ΦΙΛΙΠ ΡΟΘ

«ΕΙμαι 6υζί. Κάτι εγινε μέσα στό κορμί μου, καί μ'

έχει μεταμορφώσει σέ θηλαστικό άδένα, πού δέ θυμί­

ζει σέ τίποτα τήν προηγούμενη άνθρώπινη μορφή

μου».

«Τό καλύτερο οιολίο τού Ρόθ μέχρι σήμερα ... Έξυ­πνο, εξεζητημένο, ύπέροχο, δαιμόνιο, καί πολύ μά

πολύ άστείο».

The New York Tίmes Book Review

«Ενας νέος, συγκλονιστικός κόσμος γεμάτος αγνω­

στες εκδοχές τής ήδονής. 'Υπάρχει δμως καί χιούμορ,

καΙ μιά άξιοθαύμαστη γραφή. ErvaL αραγε άνάγκη

νά τονίσουμε πώς ό Ρόθ εΙναι μοναδικός συγγρα­

φέας, πού δέν μπαίνει ποτέ δεύτερη φορά στό ίδιο

ποτάμι;

Antony Burgess

«Τό Βυζί εΙναι τό έπόμενο επικίνδυνο οήμα τού Ρόθ:

. μιά προσπάθεια νά ξεπεράσει τήν πραγματικότητα,

άκόμα καί στίς χοντροκοπιές καί τά κακόγουστα

άστεία της. Καί τό σημαντικό εΙναι δτι τά καταφέρνει

χωρίς νά ξεπέφτει ποτέ στό επίπεδο τού χυδαίου κα­

λαμπουριού» . Time

Ό ΦίλιπΡόθ γεννήθηκε στό Νιού Τζέρσεϋ τό 1933. Τό πρώτο του οιολίο, μιά νουοέλα καί πέντε διηγή­

ματα μέ τίτλο Άντίο, Κολόμοε, κέρδισε τό 'Εθνικό

Βραοείο Πεζογραφίας τό 1960. Άκολούθησαν δύο

μυθιστορήματα, καί μετά Ή νόσος τού Πορτνόϋ τό

1969.

ISBN 960-329-068-8' ''Ι j11111111 ι-­Υραμματα 9117 6 1

ΦΙΛΙΠ ΡΟΘ

ΤΟ ΒΥΖΙ

Μετάφραση .. ΑΛΕΞΆΝΔΡΑ ΚΟΝΤΟΥ

Φίλιπ Ρόθ, Τό ουζί

Τίτλος πρωτοτύπου:

Philip Roth, The BI'easl, 1972

Μετάφραση: 'Αλεξάνδρα Κοντού

Μακέτα εξωφύλλου: Στέλιος Κούτριας

Εικόνα εξωφύλλου: Ηίlο Chen Πρώτη εκδοση

Copyright γιά τήν έλληνική γλώσσα

'Εκδόσεις «γράμματα»

Φωτοστοιχειοθεσία: ΦΩΤΟΓΡΑΜΜΑ ΕΠΕ

Σόλωνος 130, 'Αθήνα 10681, τηλ. 36.37.283

<<γράμματα» Κεντρική διάθεση:

ΑΘΗΝΑ: Γραβιάς 3-5, Αθήνα 10678, τηλ. 210.3807.689 ΘΕΣΙΝΙΚΗ: ΠΡΩΤΟΠΟΡΙΑ, Νίκης 3, Θεσ/νίκη 546 24, τηλ. 231.0226.190

γραμματα

1984

«Τό καλύτερο οιολίο τού Ρόθ μέχρι σήμερα ... Έξυπνο,

εξεζητημένο, ύπέροχο, δαιμόνιο, καί πολύ μά πολύ

άστείο».

The New York Times Book Review

"υΕνας νέος, συγκλονιστικός κόσμος γεμάτος αγνωστες

εκδοχές της ήδονής. Ύπάρχει δμως καί χιούμορ, καί μιά

άξιοθαύμαστη γραφή. Είναι αραγε άνάγκη νά τονίσουμε

πώς ό Ρόθ είναι μοναδικός συγγραφέας, πού δέν μπαίνει

ποτέ δεύτερη φορά στό ίδιο ποτάμι;

Antony Burgess

«Τό πιό ωριμο καί δλοκληρωμένο κείμενο τής καριέρας

του. υΕνα εκπληκτικό εργο τέχνης, ή μάλλον εργο μα­

γείας».

Life

"Τ6 Βυζί είναι τό έπόμενο επικίνδυνο οήμα τού Ρόθ: μιά

προσπάθεια νά ξεπεράσει τήν πραγματικότητα, άκόμα

καί στίς χοντροκοπιές καί τά κακόγουστα άστεία της.

Καί τό σημαντικό είναι δτι τά καταφέρνει χωρίς νά ξεπέ­

φτει ποτέ στό επίπεδο τού χυδαίου καλαμπουριού».

Time

«Τ6 Βυζί παίρνει άριστα στό είδος του. Είναι μιά λογο­

τεχνική άσκηση άχαλίνωτης φαντασίας».

Plαyboy

«Αυτό τό μυθιστόρημα θά συζητηθεί περισσότερο άπό

κάθ~ αλλο φέτος, καί γιά πολλά άκόμη χρόνια».

The Literαry Guild Mαgαzine

.' Όλη αυτή η ιστορία άρχισε παράξενα. Μα, έτσι κι

αλλιώς, δε θα μπορούσε ν' αρχίσει διαφορετικά. Λέ­

γεται, οέοαια, πως τα πάντα στον κόσμο τούτο αρχί­

ζουν «παράξενα» και τελειώνουν «παράξενα», και

είναι «παράξενα»: το τέλειο τριαντάφυλλο είναι

«παράξενο», όπως και το ατελές τριαντάφυλλο,

όπως και το κοινό τριανταφυλλί τριαντάφυλλο που

φυτρώνει στον κήπο του γείτονά σου. Την ξέρω καλά

αυτή την οπτική, που ολέπει τα πάντα τρομερά και

μυστήρια. Σκέψου την αιωνιότητα, σκέψου, αν θες,

τη λήθη, και τότε όλα θα σου φανούν θαυμάσια.

Πάντως, αν μου το επιτρέπετε, ομολογώ με κάθε τα­

πεινοφροσύνη πως μερικά πράγματα είναι πιο θαυ­

μάσια από τ' άλλα. Ένα τέτοιο πράγμα είμαι κι εγώ.

Άρχισε λοιπόν παράξενα, με μια ελαφριά, διάχυ­

τη φαγούρα στα αχαμνά. Την πρώτη οδομάδα, κατέ­

φευγα κάμποσες φορές τη μέρα στο «Ανδρών» που

είναι δίπλα στο γραφείο μου, στο Μέγαρο Ανθρωπι­

-9­

ΦΙΛΙΠ ΡΟΘ

στικών Σπουδών, κατέΌαζα το παντελόνι μου και

κοιταζόμουν. Όσο επίμονα κι αν έψαχνα, δεν έΌλε­

πα τίποτε ασυνήθιστο. Πολύ δισταχτικά, και με μισή

καρδιά, αποφάσισα να το αγνοήσω· δεν τα κατάφε­

ρα. Ήμουν συνεπέστατα υποχόνδριος μια ζωή, τόσο

ευαίσθητος σε κάθε αλλαγή της θερμοκρασίας μου ή

της λειτουργίας των συστημάτων μου, ώστε καιρό

τώρα, επειδή ήμουν παράλληλα και λογικός άνθρω­

πος, δε μπορούσα να πάρω στα σοΌαρά τα εύγλωττα

συμπτώματα που ανακάλυπτα πάνω μου σχεδόν κά­

θε Όδομάδα -αλάθητες ενδείξεις σοΌαρών και ανία­

των ασθενειών. Παρά τα ζοφερά προαισθήματα του

θανάτου, της παράλυσης, ή των αφόρητων πόνων

που θα συνόδευαν κάθε ελαφρύ πονάκι ή πυρετό,

όφειλα να το παραδεχτώ: είχα φτάσει στα τριάντα

οχτώ μου χρόνια χωρίς να περάσω σοΌαρή αρρώ­

στια· οι κενώσεις μου ήταν ρολόι, οι σεξουαλικές

μου επιδόσεις υποφερτές -ανάλογα την περίπτωση­

και είχα μεγάλη αντοχή και όρεξη: ένα ογδόντα πέν­

τε, παίδαρος, στητός, σε άψογη φυσική κατάσταση,

δεν είχα χάσει πολλά μαλλιά, και κανένα δόντι. Έτσι, όσο κι αν δραματοποιούσα τα πράγματα με

τον γνωστό υποχόνδριο τρόπο μου, και εξηγούσα τη

φαγούρα στα αχαμνά μου με κάποια νευροφυτική

ασθένεια, κάτι σαν έρπητα ζωστήρα -ή και χειρότε­

ρο- συνειδητοποιούσα ταυτόχρονα πως, αναμφίΌο­

λα, δεν ήταν τίποτα, όπως κι όλες τις άλλες φορές.

Έπεφτα έξω. Κάτι ήταν. Πέρασε άλλη μια Όδομά­

δα πριν μπορέσω να διακρίνω μια ρόδινη κηλίδα στο

-10­

ΤΟ ΒΥΖΙ

δέρμα, που μόλις ξεχώριζε κάτω απ' τις σγουρές

μαύρες μπούκλες του εφηΌαίου. Ο αποχρωματισμός

ήταν ανεπαίσθητος,κι έτσι πίστεψα πως τον φαντά­

στηκα. Πέρασε άλλη μια Όδομάδα -έκλεινε πια μια

περίοδος «επώασης» είκοσι μιας ημερών- όταν ξα­

νακοιτάχτηκαένα Όράδυ που έμπαινα στο ντους, και

ανακάλυψα πως, εντελώς ανεξήγητα, μετά από μια

ατέλειωτη και παραφορτωμένηημέρα γεμάτη παρα­

δόσεις, συνεδριάσειςκαι γεύματα:Ίi σάρκα στη Όάση

του πέους μου είχε πάρει έναν απαλό κοκκινωπό τό­

νο. Ήταν σα λεκές. Λες κι είχι;ς ζουλήξει στο εφη­

Όαίο μου ένα μικρούτσικο Όατόμουρο, ίσως και κε­

ράσι, κι ο χυμός κύλησε ώς το πέος μου, χρωματίζον­

τας τη ρίζα του απαλά και αλάθητα κόκκινη. Μπο­

γιά! σκέφτηκα αμέσως. ΞέΌαψε το σώδρακό μου. Το

σώΌρακο που φορούσα όλη μέρα ήταν γαλάζιο, το

'χα πεταμένο παραδίπλα, αλλά δεν το σκέφτηκα κα­

θώς, πανικόΌλητος,διαζόμουννα Όρω μια εξήγηση.

Μέσα στο ντους σαπουνίστηκα και ξέ6γαλα τρεις

φορές το πέος και τις τρίχες του εφηδαίου, κι έπειτα

τυλίχτηκα από τα μπούτια cJ)ς τον αφαλό με παχιές

σαπουνόφουσκες.Όταν ξε6γάλθηκαμε καυτό νερό

-ενοχλητικάκαυτό αυτή τη φορά-ο λεκές δρισκόταν

ακόμα εκεΙ Δεν ήταν ερεθισμός ούτε γρατζουνιά,

ούτε πληγή, αλλά μια αλλαγή χρώματοςπου τη συνέ­

δεσα με τον καρκίνο.

Πήρα αμέσως τηλέφωνο το γιατρό μου, στο σπίτι

του. Ο δόκτωρ Γκόρντον είναι σχολαστικός και ευ­

συνείδητος, και παρόλο που προσπάθησανα κρύψω

-11­

ΦΙΛΙΠ ΡΟΘ

τον πανικό, κατάλαδε το φό60 στη φωνή μου και

προσφέρθηκε να ντυθεί και να πεταχτεί ως το σπίτι

μου να με εξετάσει. Ήταν μεσάνυχτα ακριδώς -η μα­

γική ώρα όπου συμδαίνουν όλες οι με:rαμoρφώσεις,

κι η πιο ανάποδη ωρα για να δρεις γιατρό σ' όλη τη

Νέα Υόρκη. Αν ήταν μαζί μου η Κλαίρη -που είχε

προτιμήσει να μείνει στο σπίτι της και να ετοιμάσει

κάποια έκθεση για την επιτροπή- θα έπαιρνα το

θάρρος του φό60υ μου και ,θα 'λεγα του γιατρού να

'ρθεί τρέχοντας. Φυσικά, με τα συμπτώματα που εί­

χα εκείνη την ώρα, είναι εντελώς απίθανο πως ο δό­

κτωρ Γκόρντον θ' αποφάσιζε να με στείλει στο νοσο­

κομείο. Αλλά κι αν έμπαινα αμέσως στο ~oσoκoμείo

-{Jύμφωνα με τα όσα γνωρίζουμε ή εξακολουθούμε

να αγνοούμε τώρα- μάλλον δε θα μπορούσε να γίνει

τίποτα για να εμποδίσει ή να σταματήσει το κακό. Ο

πόνος και ο τρόμος των επόμενων τεσσάρων ωρών

θα είχε ίσως ανακουφιστεί με μορφίνη, αλλά δεν

υπάρχει καμιά ένδειξη πως η όλη διαδικασία θα

μπορούσε να αναχαιτιστεί με κάποια ιατρική επέμ­

δαση -πλην της ευθανασίας.

Αν ήταν μαζί μου η Κλαίρη, θα είχα καταρρεύσει

εντελώς. Τώρα, μόνος μου, ένιωσα άξαφνα ντροπή

-τι άντρας ήμουν, να χάσω έτσι την αυτοκυριαρχία

μου; Τρία λεπτά απ' όταν ανακάλυψα το λεκέ, καθό­

μουν γυμνός και δρεγμένος στον πέτσινο καναπέ,

προσπαθώντας του κάκου να δαμάσω την τρεμούλα

της φωνής μου, καθώς κοιτούσα το πέος μου και πε­

ριέγραφα στο γιατρό τι δλέπω. Κρατήσου, σκέφτηκα

-12­

ΤΟ ΒγΖΙ

-και κρατήθηκα, όσο γινόταν. Είπα μέσα μου πως,

αν ήταν αυτό που φοδή.θηκα από την πρώτη στιγμή

του αιφνιδιασμού, μπορούσε να περιμένει ως το

πρωί. Κι αν δεν ήταν, πάλι μπορούσε να περιμένει.

Δε θα πάθαινα τίποτα. Ήμουν εξαντλημένος έπει­

τα από μια παραφορτωμένη μέρα, κι είχα περάσει

μεγάλη ταραχή. Θα τον έολεπα στο ιατρείο του -αυ­

τό μου φάνηκε ηρωική απόφαση- γύρω στις δώ­

δεκα. Όχι, στις εννιά, μου είπε. Συμφώνησα και

τον καληνύχτισα όσο πιο φυσιολογικά μπορούσα.

Είχα διηγηθεί στο γιατρό, :ι;ηλεφωνικώς, όλο το

γαργάλημαστα αχαμνά, και του είχα περιγράψειτο

αποχρωματισμένοπέος μου με «ιατρική» αντικειμε­

νικότητα, όπως πίστευα. Ξέχασα όμως να του ανα­

φέρω ένα τρίτο σύμπτωμα γιατί, ως την ώρα που

έκλεισα το τηλέφωνο, δεν το είχα συνδέσει με την

«κατάστασή»μου. Ήταν μια τρομαχτικήτοπική διέ­

γερση, που την είχα νιώσει κάθε φορά που έκανα

έρωτα με την Κλαίρη, τις τρεις τελευταίεςΜομάδες.

Ως εκείνη τη στιγμή, την απέδιδα σε μια αναζωπύ­

ρωση του πόθου μου για την Κλαίρη. Δεν ήξερα πώς

και γιατί -για μένα, η Κλαίρη ήταν πάντα μια ελκυ­

στική και χαριτωμένη κοπέλα-αλλά μου άρεσε που

την ένιωθα. Ο έντονος πόθος που είχε ξυπνήσει μέσα

μου απ' την ομορφιά της τα δυο πρώτα χρόνια της

σχέσης μας, είχε αρχίσει να ξεθυμαίνει σταθερά εδώ

κι ένα χρόνο ώσπου, τώρα τελευταία, είχαμε φτάσει

να κάνουμε έρωτα δυο τρεις φορές το μήνα -κυρίως

επειδή το προκαλούσε εκείνη.

-13­

ΦΙΛΙΠ ΡΟΘ ΤΟ ΒΥΖΙ

Αυτή η ψυχρότητα ήταν ενοχλητική και για τους

δυο μας, αλλά επειδή και οι δυο είχαμε γνωρίσει αρ­

κετές συναισθηματικές περιπέτειες και κλονισμούς

στη ζωή μας (η Κλαίρη στα παιδικά της χρόνια, γιατί

οι γονείς της δεν τα πήγαιναν καλά, κι εγώ μεγάλος,

με την ανεκδιήγητη πρώην σύζυγό μου), διστάζαμε

να διαλύσουμε το δεσμό μας. Ήταν σίγουρα απο­

καρδιωτικό για μια ωραία κοπέλα είκοσι πέντε χρο­

νών να οασανίζεται κάθε νύχτα στο κρεΟάτι, αλλά η

Κλαίρη δεν έδειχνε καχυποψία, απογοήτευση, με­

λαγχολία ή θυμό, όπως δικαιολογημένα θα περίμενε

κανείς -ακόμη κι εγώ, που ήμουν αιτία της δυστυ­

χίας της. Σίγουρα πληρώνει το τίμημα αυτής της

«ισορροπίας» -είναι αρκετά κλειστός τύπος, παρά

το πάθος που δείχνει στο σεξ- αλλά κι εγώ έχω -ή

μάλλον είχα- φτάσει σ' ένα σημείο της ζωής μου

όπου το απάνεμο λιμάνι και τα καθαρά, ήρεμα νερά

του μ' άρεσαν περισσότερο από τα αφρισμένα δρά­

ματα των ανοιχτών ωκεανών. Παλιά, με σαγήνευε ο

αυθορμητισμός και οι εκρήξεις. Τώρα ανακουφιζό­

μουν μόνο μέσα στο ισόρροπο και το προΟλεπόμενο. Μερικές φορές, η αταραξία της Κλαίρης την έκανε

να ανταποκρίνεται ελάχιστα και να γίνεται ανιαρή

στη συζήτηση ή στη συντροφιά, ενώ θα την προτι­

μούσα αλλιώς, αλλά στην πραγματικότητα μ' ευχα­

ριστούσε αυτή η εξαρτημένη νηφαλιότητα, κι ας

ήταν άχρωμη. Αρκετό χρώμα έφαγα έξι χρόνια -να

μου λείπει.

Αυτό που μ' ενοχλούσε ιδιαίτερα, καθώς ένιωθα

να κρυώνω, ήταν πως στα τρία χρόνια που ήμαστε

μαζί, είχαμε 6ρει με την Κλαίρη έναν τρόπο συνύ- . παρξης -δηλαδή ζώντας χώρια. Έτσι, εξασφαλίζα­

με ζεστασιά, ασφάλεια, αγάπη και συντροφιά, χωρίς

το οάρος της εξάρτησης, χωρίς τη φθοροποιό πλήξη

ούτε τους άγριους πόθους, τις στρατηγικές της απά­

της, του εξευμενισμού και της κυριαρχίας, που έχουν

χαλάσει σχεδόν όλους τους γνωστούς μου γάμους. Η

Κλαίρη είχε περάσει δυστυχισμένα παιδικά χρόνια,

και ήταν ξεροκέφαλη, δεν είχε αυταπάτες για το γά­

μο. Το ίδιο κι εγώ, επειδή έζη<?α μια άτυχη εμπειρία.

Όσο κι αν η εμπειρία ήταν μοναδική, μου είχε δη­

μιουργήσει τεράστιες ικανότητες αυτοκυριαρχίας,

και είχα πάρει όρκο να μην το ξανακάνω. Κι ύστερα,

κανένας άλλος δεν είχε 6ρει τόσο λογικό και ωραίο

διακανονισμό σαν τον δικό μας: τα περνούσαμε τόσο

ήρεμα, με ελάχιστες εντάσεις, και με τόση αμοι6αία

συμπάθεια, ώστε μου φάνηκε καταστροφή (όσο λίγο

κι αν ήξερα τι θα πει καταστροφή), όταν, στα καλά

καθούμενα, άρχισα να 6αριέμαι και να μην ικανο­

ποιούμαι στο κρεΟάτι. Πέρσι είχα κλείσει οριστικά

πέντε χρόνια ψυχανάλυση, κι ήμουν πια οέοαιος πως

όλα τα τραύματα από το μακάδριο γάμο και το οά­

ναυσο διαζύγιο είχαν επουλωθεί οριστικά. Δεν ξα­

να6ρήκα τον παλιό εαυτό μου, αλλά είχα πάψει πια

να αιμορραγώ, με το κεφάλι στους επιδέσμους, αξιο­

θρήνητος, καθώς έμπαινα κούτσα κούτσα στο γρα­

φείο του ψυχαναλυτή, εγκαταλείποντας το πεδίο μά­

χης που λέγεται Συζυγική Εστία. Με την Κλαίρη, η

-14-- -15­

ΦΙΛΙΠ ΡΟΘ

ζωή είχε γίνει ταχτική και σταθερή-πρώτη φορά εδώ

και δέκα χρόνια. Ένιωθα προσγειωμένος, ακλόνη­

τος και δυνατός, όπως στο πρώτο έτος του πανεπι­

στημίου, που πίστευα πως είμαι σοΌαρό πρόσωπο

και ευφυής. Μόνο που τώρα, μέσα σ' αυτή την αφθο­

νία, ένιωθα να λιγοστεύει ο πόθος μου για την ίδια

γυναίκα στην οποία χρωστούσα την ισορροπημένη

ζωή μου. Ήταν καταθλιπτικό και παράξενο και,

όσο κι αν προσπαθούσα, ήμουν ανίκανος να το αλ­

λάξω. Στο τέλος, έχασα κάθΈ ενδιαφέρον. Δεν ήθελα

ούτε να με αγγίζει ούτε να την αγγίζω. Μάλιστα,

σκόπευα να ξαναπάω στον ψυχαναλυτή μου και να

κουΌεντιάσω μαζί του την αδιαφορία για την Κλαί­

ρη όταν, πάλι στα καλά καθούμενα, ένιωσα ένα πά­

θος που δεν το είχα ποτέ πριν, ούτε μαζί της ούτε με

καμιάν άλλη. . Ίσως δεν είναι ακριΌής η λέξη «πάθος»: ας πούμε,

έγινα πιο επιρρεπής στην άμεση σεξουαλική ηδονή,

στην ηδονή της επαφής. Ήταν ένα σεξ που δε Όρι­

σκόταν στο κεφάλι ούτε στην καρδιά, αλλά, εντελώς

επώδυνα, στην επιδερμίδα του πέους: επιφανειακό και μεθυστικό. Στο κρεΟάτι, ανακάλυπτα πως κυ­

λιόμουν από την ηδονή, δάγκωνα τα σεντόνια, χτυ­

πιόμουν μ' έναν τρόπο που ως τότε τον συνέδεα πε­

ρισσότερο με τις γυναίκες παρά με τους άντρες, και

μάλιστα με γυναίκες μάλλον φανταστικές. Ένιωθα

τότε πως αυτή η ηδονή δεν αντέχεται, μου' ρχόταν να

κλάψω, και την ώρα του οργασμού έπαιρνα στο στό­

μα μου το αυτί της Κλαίρης και το 'γλειφα σα σκύ­

-16-­

ΤΟ ΒγΖΙ

λος. Της έγλειφα τα μαλλιά. Ανακάλυπτα πως έγλει­

φα τον ίδιο μου τον ώμο, λαχανιάζοντας. Την τελευ­

ταία 6δομάδα της επώασης, την πλάκωνα σα ζώο,

αδιάκοπα καΌλωμένο. Έπειτα από ένα χρόνο που

πλάγιαζα δίπλα της αδιάφορα, έμπαινα τώρα σε μια

νέα αντισταθμιστική φάση ερωτικής δεκτικότητας

και σαρκικής εκτόνωσης, που δεν την είχα γνωρίσει

άλλοτε -ή τουλάχιστον έτσι νόμιζα. «Αυτό θα πει

ακολασία;» ρωτούσα την ευτυχισμένη Κλαίρη, που

το χλομό της δέρμα ήταν σημαδεμένο απ' τις δαγκω­

νιές μου. Εκείνη χαμογελούσε. Τα μαλλιά της ήταν

κουΌάρι ,απ' τον ιδρώτα, σαν τΌυ παιδιού που έχει

παίξει ώρες έξω, στη ζέστη. Φιλήδονη Κλαίρη!

