Ερευνητική

Διεύθυνση επικοινωνίας: Δρ. Χρήστος Μουζακίδης Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, Τμήμα Επιστήμης Φυσικής Αγωγής & Αθλητισμού 42 100, Τρίκαλα, e – mail: cmouz@pe.uth.gr

Αναζητήσεις στη Φυσική Αγωγή & τον Αθλητισμό τόμος 6 (1), 124 – 130

Δημοσιεύτηκε: 15 Ιουλίου 2008

Inquiries in Sport & Physical Education Volume 6 (1), 124 - 130

Released: July 15, 2008

www.hape.gr/emag.asp

ISSN 1790-3041

Η Επίδραση των Προσωπικών Στόχων κατά την Εκτέλεση Σέρβις στο Άθλημα της Πετοσφαίρισης

Χαράλαμπος Κρομμύδας, Χρήστος Μουζακίδης, & Αστέριος Πατσιαούρας ΤΕΦΑΑ, Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας

Περίληψη

Σκοπός της παρούσας έρευνας ήταν η εξέταση της επίδρασης των προσωπικών στόχων κατά την εκτέλε-ση σερβίς στο άθλημα της πετοσφαίρισης. Ογδόντα (n=80) αρχάριοι φοιτητές και φοιτήτριες (40 αγόρια και 40 κορίτσια), ηλικίας 19 ως 22 ετών (M=19.54, SD=0.79), συμμετείχαν εθελοντικά στην έρευνα. Το όργανο μέτρησης που χρησιμοποιήθηκε για την αξιολόγηση της απόδοσης ήταν ένα τεστ για σερβίς των Russel & Lange (1940) με συντελεστή αξιοπιστίας .84. Οι φοιτητές και οι φοιτήτριες χωρίστηκαν σε δύο ομάδες, πειρα-ματική ομάδα (n=40) και ομάδα ελέγχου (n=40), και εκτέλεσαν 20 σερβίς από πάνω. Μετά το δέκατο σερβίς τα άτομα της πειραματικής ομάδας αφού ενημερώθηκαν για την επίδοσή τους, καθόρισαν μόνοι τους γρα-πτά και προφορικά ένα προσωπικό στόχο βελτίωσης της αρχικής τους επίδοσης και εκτέλεσαν ξανά 10 σερ-βίς από πάνω, ενώ τα άτομα της ομάδας ελέγχου αφού ενημερώθηκαν για την επίδοσή τους εκτέλεσαν και αυτά 10 σερβίς από πάνω χωρίς όμως να θέσουν συγκεκριμένο στόχο βελτίωσης. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι η απόδοση της πειραματικής ομάδας ήταν σημαντικά καλύτερη μετά από την προσωπική ρύθμιση στόχου (p<.001). Επιπλέον, η ομάδα ελέγχου δεν κατόρθωσε να ενισχύσει την απόδοσή της στις τελευταίες δέκα δοκιμές (p>.05). Από τα αποτελέσματα φαίνεται ότι η βελτίωση της αθλητικής απόδοσης επηρεάζεται σημαντικά από τον καθορισμό προσωπικών στόχων.

Λέξεις κλειδιά: προσωπικοί στόχοι, σέρβις, πετοσφαίριση, απόδοση

The Effect of Personal Goals in a Service Skill on Volleyball

Haralampos Krommidas, Christos Mouzakidis, & Asterios Patsiaouras Department of Physical Education and Sports Science, University of Thessaly, Trikala, Hellas2

Abstract The present study was designed to examine the effect of personal goals in a service skill on volleyball.

For this purpose, eighty (n=80) university students (male=40, female=40), 19 to 22 year of age (M=19.54, SD=0.79), voluntarily participated in an experiment. It was used the Russel’s and Lange’s test for a volleyball service performance (1940). The subjects organized into two groups (experimental group, and control group) and performed twenty trials of a specific service skill. After the tenth trial, the experimental group (n=40) set specific, personal goals and continue their performance trying to achieve the goal. The control group (n=40) set no goals after the tenth trial. The results showed that the performance of the experimental group was significantly better after the personal goal setting (p<.001). In addition, the control group didn’t manage to enhance their performance in the last ten trials (p>.05). It seems that personal goals enhance performance in sport and exercise.

Keywords: personal goals, service skill, volleyball, performance

Χ. Κρομμύδας, κ. ά. / Αναζητήσεις στη Φ.Α. & τον Αθλητισμό, 6 (2008), 124 - 130

125

Εισαγωγή

O καθορισμός στόχων σχετίζεται σημαντικά με την προσπάθεια και την απόδοση του ανθρώπου σε διάφορους τομείς της ζωής του όπως λόγου χά-ρη στην εργασία, την παιδεία και τον αθλητισμό. Το 1985, οι Locke και Latham διαπίστωσαν ότι η εφαρμογή της θεωρίας των στόχων μπορεί να είναι πιο αποτελεσματική στον αθλητισμό, επειδή η α-πόδοση αξιολογείται με μεγαλύτερη ευκολία. O στόχος είναι «ο σκοπός μιας ενέργειας, μια συγκε-κριμένη στοχευμένη συμπεριφορά που ρυθμίζεται από την προσπάθεια και τη δράση του ίδιου του ατόμου». Σύμφωνα με τους Locke, Shaw, Saari και Latham (1981), ο καθορισμός στόχων έχει θετική επίδραση στην απόδοσή ενός ατόμου, γιατί αυξά-νει την προσοχή και την αυτοσυγκέντρωση του, αυξάνει την επιμονή του και του δίνει ένα σημα-ντικό κίνητρο για να συνεχίσει και να εντείνει την προσπάθεια του. Παράλληλα, ο Martens (1987) υποστηρίζει ότι, οι στόχοι βελτιώνουν τη σωστή εκτέλεση μιας άσκησης, βοηθούν το άτομο να ξεφύγει από την ρουτίνα της προπόνησης, κάνοντας την πιο προκλητική, αυξάνουν την παρακίνηση, την ικανοποίηση, και την αυτοπεποίθηση του αθλητή.

