11

Μεθοδολογίες και Μεθοδολογίες και Εργαλεία Ανάλυσης και Εργαλεία Ανάλυσης και

Σχεδιασμού Π.Σ.Σχεδιασμού Π.Σ.

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ

ΤΜΗΜΑ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΚΩΝ ΚΑΙ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΚΩΝ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ

Ε’ ΕΞΑΜΗΝΟ 2011-2012

Σπύρος Σπύρος ΚοκολάκηςΚοκολάκης

Διάλεξη Διάλεξη 77

22

Rational Unified Rational Unified Process (RUP)Process (RUP)

Ενοποιημένη μέθοδος της Ενοποιημένη μέθοδος της Rational Software Corp.Rational Software Corp.

33/35/35

Τι είναι η Τι είναι η RUP;RUP;

• Μέθοδος ανάπτυξης εφαρμογών Μέθοδος ανάπτυξης εφαρμογών vs vs

Μέθοδος ανάπτυξης Πληρ. ΣυστήματοςΜέθοδος ανάπτυξης Πληρ. Συστήματος• ΠροϊόνΠροϊόν

– Υποστηρίζεται από εργαλείαΥποστηρίζεται από εργαλεία

• Ενίσχυση ομαδικής παραγωγικότηταςΕνίσχυση ομαδικής παραγωγικότητας• Ανάπτυξη και διαχείριση μοντέλωνΑνάπτυξη και διαχείριση μοντέλων

– UMLUML• Προσαρμοζόμενη διαδικασίαΠροσαρμοζόμενη διαδικασία ((Configurable Configurable

processprocess))

• Βέλτιστες πρακτικές (Βέλτιστες πρακτικές (Best practicesBest practices))

44/35/35

Βέλτιστες ΠρακτικέςΒέλτιστες Πρακτικές

• Μας δείχνει πώς να χρησιμοποιήσουμε τις Μας δείχνει πώς να χρησιμοποιήσουμε τις βέλτιστες βέλτιστες πρακτικές της τεχνολογίας λογισμικούπρακτικές της τεχνολογίας λογισμικού

• Μας Μας οδηγεί στη χρήση εργαλείων (οδηγεί στη χρήση εργαλείων (toolstools) για την ) για την αυτοματοποίηση των διαδικασιώναυτοματοποίηση των διαδικασιών που θα που θα χρησιμοποιήσουμεχρησιμοποιήσουμε

55/35/35

Ποίες είναι οι βέλτιστες Ποίες είναι οι βέλτιστες πρακτικέςπρακτικές

• ΕπαναληπτικήΕπαναληπτική

((iterative)iterative) ανάπτυξη λογισμικού ανάπτυξη λογισμικού

• Διαχείριση απαιτήσεωνΔιαχείριση απαιτήσεων

• Χρήση αρχιτεκτονικών Χρήση αρχιτεκτονικών

βασισμένων σε βασισμένων σε

“components”“components”

• Οπτική μοντελοποίησηΟπτική μοντελοποίηση

λογισμικού (λογισμικού (UMLUML))

• Έλεγχος ποιότηταςΈλεγχος ποιότητας

λογισμικούλογισμικού

• Έλεγχος των αλλαγώνΈλεγχος των αλλαγών στο στο

λογισμικόλογισμικό

Εργαλεία ΥλοποίησηςΕργαλεία Υλοποίησης

66/35/35

Δύο διαστάσεις Δύο διαστάσεις

Σύλληψη

Επεξεργασία

Κατασκευή

Μετάβαση

Δυναμική διάσταση

Στατική διάσταση

77/35/35

1η διάσταση: χρόνος (1η διάσταση: χρόνος (phasesphases))

• ΣύλληψηΣύλληψη ( (inception phase)inception phase)

• ΕπεξεργασίαΕπεξεργασία (elaboration phase) (elaboration phase)

• ΚατασκευήΚατασκευή (construction phase) (construction phase)

• ΜετάβασηΜετάβαση (transition phase)(transition phase)

