση και χρόνο.

Το αντικείμενο του τελικού απαρεμφάτου θα τραπεί σε υποκείμενο της ΠΠΣ

ΚΕΙΜΕΝΟ 30

Murenam laudare debemus = Murena laudandus est nobis

ΓΕΡΟΥΝΔΙΑΚΗ ΕΛΞΗ, σελ. 31

Η ΓΕΡΟΥΝΔΙΑΚΗ ΕΛΞΗ

Γερουνδιακή έλξη είναι η χρησιμοποίηση του γερουνδιακού (παθητική σύνταξη) αντί του γερουνδίου

(ενεργητική σύνταξη), δηλαδή η μετατροπή της ενεργητικής συντάξεως (γερούνδιο+ αντικείμενό του) σε

παθητική προσωπική σύνταξη (γερουνδιακό + υποκείμενό του).

ΑΠΑΡΑΙΤΗΤΗ ΠΡΟΥΠΟΘΕΣΗ για να γίνει γερουνδιακή έλξη :

το γερούνδιο να είναι ρήματος μεταβατικού με αντικείμενο σε αιτιατική. Αν αυτό δεν ισχύει δεν μπορεί να

γίνει Γ.Ε. και χρησιμοποιείται μόνο γερούνδιο. Εξαιρείται το γερούνδιο του ρήματος utor (=χρησιμοποιώ) που

συντάσσεται με αντικείμενο σε αφαιρετική.

ΥΠΟΧΡΕΩΤΙΚΗ ΓΕΡΟΥΝΔΙΑΚΗ ΕΛΞΗ, δηλαδή χρησιμοποίηση μόνο γερουνδιακού και όχι γερουνδίου,

έχουμε όταν το γερούνδιο είναι εμπρόθετο ή σε δοτική.

ΠΡΟΑΙΡΕΤΙΚΗ ΓΕΡΟΥΝΔΙΑΚΗ ΕΛΞΗ, δηλαδή χρησιμοποίηση είτε γερουνδιακού είτε γερουνδίου, έχουμε

όταν το γερούνδιο είναι σε γενική ή αφαιρετική.

ΑΠΑΓΟΡΕΥΕΤΑΙ Η ΓΕΡΟΥΝΔΙΑΚΗ ΕΛΞΗ, δηλαδή χρησιμοποιείται μόνο γερούνδιο, έχουμε όταν το

γερούνδιο :

δεν έχει αντικείμενο (γερούνδιο ρήματος αμετάβατου ή γερούνδιο ρήματος μεταβατικού που το αντικείμενό του

δεν δηλώνεται, αλλά εννοείται)

έχει αντικείμενο σε άλλη πτώση εκτός από αιτιατική

έχει ως αντικείμενο επίθετο ή αντωνυμία ουδετέρου γένους

ΠΩΣ ΓΙΝΕΤΑΙ Η ΓΕΡΟΥΝΔΙΑΚΗ ΕΛΞΗ

1. Ελέγχω αν μπορεί να γίνει Γ.Ε. (αν το γερούνδιο έχει αντικείμενο σε αιτιατική). Αν όντως το γερούνδιο

έχει αντικείμενο σε αιτιατική (το οποίο δηλώνεται, δεν εννοείται), τότε…

2. Μετατρέπω το γερούνδιο σε γερουνδιακό του ίδιου ρήματος. Το γερουνδιακό θα έχει την πτώση του

γερουνδίου και το γένος και τον αριθμό του αντικειμένου του γερουνδίου.

3. Μετατρέπω το αντικείμενο του γερουνδίου σε υποκείμενο του γερουνδιακού , τοποθετώντας το στην ίδια

με το γερουνδιακό πτώση (δηλαδή : το γερουνδιακό και το υποκείμενό του θα συμφωνούν κατά γένος,

αριθμό και πτώση (ΓΑΠ)– η πτώση από το γερούνδιο, το γένος και ο αριθμός από το αντικείμενό του).

π.χ. ars scribendi litteras (= η τέχνη του γράφειν γράμματα)

γεν.γερουνδίου αντ/γερουνδίου

1. Γερουνδιακή έλξη μπορεί να γίνει, αφού το αντικείμενο του γερουνδίου βρίσκεται σε πτώση αιτιατική

(litteras)

2. Μετατρέπω το γερούνδιο scribendi σε γερουνδιακό στην πτώση του γερουνδίου (γενική) και στον αριθμό και

το γένος του αντικειμένου του γερουνδίου (litteras: θηλυκό,πληθυντικός) : scribendarum

3. Μετατρέπω το αντικείμενο του γερουνδίου (litteras) σε υποκείμενο του γερουνδιακού scribendarum ,

τοποθετώντας το στην ίδια με το γερουνδιακό πτώση (γενική) : litterarum

Έτσι έχω : ars scribendarum litterarum

επιθ.πρ/litterarum γεν.αντ./ars και υπ/γερουνδιακού

ΜΕΤΑΤΡΟΠΗ ΓΕΡΟΥΝΔΙΟΥ ΣΕ ΓΕΡΟΥΝΔΙΑΚΟ (ΓΕΡΟΥΝΔΙΑΚΗ ΕΛΞΗ)

ΚΕΙΜΕΝΟ 31

1. Tum adulescens, viribus suis confisus et cupiditate pugnandi permotus, iniussu consulis in certamen ruit;

ΑΠΑΓΟΡΕΥΕΤΑΙ η Γ.Ε (γερούνδιο ρήματος αμετάβατου)

ΚΕΙΜΕΝΟ 32


scriptores et Graeci et Latini nobis reliquerunt!

ΓΕΡΟΥΝΔΙΑΚΗ ΕΛΞΗ, σελ. 32

ΑΠΑΓΟΡΕΥΕΤΑΙ η Γ.Ε (τα αντικείμενα των γερουνδίων δεν δηλώνονται, αν και είναι ρημάτων μεταβατικών με

αντικείμενο σε αιτιατική : intueor+αιτ., imitor+ αιτ.).

Αν προσθέσουμε το εννοούμενο αντικείμενο των γερουνδίων imagines, έχουμε ΥΠΟΧΡΕΩΤΙΚΗ Γ.Ε. (γιατί

έχουμε εμπρόθετα γερούνδια) :

Quam multas imagines fortissimorum virorum - non solum ad intuendas (imagines), verum etiam ad imitandas

(imagines) - scriptores et Graeci et Latini nobis reliquerunt!

3. Quas ego, cupidus bene gerendi et administrandi rem publicam, semper mihi proponebam.

ΠΡΟΑΙΡΕΤΙΚΗ Γ.Ε. (γερούνδιο σε γενική) :

Quas ego, cupidus bene gerendae et administrandae rei publicae, semper mihi proponebam.

4. Colendo et cogitando homines excellentes animum et mentem meam conformabam.

ΠΡΟΑΙΡΕΤΙΚΗ Γ.Ε.(γερούνδιο σε αφαιρετική) :

Colendis et cogitandis hominibus excellentibus animum et mentem meam conformabam.


esse ducendo - me pro salute vestra in tot ac tantas dimicationes obicere potui.

ΠΡΟΑΙΡΕΤΙΚΗ Γ.Ε.για το expetendo (γερούνδιο σε αφαιρετική), ΑΠΑΓΟΡΕΥΕΤΑΙ για το ducendo (το

αντικείμενό του είναι το ειδικό απαρέμφατο “esse”) :

Sic enim - laude et honestate solum expetenda (expetendis), omnes cruciatus corporis et omnia pericula mortis

parvi esse ducendo - me pro salute vestra in tot ac tantas dimicationes obicere potui.

ΚΕΙΜΕΝΟ 38

6. Tandem puella, longa mora standi fessa, rogavit materteram, ut sibi paulisper loco cederet.

ΑΠΑΓΟΡΕΥΕΤΑΙ η Γ.Ε. (γερούνδιο ρήματος αμετάβατου)

ΜΕΤΑΤΡΟΠΗ ΓΕΡΟΥΝΔΙΑΚΟΥ ΣΕ ΓΕΡΟΥΝΔΙΟ (ΠΑΘΗΤΙΚΗΣ ΣΥΝΤΑΞΗΣ ΣΕ

ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΗ)

ΚΕΙΜΕΝΟ 36

1. Ille se in scamno assidentem apud focum et ex ligneo catillo cenantem eis spectandum praebuit.

Το γερουνδιακό spectandum είναι κατηγορηματικός προσδιορισμός στο se και εκφράζει το σκοπό. Δεν πρόκειται

για περίπτωση Γ.Ε. και μετατροπή δεν γίνεται.

ΚΕΙΜΕΝΟ 49

2. Porcia, Bruti uxor cultellum tonsorium quasi ungium resecandorum causa poposcit

ΥΠΟΧΡΕΩΤΙΚΗ Γ.Ε. (εμπρόθετο), άρα δεν μετατρέπεται. Αυθαίρετη μετατροπή : unges (ή unguis) resecandi

causa


unguium resecandorum causa poposcit eoque velut forte elapso se vulneravit.

ΥΠΟΧΡΕΩΤΙΚΗ Γ.Ε. (εμπρόθετο), άρα δεν μετατρέπεται. Αυθαίρετη μετατροπή : de inteficiendo Caesarem


praeripuisset officium.

ΥΠΟΧΡΕΩΤΙΚΗ Γ.Ε. (εμπρόθετο), άρα δεν μετατρέπεται. Αυθαίρετη μετατροπή : ad eam obiurgandum

ΣΚΟΠΟΣ, σελ. 33

Ο ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΣΚΟΠΟΥ

Ο προσδιορισμός του σκοπού δηλώνεται με τους εξής τρόπους :

1. σουπίνο σε -um Praedonum duces salutatum ad eum venerunt.

2. ad+ αιτιατική γερουνδίου

Praedonum duces ad salutandum ad eum

venerunt

2Α . ad+ αιτιατική γερουνδιακού (γερουνδιακή έλξη) Brutus ad eam obiurgandam venit.

3. causa/gratia + γενική γερουνδίου Praedonum duces salutandi causa ad eum

venerunt

3Α. causa/gratia + γενική γερουνδιακού (γερουνδιακή έλξη) unguium resecandorum causa.

4. τελική πρόταση Praedonum duces ad eum venerunt, ut

salutarent

5. αναφορική τελική πρόταση Praedonum duces ad eum venerunt, qui

salutarent

6. *δοτική κατηγορηματική σκοπού

(από τα ρ. sum,habeo,do addo κ.ά., )

Gratulationi in victoria fuit

7. *τελική μετοχή (μέλλοντα) Praedonum duces ad eum venerunt salutaturi

ΠΡΟΣΟΧΗ :

Από τους παραπάνω τρόπους χρησιμοποιούμε τους 5 πρώτους. Τα 6 και 7 δεν περιλαμβάνονται στο σχολικό

βιβλίο.

Οι τρόποι 2 και 2Α και 3 και 3Α είναι εναλλακτικοί, δηλαδή χρησιμοποιούμε ή τον ένα ή τον άλλο, γιατί η

γερουνδιακή έλξη, αν επιτρέπεται, θα είναι υποχρεωτική (εμπρόθετος).

ΜΕΤΑΤΡΟΠΗ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΥ ΤΟΥ ΣΚΟΠΟΥ ΣΤΑ ΑΛΛΑ ΕΙΔΗ

Μπορεί να ζητηθεί να διατυπώσουμε τον προσδιορισμό του σκοπού με κάποιους από τους άλλους τρόπους.


ΚΕΙΜΕΝΟ 31

1.Congrediāmur, ut singulāris proelii eventu cernātur, quanto miles Latīnus Rōmāno virtūte antecellat. (τελική

πρόταση)

σουπίνο σε –um : Congrediāmur, singulāris proelii eventu cretum, quanto miles Latīnus Rōmāno virtūte

antecellat.

ad+αιτιατική γερουνδίου : singulāris proelii eventu ad cernandum

causa/ gratia + γενική γερουνδίου : singulāris proelii eventu cernandi causa/ gratia

(στα παραπάνω, η σύνταξη μεταβάλλεται σε ενεργητική, γιατί το σουπίνο και το γερούνδιο είναι τύποι

ενεργητικοί. Η πλάγια ερωτηματική πρόταση είναι πλέον αντικείμενο του σουπίνου και του γερουνδίου.

Γερουνδιακή έλξη απαγορεύεται, γιατί το γερούνδιο δεν έχει αντικείμενο σε αιτιατική)

αναφορική τελική πρόταση : Congrediāmur, qui singulāris proelii eventu cernāmus, quanto miles Latīnus

Rōmāno virtūte antecellat.

(και στην αναφορική-τελική πρόταση η σύνταξη μεταβάλλεται σε ενεργητική, για να είναι αποδεκτό το νόημα. Η

πλάγια ερωτηματική πρόταση είναι πλέον αντικείμενο του ενεργητικού ρήματος cernamur=για να κρίνουμε)

ΚΕΙΜΕΝΟ 32

2.Quam multas imagines fortissimōrum virōrum -non solum ad intuendum, verum etiam ad imitandum-

scriptōres et Graeci et Latīni nobis reliquērunt! (ad + αιτιατική γερουνδίου)

causa/gratia+γενική γερουνδίου : non solum intuendi causa/gratia, verum etiam imitandi causa/gratia

σουπίνο σε –um : non solum intuitum, verum etiam imitatum

τελική πρόταση : Quam multas imagines fortissimorum virorum scriptores et Graeci et Latini nobis, ut non

solum intueremur, verum etiam imitaremur, reliquerunt!

αναφορική τελική πρόταση : Quam multas imagines fortissimorum virorum scriptores et Graeci et Latini

nobis, qui non solum intueremur, verum etiam imitaremur, reliquerunt!


Γερουνδιακή έλξη θεωρητικά απαγορεύεται, γιατί τα γερούνδια δεν έχουν αντικείμενο σε αιτιατική. Αν προστεθεί

ως αντικείμενο των γερουνδίων το imagines, τότε επιτρέπεται να γίνει γερουνδιακή έλξη, η οποία μάλιστα είναι

και υποχρεωτική, λόγω του εμπροθέτου προσδιορισμού. Έτσι, θα έχουμε :

ad + αιτιατική γερουνδιακού : non solum ad intuendas imagines, verum etiam ad imitandas imagines

causa/gratia+γενική γερουνδιακού : non solum intuendarum imaginum causa/gratia, verum etiam

imitandarum imaginum causa/gratia

ΚΕΙΜΕΝΟ 34

3.Cum Africānus in Literno esset, complures praedonum duces forte salutatum ad eum venērunt. (σουπίνο σε –

um)

ad+αιτιατική γερουνδίου : complures praedonum duces forte ad salutandum ad eum venerunt.

causa/gratia+γενική γερουνδίου : complures praedonum duces forte salutandi causa / gratia ad eum

venerunt.

τελική πρόταση : complures praedonum duces forte, ut salutarent, ad eum venerunt.

αναφορική-τελική πρόταση : complures praedonum duces forte, qui salutarent, ad eum venerunt.

Στις δύο πρώτες περιπτώσεις χρησιμοποιείται γερούνδιο, γιατί γερουνδιακή έλξη δεν επιτρέπεται, αφού δε

δηλώνεται το αντικείμενο του γερουνδίου. Αν προστεθεί ως αντικείμενο του γερουνδίου το eum, θα έχουμε

υποχρεωτική γερουνδιακή έλξη :

ad+αιτιατική γερουνδιακού : complures praedonum duces forte ad eum salutandum ad eum venerunt.

causa/gratia+γενική γερουνδιακού : complures praedonum duces forte eius salutandi causa / gratia ad

eum venerunt.

4.Tum Scipio, cum se ipsum captum venisse eos existimasset ...conlocavit. (σουπίνο σε –um)

ad+αιτιατική γερουνδιακού : Tum Scipio, cum ad se ipsum capiendum venisse eos existimasset,

...conlocavit.

causa/gratia+γενική γερουνδιακού : Tum Scipio, cum sui ipsius capiendi causa venisse eos existimasset,

...conlocavit.

τελική πρόταση : Tum Scipio, cum venisse eos existimasset, ut se ipsum caperent, ...conlocavit.

αναφορική-τελική πρόταση : Tum Scipio, cum venisse eos existimasset, qui se ipsum caperent,

...conlocavit.

Στις δύο πρώτες περιπτώσεις έχουμε υποχρεωτική γερουνδιακή έλξη, λόγω του εμπροθέτου προσδιορισμού. Η

χρήση γερουνδίου, που είναι θεωρητικά εσφαλμένη, θα είχε ως εξής :

ad+αιτιατική γερουνδίου : Tum Scipio, cum ad se ipsum capiendum venisse eos existimasset,

...conlocavit.

causa/gratia+γενική γερουνδίου : Tum Scipio, cum se ipsum capiendi causa venisse eos existimasset,

...conlocavit.

5.Quod ut praedōnes animadvertērunt, abiectis armis ianuae appropinquavērunt et clarā voce Scipiōni

nuntiavērunt (incredibile audītu!) virtūtem eius admirātum se venisse. (σουπίνο σε –um)

ad+αιτιατική γερουνδιακού : ...praedones ... clara voce Scipioni nuntiaverunt ... ad virtutem eius

admirandam se venisse.

causa/gratia+γενική γερουνδιακού : ...praedones ... clara voce Scipioni nuntiaverunt ...virtutis eius

admirandae causa / gratia se venisse.

τελική πρόταση :...praedones ... clara voce Scipioni nuntiaverunt ...virtutem eius, ut admirarentur, se

venisse.

αναφορική-τελική πρόταση :...praedones ... clara voce Scipioni nuntiaverunt ...virtutem eius, qui

admirarentur, se venisse.

Στις δύο πρώτες περιπτώσεις έχουμε υποχρεωτική γερουνδιακή έλξη, λόγω του εμπροθέτου προσδιορισμού. Η


ad+αιτιατική γερουνδίου :...praedones ... clara voce Scipioni nuntiaverunt ... ad virtutem eius

admirandum se venisse.

causa/gratia+γενική γερουνδίου :...praedones ... clara voce Scipioni nuntiaverunt ...virtutis eius admirandi

causa / gratia se venisse.

ΚΕΙΜΕΝΟ 36

7.Manius Curius Dentātus maximā frugalitāte utebātur, quo facilius divitias contemnĕre posset. (τελική πρόταση)


αναφορική τελική πρόταση : Manius Curius Dentātus maximā frugalitāte utebātur, qui facilius divitias

contemnĕre posset.

καμία άλλη μετατροπή δεν είναι αποδεκτή, γιατί το ρήμα possum δεν σχηματίζει σουπίνο, γερούνδιο ή

γερουνδιακό.

8.Nam cum ad eum magnum pondus auri publice missum attulissent, ut eo uteretur, vultum risu solvit et protinus

dixit (τελική πρόταση)

αναφορική-τελική πρόταση : Nam cum ad eum magnum pondus auri publice missum attulissent, qui eo

uteretur, vultum risu solvit et protinus dixit

σουπίνο σε –um : Nam cum ad eum magnum pondus auri publice missum attulissent eo usum vultum risu

solvit et protinus dixit

ad+αιτιατική γερουνδίου: Nam cum ad eum magnum pondus auri publice missum attulissent ad eo

utendum vultum risu solvit et protinus dixit

causa / gratia +γενική γερουνδίου: Nam cum ad eum magnum pondus auri publice missum attulissent

utendi eo causa vultum risu solvit et protinus dixit

Στις δύο τελευταίες περιπτώσεις χρησιμοποιείται γερούνδιο, γιατί γερουνδιακή έλξη δεν επιτρέπεται, αφού το

αντικείμενο του ρήματος είναι ουδέτερο αντωνυμίας. Αν αντικατασταθεί το αντικείμενο του γερουνδίου eo από

το pondere, θα έχουμε υποχρεωτική γερουνδιακή έλξη :

ad+αιτιατική γερουνδιακού : Nam cum ad eum magnum pondus auri publice missum attulissent ad pondus

utendum vultum risu solvit et protinus dixit

causa/gratia+γενική γερουνδιακού : Nam cum ad eum magnum pondus auri publice missum attulissent

utendi ponderis causa vultum risu solvit et protinus dixit

9.Supervacaneae, nē dicam ineptae, legatiōnis ministri, narrāte Samnitibus

η τελική πρόταση τίθεται παρενθετικώς και δεν είναι αποδεκτή καμία μετατροπή

ΚΕΙΜΕΝΟ 40

10.Sulla, occupata urbe, senatum armatus coegerat ut C. Marius quam celerrime hostis iudicaretur. (τελική

πρόταση)

αναφορική-τελική πρόταση (παθητική σύνταξη) : Sulla, occupata urbe, senatum armatus coegerat a quo

C. Marius quam celerrime hostis iudicaretur. (ποιητικό αίτιο του iudicaretur =a quo=a senatu)

αναφορική-τελική πρόταση (ενεργητική σύνταξη) : Sulla, occupata urbe, senatum armatus coegerat qui C.

Marium quam celerrime hostem iudicaret (υποκείμενο του iudicaret =qui=senatus).

ad+αιτιατική γερουνδιακού : Sulla, occupata urbe, senatum armatus coegerat ad C. Marium quam

celerrime hostem iudicandum.

Causa / gratia + γενική γερουνδιακού : Sulla, occupata urbe, senatum armatus coegerat C. Marii (Mari)

quam celerrime hostis iudicandi causa/gratia.

σουπίνο σε –um : Sulla, occupata urbe, senatum armatus coegerat C. Marium quam celerrime hostem

iudicatum.

Στις δύο τελευταίες περιπτώσεις έχουμε υποχρεωτική γερουνδιακή έλξη, λόγω του εμπροθέτου προσδιορισμού. Η


ad+αιτιατική γερουνδίου : Sulla, occupata urbe, senatum armatus coegerat ad C. Marium quam celerrime

hostem iudicandum.

causa/gratia+γενική γερουνδίου : Sulla, occupata urbe, senatum armatus coegerat C. Marium quam

celerrime hostem iudicandi causa/gratia.

ΚΕΙΜΕΝΟ 41

11.Quin, homo inepte, taces, ut consequāris, quod vis? (τελική πρόταση)

αναφορική-τελική πρόταση : Quin, homo inepte, taces, qui consequāris, quod vis?

ad+αιτιατική γερουνδίου: Quin, homo inepte, taces ad consequendum quod vis? (Γερουνδιακή έλξη

απαγορεύεται, γιατί το γερούνδιο δεν έχει αντικείμενο σε αιτιατική)

causa/gratia + γενική γερουνδίου : Quin, homo inepte, taces consequendi causa/gratia quod vis?

(Γερουνδιακή έλξη απαγορεύεται, γιατί το γερούνδιο δεν έχει αντικείμενο σε αιτιατική)

σουπίνο σε –um : Quin, homo inepte, taces consecutum quod vis?

ΚΕΙΜΕΝΟ 49


12.(Porcia) cultellum tonsorium quasi unguium resecandorum causa poposcit eoque velut forte se vulneravit.

(causa + γενική γερουνδιακού, υποχρεωτική γερουνδιακή έλξη, λόγω του εμπροθέτου προσδιορισμού)

ad+αιτιατική γερουνδιακού : (Porcia) cultellum tonsorium quasi ad ungues(-is) resecandos poposcit eoque

velut forte se vulneravit. (υποχρεωτική γερουνδιακή έλξη, λόγω του εμπροθέτου προσδιορισμού)

σουπίνο σε –um : (Porcia) cultellum tonsorium quasi ungues (-is) resectum poposcit eoque velut forte se

vulneravit. (ενεργητική σύνταξη -το ungues(-is) τίθεται σε αιτιατική ως αντικείμενο)

τελική πρόταση : (Porcia) cultellum tonsorium quasi ut ungues(-is) resecaret causa poposcit eoque velut

forte se vulneravit. (ενεργητική σύνταξη -το ungues(-is) τίθεται σε αιτιατική ως αντικείμενο)

αναφορική-τελική πρόταση : (Porcia) cultellum tonsorium quasi quae ungues(-is) resecaret causa poposcit

eoque velut forte se vulneravit. (ενεργητική σύνταξη -το ungues(-is) τίθεται σε αιτιατική ως αντικείμενο)

Η χρήση γερουνδίου, που είναι θεωρητικά εσφαλμένη, γιατί έχουμε υποχρεωτική γερουνδιακή έλξη θα είχε ως

εξής :

ad+αιτιατική γερουνδίου : (Porcia) cultellum tonsorium quasi ad ungues (-is) resecandum poposcit eoque

velut forte se vulneravit. (ενεργητική σύνταξη -το ungues(-is) τίθεται σε αιτιατική ως αντικείμενο)

causa/gratia+γενική γερουνδίου : (Porcia) cultellum tonsorium quasi ungues (-is) resecandi causa poposcit

eoque velut forte se vulneravit. (ενεργητική σύνταξη -το ungues(-is) τίθεται σε αιτιατική ως αντικείμενο)

13.Clamore deinde ancillarum in cubiculum vocatus Brutus ad eam obiurgandam venit

(ad+ αιτιατική γερουνδιακού, υποχρεωτική γερουνδιακή έλξη, λόγω του εμπροθέτου προσδιορισμού)

causa / gratia +γενική γερουνδιακού : Clamore deinde ancillarum in cubiculum vocatus Brutus eius

obiurgandae causa / gratia venit. (υποχρεωτική γερουνδιακή έλξη, λόγω του εμπροθέτου προσδιορισμού)

σουπίνο σε –um : Clamore deinde ancillarum in cubiculum vocatus Brutus eam obiurgatum venit

(ενεργητική σύνταξη -το eam τίθεται σε αιτιατική ως αντικείμενο)

τελική πρόταση : Clamore deinde ancillarum in cubiculum vocatus Brutus ut eam obiurgaret venit.

(ενεργητική σύνταξη -το eam τίθεται σε αιτιατική ως αντικείμενο)

αναφορική-τελική πρόταση : Clamore deinde ancillarum in cubiculum vocatus Brutus qui eam obiurgaret

venit. (ενεργητική σύνταξη -το eam τίθεται σε αιτιατική ως αντικείμενο)

Η χρήση γερουνδίου, που είναι θεωρητικά εσφαλμένη, γιατί έχουμε υποχρεωτική γερουνδιακή έλξη θα είχε ως

εξής :

ad+αιτιατική γερουνδίου : Clamore deinde ancillarum in cubiculum vocatus Brutus ad eam obiurgandum

venit (ενεργητική σύνταξη -το eam τίθεται σε αιτιατική ως αντικείμενο)

causa/gratia+γενική γερουνδίου : Clamore deinde ancillarum in cubiculum vocatus Brutus eam obiurgandi

causa/gratia venit (ενεργητική σύνταξη -το eam τίθεται σε αιτιατική ως αντικείμενο)

ΑΚΟΛΟΥΘΙΑ ΧΡΟΝΩΝ, σελ. 37

Ο ΚΑΝΟΝΑΣ ΤΗΣ ΑΚΟΛΟΥΘΙΑΣ ΤΩΝ ΧΡΟΝΩΝ

Ο κανόνας της ακολουθίας των χρόνων καθορίζει τον χρόνο στο οποίο πρέπει να τεθεί το ρήμα μιας

δευτερεύουσας πρότασης που εκφέρεται με υποτακτική.

Τα κριτήρια που λαμβάνονται υπόψη είναι δύο :

1. Αν το ρήμα εξάρτησης (το ρήμα της πρότασης από την οποία εξαρτάται η δευτερεύουσα) είναι αρκτικού ή

ιστορικού χρόνου

2. Ποια είναι η χρονική σχέση της δευτερεύουσας πρότασης σε σχέση με την κύρια, αν δηλώνει πράξη

σύγχρονη (που γίνεται ταυτόχρονα) με την πράξη της κύριας, πράξη προτερόχρονη (που γίνεται πριν) της

πράξης της κύριας ή πράξη υστερόχρονη (που γίνεται μετά) της πράξης της κύριας.

ΧΡΟΝΟΣ ΤΟΥ

ΡΗΜΑΤΟΣ

ΕΞΑΡΤΗΣΗΣ

ΧΡΟΝΙΚΗ ΣΧΕΣΗ

ΠΟΥ ΔΗΛΩΝΕΙ Η

ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΑ

ΠΡΟΤΑΣΗ

ΧΡΟΝΟΣ ΤΟΥ ΡΗΜΑΤΟΣ ΤΗΣ ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΑΣ

ΠΡΟΤΑΣΗΣ (ΣΕ ΥΠΟΤΑΚΤΙΚΗ)

Αρκτικού χρόνου

Σύγχρονο Ενεστώτας

Προτερόχρονο Παρακείμενος

Υστερόχρονο Ενεστώτας Ενεργητικής Περιφραστικής Συζυγίας (-urus sim)

Ιστορικού χρόνου

Σύγχρονο Παρατατικός

Προτερόχρονο Υπερσυντέλικος

Υστερόχρονο Παρατατικός Ενεργητικής Περιφραστικής Συζυγίας (-urus

essem)

ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ

ΧΡΟΝΟΣ ΤΟΥ

ΡΗΜΑΤΟΣ

ΕΞΑΡΤΗΣΗΣ

ΧΡΟΝΟΣ ΤΟΥ ΡΗΜΑΤΟΣ ΤΗΣ

ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΑΣ ΠΡΟΤΑΣΗΣ (ΣΕ

ΥΠΟΤΑΚΤΙΚΗ)

ΧΡΟΝΙΚΗ ΣΧΕΣΗ

ΠΟΥ ΔΗΛΩΝΕΙ Η

ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΑ

ΠΡΟΤΑΣΗ

αρκτικός :

Quaero (Ρωτώ)

quis hoc dicat (ποιος το λέει) Σύγχρονο

quis hoc dixerit (ποιος το είπε) Προτερόχρονο

quis hoc dicturus sit (ποιος πρόκειται να το πει) Υστερόχρονο

ιστορικός :

Quaerebam

(Ρωτούσα)

quis hoc diceret (ποιος το έλεγε) Σύγχρονο

quis hoc dixisset (ποιος το είχε πει) Προτερόχρονο

quis hoc dicturus esset (ποιος επρόκειτο να το πει) Υστερόχρονο

ΑΚΟΛΟΥΘΙΑ ΧΡΟΝΩΝ, σελ. 38

ΣΗΜΑΝΤΙΚΕΣ ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΚΑΝΟΝΑ ΤΗΣ ΑΚΟΛΟΥΘΙΑΣ ΤΩΝ ΧΡΟΝΩΝ

1. Η ακολουθία των χρόνων εφαρμόζεται μόνο όταν η δευτερεύουσα πρόταση εκφέρεται με Υποτακτική.

2. ΧΡΟΝΟΙ ΑΡΚΤΙΚΟΙ ΚΑΙ ΧΡΟΝΟΙ ΙΣΤΟΡΙΚΟΙ

Ενεστώτας Αρκτικός

Παρατατικός Ιστορικός

Μέλλων Αρκτικός

Παρακείμενος Αρκτικός, όταν έχει σημασία Ενεστώτα (σπάνια)

Ιστορικός, όταν έχει σημασία Αορίστου (συνήθως)

Υπερσυντέλικος Ιστορικός

Συντελεσμένος Μέλλων Αρκτικός

ΠΡΟΣΟΧΗ : Οι ονοματικοί τύποι (Μετοχή, Απαρέμφατο, Σουπίνο, Γερούνδιο, Γερουνδιακό) θεωρούνται

αρκτικού ή ιστορικού χρόνου όταν εξαρτώνται από ρήμα αρκτικού ή ιστορικού χρόνου αντίστοιχα.

3. ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΗ ΠΕΡΙΦΡΑΣΤΙΚΗ ΣΥΖΥΓΙΑ

Σχηματίζεται από τη μετοχή του μέλλοντα και το ρήμα sum σε όλους τους χρόνους της Οριστικής,

Υποτακτικής, Απαρεμφάτου

Δηλώνει επικείμενη ενέργεια, κάτι που πρόκειται να γίνει και μεταφράζεται με το πρόκειται να…

ΟΡΙΣΤΙΚΗ ΥΠΟΤΑΚΤΙΚΗ ΑΠΑΡΕΜΦΑΤΟ

Ενεστώτας amaturus,-a,-um sum amaturus,-a,-um sim amaturum,-am,-um esse

Παρατατικός amaturus,-a,-um eram amaturus,-a,-um essem

Μέλλων amaturus,-a,-um ero

Παρακείμενος amaturus,-a,-um fui amaturus,-a,-um fuerim amaturum,-am,-um fuisse

Υπερσυντέλικος amaturus,-a,-um fueram amaturus,-a,-um fuissem

Συντελεσμένος Μέλλων amaturus,-a,-um fuero

3. ΙΔΙΟΜΟΡΦΙΑ ΣΤΗΝ ΑΚΟΛΟΥΘΙΑ ΤΩΝ ΧΡΟΝΩΝ

Σε μερικά είδη δευτερευουσών προτάσεων που εκφέρονται με Υποτακτική (βουλητικές, τελικές,

συμπερασματικές, ενδοιαστικές, προτάσεις του quominus και του quin) ισχύει ένα μόνο τμήμα του κανόνα

της ακολουθίας των χρόνων. Στην περίπτωση αυτή λέμε ότι ισχύει ιδιομορφία στην ακολουθία των χρόνων.

Η ιδιομορφία αυτή έχει ως εξής :

Η ΙΔΙΟΜΟΡΦΙΑ ΣΤΗΝ ΑΚΟΛΟΥΘΙΑ ΤΩΝ ΧΡΟΝΩΝ

ΡΗΜΑ ΕΞΑΡΤΗΣΗΣ ΧΡΟΝΟΣ ΡΗΜΑΤΟΣ ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΑΣ ΣΕ ΥΠΟΤΑΚΤΙΚΗ

Αρκτικού Χρόνου Ενεστώτας

Ιστορικού Χρόνου Παρατατικός

Περισσότερα βλέπε πιο κάτω, στη θεωρία των δευτερευουσών προτάσεων.