Υπάρχουν αρκετές έρευνες στο χώρο του αθλη-τισμού που εξετάζουν την επίδραση των στόχων στην αθλητική απόδοση. Η πλειοψηφία αυτών των ερευνών υποστηρίζει ότι οι αθλητές που κάνουν σωστή χρήση της θεωρίας των στόχων αποδίδουν σημαντικά καλύτερα από αυτούς που δεν χρησι-μοποιούν καθόλου στόχους ή προσπαθούν για το καλύτερο. Πιο συγκεκριμένα, οι Weinberg, Bruya, Longino, και Jackson (1988) σε μια δοκιμασία με κοιλιακούς βρήκαν ότι τα άτομα που έθεσαν συ-γκεκριμένους βραχυπρόθεσμους ή μακροπρόθε-σμους στόχους ή συνδυασμό των δύο παραπάνω είχαν καλύτερη απόδοση από αυτούς που απλά προσπάθησαν “για το καλύτερο”. Οι Hall και Byrne την ίδια χρονική περίοδο (1988), πάλι σε δοκιμασία κοιλιακών διαπίστωσαν ότι τα άτομα που έθεσαν μακροπρόθεσμους και προσωπικούς στόχους, είχαν καλύτερη απόδοση από τα άτομα που προσπάθησαν “για το καλύτερο”. Δεν υπήρξε όμως διαφορά στην απόδοση μεταξύ αυτών που έθεσαν προσωπικούς στόχους και αυτών που οι στόχοι τους ήταν καθορισμένοι από άλλους. Μελέ-τη των Tenenbaum, Pinchas, Elbaz, Bar-Eli, και Weinberg που διεξήχθη το 1991 σε μαθητές σχο-λείων σε δοκιμασία κοιλιακών δείχνει να συμφω-νεί με τις διαπιστώσεις των προηγούμενων μελε-τών. Οι μαθητές οι οποίοι έθεσαν βραχυπρόθε-σμους και μακροπρόθεσμους στόχους παρουσία-σαν βελτίωση στην απόδοσή τους σε σχέση με τους μαθητές που δεν έθεσαν στόχους ή προσπάθησαν για “για το καλύτερο”. Παρόμοια, οι Lerner και Locke (1995) και οι Bar-Eli, Tenenbaum, Pie, Btesh,

και Almog (1997) βρήκαν ότι οι ομάδες που έθεσαν συγκεκριμένους εύκολους ή δύσκολους, ρεαλιστι-κούς ή μη ρεαλιστικούς στόχους, βελτιώθηκαν ση-μαντικά σε σχέση με την ομάδα που προσπάθησε “για το καλύτερο” ή από αυτούς που δεν έθεσαν συγκεκριμένους στόχους.

Δύο μελέτες που ασχολήθηκαν με την επιρροή των προσωπικών στόχων κατά την εκτέλεση προ-σπαθειών στο ισοκινητικό μηχάνημα, κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι ο καθορισμός προσωπικών στόχων, σε συνδυασμό με την ανατροφοδότηση, είναι ένας σημαντικός παράγοντας βελτίωσης της ισοκινητικής εκτέλεσης (Malliou, Beneka, Ginne-kopoulos, Aggelousis, & Theodorakis, 1998; Theo-dorakis, Malliou, Papaioannou, Beneka, & Filac-tacidou, 1996). Οι Giannini, Weinberg, και Jackson (1988) σε έρευνά τους στο μπάσκετ διαπίστωσαν ότι η ομάδα που εκτέλεσε σουτ κάτω από ανταγω-νιστικές συνθήκες είχε μεγαλύτερη ευστοχία από την ομάδα που προσπάθησε “για το καλύτερο”. Ο Γαβριηλίδης (2002) εξέτασε, σε δύο ομάδες καλα-θοσφαιριστών, την επίδραση του αυτοπροσδιορι-ζόμενου καθορισμού στόχων τόσο στην αυτοαπο-τελεσματικότητα όσο και στην απόδοση, σε τρεις κινητικές δοκιμασίες της καλαθοσφαίρισης που αφορούσαν τις βολές, την ντρίπλα και τις αμυντι-κές μετατοπίσεις (γλίστρημα). Η αυτοαποτελεσμα-τικότητα αξιολογήθηκε με αντίστοιχες κλίμακες των παραπάνω κινητικών δοκιμασιών. Τα αποτε-λέσματα έδειξαν ότι τόσο η πρώτη όσο και η δεύτε-ρη ομάδα βελτιώθηκαν σημαντικά στη δεύτερη μέτρηση τόσο στην απόδοση, όσο και στην αυτοα-ποτελεσματικότητα. Όμως, η δεύτερη ομάδα που έθεσε προσωπικούς στόχους είχε στατιστικά σημα-ντική διαφορά από την πρώτη ομάδα, τόσο στην απόδοση, όσο και στην αυτοαποτελεσματικότητα.