88/35/35

ΣύλληψηΣύλληψη (Initiation phase) 1/2 (Initiation phase) 1/2

• Vision documentVision document• Use-case modelUse-case model (10%-20%) (10%-20%)• Βασικό λεξικόΒασικό λεξικό• Business caseBusiness case• Εκτίμηση της επικινδυνότηταςΕκτίμηση της επικινδυνότητας• Σχέδιο έργουΣχέδιο έργου• Business modelBusiness model• Ένα ή περισσότερα πρωτότυπα Ένα ή περισσότερα πρωτότυπα

((prototypes)prototypes)

99/35/35

ΣύλληψηΣύλληψη (Initiation phase) 2/2 (Initiation phase) 2/2

Κριτήρια αποτίμησηςΚριτήρια αποτίμησης

• Συμφωνία Συμφωνία των δικαιούχωντων δικαιούχων• ΚατανόησηΚατανόηση των απαιτήσεων των απαιτήσεων• ΑξιοπιστίαΑξιοπιστία των εκτιμήσεων σε των εκτιμήσεων σε

κόστος, επικινδυνότητα κ.λπ.κόστος, επικινδυνότητα κ.λπ.• Βάθος και πλάτος του Βάθος και πλάτος του

αρχιτεκτονικού πρωτοτύπουαρχιτεκτονικού πρωτοτύπου• Πραγματικά έξοδα σε σχέση με Πραγματικά έξοδα σε σχέση με

προϋπολογισθέντα έξοδαπροϋπολογισθέντα έξοδα

1010/35/35

ΕπεξεργασίαΕπεξεργασία (Elaboration phase) 1/2 (Elaboration phase) 1/2

Η πιο σημαντική, ίσως, από όλεςΗ πιο σημαντική, ίσως, από όλες

• Use-case modelUse-case model ( (τουλάχιστον τουλάχιστον 80%)80%)• Μη-λειτουργικές απαιτήσειςΜη-λειτουργικές απαιτήσεις• Περιγραφή αρχιτεκτονικήςΠεριγραφή αρχιτεκτονικής λογισμικού λογισμικού• Εκτελέσιμο πρωτότυποΕκτελέσιμο πρωτότυπο• Αναθεωρημένη λίστα παραγόντων Αναθεωρημένη λίστα παραγόντων

επικινδυνότηταςεπικινδυνότητας και και “business case”“business case”• Αναλυτικό πλάνοΑναλυτικό πλάνο του έργου του έργου• Σχέδιο ανάπτυξηςΣχέδιο ανάπτυξης λογισμικού λογισμικού• Προκαταρκτικό εγχειρίδιο χρήσηςΠροκαταρκτικό εγχειρίδιο χρήσης

1111/35/35

ΕπεξεργασίαΕπεξεργασία (Elaboration phase) (Elaboration phase) 1/21/2

Κριτήρια αποτίμησηςΚριτήρια αποτίμησης

• Σταθερότητα αντίληψης (Σταθερότητα αντίληψης (vision)vision) του έργουτου έργου• Σταθερότητα αρχιτεκτονικήςΣταθερότητα αρχιτεκτονικής• Έχουμε ξεπεράσει τους βασικούς παράγοντες Έχουμε ξεπεράσει τους βασικούς παράγοντες

κινδύνου (φαίνεται από το πρωτότυπο);κινδύνου (φαίνεται από το πρωτότυπο);• Είναι επαρκώς ακριβές το σχέδιο κατασκευής;Είναι επαρκώς ακριβές το σχέδιο κατασκευής;• Έχουν όλοι οι δικαιούχοι την ίδια αντίληψη;Έχουν όλοι οι δικαιούχοι την ίδια αντίληψη;• Τα έξοδά μας είναι αντίστοιχα των Τα έξοδά μας είναι αντίστοιχα των

προϋπολογισθέντωνπροϋπολογισθέντων

1212/35/35

ΚατασκευήΚατασκευή (Construction (Construction phase)phase)

• Το λογισμικό ολοκληρωμένο με τις αντίστοιχες Το λογισμικό ολοκληρωμένο με τις αντίστοιχες πλατφόρμεςπλατφόρμες

