. Δρ Δημοσθένης Παναγιωτάκος –Αναπληρωτής Καθηγητής Βιοστατιστικής Επιδημιολογίας

–Τμήμα Επιστήμης Διαιτολογίας Διατροφής Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο

ΠΑΙΔΙΚΗ ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑΠΑΙΔΙΚΗ ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑ

Ορισμός Το υπέρβαρο και η παχυσαρκία ορίζονται ως η

υπερβολική συσσώρευση λίπους. , Ηαύξηση της ποσότητας του σωματικούς λίπους

συνεπάγεται και αύξηση του σωματικούβάρους.

Από το 1948 οΠαγκόσμιοςΟργανισμός Υγείας την έχει εντάξει στον κατάλογο

(των παθήσεων ICD-9 code 278). Το υπερβολικό σωματικό βάρος είναι σήμερα ο 6ος

πιο σημαντικός παράγοντας κινδύνου άλλων. ασθενειών

Κατανομή δείκτη μάζας σώματος

Λιποβαρές άτομο

Φυσιολογικού βάρους άτομο Μη επιθυμητό βάρος

Η κατανομή του βάρους, και ο προσδιορισμός του ως «μη επιθυμητού», πρέπει να λαμβάνει υπόψη και το ύψος των ατόμων.

Γι’ αυτό το λόγο προτάθηκε η χρήση του - Δείκτη Μάζα Σώματος = βάρος (σε κιλά) / ύψος (σε μέτρα) ^2

Γιατί να ασχολούμαστε με την παχυσαρκία;

;Και ειδικότερα την παιδική παχυσαρκία

Οι συνέπειες της παιδικής παχυσαρκίας είναι πολυδιάστατες

Οργανικές Ψυχολογικές Οικονομικές

Οργανικά προβλήματα Αυξημένη αρτηριακή πίεση & Αυξημένη χοληστερόλη τριγλυκερίδια Αντίσταση στην ινσουλίνη Αναπνευστικά προβλήματα Μυοσκελετικά προβλήματα Δερματικά προβλήματα Παθήσεις της ουροδόχου κύστης

WHO, 2006

Επιπτώσεις παιδικής παχυσαρκίας

Ο κίνδυνος ταπαχύσαρκαπαιδιά να γίνουν παχύσαρκοι ενήλικες

είναι2,5-6,0 φορές μεγαλύτερος από ότι σταμη

παχύσαρκαπαιδιά. Η παιδική παχυσαρκία συνδέεται

με υψηλότερο κίνδυνο πρόωρου θανάτου καιανικανότητα στην

ενήλικη ζωή (WHO, 2006).

Επιπτώσεις παιδικής παχυσαρκίαςΗ συχνότητα του μεταβολικού συνδρόμου είναι

υψηλότερη στα παχύσαρκα παιδιά και στους παχύσαρκους εφήβουςκαι αυξάνεται όσο αυξάνει το σωματικό βάρος

Weiss et al, 2004

Το 45% των περιπτώσεων σακχαρώδη διαβήτη στα παιδιά είναι επακόλουθο της παχυσαρκίας

British Medical Association 2005

Ψυχο-κοινωνικά προβλήματα Χαμηλή αυτοεκτίμησηΚατάθλιψη Υπερφαγία Ψυχογενή ανορεξία ΕπιθετικότηταΑντικοινωνικότητα Χαμηλή σχολική απόδοση& οικονομικά προβλήματα λόγω

επαγόμενων καταστάσεων υγείας

Falkner et al, 2001; Goodman & Whitaker, 2002

Οι διαστάσεις του προβλήματοςστην παιδική ηλικίαΠαγκοσμίως

22 εκατομμύρια παιδιά προσχολικής (<6 ) ηλικίας ετών

« », θεωρούνται υπέρβαρα155 εκατομμύρια παιδιά σχολικής

(6-14 )ηλικίας ετών

World Heart Federation, 2006

Διαχρονικές τάσεις παιδικής παχυσαρκίας (IOTF 2005)

Kosti & Panagiotakos, CEJPH 2007

Διαστάσεις του προβλήματοςστην παιδική ηλικία

ΕυρωπαϊκήΈνωσηT ο 2010 υπολογίζεται ότι 26

εκατομμύρια παιδιά προσχολικής (ηλικίας <6 ) ετών θα είναι υπέρβαρα ή

, παχύσαρκα αυξανόμενων κατά 1,3 εκατομμύρια

παιδιάανά έτος.

