maketa PHGES.qxd Layout 1 14/10/15 11:19 π.μ. Page 2 · 2017. 11. 24. · Στην έρημο...

.maketa PHGES.qxd_Layout 1 14/10/15 11:19 π.μ. Page 2

στην έρημο πηγές

maketa PHGES.qxd_Layout 1 14/10/15 11:19 π.μ. Page 3

π. Τζόναθαν Χέμινγκς

στην έρημο πηγέςO ΜΕΓΑΣ ΑΝΤΩΝΙΟΣ ΚΑΙ ΤΟ ΖΩΝΤΑΝΟ ΝΕΡΟ ΤΗΣ ΝΗΨΗΣ

Mετάφραση: Κλειώ Κεχαγιά

Επιμέλεια έκδοσης: Βασίλης Αργυριάδης


Τίτλος πρωτοτύπου: Fountains in the Desert - Saint Anthony the Great© Revd. Fr. Jonathan Hemmings

© (Για την ελληνική έκδοση) ἘκδόσειςΚολοκοτρώνη 49, Ἀθήνα 105 60Τηλ.: 210 3226343 - Fax: 210 3221238e-mail: [email protected]/enploeditions.gr

Α´ ἔκδοση: Οκτώβριος 2015

ISBN: 978-960-9550-64-2


Περιεχόμενα

Πρόλογος στην ελληνική έκδοση:Mια ορθόδοξη ενορία στην Αγγλία –

Ένας αγαθός λευίτης~�9�~

Ευχαριστίες~�16�~

Εισαγωγή στις πηγές~�17�~

Στην έρημο πηγές (1-37)~�27�~


Πρόλογος στην ελληνική έκδοση:Μια ορθόδοξη ενορία στην Αγγλία –

Ένας αγαθός λευίτης

Πριν από πέντε περίπου χρόνια, αποφάσισα ναταξιδέψω στο εξωτερικό, στο Λάνκαστερ της

Αγγλίας, για τη συνέχιση των σπουδών µου. Τότε δενήξερα, ούτε µπορούσα να φανταστώ, τις ευλογίες πουο Κύριος θα µου επιφύλασσε.

Πέρα από τις όµορφες ακαδηµαϊκές αίθουσες, τουςαπλούς και προσιτούς καθηγητές και το οργανωµένοπρόγραµµα σπουδών του Αγγλικού Πανεπιστηµίου,είχα την ευκαιρία να αρχίσω να εκκλησιάζοµαι και νακοινωνώ εν Χριστώ µε τους ενορίτες της τοπικήςΟρθόδοξης εκκλησίας του Λάνκαστερ, του Τιµίου και

~�9�~


Ζωοποιού Σταυρού, που ανήκει στο Πατριαρχείο τηςΑντιοχείας.

Μια ενορία που δεν χαίρει την απόκτηση ενός ναούγια τις λειτουργίες της. Μιας ενορίας που οι πιστοίπρέπει κάθε εβδοµάδα να κάνουν «κράτηση χώρου»στο Πανεπιστήµιο ώστε να µπορούν να λειτουργη-θούν. Μιας ενορίας που οι συνθήκες απαιτούν η ΘείαΛειτουργία να γίνεται συνήθως κάθε Σάββατο, λόγωµη δυνατότητας ευρέσεως χώρου τις Κυριακές. Μιαςενορίας που οι πιστοί πρέπει να βρίσκονται στον χώροτης Θείας Λειτουργίας µια ολόκληρη ώρα πριν απότην έναρξη της, ώστε να µετατρέψουν ένα απλό καιάµορφο δωµάτιο σε ναό για την τέλεση της ακολου-θίας. Αυτή έγινε η ενορία µου και η πνευµατική µουοικογένεια εδώ στην Αγγλία.

Προϋπόθεση των Θείων Λειτουργιών και των υπο-λοίπων εκκλησιαστικών ακολουθιών στην «Αγγλικήµου» ενορία, είναι ότι οι πιστοί θα συµµετέχουν ενερ-γά στα κοινά της Εκκλησίας. Η Ορθόδοξη Εκκλησίαεδώ, είναι το εκκλησίασµα και όχι ο ναός. Οι ενορίτεςθα «στήσουν» τις εικόνες και την Αγία Τράπεζα κάθεφορά πριν από την Θεια Λειτουργία, θα πλησιάσουνντροπαλά το ψαλτήρι για να εκφωνήσουν (ακόµα καιπαράφωνα) τα λόγια του λαού, να εκπροσωπήσουν τοεκκλησίασµα, γιατί πολύ απλά αν δεν το κάνουν, ΘείαΛειτουργία δεν θα γίνει. Αν δεν γονατίσει κάποιος να