ΜΕΤΑΤΡΟΠΗ ΑΚΟΛΟΥΘΙΑΣ ΧΡΟΝΩΝ, σελ. 39

ΜΕΤΑΤΡΟΠΗ ΤΗΣ ΑΚΟΛΟΥΘΙΑΣ ΤΩΝ ΧΡΟΝΩΝ (ΑΛΛΑΓΗ ΤΟΥ ΡΗΜΑΤΟΣ

ΕΞΑΡΤΗΣΗΣ ΜΙΑΣ ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΑΣ ΠΟΥ ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ ΥΠΟΤΑΚΤΙΚΗ)

Μπορεί να ζητηθεί να αλλάξουμε το ρήμα εξάρτησης μιας δευτερεύουσας πρότασης που εκφέρεται με

Υποτακτική από αρκτικό σε ιστορικό χρόνο ή αντίστροφα

Για τη μετατροπή αυτή:

Λαμβάνουμε υπόψη μας τον κανόνα της ακολουθίας των χρόνων (ή την ιδιομορφία στην ακολουθία των

χρόνων)

Δεν μεταβάλλουμε τη χρονική σχέση που δηλώνεται (σύγχρονο, προτερόχρονο ή υστερόχρονο, εκτός αν

ζητηθεί)


1.Tum Scipio, cum se ipsum captum venisse eos existimasset, praesidium domesticorum in tecto conlocavit : να

αναδιατυπωθεί το απόσπασμα, αφού μεταφερθεί το ρήμα της κύριας πρότασης στον Ενεστώτα (χωρίς να

μεταβληθεί η χρονική σχέση των δύο προτάσεων).

Tum Scipio, cum se ipsum captum venisse eos existimaverit, praesidium domesticorum in tecto conlocat.

(υποτακτική παρακειμένου από αρκτικό χρόνο, δηλώνει προτερόχρονο στο παρόν)

2. Manius Curius Dentatus maxima frugalitate utebatur, quo facilius divitias contemnere posset : να

αναδιατυπωθεί το απόσπασμα, αφού μεταφερθεί το ρήμα της κύριας πρότασης στον ενεστώτα.

Manius Curius Dentatus maxima frugalitate utitur, quo facilius divitias contemnere possit. (υποτακτική

ενεστώτα από αρκτικό χρόνο – ιδιομορφία στην ακολουθία των χρόνων)

ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΕΣ, σελ. 40

ΟΙ ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

1.quod, quoniam, quia (=γιατί, επειδή) +ΟΡΙΣΤΙΚΗ : αιτιολογία πραγματική, αντικειμενικά αποδεκτή

quod illic aurum pensatum est. (ΚΕΙΜΕΝΟ 21)

Δευτερεύουσα αιτιολογική πρόταση. Λειτουργεί ως επιρρηματικός προσδιορισμός της αιτίας. Εισάγεται με τον

αιτιολογικό σύνδεσμο quod. Εκφέρεται με Οριστική Παρακειμένου, γιατί δηλώνει αιτιολογία πραγματική,

αντικειμενικά αποδεκτή στο παρελθόν.

2.quod, quoniam, quia +ΥΠΟΤΑΚΤΙΚΗ : αιτιολογία υποκειμενική- υποθετική

quod tonsoris praeripuisset officium (ΚΕΙΜΕΝΟ 49)

Δευτερεύουσα αιτιολογική πρόταση, ως επιρρηματικός προσδιορισμός της αιτίας στο ad eam obiurgandam

venit. Εισάγεται με τον αιτιολογικό σύνδεσμο quod. Εκφέρεται με Υποτακτική, γιατί δηλώνει αιτιολογία

υποκειμενική - υποκειμενική, χρόνου Υπερσυντελίκου, γιατί εξαρτάται από ρ. ιστορικού χρόνου (venit) και

δηλώνει το προτερόχρονο στο παρελθόν.

3.cum αιτιολογικός (=επειδή)+ ΥΠΟΤΑΚΤΙΚΗ : αιτιολογία που είναι (ή θεωρείται) αποτέλεσμα εσωτερικής,

λογικής διεργασίας

cum se ipsum captum venisse eos existimasset (ΚΕΙΜΕΝΟ 34)

Δευτερεύουσα αιτιολογική πρόταση, ως επιρρηματικός προσδιορισμός της αιτίας στο conlocavit. Εισάγεται με

τον αιτιολογικό σύνδεσμο cum και εκφέρεται με Υποτακτική (existimasset), γιατί δηλώνει αιτιολογία που είναι

(ή θεωρείται) αποτέλεσμα εσωτερικής, λογικής διεργασίας, χρόνου Υπερσυντελίκου, γιατί εξαρτάται από ρ.

ιστορικού χρόνου (conlocavit ) και δηλώνει το προτερόχρονο στο παρελθόν.

4.ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Εξαρτώνται από ρήματα : ρ. ψυχικού πάθους (π.χ. gaudeo=χαίρομαι, queror=διαμαρτύρομαι, indignor =

αγανακτώ) και λειτουργούν ως αντικείμενο του ρήματος εξάρτησης.

Εκφέρονται με οριστική (πραγματική αιτιολογία). Συναντάμε μόνο μία στο κείμενο 24 :

Tum Ennius indignatus quod Nasica tam aperte mentiebatur inquit

Δευτερεύουσα ουσιαστική αιτιολογική πρόταση. Λειτουργεί ως αντικείμενο του indignatus (ρ. ψυχικού πάθους).

Εισάγεται με τον αιτιολογικό σύνδεσμο quod. Εκφέρεται με Οριστική, γιατί δηλώνει αιτιολογία πραγματική,

αντικειμενικά αποδεκτή, χρόνου Παρατατικού, γιατί αναφέρεται στο παρελθόν.

ΧΡΟΝΙΚΕΣ, σελ. 41

ΧΡΟΝΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Οι χρονικές προτάσεις παρουσιάζουν μεγάλη ποικιλία ως προς την εισαγωγή τους και την εκφορά τους.

Γενικά, εκφέρονται :

με ΟΡΙΣΤΙΚΗ, όταν η πράξη ενδιαφέρει μόνο από χρονική άποψη (εκφράζεται ο χρόνος και τίποτε άλλο)

με ΥΠΟΤΑΚΤΙΚΗ (ισχύει η ακολουθία των χρόνων), όταν εκφράζονται και άλλες έννοιες , όχι μόνο ο

χρόνος (βλ. πιο κάτω)-

1. dum (=όσο) + ΟΡΙΣΤΙΚΗ ίδιου χρόνου με το χρόνο της κύριας πρότασης : σύγχρονο και μάλιστα

παράλληλη διάρκεια

π.χ. Quam Metellus, dum vixit, multum amavit (ΚΕΙΜΕΝΟ 38)

Δευτερεύουσα χρονική πρόταση, ως επιρρηματικός προσδιορισμός του χρόνου στο amavit. Εισάγεται με τον

σύνδεσμο dum και εκφέρεται με Οριστική (vixit - η πράξη ενδιαφέρει μόνο από χρονική άποψη), γιατί δηλώνει

το σύγχρονο και μάλιστα παράλληλη διάρκεια, χρόνου παρακειμένου (ίδιος με το χρόνο του ρήματος της

κύριας), γιατί αναφέρεται στο παρελθόν.

2. dum (=ενώ) +ΟΡΙΣΤΙΚΗ ΕΝΕΣΤΩΤΑ (ανεξάρτητα από το χρόνο της κύριας) : σύγχρονο και μάλιστα

συνεχιζόμενη πράξη στη διάρκεια της οποίας συμβαίνει μια άλλη πράξη

Caecilia,... dum more prisco omen nuptiale petit filiae sororis, ipsa fecit omen.(ΚΕΙΜΕΝΟ 38)

Δευτερεύουσα χρονική πρόταση, ως επιρρηματικός προσδιορισμός του χρόνου στο fecit. Εισάγεται με τον

σύνδεσμο dum και εκφέρεται με Οριστική Eνεστώτα(ανεξάρτητα από το χρόνο της κύριας, που είναι

Παρακείμενος, γιατί δηλώνει πράξη του παρελθόντος), γιατί δηλώνει το σύγχρονο και μάλιστα συνεχιζόμενη

πράξη στη διάρκεια της οποίας συμβαίνει μια άλλη πράξη.

3. postquam (=αφού), ubi, ut (=όταν), simul (=μόλις) +ΟΡΙΣΤΙΚΗ ΠΑΡΑΚΕΙΜΕΝΟΥ : προτερόχρονο

ut veni ad urbem, non destiti...(ΚΕΙΜΕΝΟ 37)

Δευτερεύουσα χρονική πρόταση. Λειτουργεί ως επιρρηματικός προσδιορισμός του χρόνου. Εισάγεται με τον

σύνδεσμο ut και εκφέρεται με Οριστική Παρακειμένου, γιατί δηλώνει το προτερόχρονο.

4. dum, donec(=μέχρι να) + ΟΡΙΣΤΙΚΗ : υστερόχρονο και η πράξη ενδιαφέρει μόνο από χρονική άποψη

et aliiis sermonibus tempus extraxit, donec induxit mentionem aetatis. (ΚΕΙΜΕΝΟ 47)

Δευτερεύουσα χρονική πρόταση, ως επιρρηματικός προσδιορισμός του χρόνου στο extraxit. Εισάγεται με τα

χρονικό σύνδεσμο donec. Δηλώνει πράξη υστερόχρονη της πράξης της κύριας πρότασης. Εκφέρεται με

Οριστική, γιατί η πράξη ενδιαφέρει μόνο από χρονική άποψη (δηλώνεται μόνο ο χρόνος), χρόνου Παρακειμένου,

γιατί αναφέρεται στο παρελθόν.

5. dum, donec (=μέχρι να) + ΥΠΟΤΑΚΤΙΚΗ : υστερόχρονο, η πράξη περιγράφεται ως προσδοκία ή επιδίωξη

...expectabatque dum aliqua vox congruens proposito audiretur.(ΚΕΙΜΕΝΟ 38)

Δευτερεύουσα χρονική πρόταση, ως επιρρηματικός προσδιορισμός του χρόνου στα persedebat και expectabat.

Εισάγεται με τον σύνδεσμο dum και δηλώνει το υστερόχρονο. Εκφέρεται με Υποτακτική (audiretur), γιατί η

πράξη περιγράφεται ως προσδοκία ή επιδίωξη (ρήμα εξάρτησης άλλωστε είναι το expectabat), χρόνου

Παρατατικού, επειδή εξαρτάται από ιστορικό χρόνο (expectabat).

6. cum καθαρά χρονικός + ΟΡΙΣΤΙΚΗ : η πράξη ενδιαφέρει μόνο από χρονική άποψη (δηλώνεται μόνο ο

χρόνος)

cum in conspectu Roma fuit (ΚΕΙΜΕΝΟ 43)

Δευτερεύουσα χρονική πρόταση, ως επιρρηματικός προσδιορισμός του χρόνου στο non succurit. Εισάγεται με

τον σύνδεσμο cum καθαρά χρονικό και εκφέρεται με Οριστική, γιατί η πράξη ενδιαφέρει μόνο από χρονική

άποψη (δηλώνεται μόνο ο χρόνος), χρόνου Παρακειμένου, γιατί αναφέρεται στο παρελθόν.

ΧΡΟΝΙΚΕΣ, σελ. 42

7. cum (=όταν) αντίστροφος + repente + ΟΡΙΣΤΙΚΗ ΠΑΡΑΚΕΙΜΕΝΟΥ : αιφνίδιο γεγονός (στην κύρια

υπάρχει το μόριο vix)

π.χ.... νix animum...somno dederat, cum repente apparuit ei species horrenda.(ΚΕΙΜΕΝΟ 14)

8.cum (=όταν) επαναληπτικός (ή quotiescumque) + ΟΡΙΣΤΙΚΗ : επανάληψη στο παρόν-μέλλον ή παρελθόν

cum illa cubiculum mariti intraverat,... simulabat (ΚΕΙΜΕΝΟ 23)

Δευτερεύουσα χρονική πρόταση, ως επιρρηματικός προσδιορισμός του χρόνου στο simulabat. Εισάγεται με τον

cum επαναληπτικό, γιατί εκφράζει επανάληψη. Εκφέρεται με Οριστική, γιατί δηλώνει το πραγματικό (και η

επαναλαμβανόμενη πράξη ενδιαφέρει μόνο από χρονική άποψη), χρόνου Υπερσυντελίκου, γιατί δηλώνει πράξη

επαναλαμβανόμενη στο παρελθόν, που είναι προτερόχρονη της πράξης που δηλώνει η κύρια πρόταση

(simulabat) .

9. cum (=όταν) ιστορικός/διηγηματικός, που χρησιμοποιείται μόνο για διηγήσεις του παρελθόντος (γι’ αυτό οι

χρονικές προτάσεις με τον cum ιστορικό εξαρτώνται μόνο από ιστορικό χρόνο)

Έγκλιση :

ΥΠΟΤΑΚΤΙΚΗ , γιατί υπογραμμίζει τη βαθύτερη σχέση αιτίου και αιτιατού ανάμεσα στη

δευτερεύουσα(=αίτιο) και την κύρια(=αιτιατό)

Χρόνος : α. ΥΠΟΤΑΚΤΙΚΗ ΠΑΡΑΤΑΤΙΚΟΥ : σύγχρονο στο παρελθόν (ακολουθία των χρόνων)

Ego cum te quaererem, ancillae tuae credidi... (ΚΕΙΜΕΝΟ 24)

Δευτερεύουσα χρονική πρόταση, ως επιρρηματικός προσδιορισμός του χρόνου στο credidi. Εισάγεται με τον

cum ιστορικό/διηγηματικό, που χρησιμοποιείται για διηγήσεις του παρελθόντος και εκφέρεται με Υποτακτική

(quaererem), όπως όλες οι χρονικές με τον cum ιστορικό/διηγηματικό, γιατί υπογραμμίζεται η βαθύτερη σχέση

αιτίου και αιτιατού ανάμεσα στην δευτερεύουσα και την κύρια πρόταση, χρόνου Παρατατικού, γιατί εξαρτάται

από ρήμα ιστορικού χρόνου (exclamavit) και δηλώνει το σύγχρονο στο παρελθόν.

β.ΥΠΟΤΑΚΤΙΚΗ ΥΠΕΡΣΥΝΤΕΛΙΚΟΥ : προτερόχρονο στο παρελθόν (ακολουθία των χρόνων)

Postea Plato quidam Sardianus, cum eum fugitivum esse ex Aesopi litteris cognovisset, hominem

comprehendit (ΚΕΙΜΕΝΟ 28)

Δευτερεύουσα χρονική πρόταση, ως επιρρηματικός προσδιορισμός του χρόνου στα comprehendit και tradidit.

Εισάγεται με τον cum ιστορικό/διηγηματικό, που χρησιμοποιείται για διηγήσεις του παρελθόντος και εκφέρεται

με Υποτακτική (cognovisset), όπως όλες οι χρονικές με τον cum ιστορικό/διηγηματικό, γιατί υπογραμμίζεται η

βαθύτερη σχέση αιτίου και αιτιατού ανάμεσα στην δευτερεύουσα και την κύρια πρόταση, χρόνου

Υπερσυντελίκου, γιατί εξαρτάται από ρήμα ιστορικού χρόνου (comprehendit και tradidit) και δηλώνει το

προτερόχρονο στο παρελθόν.

ΕΝΑΝΤΙΩΜΑΤΙΚΕΣ -ΠΑΡΑΧΩΡΗΤΙΚΕΣ, σελ. 43

ΕΝΑΝΤΙΩΜΑΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΠΑΡΑΧΩΡΗΤΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

ΕΝΑΝΤΙΩΜΑΤΙΚΕΣ

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

etsi (=αν και) +ΟΡΙΣΤΙΚΗ, γιατί εκφράζουν μια πραγματική κατάσταση

παρά την οποία ισχύει το περιεχόμενο της κύριας (στην κύρια πρόταση

υπάρχει συχνά το tamen)

ΠΑΡΑΧΩΡΗΤΙΚΕΣ

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

etiamsi, licet, quamvis (=αν και, ακόμη και αν)+ΥΠΟΤΑΚΤΙΚΗ, γιατί

εκφράζουν μια υποθετική κατάσταση που, κι αν δεχθούμε ότι αληθεύει,

δεν αναιρεί το περιεχόμενο της κύριας πρότασης (στην κύρια πρόταση

υπάρχει συχνά το tamen). Ισχύει η ακολουθία των χρόνων.

ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ : 1) ο σύνδ. licet συντάσσεται με υποτακτική, γιατί προήλθε από το απρ. ρ licet

(=επιτρέπεται), με παράλειψη του ut + υποτακτική (βουλητική πρ.) 2) ο σύνδ. quamvis χρησιμοποιείται

μπροστά από επίθετα και επιρρήματα. 3)ΠΡΟΣΟΧΗ : Στην πρόταση του ΚΕΙΜΕΝΟΥ 43 η σύνταξη quamvis

+ οριστική είναι ποιητική μετακλασσική και παρά την οριστική εκφράζεται υποθετική κατάσταση

etsi ego clamabam nihil esse bello civili miserius (ΚΕΙΜΕΝΟ 37)

Δευτερεύουσα εναντιωματική πρόταση. Εισάγεται με τον εναντιωματικό σύνδεσμο etsi. Εκφέρεται με Οριστική

(clamabam), γιατί εκφράζει μια πραγματική κατάσταση παρά την οποία ισχύει το περιεχόμενο της κύριας. Ο

χρόνος είναι παρατατικός, γιατί αναφέρεται στο παρελθόν.

ut, etiamsi natura tales non sint, necessitate esse cogantur (ΚΕΙΜΕΝΟ 37)

Δευτερεύουσα παραχωρητική πρόταση. Εισάγεται με τον παραχωρητικό σύνδεσμο etiamsi. Εκφέρεται με

Υποτακτική (non sint), γιατί εκφράζει υποθετική κατάσταση που, κι αν δεχθούμε ότι αληθεύει, δεν αναιρεί το

περιεχόμενο της κύριας πρότασης. Ο χρόνος είναι ενεστώτας, γιατί εξαρτάται από ρήμα αρκτικού χρόνου

(cogantur) και δηλώνει το σύγχρονο στο παρόν.

Licet mihi ostendas agmina militum … numquam tamen ego hostem iudicabo Marium (ΚΕΙΜΕΝΟ 40)

Δευτερεύουσα παραχωρητική πρόταση. Λειτουργεί ως επιρρηματικός προσδιορισμός της παραχώρησης στο

περιεχόμενο της κύριας πρότασης. Εισάγεται με τον παραχωρητικό σύνδεσμο licet. Εκφέρεται με Υποτακτική

(ostendas), γιατί εκφράζει υποθετική κατάσταση που, κι αν δεχθούμε ότι αληθεύει, δεν αναιρεί το περιεχόμενο

της κύριας πρότασης, χρόνου Ενεστώτα, γιατί εξαρτάται από ρήμα αρκτικού χρόνου (iudicabo) και δηλώνει το

σύγχρονο στο παρόν και το μέλλον.

Quamvis infesto et minaci animo perveneras, cur … tibi non succurrit …? (ΚΕΙΜΕΝΟ 43)

Δευτερεύουσα εναντιωματική πρόταση. Εισάγεται με τον εναντιωματικό σύνδεσμο quamvis, γιατί ακολουθούν

επίθετα (infesto et minaci) . Εκφέρεται με Οριστική. Η σύνταξη quamvis + οριστική είναι ποιητική

μετακλασσική και -παρά την οριστική- εκφράζεται υποθετική κατάσταση που, κι αν δεχθούμε ότι αληθεύει, δεν

αναιρεί το περιεχόμενο της κύριας πρότασης. Ο χρόνος είναι υπερσυντέλικος, γιατί αναφέρεται στο παρελθόν.

ΠΑΡΑΒΟΛΙΚΕΣ, σελ. 44

ΠΑΡΑΒΟΛΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Οι παραβολικές προτάσεις λειτουργούν ως β΄όρος σύγκρισης . Ως α΄ όρος σύγκρισης λειτουργεί η κύρια.

ΑΠΛΕΣ ΠΑΡΑΒΟΛΙΚΕΣ ut (=όπως-στην κύρια sic, ita), atque (στην κύρια aeque), quanti (στην κύρια tanti) +ΟΡΙΣΤΙΚΗ, γιατί η

σύγκριση αφορά δυο καταστάσεις που είναι (ή θεωρούνται ως) αντικειμενική πραγματικότητα.

Ut enim leges omnium salutem singulorum saluti anteponunt, sic vir bonus…consulit…(ΚΕΙΜΕΝΟ 46)

Δευτερεύουσα απλή παραβολική πρόταση. Εισάγεται με τον παραβολικό σύνδεσμο ut. Λειτουργεί ως β΄ όρος

σύγκρισης. Εκφέρεται με Οριστική, γιατί η σύγκριση αφορά δυο καταστάσεις που είναι (ή θεωρούνται ως)

αντικειμενική πραγματικότητα, χρόνου Ενεστώτα, γιατί αναφέρεται στο παρόν. Στην κύρια πρόταση υπάρχει το

sic.

ΥΠΟΘΕΤΙΚΕΣ ΠΑΡΑΒΟΛΙΚΕΣ

tamquam, proinde quasi, quasi, velut si (=σαν, σα να) +ΥΠΟΤΑΚΤΙΚΗ, γιατί η σύγκριση αφορά μια

υποθετική πράξη ή κατάσταση.

Tu autem sermone …uteris, proinde quasi cum matre Evandri nunc loquaris (ΚΕΙΜΕΝΟ 41)

Δευτερεύουσα υποθετική παραβολική πρόταση. Εισάγεται με τον παραβολικό σύνδεσμο proinde quasi.

Λειτουργεί ως β΄ όρος σύγκρισης. Εκφέρεται με Υποτακτική (loquaris), γιατί η σύγκριση αφορά μια υποθετική

πράξη, χρόνου Ενεστώτα, γιατί εξαρτάται από ρήμα αρκτικού χρόνου (uteris) και δηλώνει το σύγχρονο στο

παρόν.

ΑΝΑΦΟΡΙΚΕΣ, σελ. 45

ΑΝΑΦΟΡΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΤΙΚΕΣ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ : αναφορικές αντωνυμίες ή επιρρήματα (συνήθως η qui, quae, quod)

ΕΚΦΟΡΑ : ΟΡΙΣΤΙΚΗ =δηλώνουν το πραγματικό

ΥΠΟΤΑΚΤΙΚΗ=από έλξη ή επειδή λειτουργούν στα πλαίσια πλαγίου λόγου

ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ : προσδιορίζουν μια λέξη της κύριας πρότασης ως επιθετικοί προσδιορισμοί, παραθέσεις κλπ

atque id habe semper in memoria et in pectore, quod a C. Caesare scriptum est (ΚΕΙΜΕΝΟ 41)

Δευτερεύουσα αναφορική πρόταση, προσδιοριστική στο id. Εισάγεται με την αναφορική αντωνυμία quod.

Εκφέρεται με Οριστική Παρακειμένου, γιατί δηλώνει το πραγματικό στο παρελθόν.

ΠΑΡΑΘΕΤΙΚΕΣ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ : quod (=πράγμα το οποίο)


ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΗ ΘΕΣΗ : προσδιορίζουν ολόκληρο το περιεχόμενο της κύριας πρότασης (μεταφρ. : πράγμα το

οποίο...)

ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΙΚΕΣ

(τελικές, συμπερασματικές, αιτιολογικές, υποθετικές, παραχωρητικές-εναντιωματικές)

ΕΙΣΑΓΩΓΗ : αναφορικές αντωνυμίες και επιρρήματα

ΕΚΦΟΡΑ : με τις εγκλίσεις των αντιστοίχων προτάσεων.

ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΗ ΘΕΣΗ: προσδιορίζουν κάποιον όρο της κύριας και δηλώνουν την αντίστοιχη επιρρηματική

σχέση

Nonnulli sunt in hoc ordine, qui aut ea non videant …(ΚΕΙΜΕΝΟ 42)

Δευτερεύουσα αναφορική συμπερασματική πρόταση. Λειτουργεί ως προσδιορισμός στο Nonnulli. Εισάγεται με

την αναφορική αντωνυμία qui. Εκφέρεται με Υποτακτική, όπως και οι συμπερασματικές προτάσεις, γιατί το

αποτέλεσμα θεωρείται μια υποκειμενική κατάσταση, χρόνου Ενεστώτα (videant), γιατί εξαρτάται από ρήμα

αρκτικού (sunt). Ισχύει ιδιομορφία στην ακολουθία των χρόνων γιατί το αποτέλεσμα είναι ιδωμένο τη στιγμή

που εμφανίζεται στο μυαλό του ομιλητή (συγχρονισμός της κύριας με τη δευτερεύουσα πρόταση)και όχι τη

στιγμή της πιθανής πραγματοποίησής του.(συνδέεται με την αναφορική συμπερασματική πρόταση (qui) aut ea

dissimulent με τους διαζευκτικούς συνδέσμους aut…aut)

ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΕΣ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ : αναφορικές αντωνυμίες και επιρρήματα


ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΗ ΘΕΣΗ: υποκείμενο, αντικείμενο κλπ

Tum Pacuvius dixit sonora quidem esse et grandia, quae scripsisset (ΚΕΙΜΕΝΟ 27)

Δευτερεύουσα ουσιαστική αναφορική πρόταση, ως υποκείμενο του esse (ή προσδιοριστική στο εννοούμενο ea).

Εισάγεται με την αναφορική αντωνυμία quae. Εκφέρεται με Υποτακτική (scripsisset), γιατί λειτουργεί στα

πλαίσια πλαγίου λόγου, χρόνου Υπερσυντελίκου, γιατί εξαρτάται από ρήμα ιστορικού χρόνου (το απαρέμφατο

esse θεωρείται ιστορικού χρόνου, γιατί εξαρτάται από το dixit) και δηλώνει πράξη προτερόχρονη στο παρελθόν.

quae gignuntur statim vieta et mollia, non matura mox fiunt sed putria (ΚΕΙΜΕΝΟ 27)

Δευτερεύουσα ουσιαστική αναφορική πρόταση, ως υποκείμενο του fiunt (ή προσδιοριστική στο εννοούμενο ea).

Εισάγεται με την αναφορική αντωνυμία quae. Εκφέρεται με Οριστική Ενεστώτα (gignuntur), γιατί δηλώνει το

πραγματικό στο παρόν.

ΒΟΥΛΗΤΙΚΕΣ -ΤΕΛΙΚΕΣ, σελ. 46

ΒΟΥΛΗΤΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ut (=να - καταφατικές) – ne (=να μην - αρνητικές)

ΕΚΦΟΡΑ Έγκλιση : ΥΠΟΤΑΚΤΙΚΗ, γιατί το περιεχόμενό της είναι απλώς επιθυμητό.

Χρόνος : ΥΠΟΤΑΚΤΙΚΗ ΕΝΕΣΤΩΤΑ μετά από Αρκτικό χρόνο

ΥΠΟΤΑΚΤΙΚΗ ΠΑΡΑΤΑΤΙΚΟΥ μετά από Ιστορικό χρόνο

Ισχύει ΙΔΙΟΜΟΡΦΙΑ ΣΤΗΝ ΑΚΟΛΟΥΘΙΑ ΤΩΝ ΧΡΟΝΩΝ, γιατί η βούληση

είναι ιδωμένη τη στιγμή που εμφανίζεται στο μυαλό του ομιλητή (συγχρονισμός της

κύριας με τη δευτερεύουσα πρόταση)και όχι τη στιγμή της πιθανής πραγματοποίησής

της.

ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΗ ΘΕΣΗ Αντικείμενο ή Υποκείμενο (απρ). ρημάτων που σημαίνουν διατάζω, ζητώ,

προτρέπω, πείθω, φροντίζω, επιτρέπω.

rria milites orabat ut simul imponeretur (ΚΕΙΜΕΝΟ 23)

Δευτερεύουσα βουλητική πρόταση. Λειτουργεί ως έμμεσο αντικείμενο του orabat. Εισάγεται με το βουλητικό

σύνδεσμο ut , γιατί είναι καταφατική. Εκφέρεται με Υποτακτική (imponeretur), όπως όλες οι βουλητικές, γιατί το

περιεχόμενό της είναι απλώς επιθυμητό, χρόνου Παρατατικού, γιατί εξαρτάται από ρ. ιστορικού χρόνου (orabat).

Ισχύει η ιδιομορφία στην ακολουθία των χρόνων, γιατί η βούληση είναι ιδωμένη τη στιγμή που εμφανίζεται στο

μυαλό του ομιλητή (συγχρονισμός της κύριας με τη δευτερεύουσα πρόταση) και όχι τη στιγμή της πιθανής

πραγματοποίησής της.

Curat et providet ne , intercepta epistula, nostra consilia ab hostibus cognoscantur. (ΚΕΙΜΕΝΟ 45)

Δευτερεύουσα βουλητική πρόταση, λειτουργεί ως αντικείμενο στα ρ. curat και providet. Εισάγεται με το

βουλητικό σύνδεσμο ne, γιατί είναι αρνητική. Εκφέρεται με Υποτακτική (cognoscantur), όπως όλες οι

βουλητικές, γιατί το περιεχόμενό τους είναι απλώς επιθυμητό, χρόνου Ενεστώτα, γιατί εξαρτάται από ρ. αρκτικού

χρόνου (providet). Ισχύει ιδιομορφία στην ακολουθία των χρόνων, γιατί η βούληση είναι ιδωμένη τη στιγμή που

εμφανίζεται στο μυαλό του ομιλητή (συγχρονισμός της κύριας με τη δευτερεύουσα πρόταση) και όχι τη στιγμή

της πιθανής πραγματοποίησής της.

ΤΕΛΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ut (=για να- καταφατικές)- ne (=για να μην - αρνητικές)-quo (=για να – όταν

ακολουθεί συγκριτικός βαθμός επιθέτου ή επιρρήματος)

ΕΚΦΟΡΑ Έγκλιση : ΥΠΟΤΑΚΤΙΚΗ, γιατί ο σκοπός θεωρείται μια υποκειμενική κατάσταση



Ισχύει ΙΔΙΟΜΟΡΦΙΑ ΣΤΗΝ ΑΚΟΛΟΥΘΙΑ ΤΩΝ ΧΡΟΝΩΝ, γιατί ο σκοπός

είναι ιδωμένος τη στιγμή που εμφανίζεται στο μυαλό του ομιλητή(συγχρονισμός της

κύριας με τη δευτερεύουσα πρόταση)και όχι τη στιγμή της πιθανής πραγματοποίησής

του.

Sulla…senatum armatus coegerat , ut C. Marius quam celerrime hostis iudicaretur (ΚΕΙΜΕΝΟ 40)

Δευτερεύουσα τελική πρόταση, ως επιρρηματικός προσδιορισμός του σκοπού στο coegerat. Εισάγεται με τον

τελικό σύνδεσμο ut, γιατί είναι καταφατική. Εκφέρεται με Υποτακτική (iudicaretur), όπως όλες οι βουλητικές,

γιατί το περιεχόμενό τους είναι απλώς επιθυμητό, χρόνου Παρατατικού, γιατί εξαρτάται από ρ. ιστορικού χρόνου

(coegerat). Ισχύει ιδιομορφία στην ακολουθία των χρόνων, γιατί η βούληση είναι ιδωμένη τη στιγμή που

εμφανίζεται στο μυαλό του ομιλητή (συγχρονισμός της κύριας με τη δευτερεύουσα πρόταση) και όχι τη στιγμή

της πιθανής πραγματοποίησής της.

ne dicam ineptae (ΚΕΙΜΕΝΟ 36)

Δευτερεύουσα τελική πρόταση, χρησιμοποιείται παρενθετικά. Εισάγεται με τον τελικό σύνδεσμο ne, γιατί είναι

αρνητική. Εκφέρεται με Υποτακτική (dicam), όπως όλες οι τελικές, γιατί ο σκοπός θεωρείται μια υποκειμενική

κατάσταση, χρόνου Ενεστώτα, γιατί εξαρτάται από ρ. αρκτικού χρόνου (narrate). Ισχύει ιδιομορφία στην

ακολουθία των χρόνων, γιατί ο σκοπός είναι ιδωμένος τη στιγμή που εμφανίζεται στο μυαλό του ομιλητή

(συγχρονισμός της κύριας με τη δευτερεύουσα πρόταση) και όχι τη στιγμή της πιθανής πραγματοποίησής του.

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΙΚΕΣ, σελ. 47

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΙΚΕΣ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ut (καταφατικές) ut non, ut nihil, ut nemo (αρνητικές)

(στην κύρια πρόταση υπάρχει συχνά δεικτική αντωνυμία ή επίρρημα : sic, ita, tam, tantus,

talis κλπ)

ΕΚΦΟΡΑ Έγκλιση : ΥΠΟΤΑΚΤΙΚΗ (δυνητική), γιατί το αποτέλεσμα θεωρείται μια υποκειμενική

κατάσταση.



Ισχύει ΙΔΙΟΜΟΡΦΙΑ ΣΤΗΝ ΑΚΟΛΟΥΘΙΑ ΤΩΝ ΧΡΟΝΩΝ, γιατί το αποτέλεσμα

είναι ιδωμένο τη στιγμή που εμφανίζεται στο μυαλό του ομιλητή (συγχρονισμός της κύριας

με τη δευτερεύουσα πρόταση)και όχι τη στιγμή της πιθανής πραγματοποίησής του.

ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΕΣ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ-

ΕΚΦΟΡΑ

ίδια με τις επιρρηματικές

ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΗ

ΘΕΣΗ αντικείμενο ρ. που σημαίνουν κατορθώνω και δηλώνουν αποτέλεσμα ή συνέπεια (π.χ.

consequitur= έπεται, προκύπτει, συνεπάγεται)

υποκείμενο απρ.ρ.που σημαίνουν συμβαίνει και δηλώνουν γεγονός-συμβάν (π.χ.

fit=συμβαίνει)

υποκείμενο απρ.ρ. ή εκφρ. που σημαίνουν απομένει ή υπολείπεται και δηλώνουν κάτι

που απομένει ή υπολείπεται

υποκείμενο διαφόρων άλλων απρ. εκφρ.

