Ενότητα 15η:

Κινηματογράφος-θέατροΟ εκπαιδευτικός: Τουλιόπουλος Φώτης

Στόχοι ενότητας Πώς παρουσιάζουμε και σχολιάζουμε ένα

καλλιτεχνικό θέαμα (ταινία) αναλυτικά και

περιληπτικά

Πώς φτιάχνουμε ενημερωτικά κείμενα για

μια εκδήλωση (ανακοίνωση, αφίσα,

προσκλήσεις, πρόγραμμα)

Πότε και πώς χρησιμοποιούμε την

παρομοίωση και τη μεταφορά

Ποιος ο ρόλος των χρονικών προσδιορισμών

Γράμμα στον Τσάρλι Τσάπλιν

Ο Τσάρλι Τσάπλιν (1889-1977)

ήταν Άγγλος ηθοποιός και

σκηνοθέτης. Μεγαλούργησε στις

πρώτες δεκαετίες του Χόλυγουντ.

Είναι η πιο αναγνωρίσιμη φιγούρα

του κινηματογράφου, ειδικά μέσα

από τον Σαρλό, το χαρακτήρα που

ενσάρκωνε με τις πρώτες ταινίες

του. Έπαιξε σε πολλές ταινίες,

όπως: Ο μετανάστης , Το Χαμίνι,

Μια γυναίκα από το Παρίσι, Το

τσίρκο, Τα Φώτα της πόλης, κ.ά

Ο Νικηφόρος Βρεττάκος (1912-

1991) ήταν Έλληνας πεζογράφος

και ποιητής. Εργάστηκε ως

συντάκτης σε εφημερίδες και

περιοδικά. Πήρε μέρος στον

Ελληνοϊταλικό πόλεμο.

Ποιήματά του έχουν μεταφραστεί

σε πολλές γλώσσες. Τιμήθηκε με

δύο κρατικά βραβεία. Το

κυριότερο έργο του είναι ποιητικό

και έχει εκδώσει πολλές ποιητικές

συλλογές.

Ποια ταινία να διαλέξουμε;

Πώς παρουσιάζουμε και σχολιάζουμε

ένα καλλιτεχνικό θέαμα (ταινία)Για να παρουσιάσουμε μια ταινία θα πρέπει να

αναφέρουμε:

Το είδος της ταινίας (αισθηματική, δράμα, περιπέτεια,

δράση, κλπ)

Τον τίτλο, τους συντελεστές (σκηνοθέτη, ηθοποιούς), τη

διάρκεια της ταινίας, τη χώρα στην οποία φτιάχτηκε και

τη χρονιά που παρουσιάστηκε για πρώτη φορά.

Μια περίληψη της υπόθεσης της ταινίας, χωρίς να

αποκαλύψουμε το τέλος της.

Την προσωπική μας άποψη για την ταινία.

Το επίθετο πολύς, πολλή, πολύ

Το επίθετο πολύς, πολλή, πολύ συνοδεύει ουσιαστικά και κλίνεται και

στα τρία γένη:

