ΕΛΛΑΔΑ ndash ΚΟΣΜΟΣ

Γιῶργος Σεφέρης

Ἔμβλημα τοῦ Θερίσου

Ἴων Δραγούμης

24

1900 Φεβρουάριος 29 Γέννηση τοῦ Γιώργου Σεφέρη στὰ Βουρλὰ τῆς Σμύρ-νης Ὁ Arthur Evans ἀρχίζει ἀνασκαφὲς στὴν Κρήτη Στὴ Βιέννηκυκλοφορεῖ ἡ Ἐπιστήμη τῶν ὀνείρων τοῦ Sigmund Freud

1901 Νοέμβριος 5-12 Τὰ laquoΕὐαγγελικάraquo Ὁ Κ Χατζόπουλος καὶ ὁ Γ Καμ-βύσης ἐκδίδουν τὸ περιοδικὸ Διόνυσος ποὺ μαζὶ μὲ τὸ περιοδικὸ Τέχνησυμβάλλει στὴν ἀλλαγὴ τοῦ πνεύματος τῆς ἐποχῆς Τὸ Nobel Λογο-τεχνίας στὸν Sully Prudhomme

1903 Μὲ διευθυντὴ τὸν Δ Ταγκόπουλο ἐκδίδεται τὸ περιοδικὸ Νουμᾶς ποὺθὰ ἀποτελέσει τὸ μελλοντικὸ κάστρο τοῦ δημοτικισμοῦ Τὸ Nobel Λο-γοτεχνίας στὸν Βjoslashrnstjerne Bjoslashrnson

1904 Θάνατος τοῦ Ἐμμ Ροΐδη Κυκλοφορεῖ ἡ Ἀσάλευτη ζωὴ τοῦ Κωστῆ Πα-λαμᾶ Ὁ ΚΠ Καβάφης τυπώνει συγκεντρωμένα 21 ποιήματά του

1905 Κίνημα τοῦ Θερίσου στὴν Κρήτη καὶ πρώτη ἐμφάνιση τοῦ ἘλευθέριουΒενιζέλου Πρώτη διατύπωση τῆς θεωρίας τῆς σχετικότητας ἀπὸ τὸνΑlbert Einstein Τὸ Nobel Λογοτεχνίας στὸν Henryk Sienkiewicz

1907 Κυκλοφορεῖ ὁ Δωδεκάλογος τοῦ Γύφτου τοῦ Κωστῆ Παλαμᾶ Ὁ PabloPicasso ζωγραφίζει τὶς Δεσποινίδες τῆς Ἀβινιόν Τὸ Nobel Λογοτεχνίαςστὸν Rudyard Kipling

1909 Αὔγουστος 14 πρὸς 15 Ἐκδηλώνεται στρατιωτικὸ κίνημα στὸ Γουδί

Κυκλοφοροῦν ἡ Σαμοθράκη τοῦ Ἴωνος Δραγούμη καὶ ὁ Ἀλαφροΐσκιω-τος τοῦ Ἄγγελου Σικελιανοῦ Ὁ FT Marinetti διατυπώνει τὸ Μανιφέ-στο τοῦ φουτουρισμοῦ Τὸ Nobel Λογοτεχνίας στὴ Selma Lagerloumlf

1910 Μάιος 10 Ἵδρυση τοῦ Ἐκπαιδευτικοῦ Ὁμίλου ἀπὸ τὸν Ἀλέξανδρο Δελ-μοῦζο καὶ ἄλλους δημοτικιστές

1911 Ἰανουάριος 3 Θάνατος τοῦ Ἀλέξανδρου Παπαδιαμάντη στὴ Σκιάθο

Ἐμφάνιση στὸ Παρίσι τοῦ Giorgio de Chirico Τὸ Nobel Λογοτεχνίαςστὸν Maurice Maeterlinck

Ἕνας καινούργιος αἰώνας ἀρχίζει γιὰ τὴν ἀνθρωπότητα καὶ μιὰ νέα πε-ρίοδος γιὰ τὴν Ἑλλάδα πού γεμάτη δυνάμεις ζητᾶ νὰ ὁλοκληρώσειτὰ ἐθνικά της ὄνειρα καὶ νὰ σβήσει ἀπὸ τὴ μνήμη της τὸν ἄτυχο πό-λεμο τοῦ 1897

1900 Σὲ μία ἀπὸ τὶς ἀκόμη ἀλύτρωτες περιοχὲς τῆς Ἑλλάδας στὴν Κρήτηκαὶ συγκεκριμένα στὸ Ἡράκλειο ἔχει ἐγκατασταθεῖ ὁ πατέρας τοῦ ποιητῆΠαναγιώτης Θ Ἀλεπουδέλης ndashἀπὸ τὸ χωριὸ Καλαμιάρης τῆς Μυτιλή-νης παντρεμένος ἀπὸ τὸ 1897 μὲ τὴ Μαρία Βρανᾶ ἀπὸ τὸ χωριὸ Παπ-πάδος τῆς Γέραςndash καὶ ἔχει ἱδρύσει μαζὶ μὲ τὸν ἀδελφό του Θρασύβου-λο ἐργοστάσιο σαπωνοποιίας

1911 Γέννηση τοῦ ποιητῆ ξημερώματα τῆς 2ας Νοεμβρίου στὸ Ἡράκλειοστὴ συνοικία laquo Ἑφτὰ Μπαλτάδεςraquo ὅπου βρισκόταν τὸ σπίτι του Ἀριάδ-νης καὶ Πασιφάης γωνία Ἕκτο παιδὶ τῆς οἰκογένειας ὕστερα ἀπὸ τὴΜυρσίνη (1898) τὸν Θεόδωρο (1900) τὸν Βύρωνα (1903) τὸν Κων-σταντίνο (1905) καὶ τὸν Εὐάγγελο (1909)

ΟΔΥΣΣΕΑΣ ΕΛΥΤΗΣ

Στὴ βάπτισή τουΟἱ γονεῖς τοῦ ποιητῆ Παναγιώτης καὶ Μαρία Ἀλεπουδέλη

Ἡ μητέρα καὶ ἡ ἀδελφὴ τοῦ ποιητῆ1912

25

ΑΣ ΜΟΥ ΕΠΙΤΡΑΠΕΙ παρακαλῶ νὰ μιλήσω στὸὄνομα τῆς φωτεινότητας καὶ τῆς διαφάνειαςἘπειδὴ οἱ ἰδιότητες αὐτὲς εἶναι ποὺ καθορίσανετὸ χῶρο μέσα στὸν ὁποῖο μοῦ ἐτάχθη νὰ μεγα-λώσω καὶ νὰ ζήσω Καὶ αὐτὲς εἶναι ποὺ ἔνιωσασιγὰ σιγά νὰ ταυτίζονται μέσα μου μὲ τὴν ἀνάγ-κη νὰ ἐκφρασθῶ Εἶναι σωστὸ νὰ προσκομίζεικανεὶς στὴν τέχνη αὐτὰ ποὺ τοῦ ὑπαγορεύουν ἡπροσωπική του ἐμπειρία καὶ οἱ ἀρετὲς τῆς γλώσ-σας του Πολὺ περισσότερο ὅταν οἱ καιροὶ εἶναισκοτεινοὶ καὶ αὐτὸ ποὺ τοῦ ὑπαγορεύουν εἶναιμιὰ ὅσο τὸ δυνατὸν μεγαλύτερη ὁρατότητα

laquoΛόγος στὴν Ἀκαδημία τῆς Στοκχόλμηςraquo ΕΝ ΛΕΥΚΩ

9

10

105

ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΙ ΗΛΙΟΣ Ο ΠΡΩΤΟΣ

ΤΟ ΜΟΝΟΓΡΑΜΜΑΟ ΗΛΙΟΣ Ο ΗΛΙΑΤΟΡΑΣ

ΜΑΡΙΑ ΝΕΦΕΛΗΤΑ ΡΩ ΤΟΥ ΕΡΩΤΑ

ΑΣΜΑ ΗΡΩΙΚΟ ΤΟ ΑΞΙΟΝ ΕΣΤΙ

ΤΑ ΕΤΕΡΟΘΑΛΗ

ΕΞΗ ΚΑΙ ΜΙΑ ΤΥΨΕΙΣ ΤΟ ΦΩΤΟΔΕΝΤΡΟ

ΣΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟΝ

11

ΔΥΤΙΚΑ ΤΗΣ ΛΥΠΗΣ

ΤΡΙΑ ΠΟΙΗΜΑΤΑ ΜΕΣΗΜΑΙΑ ΕΥΚΑΙΡΙΑΣ

ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ ΕΝΟΣΑΘΕΑΤΟΥ ΑΠΡΙΛΙΟΥ

ΕΝ ΛΕΥΚΩ

Ο ΜΙΚΡΟΣ ΝΑΥΤΙΛΟΣ

ΤΑ ΕΛΕΓΕΙΑΤΗΣ ΟΞΩΠΕΤΡΑΣ ΕΚ ΤΟΥ ΠΛΗΣΙΟΝ

ΔΕΥΤΕΡΗ ΓΡΑΦΗΑΝΟΙΧΤΑ ΧΑΡΤΙΑ

115

Ὀδυσσέας Ἐλύτης Σαπφώ 1979

10

Ἀφόντας μπῆκα σrsquo ἔρωτα γιὰ τοῦτα τὰ κορμάκια λίγνεψα ἔφεξαΣrsquo ὕπνο καὶ ξύπνο ἄλλο στὸ νοῦ δὲν εἶχα ndash πῶς νὰ τὰ μεγαλώσω μιὰμέρα νὰ τὰ κοιμηθῶ Παραμόνευα πίσω ἀπrsquo τὶς θύρες Ἔμαθα νὰ τὰπιάνω στὸν ἀέρα στὸ νερό Ἀλλὰ πῶς νὰ τὰ πῶ δὲν ξέρω ἀκόμα

Αndash Λευκὸ ἢ κυανό ἀνάλογα μὲ τὶς ὧρες καὶ τὴ θέση τῶν ἄστρωνΛndash Πραγματικὰ βρεμένο Ἴδιο βότσαλοΓndash Τὸ πιὸ ἐλαφρύmiddot ποὺ ἡ ἀδυναμία σου νὰ τὸ προφέρεις δείχνει τὸβαθμὸ τῆς βαρβαρότητάς σουΡndash Παιδικὸ καί μάλιστα σχεδὸν πάντοτε θηλυκοῦ γένουςΕndash Ὅλο ἀέρα Τὸ πιάνει ὁ μπάτηςΥndash Τὸ πιὸ ἑλληνικὸ γράμμα Μιὰ ὑδρίαΣndash Ζιζάνιο Μά ὁ Ἕλληνας πρέπει κάποτε καὶ νὰ σφυρίζει

laquoΚαὶ μὲ φῶς καὶ μὲ θάνατονraquo 2 Ο ΜΙΚΡΟΣ ΝΑΥΤΙΛΟΣ

Κάθε τόσο μοῦ στέλνουν ἕνα μπουκετάκι μὲ μισοσπασμένες λέξειςδυὸ μακρινὲς ξαδέλφες μου ἀπὸ τὴν ἐποχὴ τῆς Σαπφῶς Τὴ μιὰ τὴλένε Ἀστρινὴ καὶ τὴν ἄλλη Λεμονέσσα

ΕΚ ΤΟΥ ΠΛΗΣΙΟΝ

11

Ο ΚΥΒΙΣΜΟΣ [hellip] ἦταν στὰ μάτια μου τὸ εὐεργετικότερο κίνημα ποὺσημειώθηκε ποτὲ στὶς Εἰκαστικὲς Τέχνες Τὶς ἐπέστρεφε ἀπὸ μιὰ κοίτηἁμαρτωλή ἐπανατοποθετοῦσε τὴν ἔκφραση στὴν καθαρὴ βάση τῆς Γεω-μετρίας Ἀποκαθιστοῦσε τὴν ὕλη στὸ χῶρο τῆς ὑπέρτατης τάξης τοῦΠνεύματος Ἄσχετο ἂν ἡ ἔννοια τῆς laquoτάξηςraquo αὐτῆς χωρὶς νὰ εἶναι διό-λου κόκκινη ἐξερέθιζε ὅλων τῶν λογιῶν τοὺς ταύρους-ὑπερασπιστὲςτοῦ laquoπνεύματος τῆς ἐποχῆςraquo ἀλλὰ βέρους μπουνταλάδες ποὺ δὲν ἔβλε-παν πὼς ὅτι καλὸ εἶχε βγεῖ στὶς ἡμέρες μας ὁ Matisse ὁ Braque ὁ Mo-drian ὁ Proust ὁ Joyce ὁ Schoumlnberg ὁ Stravinsky οἱ Ἠλεκτρονικοί ὁ

Saint-John Perse ἦταν κατασφαλισμένοι ἀπὸ τὶς εὐθεῖες ποὺ ἀντιπρο-σώπευε ἡ ἔννοια τῆς καθαρότητας αὐτῆς Ἀπὸ μιὰ τέτοια ἄποψη μrsquoἐνδιαφέρανε τὰ δοκίμια τοῦ Albert Camus καθὼς καὶ τὰ ποιήματα τοῦReneacute Char διάφανα καὶ κοφτερὰ σὰ γαλάζια τζάμια πάνω στοὺς ὁρί-ζοντες ποὺ μᾶς ἔπνιγαν

laquoΤὸ χρονικὸ μιᾶς Δεκαετίαςraquo ΑΝΟΙΧΤΑ ΧΑΡΤΙΑ

Georges Braque Le Violon 1914

Pablo Picasso καὶ Georges Braque 1954

Pablo Picasso περ Verve τχ 29-30

200

ΕΒΡΙΣΚΑ ΣΤΑ ΧΕΡΙΑ τῶν ζωγράφων τῆς περιόδου ἐκείνης ndashτί περίεργοndashἀκριβῶς αὐτὰ ποὺ ζητοῦσα τὸ ἀντικείμενο κεκαθαρμένο ἀπὸ τὴν ἀνεκ-δοτολογική του φύσηmiddot τὸ σχῆμα του τὴ δομή του καὶ τὴ συνάρτησή τουμὲ κάτι ἀπροσδόκητο ἴσως ἀλλὰ ἐξίσου ὑποταγμένο σὲ μιὰν ἀφανὴ γεω-μετρία Καὶ τὴν ὕλη ἐπίσης ὅπως τὴν ἐννοοῦσα Ὄχι σὰν καταναλωτὴςἀλλὰ σὰν μύστης αἰσθήσεων Ὄχι σὰν κορφολόγος ἐπωφελῶν ἰδιοτή-των ἀλλὰ σὰν ὀρθοτόμος μορφῶν καὶ σχημάτων

