teliki maketa thadaios:Layout 1 2/8/13 5:56 PM Page 2μίας του δεν θα μπορούσε...

teliki maketa thadaios:Layout 1 2/8/13 5:56 PM Page 2

Οι λογισμοί καθορίζουν τη ζωή μας


OI ΛΟΓΙΣΜΟΙΚΑΘΟΡΙΖΟΥΝΤΗ ΖΩΗ ΜΑΣ

Βίος και διδαχέςτου γέροντα Θαδδαίου της Βιτόβνιτσα

Mετάφραση-επιμέλεια έκδοσηςΒασίλης Αργυριάδης


© ἘκδόσειςΚολοκοτρώνη 49, Ἀθήνα 105 60Τηλ.: 210 3226343 - Fax: 210 3221238e-mail: [email protected]/enploeditions.gr

Α´ ἔκδοση: Oκτώβριος 2012

ISBN: 978-960-9550-16-1


ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

Μέρος πρώτο: Βίος γέροντα Θαδδαίου

Παιδικά και νεανικά χρόνια ........................................................................................11Η μοναστική κλήση...............................................................................................................16Μονή Μίλκοβο: Στον παράδεισο της πρώτης χάριτος...........................19Κουρά και χειροτονία ........................................................................................................31Δύο συλλήψεις και θαυμαστή εμφάνιση αγγέλου.....................................33Παρηγοριά μέσα απ’ τα λόγια των Αγίων Πατέρων..............................44Όταν προσευχόμαστε για κάποιονπαίρνουμε πάνω μας τον πόνο του .......................................................................46«Όχι εγώ, αλλά ο Κύριος»............................................................................................53«Ας γίνουμε υιοί φωτός!» .............................................................................................60Μια σιωπηλή μαρτυρία του σιωπηλού Σωτήρα.........................................63

Μέρος δεύτερο: Διδαχές του γέροντα Θαδδαίου

Περί λογισμών..........................................................................................................................69Περί οικογενειακής ζωής .................................................................................................87Περί ταπεινώσεως ..............................................................................................................107Περί υπηρεσίας προς τον Θεό και τον συνάνθρωπο.............................113Περί μοναχισμού..................................................................................................................127Περί μετανοίας......................................................................................................................131Περί προσευχής.....................................................................................................................137Περί αγάπης ............................................................................................................................157


Περί του πεπτωκότος κόσμου.................................................................................163Περί του πνευματικού αγώνα ..................................................................................179Περί πίστεως...........................................................................................................................199Περί της εσώτερης ειρήνης..........................................................................................207Περί του πνευματικού κόσμου................................................................................217Λόγος στην Κοίμηση της Υπεραγίας Θεοτόκου .......................................223Η μετάνοια είναι μια αλλαγή βίου......................................................................235Ανθολόγιο λογίων του γέροντα Θαδδαίου....................................................251


Μέρος ΠρώτοBίος γέροντα Θαδδαίου


ΠΠααιιδδιικκάά κκααιι ννεεααννιικκάά χχρρόόννιιαα

Ογέρων Θαδδαίος (Στρμπούλοβιτς) γεννήθηκεστις 6 Οκτωβρίου (19 Οκτωβρίου, με το παλιό

ημερολόγιο) του 1914, την ημέρα της εορτής τού Απο-στόλου Θωμά, προς τιμήν του οποίου έλαβε το όνομαΤόμισλαβ. Γεννήθηκε δύο μήνες πρόωρα, σε μια εμπο-ροπανήγυρη, από αγρότες γονείς, κατοίκους του χωρι-ού Βιτόβνιτσα, κοντά στην πόλη Πέτροβατς, στονποταμό Μλάβα. Βαπτίστηκε αμέσως μετά την γέννη-σή του, γιατί οι γονείς του φοβήθηκαν ότι το πρόωραγεννημένο μωρό τους δεν θα ζούσε, καθώς μάλισταδεν έβλεπαν σε αυτό κάποια σημεία ζωής. Το μωρόάνοιξε τα μάτια του μόνο μετά τη βάπτισή του. Ωςπαιδί, ήταν αδύναμο και φιλάσθενο. Αργότερα, ότανήταν μοναχός, κάποιες φορές αστειευόταν ταπεινάλέγοντας, «Τι καλό εξάλλου να προκύψει από μένα,αφού γεννήθηκα σε εμποροπανήγυρη!».