• Τα εγχειρίδια χρήσηςΤα εγχειρίδια χρήσης• Περιγραφή της τρέχουσας έκδοσηςΠεριγραφή της τρέχουσας έκδοσης

Κριτήρια αποτίμησης:Κριτήρια αποτίμησης:

• Είναι σταθερό και ώριμο για να δοθεί στους Είναι σταθερό και ώριμο για να δοθεί στους χρήστες;χρήστες;

• Είναι όλοι οι δικαιούχοι έτοιμοι να αποδεχθούν Είναι όλοι οι δικαιούχοι έτοιμοι να αποδεχθούν τη λειτουργία του συστήματος;τη λειτουργία του συστήματος;

• Είναι τα έξοδα αντίστοιχα των Είναι τα έξοδα αντίστοιχα των προϋπολογισθέντων;προϋπολογισθέντων;

1313/35/35

ΜετάβασηΜετάβαση (Transition phase) (Transition phase) 1/21/2

• ““beta testing”beta testing” για επικύρωση του για επικύρωση του συστήματοςσυστήματος

• Παράλληλη λειτουργίαΠαράλληλη λειτουργία με το με το παλαιότερο σύστημαπαλαιότερο σύστημα

• Μετατροπή των βάσεων Μετατροπή των βάσεων δεδομένωνδεδομένων

• ΕκπαίδευσηΕκπαίδευση των χρηστών και των των χρηστών και των χειριστώνχειριστών

• Διάδοση του προϊόντοςΔιάδοση του προϊόντος στην αγορά στην αγορά ή στον οργανισμόή στον οργανισμό

1414/35/35

ΜετάβασηΜετάβαση (Transition phase) (Transition phase) 2/22/2

Κριτήρια αποδοχής:Κριτήρια αποδοχής:

• Επίτευξη Επίτευξη αυτοδυναμίας των χρηστώναυτοδυναμίας των χρηστών

• Επίτευξη Επίτευξη αποδοχής και συμφωνίας αποδοχής και συμφωνίας των δικαιούχωντων δικαιούχων

• Αποδοχή του προϊόντοςΑποδοχή του προϊόντος και της και της διαδικασίας ανάπτυξής τουδιαδικασίας ανάπτυξής του

• Ικανοποίηση χρήστηΙκανοποίηση χρήστη

• Κόστος σε σχέση με το Κόστος σε σχέση με το προϋπολογισθένπροϋπολογισθέν

1515/35/35

Πλεονεκτήματα επαναληπτικής Πλεονεκτήματα επαναληπτικής ((iterativeiterative) ανάπτυξης) ανάπτυξης

• Αντιμετώπιση της επικινδυνότηταςΑντιμετώπιση της επικινδυνότητας στα στα

αρχικά στάδιααρχικά στάδια

• Καλύτερη Καλύτερη διαχείριση αλλαγώνδιαχείριση αλλαγών

• Υψηλότερη Υψηλότερη επαναχρησιμοποίηση υλικούεπαναχρησιμοποίηση υλικού

• Η ομάδα ανάπτυξης Η ομάδα ανάπτυξης μαθαίνει στην μαθαίνει στην

πορείαπορεία

• Καλύτερη Καλύτερη συνολική ποιότητασυνολική ποιότητα

1616/35/35

2η διάσταση: Ροές2η διάσταση: Ροές Εργασίας Εργασίας ((disciplines/ disciplines/ workflowsworkflows) )

1717/35/35

9 9 Κύριες ροές εργασίας Κύριες ροές εργασίας (workflows)(workflows)

• Επιχειρησιακή μοντελοποίησηΕπιχειρησιακή μοντελοποίηση (business (business modeling)modeling)

• ΑπαιτήσειςΑπαιτήσεις (requirements)(requirements)• Ανάλυση και ΣχεδιασμόςΑνάλυση και Σχεδιασμός • ΥλοποίησηΥλοποίηση (implementation)(implementation)• ΔοκιμήΔοκιμή (test)(test)• ΔιάδοσηΔιάδοση ( (deployment)deployment)• Διαχείριση έργουΔιαχείριση έργου• Διαχείριση αλλαγώνΔιαχείριση αλλαγών ( (configuration & configuration &

change management)change management)• Περιβάλλον Περιβάλλον (εκπαίδευση, κλπ)