Οι Θεοδωράκης, Μπαγιάτης, Μάντης, και Πα-πακωνσταντίνου (1992) βρήκαν, σε αθλητές τένις, ότι τα άτομα που έθεσαν εύκολους, δύσκολους και πολύ δύσκολους στόχους είχαν καλύτερη απόδοση από την ομάδα ελέγχου, ενώ οι Boyce, Johnston, Wayda, Bunker, και Elliot (2001), εξετάζοντας την επίδραση των προσωπικών στόχων και των στόχων που καθορίζονται από άλλους κατά την εκτέλεση του σέρβις στο άθλημα του τένις έδειξαν ότι τα ά-τομα που έθεσαν προσωπικούς στόχους και τα ά-τομα που οι στόχοι τους καθορίστηκαν από άλλους είχαν καλύτερη απόδοση από αυτούς που προσπά-θησαν “για το καλύτερο”. Οι Frierman, Weinberg, και Jackson (1990) όπως και οι Johnston, Ostrow, Perna, και Etzel (1997), κατέληξαν στο συμπέρα-σμα ότι τα άτομα που έθεσαν μακροπρόθεσμους, συγκεκριμένους και δύσκολους στόχους, ομαδι-κούς ή ατομικούς, βελτίωσαν περισσότερο την α-πόδοσή τους από τα άτομα που προσπάθησαν “για το καλύτερο” σε δοκιμασία bowling. Και άλλες έρευνες όμως απέδειξαν ότι ο καθορισμός στόχων

Χ. Κρομμύδας, κ. ά. / Αναζητήσεις στη Φ.Α. & τον Αθλητισμό, 6 (2008), 124 - 130

126

βοηθάει στη βελτίωση της απόδοσης σε διάφορα αθλήματα όπως κολύμβηση (Theodorakis, 1995), στίβος (Jones & Cale, 1997), σκοποβολή (Boyce, 1992a), αμερικάνικο ποδόσφαιρο (Mellalieu, Han-ton, & O’Brien, 2006).

Υπάρχουν βέβαια και μελέτες που υποστηρίζουν ότι δεν έχουν βρει καμιά διαφορά στην απόδοση μεταξύ των αθλητών που έθεσαν στόχους και αυτών που προσπάθησαν “για το καλύτερο” ή δεν έθεσαν καθόλου στόχους. Πιο συγκεκριμένα, σε δύο έρευ-νες που διεξήχθησαν από τον Weinberg και τους συνεργάτες του (Weinberg, Bruya, & Jackson, 1985; Weinberg, Bruya, Jackson, & Garland, 1986), για την επίδραση είτε των βραχυπρόθεσμων ή μακρο-πρόθεσμων είτε βραχυπρόθεσμων και μακροπρό-θεσμων είτε των δύσκολων στόχων, δεν βρέθηκε καμιά διαφορά στην απόδοση μεταξύ των ατόμων που έθεσαν τους παραπάνω στόχους και αυτών που προσπάθησαν “για το καλύτερο” σε δοκιμασίες κοιλιακών μυών. Στον χώρο των ομαδικών αθλη-μάτων και συγκεκριμένα στο άθλημα της καλαθο-σφαίρισης, προσπάθειες των Miller και Mc Auley (1987), Weinberg, Fowler, Jackson, Bagnall, και Bruya (1991), και Δέρρη και Θεοδωράκη (1997) να βρουν θετική επίδραση του καθορισμού συγκεκριμένων στόχων, ατομικών ή ομαδικών στην ευστοχία των ομάδων που έθεσαν τους παραπάνω στόχους και των ομάδων ελέγχου απέβη άκαρπη. Επιπλέον, οι Weinberg, Garland, Bruya, και Jackson (1990) δια-πίστωσαν ότι δεν υπάρχει διαφορά στην απόδοση μεταξύ των ατόμων που έθεσαν ρεαλιστικούς ή μη ρεαλιστικούς στόχους και αυτών που προσπάθη-σαν “για το καλύτερο” ή δεν έθεσαν καθόλου στό-χους. Παράλληλα, ο Boyce (1992b) σε έρευνά του για την επίδραση των προσωπικών στόχων σε μια δοκιμασία σκοποβολής, δεν διαπίστωσε καμιά δι-αφορά στην απόδοση μεταξύ των ατόμων που έθε-σαν προσωπικούς στόχους και αυτών που οι στό-χοι τους καθορίστηκαν από άλλους. Οι Boyce και Bingham (1997) σε αθλητές του bowling δεν βρή-καν καμιά διαφορά στην απόδοση μεταξύ των ατό-μων που έθεσαν προσωπικούς στόχους, στόχους κα-θορισμένους από άλλους και αυτών που προσπάθη-σαν “για το καλύτερο”. Σε άλλη έρευνα (Fairall & Rodgers, 1997) με αθλητές στίβου δεν βρέθηκε καμιά διαφορά στην απόδοση μεταξύ των ατόμων που έθε-σαν ανταγωνιστικούς στόχους, προσωπικούς στόχους και στόχους καθορισμένους από άλλους. Πρόσφα-τα, οι Corrêa, de Souza Júnior, και Santos (2006), εξέτασαν την επίδραση των στόχων, γενικών, μα-κροπρόθεσμων και βραχυπρόθεσμων σε αθλήτριες της πετοσφαίρισης σε μια δοκιμασία επίθεσης (συ-νεργασία πασαδόρου – επιθετικού). Οι παίκτριες χωρίστηκαν σε 4 ομάδες (τρεις πειραματικές και μια ομάδα ελέγχου). Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι πα-ρόλο που υπήρξε βελτίωση στην απόδοση και των 4 ομάδων, αυτή δεν ήταν στατιστικά σημαντική.