επεξήγηση στο υποκείμενο ή αντικείμενο του ρ. της πρότασης εξάρτησης

Huic Arria funus ita paravit, ut ignoraretur a marito (ΚΕΙΜΕΝΟ 23)

Δευτερεύουσα επιρρηματική συμπερασματική πρόταση, ως επιρρηματικός προσδιορισμός του αποτελέσματος

στο paravit. Εισάγεται με το συμπερασματικό σύνδεσμο ut, γιατί είναι καταφατική (στην κύρια πρόταση υπάρχει

το ita). Εκφέρεται με υποτακτική (ignoraretur), όπως όλες οι συμπερασματικές, γιατί το αποτέλεσμα θεωρείται

μια υποκειμενική κατάσταση, χρόνου παρατατικού, γιατί εξαρτάται από ρήμα ιστορικού χρόνου (paravit).Ισχύει

ιδιομορφία στην ακολουθία των χρόνων, γιατί το αποτέλεσμα είναι ιδωμένο τη στιγμή που εμφανίζεται στο

μυαλό του ομιλητή (συγχρονισμός της κύριας με τη δευτερεύουσα πρόταση) και όχι τη στιγμή της πιθανής

πραγματοποίησής του.

ex quo illud natura consequitur, ut communem utilitatem nostrae anteponamus (ΚΕΙΜΕΝΟ 46)

Δευτερεύουσα ουσιαστική συμπερασματική πρόταση, ως επεξήγηση στο illud. Εισάγεται με το συμπερασματικό

σύνδεσμο ut, γιατί είναι καταφατική. Εκφέρεται με υποτακτική (anteponamus), όπως όλες οι συμπερασματικές,

γιατί το αποτέλεσμα θεωρείται μια υποκειμενική κατάσταση, χρόνου Ενεστώτα, γιατί εξαρτάται από ρήμα

αρκτικού χρόνου (consequitur). Ισχύει ιδιομορφία στην ακολουθία των χρόνων γιατί το αποτέλεσμα είναι

ιδωμένο τη στιγμή που εμφανίζεται στο μυαλό του ομιλητή (συγχρονισμός της κύριας με τη δευτερεύουσα

πρόταση)και όχι τη στιγμή της πιθανής πραγματοποίησής του.

Ex quo fit ut laudandus is sit (ΚΕΙΜΕΝΟ 46)

Δευτερεύουσα ουσιαστική συμπερασματική πρόταση, λειτουργεί ως υποκείμενο του fit. Εισάγεται με το

συμπερασματικό σύνδεσμο ut, γιατί είναι καταφατική. Εκφέρεται με υποτακτική (laudandus sit), όπως όλες οι

συμπερασματικές, γιατί το αποτέλεσμα θεωρείται μια υποκειμενική κατάσταση, χρόνου Ενεστώτα, γιατί

εξαρτάται από ρήμα αρκτικού χρόνου (fit). Ισχύει ιδιομορφία στην ακολουθία των χρόνων γιατί το αποτέλεσμα

είναι ιδωμένο τη στιγμή που εμφανίζεται στο μυαλό του ομιλητή (συγχρονισμός της κύριας με τη δευτερεύουσα

πρόταση)και όχι τη στιγμή της πιθανής πραγματοποίησής του.

ΕΝΔΟΙΑΣΤΙΚΕΣ –quominus-quin, σελ. 48

ΕΝΔΟΙΑΣΤΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ne (φόβος μήπως γίνει κάτι), ne non, ut (φόβος μήπως δε γίνει κάτι)

ΕΚΦΟΡΑ Έγκλιση : ΥΠΟΤΑΚΤΙΚΗ, επειδή το περιεχόμενό τους αφορά κάτι το ενδεχόμενο

ή πιθανό



Ισχύει ΙΔΙΟΜΟΡΦΙΑ ΣΤΗΝ ΑΚΟΛΟΥΘΙΑ ΤΩΝ ΧΡΟΝΩΝ, γιατί ο φόβος είναι

ιδωμένος τη στιγμή που εμφανίζεται στο μυαλό του ομιλητή(συγχρονισμός της κύριας

με τη δευτερεύουσα πρόταση)και όχι τη στιγμή της πιθανής πραγματοποίησής του.

ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΗ ΘΕΣΗ αντικείμενο ρημάτων που σημαίνουν φόβο

Quid ergo non times, ne istae te calvam faciant ? (ΚΕΙΜΕΝΟ 47)

Δευτερεύουσα ενδοιαστική πρόταση. Εισάγεται με τον ενδοιαστικό σύνδεσμο ne, γιατί δηλώνει φόβο μήπως γίνει

κάτι. Λειτουργεί ως αντικείμενο του ρ. non times. Εκφέρεται με υποτακτική, όπως όλες οι ενδοιαστικές, επειδή το

περιεχόμενό της ( ο φόβος) αφορά κάτι το ενδεχόμενο ή πιθανό. Ο χρόνος είναι Ενεστώτας, γιατί εξαρτάται από

ρ. αρκτικού χρόνου ( non times). Ισχύει ιδιομορφία στην ακολουθία των χρόνων, γιατί ο φόβος είναι ιδωμένος τη

στιγμή που εμφανίζεται στο μυαλό του ομιλητή(συγχρονισμός της κύριας με τη δευτερεύουσα πρόταση)και όχι

τη στιγμή της πιθανής πραγματοποίησής του.

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΤΟΥ QUOMINUS KAI QUIN

ΕΙΣΑΓΩΓΗ Quominus (εξάρτηση από ρήμα καταφατικό), quin (εξάρτηση από ρήμα αρνητικό)

ΕΚΦΟΡΑ Έγκλιση : ΥΠΟΤΑΚΤΙΚΗ, επειδή το περιεχόμενό τους εκφράζει την πρόθεση του

υποκειμένου της κύριας πρότασης.



Ισχύει ΙΔΙΟΜΟΡΦΙΑ ΣΤΗΝ ΑΚΟΛΟΥΘΙΑ ΤΩΝ ΧΡΟΝΩΝ, γιατί η πρόθεση

είναι ιδωμένη τη στιγμή που εμφανίζεται στο μυαλό του ομιλητή (συγχρονισμός της

κύριας με τη δευτερεύουσα πρόταση) και όχι τη στιγμή της πιθανής πραγματοποίησής

της.

ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΗ ΘΕΣΗ αντικείμενο ρημάτων

Hac re audita Augustus voluit filiam deterrere, quominus id faceret (ΚΕΙΜΕΝΟ 47)

Δευτερεύουσα πρόταση του quominus. Λειτουργεί ως έμμεσο αντικείμενο του deterrere. Εισάγεται με τον

σύνδεσμο quominus, γιατί εξαρτάται από ρήμα καταφατικό. Εκφέρεται με υποτακτική, όπως όλες οι προτάσεις

του quominus, επειδή το περιεχόμενό της εκφράζει την πρόθεση του υποκειμένου της κύριας πρότασης. Ο χρόνος

είναι Παρατατικός, γιατί εξαρτάται από ρήμα ιστορικού χρόνου (το ρ. deterrere θεωρείται ιστορικού χρόνου, γιατί

εξαρτάται από το ρήμα ιστορικού χρόνου voluit). Ισχύει ιδιομορφία στην ακολουθία των χρόνων, γιατί η πρόθεση

του υποκείμένου είναι ιδωμένη τη στιγμή που εμφανίζεται στο μυαλό του ομιλητή(συγχρονισμός της κύριας με

τη δευτερεύουσα πρόταση)και όχι τη στιγμή της πιθανής πραγματοποίησής της.

Non dubito quin calva esse nolis (ΚΕΙΜΕΝΟ 47)

Δευτερεύουσα πρόταση του quin. Εισάγεται με τον σύνδεσμο quin, γιατί εξαρτάται από ρήμα αρνητικό.

Λειτουργεί ως αντικείμενο του non dubito. Εκφέρεται με υποτακτική, όπως όλες οι προτάσεις του quin, επειδή το

περιεχόμενό της εκφράζει την πρόθεση του υποκειμένου της κύριας πρότασης. Ο χρόνος είναι Ενεστώτας, γιατί

εξαρτάται από ρήμα αρκτικού χρόνου (Non dubito). Ισχύει ιδιομορφία στην ακολουθία των χρόνων, γιατί η

πρόθεση του υποκείμένου είναι ιδωμένη τη στιγμή που εμφανίζεται στο μυαλό του ομιλητή(συγχρονισμός της

κύριας με τη δευτερεύουσα πρόταση)και όχι τη στιγμή της πιθανής πραγματοποίησής της.

ΥΠΟΘΕΤΙΚΟΙ ΛΟΓΟΙ, σελ. 49

ΥΠΟΘΕΤΙΚΟΙ ΛΟΓΟΙ

Οι υποθετικοί λόγοι στη λατινική είναι τριών ειδών. Κατά κανόνα η υπόθεση και η απόδοση εκφέρονται με

την ίδια έγκλιση και τον ίδιο χρόνο. Σπάνια και εάν η υπόθεση ή η απόδοση δηλώνουν πράξη προτερόχρονη,

εκφέρονται με διαφορετικό χρόνο (βλ. την ανοιχτή υπόθεση στο μέλλον).

Εκτός του συνδέσμου si (=αν), οι υποθετικές προτάσεις εισάγονται και με τον quodsi (=αν) και τον αρνητικό

nisi(=αν δεν)

Για τους εξαρτημένους υποθετικούς λόγους βλ. σε άλλο κεφάλαιο.

1. ΑΝΟΙΧΤΗ ΥΠΟΘΕΣΗ

(γενικός τύπος) :

ΥΠ : si + οριστική κάθε χρόνου ΑΠ : κάθε έγκλιση

si vis vivere, dic ! (=αν θέλεις να ζήσεις, λέγε!)

α. στο παρόν :

ΥΠ : si+ οριστική ενεστώτα ΑΠ : οριστική ενεστώτα

si id dicis, erras (=αν αυτό λες, σφάλλεις)

β. στο παρελθόν :

ΥΠ : si+ οριστική ιστορικού χρ. ΑΠ : οριστική ιστορικού χρ.

si id dicebas, errabas (=αν αυτό είπες,έσφαλες)

γ. στο μέλλον :

ΥΠ : si+ οριστική μέλλοντα ΑΠ : οριστική μέλλοντα

si id dices, errabis (=αν αυτό θα πεις, θα σφάλεις)

(ΥΠ προτερόχρονη της ΑΠ : ΥΠ : si+ οριστική συντ.μέλλοντα ΑΠ : οριστική μέλλοντα )

si id dixeris, errabis (=αν αυτό θα έχεις πει, θα σφάλεις)

2. ΥΠΟΘΕΣΗ ΑΝΤΙΘΕΤΗ ΤΟΥ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΥ

α. στο παρόν :

ΥΠ : si+υποτακτική παρατατικού ΑΠ : υποτακτική παρατατικού

si id diceres, errares (=αν αυτό θα έλεγες,θα έσφαλες)

β. στο παρελθόν :

ΥΠ : si+υποτακτική υπερσυντελίκου ΑΠ : υποτακτική υπερσυντελίκου

si id dixisses, erravisses (=αν αυτό θα είχες πει, θα είχες σφάλει)

(ΥΠ προτερόχρονη της ΑΠ : si+υποτακτική υπερσυντελίκου ΑΠ : υποτακτική

παρατατικού)

si id dixisses, errarees (=αν αυτό θα είχες πει, θα έσφαλες)

4. ΥΠΟΘΕΣΗ ΔΥΝΑΤΗ ή ΠΙΘΑΝΗ :

ΥΠ : si+υποτακτική ενεστώτα ΑΠ : υποτακτική ενεστώτα

si id dicas, erres (=αν αυτό λες, μπορεί να σφάλλεις)


ΟΙ ΑΝΕΞΑΡΤΗΤΟΙ ΥΠΟΘΕΤΙΚΟΙ ΛΟΓΟΙ ΤΩΝ ΚΕΙΜΕΝΩΝ

ΚΕΙΜΕΝΟ 30


ΕΙΔΟΣ : ανοιχτή υπόθεση στο παρόν.

ΚΕΙΜΕΝΟ 32


ΕΙΔΟΣ : υπόθεση αντίθετη του πραγματικού στο παρόν

ΚΕΙΜΕΝΟ 42

3. quorum auctoritatem secuti multi, non solum improbi verum etiam imperiti, si in hunc animadvertissem,

crudeliter et regie id factum esse dicerent

ΕΙΔΟΣ : υπόθεση αντίθετη του πραγματικού (η υπόθεση είναι προτερόχρονη της απόδοσης ή η υπόθεση

αναφέρεται στο παρελθόν και η απόδοση στο παρόν)

ΚΕΙΜΕΝΟ 43

4. ego nisi peperissem, Roma non oppugnaretur

ΕΙΔΟΣ : υπόθεση αντίθετη του πραγματικού (η υπόθεση είναι προτερόχρονη της απόδοσης ή η υπόθεση

αναφέρεται στο παρελθόν και η απόδοση στο παρόν)




ΕΙΔΟΣ : ανοιχτή υπόθεση στο παρόν

ΚΕΙΜΕΝΟ 44

7. Quodsi forte, ut fit plerumque, ceciderunt, tum intellegitur, quam fuerint inopes amicorum.

ΕΙΔΟΣ : ανοιχτή υπόθεση, η υπόθεση αναφέρεται στο παρελθόν και η απόδοση στο παρόν (η υπόθεση είναι

προτερόχρονη της απόδοσης) - ο ενεστώτας intellegitur είναι επαναληπτικός και δηλώνεται επανάληψη στο

παρόν και μέλλον

ΚΕΙΜΕΝΟ 48

8. Si quid durius ei videbatur, quod imperandum militibus esset, a cerva sese monitum esse praedicabat.

ΕΙΔΟΣ : ανοιχτή υπόθεση στο παρελθόν

ΜΕΤΑΤΡΟΠΗ ΑΝΕΞΑΡΤΗΤΩΝ ΥΠΟΘΕΤΙΚΩΝ ΛΟΓΩΝ ΣΤΑ ΑΛΛΑ ΕΙΔΗ

1.Αναγνωρίζουμε τον υποθετικό λόγο.

2.Διατυπώνουμε θεωρητικά τον τρόπο εκφοράς του ζητουμένου είδους.

3.Αλλάζουμε μόνο τους ρηματικούς τύπους , ώστε να δηλωθεί το ζητούμενο είδος.

ΚΕΙΜΕΝΟ 30


ΕΙΔΟΣ : ανοιχτή υπόθεση στο παρόν.

ΜΕΤΑΤΡΟΠΗ ΣΤΑ ΑΛΛΑ ΕΙΔΗ :

Ανοιχτή υπόθεση :

στο παρελθόν : si habebat … debebamus

στο μέλλον : si habebit, … debebimus

Υπόθεση αντίθετη του πραγματικού :

στο παρόν : si haberet … deberemus

στο παρελθόν : si habuisset … debuissemus

Υπόθεση δυνατή ή πιθανή : si habeat …debeamus

ΚΕΙΜΕΝΟ 32





στο παρόν : quae iacent …nisi accedit

στο παρελθόν : quae iacebant …nisi accedebat

στο μέλλον : quae iacebunt …nisi accedet


στο παρελθόν : quae iacuissent …nisi accessisset


Υπόθεση δυνατή ή πιθανή : quae iaceant …nisi accedat

ΚΕΙΜΕΝΟ 42



ΕΙΔΟΣ : υπόθεση αντίθετη του πραγματικού (η υπόθεση αναφέρεται στο παρελθόν και η απόδοση στο παρόν ή η

υπόθεση είναι προτερόχρονη της απόδοσης)



στο παρόν : si animadverto…dicunt

στο παρελθόν : si animadvertebam…dicebant

στο μέλλον : si animadvertam…dicent


στο παρόν : si animadverterem…dicerent

στο παρελθόν : si animadvertissem…dixissent

Υπόθεση δυνατή ή πιθανή : si animadvertam, …dicant

ΚΕΙΜΕΝΟ 43


ΕΙΔΟΣ : υπόθεση αντίθετη του πραγματικού (η υπόθεση αναφέρεται στο παρελθόν και η απόδοση στο παρόν ή η

υπόθεση είναι προτερόχρονη της απόδοσης)



στο παρόν : ego nisi pario, Roma non oppugnatur

στο παρελθόν : ego nisi pariebam, Roma non oppugnabatur

στο μέλλον : ego nisi pariam, Roma non oppugnabitur


στο παρόν : ego nisi parerem, Roma non oppugnaretur

στο παρελθόν : ego nisi peperissem, Roma non oppugnata esset

Υπόθεση δυνατή ή πιθανή : ego nisi pariam, Roma non oppugnetur





στο παρόν : nisi filium habeo, … sum.

στο παρελθόν : nisi filium habebam, …eram.

στο μέλλον : nisi filium habebo, …ero.


στο παρελθόν : nisi filium habuissem, …fuissem.

Υπόθεση δυνατή ή πιθανή : nisi filium habeam, …sim.


ΕΙΔΟΣ : ανοιχτή υπόθεση στο παρόν



στο παρελθόν : si pergebas, …manebat.

στο μέλλον : si perges…manebit.


στο παρόν : si pergeres…maneret.

στο παρελθόν : si perexisses…manuisset.

Υπόθεση δυνατή ή πιθανή : si pergas, …maneat.

ΚΕΙΜΕΝΟ 44


ΕΙΔΟΣ : ανοιχτή υπόθεση, η υπόθεση αναφέρεται στο παρελθόν και η απόδοση στο παρόν (η υπόθεση είναι

προτερόχρονη της απόδοσης) - ο ενεστώτας intellegitur είναι επαναληπτικός και δηλώνεται επανάληψη στο

παρόν και μέλλον




στο παρόν : Quodsi …cadunt, tum intellegitur

στο παρελθόν : Quodsi …cadebant, tum intellegebatur

στο μέλλον : Quodsi …cadent, tum intellegetur


στο παρόν : Quodsi …caderent, tum intellegeretur

στο παρελθόν : Quodsi …cecidissent, tum intellectum esset

Υπόθεση δυνατή ή πιθανή : Quodsi …cadant, tum intellegatur

ΚΕΙΜΕΝΟ 48


ΕΙΔΟΣ : ανοιχτή υπόθεση στο παρελθόν



στο παρόν : Si videtur…praedicat.

στο μέλλον : Si videbitur…praedicabit.


στο παρόν : Si videretur…praedicaret.

στο παρελθόν : Si visum esset…praedicavisset.

Υπόθεση δυνατή ή πιθανή : Si videatur…praedicet.

ΕΥΘΕΙΕΣ ΕΡΩΤΗΜΑΤΙΚΕΣ, σελ. 53

ΕΥΘΕΙΕΣ ΕΡΩΤΗΜΑΤΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

ΕΚΦΟΡΑ ΟΡΙΣΤΙΚΗ : πραγματικό

ΥΠΟΤΑΚΤΙΚΗ ΑΠΟΡΗΜΑΤΙΚΗ (σπάνια) : απορία

ΕΙΔΗ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΗ ΕΡΩΤΗΣΗ (ο ερωτών περιμένει απάντηση)

ΡΗΤΟΡΙΚΗ ΕΡΩΤΗΣΗ (ισοδυναμεί με έντονη κατάφαση ή άρνηση, υπόθεση κ.λ.π.)

ΟΛΙΚΗΣ ΑΓΝΟΙΑΣ (απλές – διμελείς)

ΜΕΡΙΚΗΣ ΑΓΝΟΙΑΣ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

ΟΛΙΚΗΣ

ΑΓΝΟΙΑΣ

ΑΠΛΕΣ

χωρίς μόριο : για έμφαση

Non tibi ingredienti fines patriae ira cecidit? (ΚΕΙΜΕΝΟ 43)

-ne (=άραγε) : όταν δεν γνωρίζουμε την απάντηση (πραγματική ερώτηση)

Visne scire quid Nasica responderit ? (ΚΕΙΜΕΝΟ 24)

num (=μήπως, άραγε) : όταν περιμένουμε αρνητική απάντηση (ρητορική

ερώτηση)

Num ad hostem veni et captiva in castris tuis sum? (ΚΕΙΜΕΝΟ 43)

nonne (=αν δεν, μήπως δεν) : όταν περιμένουμε καταφατική απάντηση

(ρητορική ερώτηση)

Nonne canis similis lupo est?

ΔΙΜΕΛΕΙΣ

utrum...an (non) (=πότερον (αν)...ή)

Utrum est pater tuus intus an exiit?

-ne...an (=μήπως, άραγε...ή)

Estne pater tuus intus an exiit?

…an (=…ή)

Est pater tuus intus an exiit?

ΜΕΡΙΚΗΣ

ΑΓΝΟΙΑΣ

με ερωτηματικές αντωνυμίες (quis, quantus κλπ) και ερωτηματικά

επιρρήματα (ubi?, quando?, cur?, quin? κλπ)

Quid dicis?

Quin taces?

Quando venisti?

Quo vadis, domine?


ΚΕΙΜΕΝΟ 24

Quid (dicis) ? Ευθεία ερώτηση μερικής αγνοίας. Εισάγεται με την ερωτηματική αντωνυμία quid. Εκφέρεται

με οριστική ενεστώτα (ενν. ρ. dicis)γιατί δηλώνει το πραγματικό στο παρόν.

Ego non cognosco vocem tuam? Ευθεία ερωτηματική πρόταση ολικής αγνοίας. Δεν εισάγεται με κανένα μόριο για έμφαση. Εκφέρεται με οριστική,

γιατί δηλώνει το πραγματικό, χρόνου παρακειμένου (non cognosco), γιατί αναφέρεται στο παρελθόν.

Visne scire ? Ευθεία ερώτηση ολικής αγνοίας. Εισάγεται με το μόριο –ne γιατί η απάντηση δεν είναι γνωστή. Εκφέρεται με

οριστική ενεστώτα (Vis) γιατί δηλώνει το πραγματικό στο παρόν.

tu mihi ipsi non credis?

ΕΥΘΕΙΕΣ ΕΡΩΤΗΜΑΤΙΚΕΣ, σελ. 54

Ευθεία ερωτηματική πρόταση ολικής αγνοίας, απλή. Δεν εισάγεται με κανένα μόριο, για να δοθεί έμφαση.

Εκφέρεται με οριστική, γιατί δηλώνει το πραγματικό, χρόνου ενεστώτα (credis), γιατί αναφέρεται στο παρόν.

ΚΕΙΜΕΝΟ 41

Quin, homo inepte, taces?

Ευθεία ερωτηματική πρόταση μερικής αγνοίας. Εισάγεται με το ερωτηματικό επίρρημα quin. Εκφέρεται με

οριστική (taces), γιατί δηλώνει το πραγματικό, χρόνου ενεστώτα, γιατί αναφέρεται στο παρόν.

ΚΕΙΜΕΝΟ 43

Num ad hostem veni et captiva in castris tuis sum?

Δύο ευθείες ερωτηματικές προτάσεις ολικής αγνοίας, απλές, συνδε’ομενες με το et. Εισάγονται με το

ερωτηματικό μόριο num, γιατί περιμένουμε αρνητική απάντηση (ρητορική ερώτηση). Εκφέρονται με οριστική,

γιατί δηλώνουν το πραγματικό, χρόνου παρακειμένου στην πρώτη πρόταση (veni), γιατί αναφέρεται στο

παρελθόν, χρόνου ενεστώτα στη δεύτερη (sum), γιατί αναφέρεται στο παρόν.

In hoc me longa vita et infelix senecta traxit? Ευθεία ερωτηματική πρόταση ολικής αγνοίας, απλή. Δεν εισάγεται με κανένα μόριο, για να δοθεί έμφαση.

Εκφέρεται με οριστική, γιατί δηλώνει το πραγματικό, χρόνου παρακειμένου (traxit), γιατί αναφέρεται στο

παρελθόν.

Qui potuisti populari hanc terram? Ευθεία ερωτηματική πρόταση μερικής αγνοίας. Εισάγεται με το ερωτηματικό επίρρημα qui. Εκφέρεται με

οριστική, γιατί δηλώνει το πραγματικό, χρόνου παρακειμένου (potuisti), γιατί αναφέρεται στο παρελθόν.

Non tibi ingredienti fines patriae ira cecidit?


Εκφέρεται με οριστική, γιατί δηλώνει το πραγματικό, χρόνου παρακειμένου (cecidit), γιατί αναφέρεται στο

παρελθόν.

cur tibi non succurrit ? Ευθεία ερωτηματική πρόταση μερικής αγνοίας. Εισάγεται με το ερωτηματικό επίρρημα cur. Εκφέρεται με

οριστική, γιατί δηλώνει το πραγματικό, χρόνου παρακειμένου (non succurrit), γιατί αναφέρεται στο παρελθόν.

ΚΕΙΜΕΝΟ 47

Quid ergo non times ?

Ευθεία ερωτηματική πρόταση μερικής αγνοίας. Εισάγεται με την ερωτηματική αντωνυμία quid. Εκφέρεται με

οριστική, γιατί δηλώνει το πραγματικό, χρόνου ενεστώτα( non times), γιατί αναφέρεται στο παρόν.

ΠΛΑΓΙΕΣ ΕΡΩΤΗΜΑΤΙΚΕΣ, σελ. 55

ΠΛΑΓΙΕΣ ΕΡΩΤΗΜΑΤΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

ΕΚΦΟΡΑ ΥΠΟΤΑΚΤΙΚΗ (του πλαγίου λόγου), γιατί η εξάρτηση δίνει υποκειμενική χροιά στο

περιεχόμενό τους. Ισχύει η ακολουθία των χρόνων.

ΣΥΝΤ.ΘΕΣΗ Αντικείμενο ρ., υποκείμενο απροσώπων, επεξήγηση

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

ΟΛΙΚΗΣ

ΑΓΝΟΙΑΣ

ΑΠΛΕΣ

num, -ne (=αν – χωρίς διαφορά)

Mater rogat filium num illi ingredienti fines patriae ira non ceciderit

nonne (=αν δεν, μετά το quaero)

Mater quaerit nonne in illud se (ή ipsam) longa vita et infelix senecta

traxerit

si (=αν, μετά από ρ. αναμονής, ή απόπειρας)

Exspecto si venturus sis.

an, an non (=αν,αν όχι, μετά τα haud scio, nescio, dubito, incertum

est)

Dubito an venturus sis.

ΔΙΜΕΛΕΙΣ

utrum…an (=αν…ή)

Rogo utrum sit pater tuus intus an exeat.

utrum …necne (αν…ή όχι)

Rogo utrum sit pater tuus intus necne.

ne…an…an (=αν…ή…ή)

Rogo sitne pater tuus intus an exeat.

ΜΕΡΙΚΗΣ

ΑΓΝΟΙΑΣ

με ερωτηματικές αντωνυμίες (quis, quantus κλπ) και ερωτηματικά

επιρρήματα (quando κλπ)

Tum intellexi quos fidos amicos habuissem (ΚΕΙΜΕΝΟ 44)

ac marito persaepe interroganti respondebat quid ageret puer (ΚΕΙΜΕΝΟ 23)

Δευτερεύουσα πλάγια ερωτηματική πρόταση, μερικής αγνοίας. Λειτουργεί ως αντικείμενο του interroganti.

Εισάγεται με την ερωτηματική αντωνυμία quid. Εκφέρεται με υποτακτική, (όπως όλες οι πλάγιες ερωτηματικές

προτάσεις) γιατί η εξάρτηση δίνει υποκειμενική χροιά στο περιεχόμενό της, χρόνου παρατατικού, γιατί εξαρτάται

από ρήμα ιστορικού χρόνου ( η μετοχή interroganti θεωρείται ιστορικού χρόνου, γιατί εξαρτάται από το

respondebat) και δηλώνει το σύγχρονο στο παρελθόν.

Interrogo vos quando hanc ficum decerptam esse putetis ex arbore (ΚΕΙΜΕΝΟ 25)

Δευτερεύουσα πλάγια ερωτηματική πρόταση, μερικής αγνοίας. Λειτουργεί ως έμμεσο αντικείμενο του Interrogo.

Εισάγεται με τo ερωτηματικό επίρρημα quando. Εκφέρεται με υποτακτική (όπως όλες οι πλάγιες ερωτηματικές

προτάσεις), γιατί η εξάρτηση δίνει υποκειμενική χροιά στο περιεχόμενό της, χρόνου ενεστώτα, γιατί εξαρτάται

από ρ. αρκτικού χρόνου (Interrogo) και δηλώνει το σύγχρονο στο παρόν.

ut singularis proelii eventu cernatur quanto miles Latinus Romano virtute antecellat (ΚΕΙΜΕΝΟ 31)

Δευτερεύουσα πλάγια ερωτηματική πρόταση μερικής αγνοίας. Λειτουργεί ως υποκείμενο του cernatur. Εισάγεται

με την ερωτηματική αντωνυμία quanto. Εκφέρεται με υποτακτική (όπως όλες οι πλάγιες ερωτηματικές

προτάσεις), γιατί η εξάρτηση δίνει υποκειμενική χροιά στο περιεχόμενό της, χρόνου ενεστώτα, γιατί εξαρτάται

από ρ.αρκτικού χρόνου (το cernatur θεωρείται αρκτικός χρόνος, εξαρτώμενο από το Congrediamur) και δηλώνει

το σύγχρονο στο παρόν.

Tum interrogavit filiam utrum post aliquot annos cana esse mallet an calva. (ΚΕΙΜΕΝΟ 47)

Δευτερεύουσα πλάγια ερωτηματική πρόταση ολικής αγνοίας, διμελής. Εισάγεται με την ερωτηματική αντωνυμία

utrum ...an. Λειτουργεί ως έμμεσο αντικείμενο του interrogavit. Εκφέρεται με υποτακτική (mallet) (όπως όλες οι

πλάγιες ερωτηματικές προτάσεις), γιατί η εξάρτηση δίνει υποκειμενική χροιά στο περιεχόμενό της, χρόνου

Παρατατικού, γιατί εξαρτάται από ρ. ιστορικού χρόνου (interrogavit) και δηλώνει το σύγχρονο στο παρελθόν.

ΧΡΗΣΕΙΣ ΤΟΥ cum, σελ. 56

ΟΙ ΧΡΗΣΕΙΣ ΤΟΥ cum

ΠΡΟΘΕΣΗ + αφαιρετική (ως εμπρόθετος προσδιορισμός (της συνοδείας, του τρόπου κλπ)

π.χ. in quo ipse cum amicis futurus esset (ΚΕΙΜΕΝΟ 48)

ΣΥΝΔΕΣΜΟΣ ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΟΣ + υποτακτική (η αιτιολογία παρουσιάζεται ως αποτέλεσμα εσωτερικής,

λογικής διεργασίας)

π.χ. Tum Scipio, cum se ipsum captum venisse eos existimasset, praesidium domesticorum in tecto

conlocavit. (ΚΕΙΜΕΝΟ 34)

ΣΥΝΔΕΣΜΟΣ ΕΝΑΝΤΙΩΜΑΤΙΚΟΣ + υποτακτική (δεν απαντά στα κείμενά μας)

ΣΥΝΔΕΣΜΟΣ ΧΡΟΝΙΚΟΣ

1. cum ιστορικός/διηγηματικός + υποτακτική (για διηγήσεις του παρελθόντος, υπογραμμίζει τη βαθύτερη

σχέση αιτίου και αιτιατού ανάμεσα στη δευτερεύουσα (=αίτιο) και την κύρια(=αιτιατό) )

π.χ. Ego cum te quaererem, ancillae tuae credidi te domi non esse; (ΚΕΙΜΕΝΟ 24)

2. cum καθαρά χρονικός + οριστική (η πράξη ενδιαφέρει μόνο από χρονική άποψη )

π.χ. Quamvis infesto et minaci animo perveneras, cur, cum in conspectu Roma fuit, tibi non succurit

(ΚΕΙΜΕΝΟ 43)

3. cum αντίστροφος + repente + οριστική παρακειμένου (δηλώνει αιφνίδιο γεγονός, στην κύρια το μόριο

vix)

π.χ. Ibi vix animum sollicitum somno dederat, cum repente apparuit ei species horrenda.( ΚΕΙΜΕΝΟ

14)

4. cum επαναληπτικός + οριστική (ή quotiescumque)

δηλώνει επανάληψη στο παρόν-μέλλον ή στο παρελθόν

π.χ. cum illa cubiculum mariti intraverat,... simulabat (ΚΕΙΜΕΝΟ 23)

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΣΕ ΑΛΛΟ ΕΙΔΟΣ –ΕΠΙΘΕΤΙΚΟΣ /ΠΑΡΑΘΕΣΗ ΣΕ ΑΝΑΦΟΡΙΚΗ, σελ. 57

ΑΝΑΔΙΑΤΥΠΩΣΗ ΠΕΡΙΟΔΟΥ ΜΕ ΜΕΤΑΤΡΟΠΗ ΠΡΟΤΑΣΕΩΝ ΣΕ ΑΛΛΟ ΕΙΔΟΣ

Μπορεί να ζητηθεί να αναδιατυπώσουμε μια περίοδο, αφού πρώτα μετατρέψουμε μια κύρια πρόταση

σε δευτερεύουσα ή μια δευτερεύουσα σε άλλο είδος.

Για τη μετατροπή αυτή:

Λαμβάνουμε υπόψη μας τη θεωρία των δευτερευουσών προτάσεων (εισαγωγή, εκφορά κλπ)

Προσέχουμε ιδιίτερα το νόημα της περιόδου που θα προκύψει.


1.Mortua est Caecilia; postea is puellam in matrimonium duxit : α) να αναδιατυπωθεί το απόσπασμα, αφού

μετατραπεί η πρώτη κύρια πρόταση σε δευτερεύουσα χρονική εισαγόμενη με το χρονικό σύνδεσμο postquam

Postquam mortua est Caecilia, is puellam in matrimonium duxit.

2.Manius Curius Dentatus maxima frugalitate utebatur, quo facilius divitias contemnere posset : να

αναδιατυπωθεί το απόσπασμα, αφού μετατραπεί η κύρια πρόταση σε δευτερεύουσα υποθετική που θα δηλώνει

υπόθεση δυνατή ή πιθανή και η δευτερεύουσα τελική σε κύρια πρόταση, ως απόδοση του υποθετικού λόγου.

υπόθεση δυνατή ή πιθανή : si + υποτακτική ενεστώτα - υποτακτική ενεστώτα

Si Manius Curius Dentatus maxima frugalitate utatur, facilius divitias contemnere possit.

ΜΕΤΑΤΡΟΠΗ ΕΠΙΘΕΤΙΚΟΥ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΠΑΡΑΘΕΣΗΣ ΣΕ ΑΝΑΦΟΡΙΚΗ

ΠΡΟΤΑΣΗ

Οι επιθετικοί προσδιορισμοί και οι παραθέσεις μπορούν να αναλυθούν σε προσδιοριστικές αναφορικές

προτάσεις.(πρβλ. οἱ ἀγαθοί ἄνδρες=οἱ ἄνδρες οἵ ἀγαθοί εἰσιν, Περικλῆς ὁ στρατηγός= Περικλῆς ὅς

στρατηγός ἐστιν).

Η αναφορική αντωνυμία qui, quae, quod θα τεθεί σε ονομαστική ως υποκείμενο, στο γένος και αριθμό του

προσδιοριζομένου όρου.