~�10�~


ζυµώσει και να φέρει πρόσφορο, ή δεν λάβουµε ταχυ-δροµικά νάµα ή κεριά, τότε αυτά θα µας λείψουν απότην Θεία Λειτουργία και έτσι αυτή, δεν θα τελεστεί.Η συµµετοχή δεν είναι απλά προαιρετική ή αποτέ-λεσµα καλής διάθεσης του πιστού, αλλά απαραίτητηπράξη για την ύπαρξη της ενορίας, και κατ’ επέκτασηαπαραίτητο βίωµα του αυθεντικού Χριστιανού τηςενορίας µας εδώ στην Αγγλία.

Γεννήθηκα Ορθόδοξος Χριστιανός. Είναι κάτι πουσχεδόν όλοι µας στην Ελλάδα το θεωρούµε αυτονόη-το. Γεννιόµαστε και βαφτιζόµαστε Χριστιανοί και τοθεωρούµε δεδοµένο, όπως θεωρούµε δεδοµένη και τηνύπαρξη ναού δίπλα στο σπίτι µας. Σε αυτόν τον ναόδε, ιερείς, αρχιερείς, διάκονοι, ψάλτες υπάρχουν σχε-δόν πάντα. Αν εµείς οι ίδιοι δεν συµβάλλουµε στοψάλσιµο ή αν δεν φέρουµε πρόσφορα, κόλλυβα ήκεριά, ή αν δεν «στήσουµε» τις εικόνες µπροστά απότην Αγία Τράπεζα, όλα αυτά θα υπάρχουν. Εµείς µπο-ρούµε απλά να παραβρεθούµε και όχι να συµµετά-σχουµε, γιατί όλα τα υπόλοιπα στην λειτουργική µαςζωή τα θεωρούµε δεδοµένα και υπό µια έννοια δενσυµβάλλουµε στο να υπάρχουν συνειδητά στην ζωήµας. Μήπως µε τον ίδιο τρόπο δεν συµβάλλουµεσυνειδητά και στο ορθόδοξο αυθεντικό χριστιανικόβίωµά µας;

Ο Κύριος µε ευλόγησε να ζω σε αυτή την ενορία

Στην έρημο πηγές

~�11�~


εδώ στην Αγγλία, όπου ο ιερέας κουβαλάει τα ΆγιαΣκεύη, εικόνες, βιβλία και την υπόλοιπη «εκκλησία»,σε κάθε ακολουθία, μέσα σε τρεις βαλίτσες*. Έναςαυθεντικός Ορθόδοξος Χριστιανός, Άγγλος στην κατα-γωγή, που δεν γεννήθηκε ορθόδοξος. Ένας ιερέας πουαπαρνήθηκε µεγάλες τιµές πριν από περίπου 20 χρό-νια ώστε να επιλέξει µετά από πολλές δοκιµασίες ναασπαστεί την Ορθοδοξία, και γι’ αυτό θέλει κάθεφορά να γιορτάζει την Θεία Λειτουργία. Ένας ιερέαςπου πριν από την Θεία Λειτουργία σηκώνει τα χέριατου στον ουρανό και µε κλειστά µάτια και σταθερήφωνή πίστεως εκφωνεί «It is time for the Lord to act»**.Ο Κύριος µε ευλόγησε να ζω και να εκκλησιάζοµαι µευπέροχους κατηχούµενους, που επέλεξαν συνειδητάνα βαφτιστούν Ορθόδοξοι. Κάποιοι από αυτούς στηνπορεία τους για να συναντήσουν τον Χριστό και τηνΟρθοδοξία, κλήθηκαν να αξιολογήσουν έξι ή καιπαραπάνω θρησκείες µέχρι να αποφασίσουν. Πολλοί


~�12�~

* Πρόκειται για τον π. Τζόναθαν Χέμινγκς, συγγραφέα του ανά χείραςβιβλίου (Σ.τ.Ε.).

** Στην αρχή της Βυζαντινής Θείας Λειτουργίας, όταν έχουν τελειώσειτα προκαταρκτικά κι όλα είναι πια έτοιμα για να αρχίσει η Θεία Ευ-χαριστία, ο διάκονος πλησιάζει τον ιερέα και λέει: "Καιρός του ποιήσαιτω Κυρίω", καιρός για να δράσει ο Κύριος. Αυτή ακριβώς είναι ηστάση του πιστού, όχι μόνο στην Ευχαριστιακή Λειτουργία, αλλά καισε κάθε προσευχή δημόσια η ιδιωτική» (Κάλλιστος Ware, «Η δύναμητου ονόματος», εκδ. Ακρίτας).


