Transmisija Transmisija MVMV -- sistem prenosa snagesistem prenosa snage

TRANSMISIJA

TransmisijaTransmisija

Zadaci:• prenos snage po potrebi od motora do pogonskih točkova i

obrnuto• transformacija parametara snage:

• obrtni moment• broj obrtaja• smer• smer

• pogon dopunskih potrošača

TransmisijaTransmisijaSpoljašnji otpori koji deluju na vozilo:

otpor kotrljanja Ff

otpor vazduha Fv

otpor uspona Fu

otpor ubrzanja Fa

otpor na poteznici Fp

Potrebna sila na to čkovima :FO = Ff ± Fv ± Fu ± Fa ± Fp

FO

Raspoloživa obimna sila na to čkovima :P = M·ω = FO · v / ηTR sledi FO = P· ηTR/ v

M - obrtni moment na kolenastom vratilu motora, Nmω - ugaona brzina kolenastog vratila motora, rad/sv - brzina kretanja vozila, m/sηTR - stepen korisnosti transmisije (ηm ηGP .. < 1)

TransmisijaTransmisija

Karakteristike msus u odnosu na potrebe pogonskih točkova :- snaga- broj obrtaja- obrtni moment, obimna sila- polazak iz mirovanja- promena smera kretanja- promena smera kretanja

TransmisijaTransmisija

Motor

Vozilo

TransmisijaTransmisija

Zavisnost između parametara snage na kolenastomvratilu motora i na pogonskim točkovima:

- brzina kretanja, km/h (1 m/s = 3,6 km/h)

rD - dinamički poluprečnik točka, m

TRi

nr0,377v D ⋅⋅=

D

n - broj obrtaja kolenastog vratila, o/minn = 30 ω / π

- obimna sila na pogonskim točkovima, N

iTR - ukupni prenosni odnos u transmisiji, iTR = i m iGP

im - prenosni odnos u menjačuiGP - prenosni odnos glavnog prenosnika

D

TRTRO r

MiηF

⋅⋅=

TransmisijaTransmisija

Motor Vozilo

TransmisijaTransmisija

Podela prema na činu prenosa snage:

• mehanička: frikcioni elementi, zupčanici, zglobovi, vratila

• hidromehanička: kombinacija mehaničke i hidrodinamičke transmisije - mehanička transmisija uz dodatak hidrodinamičkog transformatora obrtnog momenta (vozila sa automatskim menjačima);automatskim menjačima);

• elektromehanička - kombinovana transmisija u kojoj se snaga sa motora na pogonske točkove prenosi mehaničkim i električnim putem (u rednoj, paralelnoj ili kombinovanoj vezi), koristi se u vozilima sa hibridnim pogonom

Elementi transmisijeElementi transmisije• putnički automobili: najrasprostranjenija koncepcija

Osnovni elementi transmisije:• spojnica• menjač• osovinski prenosnik: glavni prenosnik sa

diferencijalnim prenosnikom• pogonska vratila

• Putnički automobili: najrasprostranjenija koncepcija

10

• Putnički automobili: najrasprostranjenija koncepcija

11

Elementi transmisijeElementi transmisije• Putnički automobili: sve napred - najrasprostranjenija

koncepcija

Osnovni elementi meh.transmisije:• spojnica• menjač• menjač• osovinski prenosnik:

glavni prenosnik sa diferencijalnim prenosnikom

• pogonska vratila

12

Elementi transmisijeElementi transmisije• putnički automobili i teretna vozila: klasična koncepcija

Osnovni elementi transmisije:• spojnica• menjač• osovinski prenosnik: glavni prenosnik sa

diferencijalnim prenosnikom• zglobni prenosnici, pogonska vratila

KoKompozimpozicije cije pogona pogona vovozizilala• Putnički automobili i teretna vozila: klasična koncepcija

14

Glavna spojnicaGlavna spojnicaOSNOVNI ZADATAK: Razdvajanje i postepeno spajanje pogonskog agregata i gonjenog dela transmisije

- motor SUS mora da ima neki minimalni broj obrtaja: meko i bezudarno pokretanje vozila

- višestepeni mehanički menjač ima skokovitu promenu prenosnog odnosa: potreban prekid toka snage

- prigušivanje torzionih vibracija i udara i zaštita od preopterećenja u - prigušivanje torzionih vibracija i udara i zaštita od preopterećenja u sistemu pogonski agregat – transmisija

15

Glavna spojnicaGlavna spojnicaSpojnica se uvek nalazi između motora i menjača.

16

Glavna spojnicaGlavna spojnicaSpojnica se uvek nalazi između motora i menjača.

17

Glavna spojnicaGlavna spojnicaSpojnica se uvek nalazi između motora i menjača.

18

Glavna spojnicaGlavna spojnicaSpojnica se uvek nalazi između motora i menjača.

19

Glavna spojnicaGlavna spojnicaOsnovne konstrukcije:

- suve frikcione spojnice (sa jednim ili dva diska) ,

- višelamelaste frikcione spojnice,

- hidrodinamički pretvarači obrtnog momenta (objedinjuju ulogu spojnice i menjača).

20

Suva frikciona spojnica sa jednim diskomSuva frikciona spojnica sa jednim diskom

Suva frikciona spojnica sa jednim diskomSuva frikciona spojnica sa jednim diskom

Suva frikciona spojnica sa jednim diskomSuva frikciona spojnica sa jednim diskom

Suva frikciona spojnica sa jednim diskomSuva frikciona spojnica sa jednim diskom

Suva frikciona spojnica sa jednim diskomSuva frikciona spojnica sa jednim diskom

sa zavojnim oprugama

Suva frikciona spojnica sa jednim diskomSuva frikciona spojnica sa jednim diskom

Mehanizam za isključivanje spojnice

Suva frikciona spojnica sa jednim diskomSuva frikciona spojnica sa jednim diskom

Mehanizam za isključivanje spojnice

Suva frikciona spojnica sa jednim diskomSuva frikciona spojnica sa jednim diskom

Mehanizam za isključivanje spojnice

Frikciona spojnica u uključenom stanju (bez proklizavanja) prenosi snagu sa kolenastog vratila motora u neizmenjenom stanju:

nulazno= nizlazno= nmotor

Mu = M i = Mmotor

Suva frikciona spojnica sa jednim diskomSuva frikciona spojnica sa jednim diskom

Mu = M i = Mmotor

Najveći teorijski obrtni moment koji spojnica može da prenese:

MSmax= N · μ · r · z

MSmax= (1,5..2,5) Mmax

Suva frikciona spojnica sa jednim diskomSuva frikciona spojnica sa jednim diskom

22

33

3

2

us

us

rr

rrr

−−

=

Organske frikcione obloge sačinjene od mešavine veštačkih smola (npr. fenola) kao veziva, ispune od metalnog praha i niti bronze, bakra, aluminijuma i cinka, radi povećanja toplotne provodljivosti, i organskih vlakana od aramida-kevlara, ugljenika, poli-akrilo-nitrila ili celuloze, koja daju čvrstoću strukturi obloga:

μ - statički koeficijent trenja (μ = 0,2..0,4), zavisi i od temperature i pritiska na obloge

Suva frikciona spojnica sa jednim diskomSuva frikciona spojnica sa jednim diskom

oblogedozvoljeni pritisak na frikcione obloge p = 0,2..0,5 MPa

sledi

π)rr(

N

A

Np

us22 −

== ApN ⋅< maxmax

Suva frikciona spojnica sa jednim diskomSuva frikciona spojnica sa jednim diskom