Αλίμονο, αυτό που μου συνέΌη είναι πρωτοφανές:

πέρα από κάθε κατανόηση, οίκτο, γελοιότητα -αν

και ξέρω πως μερικοί κοντεύουν να καταλήξουν σε

κάποια επιστημονική ερμηνεία· οι πιστοί μου επι­

σκέπτες είναι γεμάτοι συμπάθεια, θλίψη και ευγέ­

νεια· και μερικοί άλλοι -αναπόφευκτα- δε μπορούν

να κρατήσουν τα γέλια τους. Ακόμα κι εγώ Όάζω τα

γέλια, κάπου κάπου: καταλαΌαίνω, συμπάσχω, αλ­

λά Όλέπω και το γελοίο του πράγματος. Αχ, αν μπο­

ρούσα να γελάσω παραπάνω από ένα δευτερόλεπτο

-κι αν το γέλιο δεν ήταν τόσο σύντομο και πικρό!

Πρέπει όμως να το Όάλω στο πρόγραμμα, αν οι για­

τροί με κρατήσουν στη ζωή, σ' αυτή την κατάσταση,

κι αν συνεχίσω να θέλω να ζω.

-17­

2. Το ιivζί

Είμαι Ουζί. Ένα φαινόμενο που περιγράφεται. με

διάφορους τρόπους: «καταιγιστική αύξηση ορμο­

νών», «ενδοκρινολογική καταστροφή», και/ή «ερμα­

φροδιτική έκρηξη χρωμοσωμάτων». Κάτι τέτοιο έγι­

νε μέσα στο σώμα μου από τα μεσάνυχτα ως τις τέσ­

σερις Π.μ. της 18ης Φεορουαρίου 1971, χαι μεταμορ­

φώθηκα σε θηλαστικό αδένα, χωρίς καμιά σχέση με

την ανθρώπινη μορφή. Σ' έναν θηλαστικό αδcνα που

μπορεί να υπάρχει -εύκολα το φαντάζεται κανείς­

στα όνειρα, ή στους πίνακες του Νταλί. Μου λένε

πως τώρα είμαι ένας οργανισμός σαν τόπι, ή έστω

αερόστατο. Λέγεται πως είμαι σπογγώδης, ζυγίζω

εΌδομήντα κιλά (έναντι των ογδόντα που ήμουν

πριν), κι έχω πάντα μάκρος ένα ογδόντα πέντε. Δια­

τηρώ σε μια κατεστραμμένη και «ακανόνιστη» μορ­

φή ένα μεγάλο μέρος του καρδιαγγειακού κάι κεν­τρικού νευρικού συστήματος, ένα απεκκριτικό σύ­

-19­

ΤΟ ΒΥΖΙΦΙΛΙΠ ΡΟΘ

στημα που το χαρακτηρίζουν «εκφυλισμένο και

πρωτόγονο» -τώρα αδειάζω με σωλήνες- κι ένα ανα­

πνευστικό σύστημα που τελειώνει λίγο παραπάνω

από τη μέση μου, σε κάτι που μοιάζει σαν αφαλός με

καπάκι. Το 6ασικό αρχιτεκτόνημα, μέσα στο οποίο

διαλύθηκαν και θάφτηκαν όλα τα ανθρώπινα χαρα­

κτηριστικά μου, μοιάζει με μαστό ενός θηλυκού θη­

λαστικού.

Ο μεγαλύτερός μου όγκος αποτελείται από λιπώδη

ιστό. Στη μια μου άκρη είμαι στρογγυλός σαν καρ­

πούζι. Στην άλλη καταλήγω σε μια θηλή, κυλινδρι­

κή, που προεξέχει δώδεκα πόντους από το «σώμα»

μου και έχει δεκαεφτά τρυπούλες, καθεμιά τους πε­

ρίπου όσο μισή ανδρική ουρήθρα. Απ' ό,τι λένε, εί­

ναι οι απολήξεις των γαλακτοφόρων αγωγών. Αν

έχω καταλά6ει καλά -χωρίς σχεδιαγράμματα, εν­

νοείται, γιατί είμαι αόμματος- οι αγωγοί διακλαδί­

ζονται μέσα σε λ060ύς που αποτελούνται από γαλα­

κτοφόρα κύτταρα. Το γάλα μεταφέρεται στην επι­

φάνεια της θηλής απ' όπου το 6υζαίνουν, ή το αρμέ­

γουν μηχανικά.

Η σάρκα μου είναι λεία και «νεανική», και όπως

λένε είμαι πάντα «καυκάσιος». Η ρόγα μου είναι ρό­

δινη. Αυτό τους φαίνεται μάλλον ασυνήθιστο, γιατί

στην προηγούμενη μορφή μου ήμουν έντονα μελα­

χρινός. Όπως είπα και στον ενδοκρινολόγο που μου

το περιέγραψε, προσωπικά το 6λέπω λιγότερο «ασυ­

νήθιστο» από ορισμένα άλλα στοιχεία αυτής της με­

ταμόρφωσης, αλλά 6έ6αια δεν είμαι ενδοκρινολό­

-2~

γος! Ήταν μαύρο χιούμορ -αλλά, επιτέλους, χιού­

μορ- και πρέπει να σημειώσετε πως άρχισα να «προ­

σαρμόζομαι» στη νέα μου κατάσταση.

Η θηλή μου είναι ρόδινη -σαν το λεκέ που ανακά­

λυψα στη 6άση του πέους μου μπαίνοντας στο ντους

εκείνη τη νύχτα. Οι οπές της ρόγας χρησιμεύουν πε­

ρίπου σα στόμα και αυτιά -τουλάχιστον μπορώ να

συνεννοούμαι μέσα από τη ρόγα, ή να ακούω αμυ­

δρά τι γίνεται γύρω μου- κι έτσι στην αρχή υπέθεσα

πως ρόγα είχε γίνει το κεφάλι μου. Οι γιατροί όμως

οδηγούνται σε άλλα συμπερ~σματα -τουλάχιστον

αυτό το μήνα. Με ελάχιστες ενδείξεις, στις οποίες

στηρίζουν τούτη την υπόθεση έναντι όλων των άλ­

λων, λένε τώρα πως το ζαρωμένο και κάπως τραχύ

δέρμα της ρόγας -που, πρέπει να το παραδεχτώ, εί­

ναι τρομερά ευαίσθητο στο άγγιγμα, πράγμα απίθα­

νο για μέρος του προσώπου, ακόμη και για το 6λεν­

νογόνο των χειλιών- σχηματίστηκε από το πέος μου.

Το ίδιο και η ροδαλή μεμ6ράνη που περι6άλλει τη

θηλή και περιέχει το μυϊκό σύστημα που τη σκληραί­

νει όταν ερεθίζομαι: λένε πως σχηματίστηκε από το

στέλεχος του πέους, με την επίδραση (όπως υποστη­

ρίζουν μερικοί) μιας «ηφαιστειώδους υπερεκκρί­

σεως θηλαστικογενούς υγρού». Δυο λεπτές, κοκκι­

νωπές τρίχες 6γαίνουν από ένα εξόγκωμα της στεφά­

νης. «Μυστήριο πράγμα! Τι μάκρος έχουν;»

«Ακρι6ώς δεκαπέντε πόντους».

«Οι κεραίες μου». Η πίκρα. Έπειτα η δυσπιστία.

«Μου τρα6άτε τη μία, σας παρακαλώ;»

-21­

ΦΙι\ΙΠ ΡΟΘ

«Εντάξει, Ντέηδιντ, αφού το θέλεις. Θα την τρα­

δήξω μαλακά».

Ο δόκτωρ Γκόρντον δεν έλεγε ψέματα. ΤΕνιωσα

μια τρίχα να τραδιέται στο κορμί μου. ΤΗταν γνώρι­

μη αίσθηση, και μου 'ρθε να πεθάνω.

Φυσικά, πέρασαν μέρες μετά την αλλαγή πριν ξα­

ναΌρώ τις αισθήσεις μου, κι άλλη μια Οδομάδα πριν

μου πουν τίποτ' άλλο, εκτός από το ότι ήμουν «πολύ

άρρωστος» -κάποιο πρόΌλημα «ενδοκρινολογικής

φύσεως». Ακόμα και τότε, πάλευα απελπισμένα, κά­

θε φορά που ξυπνούσα, να καταλάΟω γιατί δε ολέπω

ούτε μυρίζω ούτε γεύομαι ούτε κινούμαι, κι έτσι

αναγκάστηκαν να μου δίνουν συνεχώς ισχυρά κα­

τευναστικά. Όταν άγγιζαν το «σώμα» μου, δεν ήξε­

ρα τι γίνεται. Η αίσθηση ήταν απροσδόκητα ανα­

κουφιστική και ευχάριστη, αλλά απροσδιόριστη.

Μου θύμιζε περισσότερο νερό που σου γλείφει το

δέρμα. Ένα πρωί, ξυπνώντας, αισθάνθηκα κάτι πα­

ράξενο στη μια μου άκρη. Δεν έμοιαζε με πόνο, αλλά

έοαλα τις φωνές: «Καίγομαι! Πυρκαγιά!»

«Ησυχάστε, κύριε Κέπες» είπε μια γυναικεία φω­

νή. «Σας πλένω. Σας έπλενα το πρόσωπό σας». «Το πρόσωπό μου; Πού είναι το πρόσωπό μου;

Πού έίναι τα χέρια μου και τα πόδια μου; Πού είναι

το στόμα μου; Τι έχω πάθει;»

Τώρα μίλησε ο δόκτωρ Γκόρντον. «Ντέη 6ιντ , εί­σαι στο Νοσοκομείο Λένοξ Χιλ. Σε παρακολουθώ

καθημερινά, πρωί και 6ράδυ. ΤΕχεις άψογη περι­

ποίηση και διαρκή φροντίδα. Αυτή τη στιγμή σε πλέ­

-22­

ΤΟ ΒγΖΙ

νουν με σφουγγάρι και χλιαρή σαπουνάδα. Πόνε­

σες;»

«Όχι» κλαψούρισα. «Πού είναι το πρόσωπό

μου;»

«Άσε την αδελφή να σε πλύνει, και θα τα πούμε

αργότερα, αν έχεις διάθεση. Κοίτα να ξεκουράζεσαι

όσο μπορείς».

«Μα τι έπαθα;» Θυμόμουν μόνο τον πόνο και τον

τρόμο εκείνηςτηςνύχταςστο διαμέρισμάμου. ΤΕνιω­

θα να εκσφενδονίζομαιδιαρκώς από ένα κανόνι πά­

νω σ' έναν τοίχο, κι έπειτα γα με ποδοπατάει μια

στρατιά αρ6ύλες. Στην πραγματικότητα,ήμουν μια

καραμέλα γάλακτος, που με τέντωναν από το πέος

και τους γλουτούς, ώσπου να με κάνουν σε φάρδος

όσο ήμουν σε μάκρος. Οι γιατροί πιστεύουν πως

δεν πρέπεινα κράτησατις αισθήσειςμου παραπάνω

από ένα δυο λεπτά όταν έγινε η «έκρηξη» ή η «κατα­

στροφή», αλλά τώρα που το ξανασκέφτομαι,νομίζω

πως δεν τις έχασα ποτέ, πως πρόλα6α να νιώσω

όλα τα κόκαλα στο κορμί μου να τσακίζονται, κι

έπειτα να τα ποδοπατούν και να τα κάνουν σκόνη.

«Ηρέμησε τώρα, Ντέη6ιντ. Προσπάθησε να ηρε­

μήσεις...» «Πώς με ταίζετε;»

«ΕνδοφλεΟίως. Σου δίνουμε ό,τι χρειάζεσαι».

«Πού είναι τα χέρια μου;»

«Κάθισε να σε πλύνει η αδελφή, κι έπειτα θα σε

τρίψει με λάδι, και θα νιώσεις καλύτερα. Κοιμή­

σου».

-23­

ΦΙΛΙΠ ΡΟΘ

Έτσι με έπλεναν κάθε πρωί, αλλά πρέπει να πέρα­

σε άλλη μια αδομάδα πριν ηρεμήσω αρκετά, για να

συνδέσω με την ηδονή της ερωτικής διέγερσης όλες

τις αισθήσεις που ξυπνούσαν στο πλύσιμο. Ωςτώρα

φανταζόμουν πως είχα ακρωτηριαστεί χεροπόδαρα.

Φανταζόμουν πως είχε εκραγεί ο αραστήρας κάτω

απ' το διαμέρισμά μου, κι είχα μείνει τυφλός και

ακρωτηριασμένος από την έκρηξη. Έκλαιγα

διαρκώς, και δεν πίστευα τις ορμονικές εξηγήσεις

του δόκτορος Γκόρντον και των συναδέλφων του για

την «αρρώστια» μου. Ώσπου, ένα πρωί, εξουθενω­

μένος και μουδιασμένος από τόσες μέρες κλάμα χω­

ρίς δάκρυα, ένιωσα να διεγείρομαι. Ένιωσα κάτι να

σφύζει εκεί που πίστευα πως πρέπει να βρισκόταν το

«πρόσωπό» μου, ένα ευχάριστο αίσθημα -κάτι φού­

σκωνε καθώς μ' έπλεναν.

«Σ' αρέσει;» Μια αντρική φωνή! Ένας άγνωστος!

«Ποιος είσαι; Πού αρίσκομαι;»

«ο νοσοκόμος».

«Πού είναι η νοσοκόμα μου;»

«Σήμερα είναι Κυριακή. Κάτσε ήσυχα. Έχει ρε­

πό».

Το άλλο πρωί, ξανάρθε η κανονική μου νοσοκόμα

μαζί με το δόκτορα Γκόρντον. 'Αλλη μια φορά, την

ώρα που μου έπλενε το «πρόσωπό» μου, άρχισα να

νιώθω τον ερεθισμό που συνοδεύει το ερωτικό παι­

χνίδι, αλλά αυτή τη φορά τον άφησα να με τυλίξει.

Όταν άρχισε να με τρίαει με λάδι, ψιθύρισα: «Τι

όμορφα που είναι!» -24-­

ΤΟ ΒγΖΙ

«Τι;» είπε ο δόκτωρ Γκόρντον.

Τώρα ένιωθα τα δάχτυλά της να με αγγίζουν. Κάτι

κουνιόταν πάνω μου, γράφοντας αργά κύκλους,

ανάλαφρο. Η απαλή παλάμη του χεριού της.

«Αχ, αχ!» φώναξα. Αυτό το εξαίσιο αίσθημα, λίγο

πριν από την εκσπερμάτωση, με είχε πλημμυρίσει

ολόκληρον. «Αχ, τι ωραία που είναι!». Και τότε άρ­

χισα να κλαίω με αναφιλητά, και αναγκάστηκαν να

μου δώσουν υπνωτικό.

Λίγες μέρες αργότερα, ο δόκτωρ Γκόρντον έφερε

και το δόκτορα Κλίνγκερ, τον ψυχαναλυτή μου, και

μαζί μου είπαν τι είχε συμαεί.

Με έπλεναν ολόκληρο, πολύ απαλά, κάθε πρωί, κι

έπειτα έτριααν τη θηλή μου με λάδι. Έξι μέρες τη

αδομάδα το λουτρό μου το έκανε μια γυναίκα, η δε­

σποινίς Κλαρκ, και την Κυριακή ένας άντρας. Πέρα­

σαν άλλες δέκα Μομάδες ώσπου να συνέρθω απ' τον

τρόμο μου όταν έμαθα την αλήθεια, και τότε άρχισα

πάλι να χαλαρώνω κάτω από τα περιποιητικά χέρια

της δεσποινίδος Κλαρκ. Όπως αποδείχτηκε, δε

μπορούσα να παραδοθώ εντελώς στη σεξουαλική

μανία που μου προκαλούσε το λάδωμα της θηλής,

και τελικά ο δόκτωρ Γκόρντον δέχτηκε να με αφήνει

μόνο με τη νοσοκόμα. Τότε όμως το αίσθημα έγινε

αφόρητο, «σχεδόν» εξαίσιο -σαν κι αυτό που ένιωθα

τις τελευταίες αδομάδες με την Κλαίρη, αλλά πιο έν­

τονο, όπως μου φαινόταν, γιατί αρισκόμουν σε μια

εντελώς ανυπεράσπιστη κατάσταση, στο σκοτάδι,

και μου ερχόταν από μια άγνωστη πηγή, φαινομενι­

-25­

ΦΙΛΙΠ ΡΟΘ ΤΟ ΒγΖΙ

κά απέραντη και αφιερωμένη αποκλειστικά σε μένα

και στην ηδονή μου. Τώρα με είχαν δεμένο μ' έναν

μαλακό ιμάντα σε κάτι που έμοιαζε με αιώρα -με τη

θηλή στο κεφάλι και τη στρογγυλή μου απόληξη στα

πόδια- κι όταν έαγαινε η δεσποινίς Κλαρκ από το

δωμάτιο, με τη λεκάνη, τη σαπουνάδα και τις φιάλες

του λαδιού (ήθελα να φαντάζομαι φιάλες, όχι μπου­

καλάκια), οι σπασμοί μου έκαναν τη-ν αιώρα να κου­

νιέται πέρα δώθε, για κάμποσα ένδοξα λεπτά που

έμοιαζαν αιωνιότητα. Κουνιόταν ακόμα, όταν η θη­

λή μου μαλάκωνε και αυθιζόμουν στον ύπνο. Τον

ύπνο του χορτάτου.

Λέω πως ο γιατρός δέχτηκε να με αφήνει μόνο.

Αλλά πώς ξέρω ότι μ' άφηνε; Το λογικό είναι να συμ­περάνω πως με έχουν σε διαρκή επιτήρηση. Αν δεν

υπάρχει από πάνω μου ολόκληρο επιτελείο επιστη­

μονικών παρατηρητών (λες να αρίσκομαι σε κανένα

αμφιθέατρο;), τότε σίγουρα θα έχει κλειστό κύκλω­

μα τηλεόρασης. Ο δόκτωρ Γκόρντον με διααεααιώ­

νει πως έχω την ίδια επιτήρηση με όλες τις άλλες «δύ­

σκολες περιπτώσεις», αλλά ποιος ή τι τον εμποδίζει να με κοροϊδέψει; Ο πατέρας μου; Η Κλαίρη; Ο δό­

κτωρ Κλίνγκερ; Ποιος θα 'κανε την ανοησία να εν­

διαφερθεί για τα πολιτικά μου δικαιώματα, με τέ­

. τοια συμφορά που με αρήκε; Είναι για γέλια! Και τι

με νοιάζει αν είμαι πραγματικά μόνος, αφού αισθά­

νομαι μόνος; Μπορεί να μ' έχουν σε καμιά ηχομονω­

μένη γυάλα, σε μια εξέδρα, στη μέση της Μάντισον

Σκουέαρ, ή στη αιτρίνα του Μέησυ -ε, και λοιπόν;

.Οπου κι αν μ' έχουν δάλει, όΠΟιός κι αν με χαζεύει,

εγώ είμαι μόνος μου. Ίσως δεν πρέπει να σκέφτομαι

τόσο την «αξιοπρέπειά» μου, όσα κι αν σήμαινε για

μένα όταν δίδασκα φιλολογία, όταν ήμουν εραστής,

γιος, φίλος, γείτονας, πελάτης, θαμώνας, πολίτης.

Θα πίστευε κανείς πως, μια συνέπεια της μεταμόρ­

φωσης, είναι και το ότι το θύμα παύει προσωρινά να

απασχολεί.ται με θέματα κοσμιότητος, ιδιοκτησίας

και γοήτρου. Όλα αυτά όμως συνδέονται στενά με

την αίσθηση της πνευματικής διαύγειας και της

αξιοπρέπειας, γι' αυτό «ενοχλούμαι», όπως δεν είχα

ενοχληθεί ποτέ στην προηγούμενη ζωή μου, γιατί

εκεί οι κοινωνικές συμαάσεις που ισχύουν για τις

μορφωμένες τάξεις, μου πρόσφεραν πραγματικές αι­

σθητικές και ηθικές απολαύσεις. Αν είχα γίνει στα

τριάντα οχτώ μου κάπως τυπικός, ίσως και συντηρη­

τικός με τον έξω κόσμο, δε νομίζω πως ήμουν λιγότε­

ρο ελεύθερος ή θερμός με τους στενούς φίλους μου.

Τώρα όμως, η σκέψη ότι η σεξουαλική «λύσσα» μου

γίνεται ζωντανό τηλεοπτικό πρόγραμμα, η σκέψη

ότι «μαλακίζομαι» μπροστά σ' ένα κοινό εκατοντά­

δων ανθρώπων, με αναστατώνει και με πληγώνει. Τι

ανόητο ς και τι «μπλοκαρισμένος», θα πείτε. Με τέ­

τοιες συνθήκες! Ωστόσο, εσείς οι χειραφετημένοι, τι

μπορείτε να ξέρετε για τις συνθήκες; Λοιπόν: όταν ο

δόκτωρ Γκόρντον με διααεααιώνει πως όλοι σέαον­

ται την «ιδιωτική μου ζωή», δεν του πάω κόντρα.

Λέω: «Σας ευχαριστώ, καλοσύνη σας». Κι έτσι μπο­

ρώ να υποκρίνομαι τουλάχιστον ότι νομίζω πως εί­

-26- -27­

ΤΟ ΒγΖΙΦΙΛΙΠ ΡΟΘ

μαι μόνος, έστω κι αν δεν είμαι.

Βλέπετε, δεν υπάρχει λόγος να είμαι κόσμιος ή ευ­

πρεπής. Δε μ' ενδιαφέρει, σας διαβεβαιώ, κανένα

πρωτόκολλο, αφού έγινα Όυζί. Απλώς, συνεχίζω να

κάνω ό,τι θα έκανα αν ήμουν ακόμη ο εαυτός μου.

Γιατί, αν δεν είμαι ο εαυτός μου, τότε ποιος, ή τι εί­

μαι; Αν δε συνεχίσω να είμαι ο εαυτός μου, θα τρελα­

θώ, και τότε σίγουρα θα πεθάνω. Κι απ' ό,τι καταλα­

βαίνω, δε θέλω να πεθάνω. Μου φαίνεται λίγο πα­

ράξενο, αλλά δε θέλω. Δεν προβλέπω κανένα θαύμα

-ας πούμε, μια αντεπίθεση των αντι-θηλαστικών μου

ορμονών, αν υπάρχουν (ένας Θεός ξέρει αν, στο χάλι

μου, χωράει τέτοια πιθανότητα), για να μου ξανα­

δώσουν τις παλιές σωματικές μου αναλογίες. Υπο­

πτεύομαι πως είναι μάλλον αργά, κι έτσι, με την ελ­

πίδα πως θα υπάρχω πάντα μέσα στο βυζί, το βυζί

εξακολουθεί να υπάρχει. Επιμένω πως είμαι άνθρω­

πος -αλλά όχι πολύ. Και θέλω να ζήσω, όχι γιατί πι­

στεύω πως μπορώ, ούτε γιατί το κακό πέρασε πια.