Ο επιθετικός προσδιορισμός ή η παράθεση θα τεθεί επίσης σε ονομαστική ως κατηγορούμενο.

Το ρήμα sum θα τεθεί σε οριστική συνήθως ενεστώτα ή παρατατικού (αν αναφέρεται στο παρελθόν).


ΚΕΙΜΕΝΟ 21

pro quo immensam pecuniam acceperunt = pro quo pecuniam, quae immensa erat, acceperunt

ΚΕΙΜΕΝΟ 23

Aegrotabat Caecina Paetus, maritus Arriae = Aegrotabat Caecina Paetus, qui maritus Arriae erat

ingentemque navem secuta est = navemque, quae ingens erat, secuta est

ΚΕΙΜΕΝΟ 25

Cato attulit quodam die in curiam ficum praecocem = Cato attulit quodam die in curiam ficum, quae praecox

erat

ΚΕΙΜΕΝΟ 38

Caecilia, uxor Metelli = Caecilia, quae uxor Metelli erat

ΠΛΑΓΙΟΣ ΛΟΓΟΣ ΘΕΩΡΙΑ, σελ. 58

ΠΛΑΓΙΟΣ ΛΟΓΟΣ

ΕΥΘΥΣ ΛΟΓΟΣ ΠΛΑΓΙΟΣ ΛΟΓΟΣ

1. ΚΥΡΙΑ ΠΡΟΤΑΣΗ ΚΡΙΣΕΩΣ οριστική (ή δυνητική υποτακτική)

Οριστική Ενεστώτα / Παρατατικού

Οριστική Παρακειμένου /Υπερσυντελίκου

Οριστική Μέλλοντα /Συντ. Μέλλοντα

δυνητική υποτακτική

ΕΙΔΙΚΟ ΑΠΑΡΕΜΦΑΤΟ

(υποκείμενο σε αιτιατική. Ονομαστική μόνο

από ρ. παθητικό προσωπικό (dicitur, fertur κλπ)

Ειδικό απαρέμφατο Ενεστώτα

Ειδικό απαρέμφατο Παρακειμένου

Ειδικό απαρέμφατο Μέλλοντα

Ειδικό απαρέμφατο Μέλλοντα

2. ΚΥΡΙΑ ΠΡΟΤΑΣΗ ΕΠΙΘΥΜΙΑΣ υποτακτική ή προστακτική

ΤΕΛΙΚΟ ΑΠΑΡΕΜΦΑΤΟ

(ενεστώτα)

ΒΟΥΛΗΤΙΚΗ ΠΡΟΤΑΣΗ

(ut ή ne + υποτακτική ενεστώτα (από αρκτικό

χρόνο) ή παρατατικού (από ιστορικό χρόνο)

3. ΕΥΘΕΙΑ ΕΡΩΤΗΣΗ

οριστική ΠΛΑΓΙΑ ΕΡΩΤΗΜΑΤΙΚΗ

(με υποτακτική)

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΕΡΩΤΗΜΑΤΙΚΩΝ ΠΡΟΤΑΣΕΩΝ

ΜΕΡΙΚΗΣ ΑΓΝΟΙΑΣ : Ίδια εισαγωγή

ΟΛΙΚΗΣ ΑΓΝΟΙΑΣ :

ΕΥΘΥΣ ΛΟΓΟΣ ΠΛΑΓΙΟΣ ΛΟΓΟΣ

ΑΠΛΕΣ

χωρίς μόριο

-ne

num

nonne

- ne ή num (χωρίς διαφορά)

-ne ή num (χωρίς διαφορά)

-ne ή num (χωρίς διαφορά)

-ne ή num / nonne : μετά το quaero

si : μετά από ρήματα που σημαίνουν αναμονή (exspecto)

ή απόπειρα (tempto)

an, an non (=αν, αν όχι, μετά τα haud scio, nescio, dubito,

incertum est)

ΔΙΜΕΛΕΙΣ

utrum...an

-ne...an...an

an

an non

ίδια

ίδια

ίδια

necne

4. ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΑ ΠΡΟΤΑΣΗ οριστική ή υποτακτική

ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΗ ΠΡΟΤΑΣΗ

(Πάντα με υποτακτική, ακολουθία χρόνων, ίδια

εισαγωγή)

5. ΑΝΤΩΝΥΜΙΕΣ

ego (εγώ)

meus (δικός μου)

tu (εσύ)

tuus (δικός σου)

hic ή iste (αυτός)

se (για αυτοπάθεια) ή ipse (ο ίδιος)

suus (δικός του, για αυτοπάθεια) ή ipsius (του ίδιου)

ille ή is (εκείνος ή αυτός)

illius ή eius (εκείνου ή αυτού)

ille ή is (εκείνος ή αυτός)

6. ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΑ

nunc (τώρα)

hodie (σήμερα)

cras (αύριο)

hic (εδώ)

tunc (τότε)

illo die (εκείνη την ημέρα)

postero die (την επόμενη μέρα)

ibi (εκεί)

ΕΥΘΥΣ ΛΟΓΟΣ ΣΕ ΠΛΑΓΙΟ, σελ. 59

ΜΕΤΑΤΡΟΠΗ ΕΥΘΕΟΣ ΛΟΓΟΥ ΣΕ ΠΛΑΓΙΟ

Αναγνωρίζω το είδος (είδη) του ευθέος λόγου, δηλ. αν είναι κρίσεως, επιθυμίας, ερωτηματική, δευτερεύουσα

κλπ. (ένα από αυτά ή και περισσότερα του ενός) ώστε να κάνω τις ορθές κατά περίπτωση μετατροπές.

Όταν χρησιμοποιώ απαρέμφατο προσέχω :

α) το χρόνο του απαρεμφάτου (αντίστοιχος του χρόνου του ρήματος)

β) την πτώση του υποκειμένου του απαρεμφάτου, και συγκεκριμένα : 1. το υποκείμενο του ειδικού απαρεμφάτου

μπαίνει πάντα σε αιτιατική (ακόμα και στην ταυτοπροσωπία), εκτός αν το ρ. εξάρτησης είναι παθητικό

προσωπικό (dicitur, fertur κλπ). 2. στο τελικό απαρέμφατο θα προσέξω αν έχω ταυτοπροσωπία ή ετεροπροσωπία,

για να βάλω στη σωστή πτώση το υποκείμενό του.

Όταν αλλάζει η πτώση κάποιας λέξης (όπως μπορεί να συμβεί με την πτώση του υποκειμένου του

απαρεμφάτου), αλλάζει και η πτώση όλων των λέξεων που πρέπει να είναι στην ίδια πτώση με αυτήν (επιθετικός

προσδιορισμός, κατηγορηματικός προσδιορισμός, παράθεση, επεξήγηση, κατηγορούμενο, συνημμένη μετοχή).

Οι δευτερεύουσες προτάσεις εκφέρονται στον πλάγιο λόγο πάντοτε με υποτακτική και εφαρμόζεται η

ακολουθία των χρόνων (ή ιδιομορφία στην ακολουθία των χρόνων σε κάποια είδη δευτερευουσών προτάσεων).

Στις προτάσεις που και στον ευθύ λόγο εκφέρονταν με υποτακτική θα πρέπει να εφαρμόσω εξ αρχής την

ακολουθία των χρόνων, αν έχει αλλάξει η εξάρτησή τους από αρκτικό χρόνο σε ιστορικό.

Ιδιαίτερη προσοχή πρέπει να δοθεί στην αλλαγή των αντωνυμιών. Γενικά στον πλάγιο λόγο οι αντωνυμίες

είναι του τρίτου προσώπου. Η προσωπική του γ΄προσώπου (sui, sibi, se, a se) και η κτητική του γ΄ προσώπου

(suus, a, um) χρησιμοποιούνται μόνο σε περίπτωση αυτοπάθειας.

Για τις ευθείες ερωτήσεις βλ. ειδικότερα και πιο κάτω


1. Tum Camillus, qui diu apud Ardeam in exilio fuerat propter Veientanam praedam non aequo iure divisam,

absens dictator est factus; (21)

Plinius dicit tum Camillum, qui diu apud Ardeam in exilio fuisset propter Veientanam praedam non aequo

iure divisam, absentem dictatorem esse factum.

2 . Aegrotabat Caecina Paetus, maritus Arriae, aegrotabat et filius. (23 )

Plinius dicit aegrotare Caecinam Paetum, maritum Arriae, aegrotare et filium.

3 . “Bene quievit, libenter cibum sumpsit”. (23 )

Arria respondebat bene puerum quievisse, libenter cibum sumpsisse.(23 )

4. Scribonianus arma in Illyrico contra Claudium moverat; fuerat Paetus in partibus eius et, occiso

Scriboniano, Romam trahebatur. (23 )

Plinius dixit Scribonianum arma in Illyrico contra Claudium movisse, fuisse Paetum in partibus eius et,

occiso Scriboniano, Romam trahi

. 5 . Arria milites orabat, ut simul imponeretur. (23 )

Plinius dixit Arriam milites orare, ut simul imponeretur.

Arria narrat se milites orare, ut simul imponeretur.

6. Homo es impudens. (24)

Nasica respondit eum (illum) hominem impudentem esse

7. “Quid (dicis)?” (24)

Ennius Nasicam interrogat quid ille dicat.

Ennius Nasicam interrogavit quid ille diceret.

8. “Ego non cognosco vocem tuam?” (24)

Ennius Nasicam interrogat num ipse non cognoscat ( non cognoscatne) vocem illius.

Ennius Nasicam interrogavit num ipse non cognosceret (non cognosceretne) vocem illius.

9. Visne scire quid Nasica responderit? (24)

Rogo num velis (velisne) scire quid Nasica responderit.


Rogabam num velles (vellesne) scire quid Nasica responderit.

10. Ego cum te quaererem, ancillae tuae credidi te domi non esse; (24)

Nasica Ennio respondit, cum ipse illum quaereret, ancillae illius se credidisse illum domi non esse ;

11. tu mihi ipsi non credis ? (24)

Nasica rogavit Ennium num ille sibi ipsi non crederet (non credertne).

12. “Interrogo vos” inquit “quando hanc ficum decerptam esse putetis ex arbore”. (25)

Cato inquit se interrogare illos (eos) quando eam (illam) ficum decerptam esse putarent ex arbore”.

13. “Atqui ante tertium diem” inquit “scitote decerptam esse Carthagine. (25)

Cato dixit illos scire eam ficum decerptam esse Carthagine ante terium diem.

14. Itaque cavete periculum, tutamini patriam. Opibus urbis nolite confidere. Fiduciam, quae nimia vobis est,

deponite. (25)

Moneo vos ut caveatis periculum, ut tutemini patriam, ne opibus urbis confidatis, ut fiduciam, quae nimia

vobis sit, deponatis.

Cato patres monuit ut caverent periculum, ut tutarentur patriam, ne opibus urbis confiderent, ut fiduciam,

quae nimia illis esset, deponerent.

15. Opibus urbis nolite confidere. (25)

Cato patres admonuit ne opibus urbis confiderent.

ή Cato patres admonuit opibus urbis non confidere.

16. Fiduciam, quae nimia vobis est, deponite. (25)

Cato patres admonuit ut fiduciam, quae nimia illis (eis) esset, deponerent.

ή Cato patres admonuit fiduciam, quae nimia illis (eis) esset, deponere.

17. Statimque sumptum est Punicum bellum tertium, quo Carthago deleta est. (25)

Plinius scribit statim sumptum esse Punicum bellum tertium, quo Carthago deleta sit.

Plinius scripsit statim sumptum esse Punicum bellum tertium, quo Carthago deleta esset.

18. “Ita est (id)” inquit Accius “ut dicis; neque id me sane paenitet; (27)

Accius inquit ita id esse ut is diceret, neque id ipsum sane paenitere.

19. “meliora enim fore spero, quae deinceps scribam.” (27)

Accius inquit meliora fore se sperare, quae deinceps scripturus esset.

20. “quae dura et acerba nascuntur post fiunt mitia et iucunda; ” (27)

Accius inquit quae dura et acerba nascerentur post fieri mitia et iucunda.

21. Tu hominem investiga,( quaeso), summaque diligentia vel Romam mitte vel Epheso rediens tecum

deduc.(28)

Cicero amico suo imperat hominem investigare summaque diligentia vel Romam mittere vel Epheso

redeunti secum deducere.

Cicero amicum suum adhortatur ut hominem investiget summaque diligentia vel Romam mittat vel Epheso

redeuntem secum deducat.

Cicero amicum suum adhortabatur ut hominem investigaret summaque diligentia vel Romam mitteret vel

Epheso redeuntem secum deduceret.

22. Sutor dicere solebat “Oleum et operam perdidi”. (29)

Sutor dicere solebat oleum et operam se perdidisse.

23. Caesar dixit: “Domi satis salutationum talium audio”. (29)

Caesar dixit domi satis salutationum talium se audire.

24. Et si habet Asia suspicionem quandam luxuriae, Murenam laudare debemus, quod Asiam vidit sed in Asia

continenter vixit. (30)


Cicero dicit si habeat Asia suspicionem quandam luxuriae, Murenam laudare nos debere, quod Asiam viderit

sed in Asia continenter vixerit.

Cicero dixit si haberet Asia suspicionem quandam luxuriae, Murenam laudare nos debere, quod Asiam

vidisset sed in Asia continenter vixisset.

25. Quam ob rem accusatores non Asiae nomen Murenae obiecerunt, ex qua laus familiae, memoria generi,

honos et gloria nomini constituta est, sed aliquod flagitium ac dedecus aut in Asia suspectum aut ex Asia

deportatum. (30)

Cicero dicit ob eam rem accusatores non Asiae nomen Murenae obiecisse, ex qua laus familiae, memoria

generi, honos et gloria nomini constituta sit, sed aliquod flagitium ac dedecus aut in Asia suspectum aut ex Asia

deportatum.

Cicero dixit Cicero dicit ob eam rem accusatores non Asiae nomen Murenae obiecisse, ex qua laus familiae,

memoria generi, honos et gloria nomini constituta esset, sed aliquod flagitium ac dedecus aut in Asia suspectum

aut ex Asia deportatum.

26. Filus eius a duce hostium his verbis proelio lacessitus est : “Congrediamur, ut singularis proelii eventu

cernatur, quanto miles Latinus Romano virtute antecellat”. (31)

Filus eius a duce hostium lacessitus est congredi, ut singularis proelii eventu cerneretur, quanto miles Latinus

Romano virtute antecelleret”.

Filus eius a duce hostium lacessitus est ut congrederentur, ut singularis proelii eventu cerneretur, quanto

miles Latinus Romano virtute antecelleret”.

27. Tum adulescens, viribus suis confisus et cupiditate pugnandi permotus, iniussu consulis in certamen ruit; et

fortior hoste,hasta eum transfixit et armis spoliavit. (31)

Plinius dixit tum adulescentem, viribus suis confisum et cupiditate pugnandi permotum, iniussu consulis in

certamen ruisse et fortiorem hoste, hasta eum transfixisse et armis spoliavisse.

28. Sed consul, cum in castra revertisset, adulescentem, cuius opera hostes fugati erant, morte multavit. (31)

Plinius dicit consulem, cum in castra revertisset, adulescentem, cuius opera hostes fugati essent, morte

multavisse.

29. Pleni omnes sunt libri, plenae sapientium voces, plena exemplorum vetustas; (32)

Cicero dicit plenos omnes esse libros, plenas sapientium voces, plenam exemplorum vetustatem.

30. Quas ego, cupidus bene gerendi et administrandi rem publicam, semper mihi proponebam.(32)

Ego dico me eas, cupidum bene gerendi et administrandi rem publicam, semper mihi proponere.

Cicero dicit se eas, cupidum bene gerendi et administrandi rem publicam, semper sibi proponere.

31. Ego libenter tibi mea sede cedo. (38)

Caecilia puellae dixit se libenter illi sua sede cedere.

32. Cum Africanus in Literno esset, complures praedonum duces forte salutatum ad eum venerunt. (34)

Plinius narrat cum Africanus in Literno esset, complures praedonum duces forte salutatum ad eum venisse.

Praedonum duces narrant cum Africanus in Literno esset, forte salutatum ad eum se venisse.

33. Quod ut praedones animadverterunt, abiectis armis ianuae appropinquaverunt et clara voce Scipioni

nuntiaverunt (incredibile auditu!) virtutem eius admiratum se venisse. (34)

Plinius narrat praedones ut id animadverterint, abiectis armis ianuae appropinquavisse et clara voce Scipioni

nuntiavisse (incredibile auditu!) virtutem eius admiratum se venisse.

34. Praedones postes ianuae tamquam sanctum templum venerati sunt et cupide Scipionis dextram osculati sunt.

(34)

Plinius narrat praedones postes ianuae tamquam sanctum templum veneratos esse et cupide Scipionis

dextram osculatos esse.

Praedones narrant se postes ianuae tamquam sanctum templum veneratos esse et cupide Scipionis dextram

osculatos esse.

Praedones dicuntur postes ianuae tamquam sanctum templum veneratos esse et cupide Scipionis dextram

osculatos esse.


35. Cum ante vestibulum dona posuissent, quae homines deis immortalibus consecrare solent, domum reverterunt.

(34)

Plinius narrat praedones, cum ante vestibulum dona posuissent, quae homines deis immortalibus consecrare

soleant, domum revertisse.

36. Manius Curius Dentatus maxima frugalitate utebatur, quo facilius divitias contemnere posset. (36)

Manius Curius Dentatus dicit se maxima frugalitate uti, quo facilius divitias contemnere posset.

Manius Curius Dentatus dicitur maxima frugalitate uti, quo facilius divitias contemnere posset.

37. “ narrate Samnitibus Manium Curium malle locupletibus imperare quam ipsum fieri locupletem; ”.(36)

Manius Curius Dentatus adhortatur ministros legationis narrare Samnitibus se malle locupletibus imperare

quam ipsum fieri locupletem .

Manius Curius Dentatus adhortatur ministros legationis ut narrent Samnitibus se malle locupletibus imperare

quam ipsum fieri locupletem .

ΠΛΑΓΙΟΣ ΛΟΓΟΣ ΣΕ ΕΥΘΥ, σελ. 63

ΜΕΤΑΤΡΟΠΗ ΠΛΑΓΙΟΥ ΛΟΓΟΥ ΣΕ ΕΥΘΥ

Αναγνωρίζω το είδος (είδη) του πλαγίου λόγου, δηλ. αν είναι κρίσεως, επιθυμίας, ερωτηματική,

δευτερεύουσα κλπ. (ένα από αυτά ή και περισσότερα του ενός) ώστε να κάνω τις ορθές κατά περίπτωση

μετατροπές.

Παραλείπω τη εξάρτηση.

Μετατρέπω, σύμφωνα με τους κανόνες του πλαγίου λόγου, τις εγκλίσεις, τα πρόσωπα, τις αντωνυμίες κλπ.

Ειδικά στις βουλητικές προτάσεις, πρέπει να προσέξω ότι θα μετατραπούν σε κύρια πρόταση επιθυμίας, άρα

θα παραλειφθεί ο σύνδεσμος. Χρησιμοποιώ κατά προτεραιότητα προστακτική (ενεστώτα πάντα) κι αν δεν

υπάρχει (α΄ και γ΄ πρόσωπο), χρησιμοποιώ προτρεπτική υποτακτική. βλ. ειδικότερα και πιο κάτω

Για τις πλάγιες ερωτήσεις και τους εξαρτημένους υποθετικούς λόγους, βλ. ειδικότερα και πιο κάτω


1. Arria milites orabat, ut simul imponeretur. (23)

ΕΥΘΥΣ ΛΟΓΟΣ :

παθητική σύνταξη : Milites, simul imponar. (προτρεπτική υποτακτική)

ενεργητική σύνταξη : Milites, simul me imponite. (προστακτική) ή imponetis. (προτρεπτική υποτακτική)

2. ancilla dixisset eum domi non esse. (24)

ΕΥΘΥΣ ΛΟΓΟΣ : is domi non est.

3. Nasica sensit illam domini iussu id dixisse et illum intus esse. (24)

ΕΥΘΥΣ ΛΟΓΟΣ : illa domini iussu id dixit et ille intus est.

4. exclamavit Nasica se domi non esse(24)

ΕΥΘΥΣ ΛΟΓΟΣ : ego domi non sum.

5. Visne scire quid Nasica responderit? (24)

ΕΥΘΥΣ ΛΟΓΟΣ : quid Nasica respondit?

6. “Interrogo vos quando hanc ficum decerptam esse putetis ex arbore”. (25)

ΕΥΘΥΣ ΛΟΓΟΣ : quando hanc ficum decerptam esse putatis(οριστ.ενστ.) ex arbore?.

7. “omnes recentem esse dixissent(25)

ΕΥΘΥΣ ΛΟΓΟΣ : recens est

8. “scitote decerptam esse Carthagine. (25)

ΕΥΘΥΣ ΛΟΓΟΣ : decerpta est Carthagine.

9. “Neminem credideritis patriae consulturum esse, nisi vos ipsi patriae consulueritis. (25)

ΕΥΘΥΣ ΛΟΓΟΣ : Nemo patriae consulet(οριστ.μελ.), nisi vos ipsi patriae consulueritis(Ορ.συντ.μελ.). -

προσδοκώμενο προτερόχρονο

10. “Mementote rem publicam in extremo discrimine quondam fuisse!” (25)

ΕΥΘΥΣ ΛΟΓΟΣ : res publica in extremo discrimine quondam fuit!”

11. se ipsum captum venisse eos existimasset (34)

ΕΥΘΥΣ ΛΟΓΟΣ : me ipsum captum ei(ii-i) venerunt

12. clara voce Scipioni nuntiaverunt (incredibile auditu!) virtutem eius admiratum se venisse. (34)

ΕΥΘΥΣ ΛΟΓΟΣ : virtutem tuam admiratum venimus.

13. is fores reserari eosque intromitti iussit. (34)

ΕΥΘΥΣ ΛΟΓΟΣ : fores reserentur (προτρ.υποτ.) eique intromittimini(προστ.) . ή fores reserate eosque

intromittite (προστ)

ΠΛΑΓΙΟΣ ΛΟΓΟΣ ΣΕ ΕΥΘΥ, σελ. 64

14. narrate Samnitibus Manium Curium malle locupletibus imperare quam ipsum fieri locupletem ; et mementote

me nec acie vinci nec pecunia corrumpi posse”. (36)

ΕΥΘΥΣ ΛΟΓΟΣ : Manius Curius mavult locupletibus imperare quam ipse fieri locuples ; et me nec acie vinci

nec pecunia corrumpi potest (απρόσωπο)”.

15. Tandem puella, longa mora standi fessa, rogavit materteram, ut sibi paulisper loco cederet. (38)

ΕΥΘΥΣ ΛΟΓΟΣ : matertera, mihi paulisper loco cede(προστ.).

16. semper tamen meminero urbem Romam et Italiam a Mario conservatam esse.” (40)

ΕΥΘΥΣ ΛΟΓΟΣ : urbs Roma et Italia a Mario conservata est.”

17. Sed antiquitatem tibi placere dicis, quod honesta et bona et modesta sit. (41)

ΕΥΘΥΣ ΛΟΓΟΣ : Sed antiquitas mihi placet , quod honesta et bona et modesta est(οριστική=πραγμ.) ή sit

(υποτακτική=υποκ.).

18. crudeliter et regie id factum esse dicerent. (42)

ΕΥΘΥΣ ΛΟΓΟΣ : crudeliter et regie id factum est (οριστ.ενεστ.)

19. Nunc intellego, si iste in Manliana castra pervenerit, quo intendit, neminem tam stultum fore, qui non videat

coniurationem esse factam, neminem tam improbum, qui non fateatur. (42)

ΕΥΘΥΣ ΛΟΓΟΣ : si iste in Manliana castra pervenerit (οριστ.συντ.μέλλοντα), quo intendit, nemo tam stultus erit

(οριστ.μέλλοντα), qui non videat (υποτ.παραμένει σε αναφ.συμπερ.) coniurationem esse factam, nemo tam

improbus, qui non fateatur(υποτ.παραμένει σε αναφ.συμπερ.).

20. Nescio enim quis possit diligere eum, quem metuat, aut eum, a quo se metui putet. (44)

ΕΥΘΥΣ ΛΟΓΟΣ : quis possit diligere eum, quem metuat, aut eum, a quo se metui putet?(Η υποτακτική possit

παραμένει ως απορηματική-οι υποτακτικές metuat- putet καθ’ έλξη) ή quis potest diligere eum, quem metuit, aut

eum, a quo se metui putat?(με οριστικές)

21. Hoc est quod Tarquinium dixisse ferunt exulantem : (44)

ΕΥΘΥΣ ΛΟΓΟΣ : Hoc est quod Tarquinius dixit(οριστ.παρακειμ.) exulans :

22. “ Tum intellexi, quos fidos amicos habuissem, quos infidos (44)

ΕΥΘΥΣ ΛΟΓΟΣ : quos fidos amicos habui(Οριστ.παρακειμ.), quos infidos ?

23. Tum interrogavit filiam, utrum post aliquot annos cana esse mallet an calva. (47)

ΕΥΘΥΣ ΛΟΓΟΣ : utrum post aliquot annos cana esse mavis (οριστ.ενεστ.) an calva ?

24. Sertorius omnibus persuasit cervam, instinctam numine Dianae, conloqui secum et docere, quae utilia factu

essent. (48)

ΕΥΘΥΣ ΛΟΓΟΣ : Cerva, instincta numine Dianae, conloquitur mecum et docet, quae utilia factu sint (δυνητική

υποτακτική ενεστώτα από αρκτικό χρόνο>σύγχρονο-υποκειμενικότητα) ή sunt (Οριστική)

25. Cum aliquis Sertorio nuntiavisset cervam inventam esse, (48)

ΕΥΘΥΣ ΛΟΓΟΣ : Cerva inventa est. (παρακείμενος οριστικής)

26. Sertorius eum iussit tacere. (48)

ΕΥΘΥΣ ΛΟΓΟΣ : Tace. (Προστακτική)

27. Praeterea praecepit ut eam postero die repente in eum locum emitteret, in quo ipse cum amicis futurus esset.

(48)

ΕΥΘΥΣ ΛΟΓΟΣ : Eam cras (αύριο) repente in eum locum emitte, (Προστακτική) in quo ego cum amicis ero.

28. Postridie eius diei Sertorius, admissis amicis in cubiculum suum, dixit eis visum in somno sibi esse

cervam, quae perisset, ad se reverti. (48)

ΕΥΘΥΣ ΛΟΓΟΣ : Visum est (παρακείμενος οριστικής) mihi in somno cervam, quae perierit (πλ.λόγος), ad me

reverti.

ΕΥΘΕΙΕΣ ΕΡΩΤΗΜΑΤΙΚΕΣ ΣΕ ΠΛΑΓΙΕΣ, σελ. 65

ΜΕΤΑΤΡΟΠΗ ΕΥΘΕΙΩΝ ΕΡΩΤΗΜΑΤΙΚΩΝ ΠΡΟΤΑΣΕΩΝ ΣΕ ΠΛΑΓΙΕΣ ΕΡΩΤΗΜΑΤΙΚΕΣ

Κατά τη μετατροπή ευθειών ερωτήσεων σε πλάγιες ερωτηματικές προτάσεις εφαρμόζονται οι γενικοί κανόνες

του πλαγίου λόγου. Ιδιαίτερη προσοχή όμως πρέπει να δοθεί στα εξής :

Έγκλιση : οι πλάγιες ερωτηματικές εκφέρονται πάντοτε με υποτακτική και ισχύει η ακολουθία των χρόνων.

Εισαγωγή : στις προτάσεις μερικής αγνοίας παραμένει η ίδια. Στις προτάσεις ολικής αγνοίας ισχύουν τα

ακόλουθα :

ΑΠΛΕΣ ΔΙΜΕΛΕΙΣ

ΕΥΘΥΣ Λ. ΠΛΑΓΙΟΣ Λ. ΕΥΘΥΣ Λ. ΠΛΑΓΙΟΣ Λ.

χωρίς μόριο

-ne

num

nonne

- ne / num (χωρίς διαφορά στη σημασία)

- ne / num (χωρίς διαφορά στη σημασία)

-ne / num (χωρίς διαφορά στη σημασία)

nonne (μετά το ρ. quaero)

si (μετά από ρ. που σημαίνουν αναμονή –

exspecto- ή απόπειρα –tempto-)

an, an non (=αν, αν όχι, μετά τα haud scio,

nescio, dubito, incertum est)

utrum...an

-ne...an...an

an

an non

ίδια

ίδια

ίδια

necne


ΚΕΙΜΕΝΟ 24

Quid (dicis) ? Ευθεία ερώτηση μερικής αγνοίας. Εισάγεται με την ερωτηματική αντωνυμία quid. Εκφέρεται

με οριστική ενεστώτα (ενν. ρ. dicis)γιατί δηλώνει το πραγματικό στο παρόν.

Ennius Nasicam interrogat quid ille dicat.

Ennius Nasicam interrogavit quid ille diceret.

Ego non cognosco vocem tuam? Ευθεία ερωτηματική πρόταση ολικής αγνοίας. Δεν εισάγεται με κανένα μόριο για έμφαση. Εκφέρεται με οριστική,

γιατί δηλώνει το πραγματικό, χρόνου παρακειμένου (non cognosco), γιατί αναφέρεται στο παρελθόν.

Ennius Nasicam interrogat num ipse non cognoscat (ή non cognoscatne) vocem illius.

Ennius Nasicam interrogavit num ipse non cognosceret (ή non cognosceretne) vocem illius.

Visne scire ? Ευθεία ερώτηση ολικής αγνοίας. Εισάγεται με το μόριο –ne γιατί η απάντηση δεν είναι γνωστή. Εκφέρεται με

οριστική ενεστώτα (Vis) γιατί δηλώνει το πραγματικό στο παρόν.

Rogo te velisne (ή num velis) scire quid Nasica responderit.

Rogabam te vellesne (ή num velles) scire quid Nasica respondisset.

tu mihi ipsi non credis? Ευθεία ερωτηματική πρόταση ολικής αγνοίας, απλή. Δεν εισάγεται με κανένα μόριο, για να δοθεί έμφαση.

Εκφέρεται με οριστική, γιατί δηλώνει το πραγματικό, χρόνου ενεστώτα (credis), γιατί αναφέρεται στο παρόν.

Nasica rogat Ennium num ille sibi ipsi non credat (ή non credatne).

Nasica rogavit Ennium num ille sibi ipsi non crederet (non crederetne).

ΚΕΙΜΕΝΟ 41


Ευθεία ερωτηματική πρόταση μερικής αγνοίας. Εισάγεται με το ερωτηματικό επίρρημα quin. Εκφέρεται με

οριστική (taces), γιατί δηλώνει το πραγματικό, χρόνου ενεστώτα, γιατί αναφέρεται στο παρόν.

Sallustius rogat illum quin taceat, ut consequatur, quod velit.

Sallustius rogabat illum quin taceret, ut consequeretur, quod vellet.

ΚΕΙΜΕΝΟ 43


Δύο ευθείες ερωτηματικές προτάσεις ολικής αγνοίας, απλές, συνδε’ομενες με το et. Εισάγονται με το

ερωτηματικό μόριο num, γιατί περιμένουμε αρνητική απάντηση (ρητορική ερώτηση). Εκφέρονται με οριστική,

γιατί δηλώνουν το πραγματικό, χρόνου παρακειμένου στην πρώτη πρόταση (veni), γιατί αναφέρεται στο

παρελθόν, χρόνου ενεστώτα στη δεύτερη (sum), γιατί αναφέρεται στο παρόν.

ΕΥΘΕΙΕΣ ΕΡΩΤΗΜΑΤΙΚΕΣ ΣΕ ΠΛΑΓΙΕΣ, σελ. 66

Mater rogat filium num (ipsa) ad hostem venerit (ή veneritne) et captiva in castris illius sit (ή sitne).

Mater rogabat filium num (ipsa) venisset (ή venissetne) ad hostem et captiva in castris illius esset. (ή essetne)

Mater quaerit nonne (ipsa) ad hostem venerit et captiva in castris illius sit.

Mater quaerebat nonne (ipsa) ad hostem venisset et captiva in castris illius esset.

(η χρήση του num και του εγκλιτικού –ne θεωρούνται ισοδύναμες. Με το quaero χρησιμοποιείται το nonne

(=μήπως δεν), χωρίς να απαγορεύεται και η χρήση των num, -ne.)

In hoc me longa vita et infelix senecta traxit? Ευθεία ερωτηματική πρόταση ολικής αγνοίας, απλή. Δεν εισάγεται με κανένα μόριο, για να δοθεί έμφαση.

Εκφέρεται με οριστική, γιατί δηλώνει το πραγματικό, χρόνου παρακειμένου (traxit), γιατί αναφέρεται στο

παρελθόν.

Mater rogat num in illud se (ή ipsam) longa vita et infelix senecta traxerit (ή traxeritne), ut primum exsulem

deinde hostem illum videret (ή videretne).

Mater rogabat num in illud se (ή ipsam)longa vita et infelix senecta traxisset, ut primum exsulem deinde hostem

illum (eum) videret.

Mater quaerit nonne in illud se (ή ipsam) longa vita et infelix senecta traxerit, ut primum exsulem deinde

hostem illum videret.

Mater quaerebat nonne in illud se (ή ipsam) longa vita et infelix senecta traxisset, ut primum exsulem deinde

hostem illum videret.

Qui potuisti populari hanc terram? Ευθεία ερωτηματική πρόταση μερικής αγνοίας. Εισάγεται με το ερωτηματικό επίρρημα qui. Εκφέρεται με

οριστική, γιατί δηλώνει το πραγματικό, χρόνου παρακειμένου (potuisti), γιατί αναφέρεται στο παρελθόν.

Mater rogat filium qui (ille) potuerit populari illam terram, quae illum genuerit atque aluerit.

Mater rogabat filium qui (ille) potuisset populari illam terram, quae illum genuisset atque aluisset.



Εκφέρεται με οριστική, γιατί δηλώνει το πραγματικό, χρόνου παρακειμένου (cecidit), γιατί αναφέρεται στο

παρελθόν.

Mater rogat filium num illi ingredienti fines patriae ira non ceciderit (ή non cecideritne).

Mater rogabat filium num illi ingredienti fines patriae ira non cecidisset (ή non cecidissetne).

Mater quaerit nonne illi ingredienti fines patriae ira ceciderit.