Ἡ ἔννοια τῆς πραγματικότητας μὲ τὸν κυβισμό εἶχε σὰν ἀντίληψημετατεθεῖ γιὰ νὰ μὴν πῶ ἀνεβεῖ σrsquo ἕνα ἐπίπεδο παράλληλο μrsquo ἐκεῖνο τῶνΑἰγυπτίων ἢ τῶν Κρητῶν τοῦ Μίνωα ὅπου τὸ λεγόμενο laquoμοντέλοraquo δὲνεἶχε τὴ σημασία ποὺ τοῦ δίνουμε σήμερα Ὁ Picasso δὲν εἶχε ndashγιὰ νrsquo ἀνα-τρέξουμε στὶς Δεσποινίδες τῆς Ἀβινιὸνndash ἐξοντώσει μόνον μὲ τὸ ἔργο τουαὐτό τὴν ψυχογραφία καὶ τὸ σκιόφως Εἶχε στὴν οὐσία ἐξουδετερώσειτὸ laquoμοντέλοraquo ἤ ἂν τὸ προτιμᾶ κανείς τὸ εἶχε ὑποβιβάσει στὴ θέση ἑνὸς

Pablo Picasso Les Demoiselles drsquoAvignon 1907

Pablo Picasso LrsquoIndeacutependant 1911

Juan Griacutes e Bottle of Banyuls 1914

201

23

235

Fate will turn elsewhere the linesOf the palm like a switchmanTime will consent for a moment

How otherwise since men love each other

e sky will act out our innardsAnd innocence will strike the worldWith the sharpness of the black of death

Μετάφραση Jeffrey Carson-Νikos Sarris

Elle deacuteviera ailleurs les lignesDe la main la Destineacutee tel lrsquoaiguilleurUn instant le Temps consentira

Comment autrement puisque srsquoaiment les hommes

Le ciel incarnera nos entraillesEt lrsquoinnocence chacirctiera le mondeDe lrsquoacircpreteacute de la mort noire

Μετάφραση Beatrice Stelio-Connolly

Μὲ τὸν Μίκη Θεοδωράκη 1979

νὰ τὴν ἀναπτύξει καὶ νὰ τὴν ὑπερτονίσει ὅπως εἶχε κάθε δικαίωμα μέ-σα στὰ πλαίσια τῶν προσωπικῶν του καλλιτεχνικῶν ἐπιδιώξεων

laquoΠοίηση καὶ Μουσικήraquo Ἐπιθεώρηση Τέχνης 1964

ΤΟ ΑΞΙΟΝ ΕΣΤΙ κατεξοχὴν πρόσφορο στὴ φόρμα του γιὰ μουσικη σύν-θεση ἀλλὰ κατεξοχὴν ἀπρόσφορο ἀπὸ τὴν ἄποψη τοῦ λόγου Ἐπειδή τίτὰ θέλετε ὑπάρχουν νόμοι ὅπως ὑπάρχουν καὶ στὸ θέατρο Ὑπάρχουνλέξεις ποὺ δὲν ἀκούγονται ἀπὸ τὴ σκηνὴ καὶ ὑπάρχουν λέξεις ποὺ δὲνπερνοῦν στὴ μελωδία Καὶ ὅμως ἕνα δυσκολότατο laquoὀξειδώθηκαraquo ὁ Θεο-δωράκης κατάφερε νὰ τὸ περάσει Ποὺ σημαίνει ὅτι σὲ ἔσχατη ἀνάλυ-ση ὅλα γίνονται

laquo Ὅπου δὲν ἀκούγεται ἀηδόνι ἀκούγεται κοκτέιλ Μολότωφraquo ΣΥΝ ΤΟΙΣ ΑΛΛΟΙΣ

ΣΤΟ ΤΕΛΕΥΤΑΙΟ ΜΕΡΟΣ τὸ laquoΔοξαστικόνraquo [ὁ Θεοδωράκης] ἔφτασεκατὰ τὴν ταπεινή μου γνώμη πιὸ κοντὰ παρὰ σὲ ὁποιοδήποτε ἄλλο τὸ

292

πνεῦμα τοῦ ἔργου Ἔδωσε τὸ ἀνάμικτο ἐκεῖνο αἴσθημα ἀπὸ ἀναγάλλιακαὶ νοσταλγία μαζί ποὺ ζήτησα νὰ ἔχει τὸ Γacute Μέρος ἐκεῖ ὅπου γίνεταιἡ προσάρτηση ὅλων τῶν εἰδικῶν αἰσθήσεων ποὺ προσφέρει ὁ τόποςμας σὰν αὐτοτελῶν ἀξιῶν στὸ τυπικὸ μιᾶς δοξολογίας

laquoΠοίηση καὶ Μουσικήraquo Ἐπιθεώρηση Τέχνης 1964

ΩΣ ΚΑΙ Η ΜΟΡΦΗ τοῦ ἔργου μὲ τὶς πλούσιες ἐναλλαγὲς τοῦ ποιητικοῦλόγου τοῦ ἄλλοτε ἀπέραντου σὰν ἀρχιπέλαγος τοῦ ἄλλοτε κατανυ-κτικοῦ σὰν ψαλμὸς ἢ τοῦ πειθαρχημένου σὰν λαϊκὸ τραγούδι μοῦ προ-σφέρανε ἐκπληκτικὲς δυνατότητες [hellip] Τὸ πρόβλημα ἦταν πῶς νὰ ἰσορ-ροπήσω τὸ καθαρὰ λαϊκὸ τραγούδι μὲ τὶς ἔντεχνες μορφὲς τῆς λαϊκῆςμουσικῆς καθὼς παρουσιάζονται εἴτε ἀπὸ τὴν ὀρχήστρα εἴτε ἀπὸ τὸνψάλτη (βαρύτονο) εἴτε ἀπὸ τὴ χορωδία Ἐδῶ στὴν ἔντεχνη ἐπεξεργα-σία προχώρησα μὲ πρόθεση ἐντελῶς ἀφαιρετική Μὲ τὴ συνείδηση θάrsquoλεγα ἁγιογράφου ποὺ μισεῖ τὴ σάρκα θέλοντας νὰ ταυτίσει τὴ μορφὴμὲ τὴν ψυχή Στὸ διάβολο εἶπα τὰ ἐγκεφαλικὰ κοντραποῦντα καὶ οἱ πο-λύπλοκες ἁρμονικές ρυθμικὲς καὶ ἐνορχηστρωτικὲς σχέσεις Ἂς βγεῖ ἡψυχὴ τῆς μουσικῆς ἀκέραιη ντυμένη μὲ πάχνη καὶ δροσοσταλίδες

Χορεύοντας μὲ τὸ ρωμέικο νταούλι Ἂς ἀφήσουμε τὶς ἐπιδείξεις γιὰτοὺς λαοὺς ποὺ ἔχασαν τὴν ψυχή τους κι ἂς τραγουδήσουμε ἁπλὰ τοὺςκαημοὺς καὶ τὶς ἐλπίδες τῆς ρωμιοσύνης

Μίκης ΘεοδωράκηςΧειρόγραφη παρτιτούρα τοῦΜίκη Θεοδωράκη γιὰ τὸ Ἄξιον Εστὶ

293

ΜΙΚΡΟΝ ΑΝΑΛΟΓΟΝΓΙΑ ΤΟΝ Ν Χ ΑΤΖΗΚΥΡΙΑΚΟ-ΓΚΙΚΑ

Τόσο μόνονὍσο χρειάζεται γιὰ νὰ λειάνει ἕνα χαλίκι ὁ ρόχθοςἪ νrsquo ἀποτυπωθεῖ χαράματα τὸ ψύχος τrsquo οὐρανοῦΣτὸ δέρμα ἑνὸς μενεξεδένιου σύκου

Κι ἐκεῖΜακριὰ στὴν πούντα τοῦ ΚαιροῦὍπου μαίνεται ἀπὸ τὴ νοτιὰ τὸ μαῦρο ἐρημονήσι

Τόσον μόνον κι ἐκεῖ εὐδοκιμεῖ τὸ Ἀόρατο

Ἀλλrsquo ἐμεῖς τὸ χτίζουμε ἀλλrsquo ἐμεῖς τὸ κηπεύουμεἈλλrsquo ἐμεῖς νύχτα μέρα τὸ ἱστοροῦμε

Καὶ συχνὰ τὴν ὥρα ποὺ ἀπrsquo τὴ λέπρα τῆς ἠπείρουΞεχωρίζει ἀνεβαίνονταςΘεομητορικὴ

Γῆ μὲ τὸ φρύδι δριμὺ καὶ τὴν ἄκανθα τοῦ ἥλιου

Σὰν σὲ ὄνειρο μέσα πάλι ἐμεῖς τοῦ προσφέρουμεΠοιὸς τὸ λίθο ποιὸς τὴ δρόσο ποιὸς τὸ οὐράνιο κονίαμα

Ὢ γαιώδη ἄνθρωπε

Ἰδὲς ποὺ ὁ τοκετὸς τῆς νύχτας ἔφερεΚύανο καὶ κιννάβαρι πορφύρα καὶ ὤχρα

30

Στεῖλε τὸ βλέμμα σου ψηλὰ καθὼς μιὰ σκέψη ὀξείαΝὰ διασχίσει τὸ ἐμπόλεμο στερέωμαΚαὶ πὲς ἐμεῖς οἱ ἀσύμμετροι πὼς εἴμαστε

Τrsquo ἀχνάρια ποὺ ἄφησαν ndashκαὶ ποὺ ἀκολούθησεςndashἩ ἄγρια μέλισσα κι ὁ ἀμνὸς ὁ πενθοφόρος

ΤΑ ΕΤΕΡΟΘΑΛΗ

307

Η ΝΕΡΟΣΤΑΓΟΝΑ

Καῖνε τὰ χείλη μου καὶ ἡ λύπη λάμπεισταγόνα καθαροῦ νεροῦ πάνω ἀπrsquo τὰ βάραθρατὰ σκοτεινὰ γεμάτα χόρτα μόνο ἡ ψυχὴἀναμμένη σὰν παλιὰ ἐκκλησία

δείχνει ὅτι θὰ πεθάνουμε ἄνοιξηhellip

Ντὶγκ-ντὶγκ τὸ χαμομήλι κουράστηκα νὰ ἐλπίζωντὶγκ-ντὶγκ τὸ μολοχάνθι βαρέθηκα νrsquo ἀνησυχῶντὶγκ-ντίγκ τέτοιος ἀνέκαθενὁ ἄνθρωπος

καὶ νὰ μὴν τὸ γνωρίζω

Ἐκεῖνα τὰ πατήματα στὰ ξερὰ φύλλαμουκανώντας τὸ βόιδι τοῦ Καιροῦ

ἡ πελασγικὴ τοιχοποιία σrsquo ὅλο τὸ μάκρος τῆς ζωῆς μουπλάι πλάι νὰ τὴν περπατῶ

ἑωσότου ἡ μαύρη θάλασσα φανεῖκι ἐπάνω της ἀνάψουν σὰν βεγγαλικὰ τὰ τρία μου ἄστρα

Ὅλα μία σταγόναὀμορφιᾶς τρεμάμενη στὰ τσίνοραμία λύπη διάφανη σὰν Ἄθως κρεμάμενος ἀπὸ τὸν οὐρανὸμὲ ἀπέραντη ὁρατότηταὅπου τὰ πάντα γίνονται ξεγίνονταιγονατίζει ὁ Χάρος καὶ ξανασηκώνεται πιὸ δυνατὸςκαὶ πάλι πέφτει ἀνίσχυρος βυθίζεται στὰ βάραθρα

Μόνη της ἡ σταγόνα σθεναρὴ πάνω ἀπrsquo τὰ βάραθρα

Στὸ χωριὸ τῆς γλώσσας μου τὴ Λύπη τηνε λένε ΛάμπουσαΜΑΡΙΑ ΝΕΦΕΛΗ

330

Ἄνδρος 1979

331

30

Στὸ γραφεῖο του 1980

31

Εἶναι ἀπὸ μέντα κι ἀπὸ λόγια τοῦ Ἰωάννουἡ ποίηση

Ποίηση ὢ Ἁγία μου ndash συγχώρεσέ μεἀλλrsquo ἀνάγκη νὰ μείνω ζωντανὸς

Δυὸ χέρια περιμένουνεΣτὸν ἀγκώνα τους στηρίζεται ὁλόκληρη γῆΣτὴν ἀναμονή τους ὁλόκληρη ποίηση

Ποίηση μόνον εἶναι

Κεῖνο ποὺ ἀπομένει Ποίηση Δίκαιη καὶοὐσιαστικὴ κι εὐθεία

Ἄξιον Ἐστὶ ὁ πικρὸς καὶ ὁ μόνοςὁ ἀπὸ πρὶν χαμένος ἐσὺ νά rsquoσαι

Ποιητὴς ποὺ δουλεύει τὸ μαχαίριστὸ ἀνεξίτηλο τρίτο του χέρι

γράφοντας κάτι ποιήματαλευκὰ στὴ μαύρη τὴ σελίδα ἐπάνου

Ζωγραφισμένο χειρόγραφο τοῦ Ὀδυσσέα Ἐλύτη ἀπὸ τὴν ποιητικὴ συλλογὴ Ὁ μικρὸς ναυτίλος

370

ΔΩΡΟ ΑΣΗΜΕΝΙΟ ΠΟΙΗΜΑ

Ξέρω πὼς εἶναι τίποτε ὅλrsquo αὐτὰ καὶ πὼς ἡ γλώσσα ποὺ μιλῶ δὲνἔχει ἀλφάβητο

Ἀφοῦ καὶ ὁ ἥλιος καὶ τὰ κύματα εἶναι μιὰ γραφὴ συλλαβικὴποὺ τὴν ἀποκρυπτογραφεῖς μονάχα στοὺς καιροὺς τῆς λύπηςκαὶ τῆς ἐξορίας

Κι ἡ πατρίδα μιὰ τοιχογραφία μrsquo ἐπιστρώσεις διαδοχικὲςφράγκικες ἢ σλαβικὲς ποὺ ἂν τύχει καὶ βαλθεῖς γιὰ νὰ τὴνἀποκαταστήσεις πᾶς ἀμέσως φυλακὴ καὶ δίνες λόγο

Σrsquo ἕνα πλῆθος Ἐξουσίες ξένες μέσω τῆς δικῆς σου πάντοτε

Ὅπως γίνεται γιὰ τὶς συμφορὲςὍμως ἂς φανταστοῦμε σrsquo ἕνα παλαιῶν καιρῶν ἁλώνι ποὺ μπορεῖνά rsquoναι καὶ σὲ πολυκατοικία ὅτι παίζουνε παιδιὰ καὶ ὅτι αὐτὸςποὺ χάνει

Πρέπει σύμφωνα μὲ τοὺς κανονισμοὺς νὰ πεῖ στοὺς ἄλλους καὶνὰ δώσει μιὰν ἀλήθεια

Ὁπόταν βρίσκονται στὸ τέλος ὅλοι νὰ κρατοῦν στὸ χέρι τους ἕναμικρὸ

Δῶρο ἀσημένιο ποίημα

ΤΟ ΦΩΤΟΔΕΝΤΡΟ ΚΑΙ Η ΔΕΚΑΤΗ ΤΕΤΑΡΤΗ ΟΜΟΡΦΙΑ

371

• NAYTILOS_coverpdf
• 24-25
• 68-69
• 104-105
• 114-115
• 140-141
• 200-201
• 234-235
• 292-293
• 306-307
• 330-331
• 360-361
• 370-371