1818/35/35

Οι δύο διαστάσεις Οι δύο διαστάσεις

Σύλληψη

Επεξεργασία

Κατασκευή

Μετάβαση

Δυναμική διάσταση

Στατική διάσταση

1919/35/35

Στατική δομή της διαδικασίας Στατική δομή της διαδικασίας ((processprocess) ανάπτυξης ) ανάπτυξης

λογισμικούλογισμικού

„„A process describes who is doing what, A process describes who is doing what,

how, and when“how, and when“

2020/35/35

4 4 Βασικά στοιχεία Βασικά στοιχεία μοντελοποίησηςμοντελοποίησης

•WorkersWorkers (εργάτες), (εργάτες), ποιοςποιος (who) (who)

•ArtifactsArtifacts ( (κατασκευές)κατασκευές), , τιτι (what) (what)

•ActivitiesActivities (δραστηριότητες),(δραστηριότητες), πώςπώς (how)(how)

•WorkflowsWorkflows (ροές εργασίας), (ροές εργασίας), πότεπότε (when)(when)

2121/35/35

Εργάτης (Εργάτης (WorkerWorker))

• Η έννοια του εργάτη αναφέρεται στις Η έννοια του εργάτη αναφέρεται στις συμπεριφορέςσυμπεριφορές και στις και στις υπευθυνότητεςυπευθυνότητες ενός ατόμου ή μιας ομάδας ατόμων.ενός ατόμου ή μιας ομάδας ατόμων.

• Ως Ως συμπεριφοράσυμπεριφορά ( (BehaviorBehavior) ορίζουμε ένα ) ορίζουμε ένα ενιαίο σύνολο δραστηριοτήτωνενιαίο σύνολο δραστηριοτήτων

• Οι Οι υπευθυνότητεςυπευθυνότητες ( (ResponsibilitiesResponsibilities) ) αναφέρονται στην αναφέρονται στην ανάπτυξη μιας ανάπτυξη μιας κατασκευήςκατασκευής ( (artifactartifact))

• Τα μέλη μιας ομάδας μπορεί να έχουν Τα μέλη μιας ομάδας μπορεί να έχουν διαφορετικούς ρόλουςδιαφορετικούς ρόλους((Team members can wear different Team members can wear different “hats.”“hats.”))

2222/35/35

Δραστηριότητα (Δραστηριότητα (ActivityActivity))

• Μια εργασία που πραγματοποιεί ένας Μια εργασία που πραγματοποιεί ένας εργάτηςεργάτης

• Μπορεί να γίνεται σε μερικές ώρες ή Μπορεί να γίνεται σε μερικές ώρες ή σε μερικές μέρεςσε μερικές μέρες

2323/35/35

Παράδειγμα δραστηριότηταςΠαράδειγμα δραστηριότητας

Activity: Find use cases and actorsActivity: Find use cases and actors– Step: Find Actors Step: Find Actors – Step: Find Use Cases Step: Find Use Cases

– Step: Describe How Actors & Use Step: Describe How Actors & Use

Cases Interact Cases Interact – Step: Package Use-Cases and Actors Step: Package Use-Cases and Actors – Step: Present the Use-Case Model in Step: Present the Use-Case Model in

Use-Case Diagrams Use-Case Diagrams – Step: Develop a Survey of the Use-Step: Develop a Survey of the Use-

Case Model Case Model – Step: Evaluate Your Results Step: Evaluate Your Results

2424/35/35

Κατασκευή (Κατασκευή (ArtifactArtifact) μπορεί να είναι:) μπορεί να είναι:

•Ένα μοντέλο όπως ένα μοντέλο Use-Case ή ένα μοντέλο σχεδιασμού (Design Model) που μπορεί να περιέχει και άλλες κατασκευές

Ένα στοιχείο του μοντέλου (model element) όπως μια τάξη (Design Class) ένα Use Case ή ένα υποσύστημα

ΒάσειςΠηγαίος κώδικας (Source code) και εκτελέσιμο πρόγραμμα (executables)

Διάφορα έγγραφα τεκμηρίωσηςΔιάφορα έγγραφα τεκμηρίωσης π.χ. Requirements Specification, Software Development Plan κλπ

2525/35/35

Έχουμε λοιπόν..Έχουμε λοιπόν..