συνενορίτες µου έγιναν Ορθόδοξοι Χριστιανοί όχιεπειδή γεννήθηκαν σε µια Ορθόδοξη χώρα και οιγονείς τους, τους βάφτισαν από µικρούς, αλλά γιατίεπέλεξαν συνειδητά να είναι Ορθόδοξοι και οι περισ-σότεροι βαφτίστηκαν σε µεγάλη ηλικία µετά απόσηµαντικό πνευµατικό, κοινωνικό, προσωπικό καιοικογενειακό αγώνα.

Αυτοί οι υπέροχοι συνενορίτες µου ζουν πραγµατικάτην ευλογία της πίστης µας σε µια πολυπολιτισµική καιπολυθρησκευτική χώρα µε πλείστες απαιτήσεις.Κάνουν συνειδητή προσπάθεια στον πνευµατικό τουςαγώνα, χωρίς να ακολουθούν τυφλά χριστιανικούςκανόνες, αλλά µε υπακοή και απλότητα στον πνευµατι-κό τους πατέρα. Ορθόδοξοι Xριστιανοί που µπορεί, γιαπαράδειγµα, να µην νηστεύουν αυστηρά την τροφή,αλλά είναι τόσο ορατό το Αναστάσιµο και Ευχαριστια-κό τους βίωµα εν Χριστώ στην καθηµερινή τους ζωή.Πιστοί, που κάποιοι από αυτούς ταξιδεύουν πάνω απόµια ώρα για να έρθουν στην Θεία Λειτουργία, ακόµακαι αν είναι υπερήλικοι. Πιστοί, που σου χαµογελούνκαι προσεύχονται ανιδιοτελώς για εσένα, γιατί πολύαπλά ξέρουν ότι το νόηµα της πίστεως µας είναι ηαγάπη και η ένωση µε τον Χριστό και τους συνανθρώ-πους µας, ανεξαρτήτως από τη µικρότητα και τηναδυναµία του καθενός µας. Ενορίτες που ζουν το Χρι-στός Ανέστη όλο το χρόνο ως πραγµατικό βίωµα ζωής.


~�13�~


Σε ευχαριστώ Χριστέ µου για αυτή την ευλογία. Σεπαρακαλώ κάνε µε να ζω το Χριστός Ανέστη, κάθεµέρα, όχι σαν καθηµερινή συνήθεια, όχι σαν κάτιδεδοµένο, αλλά από συνειδητή επιλογή.

Παναγιώτης ΓεωργόπουλοςΕνορία Τιµίου και Ζωοποιού Σταυρού,

Λάνκαστερ, Αγγλία

(Αναδημοσίευση από το περ. «Παρεμβολή», τ. 100)

Η παρούσα έκδοση πραγματοποιείται στα πλαίσια της προσπάθειας ενίσχυσης της ενορίας

του Τιμίου και Ζωοποιού Σταυρού (Λάνκαστερ) προς εξεύρεση σταθερού λατρευτικού χώρου για την τέλεση των ακολουθιών της κοινότητας

Για περισσότερες πληροφορίες για τον π. Τζόναθαν και την ενορία του Τιμίου και Ζωοποιού Σταυρού: http://www.orthodox-lancaster.org.uk


~�14�~


«Τό δέ ἔλεος τοῦ Κυρίου ἀπό τοῦ αἰῶνος καί ἕως τοῦ αἰῶνος

ἐπί τούς φοβουμένους αὐτόν· καί ἡ δικαιοσύνη αὐτοῦ ἐπί υἱοῖς υἱῶν»

(Ψαλμ. 103:17).

Το τέλος, όπως και η αρχή, ανήκει στον Χριστό,

γιατί Αυτός είναι το Άλφα και το Ωμέγα και η δόξα της Αγίας και Ομοουσίου

και Αδιαιρέτου Τριάδος των εν ουρανώ και επί της γης.

Αμήν.


Ευχαριστίες

Οφείλω ιδιαίτερες ευχαριστίες στην πνευματική μουθυγατέρα Δρ Κλειώ Κεχαγιά. Η προσεκτική ανάγνωση πουέκανε στο βιβλίο, οι ευγενικές της συμβουλές, η επιμελήςμετάφρασή της στην ελληνική γλώσσα και η γενναιοδωρίατης, αποτελούν για μένα ξεχωριστή ενθάρρυνση και ευλογία.