Κάθε άλλο. Παρά την «ισορροπία» μου και τη φαι­

νομενική «αντικειμενικότητα» που μου επιτρέπει να

διηγούμαι τη συμφορά μου, καμιά φορά σκέφτομαι

πως θα με Όρουν και χειρότερα. Απλούστατα: στα

δύο μου χρόνια ο θάνατος με τρομοκρατούσε. Έτσι,

από το μίσος μου για το θάνατο, οχυρώθηκα σε μια

θέση απ' όπου δε μπορώ να υποχωρήσω μόνο και μό­

νο επειδή με βρήκε αυτό το κακό. 'Οσο τρομερό κι αν

είναι αυτό που έπαθα, ο παλιότερος και αδυσώπη­

τος εχθρός μου, η Εξόντωση, εξακολουθεί να μου

-28-­

φαίνεται χειρότερος. Μπορεί να πείτε τότε: Ε λοι­

πόν, ίσως το Κακό να μην είναι και τόσο τρομερό.

Φίλτατε αναγνώστη, αν τολμάς, ξαναπές το. Ξέρω,

απλώς, ότι αφού τόσον καιρό δεν ήθελα να πεθάνω,

μου είναι δύσκολο να το επιθυμήσω μέσα σε μια νύ­

χτα.

Το ότι δεν πέθανα, έχει μεγάλο ενδιαφέρον για την

ιατρική, όπως θα αντιλαμβάνεσθε. Απ' ό,τι μαθαί­

νω, μικροβιολόγοι, παθολόγοι, Όιοχημικοί κλπ.,

ολόκληρα επιτελεία εδώ στο νοσοκομείο ή στα νοση­

λευτικά ιδρύματα όλης της χώρας, συνεχίζουν να με­

λετούν το θαύμα. Προσπαθούν να καταλά60υν γιατί

λειτουργώ ακόμη. Ο δόκτωρ Κλίνγκερ πιστεύει πως

όποια απάντηση κι αν δώσουν, στο τέλος όλα μπορεί

να αναχθούν στις γνωστές κοινοτοπίες του τύπου

«ισχυρός χαρακτήρας» και «έχει θέληση να ζήσει».

Αφού το λέει ο θεράπων ιατρός μου, ποιος είμαι εγώ

για ν' αποφύγω μια τόσο ηρωική αποτίμηση του εαυ­

τού μου;

«Φαίνεται πως η ψυχανάλυση έπιασε τόπο» λέω

στο δόκτορα Κλίνγκερ. «Σας συγχαίρω, γιατρέ

μου». Γελάει. «Πάντα ήσαστε πιο δυνατός απ' όσο

πιστεύατε». «Καλύτερα να μην το μάθαινα ποτέ. Κι

ύστερα, δεν είμαι δυνατός. Δε μπορώ να ζήσω πολύ

σ' αυτό το χάλι». «Κι ωστόσο ζείτε, και πρέπει να

ζήσετε». «Σύμφωνοι, ζω. Αλλά δε μπορώ να ζήσω.

Ποτέ δεν ήμουνα "δυνατός". Μόνο προσεχτικός.

ΑκρίΌεια. Τιμιότης. Ευγένεια. Καλοί Όαθμοί σε όλα

τα μαθήματα. Έδινα εγκαίρως την εργασία μου στον'

-29­

ΦΙΛΙΠ ΡΟΘ

καθηγητή, κι έπαιρνα το ΟραΟείο. Γιατρέ μου, είναι

φριχτά εδώ μέσα. Δεν αντέχω άλλο, θέλω να τρελα­

θώ, να ξεσπάσω, να ουρλιάξω, αλλά δε μπορώ!

Κλαίω. Φωνάζω. Βουλιάζω ώς τον πάτο. Πάτωσα.

Κι έπειτα συνέρχομαι. Αστειεύομαι -μαύρο χιού­

μορ. Ακούω ραδιόφωνο. Ακούω δίσκους στο πικάπ.

Σκέφτομαι όσα είπαμε. Κρατάω την οργή μου, την

κρατάω και περιμένω να ξαναρθείτε. Μα είναι τρέλα

να συνέρχομαι. Είναι τρέλα να προχωράω οήμα ση­

μειωτόν, αφού δεν έχω πόδια! Με ορήκε μεγάλη συμ­

φορά, κι εγώ ακούω τις ειδήσεις των έξι! Ακούω το

δελτίο καιρού!» Όχι, όχι, λέει ο δόκτωρ Κλίνγκερ:

ισχυρός χαρακτήρας, θέλετε να ζήσετε.

.Οσο κι αν διατυμπανίζω κατά διαστήματα πως

θέλω να τρελαθώ, φαίνεται πως είναι αδύνατον: εί­

ναι πάνω απ' τις δυνάμεις μου -ή μάλλον, κάτω.

Χρειάστηκε να πάθω ό,τι έπαθα, για να διαπιστώσω

πως είμαι τέρας ψυχικής υγείας.

Έτσι, όσο κι αν υποκρίνομαι πως είμαι μόνος, ξέ­

ρω πως με μελετούν, πως με παρακολουθούν, όπως από το γυάλινο πάτο της οάρκας παρατηρούν την ιδιωτική ζωή της θαλάσσιας χελώνας και της φάλαι­

νας. Σκέφτομαι αυτά τα υδρόΌια θηλαστικά, γιατί

τώρα τους μοιάζω πολύ στο μέγεθος και στο σχήμα,

κι επειδή λένε πως η χελώνα είναι ευφυές ζώο, ίσως

και λογικό. Είμαι κάτι σα χελώνα, λέω μέσα μου, για

κάποιον οαθύ ή επιπόλαιο λόγο. Μια ξενερισμένη

φάλαινα. Ο Ιωνάςμέσα στη φάλαινα. «Σαν ψάρι έξω

απ' τα νερά του». Δε μπορώ ν' αποφύγω κάτι τέτοια

-3(}­

ΤΟ ΒγΖΙ

καλαμπούρια.Μέσα στο απίστευτο, στο αγιάτρευτα

συνηθισμένο, θαρρώ πως μου θυμίζουν το επίπεδο

στο οποίο βιώνουμε το μεγαλύτερο μέρος της ζωής

μας. Στην πραγματικότητα, σε μια τέτοια κατάστα­

ση, αποζητάς προπάντωντην ανοησία, τα επουσιώ­

δη και τα ανόητα στοιχεία της εμπειρίας. Γιατί πέρα

από το τερατώδες σωματικό γεγονός, υπάρχει οέ­

οαια και η πνευματική ευθύνη που μοιάζει να έχω

αναπτύξει μέσα σ' αυτή την τεράστια και μοναδική

δυστυχία μου. ΤΙ ΝΟΗΜΑ ΕΧΕΙ; ΠΩΣ ΤΟ 'ΠΑΘΑ; ΚΑΙ

ΓΙΑΤΙ; ΓΙΑΤΙ ΝΑ ΤΟ ΠΑΘΕΙ Ο ΑΛΑΝ ΝΤΕΗΒΙΝΤ ΚΕΠΕΣ,

ΜΕΣΑ ΣΕ ΟΛΗ ΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟΥ ΓΕ­

ΝΟΥΣ; Ο δόκτωρ Κλίνγκερ είναι σπουδαίοςγιατρός,

γι' αυτό μου μιλάει για «ισχυρό χαρακτήρα»και «θέ­

ληση να ζήσω», ή μάλλον «γιώτα-χι» και «θήτα να

ζήτα» όπως τα λέμε κάθε φορά που συζητάμε. Αυτές

οι κοινότοπες φράσεις είναι το θεραπευτικό ισοδύ­

ναμο των ανάπηρων χωρατών μου. Σ' αυτές τις πα­

ράλογες στιγμές, αρπάζομαι από όλα τα οικεία και

τα συνηθισμένα· προτιμώ το κοινότοπο από το απο­

καλυπτικό -γιατί, στο κάτω κάτω, όσο κι αν είμαι

Όράχος ψυχικής ισορροπίας, ξέρουμε και οι δυο πως

όλα αυτά είναι αδύνατον να τα αντέξω.

-31­

Απ' όσο ξέρω, οι μόνοι που με επισκέπτονται εκτός

από τους επιστήμονες, τους γιατρούς και το νοση­

λευτικό προσωπικό, είναι η Κλαίρη, ο πατέρας μου

και ο .Αρθουρ Σόνμπρουν, πρώην κοσμήτωρ της

σχολής μου και νυν πρύτανης του πανεπιστημίου. Η

γενναιότητα του πατέρα μου είναι.ιεκπληκτική. Δε

μπορώ να την εξηγήσω αλλιώς -λέω μόνο πως ποτέ

μου δεν τον είχα καταλάδει. Κανένας δεν τον είχε

καταλάδει. Δουλευταράς, τετραπέρατος, τύραννος

-μόνο αυτά ήξερα, παρατηρώντας τον τόσα χρόνια

στη δουλειά. Μαζί μας, με την οικογένειά του, ήταν

ευέξαπτος, απαιτητικός, αθώος, προστατευτικός,

τρυφερός και δαθιά ερωτευμένος. Όμως αυτή η αυ­

τοκυριαρχία μπροστά στον τρόμο, ο έλεγχος μπρο­

στά στο τερατώδες -ποιος θα περίμενε τέτοια αντί­

δραση από έναν άνθρωπο που όλη του τη ζωή είχε

ένα ξενοδοχείο δήτα κατηγορίας στο Νότιο Φόλ­

-33­

3. Το ι1υζί

ΦΙΛΙΠ ΡΟΘ

σμπουργκ της Νέας Υόρκης; Αρχικά μάγειρας,

έφτασε σιγά σιγά να γίνει ξενοδόχος. Τώρα συντα­

ξιούχος, «σκοτώνει την ώρα του» κάνοντας τον τηλε­

φωνητή στο γραφείο τροφοδοσίας του αδελφού του,

στο Μπαίησαϊντ. Έρχεται και με Όλέπει μια φορά τη

Οδομάδα. Κάθεται σε μια καρέκλα, κοντά στη θηλή

μου, και μου ξαναλέει τις περιπέτειες των ανθρώπων

που έμεναν στο ξενοδοχείο του όταν ήμουν παιδί.

Θυμάσαι τον Άμπραμς με το καπελάδικο; Θυμάσαι

τον Κοέν τον πεντικιουρίστα; Θυμάσαι τον Ρόσεν­

χαϊμ με την Κάντιλακ, που έκανε τα κόλπα με την

τράπουλα; Ναι, ναι, ναι, μάλλον ναι. Λοιπόν, ο ένας

πεθαίνει, ο άλλος έφυγε για την Καλιφόρνια, ο πα­

ράλλος έχει ένα γιο που παντρεύτηκε Αιγυπτία.

«Πώς σου φαίνεται;» μου λέει. «Εγώ πάντως έλεγα

πως δε θα τους δίνατε άδεια εκεί πέρα». Αχ, μπα­

μπά, θέλω να του πω, πάντα γίνονται θαύματα ... Α, όχι, τέτοια εξυπνάδα δε θα του την έλεγα ποτέ, ούτε κατά διάνοιαν. Η παράστασή του μου προκαλεί

δέος, δεν το σηκώνει. Αλλά -να 'ναι παράσταση;

Σκέφτομαι: «Να ο πατέρας, που τις νύχτες έκανε τον

κονφερανσιέ στο καζίνο -και με τι επισημότητα πα­

ρουσίαζε εκείνους τους σερΌιτόρους που τραγου­

δούσαν το "Έλι, Έλι"! Ιδού ο Έημπ Κέπες, του

Ουγγρικού Βασιλικόύ Ξενοδοχείου Κέπες, στο Νό­

τιο Φόλσμπουργκ. Και τι Όγαίνει απ' όλα τούτα; Να

τον πω Θεό, κρετίνο, ή απλώς αμήχανο; Ή μήπως

δεν του μένει τίποτ' άλλο, παρά να μου μιλάει όπως

μου μιλούσε πάντα; Μα δεν καταλαΌαίνει, τέλος

-34­

ΤΟ ΒγΖΙ

πάντων; Δε μπορεί να χωνέψει τι έχει συμΌεί;

Έπειτα φεύγει, χωρίς να με φιλήσει. Κάτι και­

νούργιο, και για τον πατέρα και για μένα. Και τότε

μόνο συνειδητοποιώ πόσο του έχει στοιχίσει· τότε

μόνο συνειδητοποιώπως είναι παράσταση, και πως

ο πατέρας μου είναι σπουδαίοςάνθρωπος, ευγενική

ψυχή.

Κι η μητέρα, που ταράζεταιμε το παραμικρό;Ευ­

τυχώς, έχει πεθάνει. Αν ζούσε, αυτή η ιστορία θα τη

σκότωνε. Κι αν δεν τη σκότωνε; Τι ευγένεια μπορεί

να είχε εκείνη, μια ζωή καμ~ριέρα και μαγείρισσα;

Εκείνη, που κουμαντάριζεαλκοολικούςφουρνάρη­

δες και δολοφονικούςπλασιέ ρώσικης σαλάτας και

πιτσιρικάδεςπου κατουριόντουσανστο κρεΌάτι, θα

μπορούσε ν' αντέξει και τούτο δω; Κτήνη, τους φώ­

ναζε, ζώα, αλλά ξαναγυρνούσεπάντα στα τσαγιερά,

στα σφουγγαρόπανακαι στα ασπρόρουχα, μ' όλο το

άγχος που ήταν αναγκασμένη να υφίσταται, από το

σαΟΟατοκύριακοτης Μεγάλης Επετείου ως το Γιομ

Κιππούρ, ένα άγχος που της το προκαλούσεη (ριζι­

κά ανθρώπινη) ανεπαρκής Όοήθειά μας. Στο κάτω

κάτω, απ' τη μητέρα μου δεν έχω κληρονομήσειτην

αποφασιστικότητα; Στο δικό της παράδειγμα δεν

οφείλω την επιΌίωσή μου; Θέλετε κι άλλες κοινοτο­πίες; Ορίστε: κατάφερανα υπομείνωτη μεταμόρφω­

σή μου σε θηλαστικόαδένα, επειδή μεγάλωσασ' ένα

κλασικό ξενοδοχείοτου Κάτσκιλ, σ' ένα περιΟάλλον

γεμάτο κρίσεις.

Η Κλαίρη δεν τα κατάφερεσαν τον πατέρα μου να

-35­

ΦΙΛΙΠ ρόΘ

εξουδετερώσει αμέσως την αγωνία της, έστω κι αν η

απάθειά της ήταν εξαρχής τονωτική για μένα, ένα

ανακουφιστικό ,αντίδοτο για την πρώην γυναίκα

μου, ή και για τη μητέρα μου ακόμη, και για τα ξε­

σπάσματά της που γνώρισα τότε, στις σπηλιές των

παιδικών μου χρόνων. Αυτό που με παραξένεψε

ωστόσο, δεν ήταν τα δάκρυά της, αλλά το οάρος του

κεφαλιού της κάπου στη μέση μου όταν, στα πέντε

λεπτά της πρώτης επίσκεΨΌς της, έσπασε κι άρχισε

να κλαίει με λυγμούς. Μα πώς μπορεί να θέλει να με

αγγίζει; Πώς μπορεί ν' ακουμπάει πάνω μου το πρό­

σωπό της; Πίστευα πως κανείς δε θα με ξανάπιανε

πια, εκτός απ' τους γιατρούς, τις νοσοκόμες ή το νο­

σηλευτικό προσωπικό. Σκέφτηκα: «Κι αν η Κλαίρη

έχει μεταμορφωθεί σε πελώριο πέος ...»Αλλά δεν εί­

χε νόημα να παρακολουθήσω τη φαντασίωση ως το

τέλος. Αυτό που έγινε το είχα πάθει μόνο εγώ και

κανένας άλλος, γιατί δε μπορούσε να συμοεί σε κα­

νέναν άλλο, κι ακόμα κι αν δε γνώριζα γιατί, έτσι ήταν, κι έπρεπε να υπάρχει κάποιος λόγος, άσχετο

αν εγώ δε θα τον μάθαινα ποτέ. Όπως είπε και ο

δόκτωρ Κλίνγκερ, με το μελετημένα ήπιο ύφος του,

μπορεί να Οάζω τον εαυτό μου στη θέση της Κλαίρης,

αλλά αυτό ξεπερνάει τα όρια του χρέους. Αρκεί, λοι­

πόν· ακόμη κι εγώ το Όρισκα άσκοπο να φαντάζομαι

την Κλαίρη Όοινγκτον σαν ένα αρσενικό μόριο

ύψους ένα κι εΟδομήντα ... Ωστόσο, δεν κατάφερα ν'

απαλλαγώ εντελώς από κάποια αισθήματα ντροπής

στη σκέψη πως δε θα φαινόμουν ποτέ άξιος της αφο­

-36­

ΤΟ ΒγΖI

σίωσης που έδειχνε αυτή η ψυχρή, συγκρατημένη και

ανεκδήλωτη κοπέλα. Δεν άξιζα ούτε την αφοσίωσή

της ούτε την αυθόρμητη, ανθρώπινη συμπόνια της.

Α, όχι, ούτε και στην άκρα δυστυχία δεν έπαψα να

μετρώ την αξία μου σε σύγκριση με τους άλλους, πο­

τέ δεν έπαψα να θυμάμαι πως όσα παίρνω οφείλον­

ται σε ελλιπή κατανόηση, συγκίνηση και ηθικό μεγα­

λείο. Οφείλω να ομολογήσω πως μια τέτοια ανελέη­

τη και νοσηρή αυτοκριτική συμοαδίζει συχνά μ' έναν

ρηχό φαρισαϊσμό και κάποια ψήγματα ανωτερότη­

τας, και δεν αρνούμαι ότι στην προηγούμενη ζωή

μου σπάνια είχα τόσο ευτελή ιδέα για τον εαυτό μου,

που να μην ελέγχεται άψογα από μια έντιμη αποτί­

μηση των προτερημάτων και των αρετών μου. Θέλω

να πω, παρά τη μεταμόρφωσή μου, δεν άλλαξε ση­

μαντικά ο τρόπος που εκτιμώ και αποτιμώ τον εαυτό

μου· κι αν μ' αυτό τον τρόπο συνεχίζω να διατηρώ

την ταυτότητά μου, την ψυχική μου ισορροπία και

μαζί της τη θήτα να ζήτα, στη σεξουαλική σφαίρα

μου έχει επιφέρει σημαντική εσωτερική αναστάτω­

ση, και παραλίγο να προκαλέσει την κατάρρευση και

την εξόντωσή μου.

Εννοώ τα χατίρια που ζητάω απ' την Κλαίρη, και

που εκείνη μου τα κάνει αγόγγυστα. Μετά την πρώτη

της επίσκεψη, ήταν ζήτημα λίγων ημερών πριν της

ζητήσω να μου μαλάξει τη θηλή μου, αλλά όχι «αδιά­

φορα», ούτε αγνά, σαν τη νοσοκόμα κάθε πρωί, που

νόμιζε απλώς πως ετοιμάζει τον ασθενή της, κι όχι

πως τον τρελαίνει με τα χέρια της. Αν η Κλαίρη δεν

-37­

ΦΙΛΙΠ ΡΟΘ

είχε ακουμπήσει πάνω μου το πρόσωπό της εκείνη

την πρώτη φορά, αμφιοάλλω αν θα της το ζητούσα

τόσο γρήγορα· ίσως και να μην έορισκα ποτέ το θάρ­

ρος. Όμως, για να 'μαι ειλικρινής, απ' τη στιγμή που

ένιωσα το 6άρος του κεφαλιού της πάνω μου, απ' τη

στιγμή που την άκουσα να κλαίει για το χάλι μου,

ε~δα αμέσως όλες τις δυνατότητες, και ήταν απλώς

ζήτημα χρόνου (και πολύ λίγου, μάλιστα) ώσπου να

της ζητήσω την έσχατη πράξη της σεξουαλικής απο­

κτήνωσης μέσα στις συγκεκριμένες συνθήκες.

Πριν συνεχίσω, πρέπει να διευκρινίσω ότι η Κλαί­

ρη δεν είναι ούτε Στρίγκλα ούτε Παρθένα' σε όλη τη

διάρκεια της σχέσης μας την ερέθιζαν εξαίσια οι πιο

συνηθισμένες σεξουαλικές κινήσεις, ήταν γερή και

πάντα πρόθυμη, κι ωστόσο αποφασιστικά αδιάφορη

για όσα θεωρούσε περιττά και επουσιώδη. Μπορεί

να φαίνεται παράξενο, κι ίσως κανείς να φανταζό­

ταν πως συμδαίνει το αντίθετο, αλλά είναι η μόνη γυναίκα με την οποία είχα σχέσεις, και αρνήθηκε την πρωκτική συνουσία. Προς μεγαλύτερη έκπληξή μου,

απ' την αρχή δυσφορούσε να δεχτεί το σπέρμα μου

στο στόμα της, με αποτέλεσμα να ανέχεται στο τέλος

την πεολειχία μόνο σαν παιχνίδι προπαρασκευαστι­

κό της συνουσίας, και ποτέ ως μέσο για να με οδηγή­

σει στην εκσπερμάτωση, ενώ η ίδια γνώριζε μεγάλες

οργασμικές ηδονές με την αιδοιολειχία. Δεν παρα­

πονιόμουν ιδιαίτερα γι' αυτό, αλλά κάπου κάπου

γκρίνιαζα, σαν όλους τους άντρες που δεν έχουν γί­

νει ακόμα 6υζιά. Βλέπετε, δεν είχα τα πάντα σ' αυτή

-38­

ΤΟ ΒΥΖΙ

τη ζωή. Κατά τα άλλα, όπως σας έλεγα και πριν, το

πάθος μας στα δύο πρώτα χρόνια της σχέσης δεν

ήταν απλώς πλουσιότερο απ' οτιδήποτε είχα γνωρί­

σει ως τότε, αλλά μου έδινε και δύναμη, μ' έναν τρό­

πο γοητευτικό και πρωτόγνωρο' αλλά κι όταν ο πό­

θος μου για την Κλαίρη είχε αρχίσει να φθίνει εμφα­

νώς, πάντα μ' άρεσε να την κοιτάζω γδυτή, και ηδο­

νιζόμουννα πέφτω στο κρεΟάτι και να την παρακο­

λουθώ όταν γδυνόταν τη νύχτα ή ντυνόταν το πρωί.

Στην πραγματικότητα,η ίδια η Κλαίρη μου πρό­

τεινε να παίζει με τη θηλή μόύ, αν ήθελα. Αυτό έγινε

στην τέταρτη επίσκεψή της, την τέταρτη μέρα' προ

ολίγου της είχα περιγράψειγια πρώτη φορά την πα­

ράξενη ηδονή που ένιωθα όταν με έπλενε η νοσοκό­

μα το πρωί. Σκόπευανα της πω μόνο αυτό και τίποτ'

άλλο, τουλάχιστον προς το παρόν.. .Ομως η Κλαίρη είπε: «Θες να σου κάνω κι εγώ το

ίδιο;»

«Μπο- μπορείς;»

«Και δέοαια, αν θέλεις!»

Και ΟέΟαια. Κοίτα ψυχραιμία!

«Θέλω!» φώναξα. «Θέλω!»

«Τότε, πες μου πώς σ' αρέσει» είπε. «Πες μου πώς

σε δολεύει καλύτερα».

«Είναι κανένας άλλος στο δωμάτιο;»

«Μόνο εσύ κι εγώ».

«Μήπως υπάρχει τηλεόραση;»

«Όχι, πουλάκι μου, όχι!»

«Αχ, σφίξ' τη μου, σφίξ' τη μου πολύ δυνατά».

-39­

ΦΙΛΙΠ ΡΟΘ

Άλλη μια φορά, μέρες αργότερα, έπειτα από μια

ασυνάρτητη συζήτηση που κράτησε σχεδόν μια ώρα,

η Κλαίρη είπε: «Ντέη6ιντ, μωρό μου, τι θέλεις; Να τη

βάλω στο στόμα μου;»

«Ναι! Ναι!»