Αρσενικό Θηλυκό Ουδέτερο

Ενικός αριθμός

Ονομ. ο πολύς η πολλή το πολύ

Γεν. της πολλής

Αιτ. τον πολύ την πολλή το πολύ

Πληθυντικός αριθμός

Ονομ. οι πολλοί οι πολλές τα πολλά

Γεν. των πολλών των πολλών των πολλών

Αιτ. τους πολλούς τις πολλές τα πολλά

Το καναρινί ποδήλατοΈνας νέος και πρωτοδιοριζόμενος δάσκαλος, ο Άρης Σιούτης,

αναλαμβάνει την έκτη τάξη σε κάποιο δημοτικό σχολείο της

Αθήνας. Από την πρώτη κιόλας μέρα, την προσοχή του τραβάει ο

Λευτέρης, ένας εξαιρετικά αδύναμος μαθητής, σχεδόν

αγράμματος. Σιγά-σιγά, ο δάσκαλος ανακαλύπτει ότι ο Λευτέρης

είναι πολύ ευαίσθητο παιδί και διόλου καθυστερημένο, έχει

μάλιστα συναρμολογήσει μόνος το ποδήλατό του και αποφασίζει

να τον βοηθήσει.Μια μέρα που ο Άρης είναι άρρωστος, στην τάξη

μπαίνει ο παλιός δάσκαλος κι ο Λευτέρης ξαναγίνεται ο περίγελος

των συμμαθητών του. Απελπισμένος εγκαταλείπει το σπίτι του

και ξεκινάει για τον Πλαταμώνα, για να συναντήσει τον παππού

του. Στην παραλία τον βρίσκει ο Άρης που προσπαθεί να τον

κάνει να ανακτήσει τη χαμένη του αυτοπεποίθηση.

Είδος ταινίας: Αισθηματική

Σκηνοθεσία: Δημήτρης Σταύρακας

Ηθοποιοί: Νίκος Γεωργάκης, Μάνος Βακούσης, Θάνος

Γραμμένος, Δημήτρης Αλεξανδρής, Αλεξάνδρα Παντελάκη

Έτος παραγωγής: 1999

Διάρκεια: 101 λεπτά

Επίθετα σε –ης, -ης, -ες

Τα επίθετα αυτά έχουν τις ίδιες καταλήξεις στο αρσενικό

και θηλυκό γένος (δικατάληκτα).

Τα επίθετα σε –ης, -ης, -ες δεν έχουν κλητική!

Με τον ίδιο τρόπο κλίνονται τα ευτυχής, διαρκής, συνεχής, πολυτελής, ευγενής,

δημοφιλής, επιεικής, σαφής, συγγενής, κ.ά.

Ενικός αριθμός

Ονομ. ο συνεχής η συνεχής το συνεχές

Γεν. του συνεχούς της συνεχούς του συνεχούς

Αιτ. το συνεχή τη συνεχή το συνεχές

Πληθυντικός αριθμός

Ονομ. οι συνεχείς οι συνεχείς τα συνεχή

Γεν. των συνεχών των συνεχών των συνεχών

Αιτ. τους συνεχείς τις συνεχείς τα συνεχή

Επιθετικοί προσδιορισμοίΕπιθετικός προσδιορισμός είναι το επίθετο ή μια άλλη λέξη σε

θέση επιθέτου που προσδιορίζει το ουσιαστικό δίνοντάς του μια

ιδιότητα.

Ο επιθετικός προσδιορισμός μπορεί να είναι:

Επίθετο: π.χ. Ο καλός μαθητής

Ουσιαστικό: π.χ. Είδα τον Ελβετό γιατρό.

Εμπρόθετο ουσιαστικό (με πρόθεση: από, για, με, δίχως,

χωρίς) π.χ. Είναι ένας άνθρωπος με γούστο.

Αντωνυμία: π.χ. Είδαμε κάποιο μαθητή να φεύγει.

Μετοχή: π.χ.Μου αρέσει το βαμμένο δωμάτιο.

Αριθμητικό: π.χ.Ήρθαν τρεις φίλοι να με δουν.

Επίρρημα με άρθρο: π.χ. Πήγανε στο δεξιό πεζοδρόμιο.

Κανόνες συλλαβισμούΓια να κόψω μια λέξη στο τέλος μιας γραμμής όταν δε χωράει

ολόκληρη ακολουθώ τους κανόνες συλλαβισμού:

Ένα σύμφωνο ανάμεσα σε δύο φωνήεντα συλλαβίζεται με

το δεύτερο φωνήεν. π.χ. έ–λα

Τα δίψηφα φωνήεντα, οι δίφθογγοι και οι συνδυασμοί αυ

και ευ δε χωρίζονται. π.χ. ου-ρα-νός, γάι-δα-ρος, ναύ-της

Δύο σύμφωνα ανάμεσα σε δύο φωνήεντα συλλαβίζονται με

το δεύτερο φωνήεν μόνο όταν αρχίζει από αυτά ελληνική

λέξη.

π.χ. ά-κρη (κρ: κρόκος)

Διαφορετικά χωρίζονται: το πρώτο πάει με το φωνήεν που

προηγείται και το δεύτερο με το φωνήεν που ακολουθεί.