Αν ακούσουμε προσεκτικά κι αν κοιτάξουμε επισταμέ-νως, αντηχεί ακόμα και σήμερα, στις δικές μας πόλεις, ηηχώ του ασκητικού πνεύματος των πατέρων της ερήμου, ηθέρμη της πίστης και η ησυχία τους. Ας είναι δοξασμένο τοόνομα του Θεού!

Το βιβλίο αυτό αφιερώνεται στη μνήμη του πολυφίλητουκαι πολυαγαπημένου μου πνευματικού πατέρα Αρχιμανδρί-τη Michael C. Harper. Όσο ζούσε, στάθηκε για μένα πηγήέμπνευσης˙ αλλά και τώρα, που έχει αναπαυτεί εν Χριστώ,παραμένει πιστός καθοδηγός. Αιωνία του η μνήμη!

π. Τζ. Χ.

~�16�~


Eισαγωγή στις πηγές

Η ζωή του αγίου Αντωνίου

Ο άγιος Αντώνιος ο Μέγας αποκαλείται«πατέρας του μοναχισμού». Γεννήθηκε

το 251 μ.Χ. στα Κόμα, κοντά στη Μεγίστη Ηρα-κλειούπολη της Κάτω Αιγύπτου. Οι γονείς τουήταν εύποροι αγρότες που είχαν ασπαστεί τονχριστιανισμό. Όταν ήταν 18 ετών, οι γονείς τουπέθαναν κι ανέλαβε τη φροντίδα της ανύπανδρηςαδελφής του. Γύρω στο 269 μ.Χ. έτυχε να ακού-σει στην Εκκλησία το Ευαγγέλιο του αποστόλουΜατθαίου: «Αν θέλεις να γίνεις τέλειος, πήγαινε,πούλησε τα υπάρχοντά σου, και δώσε τα χρήμα-τα στους φτωχούς, και θα έχεις θησαυρό κοντάστον Θεό· κι έλα να με ακολουθήσεις» (19:21).

Ο θεοσεβής Πατέρας ανταποκρίθηκε στο κάλε-σμα, πούλησε όλα τα υπάρχοντά του και μοίρασετα χρήματα στους φτωχούς. Γύρω στο 285 μ.Χ.εγκαταστάθηκε στην έρημο και ασκήθηκε πλήρως

~�17�~


αποκομμένος από κάθε ανθρώπινη επαφή. Μολο-νότι δεν ήταν ο πρώτος που υιοθέτησε την αγγελι-κή πολιτεία, η αγιότητά του προσείλκυσε πολλούςμαθητές, οι οποίοι εγκαταστάθηκαν κοντά του.Γύρω στο 305 μ.Χ. άφησε το ερημητήριό του καιανέλαβε χρέη πνευματικού πατέρα στην κοινότηταγια μια πενταετία, προτού επιστρέψει και πάλιστη μόνωση. Ακολούθησαν κι άλλοι πατέρες τηςερήμου, οι οποίοι γοητεύτηκαν από την πράξη καιτη θεωρία της ασκητικής ζωής, μόχθησαν και κλη-ροδότησαν με τη σειρά τους διδαχές εμπνευσμένεςαπό τους πνευματικούς τους αγώνες.

Γνωρίζουμε ότι ο αββάς Αντώνιος επισκέφθηκετην Αλεξάνδρεια τουλάχιστον δύο φορές στη ζωήτου: τη μία για να υποστηρίξει τον αρχιεπίσκοποΑθανάσιο έναντι των αιρέσεων και την άλλη γιανα υποστηρίξει τους χριστιανούς κατά τη διάρ-κεια διωγμών. Ήταν τέτοια η φήμη του αββάΑντωνίου, ώστε το 325 μ.Χ., προσκεκλημένος στηΣύνοδο της Νικαίας, λάμβανε επιστολές από τονίδιο τον Μεγάλο Κωνσταντίνο. Υπερασπίστηκε δετόσο σθεναρά το ορθόδοξο δόγμα, ώστε ο μέχριπρότινος κυρίαρχος αρειανισμός να υποστείσοβαρότατο πλήγμα.

Λίγο πριν από τον θάνατό του, σε ηλικία 105


~�18�~


ετών, ζήτησε από τους μαθητές του να τονθάψουν σε τάφο χωρίς κανένα σημάδι, γιατί δενήθελε να γίνει το σώμα του αντικείμενο λατρείας.Άφησε πίσω του μια πλούσια κληρονομιά απόδιδασκαλίες και όρισε το πρότυπο του μοναστι-κού τρόπου ζωής για όλο τον κόσμο. Ο άγιοςΑθανάσιος συνέγραψε τον βίο του και σήμερα οάγιος Αντώνιος θεωρείται πατέρας της μοναστι-κής ζωής. Εορτάζεται στις 17 Ιανουαρίου (νέοημερολόγιο).