��


Λίγες ήταν οι στιγμές χαράς των παιδικών χρόνωντού Τόμισλαβ˙ το παιδί μεγάλωνε σε μια φτωχικήοικογένεια κατά τη διάρκεια του Πρώτου Παγκοσμί-ου Πολέμου και των μεταπολεμικών χρόνων. Η μητέ-ρα του πέθανε όταν ήταν ακόμα μικρό παιδί. Αντί γιατα ήσυχα και απαλά μητρικά λόγια, κυριαρχούσε στοσπίτι η διαπεραστική φωνή μιας μητριάς, και μετάακόμα μίας. Για να ξεφύγει απ’ τη σκληρότητα τηςκαθημερινής ζωής —στην οποία το εύθραυστο αγόριμε την εξαιρετικά ευαίσθητη ψυχή έβλεπε πολύπόνο— ο Τόμισλαβ βρήκε καταφύγιο στον δικό τουκόσμο των σκέψεων και των στοχασμών. Όπως διη-γιόταν αργότερα, εγκατέλειψε το σπίτι του αρκετέςφορές, με ένα ξεροκόμματο μόνο στην τσέπη του. Δενέμοιαζε με τα άλλα παιδιά ούτε στο ανάστημα ούτεστη σωματική διάπλαση, ούτε στον χαρακτήρα. Ναποιος ήταν ο σταυρός του: ήταν διαφορετικός, ακόμακαι στο ζήτημα της διατροφής. Εξ όσων μπορούσε ναθυμηθεί, δεν μπορούσε να φάει τίποτα που να περιέ-χει λαρδί· ούτε αυγά μπορούσε να φάει, ούτε να πιείγάλα. Κρέας δεν μπορούσε ούτε να δοκιμάσει. Γι’αυτό, τον κατσάδιαζαν συχνά και τον ανάγκαζαν ναφάει, αλλά ο οργανισμός του αδυνατούσε να δεχθείοποιαδήποτε τροφή ζωικής προέλευσης. Έως ταδεκαέξι του χρόνια, τρεφόταν κατά κύριο λόγο μεψωμί, κρεμμύδια και αγγούρια. Γεννήθηκε σ’ αυτότον κόσμο σαν σε γη ξένη — απ’ τα πρώτα του παι-δικά χρόνια, ζωή νηστείας και εγκράτειας. Μεγάλωσεως παιδί-ασκητής και αναχώρησε από τούτη τη ζωήγια τη βασιλεία των ουρανών ως γέρων-ασκητής.

Συχνά τον μάλωναν και τον κορόιδευαν, θεωρών-


��


τας τον ανίκανο για δουλειά και γενικά άχρηστο, κιέτσι ο Τόμισλαβ δεν μπορούσε να βρει παρηγοριά σ’αυτό τον κόσμο. «Δεν είσαι καλός σε τίποτα. Κοίτατον Μλάντεν [ένα γειτονόπουλο, ίδιας ηλικίας με τονΤόμισλαβ]. Αυτό είναι παιδί — βοηθά τον πατέρα του,σε όλα! Ενώ εσύ μονάχα κάθεσαι εκεί πέρα και τρωςτσάμπα το ψωμί σου!». Αυτά τα λόγια πλήγωναν τονΤόμισλαβ τόσο πολύ, που κατέφευγε στους αγρούς.Εκεί, κάτω απ’ τα δέντρα, στο φρέσκο γρασίδι, ολο-μόναχος στον κόσμο, προσευχόταν για παρηγοριά καιικέτευε τον Κύριο να τον κάνει κι εκείνο χρήσιμο σεκάτι. Τον καταπίεζε διαρκώς η φοβία ότι οι κηδεμό-νες του δεν θα έμεναν ικανοποιημένοι μαζί του.(Αυτός ο φόβος τον βασάνιζε επίσης και κατά τα πρώ-τα χρόνια της μοναχικής του ζωής).

Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι την ψυχή του μικρούαγοριού βάραινε επίσης η θλίψη για το ότι ο πατέραςτου, ένας ήσυχος και αγαθός άνθρωπος, αδυνατούσενα τον προστατεύσει και να του φερθεί όπως θα ήθε-λε εκείνος. Ήταν ένα παιδί διψασμένο για πατρικήαγάπη. «Απογοητεύτηκα γιατί ο πατέρας μου ξανα-παντρεύτηκε μετά τον θάνατο της μητέρας μου καιαπέκτησε δύο παιδιά από την δεύτερη γυναίκα του.Απογοητεύτηκα ακόμα περισσότερο όταν παντρεύτη-κε για τρίτη φορά γιατί πέθανε και η δεύτερη γυναί-κα του. Ο καημένος, ο μόνος λόγος που ξαναπαν-τρεύτηκε ήταν για να έχει μια γυναίκα που θα φρον-τίσει το σπίτι και τα παιδιά. Εξαιτίας αυτού τουπολέμου που διεξήγα νοερώς κατά του πατέρα μου,άργησα πάρα πολύ να αναπτυχθώ πνευματικά».

Ο Θεός άρχισε να αποκαλύπτει σε πολύ νεαρή ηλι-

Βίος γέροντα Θαδδαίου

��


κία στον Τόμισλαβ το μυστήριο των λογισμών και τηςνηπτικής ζωής: την συγκέντρωση της σκέψης, και τοναγώνα κατά των περισπασμών του νου. «Απ’ τηνπαιδική ακόμα ηλικία μου, σκεφτόμουν πολύ το κάθετι. Από μικρό παιδί, έδινα ιδιαίτερη προσοχή στουςλογισμούς μου. Τώρα που είμαι γέρος, βλέπω ότι δενέχω φτάσει στον βαθμό κατανόησης των λογισμώνπου είχα όταν ήμουν παιδί — γιατί ο Κύριος φωτίζειτα παιδιά. Ήμουν πολύ μικρός και δεν είχα ακόμαξεκινήσει το σχολείο όταν παρατήρησα ότι οι λογισμοίμου περιπλανιόνταν την ώρα που έπαιζα με τα άλλαπαιδιά. “Αυτό δεν είναι καλό”, σκεφτόμουν, “πρέπειοι λογισμοί μου να είναι συγκεντρωμένοι στο ‘εδώ’,μόνο σε αυτό που κάνω”. Αλλά ήταν ανώφελο — οιλογισμοί μου εξακολουθούσαν να περιπλανιούνται».

Εκείνο τον καιρό, το αγόρι ένιωσε στην καρδιά τουμια ουράνια αίσθηση ότι δεν ανήκε σε αυτό τον κόσμο,καθώς και μια μυστική επιθυμία να ελευθερωθεί απόέναν κόσμο θλίψης και πόνου, αφιερώνοντας τον εαυ-τό του ολοκληρωτικά στον Θεό, και αναζητώνταςκαταφύγιο στον πράο Κύριο, τον μόνο Παράκλητοόσων υποφέρουν. Ο Ζων Θεός μίλησε απαλά στηνψυχή του, που δεν είχε ποῦ τήν κεφαλήν κλίνῃ (πρβλΜατθ. 8,20). «Όταν κατάλαβα ότι τόσο οι γονείς μου,όσο και η οικογένειά μου, οι φίλοι μου, αλλά και όλοιοι άνθρωποι, δεν μπορούσαν να μου προσφέρουντίποτα άλλο παρά πόνο, προσβολές και πληγές, απο-φάσισα να σταματήσω να ζω για τον κόσμο, και νααφιερώσω στον Κύριο τις λιγοστές μέρες που μουαπόμεναν να ζήσω. Κατάλαβα ότι δεν είχα κανένανστον κόσμο εκτός απ’ τον Θεό».


��


Ταυτόχρονα, ο Θεός φώτισε τον νου του αγοριούνα συνειδητοποιήσει ότι η επίγεια ζωή μας δεν συνί-σταται σε τίποτε άλλο από τη διακονία των άλλων καιότι, στην πραγματικότητα, δεν υπάρχει άλλη ζωή απόαυτή τής διακονίας και της υπομονετικής εγκαρτέρη-σης των θλίψεων και του πόνου. «Συνειδητοποίησα σεπολύ νεαρή ηλικία ότι η ζωή έχει να κάνει με την δια-κονία. Οι γονείς υπηρετούν τα παιδιά τους, τα παιδιάτούς γονείς τους. Τότε ήταν που ήρθε η σκέψη στομυαλό μου: Aπ’ τη στιγμή που ο καθένας βρίσκεταιεδώ για να υπηρετεί κάποιον άλλο, εγώ θέλω να δια-κονήσω τον Θεό, επειδή αυτός είναι πάνω από κάθεάλλον. Βλέπεις πώς ο Θεός καλεί κάποιον, απ’ τιςπρώτες κιόλας μέρες του;».