Εργάτης (Worker)

Δραστηριότητα (Activity)

Κατασκευή (Artifact)

Describe a Use Case

Use-Case Package

Use Case

responsible for

Use-Case Specifier

Κομμάτι εργασίας που καλείται ένας εργάτης να εκτελέσει

Κομμάτι πληροφορίας που παράγεται, ή χρησιμοποιείται από μια διαδικασία (source code, models, documents κλπ)

Ένας ρόλος ατομικός ή ομαδικός (developer, analyst κλπ)

2626/35/35

Τεχνικές μοντελοποίησης της Τεχνικές μοντελοποίησης της RUPRUP

UMLUML use casesuse cases

2727/35/35

Τι περιλαμβάνει το Τι περιλαμβάνει το Use-Case Use-Case μοντέλομοντέλο

•ΔρώντεςΔρώντες ( (ActorsActors))

•Διαγράμματα Διαγράμματα Use-CaseUse-Case (δείχνουν (δείχνουν σχέσεις)σχέσεις)

• Για κάθεΓια κάθε use case use case– Όνομα και περιγραφήΌνομα και περιγραφή– Ροή γεγονότωνΡοή γεγονότων– Preconditions Preconditions και και postpost--conditions conditions

(optional)(optional)– Ειδικές απαιτήσειςΕιδικές απαιτήσεις

2828/35/35

Σκοπός ενόςΣκοπός ενός Use-Case Use-Case

•Καταγράφει απαιτήσειςΚαταγράφει απαιτήσεις, κυρίως , κυρίως λειτουργικές απαιτήσειςλειτουργικές απαιτήσεις ((functional functional requirementsrequirements))

•Χρησιμοποιούνται από όλους Χρησιμοποιούνται από όλους τουςτους δικαιούχουςδικαιούχους ( (stakeholdersstakeholders))

• Στα Στα use case use case στηρίζονται οι στηρίζονται οι περισσότερες φάσεις της περισσότερες φάσεις της RUPRUP

Πανεπιστήμιο Αιγαίου Πανεπιστήμιο Αιγαίου Τμ. Μηχανικών Πληροφοριακών & Επικοινωνιακών ΣυστημάτωνΤμ. Μηχανικών Πληροφοριακών & Επικοινωνιακών Συστημάτων

2 Βασικές έννοιες στα2 Βασικές έννοιες στα Use-Case Use-Case μοντέλαμοντέλα

Actor

Use Case

• ΈναςΈνας actoractor είναι ότι είναι ότι αλληλεπιδρά με το αλληλεπιδρά με το σύστημα (πρόσωπο ή σύστημα (πρόσωπο ή άλλο σύστημαάλλο σύστημα

• ΈναΈνα use caseuse case περιγράφει μια περιγράφει μια ακολουθία ενεργειών ακολουθία ενεργειών που εκτελεί το σύστημα που εκτελεί το σύστημα και προσφέρει ένα και προσφέρει ένα αποτέλεσμα στοναποτέλεσμα στον actor. actor.

Πανεπιστήμιο Αιγαίου Πανεπιστήμιο Αιγαίου Τμ. Μηχανικών Πληροφοριακών & Επικοινωνιακών ΣυστημάτωνΤμ. Μηχανικών Πληροφοριακών & Επικοινωνιακών Συστημάτων

Actor

System

Δράστης (Δράστης (ActorActor))

• Οι Οι Actors Actors δεν είναι μέλη δεν είναι μέλη του συστήματοςτου συστήματος,, παριστούν ρόλους που ένας παριστούν ρόλους που ένας χρήστης του συστήματος χρήστης του συστήματος μπορεί να διαδραματίσειμπορεί να διαδραματίσει

• Ανταλλάσσει πληροφορίες Ανταλλάσσει πληροφορίες με το σύστημαμε το σύστημα

• Μπορεί να είναι Μπορεί να είναι παθητικός παθητικός δέκτης πληροφοριώνδέκτης πληροφοριών

• Μπορεί να Μπορεί να εισάγει εισάγει πληροφορίες στο σύστημαπληροφορίες στο σύστημα

• Μπορεί να είναι Μπορεί να είναι πρόσωπο, πρόσωπο, μηχανή ή άλλο σύστημαμηχανή ή άλλο σύστημα..