Ἕνας καινούργιος αἰώνας ἀρχίζει γιὰ τὴν ἀνθρωπότητα καὶ μιὰ νέα πε-ρίοδος γιὰ τὴν Ἑλλάδα πού γεμάτη δυνάμεις ζητᾶ νὰ ὁλοκληρώσειτὰ ἐθνικά της ὄνειρα καὶ νὰ σβήσει ἀπὸ τὴ μνήμη της τὸν ἄτυχο πό-λεμο τοῦ 1897

1900 Σὲ μία ἀπὸ τὶς ἀκόμη ἀλύτρωτες περιοχὲς τῆς Ἑλλάδας στὴν Κρήτηκαὶ συγκεκριμένα στὸ Ἡράκλειο ἔχει ἐγκατασταθεῖ ὁ πατέρας τοῦ ποιητῆΠαναγιώτης Θ Ἀλεπουδέλης ndashἀπὸ τὸ χωριὸ Καλαμιάρης τῆς Μυτιλή-νης παντρεμένος ἀπὸ τὸ 1897 μὲ τὴ Μαρία Βρανᾶ ἀπὸ τὸ χωριὸ Παπ-πάδος τῆς Γέραςndash καὶ ἔχει ἱδρύσει μαζὶ μὲ τὸν ἀδελφό του Θρασύβου-λο ἐργοστάσιο σαπωνοποιίας

1911 Γέννηση τοῦ ποιητῆ ξημερώματα τῆς 2ας Νοεμβρίου στὸ Ἡράκλειοστὴ συνοικία laquo Ἑφτὰ Μπαλτάδεςraquo ὅπου βρισκόταν τὸ σπίτι του Ἀριάδ-νης καὶ Πασιφάης γωνία Ἕκτο παιδὶ τῆς οἰκογένειας ὕστερα ἀπὸ τὴΜυρσίνη (1898) τὸν Θεόδωρο (1900) τὸν Βύρωνα (1903) τὸν Κων-σταντίνο (1905) καὶ τὸν Εὐάγγελο (1909)

ΟΔΥΣΣΕΑΣ ΕΛΥΤΗΣ

Στὴ βάπτισή τουΟἱ γονεῖς τοῦ ποιητῆ Παναγιώτης καὶ Μαρία Ἀλεπουδέλη

Ἡ μητέρα καὶ ἡ ἀδελφὴ τοῦ ποιητῆ1912

25

ΑΣ ΜΟΥ ΕΠΙΤΡΑΠΕΙ παρακαλῶ νὰ μιλήσω στὸὄνομα τῆς φωτεινότητας καὶ τῆς διαφάνειαςἘπειδὴ οἱ ἰδιότητες αὐτὲς εἶναι ποὺ καθορίσανετὸ χῶρο μέσα στὸν ὁποῖο μοῦ ἐτάχθη νὰ μεγα-λώσω καὶ νὰ ζήσω Καὶ αὐτὲς εἶναι ποὺ ἔνιωσασιγὰ σιγά νὰ ταυτίζονται μέσα μου μὲ τὴν ἀνάγ-κη νὰ ἐκφρασθῶ Εἶναι σωστὸ νὰ προσκομίζεικανεὶς στὴν τέχνη αὐτὰ ποὺ τοῦ ὑπαγορεύουν ἡπροσωπική του ἐμπειρία καὶ οἱ ἀρετὲς τῆς γλώσ-σας του Πολὺ περισσότερο ὅταν οἱ καιροὶ εἶναισκοτεινοὶ καὶ αὐτὸ ποὺ τοῦ ὑπαγορεύουν εἶναιμιὰ ὅσο τὸ δυνατὸν μεγαλύτερη ὁρατότητα

laquoΛόγος στὴν Ἀκαδημία τῆς Στοκχόλμηςraquo ΕΝ ΛΕΥΚΩ

9

10

105

ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΙ ΗΛΙΟΣ Ο ΠΡΩΤΟΣ

ΤΟ ΜΟΝΟΓΡΑΜΜΑΟ ΗΛΙΟΣ Ο ΗΛΙΑΤΟΡΑΣ

ΜΑΡΙΑ ΝΕΦΕΛΗΤΑ ΡΩ ΤΟΥ ΕΡΩΤΑ

ΑΣΜΑ ΗΡΩΙΚΟ ΤΟ ΑΞΙΟΝ ΕΣΤΙ

ΤΑ ΕΤΕΡΟΘΑΛΗ

ΕΞΗ ΚΑΙ ΜΙΑ ΤΥΨΕΙΣ ΤΟ ΦΩΤΟΔΕΝΤΡΟ

ΣΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟΝ

11

ΔΥΤΙΚΑ ΤΗΣ ΛΥΠΗΣ

ΤΡΙΑ ΠΟΙΗΜΑΤΑ ΜΕΣΗΜΑΙΑ ΕΥΚΑΙΡΙΑΣ

ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ ΕΝΟΣΑΘΕΑΤΟΥ ΑΠΡΙΛΙΟΥ

ΕΝ ΛΕΥΚΩ

Ο ΜΙΚΡΟΣ ΝΑΥΤΙΛΟΣ

ΤΑ ΕΛΕΓΕΙΑΤΗΣ ΟΞΩΠΕΤΡΑΣ ΕΚ ΤΟΥ ΠΛΗΣΙΟΝ

ΔΕΥΤΕΡΗ ΓΡΑΦΗΑΝΟΙΧΤΑ ΧΑΡΤΙΑ

115

Ὀδυσσέας Ἐλύτης Σαπφώ 1979

10

Ἀφόντας μπῆκα σrsquo ἔρωτα γιὰ τοῦτα τὰ κορμάκια λίγνεψα ἔφεξαΣrsquo ὕπνο καὶ ξύπνο ἄλλο στὸ νοῦ δὲν εἶχα ndash πῶς νὰ τὰ μεγαλώσω μιὰμέρα νὰ τὰ κοιμηθῶ Παραμόνευα πίσω ἀπrsquo τὶς θύρες Ἔμαθα νὰ τὰπιάνω στὸν ἀέρα στὸ νερό Ἀλλὰ πῶς νὰ τὰ πῶ δὲν ξέρω ἀκόμα

Αndash Λευκὸ ἢ κυανό ἀνάλογα μὲ τὶς ὧρες καὶ τὴ θέση τῶν ἄστρωνΛndash Πραγματικὰ βρεμένο Ἴδιο βότσαλοΓndash Τὸ πιὸ ἐλαφρύmiddot ποὺ ἡ ἀδυναμία σου νὰ τὸ προφέρεις δείχνει τὸβαθμὸ τῆς βαρβαρότητάς σουΡndash Παιδικὸ καί μάλιστα σχεδὸν πάντοτε θηλυκοῦ γένουςΕndash Ὅλο ἀέρα Τὸ πιάνει ὁ μπάτηςΥndash Τὸ πιὸ ἑλληνικὸ γράμμα Μιὰ ὑδρίαΣndash Ζιζάνιο Μά ὁ Ἕλληνας πρέπει κάποτε καὶ νὰ σφυρίζει

laquoΚαὶ μὲ φῶς καὶ μὲ θάνατονraquo 2 Ο ΜΙΚΡΟΣ ΝΑΥΤΙΛΟΣ

Κάθε τόσο μοῦ στέλνουν ἕνα μπουκετάκι μὲ μισοσπασμένες λέξειςδυὸ μακρινὲς ξαδέλφες μου ἀπὸ τὴν ἐποχὴ τῆς Σαπφῶς Τὴ μιὰ τὴλένε Ἀστρινὴ καὶ τὴν ἄλλη Λεμονέσσα

ΕΚ ΤΟΥ ΠΛΗΣΙΟΝ

11

Ο ΚΥΒΙΣΜΟΣ [hellip] ἦταν στὰ μάτια μου τὸ εὐεργετικότερο κίνημα ποὺσημειώθηκε ποτὲ στὶς Εἰκαστικὲς Τέχνες Τὶς ἐπέστρεφε ἀπὸ μιὰ κοίτηἁμαρτωλή ἐπανατοποθετοῦσε τὴν ἔκφραση στὴν καθαρὴ βάση τῆς Γεω-μετρίας Ἀποκαθιστοῦσε τὴν ὕλη στὸ χῶρο τῆς ὑπέρτατης τάξης τοῦΠνεύματος Ἄσχετο ἂν ἡ ἔννοια τῆς laquoτάξηςraquo αὐτῆς χωρὶς νὰ εἶναι διό-λου κόκκινη ἐξερέθιζε ὅλων τῶν λογιῶν τοὺς ταύρους-ὑπερασπιστὲςτοῦ laquoπνεύματος τῆς ἐποχῆςraquo ἀλλὰ βέρους μπουνταλάδες ποὺ δὲν ἔβλε-παν πὼς ὅτι καλὸ εἶχε βγεῖ στὶς ἡμέρες μας ὁ Matisse ὁ Braque ὁ Mo-drian ὁ Proust ὁ Joyce ὁ Schoumlnberg ὁ Stravinsky οἱ Ἠλεκτρονικοί ὁ

Saint-John Perse ἦταν κατασφαλισμένοι ἀπὸ τὶς εὐθεῖες ποὺ ἀντιπρο-σώπευε ἡ ἔννοια τῆς καθαρότητας αὐτῆς Ἀπὸ μιὰ τέτοια ἄποψη μrsquoἐνδιαφέρανε τὰ δοκίμια τοῦ Albert Camus καθὼς καὶ τὰ ποιήματα τοῦReneacute Char διάφανα καὶ κοφτερὰ σὰ γαλάζια τζάμια πάνω στοὺς ὁρί-ζοντες ποὺ μᾶς ἔπνιγαν

laquoΤὸ χρονικὸ μιᾶς Δεκαετίαςraquo ΑΝΟΙΧΤΑ ΧΑΡΤΙΑ

Georges Braque Le Violon 1914

Pablo Picasso καὶ Georges Braque 1954

Pablo Picasso περ Verve τχ 29-30

200

ΕΒΡΙΣΚΑ ΣΤΑ ΧΕΡΙΑ τῶν ζωγράφων τῆς περιόδου ἐκείνης ndashτί περίεργοndashἀκριβῶς αὐτὰ ποὺ ζητοῦσα τὸ ἀντικείμενο κεκαθαρμένο ἀπὸ τὴν ἀνεκ-δοτολογική του φύσηmiddot τὸ σχῆμα του τὴ δομή του καὶ τὴ συνάρτησή τουμὲ κάτι ἀπροσδόκητο ἴσως ἀλλὰ ἐξίσου ὑποταγμένο σὲ μιὰν ἀφανὴ γεω-μετρία Καὶ τὴν ὕλη ἐπίσης ὅπως τὴν ἐννοοῦσα Ὄχι σὰν καταναλωτὴςἀλλὰ σὰν μύστης αἰσθήσεων Ὄχι σὰν κορφολόγος ἐπωφελῶν ἰδιοτή-των ἀλλὰ σὰν ὀρθοτόμος μορφῶν καὶ σχημάτων

Ἡ ἔννοια τῆς πραγματικότητας μὲ τὸν κυβισμό εἶχε σὰν ἀντίληψημετατεθεῖ γιὰ νὰ μὴν πῶ ἀνεβεῖ σrsquo ἕνα ἐπίπεδο παράλληλο μrsquo ἐκεῖνο τῶνΑἰγυπτίων ἢ τῶν Κρητῶν τοῦ Μίνωα ὅπου τὸ λεγόμενο laquoμοντέλοraquo δὲνεἶχε τὴ σημασία ποὺ τοῦ δίνουμε σήμερα Ὁ Picasso δὲν εἶχε ndashγιὰ νrsquo ἀνα-τρέξουμε στὶς Δεσποινίδες τῆς Ἀβινιὸνndash ἐξοντώσει μόνον μὲ τὸ ἔργο τουαὐτό τὴν ψυχογραφία καὶ τὸ σκιόφως Εἶχε στὴν οὐσία ἐξουδετερώσειτὸ laquoμοντέλοraquo ἤ ἂν τὸ προτιμᾶ κανείς τὸ εἶχε ὑποβιβάσει στὴ θέση ἑνὸς

Pablo Picasso Les Demoiselles drsquoAvignon 1907

Pablo Picasso LrsquoIndeacutependant 1911

Juan Griacutes e Bottle of Banyuls 1914

201

23

235

Fate will turn elsewhere the linesOf the palm like a switchmanTime will consent for a moment

How otherwise since men love each other

e sky will act out our innardsAnd innocence will strike the worldWith the sharpness of the black of death

Μετάφραση Jeffrey Carson-Νikos Sarris

Elle deacuteviera ailleurs les lignesDe la main la Destineacutee tel lrsquoaiguilleurUn instant le Temps consentira

Comment autrement puisque srsquoaiment les hommes

Le ciel incarnera nos entraillesEt lrsquoinnocence chacirctiera le mondeDe lrsquoacircpreteacute de la mort noire

Μετάφραση Beatrice Stelio-Connolly

Μὲ τὸν Μίκη Θεοδωράκη 1979

νὰ τὴν ἀναπτύξει καὶ νὰ τὴν ὑπερτονίσει ὅπως εἶχε κάθε δικαίωμα μέ-σα στὰ πλαίσια τῶν προσωπικῶν του καλλιτεχνικῶν ἐπιδιώξεων

laquoΠοίηση καὶ Μουσικήraquo Ἐπιθεώρηση Τέχνης 1964

ΤΟ ΑΞΙΟΝ ΕΣΤΙ κατεξοχὴν πρόσφορο στὴ φόρμα του γιὰ μουσικη σύν-θεση ἀλλὰ κατεξοχὴν ἀπρόσφορο ἀπὸ τὴν ἄποψη τοῦ λόγου Ἐπειδή τίτὰ θέλετε ὑπάρχουν νόμοι ὅπως ὑπάρχουν καὶ στὸ θέατρο Ὑπάρχουνλέξεις ποὺ δὲν ἀκούγονται ἀπὸ τὴ σκηνὴ καὶ ὑπάρχουν λέξεις ποὺ δὲνπερνοῦν στὴ μελωδία Καὶ ὅμως ἕνα δυσκολότατο laquoὀξειδώθηκαraquo ὁ Θεο-δωράκης κατάφερε νὰ τὸ περάσει Ποὺ σημαίνει ὅτι σὲ ἔσχατη ἀνάλυ-ση ὅλα γίνονται

laquo Ὅπου δὲν ἀκούγεται ἀηδόνι ἀκούγεται κοκτέιλ Μολότωφraquo ΣΥΝ ΤΟΙΣ ΑΛΛΟΙΣ

ΣΤΟ ΤΕΛΕΥΤΑΙΟ ΜΕΡΟΣ τὸ laquoΔοξαστικόνraquo [ὁ Θεοδωράκης] ἔφτασεκατὰ τὴν ταπεινή μου γνώμη πιὸ κοντὰ παρὰ σὲ ὁποιοδήποτε ἄλλο τὸ