Mater quaerebat nonne illi ingredienti fines patriae ira cecidisset.

cur tibi non succurrit ? Ευθεία ερωτηματική πρόταση μερικής αγνοίας. Εισάγεται με το ερωτηματικό επίρρημα cur. Εκφέρεται με

οριστική, γιατί δηλώνει το πραγματικό, χρόνου παρακειμένου (non succurrit), γιατί αναφέρεται στο παρελθόν.

Mater rogat filium cur, cum in conspectu Rōma fuerit, illi non succurrerit.

Mater rogabat filium cur, cum in conspectu Rōma fuisset, illi non succurrisset.

ΚΕΙΜΕΝΟ 47


Ευθεία ερωτηματική πρόταση μερικής αγνοίας. Εισάγεται με την ερωτηματική αντωνυμία quid. Εκφέρεται με

οριστική, γιατί δηλώνει το πραγματικό, χρόνου ενεστώτα( non times), γιατί αναφέρεται στο παρόν.

Pater filiam rogat quid non timeat ne istae illam calvam faciant.

Pater filiam rogavit quid non timeret ne istae illam calvam facerent.

ΠΛΑΓΙΕΣ ΕΡΩΤΗΜΑΤΙΚΕΣ ΣΕ ΕΥΘΕΙΕΣ, σελ. 67

ΜΕΤΑΤΡΟΠΗ ΠΛΑΓΙΩΝ ΕΡΩΤΗΜΑΤΙΚΩΝ ΠΡΟΤΑΣΕΩΝ ΣΕ ΕΥΘΕΙΕΣ ΕΡΩΤΗΜΑΤΙΚΕΣ

ΕΚΦΟΡΑ :

ΠΛΑΓΙΑ ΕΡΩΤΗΜΑΤΙΚΗ ΕΥΘΕΙΑ ΕΡΩΤΗΜΑΤΙΚΗ

ΥΠΟΤΑΚΤΙΚΗ

ενεστώτα ή παρατατικού

παρακειμένου ή υπερσυντελίκου

μέλλοντα ή παρατατικού της ΕΠΣ (-urus

essem)

ΟΡΙΣΤΙΚΗ (ή και ΑΠΟΡΗΜΑΤΙΚΗ ΥΠΟΤΑΚΤΙΚΗ,

εάν η ερώτηση δηλώνει απορία, αμηχανία περί του

πρακτέου)

ενεστώτα (παραδείγματα 1,4,5,6,7,8,11,12,13,14)

παρακειμένου (παραδείγματα 2,3,9,10)

μέλλοντα (παράδειγμα 15)

ΕΙΣΑΓΩΓΗ :

στις προτάσεις μερικής αγνοίας παραμένει η ίδια.

Πλάγια ερωτηματική ολικής αγνοίας στα κείμενά μας απαντάται μόνο μία και μάλιστα διμελής (παράδειγμα

13). Η εισαγωγή της με utrum … an παραμένει η ίδια ή και –εναλλακτικά- μετατρέπεται σε -ne…an…

ή …an…


ΚΕΙΜΕΝΟ 23

1. quid ageret puer

ΕΥΘΕΙΑ : Quid agit puer ?

ΚΕΙΜΕΝΟ 24

2. quid postea Nasica fecerit.

ΕΥΘΕΙΑ : quid postea Nasica fecit ?

3. quid Nasica responderit

ΕΥΘΕΙΑ : quid Nasica respondit ?

ΚΕΙΜΕΝΟ 25

4. quando hanc ficum decerptam esse putetis ex arbore

ΕΥΘΕΙΑ : Quando hanc ficum decerptam esse putatis ex arbore ?

5. quanti homo sit.

ΕΥΘΕΙΑ : Quanti homo est ?

ΚΕΙΜΕΝΟ 31

6. quanto miles Latinus Romano virtute antecellat

ΕΥΘΕΙΑ : Quanto miles Latinus Romano virtute antecellit ?

ΚΕΙΜΕΝΟ 41

7. quae dicas.

ΕΥΘΕΙΑ : Quae dicis?

ΚΕΙΜΕΝΟ 42

8. quis possit diligere eum…aut eum

ΕΥΘΕΙΑ :

Quis potest diligere eum, quem metuit, aut eum, a quo se metui putat ? ( όλες οι προτάσεις με οριστική) ή και

Quis possit diligere eum, quem metuat, aut eum, a quo se metui putet ? (χωρίς μεταβολή : οι ερωτηματικές με

απορηματική υποτακτική και οι αναφορικές με υποτακτική λόγω έλξης)

9. quam fuerint inopes amicorum.

ΕΥΘΕΙΑ : Quam fuerunt (-re) inopes amicorum ?

10. quos fidos amicos habuissem, / quos infidos.

ΕΥΘΕΙΑ : Quos fidos amicos habui (ή habueram), quos infidos ?

ΠΛΑΓΙΕΣ ΕΡΩΤΗΜΑΤΙΚΕΣ ΣΕ ΕΥΘΕΙΕΣ, σελ. 68

ΚΕΙΜΕΝΟ 45

11. quae apud Ciceronem gerantur

ΕΥΘΕΙΑ : Quae apud Ciceronem geruntur ?

12. quantoque in periculo res sit.

ΕΥΘΕΙΑ : In quanto periculo res est ?

ΚΕΙΜΕΝΟ 47

13. utrum post aliquot annos cana esse mallet an calva.

ΕΥΘΕΙΑ : Utrum post aliquot annos cana esse mavis an calva ?

η ευθεία ερώτηση μπορεί να εισάγεται και με:

…an …(χωρίς το utrum) : Post aliquot annos cana esse mavis an calva ?

με το εγκλιτικό –ne…an : Cana post aliquot annos esse mavisne an calva ?

ΚΕΙΜΕΝΟ 48

14. quae utilia factu essent.

ΕΥΘΕΙΑ : Quae utilia factu sunt? ή και

Quae utilia factu sint? (με απορηματική υποτακτική, γιατί η ερώτηση μπορεί να δηλώνει απορία περί του

πρακτέου)

ΚΕΙΜΕΝΟ 49

15. quam aequo animo me ferro essem interemptura

ΕΥΘΕΙΑ : Quam aequo animo me ferro interimam ?

ΒΟΥΛΗΤΙΚΗ ΣΕ ΤΕΛΙΚΟ ΑΠΑΡΕΜΦΑΤΟ ΚΑΙ ΕΥΘΥ ΛΟΓΟ, σελ. 69

ΜΕΤΑΤΡΟΠΗ ΒΟΥΛΗΤΙΚΗΣ ΠΡΟΤΑΣΗΣ ΣΕ ΤΕΛΙΚΟ ΑΠΑΡΕΜΦΑΤΟ ΚΑΙ ΣΤΟΝ ΕΥΘΥ

ΛΟΓΟ

ΠΛΑΓΙΟΣ ΛΟΓΟΣ ΕΥΘΥΣ ΛΟΓΟΣ

ΤΕΛΙΚΟ ΑΠΑΡΕΜΦΑΤΟ (ενεστώτα) ή

ΒΟΥΛΗΤΙΚΗ ΠΡΟΤΑΣΗ

ut ή ne + υποτακτική ενεστώτα (από αρκτικό χρόνο) ή

παρατατικού (από ιστορικό χρόνο)

ΚΥΡΙΑ ΠΡΟΤΑΣΗ ΕΠΙΘΥΜΙΑΣ προστακτική ή υποτακτική

Κατά τη μετατροπή βουλητικής πρότασης στον ευθύ λόγο (σε πρόταση επιθυμίας), χρησιμοποιούμε κατά

προτεραιότητα προστακτική ενεστώτα και εναλλακτικά υποτακτική (προτρεπτική). Αν όμως δεν υπάρχει ο

κατάλληλος τύπος προστακτικής ενεστώτα (α΄ και γ΄ πρόσωπο) χρησιμοποιούμε αναγκαστικά υποτακτική.

Συχνά το αντικείμενο του ρ. εξάρτησης τίθεται στον ευθύ λόγο ως κλητική πρσφώνηση.

Η μετατροπή βουλητικής πρότασης σε τελικό απαρέμφατο είναι μετατροπή πλαγίου λόγου σε πλάγιο

(διαφορετική εκφορά του πλαγίου λόγου). Θεωρητικά μπορεί να εφαρμοστεί σε όλα τα ρήματα, παρόλο που

δεν συντάσσονται όλα και με βουλητική πρόταση και με τελικό απαρέμφατο.Προσοχή στο υποκείμενο το

απαρεμφάτου (ταυτοπροσωπία- ετεροπροσωπία).


ΚΕΙΜΕΝΟ 23

1. Arria milites orabat ut simul imponeretur.

ΜΕΤΑΤΡΟΠΗ ΣΕ ΤΕΛΙΚΟ ΑΠΑΡΕΜΦΑΤΟ : Arria milites orabat simul imponi.

ΜΕΤΑΤΡΟΠΗ ΣΤΟΝ ΕΥΘΥ ΛΟΓΟ :

παθητική σύνταξη : Milites, simul imponar. (προτρεπτική υποτακτική)

ενεργητική σύνταξη : Milites, simul me imponite. (προστακτική) ή imponetis. (=προτρεπτική υποτακτική)

ΚΕΙΜΕΝΟ 29

2. Id exemplum sutorem quendam incitavit ut corvum doceret parem salutationem.

ΜΕΤΑΤΡΟΠΗ ΣΕ ΤΕΛΙΚΟ ΑΠΑΡΕΜΦΑΤΟ : Id exemplum sutorem quendam incitavit corvum docere

parem salutationem. (ταυτοπροσωπία)

ΜΕΤΑΤΡΟΠΗ ΣΤΟΝ ΕΥΘΥ ΛΟΓΟ : corvum doceam parem salutationem.(προτρεπτική υποτακτική)

ΚΕΙΜΕΝΟ 31

3. edixit ut omnes pugna abstinerent.

ΜΕΤΑΤΡΟΠΗ ΣΕ ΤΕΛΙΚΟ ΑΠΑΡΕΜΦΑΤΟ: edixit omnes pugna abstinere (το omnes υποκείμενο του

απαρεμφάτου) ή και edixit omnibus pugna abstinere ( το omnibus έμμεσο αντικειμενο του ρ. σε δοτική)

ΜΕΤΑΤΡΟΠΗ ΣΤΟΝ ΕΥΘΥ ΛΟΓΟ : Omnes pugna abstinete! (προστακτική) ή και Omnes pugna

abstineant! (απαγορευτική υποτακτική)

ΚΕΙΜΕΝΟ 38

4. Tandem puella, longa mora standi fessa, rogavit materteram sibi paulisper loco ut sibi paulisper loco cederet.

ΜΕΤΑΤΡΟΠΗ ΣΕ ΤΕΛΙΚΟ ΑΠΑΡΕΜΦΑΤΟ : Tandem puella, longa mora standi fessa, rogavit materteram

sibi paulisper loco cedere.

ΜΕΤΑΤΡΟΠΗ ΣΤΟΝ ΕΥΘΥ ΛΟΓΟ : Matertera, mihi paulisper loco cede (ή cedas=προτρεπτική

υποτακτική).

ΚΕΙΜΕΝΟ 45

5. Tum cuidam ex equitibus Gallis persuadet ut ad Ciceronem epistulam deferat.

ΜΕΤΑΤΡΟΠΗ ΣΕ ΤΕΛΙΚΟ ΑΠΑΡΕΜΦΑΤΟ : Tum cuidam ex equitibus Gallis persuadet ad Ciceronem

epistulam deferre

ΜΕΤΑΤΡΟΠΗ ΣΤΟΝ ΕΥΘΥ ΛΟΓΟ :

Eques, ad Ciceronem epistulam defer! (προστακτική)

Eques, ad Ciceronem epistulam deferas! (προτρεπτική υποτακτική)

6. Legatum monet ut …epistulam ad amentum tragulae adliget et intra castra abiciat.

ΜΕΤΑΤΡΟΠΗ ΣΕ ΤΕΛΙΚΟ ΑΠΑΡΕΜΦΑΤΟ : Legatum monet epistulam ad amentum tragulae adligare et

intra castra abicere.

ΒΟΥΛΗΤΙΚΗ ΣΕ ΤΕΛΙΚΟ ΑΠΑΡΕΜΦΑΤΟ ΚΑΙ ΕΥΘΥ ΛΟΓΟ, σελ. 70

ΜΕΤΑΤΡΟΠΗ ΣΤΟΝ ΕΥΘΥ ΛΟΓΟ : Legate, epistulam ad amentum tragulae adliga et intra castra abice. ή με

προτρεπτική υποτακτική : adliges - abicias

7. constituit …ut tragulam mitteret.

ΜΕΤΑΤΡΟΠΗ ΣΕ ΤΕΛΙΚΟ ΑΠΑΡΕΜΦΑΤΟ : constituit tragulam mittere

ΜΕΤΑΤΡΟΠΗ ΣΤΟΝ ΕΥΘΥ ΛΟΓΟ : Tragulam mittam (=προτρεπτική υποτακτική)

8. militesque adhortatur ut salutem sperent.

ΜΕΤΑΤΡΟΠΗ ΣΕ ΤΕΛΙΚΟ ΑΠΑΡΕΜΦΑΤΟ : militesque adhortatur salutem sperare.

ΜΕΤΑΤΡΟΠΗ ΣΤΟΝ ΕΥΘΥ ΛΟΓΟ : Milites, salutem sperate (ή speretis=προτρεπτική υποτακτική)

9. praeterea praecepit eam postero die repente in eum locum ut eam postero die repente in eum locum

emitteret ΜΕΤΑΤΡΟΠΗ ΣΕ ΤΕΛΙΚΟ ΑΠΑΡΕΜΦΑΤΟ : praeterea praecepit eam postero die repente in eum locum

illum emittere, in quo ipse cum amicis futurus esset. (illum : υποκείμενο του απαρεμφάτου emittere)

ΜΕΤΑΤΡΟΠΗ ΣΤΟΝ ΕΥΘΥ ΛΟΓΟ : eam cras repente in eum locum emitte (ή emittas = προτρεπτική

υποτακτική), in quo ego cum amicis futurus sum (ή και μέλλων οριστικής : ero).

ΕΞΑΡΤΗΜΕΝΟΙ ΥΠΟΘΕΤΙΚΟΙ ΛΟΓΟΙ, σελ. 71

ΕΞΑΡΤΗΜΕΝΟΙ ΥΠΟΘΕΤΙΚΟΙ ΛΟΓΟΙ : ΜΕΤΑΤΡΟΠΗ ΣΤΟΝ ΕΥΘΥ ΛΟΓΟ -

ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗ - ΜΕΤΑΤΡΟΠΗ ΣΤΑ ΑΛΛΑ ΕΙΔΗ

Συνδυάζουμε τους κανόνες του πλαγίου λόγου και των υποθετικών λόγων.

ΚΕΙΜΕΝΟ 25

1. neminem credideritis patriae consulturum esse, nisi vos ipsi patriae consulueritis

ΕΞΑΡΤΗΜΕΝΟΣ από το credideritis (απόδοση ειδικό απαρέμφατο)

ΕΥΘΥΣ : Νemo patriae consulet, nisi vos ipsi patriae consulueritis

ΕΙΔΟΣ : ανοιχτή υπόθεση στο μέλλον, με υπόθεση προτερόχρονη της απόδοσης



στο παρόν : Νemo patriae consulit, nisi vos ipsi patriae consulitis

στο παρελθόν : Νemo patriae consulebat, nisi vos ipsi patriae consulebatis

στο μέλλον : Νemo patriae consulet, nisi vos ipsi patriae consuletis


στο παρόν : Νemo patriae consuleret, nisi vos ipsi patriae consuleretis

στο παρελθόν : Νemo patriae consuluisset, nisi vos ipsi patriae consuluissetis

Υπόθεση δυνατή ή πιθανή : Νemo patriae consulat, nisi vos ipsi patriae consulatis

ΚΕΙΜΕΝΟ 37

2. ut, nisi qui deus vel casus aliqui subvenerit, salvi esse nequeamus

ΕΞΑΡΤΗΜΕΝΟΣ (απόδοση συμπερασματική πρόταση)

ΑΝΕΞΑΡΤΗΤΟΣ : nisi qui deus vel casus aliqui subvenerit, salvi esse nequimus

ΕΙΔΟΣ : ανοιχτή υπόθεση στο μέλλον (με υπόθεση προτερόχρονη της απόδοσης)



στο παρόν : nisi qui deus vel casus aliqui subvenit, salvi esse nequimus

στο παρελθόν : nisi qui deus vel casus aliqui subveniebat, salvi esse nequibamus

στο μέλλον : nisi qui deus vel casus aliqui subveniet, salvi esse nequibimus


στο παρόν : nisi qui deus vel casus aliqui subveniret, salvi esse nequiremus

στο παρελθόν : nisi qui deus vel casus aliqui subvenisset, salvi esse nequissemus

Υπόθεση δυνατή ή πιθανή : nisi qui deus vel casus aliqui subveniat, salvi esse nequeamus


coniurationem esse factam, neminem tam improbum

ΕΞΑΡΤΗΜΕΝΟΣ από το intellego (απόδοση ειδικό απαρέμφατο)

ΕΥΘΥΣ : Si iste in Manliana castra pervenerit, quo intendit, nemo tam stultus erit, qui non videat

coniurationem esse factam, nemo tam improbus, qui non fateatur.

ΕΙΔΟΣ : ανοιχτή υπόθεση στο μέλλον με υπόθεση προτερόχρονη της απόδοσης.



στο παρόν : Si iste in Manliana castra pervenit, quo intendit, nemo tam stultus est, qui non videat coniurationem

esse factam, nemo tam improbus, qui non fateatur.

στο παρελθόν : Si iste in Manliana castra pervenibat, quo intendit, nemo tam stultus erat, qui non videat


στο μέλλον : Si iste in Manliana castra perveniet, quo intendit, nemo tam stultus erit, qui non videat



στο παρόν : Si iste in Manliana castra perveniret, quo intendit, nemo tam stultus esset, qui non videat


στο παρελθόν : Si iste in Manliana castra pervenisset, quo intendit, nemo tam stultus fuisset, qui non videat


Υπόθεση δυνατή ή πιθανή : Si iste in Manliana castra perveniat, quo intendit, nemo tam stultus sit, qui non

videat coniurationem esse factam, nemo tam improbus, qui non fateatur.

ΚΕΙΜΕΝΟ 45

ΕΞΑΡΤΗΜΕΝΟΙ ΥΠΟΘΕΤΙΚΟΙ ΛΟΓΟΙ, σελ. 72

4. Legatum monet ut, si adire non possit, … adliget et … abiciat

ΕΞΑΡΤΗΜΕΝΟΣ από το monet (απόδοση βουλητική πρόταση)

ΕΥΘΥΣ : Si adire non potes (poteris), epistulam ad amentum tragulae adliga et intra castra abice.

ΕΙΔΟΣ : ανοιχτή υπόθεση στο μέλλον (η προστακτική είναι μελλοντική έκφραση)



στο παρόν : Si adire non potes, epistulam ad amentum tragulae adligas et intra castra abicis.

στο παρελθόν : Si adire non poteras, epistulam ad amentum tragulae adligabas et intra castra abiciebas.

στο μέλλον : Si adire non poteris, epistulam ad amentum tragulae adligabis et intra castra abicies.


στο παρόν : Si adire non posses, epistulam ad amentum tragulae adliges et intra castra abicias.

στο παρελθόν : Si adire non potuisses, epistulam ad amentum tragulae adligavisses et intra castra abiecisses.

Υπόθεση δυνατή ή πιθανή : Si adire non possis, epistulam ad amentum tragulae adliges et intra castra abicias.

ΚΕΙΜΕΝΟ 49

5. experiri enim volui quam aequo animo me ferro essem interemptura, si tibi consilium non ex sententia

cessisset

ΕΞΑΡΤΗΜΕΝΟΣ από το experiri (απόδοση πλάγια ερωτηματική)

ΕΥΘΥΣ : si tibi consilium non ex sententia cesserit, quam aequo animo me ferro interimam?

ΕΙΔΟΣ : ανοιχτή υπόθεση στο μέλλον με υπόθεση προτερόχρονη της απόδοσης



στο παρόν : si tibi consilium non ex sententia cedit, quam aequo animo me ferro interimo?

στο παρελθόν : si tibi consilium non ex sententia cedebat, quam aequo animo me ferro interimebam?

στο μέλλον : si tibi consilium non ex sententia cedet, quam aequo animo me ferro interimam?


στο παρόν : si tibi consilium non ex sententia cederet, quam aequo animo me ferro interimerem?

στο παρελθόν : si tibi consilium non ex sententia cessisset, quam aequo animo me ferro interemissem?

Υπόθεση δυνατή ή πιθανή : si tibi consilium non ex sententia cedat, quam aequo animo me ferro interimam?

ΑΛΛΗΛΟΠΑΘΕΙΑ-ΑΥΤΟΠΑΘΕΙΑ, σελ. 73

ΑΛΛΗΛΟΠΑΘΕΙΑ

Αλληλοπάθεια έχουμε όταν τα υποκείμενα ενεργούν αμοιβαία. πχ. Ἀγαπᾶτε ἀλλήλους.

Στα λατινικά : δεν υπάρχει αλληλοπαθής αντωνυμία και η αλληλοπάθεια εκφέρεται με τον εμπρόθετο

προσδιορισμό inter+αιτιατική της προσωπικής αντωνυμίας (στον πληθυντικό αριθμό), ως εξής :

α΄ πρόσωπο : inter nos amamus (αγαπάμε αλλήλους, ο ένας τον άλλον)

β΄ πρόσωπο : inter vos amatis (αγαπάτε αλλήλους, ο ένας τον άλλον)

γ΄ πρόσωπο : inter se amant(αγαπούν αλλήλους, ο ένας τον άλλον)

ΑΥΤΟΠΑΘΕΙΑ

Αυτοπάθεια έχουμε όταν το υποκείμενο ενεργεί και η ενέργεια μεταβαίνει στο ίδιο. πχ. Γνῶθι σεαυτόν

(=μάθε τον εαυτό σου)

Στα λατινικά δεν υπάρχει αυτοπαθής αντωνυμία. Η αυτοπάθεια εκφέρεται με την προσωπική και την κτητική

αντωνυμία (του γ΄ προσώπου).

1.Η προσωπική και κτητική αντωνυμία του γ΄προσώπου εκφράζουν :

α) άμεση ή ευθεία αυτοπάθεια: όταν αναφέρονται στο υποκείμενο της πρότασης που βρίσκονται.

Ultimis annis vitae suae in Campania se tenebat (=Τα τελευταία χρόνια της ζωής του διέμενε στην Καμπανία. Οι

αντωνυμίες suae και se αναφέρονται στο υποκείμενο της πρότασης)

Cassiope, superba forma sua, cum Nymphis se comparat (=Η Κασσιόπη, περήφανη για την ομορφιά της,

συγκρίνει τον εαυτό της με τις Νηρηίδες. Η αντωνυμία se αναφέρεται στο υποκείμενο της πρότασης.)

β) έμμεση ή πλάγια αυτοπάθεια : όταν αναφέρονται στο υποκείμενο της κύριας πρότασης, ενώ βρίσκονται σε

δευτερεύουσα πρόταση

Tum Scipio, cum se ipsum captum eos venisse existimasset, presidium in tecto conlocavit (=Τότε ο Σκιπίωνας,

επειδή νόμισε ότι είχαν έρθει για να πιάσουν αυτόν τον ίδιο, τοποθέτησε φρουρά στο σπίτι του. Η αντωνυμία se

αναφέρεται στο υποκείμενο της κύριας πρότασης, ενώ βρίσκεται στη δευτερεύουσα)

2.Εκφορά κτήσης του γ΄ προσώπου:

α) Η κτητική αντωνυμία του γ΄ προσώπου (suus, sua, suum) εκφράζει αυτοπάθεια, δηλαδή ότι το υποκείμενο

είναι ο κτήτορας :

Caesar amat patrem suum(=ο Καίσαρας αγαπά τον πατέρα του, τον δικό του πατέρα)

β) Οι δεικτικές και οριστικές αντωνυμίες σε γενική κτητική (is, ea, id-ille, illa, illud κλπ) δεν εκφράζουν

αυτοπάθεια, δηλαδή ο κτήτορας είναι κάποιος άλλος και όχι το υποκείμενο :

Caesar amat patrem eius (=ο Καίσαρας αγαπά τον πατέρα του, τον πατέρα κάποιου άλλου)

3.Για την εκφορά αυτοπάθειας α΄ και β΄ προσώπου χρησιμοποιούμε την προσωπική αντωνυμία :

comparo me=αγαπώ εμένα, το εαυτό μου,

comparamus nos=συγκρίνουμε εμάς, τους εαυτούς μας

comparas te=αγαπάς εσένα, το εαυτό σου,

comparate vos=συγκρίνετε εσάς, τους εαυτούς σας

ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΜΕΤΑΤΡΟΠΩΝ, σελ. 74

ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΜΕΤΑΤΡΟΠΩΝ

1. ΜΕΤΑΤΡΟΠΗ ΤΗΣ ΕΞΑΡΤΗΣΗΣ ΤΟΥ ΕΙΔΙΚΟΥ ΑΠΑΡΕΜΦΑΤΟΥ

Να αντικατασταθεί το ρήμα εξάρτησης του ειδικού από το ρήμα που δίδεται :

ΚΕΙΜΕΝΟ 25

1. quando hanc ficum decerptam esse putetis ex arbore decerptam esse : ειδικό απαρέμφατο, αντικείμενο στο putetis (ετεροπροσωπία), ficum : υποκείμενο του

decerptam esse

credatur (=πιστεύεται, παθητικό προσωπικό)

2. Cum omnes (ficum) recentem esse dixissent esse : ειδικό απαρέμφατο, αντικείμενο του ρ.(ετεροπροσωπία), (ficum : υποκείμενο του esse)

Cum ab omnibus credita esset (=όταν από όλους πιστεύθηκε, παθητικό προσωπικό)

3. Atqui ante tertium diem scitote (ficum) decerptam esse Carthagine

decerptam esse : ειδικό απαρέμφατο, αντικείμενο του ρ., (ετεροπροσωπία), (ficum : υποκείμενο του decerptam

esse)

dicatur (=ας ειπωθεί, προτρεπτική υποτακτική, παθητικό προσωπικό)

4. Neminem credideritis patriae consulturum esse consulturum esse : ειδικό απαρέμφατο, αντικείμενο του ρ. (ετεροπροσωπία), Neminem : υποκείμενο του

consulturum esse

creditus sit (=ας πιστευθεί, παθητικό προσωπικό)

5. Mementote rem publicam in extremo discrimine quondam fuisse fuisse : ειδικό απαρέμφατο, αντικείμενο του ρ. (ετεροπροσωπία), rem publicam : υποκείμενο του απαρεμφάτου

feratur (=ας αναφερθεί, παθητικό προσωπικό)

6. Tum Pacuvius dixit sonora quidem esse et grandia sed videri tamen ea sibi duriora et acerbiora esse : ειδικό απαρέμφατο, αντικείμενο του ρ. (ετεροπροσωπία-υποκείμενο του esse είναι η αναφορική πρόταση ή

το εννοούμενο ea), videri : ειδικό απαρέμφατο, αντικείμενο του ρ. (ετεροπροσωπία), ea : υποκείμενο του videri

Tum a Pacuvio dicta sunt (=τότε από τον Πακούβιο ειπώθηκε, παθητικό προσωπικό)

7. idem esse aiunt in ingeniis esse : ειδικό απαρέμφατο, αντικείμενο του ρ., idem : υποκείμενο του απαρεμφάτου (ετεροπροσωπία)

dicitur (=λέγεται, παθητικό προσωπικό)

ΚΕΙΜΕΝΟ 28

8. cum eum fugitivum esse ex Aesopi litteris cognovisset

esse : ειδικό απαρέμφατο, αντικείμενο του ρ. (ετεροπροσωπία), eum : υποκείμενο του απαρεμφάτου

cognitus esset (=μαθεύτηκε, παθητικό προσωπικό)

ΚΕΙΜΕΝΟ 34

9. cum se ipsum captum venisse eos existimasset

venisse : ειδικό απαρέμφατο, αντικείμενο του existimasset, eos : υποκείμενο του venisse (ετεροπροσωπία)

ab eo existimati essent (=από αυτόν θεωρήθηκε, παθητικό προσωπικό)

ab eo existimatum esset (=από αυτόν θεωρήθηκε, απρόσωπο)


10. (praedones) nuntiaverunt (incredibile auditu!) virtutem eius admiratum se venisse

venisse : ειδικό απαρέμφατο, αντικείμενο του ρ., se : υποκείμενο του venisse (ταυτοπροσωπία-λατινισμός)

(praedones) nuntiati sunt (=οι ληστές αναγγέλθηκε, παθητικό προσωπικό)

(praedones) nuntiatum est(=οι ληστές αναγγέλθηκε, απρόσωπο)

ΚΕΙΜΕΝΟ 36

11. Supervacaneae legationis ministri, narrate Samnitibus Manium Curium malle locupletibus imperare

quam ipsum fieri locupletem

malle : ειδικό απαρέμφατο, άμεσο αντικείμενο του narrate –ετεροπροσωπία, Manium Curium : υποκείμενο του

απαρεμφάτου malle

narretur (=ας ειπωθεί, προτρεπτική υποτακτική, παθητικό προσωπικό)

narretur (=ας ειπωθεί, προτρεπτική υποτακτική, απρόσωπο)

12. mementote me nec acie vinci nec pecunia corrumpi posse

posse : ειδικό απαρέμφατο, αντικείμενο του mementote – ετεροπροσωπία (πρόκειται για το απαρέμφατο του

απροσώπου potest–λιγότερο ορθή η άποψη ότι είναι του προσωπικού possum με υποκείμενο το me -

ετεροπροσωπία)

feratur a vobis (=ας αναφερθεί από εσάς, προτρεπτική υποτακτική, παθητικό προσωπικό)

feratur a vobis (=ας αναφερθεί από εσάς, προτρεπτική υποτακτική, απρόσωπο)

ΚΕΙΜΕΝΟ 41

13. qui primi coluisse Italiam dicuntur dicuntur : ρ.(παθητικό προσωπικό), qui : υποκείμενο του ρ. dicuntur και του απαρεμφάτου coluisse, colluisse :

ειδικό απαρέμφατο, αντικείμενο του ρ. (ταυτοπροσωπία, δεν έχουμε λατινισμό του ειδικού απαρεμφάτου, λόγω

εξάρτησης από ρήμα παθητικό προσωπικό)

dicunt (=λένε, υποκείμενό του = qui)

14. Sed antiquitatem tibi placere dicis

placere : ειδικό απαρέμφατο, αντικείμενο του ρ. dicis (ετεροπροσωπία), antiquitatem : υποκείμενο του

απαρεμφάτου placere

dicitur (=λέγεται, παθητικό προσωπικό)

ΚΕΙΜΕΝΟ 42

15. quorum auctoritatem secuti multi, non solum improbi verum etiam imperiti, crudeliter et regie id

factum esse dicerent

factum esse : ειδικό απαρέμφατο ως αντικείμενο του dicerent (ετεροπροσωπία), id : υποκείμενο του

απαρεμφάτου factum esse,

diceretur (= θα λεγόταν, παθητικό προσωπικό, το υποκείμενο του dicerent “multi” θα μετατραπεί σε

ποιητικό αίτιο μαζί με όλες τις ομοιόπτωτες λέξεις- η σειρά των λέξεων πρέπει να αλλάξει, ώστε να είναι

σαφές το νόημα) :

ΑΠΑΝΤΗΣΗ : a multis (ποιητικό αίτιο) secutis eorum (αντί quorum, γιατί δεν είναι πλέον μετά από τελεία)

auctoritatem, non solum improbis verum etiam imperitis, crudeliter et regie id (=υπ/ diceretur, σε ονομαστική)

factum esse diceretur.

16. Nunc intellego neminem tam stultum fore, neminem tam improbum

fore : ειδικό απαρέμφατο, αντικείμενο του ρ. (ετεροπροσωπία), neminem-neminem : υποκείμενα του fore

(ετεροπροσωπία)

intellegitur a me (=γίνεται αντιληπτό από εμένα, παθητικό προσωπικό)

intellegitur a me (=γίνεται αντιληπτό από εμένα, απρόσωπο)


17. qui non videat coniurationem esse factam esse factam : ειδικό απαρέμφατο, αντικείμενο του ρ. (ετεροπροσωπία), coniurationem : υποκείμενο του esse

factam

a quo non videatur (=από τον οποίο, δεν γίνεται ορατό/αντιληπτό, παθητικό προσωπικό)

a quo non videatur (=από τον οποίο, δεν γίνεται ορατό/αντιληπτό, απρόσωπο)

ΚΕΙΜΕΝΟ 44

18. a quo se metui putet

metui : ειδικό απαρέμφατο, ως αντικείμενο του putet, se : υποκείμενο του metui (ταυτοπροσωπία, λατινισμός του

ειδικού απαρεμφάτου),

putetur (=νομίζεται, θεωρείται, παθητικό προσωπικό)

ΚΕΙΜΕΝΟ 45

19. In litteris scribit se cum legionibus celeriter adfore

adfore : ειδικό απαρέμφατο ως αντικείμενο του ρ. (ταυτοπροσωπία), se : υποκείμενο του adfore (ταυτοπροσωπία,

λατινισμός του ειδικού απαρεμφάτου)

scribitur (=γράφεται, είναι γραμμένο, απρόσωπο)

ΚΕΙΜΕΝΟ 46

20. Philosophi mundum censent regi numine deorum

regi : ειδικό απαρέμφατο, αντικείμενο του consent, (ετεροπροσωπία), mundum : υποκείμενο του απαρεμφάτου

regi

A philosophis censetur (= από τους φιλοσόφους πιστεύεται, θεωρείται, παθητικό προσωπικό)

A philosophis censetur (= από τους φιλοσόφους πιστεύεται, θεωρείται, απρόσωπο)

21. eum esse putant quasi communem urbem et civitatem hominum et deorum, et unum quemque nostrum

eius mundi esse partem

esse : ειδικό απαρέμφατο, αντικείμενο του ρ. (ετεροπροσωπία), eum : υποκείμενο του απαρεμφάτου esse unum

quemque : υποκείμενο του esse (ετεροπροσωπία)

Ab eis putatur (=από αυτούς πιστεύεται, παθητικό προσωπικό)

Ab eis putatur (=από αυτούς πιστεύεται, απρόσωπο)

ΚΕΙΜΕΝΟ 48

22. a cerva sese monitum esse praedicabat

monitum esse : ειδικό απαρέμφατο, αντικείμενο του ρ., sese : υποκείμενο του απαρεμφάτου monitum esse

(ταυτοπροσωπία, λατινισμός του ειδικού απαρεμφάτου)

Aliqui praedicabant (=κάποιοι διακήρυσσαν)

23. (cerva) perisse credita est

(cerva : υποκείμενο του ρ. και του απαρεμφάτου), perisse : ειδικό απαρέμφατο ως αντικείμενο του credita est

(ταυτοπροσωπία – το υποκείμενό του απαρεμφάτου δεν τίθεται σε αιτιατική, γιατί το perisse εξαρτάται από

παθητικό προσωπικό ρήμα-άρση του λατινισμού του ειδικού απαρεμφάτου)

Aliqui crediderunt (= κάποιοι πίστεψαν)

24. Cum aliquis Sertorio nuntiavisset cervam inventam esse


inventam esse : ειδικό απαρέμφατο, άμεσο αντικείμενο του ρ.(ετεροπροσωπία), cervam : υποκείμενο του

απαρεμφάτου

ab aliquo nuntiata esset (=αναγγέλθηκε, παθητικό προσωπικό)

ab aliquo nuntiata esset (=αναγγέλθηκε, απρόσωπο)

2. ΜΕΤΑΤΡΟΠΗ ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΑΣ ΠΡΟΤΑΣΗΣ ΣΕ ΜΕΤΟΧΗ

Να μετατραπούν οι δευτερεύουσες προτάσεις σε μετοχές

ΚΕΙΜΕΝΟ 21

16. nam Pisaurum dicitur, quod illic aurum pensatum est.