Η διδασκαλία του

Ο π. Thomas Hopko στον εναρκτήριο λόγο τουστο Ορθόδοξο Σεμινάριο του Αγίου Βλαδιμήρουτο 2007 είπε τα εξής: «Σας προτρέπω και, ανήταν στο χέρι μου, θα σας πρόσταζα, να αναγνώ-σετε τις 38 διδαχές του αγίου Αντωνίου, που συμ-περιλαμβάνονται στο Γεροντικό. Ό,τι χρειάζεταινα γνωρίζουμε για να διάγουμε τον βίο μας, βρί-σκεται εκεί διατυπωμένο με απλότητα και σαφή-νεια». Κατά τη γνώμη μου, οι λέξεις-κλειδιά σεαυτή την εξαιρετικά διδακτική και ανεκτίμητησυμβουλή στους σπουδαστές είναι οι λέξεις


~�19�~


απλότητα και σαφήνεια. Δεν είναι λίγες οι φορέςπου περιπλέκουμε ή συμβιβάζουμε την πίστη μαςμε προσθήκες που πηγάζουν από κοσμικούςθεσμούς ή κόβουμε και ράβουμε τη διδασκαλίατου Χριστού κατά το δοκούν. Ο άγιος Αντώνιοςήθελε όμως να βιώσει το Ευαγγέλιο και να μετα-λαμπαδεύσει την πληρότητα της αλήθειάς του,ώστε να μπορέσουμε να ζήσουμε κι εμείς σύμφω-να με τις διδαχές του Χριστού, ανέγγιχτοι απότον κόσμο.

Όταν το 1982 σπούδαζα στην Οξφόρδη, ήρθαγια πρώτη φορά σε επαφή με τα λόγια των πατέ-ρων της ερήμου. Κεραυνοβολήθηκα τόσο από τηνασυμβίβαστη και απαιτητική τους κλήση όσο καιαπό την οικουμενικότητα των λόγων τους. Είχατην ευλογία να γνωρίσω τη Βενεδικτίνη αδελφήΓουόρντ, μία από τις Αδελφές του Ελέους τουΘεού στο Φέιρακρες στην Οξφόρδη. Αυτές οι 38διδαχές βρίσκονται μεταφρασμένες στο βιβλίοτης Επιλογές από το Γεροντικό (1975).

Αυτό το μικρό πόνημα προορίζεται για όλουςόσους δεν έχουν ακόμα ανακαλύψει τα αναζωο-γονητικά λόγια που ξεπηδούν από τα τρίσβαθατης ψυχής μας και συνδέονται άρρηκτα με τιςσύγχρονες ερήμους μας. Όταν μας αποκαλυφθούν


~�20�~


αυτές οι αλήθειες, θα νιώσουμε όπως στην παρα-βολή του πολύτιμου μαργαριταριού «Η βασιλείατων ουρανών πάλι μοιάζει μ᾽ έναν έμπορο, πουζητούσε να βρει όμορφα μαργαριτάρια. Κι ότανβρήκε ένα πανάκριβο μαργαριτάρι, πήγε καιπούλησε όλα όσα είχε και το αγόρασε» (Ματθ.13:45-46).

Τα λόγια του αββά Αντωνίου αποτελούν αυτο-τελή διδασκαλία και δεν απαιτούν ερμηνεία,όπως άλλωστε και οι παραβολές του Χριστού. Οεκάστοτε ακροατής μπορεί να τα επεξεργαστείκαι να τα ερμηνεύσει ανάλογα με τις καταστά-σεις της δικής του ζωής. Ωστόσο, για όσους είναινεοφώτιστοι στην ορθοδοξία ή νέοι στην πίστητους, μπορεί να είναι βοηθητικό να ακούσουν καιμια άλλη ερμηνεία.

Ακόμη, ύστερα από 36 χρόνια διδασκαλίας σεσχολεία, έχω να παρατηρήσω το εξής: συχνάαπάρτιζαν το ακροατήριό μου μαθητές οι οποίοιβρίσκονταν στην κρίσιμη ηλικία της συναισθημα-τικής και διανοητικής τους διάπλασης, μαθητές οιοποίοι έψαχναν τον δρόμο τους στη ζωή, προσέγ-γιζαν την πίστη τους με ερωτήματα και ζωηρόενδιαφέρον κι απαιτούσαν εξηγήσεις. Ένας απότους σπουδαιότερους ορθόδοξους θεολόγους της