292

πνεῦμα τοῦ ἔργου Ἔδωσε τὸ ἀνάμικτο ἐκεῖνο αἴσθημα ἀπὸ ἀναγάλλιακαὶ νοσταλγία μαζί ποὺ ζήτησα νὰ ἔχει τὸ Γacute Μέρος ἐκεῖ ὅπου γίνεταιἡ προσάρτηση ὅλων τῶν εἰδικῶν αἰσθήσεων ποὺ προσφέρει ὁ τόποςμας σὰν αὐτοτελῶν ἀξιῶν στὸ τυπικὸ μιᾶς δοξολογίας

laquoΠοίηση καὶ Μουσικήraquo Ἐπιθεώρηση Τέχνης 1964

ΩΣ ΚΑΙ Η ΜΟΡΦΗ τοῦ ἔργου μὲ τὶς πλούσιες ἐναλλαγὲς τοῦ ποιητικοῦλόγου τοῦ ἄλλοτε ἀπέραντου σὰν ἀρχιπέλαγος τοῦ ἄλλοτε κατανυ-κτικοῦ σὰν ψαλμὸς ἢ τοῦ πειθαρχημένου σὰν λαϊκὸ τραγούδι μοῦ προ-σφέρανε ἐκπληκτικὲς δυνατότητες [hellip] Τὸ πρόβλημα ἦταν πῶς νὰ ἰσορ-ροπήσω τὸ καθαρὰ λαϊκὸ τραγούδι μὲ τὶς ἔντεχνες μορφὲς τῆς λαϊκῆςμουσικῆς καθὼς παρουσιάζονται εἴτε ἀπὸ τὴν ὀρχήστρα εἴτε ἀπὸ τὸνψάλτη (βαρύτονο) εἴτε ἀπὸ τὴ χορωδία Ἐδῶ στὴν ἔντεχνη ἐπεξεργα-σία προχώρησα μὲ πρόθεση ἐντελῶς ἀφαιρετική Μὲ τὴ συνείδηση θάrsquoλεγα ἁγιογράφου ποὺ μισεῖ τὴ σάρκα θέλοντας νὰ ταυτίσει τὴ μορφὴμὲ τὴν ψυχή Στὸ διάβολο εἶπα τὰ ἐγκεφαλικὰ κοντραποῦντα καὶ οἱ πο-λύπλοκες ἁρμονικές ρυθμικὲς καὶ ἐνορχηστρωτικὲς σχέσεις Ἂς βγεῖ ἡψυχὴ τῆς μουσικῆς ἀκέραιη ντυμένη μὲ πάχνη καὶ δροσοσταλίδες

Χορεύοντας μὲ τὸ ρωμέικο νταούλι Ἂς ἀφήσουμε τὶς ἐπιδείξεις γιὰτοὺς λαοὺς ποὺ ἔχασαν τὴν ψυχή τους κι ἂς τραγουδήσουμε ἁπλὰ τοὺςκαημοὺς καὶ τὶς ἐλπίδες τῆς ρωμιοσύνης

Μίκης ΘεοδωράκηςΧειρόγραφη παρτιτούρα τοῦΜίκη Θεοδωράκη γιὰ τὸ Ἄξιον Εστὶ

293

ΜΙΚΡΟΝ ΑΝΑΛΟΓΟΝΓΙΑ ΤΟΝ Ν Χ ΑΤΖΗΚΥΡΙΑΚΟ-ΓΚΙΚΑ

Τόσο μόνονὍσο χρειάζεται γιὰ νὰ λειάνει ἕνα χαλίκι ὁ ρόχθοςἪ νrsquo ἀποτυπωθεῖ χαράματα τὸ ψύχος τrsquo οὐρανοῦΣτὸ δέρμα ἑνὸς μενεξεδένιου σύκου

Κι ἐκεῖΜακριὰ στὴν πούντα τοῦ ΚαιροῦὍπου μαίνεται ἀπὸ τὴ νοτιὰ τὸ μαῦρο ἐρημονήσι

Τόσον μόνον κι ἐκεῖ εὐδοκιμεῖ τὸ Ἀόρατο

Ἀλλrsquo ἐμεῖς τὸ χτίζουμε ἀλλrsquo ἐμεῖς τὸ κηπεύουμεἈλλrsquo ἐμεῖς νύχτα μέρα τὸ ἱστοροῦμε

Καὶ συχνὰ τὴν ὥρα ποὺ ἀπrsquo τὴ λέπρα τῆς ἠπείρουΞεχωρίζει ἀνεβαίνονταςΘεομητορικὴ

Γῆ μὲ τὸ φρύδι δριμὺ καὶ τὴν ἄκανθα τοῦ ἥλιου

Σὰν σὲ ὄνειρο μέσα πάλι ἐμεῖς τοῦ προσφέρουμεΠοιὸς τὸ λίθο ποιὸς τὴ δρόσο ποιὸς τὸ οὐράνιο κονίαμα

Ὢ γαιώδη ἄνθρωπε

Ἰδὲς ποὺ ὁ τοκετὸς τῆς νύχτας ἔφερεΚύανο καὶ κιννάβαρι πορφύρα καὶ ὤχρα

30

Στεῖλε τὸ βλέμμα σου ψηλὰ καθὼς μιὰ σκέψη ὀξείαΝὰ διασχίσει τὸ ἐμπόλεμο στερέωμαΚαὶ πὲς ἐμεῖς οἱ ἀσύμμετροι πὼς εἴμαστε

Τrsquo ἀχνάρια ποὺ ἄφησαν ndashκαὶ ποὺ ἀκολούθησεςndashἩ ἄγρια μέλισσα κι ὁ ἀμνὸς ὁ πενθοφόρος

ΤΑ ΕΤΕΡΟΘΑΛΗ

307

Η ΝΕΡΟΣΤΑΓΟΝΑ

Καῖνε τὰ χείλη μου καὶ ἡ λύπη λάμπεισταγόνα καθαροῦ νεροῦ πάνω ἀπrsquo τὰ βάραθρατὰ σκοτεινὰ γεμάτα χόρτα μόνο ἡ ψυχὴἀναμμένη σὰν παλιὰ ἐκκλησία

δείχνει ὅτι θὰ πεθάνουμε ἄνοιξηhellip

Ντὶγκ-ντὶγκ τὸ χαμομήλι κουράστηκα νὰ ἐλπίζωντὶγκ-ντὶγκ τὸ μολοχάνθι βαρέθηκα νrsquo ἀνησυχῶντὶγκ-ντίγκ τέτοιος ἀνέκαθενὁ ἄνθρωπος

καὶ νὰ μὴν τὸ γνωρίζω

Ἐκεῖνα τὰ πατήματα στὰ ξερὰ φύλλαμουκανώντας τὸ βόιδι τοῦ Καιροῦ

ἡ πελασγικὴ τοιχοποιία σrsquo ὅλο τὸ μάκρος τῆς ζωῆς μουπλάι πλάι νὰ τὴν περπατῶ

ἑωσότου ἡ μαύρη θάλασσα φανεῖκι ἐπάνω της ἀνάψουν σὰν βεγγαλικὰ τὰ τρία μου ἄστρα

Ὅλα μία σταγόναὀμορφιᾶς τρεμάμενη στὰ τσίνοραμία λύπη διάφανη σὰν Ἄθως κρεμάμενος ἀπὸ τὸν οὐρανὸμὲ ἀπέραντη ὁρατότηταὅπου τὰ πάντα γίνονται ξεγίνονταιγονατίζει ὁ Χάρος καὶ ξανασηκώνεται πιὸ δυνατὸςκαὶ πάλι πέφτει ἀνίσχυρος βυθίζεται στὰ βάραθρα

Μόνη της ἡ σταγόνα σθεναρὴ πάνω ἀπrsquo τὰ βάραθρα

Στὸ χωριὸ τῆς γλώσσας μου τὴ Λύπη τηνε λένε ΛάμπουσαΜΑΡΙΑ ΝΕΦΕΛΗ

330

Ἄνδρος 1979

331

30

Στὸ γραφεῖο του 1980

31

Εἶναι ἀπὸ μέντα κι ἀπὸ λόγια τοῦ Ἰωάννουἡ ποίηση

Ποίηση ὢ Ἁγία μου ndash συγχώρεσέ μεἀλλrsquo ἀνάγκη νὰ μείνω ζωντανὸς

Δυὸ χέρια περιμένουνεΣτὸν ἀγκώνα τους στηρίζεται ὁλόκληρη γῆΣτὴν ἀναμονή τους ὁλόκληρη ποίηση

Ποίηση μόνον εἶναι

Κεῖνο ποὺ ἀπομένει Ποίηση Δίκαιη καὶοὐσιαστικὴ κι εὐθεία

Ἄξιον Ἐστὶ ὁ πικρὸς καὶ ὁ μόνοςὁ ἀπὸ πρὶν χαμένος ἐσὺ νά rsquoσαι

Ποιητὴς ποὺ δουλεύει τὸ μαχαίριστὸ ἀνεξίτηλο τρίτο του χέρι

γράφοντας κάτι ποιήματαλευκὰ στὴ μαύρη τὴ σελίδα ἐπάνου

Ζωγραφισμένο χειρόγραφο τοῦ Ὀδυσσέα Ἐλύτη ἀπὸ τὴν ποιητικὴ συλλογὴ Ὁ μικρὸς ναυτίλος

370

ΔΩΡΟ ΑΣΗΜΕΝΙΟ ΠΟΙΗΜΑ

Ξέρω πὼς εἶναι τίποτε ὅλrsquo αὐτὰ καὶ πὼς ἡ γλώσσα ποὺ μιλῶ δὲνἔχει ἀλφάβητο

Ἀφοῦ καὶ ὁ ἥλιος καὶ τὰ κύματα εἶναι μιὰ γραφὴ συλλαβικὴποὺ τὴν ἀποκρυπτογραφεῖς μονάχα στοὺς καιροὺς τῆς λύπηςκαὶ τῆς ἐξορίας

Κι ἡ πατρίδα μιὰ τοιχογραφία μrsquo ἐπιστρώσεις διαδοχικὲςφράγκικες ἢ σλαβικὲς ποὺ ἂν τύχει καὶ βαλθεῖς γιὰ νὰ τὴνἀποκαταστήσεις πᾶς ἀμέσως φυλακὴ καὶ δίνες λόγο

Σrsquo ἕνα πλῆθος Ἐξουσίες ξένες μέσω τῆς δικῆς σου πάντοτε

Ὅπως γίνεται γιὰ τὶς συμφορὲςὍμως ἂς φανταστοῦμε σrsquo ἕνα παλαιῶν καιρῶν ἁλώνι ποὺ μπορεῖνά rsquoναι καὶ σὲ πολυκατοικία ὅτι παίζουνε παιδιὰ καὶ ὅτι αὐτὸςποὺ χάνει

Πρέπει σύμφωνα μὲ τοὺς κανονισμοὺς νὰ πεῖ στοὺς ἄλλους καὶνὰ δώσει μιὰν ἀλήθεια

Ὁπόταν βρίσκονται στὸ τέλος ὅλοι νὰ κρατοῦν στὸ χέρι τους ἕναμικρὸ

Δῶρο ἀσημένιο ποίημα

ΤΟ ΦΩΤΟΔΕΝΤΡΟ ΚΑΙ Η ΔΕΚΑΤΗ ΤΕΤΑΡΤΗ ΟΜΟΡΦΙΑ

371

• NAYTILOS_coverpdf
• 24-25
• 68-69
• 104-105
• 114-115
• 140-141
• 200-201
• 234-235
• 292-293
• 306-307
• 330-331
• 360-361
• 370-371

ΑΣ ΜΟΥ ΕΠΙΤΡΑΠΕΙ παρακαλῶ νὰ μιλήσω στὸὄνομα τῆς φωτεινότητας καὶ τῆς διαφάνειαςἘπειδὴ οἱ ἰδιότητες αὐτὲς εἶναι ποὺ καθορίσανετὸ χῶρο μέσα στὸν ὁποῖο μοῦ ἐτάχθη νὰ μεγα-λώσω καὶ νὰ ζήσω Καὶ αὐτὲς εἶναι ποὺ ἔνιωσασιγὰ σιγά νὰ ταυτίζονται μέσα μου μὲ τὴν ἀνάγ-κη νὰ ἐκφρασθῶ Εἶναι σωστὸ νὰ προσκομίζεικανεὶς στὴν τέχνη αὐτὰ ποὺ τοῦ ὑπαγορεύουν ἡπροσωπική του ἐμπειρία καὶ οἱ ἀρετὲς τῆς γλώσ-σας του Πολὺ περισσότερο ὅταν οἱ καιροὶ εἶναισκοτεινοὶ καὶ αὐτὸ ποὺ τοῦ ὑπαγορεύουν εἶναιμιὰ ὅσο τὸ δυνατὸν μεγαλύτερη ὁρατότητα

laquoΛόγος στὴν Ἀκαδημία τῆς Στοκχόλμηςraquo ΕΝ ΛΕΥΚΩ

9

10

105

ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΙ ΗΛΙΟΣ Ο ΠΡΩΤΟΣ

ΤΟ ΜΟΝΟΓΡΑΜΜΑΟ ΗΛΙΟΣ Ο ΗΛΙΑΤΟΡΑΣ

ΜΑΡΙΑ ΝΕΦΕΛΗΤΑ ΡΩ ΤΟΥ ΕΡΩΤΑ

ΑΣΜΑ ΗΡΩΙΚΟ ΤΟ ΑΞΙΟΝ ΕΣΤΙ

ΤΑ ΕΤΕΡΟΘΑΛΗ

ΕΞΗ ΚΑΙ ΜΙΑ ΤΥΨΕΙΣ ΤΟ ΦΩΤΟΔΕΝΤΡΟ

ΣΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟΝ

11

ΔΥΤΙΚΑ ΤΗΣ ΛΥΠΗΣ

ΤΡΙΑ ΠΟΙΗΜΑΤΑ ΜΕΣΗΜΑΙΑ ΕΥΚΑΙΡΙΑΣ

ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ ΕΝΟΣΑΘΕΑΤΟΥ ΑΠΡΙΛΙΟΥ

ΕΝ ΛΕΥΚΩ

Ο ΜΙΚΡΟΣ ΝΑΥΤΙΛΟΣ

ΤΑ ΕΛΕΓΕΙΑΤΗΣ ΟΞΩΠΕΤΡΑΣ ΕΚ ΤΟΥ ΠΛΗΣΙΟΝ

ΔΕΥΤΕΡΗ ΓΡΑΦΗΑΝΟΙΧΤΑ ΧΑΡΤΙΑ

115

Ὀδυσσέας Ἐλύτης Σαπφώ 1979

10

Ἀφόντας μπῆκα σrsquo ἔρωτα γιὰ τοῦτα τὰ κορμάκια λίγνεψα ἔφεξαΣrsquo ὕπνο καὶ ξύπνο ἄλλο στὸ νοῦ δὲν εἶχα ndash πῶς νὰ τὰ μεγαλώσω μιὰμέρα νὰ τὰ κοιμηθῶ Παραμόνευα πίσω ἀπrsquo τὶς θύρες Ἔμαθα νὰ τὰπιάνω στὸν ἀέρα στὸ νερό Ἀλλὰ πῶς νὰ τὰ πῶ δὲν ξέρω ἀκόμα