Παρόλο που με την Πρόνοια του Θεού, η παιδικήτου ηλικία και η νεότητα αποτελούνταν από ημέρεςζωγραφισμένες με χρώματα περισσότερο φθινοπωρι-νά παρά ανοιξιάτικα, ο γέρων Θαδδαίος πάντοτεμιλούσε με απεριόριστη αγάπη τόσο για τη μητέρατου απ’ την οποία, όπως έλεγε, είχε κληρονομήσει μιαψυχική ευαισθησία, όσο και για τον πατέρα του, πουήταν «ένας ήσυχος και πράος άνθρωπος, απίστευτακαλοκάγαθος». Μέχρι το τέλος της ζωής του, ο γέρωνΘαδδαίος έλεγε ότι υπέφερε πολύ διότι είχε προ-σβάλλει τον πατέρα του με τους λογισμούς του, καιδεν θα μπορούσε ποτέ να μετανοήσει αρκετά γι’αυτό. Πάντοτε συμβούλευε τα πνευματικά του παιδιάγια τη σπουδαιότητα της υπακοής προς τους βιολογι-κούς γονείς, τόσο στο επίπεδο των πράξεων όσο καιστο επίπεδο των λογισμών, γιατί οι γονείς μας είναι,μετά τον Κύριο, «ό,τι καλύτερο διαθέτουμε εδώ στη


��


γη». Δίδασκε πάντοτε ότι σκοπός της χριστιανικήςζωής είναι η επιστροφή στην αγκαλιά του ουράνιουΠατέρα, η επιστροφή του ασώτου υιού από τονμακρινό τόπο στη χώρα των ζώντων. «Ολόκληρη τηνζωή μου βασανιζόμουν με λογισμούς σχετικούς με τονσκοπό της ζωής μας — συχνά διερωτόμουν πούπηγαίνουμε. Είχε τάχα να κάνει η ζωή μόνο με τηναπόκτηση υλικού πλούτου, μόνο με το φαγητό και τοποτό; Αυτό ήταν το νόημα της ζωής; Δόξα τω Θεώ,όταν διαβάζουμε τον βίο του αγίου Σεραφείμ τουΣάρωφ, ο ίδιος ο άγιος μας εξηγεί ότι ο σκοπός τηςζωής είναι η επιστροφή στους κόλπους του ουράνιουΠατέρα, έτσι ώστε εμείς, οι άνθρωποι αυτής εδώ τηςγης, να γίνουμε άγγελοι που θα καθοδηγούνται απότο Άγιο Πνεύμα».

Όταν τελείωσε το δημοτικό σχολείο, με άριστη βαθ-μολογία, οι γονείς του τον έστειλαν στο Πέτροβακ γιανα μάθει την τέχνη του ράφτη, βλέποντας πως εξαιτίαςτης εύθραυστης υγείας του και της σωματικής αδυνα-μίας του δεν θα μπορούσε να εργαστεί στη γη. Ολο-κλήρωσε τις εμπορικές σπουδές του στο Πέτροβακ,αλλά δεν επέτυχε στην νέα του δουλειά, και υπέφερεπολύ στα χέρια σκληρών και άκαρδων ανθρώπων.

ΗΗ μμοονναασσττιικκήή κκλλήήσσηη

Το 1932, ο δεκαοκτάχρονος Τόμισλαβ ήταν ολότε-λα απορροφημένος σε λογισμούς σχετικά με το νόημα


��


της ζωής. Απ’ τα βάθη της καρδιάς του, ανέβηκε οπόθος να γίνει μοναχός. Έγραψε ένα γράμμα στηναδελφότητα της Μονής Γκορνγιάκ, ικετεύοντας να τονδεχθούν ως δόκιμο. Η πρόνοια του Θεού τον έκανε νααναμένει έξι μήνες για την απάντηση. Αυτό που συνέ-βη στο μεσοδιάστημα επηρέασε αποφασιστικά τομέλλον του. Ενώ περίμενε απάντηση από το μονα-στήρι, ο Τόμισλαβ αρρώστησε βαριά με μια πνευμο-νολογική πάθηση και χρειάστηκε να μεταφερθεί στοΒελιγράδι για θεραπεία. Παρέμεινε σαράντα επτάημέρες στο νοσοκομείο. Εξαιτίας της ασθενικής υγεί-ας του και της αδύναμης κράσης του, η κατάστασήτου δεν βελτιωνόταν.