ΚΕΙΜΕΝΟ 23

17. Deinde, cum lacrimae suae , diu cohibitae, vincerent / prorumperentque, egrediebatur

ΚΕΙΜΕΝΟ 24

18. cum Ennius ad Nasicam venisset et eum a ianua quaereret

19. etsi domi erat.

20. Tum Ennius indignatus, quod Nasica tam aperte mentiebatur, inquit

21. Ego, cum te quaererem, ancillae tuae credidi te domi non esse;

ΚΕΙΜΕΝΟ 27

22. quae scripsisset

23. quae dura et acerba nascuntur

ΚΕΙΜΕΝΟ 28


comprehendit

ΚΕΙΜΕΝΟ 29

25. Cum Octavianus post victoriam Actiacam Romam rediret, homo quidam ei occurrit corvum tenens

26. quotiescumque avis non respondebat

ΚΕΙΜΕΝΟ 30



28. Murenam laudare debemus, quod Asiam vidit sed in Asia continenter vixit.

ΚΕΙΜΕΝΟ 31

29. Is cum aliquando castris abiret, edixit ut

30. Sed consul in castra, cum in castra revertisset, adulescentem, …morte multavit.

ΚΕΙΜΕΝΟ 32


ΚΕΙΜΕΝΟ 34

32. Tum Scipio, cum se ipsum captum venisse eos existimasset, praesidium domesticorum in tecto conlocavit

33. Quod ut praedones animadverterunt , … ... appropinquaverunt et ... nuntiaverunt

34. Haec postquam domestici Scipioni rettulerunt, is fores resecari eosque intromitti iussit

35. Cum ante vestibulum dona posuissent, praedones domum reverterunt.

ΚΕΙΜΕΝΟ 36

36. cum ad eum magnum pondus auri publice missum attulissent, vultum risu solvit et protinus dixit

ΚΕΙΜΕΝΟ 37


38. etsi ego clamabam nihil esse bello civili miserius

ΚΕΙΜΕΝΟ 38

39. dum more prisco omen nuptiale petit filiae sororis

40. dum vixit


ΚΕΙΜΕΝΟ 40

41. cum Sulla minitans ei instaret

42. Licet mihi ostendas agmina militum, quibus curiam circumsedisti; licet mortem miniteris, numquam

tamen ego hostem iudicabo Marium.

ΚΕΙΜΕΝΟ 41

43. quod neminem scire atque intellegere vis

44. quod a C. Caesare scriptum est

ΚΕΙΜΕΝΟ 42

45. qui aut ea …non videant aut ea …dissimulent

46. quae imminent

47. Si iste in Manliana castra pervenerit, quo intendit, neminem tam stultum fore.....

48. qui non videat coniurationem esse factam - qui non fateatur

ΚΕΙΜΕΝΟ 43

49. quae te genuit atque aluit




ΚΕΙΜΕΝΟ 44


53. cum iam neutris gratiam referre poteram.

ΚΕΙΜΕΝΟ 46

54. qui pro re publica cadat

ΚΕΙΜΕΝΟ 47

55. Etsi super vestem earum deprehendit canos

ΚΕΙΜΕΝΟ 49

56. cum viri sui consilium de interficiendo Caesare cognovisset

57. quod tonsoris praeripuisset officium.

3. ΑΝΑΛΥΣΗ ΜΕΤΟΧΗΣ ΣΕ ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΑ ΠΡΟΤΑΣΗ

Να αναλυθούν οι μετοχές σε δευτερεύουσες προτάσεις (με όλους τους δυνατούς τρόπους) :

ΚΕΙΜΕΝΟ 21

1. Brenno duce Galli apud Alliam flumen, deletis legionibus Romanorum, everterunt urbem Romam...

2. qui diu apud Ardeam in exilio fuerat propter Veientanam praedam non aequo iure divisam

3. Tum Camillus absens dictator est factus;

4. is Gallos iam abeuntes secutus est

5. quibus interemptis aurum omne recepit (Camillus).

6. Quod illic appensum civitati nomen dedit:

7. unde tamen rogatus reversus est.

ΚΕΙΜΕΝΟ 23

8. ac marito persaepe interroganti, quid ageret puer, respondebat:

9. cum lacrimae suae diu cohibitae vincerent prorumperentque, egrediebatur:

10. occiso Scriboniano, Romam trahebatur.

ΚΕΙΜΕΝΟ 24

11. eique ab ostio quaerenti Ennium ancilla dixisset

12. Tum Ennius indignatus quod Nasica tam aperte mentiebatur ... inquit :


ΚΕΙΜΕΝΟ 25

13. Cato ... ostendensque patribus inquit

ΚΕΙΜΕΝΟ 27

14. Accius tragoediam suam ei desideranti legit. :

ΚΕΙΜΕΝΟ 28

15. Aesopi nostri Licinus servus tibi notus Roma Athenas fugit.

16. vel Epheso rediens tecum deduc.

ΚΕΙΜΕΝΟ 29

17. homo quidam ei occurit corvum tenens; : να αντικατασταθεί η μετοχή με : α)δευτερεύουσα αναφορική

πρόταση β) με δευτερεύουσα χρονική πρόταση που θα δηλώνει το σύγχρονο και μάλιστα συνεχιζόμενη

πράξη στη διάρκεια της οποίας συμβαίνει μια άλλη πράξη.

18. Audita salutatione, Caesar dixit

ΚΕΙΜΕΝΟ 30

19. sed aliquod flagitium ac dedecus aut in Asia susceptum aut ex Asia deportatum

ΚΕΙΜΕΝΟ 31

20. Bello Latino T. Manlius consul nobili genere natus exercitui Romanorum praefuit.


ΚΕΙΜΕΝΟ 34

22. praedones abiectis armis ianuae αppropinquaverunt

ΚΕΙΜΕΝΟ 36

23. Ille se in scamno assidentem apud focum et ex ligneo catillo cenantem eis spectandum praebuit : να

αναγνωρισθούν οι μετοχές και να μετατραπούν σε ειδικά απαρέμφατα.

24. Nam cum ad eum magnum pondus auri publice missum attulissent.

ΚΕΙΜΕΝΟ 38

25. dum aliqua vox congruens proposito audiretur.

26. Tandem puella, longa mora standi fessa, rogavit materteram…

ΚΕΙΜΕΝΟ 40

27. Sulla, occupata urbe, senatum armatus coegerat

28. solus Quintus Mucius Scaevola augur de hac re interrogatus sententiam dicere noluit.


ΚΕΙΜΕΝΟ 42

29. coniurationemque nascentem non credendo confirmaverunt

30. quorum auctoritatem secuti multi, ... dicerent.

31. qui spem Catilinae mollibus sententiis aluerunt : να αναδιατυπωθεί το απόσπασμα, αφού μετατραπεί ο

επιθετικός προσδιορισμός σε αναφορική πρόταση.

ΚΕΙΜΕΝΟ 43

32. Non tibi ingredienti fines patriae ira cecidit?

ΚΕΙΜΕΝΟ 44

33. Hoc est quod Tarquinium dixisse ferunt exulantem.

ΚΕΙΜΕΝΟ 45

34. Curat et providet ne, intercepta epistula, nostra consilia ab hostibus cognoscantur .

35. Quam ob rem epistulam conscriptam Graecis litteris mittit.

36. Gallus, periculum veritus, constituit

ΚΕΙΜΕΝΟ 46

37. sic vir bonus et sapiens et legibus parens consulit

ΚΕΙΜΕΝΟ 47

38. Hac re audita Augustus voluit filiam deterrere quominus id faceret

ΚΕΙΜΕΝΟ 48

39. Sertorius omnibus persuasit cervam, instinctam numine Dianae, conloqui secum

40. Sertorius, admissis amicis in cubiculum suum, dixit eis

41. Cum cerva, emissa a servo, in cubiculum Sertorii introrupisset

ΚΕΙΜΕΝΟ 49

42. eoque velut forte elapso se vulneravit.

43. Clamore deinde ancillarum in cubiculum vocatus Brutus ad eam obiurgandam venit

44. erga te tale consilium molientem

4. ΑΝΑΛΥΣΗ ΙΔΙΟΜΟΡΦΗΣ ΑΦΑΙΡΕΤΙΚΗΣ ΑΠΟΛΥΤΟΥ ΣΕ ΧΡΟΝΙΚΗ ΠΡΟΤΑΣΗ

ΚΕΙΜΕΝΟ 21

Brenno duce Galli urbem Romam everterunt : να αναλυθεί η ιδιόμορφη αφαιρετική απόλυτος σε χρονική

πρόταση εισαγόμενη με : α) τον cum ιστορικό-διηγηματικό β) τον cum καθαρά χρονικό

ΚΕΙΜΕΝΟ 30

patre imperatore libentissime meruisse pietatis fuit; : να αναλυθεί η ιδιόμορφη αφαιρετική απόλυτος σε

χρονική πρόταση εισαγόμενη με : α) τον cum ιστορικό-διηγηματικό β) τον cum καθαρά χρονικό


5. ΜΕΤΑΤΡΟΠΗ ΤΗΣ ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΗΣ ΣΥΝΤΑΞΗΣ ΣΕ ΠΑΘΗΤΙΚΗ

Να μετατραπεί η ενεργητική σύνταξη σε παθητική στις παρακάτω περιόδους (σε παρενθέσεις το εννοούμενο

υποκείμενο που πρέπει να ληφθεί υπόψη):

ΚΕΙΜΕΝΟ 21

1. Galli everterunt urbem Romam praeter Capitolium, pro quo immensam pecuniam acceperunt.

2. (Camillus) aurum omne recepit

3. Quod illic appensum civitati nomen dedit

ΚΕΙΜΕΝΟ 23

4. Huic Arria funus ita paravit.

5. libenter (puer) cibum sumpsit.

6. tum (Arria) se dolori dabat.

7. Scribonianus arma in Illyrico contra Claudium moverat.

8. Arria milites orabat.

9. (Arria) conduxit piscatoriam naviculam.

ΚΕΙΜΕΝΟ 24

10. cum... ancilla dixisset eum domi non esse, Nasica sensit illam domini iussu id dixisse

11. quid postea Nasica fecerit

12. Paucis post diebus cum Ennius eum a ianua quaereret, exclamavit Nasica...

13. Ego non cognosco vocem tuam?

14. Visne scire quid Nasica responderit?

15. tu mihi ipsi non credis?

ΚΕΙΜΕΝΟ 25

16. Cato attulit quodam die in curiam ficum praecocem ex Carthagine

17. Interrogo vos

18. Itaque cavete periculum

19. Fiduciam ... deponite.

ΚΕΙΜΕΝΟ 27

20. Accius...tragoediam suam...ei desideranti legit.


21. Tum Pacuvius dixit sonora quidem esse et grandia quae (Accius) scripsisset.

22. quae deinceps scribam

23. quae dura et acerba nascuntur, post fiunt (natura : απρόθετη αφαιρετική του ποιητικού αιτίου) mitia et

iucunda ; sed quae (natura: απρόθετη αφαιρετική του ποιητικού αιτίου) gignuntur statim vieta et mollia, non

matura mox fiunt sed putria”.

ΚΕΙΜΕΝΟ 28


comprehendit et in custodiam Ephesi tradidit.

25. Tu hominem investiga, quaeso, summaque diligentia vel Romam mitte vel Epheso rediens tecum deduc.

ΚΕΙΜΕΝΟ 29

26. (Sutor) eum instituerat haec dicere

27. itaque (Caesar) viginti milibus sestertium eum emit.

28. Id exemplum sutorem quendam incitavit, ut corvum doceret parem salutationem.

29. Diu operam frustra impendebat (sutor);

30. Oleum et operam perdidi.

31. sutor, cupidus pecuniae, eum Caesari attulit.

32. " Domi satis salutationum talium audio".

33. ... Augustus ... emit(que) avem tanti, quanti nullam adhuc emerat.

ΚΕΙΜΕΝΟ 30

34. Murenam laudare debemus

35. quod (Murena/is) Asiam vidit

36. Quam ob rem accusatores non Asiae nomen Murenae obiecerunt, ..., sed aliquod flagitium ac dedecus aut in

Asia susceptum aut ex Asia deportatum

ΚΕΙΜΕΝΟ 31

37. et (adulescens) fortior hoste, hasta eum transfixit et armis spoliavit

38. Statim hostes fuga salutem petiverunt.

39. Sed consul...adulescentem … morte multavit.

40. cuius opera hostes fugati erant


ΚΕΙΜΕΝΟ 32

41. quae iacerent in tenebris omnia, nisi litterarum lumen accederet.

42. Quam multas imagines fortissimorum virorum ... scriptores et Graeci et Latini nobis reliquerunt!


44. ... animum et mentem meam conformabam.

45. me pro salute vestra in tot ac tantas dimicationes obicere potui.

ΚΕΙΜΕΝΟ 34

46. Tum Scipio ... praesidium domesticorum in tecto conlocavit.

47. Quod ut praedones animadverterunt

48. (praedones) clara voce Scipioni nuntiaverunt (incredibile auditu!) virtutem eius admiratum se venisse

49. Haec postquam domestici Scipioni rettulerunt

50. is fores reserari eosque intromitti (a domesticis) iussit.

51. Cum ante vestibulum (praedones) dona posuissent.

ΚΕΙΜΕΝΟ 36

52. quo (Manius Curius Dentatus / is) facilius divitias contemnere posset


54. (Manius Curius Dentatus / is) Samnitium divitias contempsit.

55. Nam cum ad eum (Samnites) magnum pondus auri publice missum attulissent.

56. (is) vultum risu solvit et protinus dixit : " Supervacaneae...”

ΚΕΙΜΕΝΟ 37

57. tantus furor omnes invaserat

58. ea victores ferociores impotentioresque reddit

ΚΕΙΜΕΝΟ 38


60. Tandem puella, longa mora standi fessa, rogavit materteram...

61. ut sibi paulisper loco (matertera / ea) cederet.

62. Tum Caecilia puellae dixit: "ego libenter tibi mea sede cedo".


63. Hoc dictum paulo post res ipsa confirmavit.

64. quam Metellus, dum vixit, multum amavit;

65. postea is puellam in matrimonium duxit

ΚΕΙΜΕΝΟ 40

66. Sulla, occupata urbe, senatum armatus coegerat

67. Quin etiam dixit is Sullae:

68. cum Sulla minitans ei instaret

69. Licet mihi ostendas agmina militum, quibus curiam circumsedisti;

70. numquam tamen ego hostem iudicabo Marium

ΚΕΙΜΕΝΟ 41

71. quae dicas.

72. "tamquam scopulum, sic fugias verbum insolens atque inauditum"

73. quod a C. Caesare scriptum est

ΚΕΙΜΕΝΟ 42

74. Nonnulli sunt in hoc ordine, qui aut ea, quae imminent, non videant

75. aut ea, quae vident, dissimulent:

76. qui spem Catilinae mollibus sententiis aluerunt

77. qui coniurationem nascentem confirmaverunt;

78. crudeliter et regie id factum esse dicerent (a me).

79. qui non videat (a Catilina) coniurationem esse factam

80. qui non videat coniurationem esse factam

ΚΕΙΜΕΝΟ 43

81. In hoc me longa vita et infelix senecta traxit, ut primum exsulem deinde hostem te viderem?

82. quae te genuit atque aluit

83. Ergo ego nisi (te) peperissem, Roma non oppugnaretur (a te);

ΚΕΙΜΕΝΟ 44

84. Hoc est quod Tarquinium dixisse ferunt exulantem


ΚΕΙΜΕΝΟ 45

85. Caesar ex captivis cognoscit quae apud Ciceronem gerantur


87. (Caesar) Curat et providet ne...


89. Legatum monet ut, si adire non possit, epistulam ad amentum tragulae (is) adliget et intra castra abiciat.

90. ut tragulam (Gallus) mitteret.

91. Ille epistulam perlegit

ΚΕΙΜΕΝΟ 46

92. Philosophi mundum censent regi numine deorum;

93. ut communem utilitatem nostrae (nos) anteponamus.

94. Ut enim leges omnium salutem singulorum saluti anteponunt.

95. sic vir bonus et sapiens et legibus parens consulit utilitati omnium plus quam unius alicuius aut suae.

ΚΕΙΜΕΝΟ 47

96. (Augustus) oppressit(que) ornatrices.

97. Etsi super vestem earum deprehendit canos,…

98. et (Augustus) aliiis sermonibus tempus extraxit.

99. ... donec (Augustus) induxit mentionem aetatis.

100. Tum (Augustus) interrogavit filiam...

101. ... mendacium illi pater obiecit.

102. ... ne istae te calvam faciant?

ΚΕΙΜΕΝΟ 48

103. Sertorius omnibus persuasit


105. ut (ille / is) eam postero die repente in eum locum emitteret

ΚΕΙΜΕΝΟ 49

106. Porcia, Bruti uxor, cum viri sui consilium de interficiendo Caesare cognovisset.


107. (Porcia) cultellum tonsorium quasi ungium resecandorum causa poposcit

108. eoque velut forte se vulneravit.

109. quod (Porcia) tonsoris praeripuisset officium.

6. ΜΕΤΑΤΡΟΠΗ ΤΗΣ ΠΑΘΗΤΙΚΗΣ ΣΥΝΤΑΞΗΣ ΣΕ ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΗ

Να μετατραπεί η παθητική σύνταξη σε ενεργητική στις παρακάτω περιόδους (σε παρενθέσεις το εννοούμενο

υποκείμενο ή ποιητικό αίτιο που πρέπει να ληφθεί υπόψη) :

ΚΕΙΜΕΝΟ 21

1. Tum Camillus absens dictator est factus (a Romanis)

2. Nam (civitas) Pisaurum (a Romanis) dicitur, quod illic aurum pensatum est (a Romanis)

ΚΕΙΜΕΝΟ 23

3. ut (id / funus) ignoraretur a marito

4. Paetus Romam (a militibus) trahebatur

5. ut simul (Arria/ea a militibus) imponeretur

ΚΕΙΜΕΝΟ 25

6. Atqui ante tertium diem scitote (hanc ficum) decerptam esse Carthagine (ab aliquo).

7. Interrogo vos quando hanc ficum decerptam esse putetis ex arbore (ab aliquo).

8. Statimque sumptum est Punicum bellum tertium (a Romanis), quo Carthago deleta est (a Romanis).

ΚΕΙΜΕΝΟ 27

9. Tum Pacuvius dixit ...videri tamen ea sibi duriora et acerbiora.

ΚΕΙΜΕΝΟ 29

10. Tandem corvus salutationem didicit (a sutore)

ΚΕΙΜΕΝΟ 30

11. Sed paulo post (filius eius/is) a duce hostium his verbis proelio lacessitus est;

12. Congrediamur, ut singularis proelii eventu cernatur, quanto miles Latinus Romano virtute antecellat.

ΚΕΙΜΕΝΟ 36

13. et mementote me nec acie vinci nec pecunia corrumpi (a quodam / ab aliquo) posseea fiant (a victore)

ΚΕΙΜΕΝΟ 38

14. dum (a Caecilia / ea) aliqua vox congruens proposito audiretur

ΚΕΙΜΕΝΟ 40

15. ut C. Marius quam celerrime hostis iudicaretur.

16. semper tamen meminero urbem Romam et Italiam a Mario conservatam esse.


ΚΕΙΜΕΝΟ 44

17. (Tyranni – Ei) Coluntur (a civibus / a hominibus) tamen simulatione dumtaxat ad tempus.

ΚΕΙΜΕΝΟ 45

18. ne nostra consilia ab hostibus cognoscantur.

19. Haec ... tertio post die a quodam milite conspicitur et ad Ciceronem defertur.

ΚΕΙΜΕΝΟ 46


21. Nec magis (nobis) vituperandus est proditor patriae quam proditor communis utilitatis, aut communis salutis

desertor propter suam utilitatem et salutem.

22. ut (nobis) laudandus is sit

ΚΕΙΜΕΝΟ 48

23. Cerva alba eximiae pulchritudinis Sertorio a Lusitano quodam dono data erat.

24. Si quid durius ei videbatur (esse)

25. (Sertorius) a cerva sese monitum esse praedicabat.

26. quod imperandum militibus esset (ei)


7. ΜΕΤΑΤΡΟΠΗ ΑΠΑΓΟΡΕΥΣΗΣ

ΚΕΙΜΕΝΟ 24

15. Acippe nunc quid postea Nasic fecerit : να εκφραστεί απαγόρευση και με τους δύο τρόπους.

ΚΕΙΜΕΝΟ 25

16. Στις ακόλουθες φράσεις να εκφραστεί η απαγόρευση με τον άλλο τρόπο :

α) nolite confidere

β) Neminem credideritis patriae consulturum esse

17. Στις ακόλουθες φράσεις να εκφραστεί προτροπή :

α) nolite confidere

β) Neminem credideritis patriae consulturum esse

18. Nα εκφραστεί απαγόρευση και με τους δύο τρόπους στις ακόλουθες φράσεις :

α) cavete periculum.

β) tutamini patriam.

γ) Fiduciam, quae nimia vobis est, deponite.

δ) Mementote rem publicam in extremo discrimine quondam fuisse!

ΚΕΙΜΕΝΟ 28

19. devertit ad eum : να εκφραστεί : α) προτροπή β) απαγόρευση και με τους δύο τρόπους (στο β΄ πληθυντικό

πρόσωπο).

20. Noli spectare quanti homo sit. : α) να εκφραστεί η απαγόρευση με τον άλλο τρόπο. β) να εκφραστεί προτροπή.

21. Nα εκφραστεί απαγόρευση και με τους δύο τρόπους στις ακόλουθες φράσεις :

α) Tu, hominem investiga.

β) Romam mitte.

γ) Epheso rediens tecum deduc.

ΚΕΙΜΕΝΟ 31


22. Congrediamur : να εκφραστεί απαγόρευση : α) στο ίδιο πρόσωπο β) στο β΄πληθυντικό πρόσωπο και με τους

δύο τρόπους.

ΚΕΙΜΕΝΟ 32

23. Quas ego semper mihi proponebam : α) να εκφραστεί προτροπή στο β΄πληθυντικό πρόσωπο β) να εκφραστεί

απαγόρευση στο β΄ ενικό πρόσωπο και με τους δυο τρόπους.

ΚΕΙΜΕΝΟ 34

24. Praedones ianuae appropinquaverunt : α) να εκφραστεί προτροπή β) να εκφραστεί απαγόρευση και με τους

δύο τρόπους.

ΚΕΙΜΕΝΟ 36

25. Στα παρακάτω αποσπάσματα να εκφραστεί απαγόρευση και με τους δύο τρόπους.

α) narrate Samnitibus Manium Curium...

β) mementote me nec acie vinci nec pecunia corrumpi posse

ΚΕΙΜΕΝΟ 38

26. puella …rogavit materteram, ut sibi paulisper loco cederet : α) να μεταφερθεί το απόσπασμα στον ευθύ λόγο.

β) η πρόταση που θα προκύψει να αναδιατυπωθεί ως απαγόρευση (αποτροπή) και με τους δύο τρόπους (να

παραλειφθεί το paulisper)

ΚΕΙΜΕΝΟ 41

27. Να εκφραστεί απαγόρευση και με τους δύο τρόπους στα παρακάτω αποσπάσματα :

α) Sic ergo … vive sed

β) sic loquere

γ) habe semper in memoria et in pectore

δ) sic fugias verbum insolens atque inauditum

ΚΕΙΜΕΝΟ 45

28. α) Να μεταφερθούν τα παρακάτω αποσπάσματα στον ευθύ λόγο β) στις προτάσεις που θα προκύψουν να

εκφραστεί απαγόρευση και με τους δύο τρόπους :

α) Tum quidam ex equitibus Gallis persuadet ut ad Ciceronem epistulam deferat.

β) Legatum monet ut , si adire non possit, epistulam ad amentum tragulae adliget et intra castra abiciat.

γ) milites adhortatur ut salutem sperent.

ΚΕΙΜΕΝΟ 48

29. Τα παρακάτω αποσπάσματα : α) να μεταφερθούν στον ευθύ λόγο β) στις περιόδους που θα προκύψουν να

εκφραστεί απαγόρευση και με τους δύο τρόπους.

α) Sertorius eum iussit tacere.

β) Praeterea praecepit ut eam postero die repente in eum locum emitteret, in quo ipse cum amicis futurus esset.

8. ΜΕΤΑΤΡΟΠΗ ΤΟΥ Β΄ ΟΡΟΥ ΣΥΓΚΡΙΣΗΣ

ΚΕΙΜΕΝΟ 28

16. ut nihil ei gratius possit esse quam recuperatio fugitivi

ΚΕΙΜΕΝΟ 31

17. et (adulescens) fortior hoste, hasta eum transfixit

ΚΕΙΜΕΝΟ 36

18. narrate Samnitibus Manium Curium malle locupletibus imperare quam ipsum fieri locupletem

ΚΕΙΜΕΝΟ 37

19. etsi ego clamabam nihil esse bello civili miserius

20. sed nihil miserius (est) quam ipsa victoria

ΚΕΙΜΕΝΟ 40

21. Curius et Fabricius, antiquissimi viri, et his antiquiores Horatii plane ac dilucide cum suis locuti sunt


ΚΕΙΜΕΝΟ 46

22. sic vir bonus et sapiens et legibus parens consulit utilitati omnium plus quam (utilitati) unius alicuius aut suae

23. Nec magis vituperandus est proditor patriae quam proditor communis utilitatis, aut communis salutis (quam )

desertor propter suam utilitatem et salutem

24. quod decet cariorem nobis esse patriam quam nosmet ipsos

9. ΜΕΤΑΤΡΟΠΗ ΤΟΥ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΥ ΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ

ΚΕΙΜΕΝΟ 24

4. Paucis post diebus : να διατυπωθεί ο προσδιορισμός με άλλο τρόπο.

ΚΕΙΜΕΝΟ 29

5. post victoriam Actiacam : α) να αντικατασταθεί η πρόθεση, ώστε να δηλώνεται το «πριν» β) να

αναδιατυπωθεί η φράση αφού αντικατασταθεί ο εμπρόθετος προσδιορισμός με δευτερεύουσα χρονική πρόταση

εισαγόμενη με τον postquam + ρ. vinco (=νικώ) και ο επιθετικός προσδιορισμός με προσδιορισμό της στάσης σε

τόπο (Actium : όνομα πόλης)

ΚΕΙΜΕΝΟ 45

6. tertio post die : να διατυπωθεί ο προσδιορισμός με άλλο τρόπο.

10. ΜΕΤΑΤΡΟΠΗ ΤΟΥ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΥ ΤΟΥ ΤΟΠΟΥ

ΚΕΙΜΕΝΟ 21

7. in exilio fuerat : να αναδιατυπωθεί η φράση, αφού αντικατασταθεί το in exilio από τα : α) Roma β)

Carthago γ) Italia, ώστε να εκφράζεται η ίδια επιρρηματική σχέση.

ΚΕΙΜΕΝΟ 23

8. in Illyrico : να αντικατασταθεί από τα : α) Ephesus β) Athenae γ) Gallia, ώστε να εκφράζεται η ίδια

επιρρηματική σχέση.

9. Romam : να αντικατασταθεί από τα : α) patria β) Carthago γ) Gallia, ώστε να εκφράζεται η ίδια


ΚΕΙΜΕΝΟ 24

10. domi : να αντικατασταθεί από τα : α) Roma β) Athenae γ) Italia, ώστε να εκφράζεται η ίδια


ΚΕΙΜΕΝΟ 25

11. Carthagine : να αντικατασταθεί από τα : α) Ephesus β) Athenae γ) Italia, ώστε να εκφράζεται η ίδια


ΚΕΙΜΕΝΟ 27

12. ex urbe Roma: α) να αντικατασταθεί από τα : α) domus β) Athenae γ) Italia, δ) Roma, ώστε να

εκφράζεται η ίδια επιρρηματική σχέση β) να δηλωθεί κίνηση προς τόπο.

13. Tarentum : α)να αντικατασταθεί από τα : α) domus β) Athenae γ) Italia, δ) urbs, ώστε να εκφράζεται η

ίδια επιρρηματική σχέση. β) να δηλωθεί κίνηση από τόπο

ΚΕΙΜΕΝΟ 28

14. Roma, Athenas, Athenis, Ephesi, Romam, Epheso : να αντικατασταθούν από τα : α) domus β) Italia γ)

Carthago, ώστε να εκφράζεται η ίδια επιρρηματική σχέση.

ΚΕΙΜΕΝΟ 29

15. Romam, domi : να αντικατασταθούν από τα : α) Athenae β) Ephesus γ) patria, ώστε να εκφράζεται η ίδια



16. post victoriam Actiacam : α) να αντικατασταθεί η πρόθεση, ώστε να δηλώνεται το «πριν» β) να

αναδιατυπωθεί η φράση αφού αντικατασταθεί ο εμπρόθετος προσδιορισμός με δευτερεύουσα πρόταση και ο

επιθετικός προσδιορισμός με προσδιορισμό της στάσης σε τόπο (Actium : όνομα πόλης)

ΚΕΙΜΕΝΟ 30

17. in Asia, ex Asia : να αντικατασταθούν από τα : α) Roma β) Carthago γ) domus, ώστε να εκφράζεται η

ίδια επιρρηματική σχέση.

ΚΕΙΜΕΝΟ 34

18. domum : α)να αντικατασταθεί από τα : α) Roma β) Athenae γ) Gallia, ώστε να εκφράζεται η ίδια

επιρρηματική σχέση β) να δηλωθεί στάση σε τόπο.

ΚΕΙΜΕΝΟ 37

19. ad urbem : α) να αντικατασταθεί από τα : Roma, Athenae, Illyricum, ώστε να εκφράζεται η ίδια

επιρρηματική σχέση β) να δηλωθεί κίνηση από τόπο

ΚΕΙΜΕΝΟ 38

20. in sacello : α) να αντικατασταθεί από τα : Roma, Athenae, Illyricum, ώστε να εκφράζεται η ίδια

επιρρηματική σχέση β) να δηλωθεί κίνηση προς τόπο

ΚΕΙΜΕΝΟ 42

21. in hoc ordine, in Manliana castra : να αντικατασταθούν από τα : α) domus β) Athenae γ) Roma, ώστε να

εκφράζεται η ίδια επιρρηματική σχέση.

ΚΕΙΜΕΝΟ 43

22. ad hostem : να αντικατασταθεί από τα : α) domus β) Athenae γ) Gallia, ώστε να εκφράζεται η ίδια


ΚΕΙΜΕΝΟ 45

23. ad Ciceronem : να αντικατασταθεί από τα : α) Roma β) domus γ) Italia, ώστε να εκφράζεται η ίδια


24. tertio post die : να διατυπωθεί ο προσδιορισμός με άλλο τρόπο.

ΚΕΙΜΕΝΟ 48

25. in quo : α) να αντικατασταθεί από τα Roma, Athenae, Italia, ώστε να εκφράζεται η ίδια επιρρηματική

σχέση β) να εκφραστεί κίνηση προς τόπο.

ΚΕΙΜΕΝΟ 49

26. in cubiculum : α) να αντικατασταθεί από τα Roma, Carthago, Gallia, ώστε να εκφράζεται η ίδια

επιρρηματική σχέση β) να αντικατασταθεί από τα Roma, Carthago, Gallia, ώστε να εκφράζεται η κίνηση από

τόπο

11. ΜΕΤΑΤΡΟΠΗ ΠΠΣ ΣΕ debeo+τελικό απαρέμφατο

Να μετατραπεί η παθητική σύνταξη σε ενεργητική (με το ρήμα debeo+τελικό απαρέμφατο). Στην παρένθεση

το ποιητικό αίτιο που εννοείται.

KEIMENO 46

12. Nec magis vituperandus est proditor patriae (nobis ή alicui)

13. ut laudandus is sit (nobis ή alicui)

KEIMENO 48

14. quod imperandum militibus esset (ei)

12. ΜΕΤΑΤΡΟΠΗ debeo+τελικό απαρέμφατο ΣΕ ΠΠΣ

Να μετατραπεί η ενεργητική σύνταξη σε παθητική (με παθητική περιφραστική συζυγία). Να δηλωθεί το

ποιητικό αίτιο.


ΚΕΙΜΕΝΟ 30

1. Murenam laudare debemus

13α. ΓΕΡΟΥΝΔΙΑΚΗ ΕΛΞΗ (ΜΕΤΑΤΡΟΠΗ ΓΕΡΟΥΝΔΙΟΥ ΣΕ ΓΕΡΟΥΝΔΙΑΚΟ)

Να μετατραπεί η ενεργητική σύνταξη σε παθητική (γερουνδιακή έλξη), όπου αυτό είναι δυνατόν. Να δηλωθεί αν

η γερουνδιακή έλξη είναι υποχρεωτική ή προαιρετική.