Επιπολασμός παιδικής παχυσαρκίας σε παιδιά 6-17 ετών, στην Ελλάδα

Μελέτη Δείγμα Κριτήρια % παχύσαρκα- υπέρβαρα

Mamalakis et al, 2000 6-12 ετώνΚρήτη(n=1046)

95o & 85o

εκατοστημόριο CDC6 ετώνΑ: 23.2% -10.9%Κ: 28.8%-9.2%12 ετώνΑ: 24.0%-8.2%Κ: 19.2%-5.0%

Krassas et al, 2001a 6-17 ετώνΘεσσαλονίκη(n=2458)

Οριακές τιμές IOTF 19.0%-2.6%

Ελληνική Ιατρική Εταιρεία Παχυσαρκίας (ΕΙΕΠ), 2003

2-19 ετώνΠανελλαδική(n= 18045)

Οριακές τιμές IOTF 2-6 ετώνΑ: 6.9%-11.2%Κ: 4.9 %-11.4%7-12 ετώνΑ: 12.7%-10.0%Κ: 11.1%-7.2%13-19 ετώνΑ: 20.7%-8.9%Κ: 12.5%-3.6%

Karayiannis et al, 2003 11-16 ετώνΠανελλαδική(n= 4299)

Οριακές τιμές IOTF Α: 21.7%-2.5%Κ: 9.1%-1.2%

Georgiades et al, 2007 6-17 ετώνπανελλαδική(n= 6448)

Οριακές τιμές IOTF 6-9 ετώνΑ: 12.1%-5.9%Κ: 23.2%-6.7%10-17 ετώνΑ: 19.3%-2.7%Κ: 14.8%-1.6%

Τάσεις παιδικής παχυσαρκίας σε 4131 παιδιά Δημοτικών σχολείων (1994-2005), στην Ελλάδα

Επιπολασμός παιδικής παχυσαρκίας σε παιδιά & εφήβους, σε επιλεγμένες Ευρωπαϊκές χώρες

Γενετική προδιάθεση

Παράγοντες πρώιμης ανάπτυξης

Φυσική δραστηριότητα

Διατροφικοίπαράγοντες

Παράγοντες που ευνοούν την ανάπτυξητης παχυσαρκίας (WHO, 2002)

ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑ

Ψυχοκοινωνικά προβλήματα

Μάκρο-περιβάλλον

Αίτια εμφάνισης παχυσαρκίας Ηπαχυσαρκία είναι -πολύ παραγοντική κατάσταση

Κληρονομικότητα - Περι γενετικοί παράγοντες Διατροφικές συνήθειες

Μη υγιεινός τρόπος ζωής Αλλαγές στο οικογενειακό περιβάλλον

Επαγόμενα ψυχολογικά προβλήματα -Αλλαγές στο μάκρο περιβάλλον

Καταναλωτική αγορά

Κληρονομικότητα

, Σύμφωνα με στατιστικά στοιχεία όταν ο ένας , από τους δύο γονείς είναι παχύσαρκος

η πιθανότητα παχυσαρκίας στα παιδιά 40%, αυξάνεται κατά

ενώ στην περίπτωση που και οι δύο γονείς είναι, παχύσαρκοι

ηπιθανότητασχεδόνδιπλασιάζεται.