~�21�~


εποχής μας, ο μητροπολίτης Κάλλιστος, έγραψεπρόσφατα σε δημοσίευσή του στο ΙνστιτούτοΟρθοδόξων Χριστιανικών Σπουδών (IOCS):

«Ας σεβαστούμε την ανεξάντλητη ποικιλίαχαρακτήρων και απόψεων μεταξύ των μαθητώνμας. Διότι, όπως υπαγορεύει και ο απόστολος Παύ-λος, είναι πολλές οι διαφοροποιήσεις στην τάξη τηςΔημιουργίας. Άλλη είναι η λάμψη και το μεγαλείοτου ήλιου, κι άλλη η λάμψη της σελήνης και άλλη ηλαμπρότητα των αστέρων (Α´ Κορ. 15:41). Το ίδιοσυμβαίνει και στην σφαίρα της μάθησης: ο έναςμαθητής διαφέρει από τον άλλο σε χαρίσματα καιδυνατότητες και αυτό είναι κάτι που ένας αληθινόςπαιδαγωγός οφείλει να σεβαστεί».

«Σαν τα νεογέννητα βρέφη, να λαχταράτε τοπνευματικό κι άδολο γάλα, για να αυξηθείτε καινα φτάσετε στη σωτηρία, μια και γευθήκατε τηνκαλοσύνη του Κυρίου» (Α´ Πέτρ. 2:2-3).

Όπου υπήρχαν παραβολές στα Ευαγγέλια, οιμαθητές του Χριστού πάντοτε επεδίωκαν, σεκάθε περίσταση, την αποσαφήνισή τους. Σε κάθετέτοιο σχόλιο, ο αναγνώστης μπορεί λοιπόν ναγνέψει καταφατικά το κεφάλι του αναλογιζόμε-νος: «Ναι, αυτό σκέφτηκα κι εγώ…» ή αντιθέτως:«Για δες μια άλλη ερμηνεία!». Με αυτό τον προ-


~�22�~


βληματισμό ωριμάζουμε στην πίστη και τη διά-κριση.

Το τριπλό σχοινί

«Ένα τριπλό σχοινί δεν μπορεί εύκολα να σπά-σει» (Εκκλησ. 4:12). Σε κάθε Διδαχή έχω «πλέ-ξει» τρία ν(ο)ήματα μαζί: 1) το μήνυμα και τηναποκάλυψη του Ευαγγελίου 2) τη ζωντανή παρά-δοση και τη διδασκαλία των αγίων Πατέρων και3) τα προσωπικά μου βιώματα στην ορθόδοξηχριστιανική πίστη. Στην τελευταία κατηγορίασυμπεριλαμβάνονται γραπτά και ιστορίες απόποικίλες πηγές που διαμόρφωσαν, αναμόχλευσανκαι φώτισαν το κείμενο.

Κατά τη γνώμη μου, η ίδια η διδασκαλία τουαββά Αντωνίου διαπνέεται από μία παρόμοια τρια-δικότητα, εικόνα της Αγίας Τριάδος. Κατ᾽ αρχάς, ταλόγια του διακατέχονται από εξαιρετική απλότη-τα και εκφράζουν εξαιρετική βαθύτητα. Δεύτε-ρον, αντιμετωπίζεται με εξαιρετική ευαισθησία τομυστήριο του ασκητισμού – ιδιαίτερα, η ανάγκηγια αυτοθυσία, προκειμένου να εξοπλιστεί κανείςγια την πνευματική μάχη και να προετοιμαστεί


~�23�~


για τους πνευματικούς αγώνες που θα συναντή-σει στο μέλλον. Τρίτον, υπάρχει μια αίσθησηεξουσίας, παρρησίας, η οποία προέρχεται μεναπό τη θεία χάρη αλλά είναι και ρεαλιστική στηνπραγμάτωσή της.

Ως χριστιανοί καλούμαστε να ζήσουμε με προ-σευχή και να λατρεύουμε την Αγία Τριάδα. Όταντο κάνουμε αυτό, γινόμαστε σαν ένα δυνατό σχοι-νί που δεν σπάει εύκολα. «Αν μείνετε ενωμένοιμαζί μου, και τα λόγια μου μείνουν ζωντανά μέσασας, ό,τι θελήσετε ζητήστε το, και θα σας δοθεί»(Ιω. 15:7).