ΚΕΙΜΕΝΟ 31


ΚΕΙΜΕΝΟ 32


scriptores et Graeci et Latini nobis reliquerunt!

Να προστεθεί ως εννοούμενο αντικείμενο των γερουνδίων το imagines :




esse ducendo - me pro salute vestra in tot ac tantas dimicationes obicere potui.

ΚΕΙΜΕΝΟ 38


13β. ΜΕΤΑΤΡΟΠΗ ΓΕΡΟΥΝΔΙΑΚΟΥ ΣΕ ΓΕΡΟΥΝΔΙΟ (ΠΑΘΗΤΙΚΗΣ ΣΥΝΤΑΞΗΣ ΣΕ

ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΗ)

Να αναλυθεί η σύνταξη των γερουνδιακών και να μετατραπεί η παθητική σύνταξη (με γερουνδιακό) σε

ενεργητική (με γερούνδιο), όπου αυτό είναι δυνατόν.

ΚΕΙΜΕΝΟ 36


ΚΕΙΜΕΝΟ 49

Porcia, Bruti uxor cultellum tonsorium quasi ungium resecandorum causa poposcit



unguium resecandorum causa poposcit eoque velut forte elapso se vulneravit.



14. ΜΕΤΑΤΡΟΠΗ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΥ ΤΟΥ ΣΚΟΠΟΥ

Να διατυπωθεί ο προσδιορισμός του σκοπού με τους άλλους τρόπους :

ΚΕΙΜΕΝΟ 31

1. Congrediāmur, ut singulāris proelii eventu cernātur, quanto miles Latīnus Rōmāno virtūte antecellat. (τελική

πρόταση)

σουπίνο σε -um:

ad+αιτιατική γερουνδίου :

causa/ gratia + γενική γερουνδίου :

αναφορική τελική πρόταση :

ΚΕΙΜΕΝΟ 32

2. Quam multas imagines fortissimōrum virōrum -non solum ad intuendum, verum etiam ad imitandum-

scriptōres et Graeci et Latīni nobis reliquērunt! (ad + αιτιατική γερουνδίου)

causa/gratia+γενική γερουνδίου :

σουπίνο :

τελική πρόταση :


Να προστεθεί το αντικείμενο imagines και να γίνει γερουνδιακή έλξη :

ad + αιτιατική γερουνδιακού :

causa/gratia+γενική γερουνδιακού :

ΚΕΙΜΕΝΟ 34

3. Cum Africānus in Literno esset, complures praedonum duces forte salutatum ad eum venērunt. (σουπίνο σε –

um)




αναφορική-τελική πρόταση :

Να προστεθεί το αντικείμενο eum και να γίνει γερουνδιακή έλξη :

ad+αιτιατική γερουνδiακού :

causa/gratia+γενική γερουνδiακού :

4. Tum Scipio, cum se ipsum captum venisse eos existimasset. (σουπίνο σε –um)






Να χρησιμοποιηθεί γερούνδιο αντί γερουνδιακού (θεωρητικά εσφαλμένη):



5. Quod ut praedōnes animadvertērunt, abiectis armis ianuae appropinquavērunt et clarā voce Scipiōni

nuntiavērunt (incredibile audītu!) virtūtem eius admirātum se venisse. (σουπίνο σε –um)








ΚΕΙΜΕΝΟ 36

6. Manius Curius Dentātus maximā frugalitāte utebātur, quo facilius divitias contemnĕre posset. (τελική

πρόταση)


7. Nam cum ad eum magnum pondus auri publice missum attulissent, ut eo uteretur, vultum risu solvit et

protinus dixit (τελική πρόταση)


σουπίνο σε –um :

ad+αιτιατική γερουνδίου:

causa / gratia +γενική γερουνδίου:

Να αντικατασταθεί το αντικείμενο του γερουνδίου eo από το pondere, και να γίνει γερουνδιακή έλξη :



8. Supervacaneae, nē dicam ineptae, legatiōnis ministri, narrāte Samnitibus

η τελική πρόταση τίθεται παρενθετικώς και δεν είναι αποδεκτή καμία μετατροπή

ΚΕΙΜΕΝΟ 40

9. Sulla, occupata urbe, senatum armatus coegerat ut C. Marius quam celerrime hostis iudicaretur. (τελική

πρόταση)

αναφορική-τελική πρόταση (παθητική σύνταξη) :

αναφορική-τελική πρόταση (ενεργητική σύνταξη) :

ad+αιτιατική γερουνδιακού :

Causa / gratia + αιτιατική γερουνδιακού :

σουπίνο σε –um :




ΚΕΙΜΕΝΟ 41

10. Quin, homo inepte, taces, ut consequāris, quod vis? (τελική πρόταση)



ad+αιτιατική γερουνδίου:

causa/gratia + γενική γερουνδίου :

σουπίνο :

ΚΕΙΜΕΝΟ 49

11. (Porcia) cultellum tonsorium quasi unguium resecandorum causa poposcit eoque velut forte se vulneravit.

(causa + γενική γερουνδιακού, υποχρεωτική γερουνδιακή έλξη, λόγω του εμπροθέτου προσδιορισμού)

ad+αιτιατική γερουνδιακού :

σουπίνο :






12. Clamore deinde ancillarum in cubiculum vocatus Brutus ad eam obiurgandam venit

(ad+ αιτιατική γερουνδιακού, υποχρεωτική γερουνδιακή έλξη, λόγω του εμπροθέτου προσδιορισμού)

causa / gratia +γενική γερουνδιακού :

σουπίνο :






15. ΜΕΤΑΤΡΟΠΗ ΤΗΣ ΑΚΟΛΟΥΘΙΑΣ ΤΩΝ ΧΡΟΝΩΝ (ΑΛΛΑΓΗ ΤΟΥ ΡΗΜΑΤΟΣ

ΕΞΑΡΤΗΣΗΣ ΜΙΑΣ ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΑΣ ΠΟΥ ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ ΥΠΟΤΑΚΤΙΚΗ)

ΚΕΙΜΕΝΟ 23

1. Arria milites orabat, ut simul imponeretur. : να αναδιατυπωθεί η περίοδος, αφού μεταφερθεί το ρήμα της

κύριας πρότασης στον Ενεστώτα, χωρίς να μεταβληθεί η χρονική σχέση των δύο προτάσεων.

2. cum lacrimae suae diu cohibitae vincerent prorumperentque, egrediebatur : να αναδιατυπωθεί η

περίοδος, ώστε οι δευτερεύουσες προτάσεις να δηλώνουν το προτερόχρονο στο παρελθόν.

ΚΕΙΜΕΝΟ 24

3. Visne scire quid Nasica responderit? : να αναδιατυπωθεί η περίοδος, αφού μεταφερθεί το ρήμα της κύριας

πρότασης στον Παρατατικό, χωρίς να μεταβληθεί η χρονική σχέση των δύο προτάσεων.

4. Tum Ennius indignatus quod Nasica tam aperte mentiebatur inquit : να γίνουν οι απαραίτητες

μετατροπές, ώστε η δευτερεύουσα πρόταση να δηλώνει υποκειμενική – υποθετική αιτιολογία.

ΚΕΙΜΕΝΟ 25

5. Interrogo vos quando hanc ficum decerptam esse putetis ex arbore : να αναδιατυπωθεί η περίοδος, αφού

μεταφερθεί το ρήμα της κύριας πρότασης στον Παρατατικό, ώστε η δευτερεύουσα πρόταση να δηλώνει το


ΚΕΙΜΕΝΟ 28

6. Plato quidam Sardianus, cum eum fugitivum esse ex Aesopi litteris cognovisset, hominem comprehendit

et in custodiam Ephesi tradidit. : να αναδιατυπωθεί η περίοδος, αφού μεταφερθούν τα comprehendit και

tradidit στον Ενεστώτα.


ΚΕΙΜΕΝΟ 29

7. Id exemplum sutorem quendam incitavit, ut corvum doceret parem salutationem : να αναδιατυπωθεί η

περίοδος, αφού μεταφερθεί το incitavit στον Ενεστώτα.

ΚΕΙΜΕΝΟ 31

8. edixit ut omnes pugna abstinerent : να αναδιατυπωθεί η περίοδος, αφού μεταφερθεί το edixit στον

Ενεστώτα.

ΚΕΙΜΕΝΟ 34

9. Scipio, cum se ipsum captum venisse eos existimasset, praesidium domesticorum in tecto conlocavit : να

αναδιατυπωθεί το απόσπασμα, ώστε η δευτερεύουσα πρόταση αιτιολογική πρόταση να δηλώνει το σύγχρονο.

ΚΕΙΜΕΝΟ 36



ΚΕΙΜΕΝΟ 37

11. sed tantus furor omnes invaserat, ut pugnare cuperent : να αναδιατυπωθεί το απόσπασμα, αφού

μεταφερθεί το ρήμα της κύριας πρότασης στον ενεστώτα.

12. Bellorum enim civilium exitus tales sunt semper, ut non solum ea fiant, quae velit victor, sed etiam ut

victor obsequatur iis, quorum auxilio victoria parta sit. : να αναδιατυπωθεί το απόσπασμα, αφού

μεταφερθεί το ρήμα της κύριας πρότασης στον παρατατικό

ΚΕΙΜΕΝΟ 38

13. Tandem puella, longa mora standi fessa, rogavit materteram, ut sibi paulisper loco cederet. : να

αναδιατυπωθεί το απόσπασμα, αφού μεταφερθεί το ρήμα της κύριας πρότασης στον ενεστώτα

14. Nam in sacello quodam nocte cum sororis filia persedebat expectabatque dum aliqua vox congruens

proposito audiretur : να αναδιατυπωθεί το απόσπασμα, αφού μεταφερθούν τα persedebat - expectabat

στον ενεστώτα

ΚΕΙΜΕΝΟ 40

15. Sulla, occupata urbe, senatum armatus coegerat ut C. Marius quam celerrime hostis iudicaretur. : να


16. licet mortem miniteris, numquam tamen ego hostem iudicabo Marium. : : να αναδιατυπωθεί το

απόσπασμα, αφού μεταφερθεί το ρήμα της κύριας πρότασης στον παρατατικό.

ΚΕΙΜΕΝΟ 41

17. Quin, homo inepte, taces, ut consequaris, quod vis? : να αναδιατυπωθεί το απόσπασμα, αφού μεταφερθεί

το ρ. taces στον Παρατατικό.

18. Sed antiquitatem tibi placere dicis, quod honesta et bona et modesta sit : να αναδιατυπωθεί ή περίοδος,

αφού μεταφερθεί το ρ. της κύριας πρότασης στον Παρακείμενο.

19. quod neminem scire atque intellegere vis, quae dicas : να αναδιατυπωθεί ή περίοδος, ώστε η

δευτερεύουσα πρόταση να δηλώνει το υστερόχρονο

ΚΕΙΜΕΝΟ 42

20. qui spem Catilinae mollibus sententiis aluerunt coniurationemque nascentem non credendo

confirmaverunt; : να αναδιατυπωθεί το απόσπασμα, αφού μετατραπεί η πρώτη κύρια πρόταση σε

δευτερεύουσα χρονική εισαγόμενη με τον χρονικό σύνδεσμο cum ιστορικό που θα δηλώνει το προτερόχρονο

ΚΕΙΜΕΝΟ 43

21. In hoc me longa vita et infelix senecta traxit, ut primum exsulem deinde hostem te viderem? : να

αναδιατυπωθεί το απόσπασμα, αφού μεταφερθεί το ρήμα της κύριας πρότασης στον Ενεστώτα.


ΚΕΙΜΕΝΟ 44

22. Nescio enim quis possit diligere eum : α) να αναδιατυπωθεί ή περίοδος, ώστε η δευτερεύουσα πρόταση να

δηλώνει το προτερόχρονο β) να αναδιατυπωθεί ή περίοδος, αφού μεταφερθεί το ρ. της κύριας πρότασης στον

Παρακείμενο.

23. tum intellegitur, quam fuerint inopes amicorum. : α) να αναδιατυπωθεί ή περίοδος, ώστε η δευτερεύουσα

πρόταση να δηλώνει το προτερόχρονο β) να αναδιατυπωθεί ή περίοδος, αφού μεταφερθεί το ρ. της κύριας

πρότασης στον Παρακείμενο.

24. Tum intellexi, quos fidos amicos habuissem : α) να αναδιατυπωθεί το απόσπασμα, αφού μεταφερθεί το

ρήμα της κύριας πρότασης στον Ενεστώτα. β) να αναδιατυπωθεί το απόσπασμα ώστε η δευτερεύουσα

πρόταση να δηλώνει το υστερόχρονο στο παρελθόν.

ΚΕΙΜΕΝΟ 45

25. Να αναδιατυπωθούν τα παρακάτω αποσπάσματα, αφού μεταφερθούν τα ρήματα των κυρίων προτάσεων στο

χρόνο που βρίσκεται στην παρένθεση :

α) Caesar ex captivis cognoscit quae apud Ciceronem gerantur quantoque in periculo res sit.

(Παρακείμενος)

β) Tum quidam ex equitibus Gallis persuadet ut ad Ciceronem epistulam deferat. (Υπερσυντέλικος)

γ) Curat et providet ne , intercepta epistula, nostra consilia ab hostibus cognoscantur. (Παρατατικός)

δ) Gallus, periculum veritus, constituit ut tragulam mitteret. (Ενεστώτας)

ε) Ille epistulam perlegit militesque adhortatur ut salutem sperent (Παρατατικός)

26. Caesar ex captivis cognoscit quae apud Ciceronem gerantur quantoque in periculo res sit : να

αναδιατυπωθεί το απόσπασμα ώστε η δευτερεύουσα πρόταση να δηλώνει το υστερόχρονο στο παρόν.

ΚΕΙΜΕΝΟ 46

27. Ex quo fit, ut laudandus is sit, qui pro re publica cadat : να αναδιατυπωθεί το απόσπασμα, αφού

μεταφερθεί το ρήμα της κύριας πρότασης στον Παρακείμενο.

28. Να αναδιατυπωθούν τα παρακάτω αποσπάσματα, αφού μεταφερθούν τα ρήματα των κυρίων προτάσεων στο

χρόνο που βρίσκεται στην παρένθεση :

α) ex quo illud natura consequitur, ut communem utilitatem nostrae anteponamus. (Παρακείμενος)

β) Ex quo fit, ut laudandus is sit, qui pro re publica cadat (Παρατατικός)

ΚΕΙΜΕΝΟ 47

29. Να αναδιατυπωθούν τα αποσπάσματα, αφού μεταφερθούν τα ρήματα των κυρίων προτάσεων στον

Ενεστώτα :

α) Hac re audita Augustus voluit filiam deterrere quominus id faceret.

β) …interrogavit filiam, utrum post aliquot annos cana esse mallet an calva.

30. Να αναδιατυπωθούν τα αποσπάσματα, αφού μεταφερθούν τα ρήματα των κυρίων προτάσεων στον

Παρατατικό :

α) Non dubito quin calva esse nolis.

β) Quid ergo non times ne istae te calvam faciant?

ΚΕΙΜΕΝΟ 48

31. Να αναδιατυπωθούν τα αποσπάσματα, αφού μεταφερθεί το ρήμα της κύριας πρότασης στον Ενεστώτα.

α) Sertorius omnibus persuasit cervam, instinctam numine Dianae, conloqui secum et docere, quae utilia

factu essent.

β) praeterea praecepit ut eam postero die repente in eum locum emitteret, in quo ipse cum amicis futurus

esset.

ΚΕΙΜΕΝΟ 49


praeripuisset officium. : α) να αναδιατυπωθεί το απόσπασμα, αφού το ρήμα της κύριας πρότασης

μεταφερθεί τον ενεστώτα β) να αναδιατυπωθεί το απόσπασμα, ώστε η δευτερεύουσα πρόταση να δηλώνει

υστερόχρονο


33. experiri enim volui, quam aequo animo me fero essem interemptura : α) να αναδιατυπωθεί το

απόσπασμα, αφού το ρήμα της κύριας πρότασης μεταφερθεί τον ενεστώτα β) να αναδιατυπωθεί το

απόσπασμα, ώστε η δευτερεύουσα πρόταση να δηλώνει σύγχρονο

16. ΜΕΤΑΤΡΟΠΗ ΑΝΕΞΑΡΤΗΤΩΝ ΥΠΟΘΕΤΙΚΩΝ ΛΟΓΩΝ ΣΤΑ ΑΛΛΑ ΕΙΔΗ

ΚΕΙΜΕΝΟ 30


ΕΙΔΟΣ :


Ανοιχτή υπόθεση στο παρόν :

Ανοιχτή υπόθεση στο παρελθόν :

Ανοιχτή υπόθεση στο μέλλον :

Υπόθεση αντίθετη του πραγματικού στο παρόν :

Υπόθεση αντίθετη του πραγματικού στο παρελθόν :

Υπόθεση δυνατή ή πιθανή :

ΚΕΙΜΕΝΟ 32


ΕΙΔΟΣ :








ΚΕΙΜΕΝΟ 42



ΕΙΔΟΣ :








ΚΕΙΜΕΝΟ 43


ΕΙΔΟΣ :









ΕΙΔΟΣ :










ΕΙΔΟΣ :








ΚΕΙΜΕΝΟ 44


ΕΙΔΟΣ :








ΚΕΙΜΕΝΟ 48


ΕΙΔΟΣ :








17. ΑΝΑΔΙΑΤΥΠΩΣΗ ΠΕΡΙΟΔΟΥ ΜΕ ΜΕΤΑΤΡΟΠΗ ΠΡΟΤΑΣΕΩΝ ΣΕ ΑΛΛΟ ΕΙΔΟΣ

ΚΕΙΜΕΝΟ 23

1. Aegrotabat Caecina Paetus, maritus Arriae, aegrotabat et filius. : να αναδιατυπωθεί η περίοδος, αφού

μετατραπεί η πρώτη πρόταση σε δευτερεύουσα χρονική που θα δηλώνει το σύγχρονο και μάλιστα παράλληλη

διάρκεια.

2. Tum se dolori dabat et paulo post siccis oculis redibat. : να αναδιατυπωθεί η περίοδος, αφού

μετατραπεί η πρώτη πρόταση σε δευτερεύουσα χρονική που θα δηλώνει το προτερόχρονο (οι υπάρχοντες

χρονικοί προσδιορισμοί να παραλειφθούν).

3. fuerat Paetus in partibus eius et, occiso Scriboniano, Roman trahebatur. : να αναδιατυπωθεί η

περίοδος, αφού μετατραπεί η πρώτη πρόταση σε δευτερεύουσα αιτιολογική που θα δηλώνει αιτιολογία

πραγματική-αντικειμενικα αποδεκτή.


4. Erat ascensurus navem. Arria milites orabat, ut simul imponeretur. : να αναδιατυπωθεί το

απόσπασμα, αφού μετατραπεί η πρώτη πρόταση σε δευτερεύουσα χρονική εισαγόμενη με το σύνδεσμο cum

ιστορικό.

5. Non impetravit: conduxit piscatoriam naviculam ingentemque navem secuta est. : να αναδιατυπωθεί

το απόσπασμα, αφού μετατραπεί η πρώτη πρόταση σε δευτερεύουσα αιτιολογική εισαγόμενη με το σύνδεσμο

cum αιτιολογικό (θα δηλώνει το προτερόχρονο), και η δεύτερη πρόταση σε δευτερεύουσα χρονική εισαγόμενη με

το χρονικό σύνδεσμο postquam.

ΚΕΙΜΕΝΟ 24

6. Homo es impudens. Ego cum te quaererem, ancillae tuae credidi te domi non esse; : να

αναδιατυπωθεί το απόσπασμα, αφού μετατραπεί η δεύτερη κύρια πρόταση σε : α) δευτερεύουσα αιτιολογική που

θα δηλώνει αιτιολογία πραγματική-αντικειμενικά αποδεκτή. β) δευτερεύουσα αιτιολογική που θα δηλώνει

αιτιολογία που είναι αποτέλεσμα εσωτερικής λογικής διεργασίας.

ΚΕΙΜΕΝΟ 25

7. Cato attulit quodam die in curiam ficum praecocem ex Carthagine ostendensque patribus inquit. :

να αναδιατυπωθεί το απόσπασμα, αφού μετατραπεί η πρώτη κύρια πρόταση σε δευτερεύουσα χρονική που θα

δηλώνει το προτερόχρονο εισαγόμενη : α) με το σύνδεσμο postquam και β) με το σύνδεσμο cum ιστορικό-

διηγηματικό

8. Tam prope a muris habemus hostem! Itaque cavete periculum, tutamini patriam. : να

αναδιατυπωθεί το απόσπασμα, αφού μετατραπεί η πρώτη κύρια πρόταση σε δευτερεύουσα αιτιολογική που θα

δηλώνει : α) αιτιολογία πραγματική-αντικειμενικά αποδεκτή. β) αιτιολογία υποκειμενική- υποθετική. (να

παραλειφθεί το Itaque)

ΚΕΙΜΕΝΟ 27

9. quae dura et acerba nascuntur, post fiunt mitia et iucunda; : να αναδιατυπωθεί το απόσπασμα, αφού

μετατραπεί η δευτερεύουσα αναφορική πρόταση σε δευτερεύουσα υποθετική, ώστε να δηλώνει υπόθεση πιθανή.

ΚΕΙΜΕΝΟ 28

10. Is Athenis apud Patronem Epicureum paucos menses pro libero fuit, inde in Asiam abiit. : να

αναδιατυπωθεί το απόσπασμα, αφού μετατραπεί η πρώτη κύρια πρόταση σε δευτερεύουσα χρονική που θα

δηλώνει το προτερόχρονο εισαγόμενη με το σύνδεσμο postquam

11. Postea Plato quidam Sardianus hominem comprehendit et in custodiam Ephesi tradidit. : να

αναδιατυπωθεί το απόσπασμα, αφού μετατραπεί η πρώτη κύρια πρόταση σε δευτερεύουσα χρονική που θα

δηλώνει το προτερόχρονο εισαγόμενη με το σύνδεσμο cum ιστορικό-διηγηματικό

12. Tu, hominem investiga summaque diligentia vel Romam mitte vel Epheso rediens tecum deduc. : α)

να αναδιατυπωθεί το απόσπασμα, αφού μετατραπεί η πρώτη κύρια πρόταση σε δευτερεύουσα χρονική που θα

δηλώνει το προτερόχρονο εισαγόμενη με το σύνδεσμο postquam

ΚΕΙΜΕΝΟ 29

13. Caesaris multum interfuit corvum emere; itaque viginti milibus sestertium eum emit : να

αναδιατυπωθεί το απόσπασμα, αφού μετατραπεί η δεύτερη κύρια πρόταση σε δευτερεύουσα συμπερασματική

(στην κύρια να αντικατασταθεί itaque από το ποσοτικό επίρρημα tam)

14. Tandem corvus salutationem didicit et sutor, cupidus pecuniae, eum Caesari attulit : να

αναδιατυπωθεί το απόσπασμα, αφού μετατραπεί η πρώτη κύρια πρόταση σε δευτερεύουσα υποθετική, ώστε να

δηλώνεται υπόθεση αντίθετη του πραγματικού στο παρόν.

15. quotiescumque avis non respondebat, sutor dicere solebat "Oleum et operam perdidi" : να

αναδιατυπωθεί το απόσπασμα, αφού μετατραπεί η πρώτη κύρια πρόταση σε δευτερεύουσα υποθετική, ώστε να

δηλώνεται ανοιχτή υπόθεση στο παρελθόν

ΚΕΙΜΕΝΟ 30


16. quod Asiam vidit sed in Asia continenter vixit : να αναδιατυπωθεί το απόσπασμα, αφού μετατραπεί η

πρώτη πρόταση σε δευτερεύουσα εναντιωματική και η δεύτερη σε κύρια.

ΚΕΙΜΕΝΟ 31

17. Paulo post filius eius castra hostium praeterequitavit et a duce hostium his verbis proelio lacessitus

est; : να αναδιατυπωθεί το απόσπασμα, αφού μετατραπεί η πρώτη κύρια πρόταση σε δευτερεύουσα υποθετική

που θα δηλώνει : α) ανοιχτή υπόθεση στο μέλλον β) υπόθεση αντίθετη του πραγματικού στο παρόν

18. fortior hoste, hasta eum transfixit : να αναδιατυπωθεί το απόσπασμα, αφού μετατραπεί το

επιρρηματικό κατηγορούμενο fortior σε δευτερεύουσα αιτιολογική πρόταση που θα δηλώνει αιτιολογία

πραγματική, αντικειμενικά αποδεκτή (εννοούμενο υποκείμενο adulescens).

ΚΕΙΜΕΝΟ 32

19. Quas ego, cupidus bene gerendi et administrandi rem publicam, semper mihi proponebam : να

αναδιατυπωθεί το απόσπασμα, αφού μετατραπεί το επιρρηματικό κατηγορούμενο σε αιτιολογική πρόταση που θα

δηλώνει πραγματική αιτιολογία

ΚΕΙΜΕΝΟ 34

20. Praedones ianuae appropinquaverunt et clara voce Scipioni nuntiaverunt (incredibile auditu!)

virtutem eius admiratum se venisse : να αναδιατυπωθεί το απόσπασμα, αφού μετατραπεί η πρώτη κύρια

πρόταση σε δευτερεύουσα χρονική εισαγόμενη με τον χρονικό σύνδεσμο cum ιστορικό διηγηματικό που θα

δηλώνει το προτερόχρονο.

21. Praedones postes ianuae tamquam sanctum templum venerati sunt et cupide Scipionis dextram

osculati sunt : να αναδιατυπωθεί το απόσπασμα, αφού μετατραπεί η πρώτη κύρια πρόταση σε δευτερεύουσα

χρονική εισαγόμενη με τον χρονικό σύνδεσμο postquam.

22. Scipio, cum se ipsum captum venisse eos existimasset, praesidium domesticorum in tecto conlocavit : να αναδιατυπωθεί το απόσπασμα, ώστε η δευτερεύουσα πρόταση αιτιολογική πρόταση να δηλώνει πραγματική

αιτιολογία

23. Scipio, cum se ipsum captum venisse eos existimasset, praesidium domesticorum in tecto conlocavit : να αναδιατυπωθεί το απόσπασμα, αφού μετατραπεί η δευτερεύουσα αιτιολογική πρόταση σε δευτερεύουσα

υποθετική, ώστε να δηλώνεται υπόθεση αντίθετη του πραγματικού στο παρόν

ΚΕΙΜΕΝΟ 36


αναδιατυπωθεί το απόσπασμα, αφού μετατραπεί η κύρια πρόταση σε δευτερεύουσα αιτιολογική που θα δηλώνει

αιτιολογία πραγματική-αντικειμενικά αποδεκτή και η δευτερεύουσα τελική σε κύρια πρόταση

25. cum ad eum magnum pondus auri publice missum attulissent, …vultum risu solvit et protinus dixit :

να αναδιατυπωθεί το απόσπασμα, αφού αντικατασταθεί ο χρονικός σύνδεσμος cum ιστορικός με τον

εναντιωματικό etsi

ΚΕΙΜΕΝΟ 37

26. ut veni ad urbem : να αντικατασταθεί ο σύνδεσμος ut από τον cum ιστορικό-διηγηματικό και να γίνουν

οι απαραίτητες μεταβολές.


proposito audiretur : να αναδιατυπωθεί το απόσπασμα, αφού μετατραπεί η δευτερεύουσα χρονική πρόταση σε

τελική

ΚΕΙΜΕΝΟ 38

28. Mortua est Caecilia; postea is puellam in matrimonium duxit : να αναδιατυπωθεί το απόσπασμα,

αφού μετατραπεί η πρώτη κύρια πρόταση σε δευτερεύουσα χρονική εισαγόμενη με το χρονικό σύνδεσμο

postquam



proposito audiretur : να αναδιατυπωθεί το απόσπασμα, αφού μετατραπεί η δευτερεύουσα χρονική πρόταση σε

τελική

ΚΕΙΜΕΝΟ 40

30. cum Sulla minitans ei instaret, dixit is Sullae : να αναδιατυπωθεί το απόσπασμα, αφού μετατραπεί η

δευτερεύουσα χρονική πρόταση σε δευτερεύουσα υποθετική, ώστε να δηλώνεται υπόθεση αντίθετη του

πραγματικού στο παρελθόν

ΚΕΙΜΕΝΟ 41

31. Sed antiquitatem tibi placere dicis, quod honesta et bona et modesta sit : να αναδιατυπωθεί η

περίοδος : α) ώστε η δευτερεύουσα αιτιολογική να δηλώνει πραγματική αιτιολογία β) αφού αντικατασταθεί η

δευτερεύουσα αιτιολογική με υποθετική, ώστε να δηλώνεται υπόθεση πιθανή ή δυνατή.

ΚΕΙΜΕΝΟ 42

32. Nonnulli sunt in hoc ordine, qui aut ea, quae imminent, non videant, aut ea, quae vident,

dissimulent : να αναδιατυπωθεί το απόσπασμα, αφού μεταφερθεί το ρ. sunt στον Παρατατικό.

ΚΕΙΜΕΝΟ 43

33. Num ad hostem veni et captiva in castris tuis sum? : να αναδιατυπωθεί το απόσπασμα, αφού γίνουν οι

εξής μετατροπές : α) η πρώτη ευθεία ερωτηματική πρόταση να μετατραπεί σε δευτερεύουσα αιτιολογική που θα

δηλώνει αιτιολογία υποκειμενική και το προτερόχρονο β) η δεύτερη ευθεία ερωτηματική πρόταση να μετατραπεί

σε κύρια πρόταση κρίσεως, που θα δηλώνει το πραγματικό στο παρελθόν.

34. Qui potuisti populari hanc terram, quae te genuit atque aluit? : να αναδιατυπωθεί το απόσπασμα,

αφού μετατραπεί η αναφορική πρόταση σε δευτερεύουσα εναντιωματική.

35. Ego nihil iam pati possum nec diu miserrima futura sum : να αναδιατυπωθεί το απόσπασμα, αφού

μετατραπεί η πρώτη κύρια πρόταση σε δευτερεύουσα απλή παραβολική.

ΚΕΙΜΕΝΟ 44

36. Tum intellexi, quos fidos amicos habuissem, quos infidos, cum iam neutris gratiam referre poteram :

να αναδιατυπωθεί το απόσπασμα, αφού μετατραπεί η χρονική πρόταση σε δευτερεύουσα αιτιολογική που θα

δηλώνει αιτιολογία ως αποτέλεσμα εσωτερικής λογικής διεργασίας.

ΚΕΙΜΕΝΟ 45

37. Haec ... tertio post die a quodam milite conspicitur et ad Ciceronem defertur : να αναδιατυπωθεί το

απόσπασμα, αφού μετατραπεί η πρώτη κύρια πρόταση σε δευτερεύουσα χρονική εισαγόμενη με τον σύνδεσμο

postquam

ΚΕΙΜΕΝΟ 46

38. Philosophi mundum censent regi numine deorum; eum esse putant quasi communem urbem et

civitatem hominum et deorum : α) να αναδιατυπωθεί το απόσπασμα αφού μετατραπεί η πρώτη κύρια πρόταση

σε δευτερεύουσα αιτιολογική που θα δηλώνει αιτιολογία ως αποτέλεσμα εσωτερικής λογικής διεργασίας

ΚΕΙΜΕΝΟ 47

39. aliquando repente intervenit oppressitque ornatrices : να αναδιατυπωθεί το απόσπασμα, αφού

μετατραπεί σε υποθετικό λόγο που θα δηλώνει υπόθεση αντίθετη του πραγματικού στο παρελθόν (υπόθεση η

πρώτη κύρια πρόταση).

40. Etsi super vestem earum deprehendit canos, tamen Augustus dissimulavit eos vidisse et aliiis

sermonibus tempus extraxit : να αναδιατυπωθεί το απόσπασμα, αφού μετατραπεί σε υποθετικό λόγο που θα

δηλώνει υπόθεση δυνατή ή πιθανή. Η εναντιωματική πρόταση θα μετατραπεί σε υποθετική. Το tamen να

παραλειφθεί.

ΚΕΙΜΕΝΟ 48

41. Cum cerva, emissa a servo, in cubiculum Sertorii introrupisset, admiratio magna orta est : να

αναδιατυπωθεί το απόσπασμα : α) ώστε η δευτερεύουσα χρονική πρόταση να δηλώνει το σύγχρονο στο παρελθόν


β) αφού μετατραπεί η δευτερεύουσα χρονική πρόταση σε υποθετική, ώστε να δηλώνεται ανοιχτή υπόθεση στο

μέλλον.

42. Ea cerva quodam die fugit et perisse credita est. : να αναδιατυπωθεί το απόσπασμα, αφού μετατραπεί

η πρώτη κύρια πρόταση σε : α) δευτερεύουσα αιτιολογική που θα δηλώνει αιτιολογία πραγματική, αντικειμενικά

αποδεκτή στο παρελθόν β) δευτερεύουσα χρονική εισαγόμενη με τον cum ιστορικό που θα δηλώνει το

προτερόχρονο στο παρελθόν.