Αndash Λευκὸ ἢ κυανό ἀνάλογα μὲ τὶς ὧρες καὶ τὴ θέση τῶν ἄστρωνΛndash Πραγματικὰ βρεμένο Ἴδιο βότσαλοΓndash Τὸ πιὸ ἐλαφρύmiddot ποὺ ἡ ἀδυναμία σου νὰ τὸ προφέρεις δείχνει τὸβαθμὸ τῆς βαρβαρότητάς σουΡndash Παιδικὸ καί μάλιστα σχεδὸν πάντοτε θηλυκοῦ γένουςΕndash Ὅλο ἀέρα Τὸ πιάνει ὁ μπάτηςΥndash Τὸ πιὸ ἑλληνικὸ γράμμα Μιὰ ὑδρίαΣndash Ζιζάνιο Μά ὁ Ἕλληνας πρέπει κάποτε καὶ νὰ σφυρίζει

laquoΚαὶ μὲ φῶς καὶ μὲ θάνατονraquo 2 Ο ΜΙΚΡΟΣ ΝΑΥΤΙΛΟΣ

Κάθε τόσο μοῦ στέλνουν ἕνα μπουκετάκι μὲ μισοσπασμένες λέξειςδυὸ μακρινὲς ξαδέλφες μου ἀπὸ τὴν ἐποχὴ τῆς Σαπφῶς Τὴ μιὰ τὴλένε Ἀστρινὴ καὶ τὴν ἄλλη Λεμονέσσα

ΕΚ ΤΟΥ ΠΛΗΣΙΟΝ

11

Ο ΚΥΒΙΣΜΟΣ [hellip] ἦταν στὰ μάτια μου τὸ εὐεργετικότερο κίνημα ποὺσημειώθηκε ποτὲ στὶς Εἰκαστικὲς Τέχνες Τὶς ἐπέστρεφε ἀπὸ μιὰ κοίτηἁμαρτωλή ἐπανατοποθετοῦσε τὴν ἔκφραση στὴν καθαρὴ βάση τῆς Γεω-μετρίας Ἀποκαθιστοῦσε τὴν ὕλη στὸ χῶρο τῆς ὑπέρτατης τάξης τοῦΠνεύματος Ἄσχετο ἂν ἡ ἔννοια τῆς laquoτάξηςraquo αὐτῆς χωρὶς νὰ εἶναι διό-λου κόκκινη ἐξερέθιζε ὅλων τῶν λογιῶν τοὺς ταύρους-ὑπερασπιστὲςτοῦ laquoπνεύματος τῆς ἐποχῆςraquo ἀλλὰ βέρους μπουνταλάδες ποὺ δὲν ἔβλε-παν πὼς ὅτι καλὸ εἶχε βγεῖ στὶς ἡμέρες μας ὁ Matisse ὁ Braque ὁ Mo-drian ὁ Proust ὁ Joyce ὁ Schoumlnberg ὁ Stravinsky οἱ Ἠλεκτρονικοί ὁ

Saint-John Perse ἦταν κατασφαλισμένοι ἀπὸ τὶς εὐθεῖες ποὺ ἀντιπρο-σώπευε ἡ ἔννοια τῆς καθαρότητας αὐτῆς Ἀπὸ μιὰ τέτοια ἄποψη μrsquoἐνδιαφέρανε τὰ δοκίμια τοῦ Albert Camus καθὼς καὶ τὰ ποιήματα τοῦReneacute Char διάφανα καὶ κοφτερὰ σὰ γαλάζια τζάμια πάνω στοὺς ὁρί-ζοντες ποὺ μᾶς ἔπνιγαν

laquoΤὸ χρονικὸ μιᾶς Δεκαετίαςraquo ΑΝΟΙΧΤΑ ΧΑΡΤΙΑ

Georges Braque Le Violon 1914

Pablo Picasso καὶ Georges Braque 1954

Pablo Picasso περ Verve τχ 29-30

200

ΕΒΡΙΣΚΑ ΣΤΑ ΧΕΡΙΑ τῶν ζωγράφων τῆς περιόδου ἐκείνης ndashτί περίεργοndashἀκριβῶς αὐτὰ ποὺ ζητοῦσα τὸ ἀντικείμενο κεκαθαρμένο ἀπὸ τὴν ἀνεκ-δοτολογική του φύσηmiddot τὸ σχῆμα του τὴ δομή του καὶ τὴ συνάρτησή τουμὲ κάτι ἀπροσδόκητο ἴσως ἀλλὰ ἐξίσου ὑποταγμένο σὲ μιὰν ἀφανὴ γεω-μετρία Καὶ τὴν ὕλη ἐπίσης ὅπως τὴν ἐννοοῦσα Ὄχι σὰν καταναλωτὴςἀλλὰ σὰν μύστης αἰσθήσεων Ὄχι σὰν κορφολόγος ἐπωφελῶν ἰδιοτή-των ἀλλὰ σὰν ὀρθοτόμος μορφῶν καὶ σχημάτων

Ἡ ἔννοια τῆς πραγματικότητας μὲ τὸν κυβισμό εἶχε σὰν ἀντίληψημετατεθεῖ γιὰ νὰ μὴν πῶ ἀνεβεῖ σrsquo ἕνα ἐπίπεδο παράλληλο μrsquo ἐκεῖνο τῶνΑἰγυπτίων ἢ τῶν Κρητῶν τοῦ Μίνωα ὅπου τὸ λεγόμενο laquoμοντέλοraquo δὲνεἶχε τὴ σημασία ποὺ τοῦ δίνουμε σήμερα Ὁ Picasso δὲν εἶχε ndashγιὰ νrsquo ἀνα-τρέξουμε στὶς Δεσποινίδες τῆς Ἀβινιὸνndash ἐξοντώσει μόνον μὲ τὸ ἔργο τουαὐτό τὴν ψυχογραφία καὶ τὸ σκιόφως Εἶχε στὴν οὐσία ἐξουδετερώσειτὸ laquoμοντέλοraquo ἤ ἂν τὸ προτιμᾶ κανείς τὸ εἶχε ὑποβιβάσει στὴ θέση ἑνὸς

Pablo Picasso Les Demoiselles drsquoAvignon 1907

Pablo Picasso LrsquoIndeacutependant 1911

Juan Griacutes e Bottle of Banyuls 1914

201

23

235

Fate will turn elsewhere the linesOf the palm like a switchmanTime will consent for a moment

How otherwise since men love each other

e sky will act out our innardsAnd innocence will strike the worldWith the sharpness of the black of death

Μετάφραση Jeffrey Carson-Νikos Sarris

Elle deacuteviera ailleurs les lignesDe la main la Destineacutee tel lrsquoaiguilleurUn instant le Temps consentira

Comment autrement puisque srsquoaiment les hommes

Le ciel incarnera nos entraillesEt lrsquoinnocence chacirctiera le mondeDe lrsquoacircpreteacute de la mort noire

Μετάφραση Beatrice Stelio-Connolly

Μὲ τὸν Μίκη Θεοδωράκη 1979

νὰ τὴν ἀναπτύξει καὶ νὰ τὴν ὑπερτονίσει ὅπως εἶχε κάθε δικαίωμα μέ-σα στὰ πλαίσια τῶν προσωπικῶν του καλλιτεχνικῶν ἐπιδιώξεων

laquoΠοίηση καὶ Μουσικήraquo Ἐπιθεώρηση Τέχνης 1964

ΤΟ ΑΞΙΟΝ ΕΣΤΙ κατεξοχὴν πρόσφορο στὴ φόρμα του γιὰ μουσικη σύν-θεση ἀλλὰ κατεξοχὴν ἀπρόσφορο ἀπὸ τὴν ἄποψη τοῦ λόγου Ἐπειδή τίτὰ θέλετε ὑπάρχουν νόμοι ὅπως ὑπάρχουν καὶ στὸ θέατρο Ὑπάρχουνλέξεις ποὺ δὲν ἀκούγονται ἀπὸ τὴ σκηνὴ καὶ ὑπάρχουν λέξεις ποὺ δὲνπερνοῦν στὴ μελωδία Καὶ ὅμως ἕνα δυσκολότατο laquoὀξειδώθηκαraquo ὁ Θεο-δωράκης κατάφερε νὰ τὸ περάσει Ποὺ σημαίνει ὅτι σὲ ἔσχατη ἀνάλυ-ση ὅλα γίνονται

laquo Ὅπου δὲν ἀκούγεται ἀηδόνι ἀκούγεται κοκτέιλ Μολότωφraquo ΣΥΝ ΤΟΙΣ ΑΛΛΟΙΣ

ΣΤΟ ΤΕΛΕΥΤΑΙΟ ΜΕΡΟΣ τὸ laquoΔοξαστικόνraquo [ὁ Θεοδωράκης] ἔφτασεκατὰ τὴν ταπεινή μου γνώμη πιὸ κοντὰ παρὰ σὲ ὁποιοδήποτε ἄλλο τὸ

292

πνεῦμα τοῦ ἔργου Ἔδωσε τὸ ἀνάμικτο ἐκεῖνο αἴσθημα ἀπὸ ἀναγάλλιακαὶ νοσταλγία μαζί ποὺ ζήτησα νὰ ἔχει τὸ Γacute Μέρος ἐκεῖ ὅπου γίνεταιἡ προσάρτηση ὅλων τῶν εἰδικῶν αἰσθήσεων ποὺ προσφέρει ὁ τόποςμας σὰν αὐτοτελῶν ἀξιῶν στὸ τυπικὸ μιᾶς δοξολογίας

laquoΠοίηση καὶ Μουσικήraquo Ἐπιθεώρηση Τέχνης 1964

ΩΣ ΚΑΙ Η ΜΟΡΦΗ τοῦ ἔργου μὲ τὶς πλούσιες ἐναλλαγὲς τοῦ ποιητικοῦλόγου τοῦ ἄλλοτε ἀπέραντου σὰν ἀρχιπέλαγος τοῦ ἄλλοτε κατανυ-κτικοῦ σὰν ψαλμὸς ἢ τοῦ πειθαρχημένου σὰν λαϊκὸ τραγούδι μοῦ προ-σφέρανε ἐκπληκτικὲς δυνατότητες [hellip] Τὸ πρόβλημα ἦταν πῶς νὰ ἰσορ-ροπήσω τὸ καθαρὰ λαϊκὸ τραγούδι μὲ τὶς ἔντεχνες μορφὲς τῆς λαϊκῆςμουσικῆς καθὼς παρουσιάζονται εἴτε ἀπὸ τὴν ὀρχήστρα εἴτε ἀπὸ τὸνψάλτη (βαρύτονο) εἴτε ἀπὸ τὴ χορωδία Ἐδῶ στὴν ἔντεχνη ἐπεξεργα-σία προχώρησα μὲ πρόθεση ἐντελῶς ἀφαιρετική Μὲ τὴ συνείδηση θάrsquoλεγα ἁγιογράφου ποὺ μισεῖ τὴ σάρκα θέλοντας νὰ ταυτίσει τὴ μορφὴμὲ τὴν ψυχή Στὸ διάβολο εἶπα τὰ ἐγκεφαλικὰ κοντραποῦντα καὶ οἱ πο-λύπλοκες ἁρμονικές ρυθμικὲς καὶ ἐνορχηστρωτικὲς σχέσεις Ἂς βγεῖ ἡψυχὴ τῆς μουσικῆς ἀκέραιη ντυμένη μὲ πάχνη καὶ δροσοσταλίδες

Χορεύοντας μὲ τὸ ρωμέικο νταούλι Ἂς ἀφήσουμε τὶς ἐπιδείξεις γιὰτοὺς λαοὺς ποὺ ἔχασαν τὴν ψυχή τους κι ἂς τραγουδήσουμε ἁπλὰ τοὺςκαημοὺς καὶ τὶς ἐλπίδες τῆς ρωμιοσύνης

Μίκης ΘεοδωράκηςΧειρόγραφη παρτιτούρα τοῦΜίκη Θεοδωράκη γιὰ τὸ Ἄξιον Εστὶ

293

ΜΙΚΡΟΝ ΑΝΑΛΟΓΟΝΓΙΑ ΤΟΝ Ν Χ ΑΤΖΗΚΥΡΙΑΚΟ-ΓΚΙΚΑ

Τόσο μόνονὍσο χρειάζεται γιὰ νὰ λειάνει ἕνα χαλίκι ὁ ρόχθοςἪ νrsquo ἀποτυπωθεῖ χαράματα τὸ ψύχος τrsquo οὐρανοῦΣτὸ δέρμα ἑνὸς μενεξεδένιου σύκου

Κι ἐκεῖΜακριὰ στὴν πούντα τοῦ ΚαιροῦὍπου μαίνεται ἀπὸ τὴ νοτιὰ τὸ μαῦρο ἐρημονήσι

Τόσον μόνον κι ἐκεῖ εὐδοκιμεῖ τὸ Ἀόρατο

Ἀλλrsquo ἐμεῖς τὸ χτίζουμε ἀλλrsquo ἐμεῖς τὸ κηπεύουμεἈλλrsquo ἐμεῖς νύχτα μέρα τὸ ἱστοροῦμε

Καὶ συχνὰ τὴν ὥρα ποὺ ἀπrsquo τὴ λέπρα τῆς ἠπείρουΞεχωρίζει ἀνεβαίνονταςΘεομητορικὴ

Γῆ μὲ τὸ φρύδι δριμὺ καὶ τὴν ἄκανθα τοῦ ἥλιου

Σὰν σὲ ὄνειρο μέσα πάλι ἐμεῖς τοῦ προσφέρουμεΠοιὸς τὸ λίθο ποιὸς τὴ δρόσο ποιὸς τὸ οὐράνιο κονίαμα

Ὢ γαιώδη ἄνθρωπε

Ἰδὲς ποὺ ὁ τοκετὸς τῆς νύχτας ἔφερεΚύανο καὶ κιννάβαρι πορφύρα καὶ ὤχρα

30

Στεῖλε τὸ βλέμμα σου ψηλὰ καθὼς μιὰ σκέψη ὀξείαΝὰ διασχίσει τὸ ἐμπόλεμο στερέωμαΚαὶ πὲς ἐμεῖς οἱ ἀσύμμετροι πὼς εἴμαστε

Τrsquo ἀχνάρια ποὺ ἄφησαν ndashκαὶ ποὺ ἀκολούθησεςndashἩ ἄγρια μέλισσα κι ὁ ἀμνὸς ὁ πενθοφόρος

ΤΑ ΕΤΕΡΟΘΑΛΗ

307

Η ΝΕΡΟΣΤΑΓΟΝΑ

Καῖνε τὰ χείλη μου καὶ ἡ λύπη λάμπεισταγόνα καθαροῦ νεροῦ πάνω ἀπrsquo τὰ βάραθρατὰ σκοτεινὰ γεμάτα χόρτα μόνο ἡ ψυχὴἀναμμένη σὰν παλιὰ ἐκκλησία

δείχνει ὅτι θὰ πεθάνουμε ἄνοιξηhellip

Ντὶγκ-ντὶγκ τὸ χαμομήλι κουράστηκα νὰ ἐλπίζωντὶγκ-ντὶγκ τὸ μολοχάνθι βαρέθηκα νrsquo ἀνησυχῶντὶγκ-ντίγκ τέτοιος ἀνέκαθενὁ ἄνθρωπος