Αποτελεί έγκριτη και τεκμηριωμένη πεποίθησηότι ο μοναχισμός των πατέρων της ερήμου εισήχθηστις Βρετανικές Νήσους από Κέλτες μοναχούςτον 5ο και 6ο αιώνα. Ο άγιος Πατρίκιος, γιος ενόςΡωμαιο-Βρετανού διακόνου, εκφράζει στους ακό-λουθους στίχους την πεποίθησή του για την άρρη-τη σχέση μας με τον Κύριό μας. Παρατίθεται μιασυντομευμένη εκδοχή της περίφημης προσευχήςτου, γνωστής ως η ασπίδα του αγίου Πατρικίου.

Σήμερον ενδύομαιΤο Όνομα της Τριάδος το ισχυρόΕπικαλούμαι Τους Τρεις εις Έναν και τον Έναν εις Τρεις.


~�24�~


Τη μέρα τούτη, νυν και αεί,Ενδύομαι Χριστόν.Χριστός μετ’ εμού, Χριστός εντός μουΧριστός οπίσω μου, Χριστός εμπρός μου,Χριστός πλησίον μου, Χριστός νενικηκώς με,Χριστός παρηγορεί με, Χριστός αναθάλλει με.Χριστός υποκάτω μου, Χριστός υπεράνω μου,Χριστός εν σιωπή, Χριστός εν κινδύνω,Χριστός στις καρδιές των αγαπόντων με,Χριστός εις στόμα φίλου και ξένου.Σήμερον ενδύομαιΤο Όνομα της Τριάδος το ισχυρόΕπικαλούμαιΤους Τρεις εις Έναν και τον Έναν εις Τρεις.Τον Όντα, τον Δημιουργό πάσης ΚτίσηςΑιώνιο Πατέρα, Πνεύμα και Λόγο.Αινεσάτω τον Κύριον της σωτηρίας μουΕπί δε τον λαόν Σου η ευλογία Σου.


~�25�~


ΚΑΠΟΤΕ Ο ΑΒΒΑΣ ΑΝΤΩΝΙΟΣκαθώς καθόταν στην έρημο, κυριεύτηκε από ακη-δία και δέχτηκε πόλεμο λογισμών. Ρώτησε τονΚύριο: «Κύριε, θέλω να σωθώ αλλά αυτοί οιλογισμοί δεν με αφήνουν σε ησυχία. Τι να κάνωμε αυτό τον πειρασμό; Πώς μπορώ να σωθώ;».Λίγο αργότερα, σηκώθηκε και βγήκε έξω. ΟΑντώνιος τότε είδε έναν άνδρα που του έμοιαζενα κάθεται στο εργόχειρό του, έπειτα να σηκώνε-ται για να προσευχηθεί, και πάλι να κάθεται καινα πλέκει τη σειρά, κι έπειτα πάλι να σηκώνεταιγια να προσευχηθεί. Ήταν άγγελος Κυρίου πουείχε σταλεί για να τον διορθώσει και να τονενθαρρύνει. Άκουσε τον άγγελο να του λέει:«Έτσι να κάνεις και θα σωθείς». Με αυτά ταλόγια ο Αντώνιος γέμισε πολλή χαρά και κουρά-γιο. ́ Ετσι έπραξε και σώθηκε.

Hανθρώπινή μας υπόσταση απαιτεί εξάρ-τηση από τον Θεό και αλληλεξάρτηση από

τους συνανθρώπους μας. Ο σωστός πνευματικόςέλεγχος προϋποθέτει τη βοήθεια και τις οδηγίεςενός πνευματικού πατέρα, ο οποίος θα μας βοη-θήσει να εξελιχθούμε σε καθ᾽ ομοίωση Θεού. Η

~�27�~


αυτο-εξέταση από μόνη της, χωρίς ένα τέτοιοεξωτερικό σημείο αναφοράς, μπορεί να θέσει τονεαυτό μας σε τέτοιο κίνδυνο, ώστε να πλανηθού-με, να απογοητευτούμε, να χάσουμε την πίστημας και να πέσουμε τελικά στην παγίδα της από-γνωσης και της απελπισίας. Έτσι θα «προσβλη-θούμε» από την πνευματική ασθένεια της ακη-δίας: θα πέσουμε δηλαδή στην αδράνεια, στηνπνευματική νωθρότητα και στην παράλυση εξαι-τίας της αμαρτωλότητάς μας ενώπιον του Πανά-γιου Θεού.

Πολλοί χριστιανοί προβληματίζονται με αυτήτην αντίφαση: «Πώς γίνεται να είμαστε χριστια-νοί και να έχουμε τέτοιους αμαρτωλούς λογι-σμούς;». Ο άγιος Αντώνιος αντιμετωπίζει αυτόακριβώς το δίλημμα στην έρημο, όπου συναντάτον διάβολο, τον εαυτό του και τον Θεό: «Κύριε,θέλω να σωθώ αλλά αυτοί οι λογισμοί δεν μεαφήνουν σε ησυχία».