Τα διφορούμενα αποτελέσματα μελετών για το αν ο καθορισμός στόχων βελτιώνει ή όχι την από-δοση των αθλητών και των αθλητριών, ο μικρός αριθμός ερευνών στο άθλημα της πετοσφαίρισης, σχετικών με τη θεωρία του καθορισμού στόχων, και η ανάγκη για συνεχή εξέλιξη της έρευνας στον αθλητικό χώρο, αποτέλεσαν σημαντικούς λόγους για τη διεξαγωγή της παρούσας έρευνας που σκο-πό είχε να εξετάσει την επίδραση των προσωπικών στόχων στην απόδοση αρχάριων φοιτητών και φοιτητριών του Τμήματος Επιστήμης Φυσικής Α-γωγής και Αθλητισμού (ΤΕΦΑΑ) Θεσσαλίας κατά την εκτέλεση σερβίς στο άθλημα της πετοσφαίρι-σης. Το ερευνητικό ερώτημα που τίθεται είναι εάν ο καθορισμός συγκεκριμένων προσωπικών στόχων βελτιώσει την απόδοση των φοιτητών-φοιτητριών που τους θέτουν, αντίθετα με τους φοιτητές-φοιτήτριες οι οποίοι δεν θέτουν στόχους.

Μέθοδος και Διαδικασία

Συμμετέχοντες

Το δείγμα της έρευνας αποτέλεσαν 80 αρχάρι-οι φοιτητές και φοιτήτριες (Αγόρια=40 και Κορί-τσια=40) του δευτέρου έτους του ΤΕΦΑΑ του Πα-νεπιστημίου Θεσσαλίας, ηλικίας 19 ως 22 ετών (M= 19.54, SD=.79). Η επιλογή των φοιτητών έγινε μετά από ενημέρωση των καθηγητών που δίδασκαν το μάθημα της πετοσφαίρισης και αφού δόθηκε η έγκρι-σή τους. Οι φοιτητές και οι φοιτήτριες συμμετείχαν εθελοντικά στην έρευνα και η επιλογή τους έγινε με βάση το χρόνο ενασχόλησής τους με το συγκε-κριμένο άθλημα. Επιλέχθηκαν όσοι φοιτητές και φοιτήτριες δήλωσαν ότι είχαν εμπειρία μικρότερη των 12 μηνών (M=7.45, SD=2.09). Κατόπιν, έγινε ο διαχωρισμός των φοιτητών-φοιτητριών, με τυχαίο τρόπο, σε δύο ομάδες: την πειραματική ομάδα (n= 40, 20 αγόρια και 20 κορίτσια), στην οποία οι συμ-μετέχοντες καθόρισαν συγκεκριμένους, προσωπικούς στόχους μετά την εκτέλεση της πρώτης προσπάθειας στο σερβίς, και την ομάδα ελέγχου (n=40, 20 αγό-ρια και 20 κορίτσια), στην οποία τα άτομα δεν έθε-σαν στόχους και προσπάθησαν «για το καλύτερο».

Όργανο μέτρησης

Για τη μέτρηση της απόδοσης χρησιμοποιήθη-κε το τεστ για σερβίς των Russel & Lange (1940) με συντελεστή αξιοπιστίας .84. Ο εξεταζόμενος στέκε-ται στον χώρο του σερβίς και εκτελεί δέκα συνεχό-μενα σερβίς (από πάνω) στο απέναντι μισό γήπεδο το οποίο αποτελεί και τον στόχο, και στο οποίο σχε-διάζονται οι γραμμές και χωρίζουν το γήπεδο σε ζώνες (Eικόνα 1).

Η σχεδίαση των ζωνών γίνεται ως εξής: α) σύ-ρεται μια γραμμή παράλληλα με την τελική γραμ-μή και σε απόσταση 1.53 m από αυτήν, β) μία άλλη γραμμή σύρεται παράλληλα με τον φιλέ και σε από-

Χ. Κρομμύδας, κ. ά. / Αναζητήσεις στη Φ.Α. & τον Αθλητισμό, 6 (2008), 124 - 130

127

σταση 3.81 m από αυτόν, γ) σύρονται δύο γραμμές παράλληλα με τις πλάγιες γραμμές του γηπέδου από τον φιλέ μέχρι την γραμμή (α) και σε απόστα-ση 1.53 m από αυτές. Κάθε σερβίς βαθμολογείται σύμφωνα με τον αριθμό που έχει η κάθε ζώνη της εικόνας 1. Όταν η μπάλα χτυπήσει στην γραμμή μιας ζώνης βαθμολογείται με τον βαθμό της ζώνης που έχει τον μεγαλύτερο αριθμό.

Εικόνα 1. Διάγραμμα των ζωνών στο τεστ των Russel και Lange (1940).

Διαδικασία

Ο χώρος που επιλέχθηκε ήταν το κλειστό Δημο-τικό Γήπεδο Αθλοπαιδιών του Δήμου Τρικκαίων. Η ερευνητική διαδικασία ολοκληρώθηκε σε δύο ημέρες. Την πρώτη ημέρα προσήλθαν τα άτομα της πειραματικής ομάδας. Εκτέλεσαν αρχικά 10 σερβίς από πάνω, και, αφού ενημερώθηκαν για την επί-δοσή τους, καθόρισαν μόνοι τους γραπτά και προ-φορικά ένα προσωπικό στόχο βελτίωσης της αρχι-κής τους επίδοσης και εκτέλεσαν ξανά 10 σερβίς από πάνω. Την δεύτερη μέρα προσήλθαν τα άτομα της ομάδας ελέγχου, τα οποία, αφού εκτέλεσαν και αυτά 10 σερβίς από πάνω, ενημερώθηκαν για την επίδοσή τους και εκτέλεσαν ξανά 10 σερβίς, χωρίς όμως να θέσουν συγκεκριμένο στόχο βελτίωσης.

Πριν την έναρξη της δοκιμασίας, ο υπεύθυνος του σχεδιασμού και εφαρμογής της μελέτης αφού ενημέρωνε τους συμμετέχοντες για τη διαδικασία, τους έδειχνε τις ζώνες του γηπέδου και τόνιζε το βαθμό που αντιστοιχούσε σε κάθε ζώνη. Κατόπιν οι συμμετέχοντες, μετά την εκτέλεση τριών δοκι-μαστικών προσπαθειών, ξεκινούσαν τη δοκιμασία. Λήφθηκε μέριμνα ώστε το ύψος του φιλέ να αντα-ποκρίνεται στους επίσημους κανονισμούς τόσο στους άνδρες όσο και στις γυναίκες.