καὶ νὰ μὴν τὸ γνωρίζω

Ἐκεῖνα τὰ πατήματα στὰ ξερὰ φύλλαμουκανώντας τὸ βόιδι τοῦ Καιροῦ

ἡ πελασγικὴ τοιχοποιία σrsquo ὅλο τὸ μάκρος τῆς ζωῆς μουπλάι πλάι νὰ τὴν περπατῶ

ἑωσότου ἡ μαύρη θάλασσα φανεῖκι ἐπάνω της ἀνάψουν σὰν βεγγαλικὰ τὰ τρία μου ἄστρα

Ὅλα μία σταγόναὀμορφιᾶς τρεμάμενη στὰ τσίνοραμία λύπη διάφανη σὰν Ἄθως κρεμάμενος ἀπὸ τὸν οὐρανὸμὲ ἀπέραντη ὁρατότηταὅπου τὰ πάντα γίνονται ξεγίνονταιγονατίζει ὁ Χάρος καὶ ξανασηκώνεται πιὸ δυνατὸςκαὶ πάλι πέφτει ἀνίσχυρος βυθίζεται στὰ βάραθρα

Μόνη της ἡ σταγόνα σθεναρὴ πάνω ἀπrsquo τὰ βάραθρα

Στὸ χωριὸ τῆς γλώσσας μου τὴ Λύπη τηνε λένε ΛάμπουσαΜΑΡΙΑ ΝΕΦΕΛΗ

330

Ἄνδρος 1979

331

30

Στὸ γραφεῖο του 1980

31

Εἶναι ἀπὸ μέντα κι ἀπὸ λόγια τοῦ Ἰωάννουἡ ποίηση

Ποίηση ὢ Ἁγία μου ndash συγχώρεσέ μεἀλλrsquo ἀνάγκη νὰ μείνω ζωντανὸς

Δυὸ χέρια περιμένουνεΣτὸν ἀγκώνα τους στηρίζεται ὁλόκληρη γῆΣτὴν ἀναμονή τους ὁλόκληρη ποίηση

Ποίηση μόνον εἶναι

Κεῖνο ποὺ ἀπομένει Ποίηση Δίκαιη καὶοὐσιαστικὴ κι εὐθεία

Ἄξιον Ἐστὶ ὁ πικρὸς καὶ ὁ μόνοςὁ ἀπὸ πρὶν χαμένος ἐσὺ νά rsquoσαι

Ποιητὴς ποὺ δουλεύει τὸ μαχαίριστὸ ἀνεξίτηλο τρίτο του χέρι

γράφοντας κάτι ποιήματαλευκὰ στὴ μαύρη τὴ σελίδα ἐπάνου

Ζωγραφισμένο χειρόγραφο τοῦ Ὀδυσσέα Ἐλύτη ἀπὸ τὴν ποιητικὴ συλλογὴ Ὁ μικρὸς ναυτίλος

370

ΔΩΡΟ ΑΣΗΜΕΝΙΟ ΠΟΙΗΜΑ

Ξέρω πὼς εἶναι τίποτε ὅλrsquo αὐτὰ καὶ πὼς ἡ γλώσσα ποὺ μιλῶ δὲνἔχει ἀλφάβητο

Ἀφοῦ καὶ ὁ ἥλιος καὶ τὰ κύματα εἶναι μιὰ γραφὴ συλλαβικὴποὺ τὴν ἀποκρυπτογραφεῖς μονάχα στοὺς καιροὺς τῆς λύπηςκαὶ τῆς ἐξορίας

Κι ἡ πατρίδα μιὰ τοιχογραφία μrsquo ἐπιστρώσεις διαδοχικὲςφράγκικες ἢ σλαβικὲς ποὺ ἂν τύχει καὶ βαλθεῖς γιὰ νὰ τὴνἀποκαταστήσεις πᾶς ἀμέσως φυλακὴ καὶ δίνες λόγο

Σrsquo ἕνα πλῆθος Ἐξουσίες ξένες μέσω τῆς δικῆς σου πάντοτε

Ὅπως γίνεται γιὰ τὶς συμφορὲςὍμως ἂς φανταστοῦμε σrsquo ἕνα παλαιῶν καιρῶν ἁλώνι ποὺ μπορεῖνά rsquoναι καὶ σὲ πολυκατοικία ὅτι παίζουνε παιδιὰ καὶ ὅτι αὐτὸςποὺ χάνει

Πρέπει σύμφωνα μὲ τοὺς κανονισμοὺς νὰ πεῖ στοὺς ἄλλους καὶνὰ δώσει μιὰν ἀλήθεια

Ὁπόταν βρίσκονται στὸ τέλος ὅλοι νὰ κρατοῦν στὸ χέρι τους ἕναμικρὸ

Δῶρο ἀσημένιο ποίημα

ΤΟ ΦΩΤΟΔΕΝΤΡΟ ΚΑΙ Η ΔΕΚΑΤΗ ΤΕΤΑΡΤΗ ΟΜΟΡΦΙΑ

371

• NAYTILOS_coverpdf
• 24-25
• 68-69
• 104-105
• 114-115
• 140-141
• 200-201
• 234-235
• 292-293
• 306-307
• 330-331
• 360-361
• 370-371

10

105

ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΙ ΗΛΙΟΣ Ο ΠΡΩΤΟΣ

ΤΟ ΜΟΝΟΓΡΑΜΜΑΟ ΗΛΙΟΣ Ο ΗΛΙΑΤΟΡΑΣ

ΜΑΡΙΑ ΝΕΦΕΛΗΤΑ ΡΩ ΤΟΥ ΕΡΩΤΑ

ΑΣΜΑ ΗΡΩΙΚΟ ΤΟ ΑΞΙΟΝ ΕΣΤΙ

ΤΑ ΕΤΕΡΟΘΑΛΗ

ΕΞΗ ΚΑΙ ΜΙΑ ΤΥΨΕΙΣ ΤΟ ΦΩΤΟΔΕΝΤΡΟ

ΣΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟΝ

11

ΔΥΤΙΚΑ ΤΗΣ ΛΥΠΗΣ

ΤΡΙΑ ΠΟΙΗΜΑΤΑ ΜΕΣΗΜΑΙΑ ΕΥΚΑΙΡΙΑΣ

ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ ΕΝΟΣΑΘΕΑΤΟΥ ΑΠΡΙΛΙΟΥ

ΕΝ ΛΕΥΚΩ

Ο ΜΙΚΡΟΣ ΝΑΥΤΙΛΟΣ

ΤΑ ΕΛΕΓΕΙΑΤΗΣ ΟΞΩΠΕΤΡΑΣ ΕΚ ΤΟΥ ΠΛΗΣΙΟΝ

ΔΕΥΤΕΡΗ ΓΡΑΦΗΑΝΟΙΧΤΑ ΧΑΡΤΙΑ

115

Ὀδυσσέας Ἐλύτης Σαπφώ 1979

10

Ἀφόντας μπῆκα σrsquo ἔρωτα γιὰ τοῦτα τὰ κορμάκια λίγνεψα ἔφεξαΣrsquo ὕπνο καὶ ξύπνο ἄλλο στὸ νοῦ δὲν εἶχα ndash πῶς νὰ τὰ μεγαλώσω μιὰμέρα νὰ τὰ κοιμηθῶ Παραμόνευα πίσω ἀπrsquo τὶς θύρες Ἔμαθα νὰ τὰπιάνω στὸν ἀέρα στὸ νερό Ἀλλὰ πῶς νὰ τὰ πῶ δὲν ξέρω ἀκόμα

Αndash Λευκὸ ἢ κυανό ἀνάλογα μὲ τὶς ὧρες καὶ τὴ θέση τῶν ἄστρωνΛndash Πραγματικὰ βρεμένο Ἴδιο βότσαλοΓndash Τὸ πιὸ ἐλαφρύmiddot ποὺ ἡ ἀδυναμία σου νὰ τὸ προφέρεις δείχνει τὸβαθμὸ τῆς βαρβαρότητάς σουΡndash Παιδικὸ καί μάλιστα σχεδὸν πάντοτε θηλυκοῦ γένουςΕndash Ὅλο ἀέρα Τὸ πιάνει ὁ μπάτηςΥndash Τὸ πιὸ ἑλληνικὸ γράμμα Μιὰ ὑδρίαΣndash Ζιζάνιο Μά ὁ Ἕλληνας πρέπει κάποτε καὶ νὰ σφυρίζει

laquoΚαὶ μὲ φῶς καὶ μὲ θάνατονraquo 2 Ο ΜΙΚΡΟΣ ΝΑΥΤΙΛΟΣ

Κάθε τόσο μοῦ στέλνουν ἕνα μπουκετάκι μὲ μισοσπασμένες λέξειςδυὸ μακρινὲς ξαδέλφες μου ἀπὸ τὴν ἐποχὴ τῆς Σαπφῶς Τὴ μιὰ τὴλένε Ἀστρινὴ καὶ τὴν ἄλλη Λεμονέσσα

ΕΚ ΤΟΥ ΠΛΗΣΙΟΝ

11

Ο ΚΥΒΙΣΜΟΣ [hellip] ἦταν στὰ μάτια μου τὸ εὐεργετικότερο κίνημα ποὺσημειώθηκε ποτὲ στὶς Εἰκαστικὲς Τέχνες Τὶς ἐπέστρεφε ἀπὸ μιὰ κοίτηἁμαρτωλή ἐπανατοποθετοῦσε τὴν ἔκφραση στὴν καθαρὴ βάση τῆς Γεω-μετρίας Ἀποκαθιστοῦσε τὴν ὕλη στὸ χῶρο τῆς ὑπέρτατης τάξης τοῦΠνεύματος Ἄσχετο ἂν ἡ ἔννοια τῆς laquoτάξηςraquo αὐτῆς χωρὶς νὰ εἶναι διό-λου κόκκινη ἐξερέθιζε ὅλων τῶν λογιῶν τοὺς ταύρους-ὑπερασπιστὲςτοῦ laquoπνεύματος τῆς ἐποχῆςraquo ἀλλὰ βέρους μπουνταλάδες ποὺ δὲν ἔβλε-παν πὼς ὅτι καλὸ εἶχε βγεῖ στὶς ἡμέρες μας ὁ Matisse ὁ Braque ὁ Mo-drian ὁ Proust ὁ Joyce ὁ Schoumlnberg ὁ Stravinsky οἱ Ἠλεκτρονικοί ὁ

Saint-John Perse ἦταν κατασφαλισμένοι ἀπὸ τὶς εὐθεῖες ποὺ ἀντιπρο-σώπευε ἡ ἔννοια τῆς καθαρότητας αὐτῆς Ἀπὸ μιὰ τέτοια ἄποψη μrsquoἐνδιαφέρανε τὰ δοκίμια τοῦ Albert Camus καθὼς καὶ τὰ ποιήματα τοῦReneacute Char διάφανα καὶ κοφτερὰ σὰ γαλάζια τζάμια πάνω στοὺς ὁρί-ζοντες ποὺ μᾶς ἔπνιγαν

laquoΤὸ χρονικὸ μιᾶς Δεκαετίαςraquo ΑΝΟΙΧΤΑ ΧΑΡΤΙΑ

Georges Braque Le Violon 1914

Pablo Picasso καὶ Georges Braque 1954

Pablo Picasso περ Verve τχ 29-30

200

ΕΒΡΙΣΚΑ ΣΤΑ ΧΕΡΙΑ τῶν ζωγράφων τῆς περιόδου ἐκείνης ndashτί περίεργοndashἀκριβῶς αὐτὰ ποὺ ζητοῦσα τὸ ἀντικείμενο κεκαθαρμένο ἀπὸ τὴν ἀνεκ-δοτολογική του φύσηmiddot τὸ σχῆμα του τὴ δομή του καὶ τὴ συνάρτησή τουμὲ κάτι ἀπροσδόκητο ἴσως ἀλλὰ ἐξίσου ὑποταγμένο σὲ μιὰν ἀφανὴ γεω-μετρία Καὶ τὴν ὕλη ἐπίσης ὅπως τὴν ἐννοοῦσα Ὄχι σὰν καταναλωτὴςἀλλὰ σὰν μύστης αἰσθήσεων Ὄχι σὰν κορφολόγος ἐπωφελῶν ἰδιοτή-των ἀλλὰ σὰν ὀρθοτόμος μορφῶν καὶ σχημάτων

Ἡ ἔννοια τῆς πραγματικότητας μὲ τὸν κυβισμό εἶχε σὰν ἀντίληψημετατεθεῖ γιὰ νὰ μὴν πῶ ἀνεβεῖ σrsquo ἕνα ἐπίπεδο παράλληλο μrsquo ἐκεῖνο τῶνΑἰγυπτίων ἢ τῶν Κρητῶν τοῦ Μίνωα ὅπου τὸ λεγόμενο laquoμοντέλοraquo δὲνεἶχε τὴ σημασία ποὺ τοῦ δίνουμε σήμερα Ὁ Picasso δὲν εἶχε ndashγιὰ νrsquo ἀνα-τρέξουμε στὶς Δεσποινίδες τῆς Ἀβινιὸνndash ἐξοντώσει μόνον μὲ τὸ ἔργο τουαὐτό τὴν ψυχογραφία καὶ τὸ σκιόφως Εἶχε στὴν οὐσία ἐξουδετερώσειτὸ laquoμοντέλοraquo ἤ ἂν τὸ προτιμᾶ κανείς τὸ εἶχε ὑποβιβάσει στὴ θέση ἑνὸς

Pablo Picasso Les Demoiselles drsquoAvignon 1907

Pablo Picasso LrsquoIndeacutependant 1911

Juan Griacutes e Bottle of Banyuls 1914

201

23

235

Fate will turn elsewhere the linesOf the palm like a switchmanTime will consent for a moment

How otherwise since men love each other

e sky will act out our innardsAnd innocence will strike the worldWith the sharpness of the black of death

Μετάφραση Jeffrey Carson-Νikos Sarris

Elle deacuteviera ailleurs les lignesDe la main la Destineacutee tel lrsquoaiguilleurUn instant le Temps consentira

Comment autrement puisque srsquoaiment les hommes

Le ciel incarnera nos entraillesEt lrsquoinnocence chacirctiera le mondeDe lrsquoacircpreteacute de la mort noire

Μετάφραση Beatrice Stelio-Connolly

Μὲ τὸν Μίκη Θεοδωράκη 1979

νὰ τὴν ἀναπτύξει καὶ νὰ τὴν ὑπερτονίσει ὅπως εἶχε κάθε δικαίωμα μέ-σα στὰ πλαίσια τῶν προσωπικῶν του καλλιτεχνικῶν ἐπιδιώξεων

laquoΠοίηση καὶ Μουσικήraquo Ἐπιθεώρηση Τέχνης 1964

ΤΟ ΑΞΙΟΝ ΕΣΤΙ κατεξοχὴν πρόσφορο στὴ φόρμα του γιὰ μουσικη σύν-θεση ἀλλὰ κατεξοχὴν ἀπρόσφορο ἀπὸ τὴν ἄποψη τοῦ λόγου Ἐπειδή τίτὰ θέλετε ὑπάρχουν νόμοι ὅπως ὑπάρχουν καὶ στὸ θέατρο Ὑπάρχουνλέξεις ποὺ δὲν ἀκούγονται ἀπὸ τὴ σκηνὴ καὶ ὑπάρχουν λέξεις ποὺ δὲνπερνοῦν στὴ μελωδία Καὶ ὅμως ἕνα δυσκολότατο laquoὀξειδώθηκαraquo ὁ Θεο-δωράκης κατάφερε νὰ τὸ περάσει Ποὺ σημαίνει ὅτι σὲ ἔσχατη ἀνάλυ-ση ὅλα γίνονται

laquo Ὅπου δὲν ἀκούγεται ἀηδόνι ἀκούγεται κοκτέιλ Μολότωφraquo ΣΥΝ ΤΟΙΣ ΑΛΛΟΙΣ

ΣΤΟ ΤΕΛΕΥΤΑΙΟ ΜΕΡΟΣ τὸ laquoΔοξαστικόνraquo [ὁ Θεοδωράκης] ἔφτασεκατὰ τὴν ταπεινή μου γνώμη πιὸ κοντὰ παρὰ σὲ ὁποιοδήποτε ἄλλο τὸ