Παρατηρούμε ότι ο άγιος Αντώνιος θέλει νασωθεί κι έχει πλήρη επίγνωση της κατάστασής του.Σαν τον άσωτο υιό και τον Ζακχαίο, πρέπει ναέρθουμε κι εμείς «εις εαυτόν» και να έχουμε ειλι-κρινή διάθεση για αλλαγή. Η παράκληση του αγίουΑντωνίου είναι απλή και λακωνική: «Τι να κάνω με


~�28�~


αυτό τον πειρασμό; Πώς μπορώ να σωθώ;».Επιβάλλεται να είμαστε σαφείς στην προσευχή

μας· η αοριστία στη μετάνοια ή στα αιτήματάμας συσκοτίζουν την επικοινωνία μας με τον Θεό.Οι δύο αυτές ερωτήσεις του αγίου Αντωνίου μάςθυμίζουν επίσης την ερώτηση του νομικού προςτον Χριστό, πριν την παραβολή του καλού Σαμα-ρείτη. «Διδάσκαλε, τι πρέπει να κάνω για να κερ-δίσω την αιώνια ζωή;» (Λουκ. 10:25).

Η αδράνεια δεν είναι επιλογή για τον χριστια-νό· ο χριστιανός είναι ρήμα, όχι ουσιαστικό!

Ο Αντώνιος βλέπει έναν άνδρα που εργάζεταικαθιστός, έπειτα σηκώνεται για να προσευχηθεί,επιστρέφει στο εργόχειρό του και πάλι σηκώνε-ται σε προσευχή. Ο άγγελος είχε σταλεί από τονΘεό για να διορθώσει και να καθησυχάσει τονΆγιο. Εμείς, αντίθετα, αναλωνόμαστε σε καθημε-ρινή βάση και έτσι χάνουμε το κέντρο και τηνπηγή της δυνάμεώς μας: χάνουμε τη βούλησή μαςγια εργασία και προσευχή. Όμως και οι δύο είναιεξίσου σημαντικές για τη σωτηρία της ψυχής μας.Είναι η εξίσωση για τη σωτηρία μας, εξίσωση πουισχύει για όλους μας κι όχι μονάχα για τουςμοναχούς. Όταν βουλιάξουμε στο τέλμα τηςαυτολύπησης, τότε έχουμε ανάγκη από ενθάρρυν-


~�29�~


ση, στήριξη και διορθωτική επέμβαση. Εάν επι-καλεστούμε το Πανάγιο Πνεύμα, ο Παράκλητοςθα μας στηρίξει, θα μας βοηθήσει και θα μαςενδυναμώσει. Όπως κι ο Κύριός μας διακονήθηκεαπό τους αγγέλους στην έρημο, έπειτα από τουςπειρασμούς: «Τότε ο διάβολος άφησε τον Ιησού,και άγγελοι Θεού ήλθαν και τον υπηρετούσαν»(Ματθ. 4:11).

Στην περίπτωση του αγίου Αντωνίου, ένας άγγε-λος τον υπηρετεί και του δίνει οδηγίες, κι έτσι απο-κτά και πάλι κουράγιο και χαρά. «Πράξε αυτά καιθα σωθείς». Οι Πατέρες μάς διδάσκουν ότι δενπρέπει να εμπιστευόμαστε πρόθυμα και χωρίςδισταγμό τους λογισμούς μας και τις απόψεις μας,αλλά αντίθετα να ακολουθούμε τον Λόγο του Θεού,ο Οποίος μάς παρέχει το υπόδειγμα για τη σωτη-ρία των ψυχών μας.

Στη σύγχρονη Δυτική μας κουλτούρα, η ισορ-ροπία στη ζωή είναι ένα πολυσυζητημένο θέμα.Όταν οι μητέρες προσπαθούν να εξισορροπήσουντην καριέρα τους με τη φροντίδα των παιδιών,και όταν οι πατέρες πιέζονται διαρκώς να θέσουνπροτεραιότητες, πρέπει να ξεδιψάσουμε από τιςΠηγές της Ερήμου. Δίχως εργασία, γινόμαστενωχελικοί και αδιάφοροι· η υπερβολική εργασία,


~�30�~


maketa PHGES.qxd Layout 1 14/10/15 11:19 π.μ. Page 2 · 2017. 11. 24. · Στην έρημο...

Documents

Transcript of maketa PHGES.qxd Layout 1 14/10/15 11:19 π.μ. Page 2 · 2017. 11. 24. · Στην έρημο...