Αποτελέσματα

Η ανάλυση των αποτελεσμάτων έγινε με το στατιστικό πακέτο SPSS for Windows 12.0. Χρησι-μοποιήθηκαν οι εξής αναλύσεις: η περιγραφική

ανάλυση (descriptive analysis) για να υπολογι-στούν οι μέσοι όροι και οι τυπικές αποκλίσεις των δύο ομάδων στην πρώτη και τη δεύτερη μέτρηση, η σύγκριση των μέσων τιμών για δυο ανεξάρτητα δείγματα (independent samples t-test) ώστε να ελεγχθεί η ομοιογένεια του δείγματος ως προς την αρχική τους επίδοση (Πίνακας 1), και η ανάλυση διακύμανσης για επαναλαμβανόμενες μετρήσεις ως προς δύο παράγοντες εκ των οποίων ο ένας μό-νο είναι εξαρτημένος (Repeated Two-Way, 2X2) για να υπολογιστούν οι διαφορές της πειραματι-κής και της ομάδας ελέγχου από την πρώτη στη δεύτερη μέτρηση.

Πίνακας 1. Μέσοι όροι και τυπικές αποκλίσεις της πει-ραματικής ομάδας και της ομάδας ελέγχου στην πρώτη και δεύτερη μέτρηση (στατιστικά σημαντικές διαφορές για την Π.Ο στη 2η μέτρηση)

Πρώτη Μέτρηση Δεύτερη Μέτρηση

M SD M SD Πειραματική Ομάδα 20.58 7.22 28.13** 8.20

Ομάδα Ελέγχου 20.78 8.72 19.52 7.29

**p<.001

Όπως διαπιστώθηκε από τον έλεγχο ομοιογέ-νειας, οι δύο ομάδες δεν παρουσίαζαν διαφορές στην αρχική τους επίδοση (t1,78=-.11, p > .05). Από την ανάλυση διακύμανσης για επαναλαμβανόμε-νες μετρήσεις ως προς δύο παράγοντες εκ των ο-ποίων ο ένας μόνο είναι εξαρτημένος (Repeated Two-Way, 2X2), φάνηκε ότι υπήρχε σημαντική αλ-ληλεπίδραση (F1,78=63.60, p<.001), μεταξύ των δύο παραγόντων Χρονική στιγμή μέτρησης (αρχική, τελική) και Ομάδα (πειραματική, ελέγχου). Ανα-λύοντας την αλληλεπίδραση, φάνηκε ότι υπήρχε στατιστικά σημαντική κύρια επίδραση του παρά-γοντα Χρονική στιγμή μέτρησης μόνο στην πειρα-ματική ομάδα (F1,78=93.63, p<.001), ενώ δεν είχε στατιστικά σημαντική κύρια επίδραση στην ομάδα ελέγχου (F1,78=2.57, p>.05). Αυτό σημαίνει ότι στην ομάδα ελέγχου που εκτέλεσε σερβίς χωρίς να κα-θορίσει συγκεκριμένο στόχο, δεν υπάρχουν στατι-στικά σημαντικές διαφορές μεταξύ των μέσων ό-ρων της πρώτης (Μ=20.78, SD=8.72) και της δεύτε-ρης μέτρησης (M=19.52, SD=7.29). Αντίθετα, στην πειραματική ομάδα που έθεσε συγκεκριμένους, προσωπικούς στόχους, σημειώθηκαν στατιστικά σημαντικές υψηλότερες επιδόσεις μεταξύ της αρχι-κής (M=20.58, SD=7.22) και της δεύτερης μέτρησης (M=28.13, SD=8.20) στο σερβίς, μετά δηλαδή των καθορισμό στόχων (Cohens’ d=.98, Σχήμα 1).

Χ. Κρομμύδας, κ. ά. / Αναζητήσεις στη Φ.Α. & τον Αθλητισμό, 6 (2008), 124 - 130

128

Ομάδα ΕλέγχουΠειραματική Ομάδα

30

25

20

15

10

5

0

20

28

2121

Επίδοση 2Eπίδοση 1

Σχήμα 1. Μέσοι όροι της πειραματικής ομάδας και της ομάδας ελέγχου στην απόδοσή τους στο σέρβις κατά την πρώτη

και δεύτερη μέτρηση.

Συμπεράσματα-Συζήτηση

Η μελέτη αφορούσε κυρίως την διερεύνηση της επίδρασης του καθορισμού συγκεκριμένων προσωπι-κών στόχων, οι οποίοι τέθηκαν μετά από τη γνώση του πρώτου αποτελέσματος, στην προσπάθεια βελ-τίωσης της επίδοσης των συμμετεχόντων. Σκοπός της παρούσας έρευνας ήταν να εξετάσει την επίδραση των προσωπικών στόχων στην απόδοση φοιτητών και φοιτητριών του ΤΕΦΑΑ Θεσσαλίας κατά την εκτέλεση του σερβίς στο άθλημα της πετοσφαίρισης.