Kosti, Panagiotakos, Tountas et al, 2008;

Περιγενετικοί παράγοντες Αλλαγές στην διατροφήτης μητέρας σε

συγκεκριμένα στάδια της κύησης επηρεάζουν , την παροχή θρεπτικών συστατικών στο έμβρυο

με σημαντική αύξηση κινδύνου εμφάνισης παχυσαρκίας

Budge et al, 2005 Θετική συσχέτιση μεταξύ του σωματικού

βάρους του βρέφους στη γέννηση και του. . . ΔΜΣ που αποκτάται στην μετέπειτα ζωή του

Parsons et al, 1999; Panagiotakos et al, 2006 Διατροφή βρεφών με μητρικό θηλασμό, έχει

προστατευτική δράση στην ανάπτυξηπαχυσααρκίας

Kvaavik et al, 2005; Weyermann et al, 2006; Panagiotakos et al, 2006

Αλλαγή διατροφικών συνηθειών που προάγουν την παχυσαρκία Απομάκρυνση από τη ΜεσογειακήΔίαιτα προς

όφελος των βιομηχανοποιημένων προϊόντωνPanagiotakos D et al., 2006

Τα παιδιά τρώνε σε ταχυφαγείαBowman et al, 2004

Μεγάλο ποσοστό των παιδιών παραλείπει την κατανάλωση πρωινού

Fernandez San Juan, 2006 Μείωση της ημερήσιας πρόσληψηςφρούτων

και λαχανικών και η αυξημένη κατανάλωση αναψυκτικών

Lobstein et al, 2004

Αλλαγές στο οικογενειακό περιβάλλον Ηπλειοψηφία των παιδιών δεν τρώει

σχεδόν ποτέ μαζί με τους γονείς του και . περνάει πολλές ώρες μόνο του στο σπίτι

Το φαγητό στα ταχυφαγεία είναι περίπου2 πλάσιο σε θερμίδες .από το φαγητό στο σπίτι

Koletzko et al, 2004 "Το σπιτικό" φαγητό αποτελεί για πολλά

, νοικοκυριά μια συνήθεια όχι καθημερινή η ακόμα και μια πολυτέλεια

Rodriguez & Moreno, 2006 Περιορισμένη κατανάλωση

οικογενειακού πρωινούSerra et al, 2003

Αλλαγές στο περιβάλλον/αγορά

Διπλασιασμός του μεγέθους τωνμερίδων στα ταχυφαγεία

Orlet Fisher et al, 2003Η παρακολούθηση τηλεόρασης συνδέεται θετικά με την

κατανάλωση αναψυκτικών, κέικ, γλυκών, σοκολάτας, και chips

Yiannakoulia et al, 2004 Οι διαφημίσεις τροφίμων κατά την διάρκεια που

οι έφηβοι παρακολουθούν τηλεόραση δεσπόζουν και αφορούν τρόφιμα υψηλής ενεργειακής αλλά

χαμηλής διατροφικής αξίαςUtter et al, 2006

Έλλειψη ειδικά διαμορφωμένων χώρων άσκησης ( , ) πεζόδρομοι ποδηλατοδρόμοι κλπ

Lichtenstein, 2006

Μη υγιεινός τρόπος ζωής Δραματική μείωση του επιπέδου της

φυσικής δραστηριότητας κατά την μετάβαση τους από την παιδική στην

εφηβική ηλικίαKimm et al, 2000

Κοινωνικοί παράγοντεςΧαμηλό επίπεδο μόρφωσης των γονέωνΧαμηλό επίπεδο εισοδήματος Ηδιαβίωση σε αστικές περιοχές

. προωθούν την παιδική παχυσαρκίαMamalakis et al, 2000

ΣΥΜΒΟΥΛΕΣ ΣΩΣΤΗΣ ΔΙΑΤΡΟΦΗΣ

Συμπεράσματα

Ηπαιδική παχυσαρκία συνδέεται πολλές ασθένειες της ενήλικης ζωής

& είναι ιδιαίτερα διαδεδομένη στις αναπτυγμένες κοινωνίες

1/3 H A των παιδιών των Π και του Καναδά1/4 των παιδιών της Ευρώπης1/3 των παιδιών τηςΕλλάδας

/ . είναι υπέρβαρα παχύσαρκα

ΠροτάσειςΚανόνες σωστής διατροφήςΦυσική δραστηριότηταΠεριορισμός των ωρών της τηλεόρασης και των video

gamesΠαράδειγμα για τα παιδιά είναι οι γονείς

Προώθηση οικογενειακών γευμάτωνΣυμβουλή πάντα από διαιτολόγο Εκπαίδευση Εμπλοκή πολιτείας