Μα πώς μπορούσε; Πώς μπορεί; Γιατί το κάνει;

Εγώ θα το 'κανα στη θέση της; Λέω του δόκτορος

Κλίνγκερ: «Της ζητάω πολλά. Είναι φριχτό. Πρέπει

να το κόψω. Θέλω να μου το κάνει συνέχεια, κάθε

λεπτό που 6ρίσκεται εδώ μέσα. Δε θέλω να μου δια­

6άζει -δεν την παρακολουθώ. Δε θέλω ούτε να μου

μιλάει πια. Θέλω μόνο να μου τη σφίγγει και να την

πιπιλάει και να τη γλείφει. Δεν το χορταίνω. Όταν

σταματάει, είναι αφόρητο. "Κι άλλο! Κι άλλο!" ουρ­

λιάζω. Δεν το αντέχω να φεύγει, γιατί θέλω κι άλλο.

Όχι, θα τη διώξω. Πρέπει να το κόψω. Στο τέλος, θα

με παρατήσει αυτΊ]. Και τότε δε θα 'χω κανέναν. Τό­

τε θα 'χω μόνο τη νοσοκόμα το πρωί, και τέρμα. Θα 'ρχεται κι ο πατέρας μου, θα μου λέει ποιος πέθανε και ποιος παντρεύτηκε. Θα' ρχόσαστε κι εσείς και θα

μου μιλάτε για τον ισχυρό μου χαρακτήρα, αλλά δε

θα' χω γυναίκα. Δε θα 'χω αγάπη ούτε σεξ, ποτέ πια!

Φαντάζομαι την Κλαίρη, την οραματίζομαι-τη 6λέ­

πω να με 6υζαίνει! Θέλω να γδυθεί -αλλά φ06άμαι

να της το ζητήσω! Δε θέλω να τη διώξω -αρκετά πα­

ράξενα είναι κι έτσι, αλλά και πάλι μπορώ να φαντά­ζoμαι πως έχει γδυθεί. Θέλω να 'ναι γδυτή, τα ρούχα

πεσμένα στο πάτωμα, στα πόδια της. Θέλω να πέσει

πάνω μου, να κυλιέται πάνω μου. Αχ, γιατρέ, ξέρετε

-40­

ΤΟ ΒγΖΙ

τι θα 'θελα στην πραγματικότητα;Θέλω να τη γαμή­

σω! Να δω αυτή την κοπελάρα να σκύ6ει πάνω από

την κούνια μου και να χώνει τη θηλή μου στο μουνί

της πισωκολλητά. Και να κουνιέται, πάνω κάτω -θέ­

λω να λυσσάξει πάνω στη ρόγα μου! Όμως φ06άμαι

πως αν το πω ποτέ, θα τη διώξω. Θα το 6άλει στα

πόδια και δε θα ξαναγυρίσει».

Η Κλαίρη έρχεται το 6ραδάκι, μετά το δείπνο, και

τα σα66ατοκύριακα. Τα πρωινά είναι δασκάλα, δι­

δάσκει στην τετάρτη τάξη, στο σχολείο της Μπανκ

Στρητ, εδώ στη Νέα Υόρκη. Είναι αριστούχος του

Κορνέλ. Η μάνα της είναι γυμνασιάρχης στο Σενε­

κτάντυ, κι έχει πάρει διαζύγιο απ' τον άντρα της,

που είναι μηχανικός και δουλεύει στη Γουέστερν

Ελέκτρικ· η μεγάλη της αδερφή, η πιο συντηρητική

απ' τις δυο κόρες των ·Ο6ινγκτον, έχει παντρευτεί

οικονομολόγο που δουλεύει στο Υπουργείο Εμπο­

ρίου, έκαναν και τέσσερα παιδιά με κάτι μαλλιά σα

στουπιά, και μένουν στην Αλεξάνδρεια της Βιρτζί­

νια. Έχουν κι ένα σπίτι στη νότια ακτή του Μάρθα'ς

Βίνγιαρντ, και πέρσι το καλοκαίριπεράσαμενα τους

δούμε με την Κλαίρη όταν πηγαίναμε διακοπές στο

Ναντάκετ. Κου6εντιάσαμε πολιτικά, για τον πόλε­

μο. ·Οταν τελειώσαμε, παίξαμε μπάλα με τα πιτσιρί­

κια στην παραλία, κι έπειτα φάγαμε 6ραστό αστακό

στο ·Εντγκαρταουν· μετά πήγαμε σινεμά, με 60υτυ­

ρωμένα χέρια και μούτρα δαρμένα απ' τον αέρα. Τέ­

λεια. Αλήθεια, περάσαμε πολύ όμορφα, κι ας ήταν

συντηρητικοί οι οικοδεσπότες μας το ξέρω πως εί­

-41­

ΦΙΛΙΠ ΡΟΘ

ναι συντηρητικοί, γιατί μου το λέγανε μόνοι τους όλη

την ώρα. Πάντως, περάσαμε θαύμα. Η Κλαίρη, ξαν­

θιά και πρασινομάτα, είναι αδύνατη, με μακριά πό­

δια, αλλά γεμάτο στήθος. «Φαντάσου πώς θα κρεμά­

σουνε στα πενήντα μου» λέει, «αν κρέμονται έτσι στα

είκοσι πέντε». «Αποκλείεται» λέω, και σε μιαλακκού­

οα ανάμεσα στους αμμόλοφους ξεκουμπώνει το σου­

τιέν του μπικίνι της, το ολέπω να πέφτει, ξαπλώνο­

μαι τ' ανάσκελα στην καυτή άμμο, πατάω γερά τα

πόδια μου, κλείνω τα μάτια, ανοίγω τα χείλια, και

περιμένω να μου οάλει το ουζί της στο στόμα μου. Τι

αίσθηση! Και η θάλασσα να μουγκρίζει στο Οάθος.

Λες κι ήταν η ίδια η υδρόγειος σφαίρα -μια απαλή

σφαίρα!- κι εγώ κανένας Ποσειδώναςή Δίας! Γι' αυ­

τό οι Έλληνες έφτιαξαν ανθρωπόμορφου ς θεούς

-μόνο τέτοιοι θεοί έχουν γούστο. «Του χρόνου το κα­

λοκαίρι θα το περάσουμε στον ωκεανό» της λέω,

όπως λένε όλοι την πρώτη μέρα των διακοπών τους.

«Πάμε πρώτα σπίτι να κάνουμε έρωτα» ψιθυρίζει η ψηλή, γυμνόστηθη Κλαίρη, γονατίζοντας δίπλα μου' νομίζει πως είμαι κα6λωμένος, όπως τον παλιό και­

ρό. «Α, όχι, ας μείνουμε έτσι, εδώ. Ε, τι τρέχει; Για

περάστε, δεσποινίς! Στο στόμα μου σας θέλω!» «Να

μη σου κόΌω τον αέρα. Είχες αρχίσει να πρασινί­

ζεις». «Από τη ζήλια μου» της λέω. Ναι, ναι, έτσι ακρι6ώς της είπα. Ομολογώ απερί­

φραστα ότι το είπα. Κι αν ήταν παραμύθι ολ' αυτά,

θα καταλα6αίναμε αμέσως το ηθικό δίδαγμα: «Φυ­

λάξου απ' τις τρελές επιθυμίες, γιατί μπορεί να

--42­

ΤΟ ΒγΖΙ

6γουν αληθινές». Όμωςη ιστορία μου είναι αληθινή

-τουλάχιστον για μένα, αναγνώστη, αν όχι για σένα.

Ήθελα να γίνω πολλά πράγματα στη ζωή μου, και

μάλιστα πολύ πιο παράξενα, εκτός απ' το ν' αποκτή­

σω στήθος σε κείνη την παραλία, ή να γίνω το 6υζί

της Κλαίρης. Κι αν τελικά κι αυτό είναι παραμύθι,

τότε γιατί μια αθώα επιθυμία (αν ήταν ποτέ «επιθυ­

μία») προορισμένη μάλλον να θέλξει και να κολακέ­

ψει, παρά να γίνει αληθινή, μια επιθυμία που δεν

πηγάζει από τη λαχτάρα, αλλά από την ευτυχία και

την ευδαιμονία της στιγμής, γιατί να πραγματοποιη­

θεί, όταν ελπίδες και όνειρα επιτακτικά, όνειρα εκ­

φρασμένα με απελπισία, τόσες φορές, έφτασαν να

υλοποιηθούν 6ήμα 6ήμα; 'Οχι, το θύμα δεν ασπάζε­

ται τη θεωρία που μιλάει για την εκπλήρωση των επι­

θυμιών, και σας συμ60υλεύω να μη τη λά6ετε υπό­

ψη, όσο κι αν είναι ωραία ή της μόδας. Η πραγματι­

κότητα την ξεπερνάει σε μεγαλείο. Η πραγματικότη­

τα έχει στυλ. Ορίστε. Αν δε μπορείτε να ζήσετε χωρίς

ηθικό δίδαγμα, ιδού το δίδαγμα αυτής της ιστορίας.

«Η πραγματικότητα έχει στυλ» συμπεραίνει ο θλιμ­

μένος καθηγητής που έγινε 6υζί. Άντε τράδα τώρα,

πονηρέ και μακάριε κάφρε, να 6γάλεις μόνος σου το

άλλο ηθικό δίδαγμα!

Την «έσχατη» πρότασή μου δεν την έκανα στην

Κλαίρη, αλλά στη νοσοκόμα μου. Της είπα: «Ξέρετε

τι σκέφτομαι όταν με πλένετε; Να σας πω τι σκέφτο­

μαι τώρα δα;»

«Τι συμ6αίνει, κύριε Κέπες;»

--43­

ΦΙΛΙΠ ΡΟΘ

«Δεσποινίς Κλαρκ, θέλω να σας γαμήσω με τη θη­

λή μου».

«Δε σας ακούω, κύριε Κέπες».

«Με καΌλώνειςτόσο, που θέλω να σε σκίσω! Θέλω

να κάτσεις πάνω στη ρόγα μου, με το μουνί σου!»

Χωρίς να σταθεί ούτε να το σκεφτεί (η συνήθεια

του επαγγέλματος), είπε: «Σε μισό λεπτό τελειώνω,

κύριε Κέπες».

Σπαράζω και ουρλιάζω: «Δε μ' ακούς, παλιοπου­

τανάρα;»

«Σε μισό λεπτάκι είμαστε έτοιμοι ...»

Ως την ώρα που ήρθε ο δόκτωρ Κλίνγκερ, στις

τέσσερις ακριΌώς, ήμουν εΌδομήντα κιλά ντροπή και

τύψεις. Είχα χάσει τον αυτοέλεγχό μου, και οι συνέ­

πειες ήταν χειρότερες απ' ό,τι περίμενα. Μ' έπνιξαν

τ' αναφιλητά όταν έλεγα στο δόκτορα Κλίνγκερ τι

έκανα, μ' όλο το χάλι μου και παρόλο που με είχε

προειδοποιήσει. Και τώρα, του είπα, όλα είναι γραμμένα σε μαγνητοταινία, τα παρακολούθησαν εκατοντάδες (ή και χιλιάδες) που με κοιτάζουν από

το αμφιθέατρο -ή τις κερκίδες! Είμαι σίγουρος πως

αύριο όλες οι εφημερίδες θα μ' έχουν στην πρώτη σε­

λίδα. Οι επιδάτες θα κρέμονται απ' τις χειρολαδές

σκασμένο ι στα γέλια. Γιατί, δέδαια, υπήρχε και η εύ­

θυμη πλευρά: γίνεται καταστροφή χωρίς την εύθυμη

πλευρά της; Βλέπετε, η δεσποινίς Κλαρκ είναι γε­

ροντοκόρη, εξηνταπεντάρα, και απ' ό,τι μου λένε

φέρνει προς το κοντόχοντρο. Κι εγώ το 'ξερα, δε

μπορώ να πω πως δεν το 'ξερα.

-44-­

ΤΟ ΒΎΖΙ

Αντίθετα από το δόκτορα Γκόρντον, την Κλαίρη

και τον πατέρα μου, που με διαδεδαιώνουν αδιάκο­

πα ότι δε με παρακολουθεί κανένας άλλος εκτός από

εκείνους που μου γνωστοποιούν την παρουσία τους,

ο δόκτωρ Κλίνγκερ δεν έκανε ποτέ τον κόπο να με

καθησυχάσει ως προς αυτό το σημείο. «Και λοιπόν;»

είπε. «Κι αν είναι στην πρώτη σελίδα; Και τι μ' αυ­

τό;»

«Δεν τους πέφτει λόγος!»

«'Ομως εσείς θέλατε να το κάνετε. Δε θέλατε;»

«Ναι! Ναι! Κι εκείνη με αγνόησε! Έκανε σα να της

είπα να τελειώνει, να ξεμπερδεύουμε! Δεν τη θέλω

πια! Δεν την αντέχω τη σκύλα! Θέλω άλλη νοσοκό­

μα!»

«Ποιαν έχετε υπόψη σας;»

«Καμιά νέα, και όμορφη! Γιατί όχι;»

«Και που να τα θέλει;»

«Ναι! Ναι! Γιατί όχι; Γιατί όχι, αφού το θέλω εγώ;

Είναι τρέλα! Έπρεπε να μ' αφήσετε να το κάνω όλη

μέρα! Έτσι κι αλλιώς, δε ζω κανονική ζωή, και δεν

έχω καμιά διάθεση να φαντάζομαι πως τη ζω! Εσείς

με θέλετε κανονικό, εσείς λέτε πως πρέπει να 'μαι

κανονικός σε τέτοια κατάσταση! Πρέπει να 'μαι λο­

γικός άνθρωπος, όταν δρίσκομαι σε τέτοιο χάλι; Εί­

σαι τρελός, γιατρέ μου, τρελός για δέσιμο! Θέλω να

κάτσει απάνω μου, με το μουνί της! Γιατί όχι; Θέλω

και την Κλαίρη! Γιατί να μην το κάνει η Κλαίρη;

Όλα τ' άλλα τα κάνει! Γιατί να μην το κάνει κι αυτό;

Τι σε πειράζει; Σου φαίνεται χοντρό; Και τι ξέρετε

~5­

ΦΙΛΙΠ ΡΟΘ

όλοι εσείς από χοντράδες; Υπάρχει μεγαλύτερη χον­

τράδα απ' το να μου αρνιέσαι μια μικρή ευχαρίστηση

μέσα σ' αυτό τον αδυσώπητο εφιάλτη; Γιατί να μη με

τρίοουν και να με λαδώνουν και να με μαλάζουν και

να με πιπιλάνε και να με γλείφουν και να με γαμάνε,

αφού το θέλω; Γιατί να μην έχω όσα σκέφτομαι κάθε

λεπτό της ημέρας, αν είναι να γλΙΤ<Qσω απ' αυτή την

κόλαση; Πες μου, γιατί δεν πρέπει; Αλλά δε μου λες!

Μόνο να με οασανίζεις ξέρεις! Ξέρεις μόνο να μη μ'

αφήνεις! Κάθομαι στην κούνια μου και παρασταίνω

τον λογικό! Εδώ είναι η τρέλα, γιατρέ μου! Είναι

τρέλα να 'σαι λογικός!»

Δεν ξέρω πόσα κατάλαοε ο δόκτωρ Κλίνγκερ·

φαίνεται πως έτσι κι αλλιώς είναι δύσκολο να με

ακούσουν όταν μιλάω δυνατά και καθαρά, και τώρα

που έκλαιγα με λυγμούς και ούρλιαζα χωρίς να λ~­

γαριάζω ούτε τις κάμερες ούτε τους θεατές στις κερ­

κίδες ... Ή μήπως το 'κανα επίτηδες; Είχα γίνει τόσο έξαλλος από την άσεμνη πρόταση που έκανα εκείνο το πρωί στη νοσοκόμα μου; Ή μήπως όλα τούτα

ήταν ένα υστερικό επεισόδιο για το μεγάλο μου κοι­

νό, κάπου πιο πέρα -για να πείσω το κοινό μου πως

είμαι ακόμη άνθρωπος, γιατί μόνο ο άνθρωπος έχει

συνείδηση, λογική, πόθους και τύψεις;

Η κρίση αυτή κράτησε κάμποσους μήνες. Λίγο λί­

γο, είχα αρχίσει ν' αντιμετωπίζω πονηρά την άκαμ­

πτη και ευσυνείδητη δεσποινίδα Κλαρκ. Στο τέλος,

ένα πρωί που μ' έπλενε, καθώς στριφογύριζα εκστα­

τικά σα σοούρα, της πρόσφερα λεφτά, όσα όσα, φτά­

--46­

ΤΟ ΒγΖΙ

νει να κατεοάσει τοορακί της και να χώσει τη ρόγα

μου στο μουνί της πισωκολλητά. «Σκύψε και πάρ'

τηνε από πίσω! Θα σου δώσω όσα θέλεις!» Πώς θα

'παιρνα λεφτά απ' την τράπεζα για να της τα δώσω,

πώς θα δανειζόμουν αν ζητούσε παραπάνω απ' όσα

είχα, ήταν ένα πρόΟλημα που προσπάθησα να το λύ­

σω όλη την ατέλειωτη, μοναχική μέρα. Γιατί ήξερα

πως δεν είχα κανέναν να με οοηθήσει, δε θα μπορού­

σα να κάνω ποτέ τη συναλλαγή παρά σε μια ομίχλη

γεμάτη μαγικές αυνανιστικές δυνατότητες ... Εκείνη

την εποχή, αν κι είχα ήδη σ~μπληρώσει πέντε μήνες

με τη νέα μου μορφή, δεν ήθελα ακόμη άλλους επι­

σκέπτες εκτός από την Κλαίρη και τον πατέρα μου,

ήμουν ευάλωτος. Τώρα οέοαια, μπορεί να σας φανεί

ανεξήγητη ευαισθησία, τη στιγμή που πίστευα ακρά­

δαντα πως όλες οι κινήσεις μου καταγράφονταν στο

μαγνητόφωνο και δημοσιεύονταν στο Νταίηλυ

Νιουζ. Δεν προσπαθώ όμως να σας πείσω εδώ πως

κατάφερα να δαμάσω εντελώς τα πιο αντιφατικά αι­

σθήματα, ή να τα οουλώσω χωρίς πάλη, σπασμούς

παράνοιας ή παιδισμού. Απλώς, σας περιγράφω

πώς έφτασα στη σημερινή μου κατάσταση, που χα­

ρακτηρίζεται από μια καταθλιπτική ισορροπία ... Φυσικά, αν ήθελα οοήθεια, θα ήταν εύκολο να τηλε­

φωνήσω σ' ένα φίλο, ένα νεαρό συνάδερφο με μούσι

από την Αγγλική Φιλολογία του Στόουνυ Μπρουκ,

έναν ευφυέστατο ποιητή από το Μπρούκλιν' εκείνος

θα μου Όρισκε τα λεφτά, και θα έκανε για λογαρια­

σμό μου τους απαραίτητους οικονομικούς διακανο­

--47­

ΦΙΛΙΠ ΡΟΘ

νισμούς, είτε με τη δεσποινίδα Κλαρκ ή -αν εκείνη

δεσμευόταν από την επαγγελματική της ηθική- με

κάποια γυναίκα που το επάγγελμά της θα της επέ­

τρεπε να ικανόποιήσει την επιθυμία μου έναντι

αμοιΌής. Ο νεαρός μου συνάδερφος δεν ήταν σεμνό­

τυφος, και τρελαινόταν για περιπέτειες. Μα ούτε κι

εγώ ήμουν σεμνότυφος, και κάποτε μ' άρεσαν λιγάκι

οι περιπέτειες, σεξουαλικής φύσεως εννοείται.

'Ασχετο απ' το πώς εξέφρασα τη σύγχυσή μου παρα­

μιλώντας στο δόκτορα Κλίνγκερ, πρέπει να καταλά­

Όετε ότι κατά Όάθος δεν αισθανόμουν σεξουαλικά

αδικημένος, και άρα θύμα άγριων και πολωμένων

αισθημάτων. Στα είκοσί μου χρόνια είχα πειραματι­

στεί, μάλλον εύκολα, με καμιά δεκαριά πόρνες, και

μια χρονιά που σπούδαζα με υποτροφία Φούλ­

μπραϊτ στο Λονδίνο, κράτησα μερικούς μήνες μια

παράξενη σχέση με δυο κοπέλες, φοιτήτριες συνομή­

λικές μου, από το πανεπιστήμιο του Λουντ στη

Σουηδία, που μοιράζονταν ένα υπόγειο κι ένα κρε­

Όάτι μαζί μου στο Μπλούμπσμπερυ, ώσπου η λιγότε­

ρο καλλονή απ' τις δυο προσπάθησε -με μισή καρ­

διά- να πέσει στις ρόδες ενός φορτηγού στη Λεωφό­

ρο Κάμντεν. Δεν ήμουν λοιπόν ο άνθρωπος με τις

λιγοστές εμπειρίες και τις οδυνηρές αναστολές, που

γι' αυτό Όασανίζεται τόσο' άλλο με πανικόΌαλλε: αν

υπέκυπτα σ' αυτή την τρελή λαχτάρα, ίσως ν' αποκο­

Όόμουν ανεπανόρθωτα από το παρελθόν μου και

από το ανθρώπινο είδος. ΦοΟόμουν πως, αν συνήθι­

ζα σε ανάλογες πρακτικές, οι ορέξεις μου θα γίνον­

-48­

ΤΟ ΒΎΖΙ

ταν ολοένα και πιο αλλόκοτες, ώσπου στο τέλος θα

έφτανα σε τέτοιον έσχατο αποπροσανατολισμό,

ώστε θα έπεφτα στο κενό -ή θα σαλτάριζα μόνος

μου. Θα μου 'στριΌε. Θα έπαυα να ξέρω τι είχα

υπάρξει και τι ήμουν. Θα έπαυα να ξέρω τα πάντα.

Κι αν δεν πέθαινα, δε θα 'μουν πια παρά ένας σάρκι­

νος όγκος.

ΤΕτσι, με τη Όοήθεια του δόκτορος Κλίνγκερ,

προσπάθησα να εξαλείψω, κι αν όχι να εξαλείψω,

τουλάχιστον (κατά την προσφιλή έκφραση του για­

τρού) να υπομείνω τον πόθο να χώσω τη θηλή μου σ'

έναν γυναικείο κόλπο. Παρά τη θέλησή μου όμως

-που μπορεί να γίνει Όράχος όταν επιστρατεύωόλες

τις δυνάμεις μου-έχανα τον κόσμο όταν έμπαινε στη

μέση το πλύσιμο· έτσι, στο τέλος, για να οοηθηθώ

στην ηρωική μου προσπάθεια, αποφάσισαν να μου

ψεκάζουν τη θηλή και την άλω μ' ένα ήπιο αναισθη­

τικό πριν αρχίσει να με περιποιείται η δεσποινίς

Κλαρκ. Και μόλο που το παγερό αναισθητικόδε μου

νέκρωνε τελείως την αίσθηση, την περιόριζε και μου

επέτρεπε να παίρνω το πάνω χέρι στη μάχη -μια μά­

χη που τελικά την κέρδισα, όμως, μόνο όταν οι για­

τροί αποφάσισαν, με τη δική μου συγκατάθεση, ν'

αντικαταστήσουντη νοσοκόμα μου με νοσοκόμο.

Το κόλπο έπιασε. Γιατί, και πριν από το αναισθη­

τικό, δεν κατάφεραποτέ να ξεπεράσωτο ταμπού της

ομοφυλοφιλίας και να φανταστώ τη θηλή μου Π.χ.

στο στόμα ή τον κώλο του κυρίου Μπρουκς, του νο­

σοκόμου, αν και συνειδητοποιώτώρα που το λέω ότι

-49­

4. Το 6vζί

ΦΙΛΙΠ ΡΟΘ

ο συνδυασμός του αρσενικού στόματος και της θηλυ­

κής ρόγας δε μπορεί να θεωρηθεί ομοφυλοφιλικός.