Οι δύο ομάδες (πειραματική και ελέγχου), ξεκί-νησαν την πειραματική διαδικασία έχοντας στην αρχική μέτρηση τον ίδιο μέσο όρο επίδοσης στα 10 σερβίς. Η ανάλυση των αποτελεσμάτων έδειξε ότι η ομάδα ελέγχου, που εκτέλεσε σερβίς χωρίς να καθο-ρίσει συγκεκριμένο στόχο, δεν βελτίωσε σημαντικά την επίδοσή της στη δεύτερη μέτρηση. Αντίθετα, η πειραματική ομάδα που έθεσε συγκεκριμένους, προ-σωπικούς στόχους, βελτίωσε σημαντικά την επίδοσή της στο σερβίς στη δεύτερη μέτρηση, μετά δηλαδή των καθορισμό στόχων. Το σημαντικό σημείο όμως ήταν ότι οι συμμετέχοντες στην πειραματική ομάδα, παρόλο που δεν είχαν μεγάλη εμπειρία στο άθλημα με συνέπεια την όχι τόσο καλή τεχνική στην εκτέλεση του σερβίς, έδειξαν μεγάλο ενδιαφέρον και προσήλω-ση σε αυτό που έκαναν καταβάλλοντας σημαντική προσπάθεια στο να πετύχουν τον στόχο που έθεσαν.

Τα παραπάνω αποτελέσματα συμφωνούν με ένα μεγάλο αριθμό ερευνών οι οποίες υποστηρίζουν ότι η σωστή χρήση της θεωρίας των στόχων οδηγεί σε βελ-τίωση της αθλητικής απόδοσης (Anshel et al., 1992; Boyce et al., 2001; Γαβριηλίδης, 2002; Lerner & Locke,

1995; Mellalieu et al., 2006; Theodorakis, 1995; 1996). Υπάρχουν βέβαια και μελέτες οι οποίες δεν συμφω-νούν με τα αποτελέσματα της παρούσας έρευνας (Boyce & Bingham, 1997; Boyce & Wayda, 1994; Corrêa, de Souza Júnior, & Santos, 2006; Miller & Mc Auley, 1987; Weinberg et al., 1985). Τα αρνητι-κά συμπεράσματα ερευνών, που αφορούν τον κα-θορισμό στόχων ή τον συνδυασμό στόχων και δέ-σμευσης, σύμφωνα με τους ερευνητές, οφείλονται στη διαφορετική μεθοδολογική προσέγγιση του θέματος. Συμπερασματικά, τα αποτελέσματα της έρευνας αυτής είναι ενθαρρυντικά γιατί τονίζουν την αναγκαιότητα εφαρμογής της θεωρίας των στόχων στο άθλημα της πετοσφαίρισης για την εκμάθηση και τελειοποίηση δεξιοτήτων, όπως το σερβίς, το μπλοκ, το καρφί.

Η θεωρία των στόχων επηρέασε σημαντικά την απόδοση των φοιτητών και φοιτητριών κατά την εκτέλεση του σερβίς στο άθλημα της πετοσφαίρισης. Είναι πιθανό όμως, η αποτελεσματικότητα αυτή των στόχων για τη βελτίωση της απόδοσης να ελατ-τώνεται και να αδυνατεί να συμβάλλει στη βελτίω-ση της ευστοχίας στα σερβίς όταν δεν εφαρμόζεται πρόγραμμα προπόνησης μεταξύ των προσπαθειών. Σύμφωνα με τους Δέρρη και Θεοδωράκη (1997), η απόδοση είναι πιθανόν να παρουσιάσει σημαντική βελτίωση εάν ο καθορισμός στόχων συμπεριληφθεί σε ένα διαρκές πρόγραμμα εξάσκησης. Για την υ-λοποίηση αυτού του σκοπού, οι Δέρρη και Θεοδω-ράκης (1997) προτείνουν βήματα όπως εντοπισμό των αδυναμιών και των δυνατοτήτων του αθλητή, στρατηγικές επίτευξης των στόχων, δέσμευση για την επίτευξη των στόχων, καταγραφή και τελική

Χ. Κρομμύδας, κ. ά. / Αναζητήσεις στη Φ.Α. & τον Αθλητισμό, 6 (2008), 124 - 130

129

αξιολόγηση της απόδοσης. Κατά την εφαρμογή του προγράμματος πρέπει να δοθεί επίσης ιδιαίτερη προσοχή στα χαρακτηριστικά στοιχεία των στόχων, στις ατομικές διαφορές των αθλητών, στη δυνατό-τητα αναπροσαρμογής των στόχων όταν τα παιδιά αδυνατούν να τους πετύχουν, στην παροχή ανα-τροφοδότησης και στον καθορισμό χρονικών πε-ριορισμών για την επίτευξη τους (το πώς αναφέρε-ται από τους Δέρρη και Θεοδωράκη, 1997).

Το γεγονός ότι το δείγμα αποτελούνταν από φοι-τητές και φοιτήτριες, οι οποίοι είχαν μικρή εμπει-ρία στο άθλημα της πετοσφαίρισης (4 ως 12 μήνες) και η μη αξιολόγηση των παραγόντων, που επη-

ρεάζουν την απόδοση και τον καθορισμό στόχων, όπως είναι η δέσμευση (Hollenbeck & Klein, 1987), η προσωπική ικανοποίηση και η αυτοαποτελεσμα-τικότητα (Bandura, 1986), αποτελούν σημαντικούς περιορισμούς της παρούσας έρευνας. Οι επόμενοι ερευνητές που θα προσπαθήσουν να αξιολογήσουν την επίδραση του καθορισμού στόχων στο άθλημα της πετοσφαίρισης, θα πρέπει: 1) να έχουν δείγμα, το οποίο θα αποτελείται από έμπειρους αθλητές και αθλήτριες πετοσφαίρισης και 2) να αξιολογή-σουν τους τρεις παράγοντες που επηρεάζουν τον καθορισμό στόχων και την απόδοση (δέσμευση, αυτοαποτελεσματικότητα, προσωπική ικανοποίηση).