«Έγινε ιατρικό συμβούλιο για να αποφασιστεί ηπεραιτέρω θεραπεία μου. Μετά από κάποιας ώραςσυζήτηση, αποφασίστηκε η χορήγηση μιας πολύ περί-πλοκης και οδυνηρής θεραπείας: πνευμοθώραξ. Ήτανμια δύσκολη και βασανιστική διαδικασία εισαγωγήςοξυγόνου και φαρμάκων στους πνεύμονές μου. Είχαακούσει από άλλους ασθενείς ότι αυτή η θεραπείαήταν πολύ επώδυνη και εξαντλητική και πως, ακόμακαι σωματικά δυνατότεροι ασθενείς, αγωνίζονταν να τηφέρουν σε πέρας, και έτσι είπα στους γιατρούς: “Εάνέχετε να μου προτείνετε κάποια άλλη θεραπεία, έχεικαλώς. Εάν όχι, δεν είμαι διατεθειμένος να υποστώαυτό που προτείνετε”. Οι γιατροί θύμωσαν πολύ. “Ποι-ος είσαι εσύ που μας διδάσκεις πώς να γιατρεύουμετον κόσμο;” είπαν. “Θα είσαι εδώ αύριο, στο τμήμαφυματίωσης, για να ξεκινήσεις τη θεραπεία σου!”.

“Καλά”, σκέφτηκα, “θα με περιμένετε πολλή ώρααύριο!”. Τους ρώτησα πόσον καιρό θα ζούσα εάν δεν


��


έκανα τη θεραπεία που μου πρότειναν. Μια γιατρόςμού είπε, “εάν συμφωνήσεις να κάνεις τη θεραπεία,ίσως γιατρευτείς απ’ την αρρώστια σου, αλλά εάν όχι,σίγουρα δεν θα ζήσεις περισσότερο από πέντε χρό-νια”. Και σκέφτηκα, “δηλαδή, δεν είναι καν βέβαιοιγια το αποτέλεσμα της θεραπείας!” Αποδέχτηκα τηνκατάστασή μου και αποφάσισα να περάσω τα ενα-πομείναντα πέντε χρόνια της ζωής μου υπηρετώνταςτον Θεό. Ωστόσο, ανέκυψε νέο πρόβλημα: οι γονείςμου δεν συμφώνησαν με την απόφασή μου.

Δεν υπήρχαν, όμως περιθώρια για να συμβιβαστώμε την αντίρρηση των γονέων μου, και έτσι πήγα στηνΜονή Γκορνγιάκ, παρά τη θέλησή τους. Έφτασα εκείαργά το απόγευμα, ακριβώς την ώρα που ο ηγούμε-νος (π. Σεραφείμ) έβγαινε από την εκκλησία μετά τονΕσπερινό. Με δέχθηκε με καλοσύνη. Του μίλησα γιατην απόφασή μου να αφιερώσω τη ζωή μου στον Θεόκαι του εξήγησα το πώς κατανοούσα τη μοναστικήζωή. Ένας Ρώσος μοναχός κάθισε μαζί μας. Δεν μπο-ρώ να θυμηθώ ακριβώς τι είπα στον ηγούμενο. Πριναπό την Λειτουργία, την επόμενη ημέρα, πήρε το μάτιμου τον Ρώσο μοναχό να φέρνει το πρόσφορο, τον οίνοκαι το νερό στην εκκλησία. Μπήκε στο ναό και εγώτον ακολούθησα. Πήγε το πρόσφορο, τον οίνο και τονερό μέσα στο ιερό, και εγώ προσκύνησα τις εικόνες.Όταν βγήκε από το ιερό, μου είπε: “Άκουσα τι συζη-τούσατε με τον ηγούμενο. Άκουσα τις σκέψεις σουπερί μοναχισμού. Δεν θα βρεις πουθενά στη Σερβία τοείδος του μοναχισμού που αναζητείς, παρά μόνοστους Ρώσους μοναχούς της Μονής Μίλκοβο. Η αδελ-φότητα αυτού του μοναστηριού αποτελείται από


��


teliki maketa thadaios:Layout 1 2/8/13 5:56 PM Page 2μίας του δεν θα μπορούσε...

Documents

Transcript of teliki maketa thadaios:Layout 1 2/8/13 5:56 PM Page 2μίας του δεν θα μπορούσε...