Και πάλι, τις Κυριακές, όταν ο κύριος Μπρουκς με

έπλενε και με λάδωνε, μπορεί να σπάραζα, αλλά τα

όνειρά μου -και οι κραυγές μου- ήταν για τη δεσποι­

νίδα Κλαρκ ή την Κλαίρη, ή για κείνο το πορνίδιο

που θα το πληρώναμε μια χούφτα εκατοδόλαρα για

να ανοίξει τα χείλη του αιδοίου του και να κάτσει

στην όρθια θηλή μου ... Τέλος πάντων, για να κλείσω

κι αυτό το κεφάλαιο με κάποια θριαμοική νότα, τώ­

ρα πια μπορώ -προσωρινά αναίσθητος, και σε αν­

τρικά χέρια- να δεχτώ το πρωινό πλύσιμο σχεδόν

όπως και κάθε άλλος ανάπηρος.

Κι ύστερα, υπάρχει πάντα η Κλαίρη -τι άγγελος!­

που μου «κάνει έρωτα», αν όχι με τον κόλπο, τουλά­

χιστον με τα δάχτυλα και το στόμα της. Δε φτάνει

αυτό; Θεέ μου -δεν είναι αρκετά απίστευτο; Φυσι­

κά, πάντα θέλω ΚΙ ΑΛΛΟ, πεθαίνω για ΚΙ ΑΛΛΟ (ή

από την έλλειψή του), γιατί ο ερεθισμός μου δεν κο­

ρυφώνεται με οργασμό, δεν υπάρχει έκρηξη και ανα­

κούφιση, μόνο η αίσθηση της επικείμενης εκσπερμά­

τωσης, και σπαράζω από το πρώτο δευτερόλεπτο ως

το τελευταίο. Με τον καιρό όμως, έφτασα πια να

συμοιοάζομαι με κάτι λιγότερο απ' το ΚΙ ΑΛΛΟ. ΟΙ

επισκέψεις της Κλαίρης κρατούν ώρες, αλλά μόνο

τις μισές της ζητώ να ικανοποιεί τη λαγνεία μου. Κυ­

ρίως για τον ίδιο λόγο που δεν της ζήτησα κολπική

συνουσία με τη θηλή μου: δε θέλω να τη χάσω. Δε

θέλω να σκεφτεί πως κατάντησε ένα είδος μηχανής

-50­

ΤΟ ΒΥΖΙ

που υπηρετεί έναν εξωφρενικό οργανισμό, κάτι με

το οποίο ο Ντέηοιντ Κέπες δεν έχει καμιά όρεξη να

διατηρήσει ανθρώπινες επαφές αμοιοαίας φύσεως.

Δεν ξέρω πόσο ακόμα μπορώ να εξαρτώμαιαπό την

Κλαίρη για να θυμάμαι ποιος ήμουν ή τι ήμαστε μα­

ζί, όσο κι αν είναι άγγελος και αγία. Σίγουρα, όσο

πιο πολλή ώρα περνάμε με σοοαρή συζήτηση, ή έστω

κουοεντούλα και κουτσομπολιό, τόσο μεγαλύτερες

πιθανότητες έχω να διατηρήσω τη στοργή και την

αφοσίωσή της. Σκέφτομαι μάλιστα να περιορίσω

πάλι στο μισό το χρόνο που.αφιερώνουμεστον ερεθι­

σμό της θηλής μου. Το ολέπω κάπως έτσι: αφού ο

ερεθισμός Όρίσκεται πάντα στην ίδια κορυφαία έν­

ταση, και δεν αυξάνει ούτε μειώνεταιάπαξ και αρχί­

σει, τι διαφορά έχει αν τον δοκιμάζω για τριάντα ή

για δεκαπέντελεπτά; Τι διαφοράέχει αν τον δοκιμά­

ζω μόνο για ένα λεπτό;

Α, όλα κι όλα, δεν είμαι ακόμη σε θέση για τέτοια

αυταπάρνηση, αλλά ούτε και οέοαιος πως και η

Κλαίρη θα το 'θελε. Είναι όμως κάτι, σας λέω, έστω

και να καλλιεργώ αυτή την ιδέα, έπειτα από τις οα­

σανιστικές επιθυμίες που έχω γνωρίσει. Υπάρχουν

ακόμη και τώρα στιγμές, αραιές και ανυπόφορες,

που οάζω τα δυνατά μου να μη φωνάξω στην ωραία

δασκαλίτσα,την αριστούχοτου Κορνέλ,που ουζαί­

νει σφιχτά τα δεκαεφτά ανοίγματα της θηλής μου:

«Γάμα την, Όοινγκτον! Γάμα την με το μουνί σου!»

Αλλά, κρατιέμαι. Αν η·Κλαίρη ήταν αποφασισμένη

να προχωρήσει τόσο, θα μου το 'χε προτείνει από

-51­

ΦΙΛΙΠ ΡΟΘ

καιρό. Κι εγώ δεν έχω καμιά διάθεση να παρερμη­

νεύσω τη σιωπή της, ούτε να την κάνω να ξανασκε­

φτεί σε τι χοντροκοπιές δέχτηκε -α/ς εκ θαύματος­

να συμμετάσχει μέχρι τώρα.

Κάποια στιγμή ανάμεσα στις δυο μεγάλες «κρίσεις»

από τις οποίες έχω επιοιώσει ως τώρα στο νοσοκο­

μείο -αν είναι νοσοκομείο-δέχτηκα την επίσκεψη

του ΆρθουρΣόνμπρουν.Είναιπρύτανηςστο Πανε­

πιστήμιο Καλών Τεχνών και Επιστημώντου Στόου­

νυ Μπρουκ,και τον ξέρω από τα φοιτητικάμου χρό­

νια στο Πάλο Άλτο, τότε που ήταν νεαρός καθηγη­

τής αλλά κανόνι, κι εγώ πτυχιούχος κι ετοίμαζα τη

διατριοή μου. Αυτός-πουείχε γίνει στο μεταξύ διευ­

θυντής του νέου τμήματος Συγκριτικής Λογοτε­

χνίας- μ' έφερε από το Στάνφορντ στο Στόουνυ

Μπρουκ εδώ κι οχτώ χρόνια. Τώρα κοντεύει τα πε­

νήντα, είναι στεγνόςκαι συγκροτημένος,και ασυνή­

θιστα -σχεδόν επικίνδυνα-γλυκός, για ακαδημαϊ­

κός, και στους τρόπους και στο ντύσιμό του. Ίσαμε

σήμερα είναι ένα αίνιγμα για μένα, κάτι παραπάνω

από αίνιγμα, πρέπει να πω, από τότε που μου έκανε

-53­-52­

ΦΙΛΙΠ ΡΟΘ

εκείνη την επίσκεψη, εννιά μήνες τώρα.

Ο Σόνμπρουν είναι από τους ακαδημαϊκούς (συ­

χνά κοσμήτορες και πρυτάνεις, και μόνο περιστα­

σιακά μέθυσους) που δημοσιεύουν ένα σπουδαίο έρ­

γο στα τριάντα τους -στην περίπτωσή του, ένα οξυ­

δερκέστατο οιολιαράκι για την πεζογραφία του Ρό­

μπερτ Μούζιλ, που εκείνη την εποχή ήταν ελάχιστα

μεταφρασμένος και σχεδόν άγνωστος στο αμερικα­

νικό κοιν&- κι από τότε δεν τους ξανακούς ποτέ· το

δεύτερο Όισλίο (του τ Αρθουρ θα ήταν για τον Ερρίκο

φον Κλάιστ) , εκείνο που γράφουν τα καλοκαίρια και

τα σαοοατοκύριακα, και σχεδιάζουν να το τελειώ­

σουν σε κάποια άδεια μετ' αποδοχών, το κουοεντιά­

ζουν καμιά δεκαριά χρόνια, ώσπου τελικά ο συγγρα­

φέας έχει ανέοει τόσο ψηλά στην πανεπιστημιακή ιε­

ραρχία, ώστε είναι αδύνατον να φανταστεί πως μπο­

ρεί να υπάρξει έξω από την αίθουσα συνεδριάσεων,

χώρια η γραφομηχανή στη σοφίτα του, που την ατε­

νίζει μόνος κάποιο Σά6Όατο, ή αργά τη νύχτα, κι αναλογίζεται κάτι τόσο αμετάκλητο όσο τα έργα του Κλάιστ. Μάλλον ο Άρθουρ θα γίνει πρόεδρός μας

μία των ημερών -πρώτα του Στόουνυ Μπρουκ, κι

έπειτα, αν η γυναίκα του σρει τον τρόπο, και των

Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής. Κάποια μέρα η

Ντέμπυ Σόνμπρουν θα γίνει η Λαίδη Μάκσεθ του

Λονγκ τ Αιλαντ, αλλά κι αυτό ένας λόγος είναι, αφού

το Λονγκ Άιλαντ είναι μίλια μακριά απ' τη θάλασ­

σα. Η Ντέμπυ έχει σέοαια τέτοιον αέρα, που φτάνει

να φουσκώσει τα πανιά κάθε φρεγάτας που αγκυρο­

-54­

ΤΟ ΒγΖΙ

Όόλησε ποτέ στο Σάουντ, και μια φιλοδοξία άΜο

πράμα, αλλά δεν έχω καμιά όρεξη να το συζητήσω·

όμως ο πρύτανης Σόνμπρουν δεν είναι κανένας μα- . λάκας, και δεν ξέρω τι κάνουν οι άλλοι, αλλά εγώ δεν

πίστεψα ποτέ πως θυσίασε τα λογοτεχνικά του χαρί­

σματα για τα Κενεντιανά όνειρα της κυράς του, κι

όχι για τα δικά του. Η σιγουριά του με τους άλλους, η

εξουσία που ασκούσε σ' ένα ακροατήριο δύο και

τριών χιλιάδων ατόμων, οι θεαματικά ήπιοι και δι­

πλωματικοί τρόποι του -όλη η καλολαδωμένη μηχα­

νή του- μ' έκαναν πάντα να νιώθω αμήχανα, αλλά

και μ' έσπρωχναν να πιστεύω πως αυτός ο άνθρωπος

ήταν κύριος του εαυτού του. Έπειτα όμως ήρθε να

με δει, εννιά μήνες πριν -είχε γράψει προηγουμένως

ένα εξαίσια διακριτικό ffiιμείωμα, ζητώντας μου την

άδεια- και με ξάφνιασε απερίγραπτα (κόντεψε μάλι­

στα να με διαλύσει) με την ακατονόμαστη συμπερι­

φορά του. Έκτοτε έχω συμπεράνει πως δεν ήταν

συμπεριφορά ανθρώπου που υπακούει στις επιθυ­

μίες του. Βλέπετε, σε κάποιο συμπέρασμα έπρεπε να

καταλήξω, και κατέληξα σ' αυτό.

Ο τ Αρθουρ ήρθε και με την επίσημη και με την ανε­

πίσημη ιδιότητά του. Τον διάλεξα για πρώτο μου

επισκέπτη από τους συναδέλφους μου (και για τε­

λευταίο μου, όπως ήρθαν τα πράγματα), ακρισώς

επειδή έχει τόσο έντονη αίσθηση του ρόλου· κι ύστε­

ρα, η μακρόχρονη γνωριμία μας με έκανε (αλλά έκα­

νε και το δόκτορα Κλίνγκερ) να πιστεύω πως μπο­

ρούσα να «αντέξω» την παρουσία του, πως ήταν ένα

-55-­

ΦΙΛΙΠ ΡΟΘ

καλό και αξιόπιστο πρόσωπο για να κάνω το κοινω­

νικό ντεμπούτο μου, αφού είχα πια δαμάσει την αχα­

λίνωτη λαγνεία μου. Με τον ήπιο τρόπο του, ο Άρ­

θουρ είχε σταθεί πάντα γενναιόδωρος και είχε δείξει

το ενδιαφέρον του για μένα -ακόμη με θεωρούν

«προστατευόμενό» του- κι ύστερα διέθετε μια ανα­

γνωρισμένη αυτοκυριαρχία, που μου εγγυόταν πως

δε θα 'μενε αποσοολωμένος, πως δε θα τρόμαζε ή,

ακόμα χειρότερα, δε θ' άρχιζε να μεπαρηγορεί. Είχα

επίσης την ελπίδα πως, αν όχι στην πρώτη επίσκεψη,

τότε στην επόμενη, ή στη μεθεπόμενη, μπορούσα να

προτείνω στον Άρθουρ έναν τρόπο για να διατηρή­

σω την επαγγελματική μου σχέση με το πανεπιστή­

μιο. Τότε, στο Στάνφορντ, ήμουν οοηθός σε μια απ'

τις τεράστιες πρώτες τάξεις όπου δίδασκε «Αρι­

στουργή ματα της Δυτικής Λογοτεχνίας». Μήπως γι­

νόταν να αναλάοω πάλι κάποιο δευτερεύοντα ρόλο;

Η Κλαίρη θα μου διάΟαζε τις εργασίες των φοιτη­

τών, κι εγώ μπορούσα να της υπαγορεύω διορθώ­

σεις, σχόλια και Οαθμούς... Ή μήπως κάτι τέτοιο έπρεπε ν' αποκλειστεί εντελώς; Όταν έχεις να κά­

νεις με τον τ Αρθουρ Σόνμπρουν, σκεφτήκαμε, δεν

υπάρχει φόΟος. Μπορείς να του το ζητήσεις τουλά­

χιστον.

Ούτε που πρόλαδα. Ακόμη και την ώρα που τον

ευχαριστούσα για το φιλικό σημείωμα που είχε στεί­

λει, ακόμη και την ώρα που του έλεγα, «με δάκρυα

στα μάτια», ούτως ειπείν -δε μπορούσα να κρατη­

θώ- πόσο συγκινημένος ήμουν που ήρθε να με δει και

-56­

ΤΟ ΒγΖΙ

να μιλήσουμε, μου φάνηκε πως άκουσα πνιχτά γελά­

κια. «Άρθουρ;» ρώτησα. «Είμαστε μόνοι;»

Είπε: «Ναι». Κι έπειτα χαχάνισε, πιο καθαρά αυ­

τή τη φορά. Αόμματος,μπορούσαωστόσονα φαντα­

στώ τον πρώην πνευματικό μου πατέρα: με σκούρο

μπλέηζερ, με τη φόδρα που έφερε την υπογραφή του

Κίλγκορ, στο Λονδίνο, του ίδιου ράφτη που έντυνε

πριν απ' αυτόν τον Τζακ Κένεντυ, με τα μαλακά φα­

νελένια παντελόνια του και γυαλιστερά παπούτσια

Γκούτσι, τον διπλωμάτη πρύτανη του Πανεπιστη­

μίου Καλών Τεχνών και Επιστημών, και οσονούπω

Γενικό Γραμματέα του ΟΗΕ, τουλάχιστον -να χα­

σκογελάει!Με τη μαλλούρααλατοπίπερο,ούτε πολύ

χτενισμένη ούτε πολύ αχτένιστη, κι είχε σκάσει στα

γέλια, ο κερατάς! Κι εγώ καλά καλά δεν του 'χα προ­

τείνει ακόμα να γίνω οοηθός στην έδρα του· και γε­

λούσε, όχι γιατί του είχα προτείνεικάτι γελοίο, αλλά

γιατί έολεπε πως ήταν αλήθεια, πως είχα γίνει στ'

αλήθεια ουζί! Ο πνευματικός μου πατέρας, ο προϊ­

στάμενός μου, ο πιο ευγενικός κύριος που είχα γνω­

ρίσει ποτέ, είχε πλημμυρίσει ιλαρότητα -αν άκουγα

καλά- και μόνο που μ' έΟλεπε.

«Με-Με-Ντέηοιντ, με συγχωρείςπου-Με-Με-»

Μα τώρα ούρλιαζε απ' τα γέλια, τόσο, που δε μπο­

ρούσε πια ν' αρθρώσει λέξη. Κοτζάμ Άρθουρ Σόν­

μπρουνκαι να μη μπορείν' αρθρώσειλέξη! Απίστευ­

το και όμως αληθινό. Είκοσι, τριάντα δευτερόλεπτα

ούρλιαζε απ' τα γέλια. Έπειτα έφυγε. Όλη κι όλη η

ε.ίτίσκεψη είχε κρατήσει γύρω στα δύο λεπτά.

-57­

ΦΙΛΙΠ ΡΟΘ

Δυο μέρες μετά ήρθε η συγνώμη, άψογα γραμμένη,

όπως κι όλα τ' άλλα που είχε γράψει ο 'Αρθουρ μετά

από κείνο το οιολιαράκι για τον Μούζιλ. Και την

επόμενη Οδομάδα -είχε το εξαίσιο χάρισμα να υπο­

λογίζει σωστά τους χρόνους-το πακετάκι από το δι­

σκάδικο του Σαμ Γκούντυ, με μια καρτούλα που έλε­

γε Ντέμπυ και Άρθουρ Σ., γραμμένη με το χέρι της

Ντέμπυ, όπως μου είπε η Κλαίρη, και προφανώς δι­κή της ιδέα.

Ένας δίσκος μακράς διαρκείας, με τον Άμλετ του

Λώρενς ΟλιΟιέ. Σαίξπηρ, Γουίλιαμ. Α, τέλεια! Μου

'δωσες πίσω την ψυχή μου, Ντέμπορα, και τη δική

σου, και του πρύτανη, μόνο μ' έναν καλοδιαλεγμένο

δίσκο! Σαίξπηρ! Υποκρίτρια! Σκύλα! Πού πήγε η

σειρά του Μπαλζάκ που σας χάρισα, με πολυτελές

δερμάτινο δέσιμο; Και που σας έγραψα μέλη στη Λέ­σχη των Κλασικών Βιολίων; Γιατί όχι την Πέμπτη

του ΜπετόΟεν, ψωροΙακελίν της συμφοράς;

Ο 'Αρθουρ είχε γράψει: «Ένας άνθρωπος αδυνά­

του χαρακτήρος σαν κι εμένα δεν πρέπει να γίνει μάρτυς της δυστυχίας σου. Δε Όρίσκω λόγια να σου

εξηγήσω τι μ' έπιασε. Αν προσπαθούσα, θα 'ταν χει­ρότερο και για τους δυο μας». Μετά την τεσσαρακο­στή ή πεντηκοστή απόπειρα, κατέληξα στην εξής

απάντηση, που την υπαγόρευσα στην Κλαίρη κι

εκείνη του την ταχυδρόμησε για λογαριασμό μου:

«Αγαπητοί μου Ντέμπυ και Άρθουρ Σ. Φχαριστώ

για το μαραφέτι. Ντέηο "Βύζαρος" Κ» Ρώτησα δι­

πλή φορά την Κλαίρη για να σιγουρευτώ πως είχε

-58­

ΤΟ ΒγΖΙ

γράψει το «ευχαριστώ» με «φχ», πριν κλείσει το φά­

κελο... Όλα τα προηγούμενα σημειώματα που της

είχα υπαγορεύσει και τα είχα ακυρώσει αμέσως,

ήταν χαριτωμένα, ρητορικά, λογοτεχνικά, αδιάφο­

ρα, επαγγελματικά, στριμμένα, θυμωμένα, Όίαια,

σατανικά, άγρια, ύπουλα, ντανταϊκά -μερικά μάλι­

στα ήταν πιο ηλίθια από κείνο που έστειλα. Γιατί εί­

πα στην Κλαίρη να ταχυδρομήσει αυτό κι όχι κάποιο

από τ' άλλα, είναι ανάξιο λόγου. Ό,τι κι αν έγραφα

σ' αυτούς τους δυο, δε σήμαινε τίποτα, όπως και οτι­

δήποτε είχε κά.νει ο Άρθουρ εκείνο το απόγευμα δε

μπορούσε να σημαίνει τίποτα. Και, για να δείτε πό­

σο μυαλωμένη είναι η Κλαίρη, και πόσο καλά έχει

συλλάοει το όλο πράγμα, σας λέω μόνο πως το ταχυ­

δρόμησε (αν το ταχυδρόμησε) χωρίς να σχολιάσει το

περιεχόμενο και το ύφος. Ήξερε πως ούτε κι αυτά

σημαίνουν τίποτα.

«Αδυνάτου χαρακτήρος;» έγραφα στον Άρθουρ,

στο πρώτο σημείωμα που είχα υπαγορεύσει στην

Κλαίρη, μερικά δευτερόλεπτα απ' όταν μου διάΟασε

το δικό του. «Μα, αν μη τι άλλο, αυτό δείχνει πως

έχεις μια γήινη ζωτικότητα, αφού μπορείς να ξεκαρ­

δίζεσαι στα γέλια. Ο αδύνατος χαρακτήρας είμαι

εγώ, γιατί αν δεν ήμουν, θα γελούσα μαζί σου. Δεν

καταφέρνω όμως να συλλάοω αυτή την τεράστια κω­

μωδία, γιατί είμαι πιο Άρθουρ Σόνμπρουν από σέ­

να, ματαιόδοξε, νάρκισσε, λιμοκοντόρε, αρχίδι!»

Αλλά είμαι; Αναγνώστη μου, Όλέπεις εδώ καμιά ου­

σιαστική αλήθεια; Εδώ ορίσκεται-ή ορισκόταν-όλη

-59­

ΦΙΛΙΠ ΡΟΘ

μου η «αξιοπρέπεια»; Ας γελάσω, λοιπόν, ας γελάσω

με την καρδιά μου, εις οάρος μου! Ένα γέλιο που

αρχίζει στη μια μου άκρη, (την καρπουζοειδή), ένα

γέλιο που φουσκώνει ώσπου ογαίνει εκρηκτικά γαρ­

γαλώντας τις τρυπούλες της θηλής μου.

Η δεύτερη κρίση που απείλησε να με ξεκάνει, και

που προς το παρόν (αυτή την επιφύλαξη την κρατώ

κάθε φορά που το λέω) φαίνεται να έχει υποχωρή­

σει, θα μπορούσε να χαρακτηριστεί κρίση πίστεως.

Μ' έπιασε ένα μήνα μετά την'επίσκεψη του Υ Αρθουρ,

γι' αυτό δε μπορώ να ξέρω στα σίγουρα αν την προ­

κάλεσε κατά κάποιο τρόπο αυτό το αλλόκοτο μι­

κροεπεισόδιο· έχω ξεπεράσει πια το μίσος μου για

τον ΥΑρθουρ Σόνμπρουν που με πλήγωσε τόσο εκεί­

νη τη μέρα-ή τουλάχιστον Οάζω τα δυνατά μου να το

ξεπεράσω- κι έτσι, προσώρας, θα συμφωνούσα με το

δόκτορα Κλίνγκερ που λέει πως η επίσκεψη του Υ Αρ­

θουρ μπορεί μεν να την επέσπευσε, αλλά η κρίση

ήταν αναπόφευκτη και αφορούσε πράγματα που

έπρεπε κάποια στιγμή να αντιμετωπίσω.

Να τι έγινε: Αρνήθηκα να πιστέψω πως είχα γίνει

Ουζί. Αφού, με μεγάλες προσπάθειες, είχα καταφέ­

ρει να ελέγξω σχεδόν όλες τις φαντασιώσεις της συ­

νουσίας, με καθήλωσε η επίγνωση του ότι όλα τούτα

ήταν απίθανα. Κανένας άνθρωπος δε μπορεί να γί­

νει ουζί, παρά μόνο στη φαντασία του. Το σοκ ήταν

τεράστιο, και χρειάστηκα σχεδόν έξι μήνες για να

αμφισοητήσω την πραγματικότητά του. «Μα, γιά

σταθείτε, δε γίνεται -δε μπορεί!»

-60­

ΤΟ ΒγΖΙ

«Και γιατί δε μπορεί;» ρώτησε ο δόκτωρ Κλίν­

γκερ.