Βιβλιογραφία

Anshel, M.H., Weinberg, R.S., & Jackson, A. (1992). The effect of goal difficulty and task complex-ity on intrinsic motivation and motor perform-ance. Journal of Sport Behavior, 15, 159-176.

Bandura, A. (1986). Social foundations of thought and action. Englewood Cliffs, NJ: Prentice Hall.

Bar-Eli, M., Tenenbaum, G., Pie, J., Btesh, Y., & Almog, A. (1997). Effect of goal difficulty, goal specificity and duration of practice time inter-vals on muscular endurance performance. Journal of Sports Sciences, 15, 125-135.

Boyce, B.A. (1992a). Effects of goal specifity and goal difficulty upon skill acquisition of a selected shooting task. Perceptual and Motor Skills, 70, 1031-1039.

Boyce, B.A. (1992b). The effects of goal proximity on skill acquisition and retention of a shooting task in a field-based setting. Journal of Sport and Exercise Psychology, 14, 298-308.

Boyce, B.A., & Bingham, S.M. (1997). The effects of self-efficacy and goal setting on bowling per-formance. Journal of Teaching in Physical Educa-tion, 16, 312-323.

Boyce, B.A., Johnston, T., Wayda, V.K., Bunker, L.K., & Elliot, J. (2001). The effect of three types of goal setting conditions on tennis perform-

ance: a field based study. Journal of Teaching in Physical Education, 20, 188-200.

Boyce, B.A., & Wayda, V.K. (1994). The effects of assigned and self-set goals on task perform-ance. Journal of Sport and Exercise Psychology, 16, 258-269.

Corrêa, U.C., de Souza Júnior, O.P., & Santos, S. (2006). Goal setting in acquisition of a volley-ball skill late in motor learning. Perceptual and Motor Skills. 103(1), 273-278.

Γαβριηλίδης, Α. (2002). Η επίδραση του αυτοπροσδιο-ριζόμενου καθορισμού στόχων στην αυτοαποτε-λεσματικότητα και την απόδοση των καλαθο-σφαιριστών. Αθλητική Ψυχολογία, 13, 71-89.

Δέρρη, Β., & Θεοδωράκης, Γ. (1997). Η επίδραση της δέσμευσης σε ατομικούς ή ομαδικούς στό-χους κατά την εκτέλεση ελευθέρων βολών στο μπάσκετ. Άθληση και Κοινωνία. Περιοδικό Αθλη-τικής Επιστήμης, 16, 55-63.

Fairall, D.G., & Rodgers, W.M. (1997). The effects of goal-setting methods on goal attributes in athletes: A field experiment. Journal of Sport & Exercise Psychology, 19, 1-16.

Frierman, S.H., Weinberg, R.S., & Jackson, A. (1990). The relationship between goal prox-imity and specificity in bowling: A field ex-

Σημασία για τον Αγωνιστικό Αθλητισμό

Η παρούσα έρευνα μπορεί να αποτελέσει ένα χρήσιμο εργαλείο για τους προπονητές της πετοσφαί-ρισης, προκειμένου οι αθλητές και οι αθλήτριες της πετοσφαίρισης να επιτυγχάνουν καλύτερη απόδοση, μέσω του αυτοκαθορισμού στόχων. Οι αθλητές μέσω του καθορισμού των στόχων, πιθανολογείται ότι θα δραστηριοποιούνται πολύ περισσότερο, θα έχουν προσωπικό ενδιαφέρον και θα αναπτύσσεται έμμεσα η υπευθυνότητά τους στην κάθε προπόνηση. Ο καθορισμός στόχων δεν αποτελεί φυσικά τη μαγική συντα-γή για τη βελτίωση της απόδοσης. Όταν όμως συνδυαστεί με συστηματική προπόνηση και διαρκή αξιο-λόγηση παρέχεται η ευκαιρία και το κίνητρο στους αθλητές και τις αθλήτριες να μεγιστοποιήσουν την απόδοσή τους. Παράλληλα, η χρήση της θεωρίας θα βοηθήσει τους αθλητές να θέσουν στόχους, για πα-ράδειγμα, στα μαθήματα του σχολείου, του πανεπιστήμιου, ή για τη επαγγελματική και προσωπική τους ζωή. Ο καθορισμός στόχων βοηθάει τα άτομα να αποκτήσουν την αίσθηση του προσωπικού ελέγχου, της ατομικής ευθύνης, της συγκέντρωσης στην αξία της προσπάθειας, ενώ ταυτόχρονα αυξάνουν και την αυ-τοπεποίθηση σύμφωνα και με τους Θεοδωράκη, Γούδα και Παπαϊωάννου (2000).

Χ. Κρομμύδας, κ. ά. / Αναζητήσεις στη Φ.Α. & τον Αθλητισμό, 6 (2008), 124 - 130

Υπεύθυνος έκδοσης: Ελληνική Ακαδημία Φυσικής Αγωγής, Υπεύθυνος συντακτικής επιτροπής: Γιάννης Θεοδωράκης Συντάκτες: Αγγελούσης Νίκος, Κουρτέσης Θωμάς, Μέλη της συντακτικής επιτροπής: Αλμπανίδης Ευάγγελος, Βλαχόπουλος Συμεών, Γούδας Μάριος, Δέρρη Βασιλική, Διγγελίδης Νίκος, Ζαχοπούλου Έρη, Κιουμουρτζόγλου Ευθύμης, Μουντάκης Κώστας, Παπαϊωάννου Αθανάσιος, Σακελαρίου Κίμων, Τζέτζης Γιώργος, Τσαγγαρίδου Νίκη, Χατζηγεωργιάδης Αντώνης, Χρόνη Στυλιανή. Διαχείριση και επιμέλεια έκδοσης: Ζήση Βασιλική Στοιχειοθεσία: Ζουρμπάνος Νίκος

130

periment. The Sport Psychologist, 4, 145-154. Giannini, J., Weinberg, R., & Jackson, A. (1988).

