4ο ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΑΣΠΡΟΠΥΡΓΟΥΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ 2013-14

ΧΗΜΕΙΑ Γ' ΓΥΜΝΑΣΙΟΥΕΡΓΑΣΙΑ 1: ΟΞΕΑ ΚΑΙ ΒΑΣΕΙΣ

ΜΕΡΟΣ 1: ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ ΔΙΑΛΥΜΑTΟΣ ΔΕΙΚΤΗ ΜΕ ΚΟΚΚΙΝΟ ΛΑΧΑΝΟΜπορούμε να φτιάξουμε το δικό μας διάλυμα δείκτη στην κουζίνα μας χρησιμοποιώντας κόκκινο λάχανο. Το κόκκινο λάχανο περιέχει μια ουσία (φλαβίνη) η οποία αλλάζει χρώμα ανάλογα με το pH: σε πολύ όξινα διαλύματα παίρνει χρώμα κόκκινο, σε ουδέτερα παίρνει χρώμα μωβ ενώ σε πολύ βασικά διαλύματα το χρώμα της είναι κιτρινοπράσινο.

Τι θα χρειαστούμε• Κόκκινο λάχανο• Αποσταγμένο νερό (περίπου 0.5 ως 1 λίτρο)• Μια κατσαρόλα• Ένα σουρωτήρι• Ένα χωνί• Ένα μπουκάλι (πλαστικό ή γυάλινο) στο οποία θα αποθηκεύσουμε το διάλυμα του δείκτη• Μερικά μικρά (πλαστικά ή γυάλινα) διαφανή ποτηράκια (ή μικρούς δοκιμαστικούς

σωλήνες) καθώς και χλωρίνη, ξύδι, υδροχλωρικό οξύ ή και άλλα υλικά καθημερινής χρήσης.

1

Παρασκευή του δείκτη• Ψιλοκόβουμε κόκκινο λάχανο (όσο πιο ψιλοκομμένο τόσο πιο καλά) τόσο όσο να

γεμίσουμε περίπου 3 κούπες.• Βάζουμε το ψιλοκομμένο λάχανο σε μια κατσαρόλα και προσθέτουμε αποσταγμένο νερό

τόσο ώστε να καλυφθεί το λάχανο και προσθέτουμε επιπλέον 2 περίπου δάχτυλα ακόμα αποσταγμένο νερό (ο λόγος που χρησιμοποιούμε αποσταγμένο νερό είναι ότι το νερό της βρύσης περιέχει διαλυμένα άλατα μαγνησίου και ασβεστίου με αποτέλεσμα ένα pH ελαφρώς βασικό).

• Ανάβουμε το μάτι της κουζίνας και βράζουμε το λάχανο, ανακατεύοντας κατά διαστήματα για να μην κολλήσει στον πάτο της κατσαρόλας.

• Αφού βράσει για 2-3 λεπτά, σβήνουμε το μάτι και το αφήνουμε την κατσαρόλα εκεί ώσπου να κρυώσει (μπορεί να χρειαστεί περισσότερο από μία ώρα).

• Σουρώνουμε με το σουρωτήρι το περιεχόμενο της κατσαρόλας και τοποθετούμε με τη βοήθεια του χωνιού το υγρό σε ένα πλαστικό ή γυάλινο μπουκάλι που να κλείνει καλά (προσοχή: το διάλυμα λερώνει πολύ!).

Έλεγχος του δείκτηΓια να ελέγξουμε το διάλυμα που παρασκευάσαμε, τοποθετούμε περίπου 30 ml διαλύματος σε κάθε γυάλινο ή πλαστικό ποτηράκι (30 ml είναι περίπου το 1/8 του ποτηριού). Μπορούμε να ετοιμάσουμε ως 6 τέτοια ποτηράκια με 30 ml διαλύματος μέσα στο καθένα. Στη συνέχεια σε κάθε ποτηράκι ρίχνουμε και από μία διαφορετική ουσία, όπως πχ υδροχλωρικό οξύ (ισχυρά όξινο), ξύδι, λεμονάδα, καθαρό νερό, σαπουνόνερο και χλωρίνη (ισχυρά βασική). Δεν είναι απαραίτητο να χρησιμοποιηθούν 6 ποτήρια. Μπορείτε να χρησιμποιήσετε μόνο 3: μια ουσία όξινη (πχ ξύδι),

2

μια ουδέτερη (πχ καθαρό νερό) και μια βασική (πχ σαπουνόνερο). Σε επόμενο βήμα της εργασίας θα μελετήσουμε πιο αναλυτικά περισσότερα διαλύματα.

Τι θα περιέχει τη γραπτή εργασία• Τα βήματα που ακολουθήσατε για την παρασκευή του δείκτη• Μπορείτε να χρησιμοποιήσετε φωτογραφίες της δραστηριότητάς σας στη κουζίνα• Τα προβλήματα που αντιμετωπίσατε κατά την παρασκευή του δείκτη• Ποιές ουσίες χρησιμοποιήσατε για τον έλεγχο του δείκτη και τι χρώμα πήρε ο δείκτης σε

κάθε περίπτωση; Και πάλι μπορείτε να χρησιμοποιήσετε φωτογραφίες όπου να φαίνεται το χρώμα του δείκτη σε κάθε περίπτωση.

Επισημάνσεις• Σε περίπτωση που χρησιμοποιήσετε στο σπίτι υδροχλωρικό οξύ ή χλωρίνη, να

χρησιμοποιήσετε απαραίτητα γάντια και να αποφύγετε κάθε επαφή των ουσιών αυτών με τα μάτια σας. Μετά την ολοκλήρωση του πειράματος πλύντε σχολαστικά τα χέρια σας. Μπορείτε αν θέλετε να χρησιμοποιήσετε υδροχλωρικό οξύ και χλωρίνη στο εργαστήριο του σχολείου με την επίβλεψη του καθηγητή.

• Αποσταγμένο νερό, κόκκινο λάχανο και πλαστικά ποτηράκια μπορείτε να βρείτε και στο εργαστήριο του σχολείου.

• Το διάλυμα του δείκτη λερώνει πολύ και χρειάζεται προσοχή στη μεταφορά του από την κατσαρόλα στο μπουκάλι.

3