«Ξέρετε γιατί! Και τα παιδιά το ξέρουνε! Γιατί εί­

ναι οιολογικώς και φυσιολογικώς και ανατομικώς

αδύνατον, γι' αυτό!»

«Και τότε πώς εξηγείτε την κατάστασή σας;»

</Ονειρο είναι! Κάποιο όνειρο είναι! Δεν έχουνε

περάσει έξι μήνες -είναι παραίσθηση! Ονειρεύομαι!

Φτάνει να ξυπνήσω, κι όλα θα τελειώσουν!»

«Μα ξύπνιος είστε, κύριε Κέπες! Αφού το ξέρετε

πως είστε ξύπνιος». _ «Μη μου το ξαναπείς αυτό! Μη με οασανίζεις άλ­

λο! Υ Ασε με να σηκωθώ! Φτάνει! Θέλω να ξυπνήσω!»

Μέρες -ή, είπα μέσα μου, κάποιον αντίστοιχο χρό­

νο σ' έναν εφιάλτη- πάλευα να ξυπνήσω. ΥΗρθε η

Κλαίρη, ήρθε ο πατέρας μου, ήρθε ο νοσοκόμος ο

κύριος Μπρουκς -κάποια πρωινά με χάιδευε έξω

έξω στην άλω της θηλής μου, ίσα για να με διεγείρει.

Τα πρώτα λεπτά της συνείδησης φανταζόμούν πως

είχα ξυπνήσει και ήμουν 6υζί, μόνο και μόνο για να

καταλάοω, έντρομος, πως δεν είχα ξυπνήσει από

πραγματικό ύπνο, αλλά από τον ύπνο που κοιμό­

μουν μέσα στον εφιάλτη, και πως ήμουν ακόμα ο

Ντέηοιντ ΥΑλαν Κέπες και ονειρευόμουν! ΥΟνειρο

είναι! Μη με οασανίζετε! Αφήστε με να σηκωθώ.

Ούρλιαζα κι έ6ριζα τους δεσμοφύλακες που είχα

κατασκευάσει μόνος μου. Πάντως, έοριζα: Κλαίρη,

κρυομούνα! Πατέρα είσαι αγράμματος! Κύριε.

Μπρουκς, είσαι πούστης και σαδιστής! Κλίνγκερ,

-61­

ΦΙΛΙΠ ΡΟΘ

ψεύταρε! Γκόρντον, σκιτζή! Βλαστημούσα τους θεα­

τές στη γαλαρία που είχα κατασκευάσει, Όλαστημού­

σα τους τεχνικούς της τηλεόρασης στο κλειστό κύ­

κλωμα που είχα φανταστεί -μπανιστηρτζήδες! άπο­

νοι μπανιστηρτζήδες!- και ούτω καθεξής, ώσπου

στο τέλος φοοήθηκαν πως το κατεστραμμένο μου σύ­

σ:τημα δε μπορούσε ν' αντέξει τέτοια ψυχονευρική

προσοολή (ναι, ναι, ακριοώς αυτές τις λέξεις έοαλα

στα σοφά τους στόματα), κι αποφάσισαν να μου χο­

ρηγήσουν οαριά υπνωτικά. Πώς ούρλιαξα τότε!

«Καθίκια!» φώναζα, «Εγκληματίες! Κακούργοι!»

ακόμη κι όταν δούλιαζα μουδιασμένος από τα φάρ­

μακα, κι εκείνοι με τραδούσαν, μ' έσερναν κι ούρ­

λιαζαν, από το μαύρο κελί μου, σ' ένα μπουντρούμι

πιο μαύρο, στην άκρα απομόνωση και σε 6αριές,

ασήκωτες αλυσίδες.

Όταν συνήρθα, κατάλαδα για πρώτη φορά πως

είχα τρελαθεί. Δεν τ' ονειρευόμουν. Ήμουν τρελός.

Δε θα υπήρχε μαγικό «ξύπνημα», ούτε έξοδος απ'

αυτό τον εφιάλτη για να σηκωθώ απ' το κρεδάτι, να Όουρτσίσω τα δόντια μου, να περάσω τον αυτοκινη­

τόδρομο με το αμάξι μου ως το Λονγκ τ Αιλαντ για να

διδάξω· αν έμελλε να υπάρξει κάτι (και παρακαλού­

σα να υπάρξει, να μην έχω φτάσει πια τόσο χαμηλά)

ήταν ο μακρύς δρόμος της επιστροφής, η ανάρρωση,

ώσπου να ξανα6ρώ τα λογικά μου. Και, δέδαια, το

πρώτο μεγάλο δήμα για να ξαναδρώ τα λογικά μου,

ήταν να συνειδητοποιήσω πως αυτή η αίσθηση που

μου έλεγε πως είμαι δυζί και ζω τη ζωή δυζιού, ήταν

-62­

ΤΟ ΒγΖΙ

παραίσθηση ενός φρενοΌλαδούς.

Τώρα πια δεν καταλάοαινα πώς έγινε κι έχασα τα

λογικά μου, ούτε γιατί. Ήταν πέρα απ' τις δυνάμεις

μου, δεν κατάφερνα να θυμηθώ τι είχε προκαλέσει

αυτή την τέλεια σχιζοειδή ρήξη, αλλά ούτε κι αυτό

μπορούσε ν' αντικρούσει τη νέα μου υπόθεση, γιατί

ό,τι κι αν είχε προκαλέσει την κατάρρευσή μου, θα

ήταν αναπόφευκτα τόσο τρομαχιικό, ώστε με είχε

αναγκάσει να το διώξω από τη μνήμη μου. Μήπως,

στην πραγματικότητα, καθόμουν στο θάλαμο κά­

ποιου ψυχιατρείουαυτήν ακριδώςτηστιγμή, φυλακι­

σμένος μέσα σε Όαθύτατες παρακρούσεις; Δεν είχα

όραση, γεύση και όσφρηση, άκουγα αμυδρά, δε γνώ­

ριζα την ανατομία μου, ένιωθα τον εαυτό μου να μι­

λάει στους άλλους σα θαμμένος και πνιγμένος μέσα

στον ίδιο του το λιπώδη ιστό -άραγε όλα τούτα τα

συμπτώματα δεν ταίριαζαν στον Κάτω Κόσμο .της

ψύχωσης;

Ωστόσο, προσπαθούσα να λογικευτώ, αν είμαι

τρελός, γιατί υπάρχει δόκτωρ Κλίνγκερ; Και ήμουν

δέ6αιος πως υπήρχε δόκτωρ Κλίνγκερ· στο κάτω κά­

τω, για κάτι έπρεπε να 'μαι δέ6αιος, έπρεπε να πια­

στώ από κάπου, κι έτσι αρπάχτηκα από τα εγγλέζικά

του με την ελαφρότατη ξενική προφορά, από τη

ντόμπρα συμπεριφορά του και το μετριοπαθές χιού­

μορ του, και τα θεώρησα απόδειξη πως τουλάχιστον

αυτά ήταν αληθινά στην εμπειρία μου. Τότε γιατί ο

δόκτωρ Κλίνγκερ μου λέει πως η ψυχική μου ισορρο­

πία εξαρτάται από την αποδοχή της κατάστασής

-63­

ΦΙΛΙIl ΡΟΘ

μου, πως η ψυχική μου ισορροπία θα γεννηθεί από

την προσπάθεια να κρατήσω την ισορροπία μου πα­

ρά το φοοερό ατύχημα που έπαθα, αφού ο μόνος

τρόπος για να ξαναορώ την υγειά μου είναι να αμφι­

σΌητήσω, να αρνηθώ αυτήν την εξωφρενική εικόνα

του εαυτού μου; Η απάντηση ήταν αυτονόητη: ο δό­

κτωρ Κλίνγκερ δεν έλεγε τέτοια πράγματα. Απλώς,

υπηρετώντας την αρρώστια μου, έπαιρνα τα λόγια

του -που αναμφίοολα ήταν απλά και σαφή- και τους

έδινα ακριοώς το αντίθετο νόημα από εκείνο που

εξέφραζαν αρχικά.

Ένα απόγευμα που ήρθε για θεραπεία, επικαλέ­

στηκα την περίφημη αποφασιστικότητά μου για να

του εξηγήσω, όσο πιο απλά και ξεκάθαρα μπορού­

σα, τι είχα ανακαλύψει το πρωί. Ώσπου να τελειώ­

σω, έκλαιγα από ανακούφιση, αλλά κατά τα άλλα, τα

λόγια μου ήταν εμπνευσμένα όσο ποτέ άλλοτε. Κα­

μιά φορά, την ώρα της διδασκαλίας, ακούς τον εαυ­

τό σου να μιλά με τέλειους ρυθμούς, με τη σωστή έμ­

φαση και κατανομή του χρόνου, να αναπτύσσει τις

ιδέες του σε στρογγυλεμένες φράσεις, να τις συνδυά­

ζει σε παραγράφους που σφύζουν από νοήματα, και

τότε είναι δύσκολο να πιστέψεις πως ο τύπος που

απευθύνεται τώρα στους σιωπηλούς φοιτητές του με

χρυσή γλώσσα και μεγάλη αποφασιστικότητα τους

ζάλιζε, μια ώρα πριν, με τις πιο παράλογες φιλολο­

γικές σκέψεις που τις ξεστόμιζε σε σπαράγματα και

ασυνάρτητα ράκη. Φανταστείτε λοιπόν πόσο δύσκο­

λο μου ήταν να συνδέσω τη μετρημένη φωνή που

-64­

ΤΟ ΒγΖΙ

απευθυνόταν τώρα στο δόκτορα Κλίνγκερ, με τα

ουρλιαχτά του τρελού που είχα υπάρξει πριν μεσο­

λαοήσει η ύπνωση μιας ε6δομάδας. Αν ήμουν ακόμη

τρελός-γιατί, έστω και ουζί, δεν έπαυα να είμαι τρε­

λός- θα ήμουν αναμφίοολα ένας από τους διαυγέ­

στερους και πιο εύγλωττους στην πτέρυγά μου.

Είπα: «Είναι παράξενο, αλλά η επίσκεψη του

'Αρθουρ Σόνμπρουν μου δίνει τη οεοαιότητα πως,

επιτέλους, ορίσκομαι στο σωστό δρόμο. Πώς θα πί­

στευα ποτέ πως ο Άρθουρ θα 'ρχόταν εδώ και θα

γελούσε; Θα δεχόμουν ποτέ-μια τόσο έκδηλα παρα­

νοϊκή παραίσθησηγια αληθινή; Ένα μήνα τώρα, τον

ορίζω, κι αυτόν και τη Ντέμπυ, και δε ογάζω νόημα,

γιατί αν υπάρχει έστω κι ένα άτομο στον κόσμο που

δε θα 'χανε την αυτοκυριαρχίατου σε μια τέτοια κα­

τάσταση, το άτομο αυτό είναι ο 'Αρθουρ».

«Και αυτός ο πρύτανης που λέτε, είναι υπεράνω

των ανθρωπίνων αδυναμιών;»

«Ξέρετε κάτι; Θα απαντούσα: ναι. Ειναι υπερά­

νω!».

«Δεν ξέρει όμως να ελίσσεται».

«Α, όχι, δεν είναι ζήτημα ελιγμών, μάλλον το αντί­

θετο. Απλώς, εγώ ήμουν τρελός. Τα 'Ογαλα όλα από

το νου μου. Θεέ μου!»

«Και το σημείωμα, που το απαντήσατετόσο χαρι­

τωμένα; Το σημείωμα που σας είχε ερεθίσει τόσο;»

«Παράνοια». «Και ο δίσκος;»

«Α, αυτός είναι πραγματικός. Η πραγματικότητα

--Ό5-­

5. Το 6υζί

ΦΙΛΙΠ ΡΟΘ ΤΟ ΒγΖΙ

με σάρκα και οστά. Δουλειά της Ντέμπυ. Α, δέδαια,

τώρα καταλαδαίνω τη διαφορά, ακόμα και τώρα δα

που μιλάω μπορώ να καταλάδω τη διαφορά ανάμεσα

στο πραγματικό και το φανταστικό, ανάμεσα στην

παράκρουση και στο αληθινό γεγονός. Την καταλα­

δαίνω τη διαφορά, πιστΙψτε με. Τρελάθηκα, αλλά

τώρα το ξέρω!»

«Και τί νομίζετε πως σας έκανε να "τρελαθείτε",

όπως λέτε, κύριε Κέπες;»

«Δε θυμάμαι».

«Έχετε καμιά ιδέα; Τι θα μπορούσε ενδεχομένως

να οδηγήσει έναν άνθρωπο σαν κι εσάς σε μια τόσο

τέλεια και αδιαπέραστη παραίσθηση;»

«Γιατρέ μου, σας λέω την αλήθεια. Δεν έχω ιδέα.

Τουλάχιστον προς το παρόν».

«Σας έρχεται τίποτα στο νου; Έστω κάτι;»

«Τι να σας πω; Αυτά που περνούν απ' το μυαλό

μου -αυτά που πέρασαν σήμερα το πρωί- δεν είναι ούτε αρκετά ούτε πειστικά».

«Τι είναι;»

«Αρπάζομαι από αχυράκια. Να, σκέφτηκα: ''Από

τη λογοτεχνία το 'παθα". Μου το 'χουν εμπνεύσει τα

διδλία που δίδασκα. Μου Όαλαν την ιδέα στο κεφά­

λι. Δεν το λέω για να παραπονεθώ, αλλά να, σκέφτο­

μαι όλο την τάξη της Ευρωπαϊκής Λογοτεχνίας. Κά­

θε χρόνο δίδασκα Γκόγκολ και Κάφκα -δίδασκα τη

Μύτη και τη Μεταμόρφωση».

«Φυσικά. Πολλοί καθηγητές διδάσκουν τη Μύτη

και τη Μεταμόρφωση».

-66­

«Ναι» είπα προσπαθώνταςνα κάνω χιούμορ, «αλ­

λά μάλλον δε θα τις παίρνουν τοις μετρητοίς».

Γέλασε κι εκείνος.

«Πάντως, είμαι τρελός -δεν είμαι;» ρώτησα.

«Όχι».

Το ξάφνιασμακράτησε μόνο μια στιγμή' συνειδη­

τοποίησαπως πρέπεινα είχε πει «Ναι», κι εγώ αυτό­

ματα το μετέφρασα στο αντίθετό του, όπως τα είδω­

λα που καθρεφτίζονται ανεστραμμένα στον κερα­

τοειδή γυρίζουν αυτόματα ίσια στην όρασή μας.

«Θέλωνα σας πω ότι, παρόλοπου μου απαντήσα­

τε "Ναι" τώρα δα που σας ρώτησα αν είμαι τρελός,

εγώ σας άκουσα να λέτε "Όχι"».

«Δεν είπα ναι. Δεν είστε τρελός. Δεν είστε θύμα

παραίσθησης,ούτε και υπήρξατεποτέ ως τώρα. Δεν

πάθατε "σχιζοειδή ρήξη", όπως λέτε. Είστε μαστός,

ούτως ειπείν. Κάνατε ηρωικές προσπάθειεςνα αντι­

μετωπίσετεαυτό το μυστηριώδεςατύχημα. Καταλα­

cαίνω τον πειρασμό, ακόμη και την αναγκαιότητασε

κάποιο δαθμό, να ενδώσετεστη γοητευτική ιδέα πως

όλα αυτά είναι όνειρο, μια ψευδαίσθηση, μια αυτα­

πάτη, ή ό,τι άλλο -ίσως μια κατάσταση που σας την

υπαγορεύουντα υπνωτικά. Δε συμδαίνει όμωςτίπο­

τα τέτοιο. Είναι κάτι που σας έχει συμδεί. Είναι ο

δρόμος προς την τρέλα, κύριε Κέπες. Μ' ακούτε; Ο

δρόμος προς την τρέλα είναι να υποκρίνεστεπως δε

συμδαίνει τίποτα τέτοιο. Η ανακούφιση θα είναι

δραχύδια, σας διαδεδαιώ. Θέλω να σας δοηθήσω ν'

αλλάξετε πορεία, πριν προχωρήσετε περισσότερο.

-67­

ΦΙΛΙΠ ΡΟΘ

Θέλω να απαλλαγείτε από την ιδέα ότι είστε παρά­

φρων. Δεν είστε παράφρων, αλλά αν παριστάνετε

τον παράφρονα, κακό του κεφαλιού σας. Η τρέλα

δεν είναι λύση: ούτε η πραγματική τρέλα, ούτε η

φανταστική» . «Ξανά τ' ακούω όλα ανάποδα. Έχω φέρει τα πά­

νω κάτω όλο το νόημα των λόγων σας».

«Όχι ΌέΌαια».

«Σταθείτε να σας ρωτήσω κάτι, και πείτε μου αν

Όγαίνει νόημα. Νομίζετε πως αυτή ειδικά η παραί­

σθηση έχει κάποια σχέση με τα χρόνια που δίδασκα

τέτοιες ιστορίες; Θέλω να πω, ανεξάρτητα από το

τραύμα που στάθηκε αφορμή για το όλο πράγμα».

«Μα αφού δεν υπήρξε τραύμα ψυχολογικού εί­

δους, κι όλ' αυτά, όπως σας έχω εξηγήσει, δεν είναι

παραίσθησψ.

Με μια ειρωνεία που μ' ευχαριστούσε -κι ήταν εκ­

δήλωση υγείας! υγείας!- είπα: «Όμως αν ήταν, δό­

κτωρ Κλίνγκερ; Σας άκουσα ΌέΌαια να λέτε πάλι πως δεν είναι παραίσθηση -αλλά, αν ήταν, τότε θα

μπορούσατε να δείτε κ<Χποια σχέση ανάμεσα στην

παραίσθηση όπου έχω Όουλιάξει, και στην εξουσία

που άσκησε ο Κάφκα ή ο 'Γκόγκολ στη φαντασία μου;

·Η και ο Σουίφτ, εδώ που τα λέμε. Σκέφτομαι τα Τα­

ξίδια του Γκιούλιοερ -κι αυτά τα δίδασκα χρόνια.

Δόκτωρ Κλίνγκερ, μ' ακούτε; ·Ισως, αν προχωρή­

σουμε έτσι, μιλώντας υποθετικά για την αρρώστια

μου-»

«Σας το ξαναλέω: δεν υπάρχει αρρώστια στην ψυ­

--68­

ΤΟ ΒγΖΙ

χική σφαίρα. Δηλαδή, δεν έχει υπάρξει ως τώρα.

Υπήρξε κλονισμός, πανικός, οργή, απελπισία, απο­

προσανατολισμός, Όαθύτατα αισθήματα απομόνω­

σης και αδυναμίας, μεγάλη κατάθλιψη, αλλά μέσα σ'

όλα αυτά, ως εκ θαύματος, τίποτα που θα μπορούσα

να το χαρακτηρίσω ψυχασθένεια. Ούτε τότε που ήρ­

θε ο φίλος σας ο Πρύτανης και πάτησε τα γέλια. Αυ­

τό σας τάραξε. Κι ακόμη σας ταράζει. Σας συγκλόνι­

σε αφάνταστα. Και γιατί όχι; Ξέρω πως δεν πρόκει­

ται να Όοηθήσω κανέναν αν του πω ότι είναι ευάλω­

τος και πρέπει να τα Όγάλ€ι πέρα μόνος του. ·Ηταν

αποτρόπαιο ν' ακούσετε τέτοια γέλια, έστω κι αν τα

γέλια αφορούσαν λιγότερο εσάς, και περισσότερο

τον επιπόλαιο τρόπο ενός ατόμου ν' αντιμετωπίζει

τη ζωή, έναν επιπόλαιο τρόπο που κρύΌεται από τα

ρούχα που ράαει στον καλύτερο ράφτη, κι απ' το

κοινωνικό του λούστρο. Δε Όγάλατε απ' το μυαλό

σας την επίσκεψη του .Αρθουρ Σόνμπρουν, κύριε

Κέπες, δεν επινοήσατε όσα του συνέοησαν εδώ μέσα.

Όλα αυτά έγιναν. Παρασταίνετε τον αφελή όταν

μου λέτε πως είναι "αδύνατη" μια τέτοια αντίδραση

απ' αυτόν, ή από οποιονδήποτε άλλον. Ξέρετε καλύ­

τερα απ' όσο δείχνετε την ανθρώπινη φύση. ·Εχετε

διαΌάσει πολύ Ντοστογιέφσκι».

«Να σας πω τι νόμισα πως μου είπατε;»

«Δε χρειάζεται. Ακούσατε πραγματικά αυτό που

νομίζετε πως ακούσατε. Ελάτε, κύριε Κέπες, να τε­

λειώνουμε μια ώρα αρχύτερα. ·Οπως είπατε και μό­

νος σας, όλες αυτές οι λογοτεχνικές αναγωγές που

-69­

ΦΙΛΙΠ ΡΟΘ ΤΟ ΒΥΖΙ

κάνατε -ο Γκόγκολ, ο Κάφκα και τα λοιπά- θα σας

Όάλουν σε μεγάλους μπελάδες αν δε σταματήσετε.

Αν συνεχίσετε τέτοιες σκέψεις, θα εξασθενήσετε και

θα χάσετε την επαφή που ήδη έχετε μ' αυτή την εξαι­

ρετικά δύσκολη πραγματικότητα. Και τότε, πριν το

καταλάΌετε, θα γεwάτε μόνος σας γνήσιες και ακλό­

νητες παραισθήσεις, σαν κι αυτές που νομίζετε πως

έχετε τώρα. Με παρακολουθείτε, κύριε Κέπες; Είστε

άνθρωπος με υψηλή ευφυία, κι έχετε ισχυρή θέληση.

Θέλω να σταματήσετε, αμέσως!»

Αυτή η φανταστική σύγκρουση με είχε εξαντλήσει,

αλλά δεν περίμενα πια να ξαναΌρεθώ εκεί απ' όπου

άρχισα, κι ήξερα πως τα πράγματα δε θα 'ναι τόσο

εύκολα, σα να ξυπνάς από κακό όνειρο. Θα 'ταν κό­

λαση, αλλά τι μετράει η κόλαση μπροστά σε τούτα

εδώ;

«Δόκτωρ Κλίνγκερ!» φώναξα. «Ακούστε με -δε

θα το αφήσω να με τρελάνει! Ό,τι κι αν είναι, δε θα το αφήσω να με τρελάνει άλλο! Θα το πολεμήσω, να γλιτώσω! Σας τ' ορκίζομαι, θα το πολεμήσω έστω κι

αν με κάνει κομμάτια! Θα πάψω ν' ακούω το αντίθε­

το! Θ' αρχίσω ν' ακούω όσα μου λέτε! Μ' ακούτε,

γιατρέ μου; Τουλάχιστον, με καταλαΌαίνετε; Δεν

πρόκειται να δεχτώ αυτή την παραίσθηση! Δε θα γί­

νω θύμα της! Δε θα γίνω δέσμιός της! Εσείς θα με

πλησιάσετε! Μη μ' αφήνετε!» ικέτεψα. «Μ' ακούτε;

Με καταλαΌαίνετε; Σας παρακαλώ, μη μ' αφήσετε!

Μη μ' αφήσετε να χαθώ! Θα Όρω το δρόμο μου, θα

ξαναΌρώ τον εαυτό μου! Το υπόσχομαι!»

Τώρα, όλες μου οι μέρες ήταν αφιερωμένες σε ένα

πράγμα: προσπαθούσα ν' ακούσω τι μου' λένε στ'

αλήθεια, είτε οι γιατροί, είτε ο κύριος Μπρουκς, είτε

η Κλαίρη. Αυτό απαιτούσε μια συγκεχυμένη αλλά

αδιάκοπη προσπάθεια, τόση, που όταν Όράδιαζε

πια ένιωθα πως θ' αρκούσε ένα φύσημα από χείλη

παιδιού για να σΌήσει την τρεμουλιαστή φλογίτσα

της μνήμης, της ευφυίας και της ελπίδας που ισχυρι­

ζόταν ακόμη πως λέγεται ΝτέηΌιντ Άλαν Κέπες.

