Κάλφας_Πλάτων.pdf
19
1 ΒΑΣΙΛΗΣ ΚΑΛΦΑΣ Αρχαίοι έλληνες φιλόσοφοι. Θεσσαλονίκη: Ίδρυμα Νεοελληνικών Σπουδών, 2006. 7. Ο Πλάτων και η φιλοσοφική ακαδημία 7.1. Γραφή και προφορικότητα ΣΩΚΡΑΤΗΣ: Άκουσα μια ιστορία για έναν από τους παλιούς αιγυπτιακούς θεούς, τον θεό Θευθ. Είναι αυτός που ανακάλυψε τον αριθμό και τους υπολογισμούς, τη γεωμετρία και την αστρονομία, ακόμη και τους πεσσούς και τους κύβους, και πάνω απ᾽ όλα τη γραφή. Βασιλιάς τότε όλης της Αιγύπτου ήταν ο Θαμούς - τον Θαμού οι Έλληνες τον ονομάζουν Άμμωνα. Σ᾽ αυτόν λοιπόν ήρθε ο Θευθ, του επέδειξε τις τέχνες του και του είπε ότι θα έπρεπε να διαδοθούν σε όλους τους άλλους Αιγυπτίους. Ο βασιλιάς τότε τον ρώτησε ποια είναι η ωφέλεια της καθεμιάς, και καθώς εκείνος του εξηγούσε, άλλες από τις εξηγήσεις τις επαινούσε και άλλες τις κατέκρινε ανάλογα με ό,τι του φαινόταν σωστό ή λάθος. Κάποια στιγμή όμως έφτασαν και στη γραφή. «Αυτή η μάθηση, βασιλιά μου,» είπε ο Θευθ, «θα κάνει τους ανθρώπους σοφότερους και θα αυξήσει τη μνήμη τους· γιατί βρέθηκε το φάρμακο της μνήμης και της σοφίας.» Και ο Θαμούς του απάντησε: «Πολύτεχνε Θευθ, άλλος έχει τη ικανότητα να γεννά τις τέχνες και άλλος να κρίνει αν οι τέχνες αυτές θα βλάψουν ή θα ωφελήσουν. Εσύ λοιπόν τώρα, σαν πατέρας που είσαι της γραφής, έδειξες εύνοια σ᾽ αυτήν και της προσέδωσες τις αντίθετες από τις πραγματικές της δυνατότητες. Γιατί η γραφή θα φέρει λήθη στις ψυχές όσων τη μάθουν, μια και αυτοί σίγουρα θα παραμελήσουν τη μνήμη τους· δείχνοντας εμπιστοσύνη στη γραφή, θα φέρνουν στη θύμησή τους κάτι όχι από μέσα τους, από τον ίδιο τον εαυτό τους, αλλά από κάποια ξένα εξωτερικά σημάδια. Αυτό που ανακάλυψες δεν είναι το φάρμακο της μνήμης αλλά της υπόμνησης. Στους μαθητές σου δεν φέρνεις την αληθινή σοφία αλλά μόνο την επίφαση της σοφίας. Τους κάνεις να ακούν πολλά χωρίς να τους διδάσκεις, και τελικά φθάνουν να νομίζουν ότι γνωρίζουν και πολλά, ενώ δεν γνωρίζουν τίποτε· γίνονται μάλιστα φορτικοί σε κάθε συντροφιά, αφού παριστάνουν τους σοφούς, χωρίς να είναι.» Πλάτων, Φαίδρος 274c- 275b Την ιστορία αυτή την έχει επινοήσει ο Πλάτων, βάζει όμως τον Σωκράτη να μας τη διηγηθεί. Από το στόμα του Σωκράτη, τα επιχειρήματα εναντίον της γραφής ακούγονται πειστικά. Ο Σωκράτης ήταν από τους ελάχιστους σημαντικούς Έλληνες του 5ου αιώνα π.Χ. που δεν ενέδωσε στη γοητεία του γραπτού λόγου. Έμεινε αφοσιωμένος στην προφορική επικοινωνία με τους συμπολίτες του, στην καλλιέργεια της φιλοσοφίας ως έμπρακτης τέχνης του βίου. Ο πλατωνικός λοιπόν Σωκράτης υιοθετεί την κριτική του αιγύπτιου βασιλιά, και συνοψίζει τα μειονεκτήματα του γραπτού λόγου σε τρία σημεία: (α) τα γραπτά κείμενα είναι στατικά και μονοσήμαντα, λένε πάντοτε το ίδιο πράγμα· (β) δεν μπορούν να υπερασπιστούν τον εαυτό τους από άδικες επιθέσεις, χρειάζονται συνεχώς
Transcript of Κάλφας_Πλάτων.pdf
-
1
. : , 2006.
7.
7.1.
: ,
. ,
, ,
. -
. ,
.
, ,
, .
. , ,
,
.
: ,
.
, ,
.
,
,
, ,
.
.
.
, ,
,
, .
, 274c-
275b
,
. ,
. 5 ..
.
,
.
, : ()
, ()
,
-
2
- () ,
, .
.
,
( 276a).
- , , .
,
.