ΚΕΙΜΕΝΟ 49


praeripuisset officium. : να αναδιατυπωθεί το απόσπασμα, αφού γίνουν οι εξής μεταβολές : α) το ρήμα της

κύριας πρότασης να μεταφερθεί τον ενεστώτα β) η αιτιολογική πρόταση να δηλώνει αιτιολογία ως αποτέλεσμα

εσωτερικής λογικής διεργασίας

18. ΜΕΤΑΤΡΟΠΗ ΕΠΙΘΕΤΙΚΟΥ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΠΑΡΑΘΕΣΗΣ

ΣΕ ΑΝΑΦΟΡΙΚΗ ΠΡΟΤΑΣΗ

Να μετατραπούν οι υπογραμμισμένοι επιθετικοί προσδιορισμοί ή παραθέσεις σε αναφορική πρόταση

ΚΕΙΜΕΝΟ 21

1. pro quo immensam pecuniam acceperunt

ΚΕΙΜΕΝΟ 23

2. Aegrotabat Caecina Paetus, maritus Arriae

3. ingentemque navem secuta est

ΚΕΙΜΕΝΟ 24

4. Cum P. Cornelius Nasica ad Ennium poetam venisset

ΚΕΙΜΕΝΟ 25

5. Cato attulit quodam die in curiam ficum praecocem

ΚΕΙΜΕΝΟ 28

6. Postea Plato quidam Sardianus hominem comprehendit

ΚΕΙΜΕΝΟ 32

7. Quam multas imagines fortissimorum virorum

ΚΕΙΜΕΝΟ 38

8. Caecilia, uxor Metelli

ΚΕΙΜΕΝΟ 41

9. quorum auctoritatem secuti multi, non solum improbi verum etiam imperiti

19. ΜΕΤΑΤΡΟΠΗ ΕΥΘΕΟΣ ΛΟΓΟΥ ΣΕ ΠΛΑΓΙΟ

Να μεταφερθούν τα παρακάτω αποσπάσματα στον πλάγιο λόγο με εξάρτηση τις φράσεις που δίδονται :

ΚΕΙΜΕΝΟ 21

1. Tum Camillus, qui diu apud Ardeam in exilio fuerat propter Veientanam praedam non aequo iure divisam,

absens dictator est factus; is Gallos iam abeuntes secutus est:

α) Sallustius narrat

β) Sallustius narrabat

γ) Camillus narrat

δ) Camillus narrabat


ΚΕΙΜΕΝΟ 23

2. Aegrotabat Caecina Paetus, maritus Arriae, aegrotabat et filius. Filius mortuus est.

Sallustius narrat

3. Huic Arria funus ita paravit, ut ignoraretur a marito;

Arria narrat

4. Huic Arria funus ita paravit, ut ignoraretur a marito;

Arria dicitur

5. " Bene (puer) quievit, libenter cibum sumpsit".

Arria respondebat marito

6. Deinde (Arria), cum lacrimae suae diu cohibitae vincerent prorumperentque, egrediebatur

Arria dicebat

7. tum (Arria) se dolori dabat et paulo post siccis oculis redibat.

Arria dicebatur

8. Scribonianus arma in Illyrico contra Claudium moverat

Sallustius narrabat

Scribonianus narrabat

9. fuerat Paetus in partibus eius et, occiso Scriboniano, Romam trahebatur.

Sallustius narrabat

10. Erat (Paetus) ascensurus navem.

Paetus narrabat

11. Arria milites orabat, ut simul inponeretur.

Arria narrat

Arria dicitur

12. (Arria) Non impetravit: conduxit piscatoriam naviculam ingentemque navem secuta est.

Sallustius narrat

Arria dicitur

ΚΕΙΜΕΝΟ 24

13. exclamavit Nasica se domi non esse, etsi domi erat.

Sallustius narrat

14. Tum Ennius quod Nasica tam aperte mentiebatur inquit :

Ennius narrat

Ennius dicitur

15. Homo es impudens.

Nasica respondit Ennio

16. “Quid (dicis)?”

Ennius Nasicam interrogat, Ennius Nasicam interrogavit

17. “Ego non cognosco vocem tuam?”

Ennius Nasicam interrogat

18. Visne scire quid Nasica responderit?

Rogo te, Rogabam te

19. Ego cum te quaererem, ancillae tuae credidi te domi non esse;

Nasica Ennio respondit


20. tu mihi ipsi non credis ?

Nasica rogavit Ennium

21. Accipe nunc quid postea Nasica fecerit :

Tu me adhortaris(es;y me protr;epeiw)

Tu me adhortatus es (εσύ με προέτρεψες)

ΚΕΙΜΕΝΟ 25

22. Cato attulit quodam die in curiam ficum praecocem ex Carthagine ostendensque patribus inquit

Sallustius narrat

Cato narrat

Cato dicitur

23. Statimque sumptum est Punicum bellum tertium, quo Carthago deleta est.

Plinius narrat

Plinius narrabat

24. cavete periculum

Moneo vos

25. tutamini patriam.

Cato patres admonet

Cato patres monuit

26. Opibus urbis nolite confidere.

Moneo vos

Cato patres monuit

27. Fiduciam, quae nimia vobis est, deponite.

Moneo vos

Cato patres admonet

Cato patres monuit

ΚΕΙΜΕΝΟ 27

28. Cum Accius ex urbe Roma Tarentum venisset, ubi Pacuvius grandi iam aetate recesserat, devertit ad eum.

Sallustius narrat

Accius narrat

Accius dicitur

29. Accius, qui multo minor natu erat, tragoediam suam, cui “Atreus” nomen est, ei desideranti legit.

Sallustius narrat

Accius narrat

Accius dicebatur

30. “Ita est, ut dicis; neque id me sane paenitet;”

Accius dicit

Accius dixit

31. “meliora enim fore spero, quae deinceps scribam.”

Accius dixit

32. “quae dura et acerba nascuntur post fiunt mitia et iucunda; ”

Accius dicit

ΚΕΙΜΕΝΟ 28

33. Is Athenis apud Patronem Epicureum paucos menses pro libero fuit, inde in Asiam abiit.

Sallustius narrat



comprehendit et in custodiam Ephesi tradidit.

Plinius narrat

35. Plato quidam Sardianus narrat

Plato quidam Sardianus dicitur

36. Parvi enim preti est, qui tam nihili est. (να παραλειφθεί το enim)

Cicero putebat

37. Sed, propter servi scelus et audaciam, tanto dolore Aesopus est adfectus, ut nihil ei gratius possit esse quam

recuperatio fugitivi. (να παραλειφθεί το sed)

Sallustius narrabat

38. Tu hominem investiga summaque diligentia vel Romam mitte vel Epheso rediens tecum deduc.

Cicero amico suo imperat + τελικό απαρέμφατο

Cicero amicum suum adhortatur + βουλητική πρόταση

Cicero amicum suum adhortatus est + βουλητική πρόταση

Oro te + βουλητική πρόταση

39. Noli spectare quanti homo sit.

Cicero amicum suum adhortatur + τελικό απαρέμφατο,

Cicero amicum suum adhortabatur + βουλητική πρόταση

ΚΕΙΜΕΝΟ 29

40. Cum Octavianus post victoriam Actiacam Romam rediret, homo quidam ei occurit corvum tenens;

Sallustius narrat

Homo quidam dicitur

41. “oleum et operam perdidi.”

Sutor dicere solebat

42. quotiescumque avis non respondebat, sutor dicere solebat "Oleum et operam perdidi".

Sallustius narrat

Sutor narrat

43. “Domi satis salutationum talium audio”.

Caesar dixit

44. Tandem corvus salutationem didicit et sutor, cupidus pecuniae, eum Caesari attulit.

Sallustius narrat

Sutor dicit

Caesar narrat

45. Ad haec verba Augustus risit emitque avem tanti, quanti nullam adhuc emerat.

Sallustius narrat

Augustus dicit / dixit

Augustus dicitur / dicebatur

ΚΕΙΜΕΝΟ 30

46. Hic vero, iudices, et fuit in Asia et viro fortissimo, patri suo, magno adiumento in periculis, solacio in

laboribus, gratulationi in victoria fuit.

Orator dicit iudicibus

Murena dicititur (να παραλειφθεί η κλητική προσφώνηση)

47. Et si habet Asia suspicionem quandam luxuriae, Murenam laudare debemus, quod Asiam vidit sed in Asia

continenter vixit.

Orator dicit nobis

Orator putabat


48. Quam ob rem accusatores non Asiae nomen Murenae obiecerunt, ex qua laus familiae, memoria generi, honos

et gloria nomini constituta est, sed aliquod flagitium ac dedecus aut in Asia susceptum aut ex Asia

deportatum.

Orator dicit

Murena dicit

Accusatores dixerunt

ΚΕΙΜΕΝΟ 31

49. Bello Latino T. Manlius consul nobili genere natus exercitui Romanorum praefuit. Is cum aliquando castris

abiret, edixit ut omnes pugna abstinerent.

Sallustius narrat

T.Manlius narrat

50. Tum adulescens, viribus suis confisus et cupiditate pugnandi permotus, iniussu consulis in certamen ruit; et

fortior hoste, hasta eum transfixit et armis spoliavit.

Adulescens dicit

Adulescens dicitur

51. paulo post filius eius castra hostium praeterequitavit et a duce hostium his verbis proelio lacessitus est;

Sallustius narrat

T.Manlius narrat

Filius T. Manlii (-i) dicitur

52. Statim hostes fuga salutem petiverunt.

Sallustius narrat

Hostes dicunt

Hostes dicuntur

53. Consul, cum in castra revertisset, adulescentem, cuius opera hostes fugati erant, morte multavit.

Consul dicit

Consul dicitur

Plinius narrat

54. “Congrediamur, ut singularis proelii eventu cernatur, quanto miles Latinus Romano virtute antecellat”.

Dux hostium adulescentem adhortatur+τελικό απαρέμφατο

Dux hostium adulescentem adhortatus est+βουλητική πρόταση

ΚΕΙΜΕΝΟ 32

55. Pleni omnes sunt libri, plenae sapientium voces, plena exemplorum vetustas; quae iacerent in tenebris omnia,

nisi litterarum lumen accederet.

Orator dicit

56. Multas imagines fortissimorum virorum -non solum ad intuendum, verum etiam ad imitandum- scriptores et

Graeci et Latini nobis reliquerunt!

Orator dicit


Dico vobis

Orator dicit

Orator dicitur


Cicero dixit

59. Sic... me pro salute vestra in tot ac tantas dimicationes obicere potui.

Orator dixit Romanis

ΚΕΙΜΕΝΟ 34


60. Cum Africanus in Literno esset, complures praedonum duces forte salutatum ad eum venerunt.

Plinius narrat

Preadonum duces narrant

Preadonum duces dicuntur

61. Tum Scipio, cum se ipsum captum venisse eos existimasset, praesidium domesticorum in tecto conlocavit.

Sallustius narrat

Scipio narrat

Scipio dicitur

62. Quod ut praedones animadverterunt, abiectis armis ianuae appropinquaverunt

Sallustius narrabat

Praedones narrant

Praedones dicuntur

63. Praedones postes ianuae tamquam sanctum templum venerati sunt et cupide Scipionis dextram osculati sunt.

Sallustius narrabat

Praedones narrant

Praedones dicebantur

64. Cum ante vestibulum dona posuissent, quae homines deis immortalibus consecrare solent, domum

reverterunt.

Sallustius narrat

Praedones dixerunt

Praedones dicuntur

65. Haec postquam domestici Scipioni rettulerunt, is fores reserari eosque intromitti iussit.

Sallustius narrat

Scipio narrat

ΚΕΙΜΕΝΟ 36

66. Manius Curius Dentatus maxima frugalitate utebatur, quo facilius divitias contemnere posset.

Sallustius narrat

Manius Curius Dentatus narrat

Manius Curius Dentatus dicitur

67. Die quodam Samnitium legati ad eum venerunt.

Sallustius narrat

Manius Curius Dentatus narrat


Sallustius narrat

Manius Curius Dentatus dicitur

69. (Manius Curius Dentatus) Samnitium divitias contempsit et Samnites paupertatem eius mirati sunt.

Sallustius narrat

Manius Curius Dentatus dixit

Samnites narrant

70. (Manius Curius Dentatus), cum ad eum magnum pondus auri publice missum attulissent, ut eo uteretur,

vultum risu solvit et protinus dixit :

Sallustius narrat

Manius Curius Dentatus dixit

Manius Curius Dentatus fertur

71. "Narrate Samnitibus Manium Curium malle locupletibus imperare quam ipsum fieri locupletem; "

Manius Curius Dentatus adhortatus est ministros legationis

“mementote me nec acie vinci nec pecunia corrumpi posse.”

Manius Curius Dentatus oravit ministros+τελικό απαρέμφατο


ΚΕΙΜΕΝΟ 37


Cicero dicit

Cicero dicebat

73. (Equidem,) ut veni ad urbem, non destiti omnia et sentire et dicere et facere, quae ad concordiam pertinerent;

Cicero dicit

Cicero dicebat

74. (sed) tantus furor omnes invaserat, ut pugnare cuperent, etsi ego clamabam nihil esse bello civili miserius.

Cicero dicit

Cicero dicebat

75. Omnia sunt misera in bellis civilibus, sed nihil miserius quam ipsa victoria:

Cicero dicit

Cicero dicebat

76. ea victores ferociores impotentioresque reddit, ut, etiamsi natura tales non sint, necessitate esse cogantur.

Cicero dicit

Cicero dicebat

77. Bellorum (enim) civilium exitus tales sunt semper, ut non solum ea fiant, quae velit victor, sed etiam ut victor

obsequatur iis, quorum auxilio victoria parta sit.

Cicero dicit

Cicero dicebat

78. (Equidem, ) ut veni ad urbem, non destiti omnia et sentire et dicere et facere, quae ad concordiam pertinerent;

Cicero dicitur

Cicero dicebatur

ΚΕΙΜΕΝΟ 38


Sallustius narrat

Caecilia, uxor Metelli, narrat

Caecilia, uxor Metelli, dicitur

80. (Caecilia) in sacello quodam nocte cum sororis filia persedebat expectabatque dum aliqua vox congruens

proposito audiretur.

Sallustius narrat

Caecilia narrat

Caecilia dicitur


Sallustius narrat

Puella narrat

Puella dicitur

82. "ego libenter tibi mea sede cedo".

Tum Caecilia puellae dixit

Hoc dictum paulo post res ipsa confirmavit.

Sallustius narrat

83. mortua est Caecilia, quam Metellus, dum vixit, multum amavit;

Sallustius narrat

Caecilia dicitur

Metellus narrat

84. postea is puellam in matrimonium duxit.


Sallustius narrat

Metellus narrat

Metellus dicitur

ΚΕΙΜΕΝΟ 40

85. Sulla, occupata urbe, senatum armatus coegerat ut C. Marius quam celerrime hostis iudicaretur.

Plinius narrat

Sulla narrat

Sulla dicitur

86. Cuius voluntati nemo obviam ire audebat;

Plinius narrat

Sulla narrat

87. solus Quintus Mucius Scaevola augur de hac re interrogatus sententiam dicere noluit.

Plinius scribit

Quintus Mucius Scaevola augur narrat

Quintus Mucius Scaevola augur dicitur

88. cum Sulla minitans ei instaret, dixit is Sullae.

Plinius narrat / narrabat

Quintus Mucius Scaevola augur narrat

Quintus Mucius Scaevola augur dicitur

89. "Licet mihi ostendas agmina militum, quibus curiam circumsedisti; licet mortem miniteris, nunquam tamen

ego hostem iudicabo Marium.

Quintus Mucius Scaevola augur dicit Sullae

Quintus Mucius Scaevola augur dixit Sullae

90. Etsi senex et corpore infirmo sum, semper tamen meminero urbem Romam et Italiam a Mario conservatam

esse.

Quintus Mucius Scaevola augur dicit Sullae

Quintus Mucius Scaevola augur dixit Sullae

ΚΕΙΜΕΝΟ 41

91. Curius et Fabricius, antiquissimi viri, et his antiquiores Horatii plane ac dilucide cum suis locuti sunt;

Sallustius narrat

Curius et Fabricius, antiquissimi viri, et his antiquiores Horatii dicuntur

92. (Ei) non Sicanorum aut Pelasgorum, qui primi coluisse Italiam dicuntur, sed aetatis suae verbis utebantur.

Sallustius scribit

Sallustius scripsit

93. Tu autem, proinde quasi cum matre Evandri nunc loquaris, sermone abhinc multis annis iam obsoleto uteris,

quod neminem scire atque intellegere vis, quae dicas.

Sallustius dicit

Sallustius dixit

94. Quin, homo inepte, taces, ut consequaris, quod vis?

Scriptor rogat illum

Scriptor rogabat illum

95. Sic ergo vive, ut viri antiqui, sed sic loquere, ut viri aetatis nostrae;

Scriptor eum adhortatur +τελικό απαρέμφατο

Scriptor eum adhortabatur +βουλητική πρόταση

96. id quod a C. Caesare scriptum est, habe semper in memoria et in pectore:

Ego te adhortor +βουλητική πρόταση

Ego te adhortabar + τελικό απαρέμφατο


97. "tamquam scopulum, sic fugias verbum insolens atque inauditum".

Caesar nos adhortatur +βουλητική πρόταση

Caesar nos adhortatus est +βουλητική πρόταση

ΚΕΙΜΕΝΟ 42

98. Nonnulli sunt in hoc ordine, qui aut ea, quae imminent, non videant, aut ea, quae vident, dissimulent:

Cicero dicit

Cicero dixit

99. qui spem Catilinae mollibus sententiis aluerunt coniurationemque nascentem non credendo confirmaverunt;

Cicero dicit


crudeliter et regie id factum esse dicerent.

Cicero dicit

101. Nunc intellego, si iste in Manliana castra pervenerit, quo intendit, neminem tam stultum fore, qui non

videat coniurationem esse factam, neminem tam improbum, qui non fateatur.

Cicero dicit

Cicero dixit

ΚΕΙΜΕΝΟ 43

102. Num ad hostem veni et captiva in castris tuis sum?

Mater rogat filium

Mater rogabat filium

Mater quaerit

Mater quaerebat

103. In hoc me longa vita et infelix senecta traxit, ut primum exsulem deinde hostem te viderem?

Mater rogat filium


Mater quaerit

Mater quaerebat

104. Qui potuisti populari hanc terram, quae te genuit atque aluit?

Mater rogat filium


105. Non tibi ingredienti fines patriae ira cecidit?

Mater rogat filium


Mater quaerit

Mater quaerebat

106. Cur, cum in conspectu Roma fuit, tibi non succurrit ?

Mater rogat filium


107. “intra illa moenia domus ac penates mei sunt, mater coniux liberique”

Mater filio dicit

108. Ergo nisi peperissem, Roma non oppugnaretur;

Mater filio dicit


Mater filio dicit

110. Ego nihil iam pati possum nec diu miserrima futura sum:


Mater filio dicit


Mater filio dicit

Mater filio dixit

ΚΕΙΜΕΝΟ 44

112. Haec est tyrannorum vita, in qua nulla fides, nulla caritas, nulla fiducia benevolentiae stabilis esse potest;

Orator dicit

Orator dixit

Tyranni fatentur (=Οι τύραννοι ομολογούν)

113. tyrannis omnia semper suspecta atque sollicita sunt;

Orator putat

Tyranni fatentur (=Οι τύραννοι ομολογούν)

114. nullus locus amicitiae eis est.

Orator dicit

Tyranni non fatentur (=Οι τύραννοι δεν ομολογούν)

115. Nescio enim quis possit diligere eum, quem metuat, aut eum, a quo se metui putet.

Orator dicit

Orator dixit

116. Coluntur tamen simulatione dumtaxat ad tempus.

Orator arbitratur (=O ρήτορας νομίζει)


Orator dicit

Orator dixit

118. Hoc est quod Tarquinium dixisse ferunt exulantem:

Orator dicit

Orator dixit

119. "Tum intellexi, quos fidos amicos habuissem, quos infidos, cum iam neutris gratiam referre poteram".

Tarquinius dixit exulans

ΚΕΙΜΕΝΟ 45

120. Caesar ex captivis cognoscit quae apud Ciceronem gerantur quantoque in periculo res sit.

Sallustius narrat

Sallustius narrabat

Caesar narrat

Caesar narrabat

Caesar dicitur


Sallustius narrat

Sallustius narrabat

Caesar narrat

Caesar narrabat

122. Curat et providet ne, intercepta epistula, nostra consilia ab hostibus cognoscantur.

Sallustius narrat

Sallustius narrabat

Caesar narrat

Caesar narrabat


Caesar dicitur


Sallustius narrat

Caesar narrat

Caesar dicebatur

124. Legatum monet ut, si adire non possit, epistulam ad amentum tragulae adliget et intra castra abiciat.

Sallustius narrat

Sallustius narrabat

Caesar narrat

Caesar narrabat

Caesar dicebatur

125. In litteris scribit se cum legionibus celeriter adfore.

Sallustius scribit

Caesar narrabat

Caesar dicitur

126. Gallus, periculum veritus, costituit ut tragulam mitteret.

Sallustius scribit

Gallus narrat

Gallus dicitur

127. Haec casu ad turrim adhaesit et tertio post die a quodam milite conspicitur et ad Ciceronem defertur.

Sallustius scribit

128. Ille epistulam perlegit militesque adhortatur ut salutem sperent.

Sallustius scribit

Sallustius scribebat

Cicero narrat

Cicero narrabat

Cicero dicitur

ΚΕΙΜΕΝΟ 46


Scriptor scribit

Philosophi dicunt

Philosophi dicuntur

130. eum esse (philosophi) putant quasi communem urbem et civitatem hominum et deorum, et unum

quemque nostrum eius mundi esse partem;

Scriptor scripsit

Philosophi dicunt /dicebant

Philosophi dicuntur /dicebantur

131. ex quo illud natura consequitur, ut communem utilitatem nostrae anteponamus.

Scriptor putat

Scriptor scripsit

132. Ut leges omnium salutem singulorum saluti anteponunt, sic vir bonus et sapiens et legibus parens consulit

utilitati omnium plus quam unius alicuius aut suae.

Scriptor scribit

Scriptor scripsit

133. Nec magis vituperandus est proditor patriae quam proditor communis utilitatis, aut communis salutis

desertor propter suam utilitatem et salutem.

Scriptor scribit


134. Ex quo fit, ut laudandus is sit, qui pro re publica cadat, quod decet cariorem nobis esse patriam quam

nosmet ipsos.

Nos aritramur (=εμείς πιστεύουμε)

Vos fatebamini (=εσείς ομολογούσατε, συμφωνούσατε)

ΚΕΙΜΕΝΟ 47

135. Iulia, Augusti filia, mature habere coeperat canos, quos legere secrete solebat.

Sallustius scribit

Iulia, Augusti filia, narrat

Iulia, Augusti filia, fertur

Augustus narrabat

136. Hac re audita Augustus voluit filiam deterrere quominus id faceret.

Sallustius scribit

Augustus narrat

Augustus dicitur

137. Eo consilio aliquando repente intervenit oppressitque ornatrices.

Sallustius narrat

Augustus narrat

Augustus dicitur

138. Etsi super vestem earum deprehendit canos, tamen Augustus dissimulavit eos vidisse et aliiis sermonibus

tempus extraxit, donec induxit mentionem aetatis.

Sallustius narrat

Sallustius narrabat

Augustus narrat

Augustus narrabat

Augustus dicitur

Augustus dictus est

139. Tum (Augustus) interrogavit filiam, utrum post aliquot annos cana esse mallet an calva.

Plinius scribit

Augustus narrat

Augustus dictus est

140. Mendacium illi pater obiecit.

Plinius scribit

141. “ego, pater, cana esse malo”

Illa respondit patri

142. “Non dubito quin calva esse nolis.”

Pater filiae dicit

Pater filiae dixit

143. Quid (ergo) non times ne istae te calvam faciant?

Pater filiam rogat

Pater filiam rogavit

ΚΕΙΜΕΝΟ 48

144. Cerva alba eximiae pulchritudinis Sertorio a Lusitano quodam donodata erat.

Sallustius narrat

Cerva alba eximiae pulchritudinis dicta est

145. Sertorius omnibus persuasit cervam, instinctam numine Dianae, conloqui secum et docere, quae utilia

factu essent.

Sallustius scripsit

Sertorius narrat


Sertorius dicitur


Sallustius scripsit

Sertorius narrat

Sertorius dictus est

147. Ea cerva quodam die fugit et perisse credita est.

Sallustius narrat

Ea cerva dicta est

148. Cum aliquis Sertorio nuntiavisset cervam inventam esse, Sertorius eum iussit tacere;

Sallustius narrat

Sertorius narrat


149. praeterea praecepit ut eam postero die repente in eum locum emitteret, in quo ipse cum futurus esset.

Sallustius narrat

Sertorius narrat



cervam quae perisset, ad se reverti.

Sallustius narrat

Sertorius narrat

Sertorius dicitur

151. Cum cerva, emissa a servo, in cubiculum Sertorii introrupisset, admiratio magna orta est.

Sallustius scribit

Sertorius narrat

ΚΕΙΜΕΝΟ 49

152. Porcia, Bruti uxor, cum viri sui consilium de interficiendo Caesare cognovisset, cultellum tonsorium quasi

ungium resecandorum causa poposcit eoque velut forte se vulneravit.

Sallustius scripsit

Porcia, Bruti uxor, narrat

Porcia, Bruti uxor, fertur



Sallustius narrat

Brutus narrat

Brutus dictus est

154. Cui secreto Porcia inquit ...

Sallustius scribit

Porcia, Bruti uxor, narrat

Porcia, Bruti uxor, dicitur

155. “non est hoc temerarium factum meum, sed certissimum indicium amoris mei erga te tale consilium

molientem”

Porcia, Bruti uxor, dixit illi

156. “experiri enim volui, quam aequo animo me fero essem interemptura, si tibi consilium non ex sententia

cessisset”.

Porcia dixit Bruto

Porcia, Bruti uxor, dicitur


20. ΜΕΤΑΤΡΟΠΗ ΠΛΑΓΙΟΥ ΛΟΓΟΥ ΣΕ ΕΥΘΥ

(Για τη μετατροπή των βουλητικών και πλάγιων ερωτηματικών προτάσεων βλ. στις σχετικές ασκήσεις)

Να μεταφερθούν τα αποσπάσματα στον ευθύ λόγο :

ΚΕΙΜΕΝΟ 23

29. Arria milites orabat, ut simul imponeretur. (23)

ΚΕΙΜΕΝΟ 24

2. ancilla dixisset eum domi non esse

3. exclamavit Nasica se domi non esse.

ΚΕΙΜΕΝΟ 27

4. Tum Pacuvius dixit sonora quidem esse et grandia, quae scripsisset, sed videri tamen ea sibi duriora et

acerbiora

ΚΕΙΜΕΝΟ 34

5. praedones … clara voce Scipioni nuntiaverunt virtutem eius admiratum se venisse.

6. is fores reserari eosque intromitti iussit.

ΚΕΙΜΕΝΟ 36

7. narrate Samnitibus Manium Curium malle locupletibus imperare quam ipsum fieri

8. locupletem;

9. mementote me nec acie vinci nec pecunia corrumpi posse.

ΚΕΙΜΕΝΟ 37

10. ego clamabam nihil esse bello civili miserius

ΚΕΙΜΕΝΟ 40

11. semper tamen meminero urbem Romam et Italiam a Mario conservatam esse :

ΚΕΙΜΕΝΟ 41

12. antiquitatem tibi placere dicis

ΚΕΙΜΕΝΟ 42

13. crudeliter et regie id factum esse dicerent

ΚΕΙΜΕΝΟ 44

14. Hoc est quod Tarquinium dixisse ferunt exulantem

ΚΕΙΜΕΝΟ 45

15. In litteris scribit se cum legionibus celeriter adfore

ΚΕΙΜΕΝΟ 46


17. eum esse putant quasi communem urbem et civitatem hominum et deorum, et unum quemque nostrum eius

mundi esse partem;

ΚΕΙΜΕΝΟ 47

18. quominus id faceret. (ως πρόταση επιθυμίας) : Noli id facere ή Ne id feceris (ως απαγόρευση)

19. quin calva esse nolis. (ως πρόταση κρίσεως) : Calva esse non vis.

ΚΕΙΜΕΝΟ 48

20. Sertorius omnibus persuasit cervam, instinctam numine Dianae, conloqui secum et docere, quae utilia factu

essent.

21. … a cerva sese monitum esse praedicabat.




cervam, quae perisset, ad se reverti.

24. Sertorius eum iussit tacere.

21. ΜΕΤΑΤΡΟΠΗ ΕΥΘΕΙΩΝ ΕΡΩΤΗΜΑΤΙΚΩΝ ΠΡΟΤΑΣΕΩΝ ΣΕ ΠΛΑΓΙΕΣ

ΕΡΩΤΗΜΑΤΙΚΕΣ

Οι ευθείες ερωτηματικές προτάσεος να μετατραπούν σε ευθείες από την εξάρτηση που δίδεται :

ΚΕΙΜΕΝΟ 24

Quid (dicis) ?

Ennius Nasicam interrogat

Ennius Nasicam interrogavit

Ego non cognosco vocem tuam? Ennius Nasicam interrogat

Ennius Nasicam interrogavit

Visne scire ? Rogo te

Rogabam te

tu mihi ipsi non credis? Nasica rogat Ennium

Nasica rogavit Ennium

ΚΕΙΜΕΝΟ 41


Sallustius rogat illum

Sallustius rogabat illum

ΚΕΙΜΕΝΟ 43


Mater rogat filium


Mater quaerit

Mater quaerebat

In hoc me longa vita et infelix senecta traxit?

Mater rogat

Mater rogabat

Mater quaerit

Mater quaerebat

Qui potuisti populari hanc terram? Mater rogat filium



Mater rogat filium


Mater quaerit

Mater quaerebat

cur tibi non succurrit ? Mater rogat filium



ΚΕΙΜΕΝΟ 47


Pater filiam rogat

Pater filiam rogavit

22. ΜΕΤΑΤΡΟΠΗ ΠΛΑΓΙΩΝ ΕΡΩΤΗΜΑΤΙΚΩΝ ΠΡΟΤΑΣΕΩΝ ΣΕ ΕΥΘΕΙΕΣ

ΕΡΩΤΗΜΑΤΙΚΕΣ

Να μετατραπούν οι πλάγιες ερωτηματικές προτάσεις σε ευθείες :

ΚΕΙΜΕΝΟ 23

1. quid ageret puer

ΚΕΙΜΕΝΟ 24

2. quid postea Nasica fecerit.

3. quid Nasica responderit

ΚΕΙΜΕΝΟ 25

4. quando hanc ficum decerptam esse putetis ex arbore

5. quanti homo sit.

ΚΕΙΜΕΝΟ 31

6. quanto miles Latinus Romano virtute antecellat

ΚΕΙΜΕΝΟ 41

7. quae dicas.

ΚΕΙΜΕΝΟ 42

8. quis possit diligere eum…aut eum

9. quam fuerint inopes amicorum.

10. quos fidos amicos habuissem, / quos infidos.

ΚΕΙΜΕΝΟ 45

11. quae apud Ciceronem gerantur

12. quantoque in periculo res sit.

ΚΕΙΜΕΝΟ 47

13. utrum post aliquot annos cana esse mallet an calva.

με Utrum …an :

χωρίς το utrum :

με το–ne …an :


ΚΕΙΜΕΝΟ 48

14. quae utilia factu essent.

ΚΕΙΜΕΝΟ 49

15. quam aequo animo me ferro essem interemptura

23. ΜΕΤΑΤΡΟΠΗ ΒΟΥΛΗΤΙΚΗΣ ΠΡΟΤΑΣΗΣ ΣΕ ΤΕΛΙΚΟ ΑΠΑΡΕΜΦΑΤΟ ΚΑΙ ΣΤΟΝ

ΕΥΘΥ ΛΟΓΟ

Να μετατραπούν οι βουλητικές προτάσεις σε τελικό απαρέμφατο και να μεταφερθούν στον ευθύ λόγο

ΚΕΙΜΕΝΟ 23

1. Arria milites orabat ut simul imponeretur.

ΣΕ ΤΕΛΙΚΟ ΑΠΑΡΕΜΦΑΤΟ :

ΣΤΟΝ ΕΥΘΥ ΛΟΓΟ :

παθητική σύνταξη :

ενεργητική σύνταξη :

ΚΕΙΜΕΝΟ 29

2. Id exemplum sutorem quendam incitavit ut corvum doceret parem salutationem.



ΚΕΙΜΕΝΟ 31

3. edixit ut omnes pugna abstinerent.

ΣΕ ΤΕΛΙΚΟ ΑΠΑΡΕΜΦΑΤΟ:


ΚΕΙΜΕΝΟ 38

4. Tandem puella, longa mora standi fessa, rogavit materteram sibi paulisper loco ut sibi paulisper loco cederet



ΚΕΙΜΕΝΟ 45




6. Legatum monet ut …epistulam ad amentum tragulae adliget et intra castra abiciat.



7. constituit …ut tragulam mitteret.



8. militesque adhortatur ut salutem sperent



9. praeterea praecepit eam postero die repente in eum locum ut eam postero die repente in eum locum

emitteret ΣΕ ΤΕΛΙΚΟ ΑΠΑΡΕΜΦΑΤΟ :



24.ΕΞΑΡΤΗΜΕΝΟΙ ΥΠΟΘΕΤΙΚΟΙ ΛΟΓΟΙ : ΜΕΤΑΤΡΟΠΗ ΣΤΟΝ ΕΥΘΥ ΛΟΓΟ –

ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗ - ΜΕΤΑΤΡΟΠΗ ΣΤΑ ΑΛΛΑ ΕΙΔΗ

Οι εξαρτημένοι υποθετικοί λόγοι να μετατραπούν σε ανεξάρτητους,

Να αναγνωρισθούν οι υποθετικοί λόγοι

Να μετατραπούν στα άλλα είδη

ΚΕΙΜΕΝΟ 25

1. neminem credideritis patriae consulturum esse, nisi vos ipsi patriae consulueritis

ΕΞΑΡΤΗΜΕΝΟΣ (απόδοση ειδικό απαρέμφατο)

ΕΥΘΥΣ :

ΕΙΔΟΣ :








ΚΕΙΜΕΝΟ 37

2. ut, nisi qui deus vel casus aliqui subvenerit, salvi esse nequeamus

ΕΞΑΡΤΗΜΕΝΟΣ (απόδοση συμπερασματική πρόταση)

ΑΝΕΞΑΡΤΗΤΟΣ :

ΕΙΔΟΣ :








ΚΕΙΜΕΝΟ 42


coniurationem esse factam, neminem tam improbum

ΕΞΑΡΤΗΜΕΝΟΣ (απόδοση ειδικό απαρέμφατο)

ΕΥΘΥΣ :

ΕΙΔΟΣ :








ΚΕΙΜΕΝΟ 45

4. Legatum monet ut, si adire non possit, … adliget et … abiciat

ΕΞΑΡΤΗΜΕΝΟΣ (απόδοση βουλητική πρόταση)

ΕΥΘΥΣ :

ΕΙΔΟΣ :









ΚΕΙΜΕΝΟ 49

5. experiri enim volui quam aequo animo me ferro essem interemptura, si tibi consilium non ex sententia

cessisset

ΕΞΑΡΤΗΜΕΝΟΣ (απόδοση πλάγια ερωτηματική)

ΕΥΘΥΣ :

ΕΙΔΟΣ :








ΛΑΤΙΝΙΚΑ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ_ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΟ 2014_15.pdf

Documents

Transcript of ΛΑΤΙΝΙΚΑ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ_ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΟ 2014_15.pdf