Πανεπιστήμιο Αιγαίου Πανεπιστήμιο Αιγαίου Τμ. Μηχανικών Πληροφοριακών & Επικοινωνιακών ΣυστημάτωνΤμ. Μηχανικών Πληροφοριακών & Επικοινωνιακών Συστημάτων

Charlie asdepot staff

Charlie as depotmanager

Charlie

Depot Staff

Depot Manager

Ένας τελικός χρήστης μπορεί να Ένας τελικός χρήστης μπορεί να πάρει τον ρόλο πολλών δρώντων πάρει τον ρόλο πολλών δρώντων ((ActorsActors))

Πανεπιστήμιο Αιγαίου Πανεπιστήμιο Αιγαίου Τμ. Μηχανικών Πληροφοριακών & Επικοινωνιακών ΣυστημάτωνΤμ. Μηχανικών Πληροφοριακών & Επικοινωνιακών Συστημάτων

Use Case

Use CaseUse Case

– Μοντελοποιεί τον Μοντελοποιεί τον διάλογοδιάλογο ενός ενός actor actor και του και του συστήματοςσυστήματος

– ΕνεργοποιείταιΕνεργοποιείται από έναν από έναν actor actor που θέλει να που θέλει να χρησιμοποιήσει μια συγκεκριμένη λειτουργία χρησιμοποιήσει μια συγκεκριμένη λειτουργία του συστήματος.του συστήματος.

– Ολοκληρωμένη εργασίαΟλοκληρωμένη εργασία

– Όλα μαζί τα Όλα μαζί τα use casesuse cases περιγράφουν όλους περιγράφουν όλους τους πιθανούς τρόπους χρήσης του τους πιθανούς τρόπους χρήσης του συστήματοςσυστήματος

Πανεπιστήμιο Αιγαίου Πανεπιστήμιο Αιγαίου Τμ. Μηχανικών Πληροφοριακών & Επικοινωνιακών ΣυστημάτωνΤμ. Μηχανικών Πληροφοριακών & Επικοινωνιακών Συστημάτων

Παράδειγμα Παράδειγμα Use CasesUse Cases μοντέλου μοντέλου

Σύστημα κατάθεσης δήλωσης μαθημάτωνΣύστημα κατάθεσης δήλωσης μαθημάτων

Professor

Select Courses to Teach

Student

Course Catalog

Register for Courses

Maintain Student Information

Maintain Professor Information

Registrar

Billing System

Close Registration

Άλλο σύστημα

Άλλο σύστημα

3434/35/35

Το μοντέλο τωνΤο μοντέλο των Use Case Use Casess συνδέεται με συνδέεται με άλλα μοντέλα της άλλα μοντέλα της UMLUML

επικυρώνεται(verification)

Υλοποιείται(realization)

Use-Case Model(requirements)

Implementation Model(source code)

Μοντέλο ελέγχου (Test Model)

(test cases and procedures)

Επηρεάζει(Influence)

Design Model(classes and objects)

Πανεπιστήμιο Αιγαίου Πανεπιστήμιο Αιγαίου Τμ. Μηχανικών Πληροφοριακών & Επικοινωνιακών ΣυστημάτωνΤμ. Μηχανικών Πληροφοριακών & Επικοινωνιακών Συστημάτων

Use Cases AnalysisClasses

SourceCode

ExecDesignClasses

ΑπόΑπό τα τα Use Cases Use Cases στον κώδικαστον κώδικα

3636/35/35

Ερωτήματα..Ερωτήματα..

Rational Unified ProcessRational Unified Process