292

πνεῦμα τοῦ ἔργου Ἔδωσε τὸ ἀνάμικτο ἐκεῖνο αἴσθημα ἀπὸ ἀναγάλλιακαὶ νοσταλγία μαζί ποὺ ζήτησα νὰ ἔχει τὸ Γacute Μέρος ἐκεῖ ὅπου γίνεταιἡ προσάρτηση ὅλων τῶν εἰδικῶν αἰσθήσεων ποὺ προσφέρει ὁ τόποςμας σὰν αὐτοτελῶν ἀξιῶν στὸ τυπικὸ μιᾶς δοξολογίας

laquoΠοίηση καὶ Μουσικήraquo Ἐπιθεώρηση Τέχνης 1964

ΩΣ ΚΑΙ Η ΜΟΡΦΗ τοῦ ἔργου μὲ τὶς πλούσιες ἐναλλαγὲς τοῦ ποιητικοῦλόγου τοῦ ἄλλοτε ἀπέραντου σὰν ἀρχιπέλαγος τοῦ ἄλλοτε κατανυ-κτικοῦ σὰν ψαλμὸς ἢ τοῦ πειθαρχημένου σὰν λαϊκὸ τραγούδι μοῦ προ-σφέρανε ἐκπληκτικὲς δυνατότητες [hellip] Τὸ πρόβλημα ἦταν πῶς νὰ ἰσορ-ροπήσω τὸ καθαρὰ λαϊκὸ τραγούδι μὲ τὶς ἔντεχνες μορφὲς τῆς λαϊκῆςμουσικῆς καθὼς παρουσιάζονται εἴτε ἀπὸ τὴν ὀρχήστρα εἴτε ἀπὸ τὸνψάλτη (βαρύτονο) εἴτε ἀπὸ τὴ χορωδία Ἐδῶ στὴν ἔντεχνη ἐπεξεργα-σία προχώρησα μὲ πρόθεση ἐντελῶς ἀφαιρετική Μὲ τὴ συνείδηση θάrsquoλεγα ἁγιογράφου ποὺ μισεῖ τὴ σάρκα θέλοντας νὰ ταυτίσει τὴ μορφὴμὲ τὴν ψυχή Στὸ διάβολο εἶπα τὰ ἐγκεφαλικὰ κοντραποῦντα καὶ οἱ πο-λύπλοκες ἁρμονικές ρυθμικὲς καὶ ἐνορχηστρωτικὲς σχέσεις Ἂς βγεῖ ἡψυχὴ τῆς μουσικῆς ἀκέραιη ντυμένη μὲ πάχνη καὶ δροσοσταλίδες

Χορεύοντας μὲ τὸ ρωμέικο νταούλι Ἂς ἀφήσουμε τὶς ἐπιδείξεις γιὰτοὺς λαοὺς ποὺ ἔχασαν τὴν ψυχή τους κι ἂς τραγουδήσουμε ἁπλὰ τοὺςκαημοὺς καὶ τὶς ἐλπίδες τῆς ρωμιοσύνης

Μίκης ΘεοδωράκηςΧειρόγραφη παρτιτούρα τοῦΜίκη Θεοδωράκη γιὰ τὸ Ἄξιον Εστὶ

293

ΜΙΚΡΟΝ ΑΝΑΛΟΓΟΝΓΙΑ ΤΟΝ Ν Χ ΑΤΖΗΚΥΡΙΑΚΟ-ΓΚΙΚΑ

Τόσο μόνονὍσο χρειάζεται γιὰ νὰ λειάνει ἕνα χαλίκι ὁ ρόχθοςἪ νrsquo ἀποτυπωθεῖ χαράματα τὸ ψύχος τrsquo οὐρανοῦΣτὸ δέρμα ἑνὸς μενεξεδένιου σύκου

Κι ἐκεῖΜακριὰ στὴν πούντα τοῦ ΚαιροῦὍπου μαίνεται ἀπὸ τὴ νοτιὰ τὸ μαῦρο ἐρημονήσι

Τόσον μόνον κι ἐκεῖ εὐδοκιμεῖ τὸ Ἀόρατο

Ἀλλrsquo ἐμεῖς τὸ χτίζουμε ἀλλrsquo ἐμεῖς τὸ κηπεύουμεἈλλrsquo ἐμεῖς νύχτα μέρα τὸ ἱστοροῦμε

Καὶ συχνὰ τὴν ὥρα ποὺ ἀπrsquo τὴ λέπρα τῆς ἠπείρουΞεχωρίζει ἀνεβαίνονταςΘεομητορικὴ

Γῆ μὲ τὸ φρύδι δριμὺ καὶ τὴν ἄκανθα τοῦ ἥλιου

Σὰν σὲ ὄνειρο μέσα πάλι ἐμεῖς τοῦ προσφέρουμεΠοιὸς τὸ λίθο ποιὸς τὴ δρόσο ποιὸς τὸ οὐράνιο κονίαμα

Ὢ γαιώδη ἄνθρωπε

Ἰδὲς ποὺ ὁ τοκετὸς τῆς νύχτας ἔφερεΚύανο καὶ κιννάβαρι πορφύρα καὶ ὤχρα

30

Στεῖλε τὸ βλέμμα σου ψηλὰ καθὼς μιὰ σκέψη ὀξείαΝὰ διασχίσει τὸ ἐμπόλεμο στερέωμαΚαὶ πὲς ἐμεῖς οἱ ἀσύμμετροι πὼς εἴμαστε

Τrsquo ἀχνάρια ποὺ ἄφησαν ndashκαὶ ποὺ ἀκολούθησεςndashἩ ἄγρια μέλισσα κι ὁ ἀμνὸς ὁ πενθοφόρος

ΤΑ ΕΤΕΡΟΘΑΛΗ

307

Η ΝΕΡΟΣΤΑΓΟΝΑ

Καῖνε τὰ χείλη μου καὶ ἡ λύπη λάμπεισταγόνα καθαροῦ νεροῦ πάνω ἀπrsquo τὰ βάραθρατὰ σκοτεινὰ γεμάτα χόρτα μόνο ἡ ψυχὴἀναμμένη σὰν παλιὰ ἐκκλησία

δείχνει ὅτι θὰ πεθάνουμε ἄνοιξηhellip

Ντὶγκ-ντὶγκ τὸ χαμομήλι κουράστηκα νὰ ἐλπίζωντὶγκ-ντὶγκ τὸ μολοχάνθι βαρέθηκα νrsquo ἀνησυχῶντὶγκ-ντίγκ τέτοιος ἀνέκαθενὁ ἄνθρωπος

καὶ νὰ μὴν τὸ γνωρίζω

Ἐκεῖνα τὰ πατήματα στὰ ξερὰ φύλλαμουκανώντας τὸ βόιδι τοῦ Καιροῦ

ἡ πελασγικὴ τοιχοποιία σrsquo ὅλο τὸ μάκρος τῆς ζωῆς μουπλάι πλάι νὰ τὴν περπατῶ

ἑωσότου ἡ μαύρη θάλασσα φανεῖκι ἐπάνω της ἀνάψουν σὰν βεγγαλικὰ τὰ τρία μου ἄστρα

Ὅλα μία σταγόναὀμορφιᾶς τρεμάμενη στὰ τσίνοραμία λύπη διάφανη σὰν Ἄθως κρεμάμενος ἀπὸ τὸν οὐρανὸμὲ ἀπέραντη ὁρατότηταὅπου τὰ πάντα γίνονται ξεγίνονταιγονατίζει ὁ Χάρος καὶ ξανασηκώνεται πιὸ δυνατὸςκαὶ πάλι πέφτει ἀνίσχυρος βυθίζεται στὰ βάραθρα

Μόνη της ἡ σταγόνα σθεναρὴ πάνω ἀπrsquo τὰ βάραθρα

Στὸ χωριὸ τῆς γλώσσας μου τὴ Λύπη τηνε λένε ΛάμπουσαΜΑΡΙΑ ΝΕΦΕΛΗ

330

Ἄνδρος 1979

331

30

Στὸ γραφεῖο του 1980

31

Εἶναι ἀπὸ μέντα κι ἀπὸ λόγια τοῦ Ἰωάννουἡ ποίηση

Ποίηση ὢ Ἁγία μου ndash συγχώρεσέ μεἀλλrsquo ἀνάγκη νὰ μείνω ζωντανὸς

Δυὸ χέρια περιμένουνεΣτὸν ἀγκώνα τους στηρίζεται ὁλόκληρη γῆΣτὴν ἀναμονή τους ὁλόκληρη ποίηση

Ποίηση μόνον εἶναι

Κεῖνο ποὺ ἀπομένει Ποίηση Δίκαιη καὶοὐσιαστικὴ κι εὐθεία

Ἄξιον Ἐστὶ ὁ πικρὸς καὶ ὁ μόνοςὁ ἀπὸ πρὶν χαμένος ἐσὺ νά rsquoσαι

Ποιητὴς ποὺ δουλεύει τὸ μαχαίριστὸ ἀνεξίτηλο τρίτο του χέρι

γράφοντας κάτι ποιήματαλευκὰ στὴ μαύρη τὴ σελίδα ἐπάνου

Ζωγραφισμένο χειρόγραφο τοῦ Ὀδυσσέα Ἐλύτη ἀπὸ τὴν ποιητικὴ συλλογὴ Ὁ μικρὸς ναυτίλος

370

ΔΩΡΟ ΑΣΗΜΕΝΙΟ ΠΟΙΗΜΑ

Ξέρω πὼς εἶναι τίποτε ὅλrsquo αὐτὰ καὶ πὼς ἡ γλώσσα ποὺ μιλῶ δὲνἔχει ἀλφάβητο

Ἀφοῦ καὶ ὁ ἥλιος καὶ τὰ κύματα εἶναι μιὰ γραφὴ συλλαβικὴποὺ τὴν ἀποκρυπτογραφεῖς μονάχα στοὺς καιροὺς τῆς λύπηςκαὶ τῆς ἐξορίας

Κι ἡ πατρίδα μιὰ τοιχογραφία μrsquo ἐπιστρώσεις διαδοχικὲςφράγκικες ἢ σλαβικὲς ποὺ ἂν τύχει καὶ βαλθεῖς γιὰ νὰ τὴνἀποκαταστήσεις πᾶς ἀμέσως φυλακὴ καὶ δίνες λόγο

Σrsquo ἕνα πλῆθος Ἐξουσίες ξένες μέσω τῆς δικῆς σου πάντοτε

Ὅπως γίνεται γιὰ τὶς συμφορὲςὍμως ἂς φανταστοῦμε σrsquo ἕνα παλαιῶν καιρῶν ἁλώνι ποὺ μπορεῖνά rsquoναι καὶ σὲ πολυκατοικία ὅτι παίζουνε παιδιὰ καὶ ὅτι αὐτὸςποὺ χάνει

Πρέπει σύμφωνα μὲ τοὺς κανονισμοὺς νὰ πεῖ στοὺς ἄλλους καὶνὰ δώσει μιὰν ἀλήθεια

Ὁπόταν βρίσκονται στὸ τέλος ὅλοι νὰ κρατοῦν στὸ χέρι τους ἕναμικρὸ

Δῶρο ἀσημένιο ποίημα

ΤΟ ΦΩΤΟΔΕΝΤΡΟ ΚΑΙ Η ΔΕΚΑΤΗ ΤΕΤΑΡΤΗ ΟΜΟΡΦΙΑ

371

• NAYTILOS_coverpdf
• 24-25
• 68-69
• 104-105
• 114-115
• 140-141
• 200-201
• 234-235
• 292-293
• 306-307
• 330-331
• 360-361
• 370-371

105

ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΙ ΗΛΙΟΣ Ο ΠΡΩΤΟΣ

ΤΟ ΜΟΝΟΓΡΑΜΜΑΟ ΗΛΙΟΣ Ο ΗΛΙΑΤΟΡΑΣ

ΜΑΡΙΑ ΝΕΦΕΛΗΤΑ ΡΩ ΤΟΥ ΕΡΩΤΑ

ΑΣΜΑ ΗΡΩΙΚΟ ΤΟ ΑΞΙΟΝ ΕΣΤΙ

ΤΑ ΕΤΕΡΟΘΑΛΗ

ΕΞΗ ΚΑΙ ΜΙΑ ΤΥΨΕΙΣ ΤΟ ΦΩΤΟΔΕΝΤΡΟ

ΣΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟΝ

11

ΔΥΤΙΚΑ ΤΗΣ ΛΥΠΗΣ

ΤΡΙΑ ΠΟΙΗΜΑΤΑ ΜΕΣΗΜΑΙΑ ΕΥΚΑΙΡΙΑΣ

ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ ΕΝΟΣΑΘΕΑΤΟΥ ΑΠΡΙΛΙΟΥ

ΕΝ ΛΕΥΚΩ

Ο ΜΙΚΡΟΣ ΝΑΥΤΙΛΟΣ

ΤΑ ΕΛΕΓΕΙΑΤΗΣ ΟΞΩΠΕΤΡΑΣ ΕΚ ΤΟΥ ΠΛΗΣΙΟΝ

ΔΕΥΤΕΡΗ ΓΡΑΦΗΑΝΟΙΧΤΑ ΧΑΡΤΙΑ

115

Ὀδυσσέας Ἐλύτης Σαπφώ 1979

10

Ἀφόντας μπῆκα σrsquo ἔρωτα γιὰ τοῦτα τὰ κορμάκια λίγνεψα ἔφεξαΣrsquo ὕπνο καὶ ξύπνο ἄλλο στὸ νοῦ δὲν εἶχα ndash πῶς νὰ τὰ μεγαλώσω μιὰμέρα νὰ τὰ κοιμηθῶ Παραμόνευα πίσω ἀπrsquo τὶς θύρες Ἔμαθα νὰ τὰπιάνω στὸν ἀέρα στὸ νερό Ἀλλὰ πῶς νὰ τὰ πῶ δὲν ξέρω ἀκόμα