Όταν ήρθε ο πατέρας μου την Κυριακή, του είπα

τα καλά νέα, αν και ήμουν σίγουρος πως ο δόκτωρ

Κλίνγκερ και η Κλαίρη τον είχαν ειδοποιήσει. Φλυα­

ρούσα σαν παιδάκι που κέρδισε το ΌραΌείο. Του εί­

πα πως είναι αλήθεια, πως τώρα πια δεν πιστεύω ότι

είμαι Όυζί. Αν δεν κατάφερα ακόμη ν' αποτινάξω τη

σωματική πλευρά της παραίσθησης, μέρα τη μέρα

απαλλάσσομαι από την ψυχική πλευρά της κάθε μέ­

ρα, κάθε ώρα, αισθάνομαι τον εαυτό μου να ξαναγί­

νεται όπως παλιά, και Όλέπω σύντομα τη στιγμή που

θα ξαναγυρίσω στην τάξη μου, για να διδάξω Γκό­

γκολ και Κάφκα, αντί να υφίσταμαι τις αφύσικες με­

ταμορφώσεις που είχαν φανταστεί οι συγγραφείς

αυτοί για τους ήρωες των περίφημων έργων τους.

Επειδή ο πατέρας μου δεν έχει ιδέα από ΌιΌλία, συ­

νέχισα με μια παιδιάστικη φλυαρία, του είπα για τον

Γρηγόρη Σάμσο που ξυπνάει μια μέρα στο αριστούρ­

γημα του Κάφκα κι ανακαλύπτει πως έχει γίνει ένα

πελώριο σκαθάρι· του έκανα και μια περίληψη της

Μύτης, του είπα με δυο λόγια πώς ο ήρωας του Γκό­

-70- -71­

ΦΙΛΙΠ ΡΟΘ ΤΟ ΒγΖI

γκολ ξυπνάει μια μέρα κι ανακαλύπτει πως έχασε τη

μύτη του, πώς ξεκινάει να τη 6ρει στην Αγία Πετρού­

πολη, 6άζει μια αγγελία στην εφημερίδα ζητώντας

να του την επιστρέψουν, τη 6λέπει να περπατάει στο

δρόμο και τα λοιπά και τα λοιπά, ώσπου στο τέλος,

εντελώς ανεξήγητα, όπως είχε εξαφανιστεί, η μύτη

επιστρέφει στο πρόσωπό του. (Τον άκουγα κιόλας

να σκέφτεται: «Αυτά διδάσκετε στα πανεπιστή­

μια;») Του εξήγησα πως ακόμη δε μπορούσα να θυ­

μηθώ το τραύμα που είχε προκαλέσει όλ' αυτά· ήταν

τόσο τρομερό, που ακόμα και τώρα ήμουν κουφός,

δε μπορούσα ν' ακούσω, όταν ο γιατρός προσπαθού­

σε να μου το θυμίσει. Θα χρειαζόταν χρόνο, του εί­

πα, πολύ χρόνο, αλλά τουλάχιστον είχα πάρει το

δρόμο της επιστροφής. Είχα αρχίσει το ταξίδι, είχα

κάνει το πρώτο 6ήμα. Του εξήγησα πως, όποιο κι αν

ήταν το τραυματικό γεγονός, φαίνεται πως, για να το

αποφύγω, είχα αρπαχτεί από την πρώτη εξωφρενική

ιδέα, από μια καφκική ή γκογκολική φαντασίωση σωματικής μεταμόρφωσης, επειδή τη συζητούσα

στην τάξη μου μόλις μια 6δομάδα πριν απ' την κατα­

στροφή. Τώρα, με τη οοήθεια του δόκτορος Κλίν­

γκερ, προσπαθούσα να ξεκαθαρίσω γιατί φαντά­

στηκα τον εαυτό μου σα Ουζί. Ποια άουσσος έχασκε

σ' αυτή την πρωτόγονη ταύτιση με το μοναδικό αντι­

κείμενο του ορεφικού σε6ασμού; Τι ανεκπλήρωτες

ορέξεις ή παμπάλαιες συγχύσεις, τι θραύσματα του

μακρινού παρελθόντος μου πρέπει να συγκρούστη­

καν για να πυροδοτήσουν μια γιγάντια ψευδαίσθη­

ση, τόσο υπέροχη και τόσο κλασική στην απλότητά

της; Πώς να εξηγήσω το «φθόνο του μαστού» που

πρέπει να ενέπνευσεαυτό το εκκεντρικόκατασκεύα­

σμα; Μήπως ήμουν, απλώς, ένα αμερικανόπαιδο

που το τάισαν πολύ γάλα; Ή μήπως ήταν μια λαχτά­

ρα, 6αθιά μέσα στο διάπυρο κέντρο μου, ο πόθος να

ορεθώ τέλεια και ευλογημένα ανυπεράσπιστος, να

γίνω ένας τεράστιος, ανεγκέφαλο'ζσάκος ιστών, πο­

θητός, ηλίθιος, παθητικός, ακίνητος, που δεν

ενεργεί αλλά δέχεται τις ενέργειες των άλλων, που

κρέμεται, που απλώς υπάρχει, όπως κρέμεται και

υπάρχει ένα Ουζί. Ή να το θεωρήσω ένα είδος χειμε­

ρίαςνάρκης, έναν μακρύ χειμωνιάτικούπνο, θαμμέ­

νον στα οουνά της γυναικείας ανατομίας; Ί-Ι πάλι,

να πω ότι το ουζί είναι το κουκούλι μου, πρώτος ξά­

δερφος του σάκου όπου ζούσα πλέοντας στα νερά

της μάνας μου; Ή, ή, ή ... Σαλιάριζα, σίγουρα τα'λό­

για μου τον ξεπερνούσαν, είχα ξεπεράσει τον εαυτό

μου, και την κοινή λογική επίσης-αλλάποιος μπορεί

να ογάλει άκρη μ' ένα τέτοιο φαινόμενο; Έτσι, τα

'λεγα στο μπαμπά μου, μέσα στην τρέλα μου, κι έπει­

τα πάλι έκλαιγα απ' τη χαρά μου. Χωρίς δάκρυα.

τ Ομως έκλαιγα. Πού πήγαν τα δάκρυά μου; Πότε θα

νιώσω πάλι τα δάκρυά μου; Πότε θα νιώσω τα δόν­

τια μου, τη γλώσσα μου, τα δάχτυλα των ποδιών μου;

Ο πατέρας μου έμεινε κάμποσο σιωπηλός. Μπορεί

να κλαίει κι αυτός, σκέφτηκα. Έπειτα άρχισε την

εοδομαδιαία αναφορά του: η κόρη του τάδε γκα­

στρώθηκε, ο γιος του δείνα έσκασε εκατό χιλιάδες

-72- -73­

ΦΙΛΙΠ ΡΟΘ

δολάρια για ν' αγοράσει σπίτι, ο θείος μου θα ετοι­

μάσει το γεύμα για το γάμο του γιου του Ρίτσαρντ

Τάκερ.

Μέσα στην αναστάτωσή μου, συνειδητοποιούσα

τώρα πως ήμουν εντελώς ακατάληπτος. Έχοντας ξε­

περάσει την ιδέα πως είμαι αυζί, είχα ξεχάσει πως,

για κάποιο λόγο, έπρεπε κυριολεκτικά να απαγγέλ­

λω σα να αρίσκομαι στη σκηνή, αν ήθελα να καταλα­

ααίνουν τι λέω. Κάποιο πρόαλημα υπήρχε ακόμα

στην ένταση της φωνής μου, ή μπορεί να έφταιγαν τα

ακουστικά μου όργανα, γιατί φαίνεται πως ψέλλιζα

ή ψιθύριζα, ενώ πίστευα πως μιλάω κανονικά. Ήξε­

ρα όμως ένα πράγμα: όλα αυτά δε σήμαιναν πως τα

φωνητικά μου όργανα ήταν θαμμένα σ' ένα θηλαστι­

κό αδένα δάρους εαδομήντα κιλών. Το σώμα μου

ήταν πάντα σώμα μου! Επανέλααα, με την πιο αρον­

τερή μου φωνή, όσα του είχα πει για το δρόμο που

ακολουθούσα και για τις διεξόδους. Και τότε μόνο

σκέφτηκα να ρωτήσω -πόσο αργά ξημερώνει για τον παράφρονα!- «Μπαμπά, πού αρισκόμαστε;»

«Στο δωμάτιό σου» απάντησε.

«Κι έχω γίνει αυζί;»

«Έτσι λένε».

«Μα δεν είναι αλήθεια! Είμαι ψυχασθενής! Πες

μου πάλι. Τι είμαι;»

«Αχ, Ντέηαι!»

«Τι είμαι;»

«Ένα γυναικείο αυζί!»

«Ψέματα! Αυτό που άκουσα είναι ψέμα! Εγώ εί­

-74­

ΤΟ ΒγΖΙ

μαι ψυχασθενής! Σε νοσοκομείο! Κι εσύ έχεις έρθει

να με δεις! Μπαμπά, αν είναι αλήθεια, θέλω να πεις

μόνο ναι. Άκου με καλά: Είμαι ψυχασθενής. Βρί­

σκομαι στο νόσοκομείο. Πέρασα έναν σοααρότατο

κλονισμό. Ναι ή όχι; Πες μου την αλήθεια!»

Κι ο πατέρας μου απάντησε: «Ναι, παιδί μου, ναι.

Είσαι ψυχασθενής». «Τον άκουσα!» ούρλιαξα στο δόκτορα Κλίνγκερ

όταν ήρθε αργότερανα με δει. «'Ακουσα τον πατέρα

μου! Το φράγμα έσπασε! "Ακουσα την αλήθεια! Τον

άκουσα να μου λέει πως είμαι ψυχασθενής!»

«Δεν έπρεπε να σας πει τέτοιο πράγμω>.

«Αφού τον άκουσα! Δεν τ' άκουσα ανάποδα!»

«Ο πατέρας σας σας αγαπάει. Είναι απλοϊκός άν­

θρωπος, και σας αγαπάει πολύ. Νόμιζε πως θα σας

αοηθήσει αν το πει. Τώρα ξέρει πως δε μπορεί. Κι

εσείς το ξέρετε».

Ήμουν όμως εκτός εαυτού, κι έκλαιγα ακατάσχε­

τα. Ο πατέρας μου είχε καταφέρει να επικοινωνήσει

μαζί μου' σε λίγο θα επικοινωνούσαν και οι άλλοι.

«Τον άκουσα!» είπα. «Δεν είμαι αυζί! Είμαι τρελός!»

Την επόμενη αδομάδα αρχίζω να κάνω προόδους.

Τουλάχιστον ακούω τη φωνή μου να το λέει. Και τι

θεωρίες δεν επινοώ για να εξηγήσω την αυταπάτη

μου! Θέλω να γιατρευτώ, το θέλω τόσο απελπισμέ­

να, που σκαρφίζομαι τα πάντα. Πασχίζω να γίνω

ακέραιος και ισορροπημένος. Αναδεύω το δόραορο

των απαρχών μου αναζητώντας την αστραπή μιας

ανάμνησης, τα πεινασμένα ούλα μου πάνω στη ρόγα,

-75­

ΦΙΛΙΠ ΡΟΘ ΤΟ ΒγΖI

τη μύτη σουλιαγμένη στη θρεπτική σφαίρα. «Αχ, αν

ζούσε, θα μπορούσε να μου πει-!» «Τι να σας πει;»

ρωτάει ο δόκτωρ Κλίνγκερ. Μουγκρίζω. Πώς να ξέ­

ρω; Αλλά από πού αλλού ν' αρχίσω, μόνο εδώ μπο­

ρώ, μόνο εδώ δεν υπάρχει τίποτα. Κι όλ' αυτά έχουν

γίνει πολύ παλιά, πολύ πίσω από κει που σρίσκομαι.

Γδέρνω τη γλίτσα του θαλάσσιου συθού, αλλά

ώσπου να σγω πάλι στην επιφάνεια δεν υπάρχει στα

νύχια μου ούτε ίχνος λάσπης. Αχ, όμως αυτή η σου­

τιά μου δίνει δύναμη! Η προσπάθεια. Τόσος κόπος,

έστω και χαμένος. Δεν πρόκειται να ηττηθώ. Φτάνει

να μην το Όάλω κάτω! Έχω επιστρέψει στις πρώτες

ώρες της ανθρώπινης ύπαρξής μου, λέω στο γιατρό,

τότε που το συζί είναι εγώ, κι εγώ είμαι συζί, τότε

που όλα είναι ένα, τότε που το κυρτό είναι κοίλο και

το κοίλο κυρτό, οι πρώτες χίλιες ώρες μου έπειτα

από αιώνες ανυπαρξίας, η χαραυγή της ζωής μου, η

Μεσοποταμία μου! Είμαι λαλίστατος. Λέω τα πάν­

τα. Όπου να 'ναι θα τα καταφέρω. Δε θα σωπάσω ώσπου να 6ρω τα λογικά μου. Μπορεί όλ' αυτά να 'ναι μια αναπόφευκτη κατάρρευση μετά την ψυχα­

νάλυση, ένα χρόνο παλεύω, επινοώ τα πιο απεγνω­

σμένα μέσα για να σρω επαφή με τον Κλίνγκερ. «Για­

τρέ μου, έχετε σκεφτεί ποτέ τι φαντασιώσεις εξάρτη­

σης φουντώνουν μέσα στους ανήλικους ασθενείς

σας, μόνο και μόνο απ' τ' όνομά σας; Γιατρέ μου,

έχετε συνειδητοποιήσει πως όλα τα ονόματα αρχί­ζουν από Κ, το δικό σας και το δικό μου και του

Κάφκα; Κι έπειτα της Κλαίρης, και της δεσποινίδος

-76­

Κλαρκ;» «Το αλφά6ητο» μου θυμίζει σα φιλόλογος,

«έχει μόνο είκοσι έξι γράμματα. Και υπάρχουν εκα­

τομμύρια άνθρωποι που χρειάζονται αρχικά για ν'

αποκτήσουν ταυτότητα». «Ναι, αλλά...»«Αλλά, τι;»

«Αλλά κάτι! Ό,τι να 'ναι! Σας παρακαλώ, αφού δε

μπορώ μόνος μου, σοηθήστε με εσείς, δώστε μου κά­

ποια νύξη να προχωρήσω! Πέστε μου την αρχή! Θέ­

λω να δγω από δω μέσα!»

Προσπαθώ να διατρέξω μαζί του τα αποφασιστι­

κά γεγονότα της ψυχικής ζωής μου, ξαναγυρίζω τις

σελίδες της ανθολογίας με τα διηγήματα που είχαμε

μαζέψει κι οι δυο μας, ως κείμενο για το μάθημα που

σπουδάζουμε πέντε χρόνια, το «Βίος και Πολιτεία

του Ντέησιντ Άλαν Κέπες». Όμως τα διηγήματα

δεν ωφελούν, οφείλω να το παραδεχτώ κι εγώ. Τώρα

πια το ξέρω πολύ καλά. Τα 'χω περάσει πολλές φο­

ρές. Το δράμα της ζωής μου έχει όλη τη γοητεία ενός

αναγνωστικού της δευτέρας γυμνασίου, με το «Περι­

δέραιον» του Μωπασάν. Αν η ανθολογία μου συνέ­

χιζε να με συναρπάζει με την πυκνότητα και τους

υπαινιγμούς της, δε θα τέλειωνα την ανάλυσή μου

όπως την τέλειωσα, αλλά μια από τις ισχυρότερες εν­

δείξεις πως η επιχείρηση είχε φτάσει πια στο τέλος

της ήταν και τούτη: οι ιστορίες από τη ζωή του Κέ­

πες, που άλλοτε με γοήτευαν σαν τους Αδελφούς Κα­

ραμαζώφ, ήταν πια τόσο χιλιοειπωμένες, που τελικά

μπαγιάτεψαν σαν τα προσφιλή κείμενα που αναμα­

σούν όλοι οι καθηγητές των γυμνασίων της Αμερι­

κής. Αυτό θα πει πετυχημένη ανάλυση.

-77­

ΦΙΛΙΠ ΡΟΘ

Αχά! σκέφτηκα. Να το τραύμα που δε μπορώ να

θυμηθώ: η επιτυχία καθαυτή. Αυτό μου είχε διαφύ­

γει: η νίκη μου. Αυτήν δε μπορούσα ν' αντιμετωπί­

σω! «Τι;» ρωτάει ο δόκτωρ Κλίνγκερ. «Τι δε μπορού­

σατε ν' αντιμετωπίσετε;» «Την ανταμοιαή! Την ολο­

κλήρωση! Την ανακούφιση! Μια ήρεμη και οργανω­

μένη και πλούσια ζωή! Μια ζωή χωρίς-» «Σταθείτε,

μια στιγμή! Γιατί δε μπορούσατε να τ' αντιμετωπίσε­

τε; Είναι υπέροχα πράγματα όλ' αυτά. Σταθείτε, κύ­

ριε Κέπες. Μπορούσατε κάλλιστα να τα δεχτείτε και

να τ' απολαύσετε». Όμως δεν τον ακούω, γιατί έτσι

κι αλλιώς δε λέει αυτά που ακούω πως λέει. Του μι­

λάω γι' αυτά που μιλούν οι ασθενείς, για το φαντα­

στικό φίλο όλων των διαταραγμένων ψυχών, την

Ενοχή. Του λέω για την Έλεν, την πρώην σύζυγο

μου, που απ' όσο ξέρω η ζωή της είναι τώρα πιο φρι­

χτή από τότε που μαζί υπομείναμε τη συμφορά που

λέγεται γάμος. Γιατί έχει ξαναπαντρευτεί ένα καθί­

κι, και μαθαίνω πως κι αυτή κατάντησε τα ίδια. Θυ­

μάμαι, χρόνια πριν, που είχε έρθει ένας παλιός μας

φίλος απ' το Σαν Φρανσίσκο, εκεί μένει πάλι η

Έλεν, και μου είπε (μπροστά στην ωραία φιλενα­

δούλα μου που μας μαγείρευε) για τη δυστυχία της

Έλεν, για τις οικογενειακές αναποδιές, για τα δώδε­

κα κιλά που πήρε, για τις σακούλες κάτω απ' τα μά­

τια της. Καλά να πάθει, η τσούλα, σκέφτηκα: .. «Και

τώρα νομίζετε πως τιμωρείτε τον εαυτό σας με τρέλα,

για κάτι τόσο καθημερινό και συνηθισμένο; Κόφτε

το, κύριε Κέπες». «Σας λέω πως δε μπόρεσα ν' αντέ­

ΤΟ ΒγΖΙ

ξω την προοπτική της ίδιας μου της ευτυχίας! Γι' αυ­

τό άρχισε να κρυώνει και το σεξουαλικό μας με την

Κλαίρη! Όλη αυτή η ικανοποίηση με τρόμαξε! Μου

φάνηκε άδικη! Είμαι ένοχος!» «Ουφ, σταματήστε

επιτέλους, κύριε Κέπες! Αυτή είναι ψυχανάλυση του

ψιλικατζίδικου. Θρησκοληψία και αυταρέσκεια με­

ταμφιεσμένες σε αντικειμενική σκέψη. Και μάλιστα

από έναν άνθρωπο με το δικό σας μυαλό!» «Τότε, τι

συuοαίνει; Βοηθήστε με! Τι φταίει;»

«Τίποτα δε φταίει».

«Τότε γιατί τρελάθηκα,:»

«Δεν τρελαθήκατε».

Την άλλη Κυριακή, ρωτάω πάλι τον πατέρα μου

αν είμαι ψυχασθενής -έτσι, για να οεααιωθώ- και

μου απαντάει: «Όχι».

«Την περασμένη Κυριακή είπες ναι!»

«Έκανα λάθος».

«Μα είναι αλήθεια».

«Δεν είναι».

«Θεέ μου, πάλι τ' αναποδογυρίζω! Πάλι τ' αναπο­

δογυρίζω!»

«Δεν είστε» είπε ο δόκτωρ Κλίνγκερ.

«Τι γυρεύετε σεις εδώ; Είναι Κυριακή! Εδώ μέσα

πρέπει να 'ναι ο πατέρας μου, όχι εσείς. Εσείς δεν

υπάρχετε καν εδώ μέσα!»

«Εδώ είμαι, κύριε Κέπες. Μαζί με τον πατέρα σας.

Ακριαώς δίπλα σας».

«Τα 'χω χαμένα! Δε θέλω να τα χάσω! Βοηθήστε

με! Μ' ακούτε; Βοηθήστε με! Χρειάζομαι αοήθεια!

-78- -79­

ΤΟ ΒγΖΙΦΙΛΙΠ ΡΟΘ

Δε μπορώ να τα καταφέρω μόνος μου! Σηκώστε με!

Σηκώστε με! Πέστε μου την αλήθεια! Αν είμαι ουζί,

πού είναι το γάλα μου; Όταν με πιπιλάει η Κλαίρη,

γιατί δε ογάζω γάλα; Πού είναι το γάλα μου; Πέστε

μου!»

«Αχ, Ντέηοι!» Αυτός ήταν ο πατέρας μου -ένιωσα

το αξύριστο μάγουλό του πάνω στην άλω. «Γιε μου!

Γιόκα μου!»

«Μπαμπάκα, τι έπαθα; Κράτα με, πατερούλη! Τι

έπαθα; Γιατί τρελάθηκα;»

«Δεν τρελάθηκες, μωρό μου» είπε με λυγμούς, τα

δάκρυά του ύγραναν το δέρμα μου.

«Τότε πού είναι το γάλα μου; Απάντησέ μου! Αν

είμαι ουζί, πρέπει να κατεοάζω γάλα! Να είμαι γεμά­

τος γάλα! Να ξεχειλίζω από γάλα! Κι αυτό είναι τόσο

τρελό, που δε θα το πιστέψει κανείς! Ούτε κι εγώ! ΔΕ

ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ Γ/ΝΕ/!»

Φαίνεται πως μπορεί. Αφού ξέρουν να αυξάνουν

το γάλα της αγελάδας με ενέσεις γαλακτοποιητικών ορμονών, υποτίθεται πως κι εγώ θα μπορούσα να γί­

νω γαλακτοπαραγωγική μηχανή, ένας τεράστιος θη­

λαστικός αδένας που θα 6γάζει γάλα μετά την κα­

τάλληλη ορμονοθεραπεία. Κάπου κάπου τώρα μου

'ρχεται να τους πω: «Γιατί δε δοκιμάζετε, ρε κερατά­

δες; Ψεύτες!» Είμαι οέοαιος πως, μέσα στην επιστη­

μονική κοινότητα, είναι'μερικοί που θα ορμήσουν ν'

αρπάξουν την ευκαιρία. Μπορεί και να τους κάνω τη

χάρη, όταν Οαρεθώ. Κι αν η θεραπεία με σκοτώσει;

Κι αν πετύχει; Ε, τότε πια θα ξέρω πως είμαι τρελός

-80­

για δέσιμο, ή πως είμαι αυθεντικό ουζί, κι όχι απλώς

ενδοκρινολογική «περίπτωση» που ακούει ακόμα

στο όνομα Ντέηοιντ 'Αλαν Κέπες.

