1

Η αξιοποίηση των Εννοιολογικών χαρτών στην Εκπαιδευτική πράξη…

Ένα χρήσιμο διδακτικό και μαθησιακό εργαλείο!

2

1. Ορισμός εννοιολογικού χάρτη

Ένας εννοιολογικός χάρτης αποτελεί μια

γραφική αναπαράσταση

εννοιών, όπου κόμβοι αντιπροσωπεύουν τις

έννοιες και συνδέσεις τις σχέσεις μεταξύ

των εννοιών. Οι συνδέσεις μεταξύ των εννοιών γίνονται με τόξα ή γραμμές και

μπορεί να είναι μονόδρομες ή αμφίδρομες .

3

2. Πώς φτιάχνω εννοιολογικούς χάρτες;

α. …με το χέρι β. … με ηλεκτρονικά εργαλεία Το λογισμικό CmapTools

το κατεβάζετε δωρεάν από τον ιστότοπο του CmapTools: http://cmap.ihmc.us

4

3.Τύποι εννοιολογικών χαρτών1.  Ο εννοιολογικός χάρτης τύπου «αράχνης». Η αρχή της

οργάνωσής του τοποθετεί το κεντρικό θέμα στο κέντρο του χάρτη. Στη συνέχεια τα επιμέρους θέματα περιβάλλουν κυκλικά το

κεντρικό σημείο του χάρτη δημιουργώντας έναν ιστό παρόμοιο με τον ιστό της αράχνης.

Αρχαία ελληνικά, Α΄ Γυμνασίου, ενότητα 6η, «Η ομορφιά δεν είναι το παν»

5

Τύποι εννοιολογικών χαρτών

2.  Ιεραρχικός εννοιολογικός χάρτης. Παρουσιάζει πληροφορίες σε καθοδικά κλιμακούμενη σειρά σημασίας, με την πιο σημαντική

πληροφορία τοποθετημένη στην κορυφή και μπορεί να διακρίνεται σε διαφορετικά επίπεδα ιεραρχίας.

6

Τύποι εννοιολογικών χαρτών

3. Ο εννοιολογικός χάρτης με μορφή διαγράμματος ροής. Οργανώνει την πληροφορία σε γραμμική βάση. Ο «συστηματικός» εννοιολογικός χάρτης.

Οργανώνει τις πληροφορίες σε μια μορφή παρόμοια με αυτή του διαγράμματος ροής της πληροφορίας με την προσθήκη εισόδων και εξόδων.

7

Άλλα παραδείγματα…

Οικιακή οικονομία Βυζαντινή Ιστορία

Θρησκευτικά…

8

Άλλα παραδείγματα…

Μαθηματικά… Μουσική…

9

5.Ένταξη στη διδακτική διαδικασία…

• Στόχος δεν είναι να βρω τους εννοιολογικούς χάρτες έτοιμους, υπάρχουν σε πολλά σχολικά βιβλία …. αλλά να τους κατασκευάσουν οι μαθητές μόνοι τους

ή με τη βοήθειά μας!

Α. Βήματα κατασκευής εννοιολογικού χάρτη κατά τη φάση επεξεργασίας της διδακτικής ενότητας

1. Δημιουργία σχεδίου και καθορισμός των προοπτικών για την ανάλυση μιας περιοχής. 

2. Καθορισμός των σημαντικών εννοιών – «ιδεοθύελλα». 

3. Δημιουργία, καθορισμός και διαμόρφωση κόμβων. 

4. Δημιουργία συνδέσμων μεταξύ των εννοιών.

5. Επέκταση του χάρτη.

6. Οι μαθητές συνεχίζουν τη διαδικασία…

10

β. Εφαρμογή διαδικασιών επανάληψης – αξιολόγησης με χρήση εννοιολογικών χαρτών

1. Σ’ έναν ελλιπή εννοιολογικό χάρτη να συμπληρωθούν τα κενά

2. Από έναν κατάλογο εννοιών να δημιουργηθεί εννοιολογικός χάρτης

3. Μια ιστορική αφήγηση να «μεταφραστεί» σε εννοιολογικό χάρτη ή και το αντίστροφο

4. Από ένα κείμενο με έννοιες να δημιουργηθεί εννοιολογικός χάρτης

6. ΔΙ∆ΑΚΤΙΚΗ ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ- ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΓΙΑ ΤΟΝ ∆ΑΣΚΑΛΟ

• Μέσο οργάνωσης και παρουσίασης του μαθήματος στην τάξη – εποπτικότητα

• ∆ιαγνωστικό εργαλείο για την ανίχνευση και αναπαράσταση των πρότερων γνώσεων 

• Εργαλείο αξιολόγησης της μάθησης και της εξέλιξης της γνωστικής αλλαγής, μετά τη διδακτική παρέµβαση 

11

7. ΜΑΘΗΣΙΑΚΗ ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ- ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΓΙΑ ΤΟ ΜΑΘΗΤΗ

• Προσέλκυση – εμπλοκή-διατήρηση προσοχής μαθητών

• Ενεργητική- αποτελεσματική μάθηση 

• Δεξιότητες οργάνωσης και ουσιαστικής κατανόησης της γνώσης

• Εργαλείο δημιουργικής σκέψης (αποκλίνουσα σκέψη) 

• Εργαλείο ανάπτυξης και καλλιέργειας κριτικής σκέψης

• Εργαλείο μεταγνώσης  - μεταβίβασης της γνώσης

• � Ενίσχυση ομαδοσυνεργατικής μάθησης – δεξιότητες επικοινωνίας

• Επίλυση προβλημάτων

12

• Ανακάλυψη λογικών σχέσεων μεταξύ των πληροφοριών μιας ή περισσοτέρων διδακτικών ενοτήτων. Τέτοιες λογικές σχέσεις ενδέχεται να είναι:- Oι σχέσεις αιτίας-αποτελέσματος,- σχέσεις σύγκρισης (ομοίων/ αντιθέτων),- σχέσεις χρονικής ακολουθίας,-σχέσεις μέρους –όλου,

• Αλλαγή στάσης μαθητών απέναντι στη γνώση! = Πιο θετική, πιο δυναμική!

13

Ευχαριστώ για την προσοχή σας !

«Εκεί που ανοίγει ένα

σχολείο, κλείνει μια φυλακή»

Βίκτωρ Ουγκώ