The effects of mastery, competitive and coop-erative goals on the performance of simple and complex basketball skills. Journal of Sport & Ex-ercise Psychology, 10, 408-417.

Hall, H.K., & Byrne, A.T.J. (1988). Goal setting in sport: Claryfing recent anomalies. Journal of Sport and Exercise Psychology, 10, 184-198.

Hollenbeck, J., & Klein, H. (1987). Goal commit-ment and the goal setting process: Problems, prospects and proposals for future research. Journal of Applied Psychology, 72, 212-220.

Hollenbeck, J., Williams, C., & Klein, H. (1989). An empirical examination of the antecedents of commitment to difficult goals. Journal of Ap-plied Psychology, 74, 18-23.

Johnston, S.R., Ostrow, A.C., Perna, F.M., & Etzel, E.F. (1997). The effects of group individual goal setting on bowling performance. The Sport Psychologist, 11, 190-200.

Jones, G., & Cale, A. (1997). Goal difficulty, anxiety and performance. Ergonomics, 40(3), 319-333.

Lerner, B.S., & Locke, E.A. (1995). The effects of goal setting, self-efficacy, competition and per-sonal traits on the performance of an endur-ance task. International Journal of Sport Psychol-ogy, 17, 138-152.

Locke, E., & Latham, G. (1985). The application of goal setting to sports performance. Journal of Sport Psychology, 7, 205-222.

Locke, E., & Latham, G. (1990). A theory of goal set-ting and task performance. Englewood Cliffs, NJ: Prentice Hall.

Locke, E., Shaw, K., Saari, L., & Latham, G. (1981). Goal setting and task performance: 1969-1980. Psychological bulletin, 90, 125-152.

Miller, J., & Mc Auley, G. (1987). Effects of goal setting training program on basketball free throw self-efficacy and performance. The Sport Psychologist, 1, 103-113.

Malliou, P., Beneka, A., Giannekopoulos, K., Agge-lousis, N., & Theodorakis, Y. (1998). Goal setting: an efficient way to maximise isokinetic perform-ance. Isokinetics and Exercise Science, 7(1), 11-17.

Martens, R. (1987). Coaches guide to sport psychology. Champaign, IL: Human Kinetics. Μετάφραση στα ελληνικά: Θεοδωράκης, Γ. & Γούδας, Μ. (1993). Προπονητής και Αθλητική Ψυχολογία. Θεσσαλονίκη: SALTO.

Russel, N., & Lange, E. (1940). Achievement tests in volleyball for high school girls. Research Quarterly, 11(4), 33.

Smith, M., & Lee, C. (1992). Goal setting and perform-ance in a novel coordination task: Mediating mechanisms. Journal of Sport & Exercise Psycho-logy, 14, 169-176.

Mellalieu, S.D., Hanton, S., & O’Brien, M. (2006). The effects of goal setting on rugby performance. Journal of Applied Behavior Analysis, 39(2), 257–261.

Tenenbaum, G., Pinchas, S., Elbaz, G., Bar-Eli, M., & Weinberg, R.S. (1991). Effect of goal proximity and goal specificity on muscular endurance performance: A replication and extension. Journal of Sport and Exercise Psychology, 13, 174-187.

Theodorakis, Y. (1995). Effects of self-efficacy, sat-isfaction and personal goals on swimming per-formance. The Sport Psychologist, 9, 245-253.

Theodorakis, Y. (1996). The influence of goals, commitment, self-efficacy and self-satisfaction on motor performance. Journal of Applied Sport Psychology, 8, 171-182.

Theodorakis, Y., Malliou, P., Papaioannou, A., Beneka, A., & Filactakidou, A. (1996). The effect of per-sonal goals, self-efficacy and self-satisfaction on injury rehabilitation. Journal of Sport Reha-bilitation, 5, 173-183.

Θεοδωράκης, Γ., Γούδας, Μ., & Παπαϊωάννου, Α. (2000). Η ψυχολογία της υπεροχής στον αθλητισμό. Θεσσαλονίκη: Εκδόσεις Χριστοδουλίδη.

Θεοδωράκης, Γ., Μπαγιάτης, Κ., Μάντης, Κ., & Πα-πακωνσταντίνου, Β. (1992). Εφαρμοσμένη αθλη-τική ψυχολογία: η θεωρία του καθορισμού στό-χων στη βελτίωση της απόδοσης στο τένις. Άθληση και Κοινωνία. Περιοδικό Αθλητικής Επιστήμης, 5, 5-13.

Weinberg, R.S., Bruya, L.D., & Jackson, A. (1985). The effects of goal proximity and goal specific-ity on endurance performance. Journal of Sports Sciences, 15, 125-135.

Weinberg, R.S., Bruya, L.D., Jackson, A., & Garland, H. (1986). Goal difficulty and endurance perform-ance: A challenge to the goal attainability assump-tion. Journal of Sport and Behavior, 10, 82-92.

Weinberg, R.S., Bruya, L.D., Longino, J., & Jackson, A. (1988). Effect of goal proximity and specificity on endurance performance of primary-grade children. Journal of Sport and Exercise Psychology, 10, 81-91.

Weinberg, R.S., Garland, H., Bruya, L., & Jackson, A. (1990). Effect of goal difficulty and positive reinforcement on endurance performance. Journal of Sport and Exercise Psychology, 12, 144-156.

Weinberg, R., Fowler, C., Jackson, A., Bagnall, J., & Bruya, L. (1991). Effect of goal difficulty on motor performance: a replication across tasks and subjects. Journal of Sport and Exercise Psychology, 13, 160-173.