-81­

6, Το Ι;υζί

Στο μεταξύ, έχουν περάσει δεκαπέντε μήνες-τον δέ­

χομαι αυτό τον αριθμό, γιατί όχι;- και προς το πα­

ρόν η κατάστασή μου είναι σχετικά ήρεμη. Οι μισές

ώρες που περνάει η Κλαίρη μαζί μου αφιερώνονται

στην ηδονή, και οι υπόλοιπες σε συζητήσεις. Με

Όοηθάει στον Σαίξπηρ μου. Ναι, τώρα τελευταία

ακούω δίσκους από παραστάσεις μεγάλων σαιξπη­

ρικών τραγωδιών. τ Αρχισα με το δώρο του Σόν­

μπρουν, τον Άμλετ του ΟλιΌιέ. Μήνες τον είχα εδώ,

στο δωμάτιο, ώσπου ένα πρωί είπα του κυρίου

Μπρουκς (καλά που το θυμήθηκα: όπως αποδείχτη­

κε, είναι νέγρος, κι έτσι τώρα τον Όλέπω με τα μάτια

της ψυχής μου, είναι φτυστός ο γερουσιαστής της

Μασαχουσέτης), είπα λοιπόν του κυρίου Μπρουκς

να μου τον Όάλει στο πικάπ, αν έχει την καλοσύνη.

Γεγονός είναι πως από τότε που τέλειωσα το πανεπι­

στήμιο λογάριαζα να ξαναδιαΌάσω Σαίξπηρ, αλλά

είχα πάντα τόσες υποχρεώσεις, που δεν τα κατάφε­

-83­

ΦΙΛΙΠ ΡΟΘ

ρα' ο Σαίξπηρ έμεινε ένα από τα επιμορφωτικά σχέ­

δια που έλεγα πως θα μου κάνουν «καλό» αν τα επι­

χειρήσω «κάποτε». Ίσως μάλιστα να το 'χα πει και

στη Ντέμπυ Σόνμπρουν παλιά, στις μέρες του Πάλο

Άλτο, κι εκείνη το θυμήθηκε. Αν είν'έτσι, τότε ήταν

πολύ ευγενικό εκ μέρους της που μου διάλεξε τέτοιο

δώρο. Κι όμως, αν θυμόσαστε, ήμουν έξω φρενών με

τη Ντέμπυ· τι να γίνει; Κι αυτό δείχνει πως οι άνθρω­

ποι είναι καμιά φορά πιο εύθραυστοι απ' όσο νομί­

ζουν. Κι ύστερα, ο άντρας της -α όχι, φτάνει, δε

μπορούσε να κάνει αλλιώς, το 'πε και μόνος του ... Περνάω λοιπόν κάμποσες ώρες κάθε πρωί με τους

δίσκους, ακούω τον Ολιυιέ να παίζει .Τ Αμλετ και

Οθέλλο, τον Πωλ Σκόφηλντ vc: κάνει τον Ληρ,

ακούω και Άμλετ με το θίασο του Ολντ Βικ. Ανίκα­

νοςνα παρακολουθώ παράλληλα και το κείμενο, χά­

νω το νόημα κάποιας άγνωστης λέξης, ή αφαιρού­

μαι, κι όταν ξαναπροσέχω ανακαλύπτω πως, στί­

χους ολόκληρους παρακάτω, πελαγώνω ακόμα με τη σύνταξη και το νόημα. Βάζω τα δυνατά μου να μη χάσω τον ειρμό, αλλά παρά την προσπάθεια -αχ, αυ­

τή η προσπάθεια! πάντα η προσπάθεια!- να προση­

λωθώ στις περιπέτειες των σαιξπηρικών ηρώων,

εξακολουθώ να σκέφτομαι τη δική μου περισσότερο

απ' όσο θα 'θελα.

Το σαιξπηρικό κείμενο που χρησιμοποιούσα στο

πανεπιστήμιο -Νήλσον και Χιλλ, Άπαντα τα Δρά­

ματα και τα Ποιήματα του Γουίλιαμ Σαίξπηρ- δεμέ­

νο με γαλάζιο λινό και ξεφτισμένο τόπους τόπους

-84­

ΤΟ ΒγΖι

από τον φοιτητικό μου ζήλο, με σκούρες υπογραμμί­

σεις προς εμπλουτισμόν της σοφίας μου, υρίσκεται

δίπλα στην κούνια μου, σ' ένα τραπεζάκι. Είναι ένα

απ' τα υιυλία που είπα στην Κλαίρη να μου φέρει

από το διαμέρισμά μου. Το θυμάμαι τόσο καλά, την

όψη του, τα πάντα, γι' αυτό το ήθελα εδώ. Η Κλαίρη

κοιτάζει τις άγνωστεςλέξεις στις σημειώσειςκαι μου

διαυάζει το ελισαυετιανότους νόημα που το έχω ξε­

χάσει από καιρό· άλλοτε μου διαυάζε.ι αργά αργά

κάποιο κομμάτι που έχασα το ίδιο πρωί, όταν το

μυαλό μου έφυγε από το ~άστρo του Έλσινορ και

ξαναγύρισεστο Νοσοκομείοτου Λένοξ Χιλ. Θεωρώ

πολύ σημαντικό να ξαναπεράσω αυτά τα κομμάτια,

για να τα «πιάσω» πριν πάω για ύπνο. Αλλιώτικα,

ίσως αρχίσω ν' ακούω τον Άμλετ για τον ίδιο λόγο

που ο πατέραςμου κάνει τον τηλεφωνητήστο μαγαζί

του θείου Λάρυ: για να σκοτώνειτην ώρα του. Στην

πραγματικότητα, παίρνω τον εαυτό μου στα σουα­

ρά, όσο πιο σουαρά μπορώ.

Ο Ολιυιέ είναι μέγας, ξέρετε. Κοντεύω να τον

ερωτευτώ, όπως οι μαθητριούλες ερωτεύονται τους

αστέρεςτου σινεμά. Ποτέ ως τώρα δεν αφιέρωσατό­

σο αποκλειστική προσοχή σε μια μεγαλοφυια, ούτε

καν διαυάζοντας. Φοιτητής, κι αργότερα καθηγη­

τής, αναγκάστηκανα περιορίσω τη λογοτεχνική εμ­

πειρία μου από αμηχανία και από τον όγκο του υερ­

μπαλισμού· πρώτα μάθαινα, έπειτα δίδασκα. Όμως

κι αυτό, όπως και τόσα άλλα, το 'χω αφήσει πίσω.

Τώρα ακούω προσεχτικά.

-85­

L

ΦΙΛΙΠ ΡΟΘ

Στην αρχή, προσπάθησα να μιμηθώ το παίξιμο του

Ολιοιέ και, αφού έχω όλο τον· καιρό στη διάθεσή

μου, κατάφερα να μάθω απέξω ολόκληρους μονολό­

γους, αντιγράφοντας τον τρόπο που τονίζει τις λέ­

ξεις, τους ρυθμούς του και την ερμηνεία του. Αυτούς

τους μονολόγους τους απαγγέλλω για το κέφι μου

όταν μένω μόνος τα Οράδια. Στο πανεπιστήμιο έπαι­

ζα στα έργα που ανέοαζε η θεατρική μας ομάδα, και

πάντα είχα μιμητικά χαρίσματα, κοντά σ' ένα μικρό

θεατρικό ταλέντο που, κάπου κάπου, το χρησιμο­

ποιούσα για να γοητεύω τους φοιτητές μου. Η φωνή

μου έμοιαζε πολύ του Ολιοιέ, το πρόσεξα μια νύχτα,

παίζοντας το μονόλογο του Οθέλλου στη σκηνή του

θανάτου. Τότε όμως συνειδητοποίησα πως με παρα­

κολουθούσαν -ήταν μεσάνυχτα, αλλά ποιος μου 'λε­

γε πως η κάμερα της τηλεόρασης δε με σκόπευε όλο

το εικοσιτετράωρο;- κι έτσι έκοψα τη μίμηση στη μέ­

ση. Δεν έπρεπε να φανώ πιο ολάκας ούτε πιο aπελ­

πισμένος απ' όσο ήμουν. Είπα μέσα μου: «Έλα, Ντέηοιντ, άσε τα σπαραξικάρδια. Οι επιστήμονες θα οάλουν τα κλάματα». Είμαι πικρόχολος, αναγνώ­

στη, αλλά εντελώς επιφανειακά. Κι ύστερα, η αξιο­

πρέπειά μου δικαιούται μια ικανοποίηση -τι λες; Εί­

ναι τραγωδία αλλά και φάρσα μαζί. Αυτά έχει η ζωή

-και, σ' αρέσει δε σ' αρέσει, άνθρωπος είμαι κι εγώ!

Απ' τη λογοτεχνία το 'παθα; «Μα δε γίνεται, κύριε

Κέπες!» λέει ο δόκτωρ Κλίνγκερ. ΤΑλλο ορμόνες κι

άλλο τέχνη. Δεν κατάντησα έτσι επειδή αφέθηκα να

παρασυρθώ από τη φαντασία των μεγάλων συγγρα­

-86­

ΤΟ ΒΥΖΙ

φέων. «Ναι» του λέω, «αλλά ίσως μ' αυτό τον τρόπο

γίνομαι Κάφκα, γίνομαι Γκόγκολ, γίνομαι Σουίφτ.

Εκείνοι οραματίστηκανθαυματουργέςμεταμορφώ­

σεις, γιατί ήταν καλλιτέχνες. Είχαν τη γλώσσα, και

τη μανία του παραμυθά. Εγώ δεν τα 'χα. ΤΕτσι

αναγκάστηκανα ζήσω τα οράματάτους εκ του φυσι­

κού». «Αναγκαστήκατε;» «Για να φτιάξω τη δική

μου τέχνη. Λαχταρούσανα γίνω καλλιτέχνης, αλλά

δεν είχα την αναγκαία απόσταση. Αγαπούσακαθετί

το ακραίο στη λογοτεχνία, εξιδανίκευα τους δη­

μιουργούςτου, γοητευόμον:ναπό τις έικόνες και την

υποολητικότητάτους-» «Και λοιπόν; Ο κόσμος εί­

ναι γεμάτος φιλότεχνους!»«Να, κι έτσι έκανα το άλ­

μα. Πέρα από την εξιδανίκευση. Ο λόγος εγένετο

σαρξ, κι εγώ καφκικότερος του Κάφκα. Εκείνος

φαντάστηκε απλώς έναν άνθρωπο που γίνεται κα­

τσαρίδα. Κοιτάξτε όμως τι κατάφερα εγώ!» ΤΕοαλα

τα γέλια. Γιατί, πού ορίσκονται οι πηγές της τέχνης

μου, αν αγαπάτε; Γιατί εγώ, ο καθηγητής Ντέηοιντ

ΤΑλαν Κέπες, του Τμήματος Συγκριτικής Λογοτε­

χνίας στο Κρατικό Πανεπιστήμιοτης Νέας Υόρκης

στο Στόουνυ Μπρουκ, γιατί εγώ, απ' όλο τον άλλο

κόσμο; Κι ύστερα, γιατί Κάφκα; Γιατί Γκόγκολ; Για­

τί Σουίφτ;Μπορείκι οι ίδιοινα αναρωτηθούν.Γιατί

κάποιος; Η υψηλή τέχνη μεταδίδεται στους ανθρώ­

πους όπως κι όλα τ' άλλα... Α, όχι, πρέπει να 'χω τα

μάτια μου ανοιχτά. Δε σηκώνει ψευδαισθήσεις και

σίγουρα καμιά ψευδαίσθηση μεγαλείου.

Κι αν όχι μεγαλείο -ίσως επιπολαιότητα; ΤΙσως

-87­

ΦΙΛΙΠ ΡΟΘ ΤΟ ΒγΖΙ

ανικανότητα; Θα ήμουν πλούσιος, ξέρετε, πλούσιος

και διάσημος, και θα παραληρούσα μέρα νύχτα. Θα

φώναζα και το φίλο μου να 'ρθει να με δει, εκείνο τον

περιπετειώδη τύπο που σας έλεγα πιο πριν. Ως τώ­

ρα δεν του το 'χω επιτρέψει. Όχι πως φ06άμαι μην

έχω την ίδια εμπειρία με τον .Αρθουρ Σόνμπρουν.

Τώρα πια δε φ06άμαι τα ακατάσχετα γέλια, αλλά τις

σοοαρές συμοουλές, τις ιδέες κάποιου άλλου για το

πώς θα συνεχίσω τη ζωή που ζω. Φ06άμαι μην έρθει

κάποιος επισκέπτης και μου πει πως τα 'χω χάσει για

καλά έτσι όπως είμαι στην κούνια μου, σ' αυτή την

κατάντια, κάνω το παλικάρι της φακής, ακούω δί­

σκους, κου6εντιάζω με τον ψυχαναλυτή μου, και

τριάντα λεπτά την ημέρα ζω φλογερές σεξουαλικές

εμπειρίες -όπως τις φαντάζεται μια καλοαναθρεμ­

μένη και καθωσπρέπει δασκαλίτσα ... Θα μπορούσα

να φωνάξω το φίλο μου και να του πω: «Θέλω να

φύγω από δω μέσα. Πάρε όλες τις αντλίες και τα σω­

ληνάκια που χρειάζονται για να με συντηρούν. Πάρε όσους γιατρούς και νοσοκόμες χρειάζονται για να με φροντίζουν. Βαρέθηκα να τρέμω μήπως χάσω την

Κλαίρη. Ας φύγει, να 6ρει άλλο εραστή, να μην πίνει

το σπέρμα του και να ζει μαζί του φυσιολογικά. Βα­

ρέθηκα να τρέμω μήπως χάσω την καλοσύνη της. Βα­

ρέθηκα και την πάρλα του πατέρα μου. Τον σιχάθη­

κα. Κι ύστερα, πόσο Σαίξπηρ μπορώ ν' ακούω μια

ζωή; Ξέρω 6έ6αια πως όλα τα σπουδαία θεατρικά

έργα της δυτικής λογοτεχνίας υπάρχουν τώρα και σε

δίσκους μακράς διαρκείας. Ξέρω πως μπορώ να συ­

νεχίσω με Σοφοκλή, Σέρινταν, Αριστοφάνη, Σώου,

Συντζ, Ρακίνα και τα λοιπά -αλλά προς τι; Πάλι την

ώρα μου θα σκοτώνω. Κι όταν είσαι 6υζί, δεν τη σκο­

τώνεις, τη δολοφονείς. Φίλε μου, θέλω να 6γάλω λε­

φτά. Δε μου φαίνεται και τόσο δύσκολο. Αφού οι

Μπητλς γεμίζουν ολόκληρο στάδιο, γιατί να μην το

γεμίσω κι εγώ; Πρέπει να το σκεφτούμε καλά, εσύ κι

εγώ, γιατί τι να το κάνουμε το μυαλό αν δε μπορούμε

να 6ρίσκουμελύση σε τέτοια πράγματα; Ναδια6άσω

κι άλλα 6ι6λία; Θα πιάσω εκατοντάδες χιλιάδες δο­

λάρια. Κι έπειτα θα 'χω γκόμενες. Θέλω πιτσιρίκες,

δωδεκάρες και δεκατριάρες. Τρεις τρεις μαζί, τέσσε­

ρις τέσσερις, πέντε πέντε, έξι έξι. Θέλω να μου γλεί­

φουν τη ρόγα μου, όλες μαζί. Γδυτές, να χασκογελά­

νε, να με χαϊδεύουν και να με 6υζαίνουν μέρες ατέ­

λειωτες. Και θα τις 6ρούμε, φιλαράκο, το ξέρεις κα­

λά. Αφού τις 6ρίσκουνε οι Ρόλινγκ Στόουνς, αφού

τις 6ρίσκει ο Τσαρλς Μάνσον, θα τις 6ρούμε κι εμείς.

Θα 'χουμε και γυναίκες που θα ψοφάνε ν' ανοίξουν

τα σκέλια τους σε κάτι καινούργιο και συναρπαστι­

κό: στη θηλή μου. Θα δεις γυναικομάνι, του κόσμου

τα θηλυκά, ακόμα και παντρεμένες και μανάδες, να

'ρχονται στο καμαρίνι μου με τα τσιντσιλά τους, και

θα τα χάσεις. Θα τις διαλέγουμε 6έ6αια, έτσι πρέπει,

θα τις ξεχωρίζουμε ανάλογα την ομορφιά, την καλή

ανατροφή και τη λαγνεία. Κι εγώ θα παραληρώ από

ευτυχία. Θα παραληρώ από ευτυχία. Θυμάσαι τον

Γκιούλι6ερ; Οι δούλες του 6ασιλιά τον είχαν 6άλει

να περπατάει πάνω στις ρόγες τους για να κάνουν

-8~ -89­

ΦΙΛΙΠ ΡΟΘ ΤΟ ΒγΖI

χάζι; Εκείνος όμως δεν το Όρισκε χάζι, ο φουκαράς.

Στο κάτω κάτω, ήταν ένας ανθρωπιστής άγγλος για­

τρός, τέκνο της Ηλικίας της Λογικής, που ζούσε επι­

κινδύνως σε μια ξένη χώρα γιγάντων. Όμως αυτή

εδώ, φίλε μου, είναι η Χώρα της Ευκαιρίας στην

Εποχή της Ικανοποίησης, κι εμένα με Λένε ΝτέηΌιντ

"Βύζο" ΥΑλαν Κέπες, και θα ζήσ(Q.!!ε το σπαθί μου!»

«Ζήσε ή πέθανε!»

«Θα δούμε, γιατρέ μου».

Θα κλείσω λοιπόν τη διάλεξή μου, με μια αναφορά

στον μεγάλο γερμανό ποιητή Ράινερ Μαρία Ρίλκε.

Ξέρετε δα πως όλοι εμείς οι παθιασμένοι και φιλότι­

μοι καθηγητές της φιλολογίας ψοφάμε να κλείνουμε

την παράδοση με κάτι συγκινητικό, κάτι που οι φοι­

τητές θα το κουΌαλούν μέσα στην αγνή ψυχή τους

Όγαίνοντας έξω, στον έκπτωτο κόσ~o των κoιτών~ν

και της ντρόγκας. Πώς ν' αντισταθεί λοιπόν αυτός ο

γυμνός καθηγητής όταν, με την καινούργια φήμη

που έχει αποκτήσει, συγκεντρώνει πάνω του την

προσοχή τεράστιων κοπαδιών προ6άτων που αγνοούν τη μεγάλη ποίηση και τη μεγάλη καταστρο­

φή;

(<<Φήμη;» λέει ο δόκτωρ Κλίνγκερ. «ΒέΌαια. Τώρα

πια το ξέρει όλος ο κόσμος» του λέω, «εκτός ίσως απ'

τους Ρώσους και τους Κινέζους». «Σύμφωνα με την

επιθυμία σας, η περίπτωσή σας περι6άλλεται από

κάθε δυνατή μυστικότητα». «Ναι, αλλά οι φίλοι μου

το ξέρουν. Το ξέρει κι εδώ, το προσωπικό -τουλάχι­

στον μερικοί. Δε χρειάζεται πολύ για να γίνει Όούκι­

νο». «Σωστά. Πιστεύω όμως ότι ως την ώρα που θα

περάσει από τους κοντινούς σας και θα φτάσει έξω,

στον κόσμο, κανένας δε θα το πιστέψει». «Θα λένε

πως είναι ανέκδοτο». «Ναι, θα λένε πως είναι παρα­

μύθι, κι ο καθένας θα ξεχνάειτα δικά του προΌλήμα­

τα ίσα για να το ακούσει». «Και τα μέσα μαζικής ενη­

μέρωσης;» «Εκεί δεν πρόκειται να φτάσει τίποτα».

«Δεν τα τρώω αυτά, δόκτωρ ΚλLνγκερ». «Μην τα

τρώτε. Δε θα κάτσω να τσακωθώ μαζί σας. Σας το

'χω πει από καιρό, και τέρμα. Στην αρχή, φυσικά,

έγιναν πολλές έρευνες. Τις. αντιμετωπίσαμε όμως

έχοντας αυστηρά υπόψη το δικαίωμά σας να προ­

στατέψετετην ιδιωτική σας ζωή. Μερικοί επέμειναν,

αλλά επειδή πρέπει κι αυτοί να Όγάλουν το ψωμί

τους, σας άφησαν και έπεσαν πάνω στην επόμενη

συμφορά». «Δηλαδή, κανείς δεν ξέρει τα πάντα;»

«Τα πάντα; Μόνο εσείς, κύριε Κέπες». «Ε τότε, θα

πρέπει να τους τα πω μόνος μου». «Και τότε θα γίνε­

τε διάσημος, ε;» «Καλύτερα διάσημος με την αλή­

θεια, παρά με σαδιστικά κουτσομπολιά και παρα­

νοϊκές ψευτιές στις εφημερίδες. Καλύτερανα τα μά­

θουν από μένα, παρά απ' τους τρελούςκαι τους Όλά­

κες». «ΒέΌαια, οι τρελοί και οι Όλάκεςπου λέτε θα το

πάρουν στραΌά, έτσι κι αλλιώς, όσο ακριΌής ή σχο­

λαστικόςκι αν είστε στην περιγραφήσας. Ποτέ δε θα

αναμεταδώσουντα λόγια σας κυριολεκτικά-κι αυτό

πρέπει να το χωνέψετε από τώρα». «Δηλαδή, θα εί­

μαι πάντα ανέκδοτο;»«Για πολλούς,ναι. Ανέκδοτο.

Καλαμπούρι. Τσαρλατάνος. Φυσικά». «Λοιπόν, με

-90- -91­

ΦΙΛΙΠ ΡΟΘ.

συμοουλεύετε να ζήσω όπως μπορώ, μόνος μου;»

«Εγώ δε σας συμΌουλεύω τίποτα» είπε ο δόκτωρ

Κλίνγκερ. «Απλώς, σας θυμίζω την πανταχού πα­

ρουσία και την παντοδυναμία του φιλαράκου με τα

λευκά γένια που κάθεται στο χρυσό του θρόνο».

«Του Μίστερ Πραγματικότητα;» «ΑκριΌώς».

Αφήστε με λοιπόν να κλείσω, τρελοί και μαλάκες,

σκληροί μάγκες και σκεπτικιστές, φίλοι, φοιτητές,

συγγενείς, συνάδελφοι, κι όλοι εσείς οι ξένοι, χαμέ­

νοι και άχαροι, με εκατομμύρια διαφορετικά δαχτυ­

λικά αποτυπώματα και μούτρα, αφήστε με να κλεί­

σω, σύντροφοι θηλαστικά, μ' ένα ποίημα του Ρίλκε

που λέγεται «Αρχαϊκό ς Κορμός Απόλλωνος». Η

ιστορία που σας είπα εδώ, ολόκληρη για πρώτη φο­

ρά, και μ' όλη την αλήθεια που έχω μέσα μου, ίσως

τουλάχιστον φωτίσει τους υψηλούς στίχους του Ρίλ­

κε μ' έναν νέο τρόπο, και προπάντων την παραίνεση

στον επίλογο, που δεν είναι αναγκαστικά τόσο υψΙ­

πετής όσο μας άρεσε ίσως να πιστεύουμε κάποτε. Ναι, η παιδεία πρέπει να τραΌήξει μπροστά.

Το θρυλικό κεφάλι του δεν το γνωρίσαμε,

όπου ωρίμαζαν οι κόρες των ματιών.

Κι ωστόσο

σαν καντηλέρι αστράφτει ακόμα ο κορμός του

όπου το Όλέμμα του, χαμηλωμένο λίγο,

Όαστάει κι αστράφτει. Αλλιώτικα, η καμπύλη

του στήθους δε θα τύφλωνε,

-92­

ΤΟ ΒγΖI

ούτε στην αμυδρή στροφή

των λαγονιών θα 'τρεχε ένα χ::;:μόγελο

έως το κέντρο εκείνο

που 'φερε τη δημιουργία.

Αλλιώτικα η πέτρα τούτη θα στεκόταν

κοντή κι ακρωτηριασμένη

κάτω απ' τη διάφανη οουτιά των ώμων

και δε θα σπίθιζε

σα να ορμούν θηρία σαρκοΟόρα

δε θα 'σπαγε όλο το περίγραμμά της

σαν αστέρι: μέρος κανένα δεν υπάρχει

που να μη σε Όλέπει. Και πρέπει

κάποτε ν' αλλάξεις τη ζωή σου.

-93­