,
, ,
( 277a).
,
. ,
. ,
. ,
- ,
.
; -
. ,
,
. ,
,
.
.
7.2.
,
, : ,
.
. :
, .
, ,
- ( 271c).
.
, ,
. ,
, .
,
, ,
, , ,
. ,
-
3
-
,
.
,
. , ,
,
.
,
,
.
,
,
. ,
. ,
,
.
,
, ,
.
.
,
. ,
- .
- .
. .
.
,
,
.
, 519e-520a.
-
4
7.3. ,
428 ..
.
, ,
.
,
. , ,
. ,
,
.
404 ..,
-
. -
,
.
. ,
, ,
,
.
, ,
, 399 .. .
,
. ,
,
-
;
.
. .
,
,
. []
,
.
, 7 328b-c
,
,
, []
,
.
, 473c-d
-
5
, , ,
.
, ,
.
,
.
,
388 .. ,
.
.
,
,
,
. 387
.. .
,
.
, :
, , ,
. , ,
.
.
, , ,
.
4 :
, , ,
, , , , ,
.
347
.. ,
.
,
, ,
.
, .
.
. 4 ,
, ,
( , , ),
,
-
6
.
, , .
,
.
.
7.4. ;
.
,
,
.
- ..
.
.
.
, :
, . ,
, .
.
- ,
.
.
. , ,
4 ..
,
- .
,
,
. 387 ..,
.
,
: , , .
,
, , , ,
. , ,
. .
,
;
-
7
.
. , ,
5 ..
, .
, ( , )
.
.
5 .
.
.
,
. ,
. ,
. , ,
. , ,
. , ,
, .
.
-
.
4 .
, ,
, , ,
, , .
,
. ,
,
.
:
, .
, ,
. ,
. ,
,
-
8
, .
.
,
.
.
7.5.
.
. ;
. ,
.
, :
.
:
.
,
, ,
, .
.
.
.
.
, .
,
.
; ,
- .
.
, ,
,
. , ,
.
.
.
, 99d-e
. ,
, , ,
-
9
, .
. : , ,
, , .
: , , , ,
, , , . :
, , , , , . ,
.
, :
(, 596a).
,
:
.
- , ,
. ,
, : ,
.
( ) ,
-
, , . ,
.
,
.
,
, :
.
.
, , ,
.
, 100c-d
. ,
,
. , ,
.
( ), .
,
.
.
-
10
.
,
.
.
7.6.
.
, , ,
. , ,
.
.
, ,
.
,
.
, , ,
.
,
.
( 67d). ,
.
.
, ,
. ,
,
. , ,
.
, .
, ,
, .
.
, ,
;
,
;
. ,
.
, .
, , ,
. ,
, a priori .
-
11
.
. ,
. ,
, ,
,
.
,
.
.
.
.
, ,
. ,
, .
,
.
, ,
.
, , ,
, .
, , .
,
.
, ,
,
. , ,
, ,
. .
,
. ,
,
. ,
,
,
, , :
, ,
. ,
( 204b). ,
,
, ,
,
, .
-
12
,
,
-
. [] ,
,
, ,
.
, 210e-211b
,
, ,
.
.
,
( 250b-d), .
7.7. ;
. ,
,
.
, .
,
. .
. .
.
.
, .
- .
,
.
. ,
;
,
, , ,
. ,
,
.
.
-
13
, , ,
.
.
: , , , , ,
, .
,
.
, ,
, .
,
, ,
.
,
.
,
.
, 6, 987b1-9
: ,
.
-
.
,
. .
,
.
.
,
.
;
,
.
.
-, .
, :
( ) .
, ,
.
, . []
, , ,
.
, 100a-b
-
14
,
.
.
,
.
. ,
.
,
, , ,
. . ,
, ,
.
-
.
7.8.
- , .
.
.
- , , .
,
.
( ,
)
.
.
: , , ,
.
.
,
.
.
: . ,
.
.
-
15
. ,
,
.
, . ,
,
.
.
.
.
,
,
, .
7.9.
.
. ,
. , ,
. ,
.
.
, ( )
, .
,
. , ,
, .
.
.
.
,
,
.
, ,
, .
, , .
;
;
,
.
, 28d-29a
-
16
, ,
. ,
, .
;
, ,
; (
330b, 74d, 508e).
, .
,
. , ..,
,
.
: .
, ,
,
. .
, .
, ,
. , ,
, ( 511b-c),
-
,
.
,
. ,
, , .
,
.
.
, , ,
, ,
. []
,
, .
, 508e-509b
, ,
,
-
17
( ),
. ,
: , ,
, .
7.10.
.
, ,
- ,
.
.
.
,
( , ,
),
.
. ,
,
,
.
. ,
, .
.
,
.
. , ,
-
. ,
.
, .
,
(
). , .
.
,
, .
,
, ,
.
. ,
, ,
-
18
, . , ,
,
.
, ,
.
, , ,
, ,
. ,
. []
:
.
, 47a-c
,
, .
, . ,
, .
, , ,
.
. ,
, ,
.
, ,
,
.
(
), ,
;
,
,
.
.
.
-
19