π.χ. άλ-μα (από λμ δεν αρχίζει ελληνική λέξη)

Τρία ή περισσότερα σύμφωνα ανάμεσα σε δύο φωνήεντα

συλλαβίζονται με το ακόλουθο φωνήεν μόνο όταν αρχίζει

ελληνική λέξη με τουλάχιστον τα δύο πρώτα από αυτά.

π.χ. ά-σπρος (σπ: σπίτι), ε-χθρός (χθ: χθεσινός)

Διαφορετικά χωρίζονται: το πρώτο πάει με το φωνήεν που

προηγείται και τα υπόλοιπα με το φωνήεν που ακολουθεί.

π.χ. αν-θρωπος (δεν αρχίζει ελληνική λέξη από νθ)

Τα όμοια σύμφωνα χωρίζονται, δηλαδή το πρώτο πάει με το

φωνήεν που προηγείται και το δεύτερο με το φωνήεν που

ακολουθεί.

π.χ. θά-λασ-σα, άλ-λος, σύν-νε-φο

Πάμε σινεμά;

Κυριολεξία και μεταφορά

Κυριολεξία έχουμε όταν χρησιμοποιούμε τα

ουσιαστικά, τα επίθετα, τα ρήματα, τα επιρρήματα και

τις μετοχές με την πραγματική τους σημασία.

π.χ. Έχει ένα χρυσό δαχτυλίδι.

Μεταφορά έχουμε όταν χρησιμοποιούμε μια λέξη με

αλλαγμένη σημασία, η οποία όμως συνδέεται με την

πραγματική της σημασία.

π.χ. Έχει χρυσή καρδιά.

Συνώνυμα και αντώνυμα

Συνώνυμα λέγονται οι διαφορετικές λέξεις που

έχουν την ίδια περίπου σημασία.

Π.χ. παπάς – ιερέας, λευκός – άσπρος,

μπαμπάς – πατέρας, αγοράζω – ψωνίζω, …

Αντώνυμα (αντίθετα) ονομάζονται οι λέξεις

που έχουν την αντίθετη σημασία.

Π.χ. ψηλός – κοντός, πλούσιος – φτωχός,

όμορφος – άσχημος, πάνω – κάτω, γεμίζω –

αδειάζω, νίκη – ήττα,…

Πώς γράφω μια πρόσκληση

Για να φτιάξω μια πρόσκληση για μια εκδήλωση, παράδειγμα,

μια θεατρική παράσταση, αναφέρω:

Την προσφώνηση προς αυτόν που απευθύνω την

πρόσκληση: π.χ. κύριε, κυρία, αγαπητοί γονείς, κλπ. Αν η

πρόσκληση απευθύνεται στους πάντες, δεν αναφέρουμε άτομα:

π.χ. Σας περιμένουμε στο …

Το σκοπό της πρόσκλησης: π.χ. θεατρική παράσταση των

μαθητών της ΣΤ τάξης με τίτλο:…

Το χρόνο της εκδήλωσης (ημερομηνία και ώρα)

Το χώρο της εκδήλωσης (διεύθυνση, περιοχή, τηλέφωνο, …)

π.χ. στην αίθουσα πολλαπλών χρήσεων του σχολείου μας,

διεύθυνση..

Άλλα πληροφοριακά στοιχεία: π.χ. είσοδος ελεύθερη,

Χρονικοί προσδιορισμοί

Προσδιορίζουμε το χρόνο με:

Τους χρόνους του ρήματος: παρελθοντικοί,

παροντικοί και μελλοντικοί χρόνοι (βλ. ενότητα 1)

Χρονικά επιρρήματα και επιρρηματικές φράσεις:

είναι οι λέξεις που φανερώνουν χρόνο και απαντούν

στην ερώτηση πότε; (βλ. ενότητα 1)

Ουσιαστικά: π.χ. Θα έρθουμε τη Δευτέρα το πρωί.

(βλ. ενότητα 1)

Χρονικές προτάσεις: (βλ. ενότητα 1)

Χρονικές μετοχές: π.χ. Πηγαίνοντας στο σχολείο,

συνάντησα την Ειρήνη.