Αndash Λευκὸ ἢ κυανό ἀνάλογα μὲ τὶς ὧρες καὶ τὴ θέση τῶν ἄστρωνΛndash Πραγματικὰ βρεμένο Ἴδιο βότσαλοΓndash Τὸ πιὸ ἐλαφρύmiddot ποὺ ἡ ἀδυναμία σου νὰ τὸ προφέρεις δείχνει τὸβαθμὸ τῆς βαρβαρότητάς σουΡndash Παιδικὸ καί μάλιστα σχεδὸν πάντοτε θηλυκοῦ γένουςΕndash Ὅλο ἀέρα Τὸ πιάνει ὁ μπάτηςΥndash Τὸ πιὸ ἑλληνικὸ γράμμα Μιὰ ὑδρίαΣndash Ζιζάνιο Μά ὁ Ἕλληνας πρέπει κάποτε καὶ νὰ σφυρίζει

laquoΚαὶ μὲ φῶς καὶ μὲ θάνατονraquo 2 Ο ΜΙΚΡΟΣ ΝΑΥΤΙΛΟΣ

Κάθε τόσο μοῦ στέλνουν ἕνα μπουκετάκι μὲ μισοσπασμένες λέξειςδυὸ μακρινὲς ξαδέλφες μου ἀπὸ τὴν ἐποχὴ τῆς Σαπφῶς Τὴ μιὰ τὴλένε Ἀστρινὴ καὶ τὴν ἄλλη Λεμονέσσα

ΕΚ ΤΟΥ ΠΛΗΣΙΟΝ

11

Ο ΚΥΒΙΣΜΟΣ [hellip] ἦταν στὰ μάτια μου τὸ εὐεργετικότερο κίνημα ποὺσημειώθηκε ποτὲ στὶς Εἰκαστικὲς Τέχνες Τὶς ἐπέστρεφε ἀπὸ μιὰ κοίτηἁμαρτωλή ἐπανατοποθετοῦσε τὴν ἔκφραση στὴν καθαρὴ βάση τῆς Γεω-μετρίας Ἀποκαθιστοῦσε τὴν ὕλη στὸ χῶρο τῆς ὑπέρτατης τάξης τοῦΠνεύματος Ἄσχετο ἂν ἡ ἔννοια τῆς laquoτάξηςraquo αὐτῆς χωρὶς νὰ εἶναι διό-λου κόκκινη ἐξερέθιζε ὅλων τῶν λογιῶν τοὺς ταύρους-ὑπερασπιστὲςτοῦ laquoπνεύματος τῆς ἐποχῆςraquo ἀλλὰ βέρους μπουνταλάδες ποὺ δὲν ἔβλε-παν πὼς ὅτι καλὸ εἶχε βγεῖ στὶς ἡμέρες μας ὁ Matisse ὁ Braque ὁ Mo-drian ὁ Proust ὁ Joyce ὁ Schoumlnberg ὁ Stravinsky οἱ Ἠλεκτρονικοί ὁ

Saint-John Perse ἦταν κατασφαλισμένοι ἀπὸ τὶς εὐθεῖες ποὺ ἀντιπρο-σώπευε ἡ ἔννοια τῆς καθαρότητας αὐτῆς Ἀπὸ μιὰ τέτοια ἄποψη μrsquoἐνδιαφέρανε τὰ δοκίμια τοῦ Albert Camus καθὼς καὶ τὰ ποιήματα τοῦReneacute Char διάφανα καὶ κοφτερὰ σὰ γαλάζια τζάμια πάνω στοὺς ὁρί-ζοντες ποὺ μᾶς ἔπνιγαν

laquoΤὸ χρονικὸ μιᾶς Δεκαετίαςraquo ΑΝΟΙΧΤΑ ΧΑΡΤΙΑ

Georges Braque Le Violon 1914

Pablo Picasso καὶ Georges Braque 1954

Pablo Picasso περ Verve τχ 29-30

200

ΕΒΡΙΣΚΑ ΣΤΑ ΧΕΡΙΑ τῶν ζωγράφων τῆς περιόδου ἐκείνης ndashτί περίεργοndashἀκριβῶς αὐτὰ ποὺ ζητοῦσα τὸ ἀντικείμενο κεκαθαρμένο ἀπὸ τὴν ἀνεκ-δοτολογική του φύσηmiddot τὸ σχῆμα του τὴ δομή του καὶ τὴ συνάρτησή τουμὲ κάτι ἀπροσδόκητο ἴσως ἀλλὰ ἐξίσου ὑποταγμένο σὲ μιὰν ἀφανὴ γεω-μετρία Καὶ τὴν ὕλη ἐπίσης ὅπως τὴν ἐννοοῦσα Ὄχι σὰν καταναλωτὴςἀλλὰ σὰν μύστης αἰσθήσεων Ὄχι σὰν κορφολόγος ἐπωφελῶν ἰδιοτή-των ἀλλὰ σὰν ὀρθοτόμος μορφῶν καὶ σχημάτων

Ἡ ἔννοια τῆς πραγματικότητας μὲ τὸν κυβισμό εἶχε σὰν ἀντίληψημετατεθεῖ γιὰ νὰ μὴν πῶ ἀνεβεῖ σrsquo ἕνα ἐπίπεδο παράλληλο μrsquo ἐκεῖνο τῶνΑἰγυπτίων ἢ τῶν Κρητῶν τοῦ Μίνωα ὅπου τὸ λεγόμενο laquoμοντέλοraquo δὲνεἶχε τὴ σημασία ποὺ τοῦ δίνουμε σήμερα Ὁ Picasso δὲν εἶχε ndashγιὰ νrsquo ἀνα-τρέξουμε στὶς Δεσποινίδες τῆς Ἀβινιὸνndash ἐξοντώσει μόνον μὲ τὸ ἔργο τουαὐτό τὴν ψυχογραφία καὶ τὸ σκιόφως Εἶχε στὴν οὐσία ἐξουδετερώσειτὸ laquoμοντέλοraquo ἤ ἂν τὸ προτιμᾶ κανείς τὸ εἶχε ὑποβιβάσει στὴ θέση ἑνὸς

Pablo Picasso Les Demoiselles drsquoAvignon 1907

Pablo Picasso LrsquoIndeacutependant 1911

Juan Griacutes e Bottle of Banyuls 1914

201

23

235

Fate will turn elsewhere the linesOf the palm like a switchmanTime will consent for a moment

How otherwise since men love each other

e sky will act out our innardsAnd innocence will strike the worldWith the sharpness of the black of death

Μετάφραση Jeffrey Carson-Νikos Sarris

Elle deacuteviera ailleurs les lignesDe la main la Destineacutee tel lrsquoaiguilleurUn instant le Temps consentira

Comment autrement puisque srsquoaiment les hommes

Le ciel incarnera nos entraillesEt lrsquoinnocence chacirctiera le mondeDe lrsquoacircpreteacute de la mort noire

Μετάφραση Beatrice Stelio-Connolly

Μὲ τὸν Μίκη Θεοδωράκη 1979

νὰ τὴν ἀναπτύξει καὶ νὰ τὴν ὑπερτονίσει ὅπως εἶχε κάθε δικαίωμα μέ-σα στὰ πλαίσια τῶν προσωπικῶν του καλλιτεχνικῶν ἐπιδιώξεων

laquoΠοίηση καὶ Μουσικήraquo Ἐπιθεώρηση Τέχνης 1964

ΤΟ ΑΞΙΟΝ ΕΣΤΙ κατεξοχὴν πρόσφορο στὴ φόρμα του γιὰ μουσικη σύν-θεση ἀλλὰ κατεξοχὴν ἀπρόσφορο ἀπὸ τὴν ἄποψη τοῦ λόγου Ἐπειδή τίτὰ θέλετε ὑπάρχουν νόμοι ὅπως ὑπάρχουν καὶ στὸ θέατρο Ὑπάρχουνλέξεις ποὺ δὲν ἀκούγονται ἀπὸ τὴ σκηνὴ καὶ ὑπάρχουν λέξεις ποὺ δὲνπερνοῦν στὴ μελωδία Καὶ ὅμως ἕνα δυσκολότατο laquoὀξειδώθηκαraquo ὁ Θεο-δωράκης κατάφερε νὰ τὸ περάσει Ποὺ σημαίνει ὅτι σὲ ἔσχατη ἀνάλυ-ση ὅλα γίνονται

laquo Ὅπου δὲν ἀκούγεται ἀηδόνι ἀκούγεται κοκτέιλ Μολότωφraquo ΣΥΝ ΤΟΙΣ ΑΛΛΟΙΣ

ΣΤΟ ΤΕΛΕΥΤΑΙΟ ΜΕΡΟΣ τὸ laquoΔοξαστικόνraquo [ὁ Θεοδωράκης] ἔφτασεκατὰ τὴν ταπεινή μου γνώμη πιὸ κοντὰ παρὰ σὲ ὁποιοδήποτε ἄλλο τὸ

292

πνεῦμα τοῦ ἔργου Ἔδωσε τὸ ἀνάμικτο ἐκεῖνο αἴσθημα ἀπὸ ἀναγάλλιακαὶ νοσταλγία μαζί ποὺ ζήτησα νὰ ἔχει τὸ Γacute Μέρος ἐκεῖ ὅπου γίνεταιἡ προσάρτηση ὅλων τῶν εἰδικῶν αἰσθήσεων ποὺ προσφέρει ὁ τόποςμας σὰν αὐτοτελῶν ἀξιῶν στὸ τυπικὸ μιᾶς δοξολογίας

laquoΠοίηση καὶ Μουσικήraquo Ἐπιθεώρηση Τέχνης 1964

ΩΣ ΚΑΙ Η ΜΟΡΦΗ τοῦ ἔργου μὲ τὶς πλούσιες ἐναλλαγὲς τοῦ ποιητικοῦλόγου τοῦ ἄλλοτε ἀπέραντου σὰν ἀρχιπέλαγος τοῦ ἄλλοτε κατανυ-κτικοῦ σὰν ψαλμὸς ἢ τοῦ πειθαρχημένου σὰν λαϊκὸ τραγούδι μοῦ προ-σφέρανε ἐκπληκτικὲς δυνατότητες [hellip] Τὸ πρόβλημα ἦταν πῶς νὰ ἰσορ-ροπήσω τὸ καθαρὰ λαϊκὸ τραγούδι μὲ τὶς ἔντεχνες μορφὲς τῆς λαϊκῆςμουσικῆς καθὼς παρουσιάζονται εἴτε ἀπὸ τὴν ὀρχήστρα εἴτε ἀπὸ τὸνψάλτη (βαρύτονο) εἴτε ἀπὸ τὴ χορωδία Ἐδῶ στὴν ἔντεχνη ἐπεξεργα-σία προχώρησα μὲ πρόθεση ἐντελῶς ἀφαιρετική Μὲ τὴ συνείδηση θάrsquoλεγα ἁγιογράφου ποὺ μισεῖ τὴ σάρκα θέλοντας νὰ ταυτίσει τὴ μορφὴμὲ τὴν ψυχή Στὸ διάβολο εἶπα τὰ ἐγκεφαλικὰ κοντραποῦντα καὶ οἱ πο-λύπλοκες ἁρμονικές ρυθμικὲς καὶ ἐνορχηστρωτικὲς σχέσεις Ἂς βγεῖ ἡψυχὴ τῆς μουσικῆς ἀκέραιη ντυμένη μὲ πάχνη καὶ δροσοσταλίδες

Χορεύοντας μὲ τὸ ρωμέικο νταούλι Ἂς ἀφήσουμε τὶς ἐπιδείξεις γιὰτοὺς λαοὺς ποὺ ἔχασαν τὴν ψυχή τους κι ἂς τραγουδήσουμε ἁπλὰ τοὺςκαημοὺς καὶ τὶς ἐλπίδες τῆς ρωμιοσύνης

Μίκης ΘεοδωράκηςΧειρόγραφη παρτιτούρα τοῦΜίκη Θεοδωράκη γιὰ τὸ Ἄξιον Εστὶ

293

ΜΙΚΡΟΝ ΑΝΑΛΟΓΟΝΓΙΑ ΤΟΝ Ν Χ ΑΤΖΗΚΥΡΙΑΚΟ-ΓΚΙΚΑ

Τόσο μόνονὍσο χρειάζεται γιὰ νὰ λειάνει ἕνα χαλίκι ὁ ρόχθοςἪ νrsquo ἀποτυπωθεῖ χαράματα τὸ ψύχος τrsquo οὐρανοῦΣτὸ δέρμα ἑνὸς μενεξεδένιου σύκου

Κι ἐκεῖΜακριὰ στὴν πούντα τοῦ ΚαιροῦὍπου μαίνεται ἀπὸ τὴ νοτιὰ τὸ μαῦρο ἐρημονήσι

Τόσον μόνον κι ἐκεῖ εὐδοκιμεῖ τὸ Ἀόρατο

Ἀλλrsquo ἐμεῖς τὸ χτίζουμε ἀλλrsquo ἐμεῖς τὸ κηπεύουμεἈλλrsquo ἐμεῖς νύχτα μέρα τὸ ἱστοροῦμε

Καὶ συχνὰ τὴν ὥρα ποὺ ἀπrsquo τὴ λέπρα τῆς ἠπείρουΞεχωρίζει ἀνεβαίνονταςΘεομητορικὴ

Γῆ μὲ τὸ φρύδι δριμὺ καὶ τὴν ἄκανθα τοῦ ἥλιου

Σὰν σὲ ὄνειρο μέσα πάλι ἐμεῖς τοῦ προσφέρουμεΠοιὸς τὸ λίθο ποιὸς τὴ δρόσο ποιὸς τὸ οὐράνιο κονίαμα

Ὢ γαιώδη ἄνθρωπε

Ἰδὲς ποὺ ὁ τοκετὸς τῆς νύχτας ἔφερεΚύανο καὶ κιννάβαρι πορφύρα καὶ ὤχρα

30

Στεῖλε τὸ βλέμμα σου ψηλὰ καθὼς μιὰ σκέψη ὀξείαΝὰ διασχίσει τὸ ἐμπόλεμο στερέωμαΚαὶ πὲς ἐμεῖς οἱ ἀσύμμετροι πὼς εἴμαστε

Τrsquo ἀχνάρια ποὺ ἄφησαν ndashκαὶ ποὺ ἀκολούθησεςndashἩ ἄγρια μέλισσα κι ὁ ἀμνὸς ὁ πενθοφόρος

ΤΑ ΕΤΕΡΟΘΑΛΗ

307

Η ΝΕΡΟΣΤΑΓΟΝΑ

Καῖνε τὰ χείλη μου καὶ ἡ λύπη λάμπεισταγόνα καθαροῦ νεροῦ πάνω ἀπrsquo τὰ βάραθρατὰ σκοτεινὰ γεμάτα χόρτα μόνο ἡ ψυχὴἀναμμένη σὰν παλιὰ ἐκκλησία

δείχνει ὅτι θὰ πεθάνουμε ἄνοιξηhellip

Ντὶγκ-ντὶγκ τὸ χαμομήλι κουράστηκα νὰ ἐλπίζωντὶγκ-ντὶγκ τὸ μολοχάνθι βαρέθηκα νrsquo ἀνησυχῶντὶγκ-ντίγκ τέτοιος ἀνέκαθενὁ ἄνθρωπος

καὶ νὰ μὴν τὸ γνωρίζω

Ἐκεῖνα τὰ πατήματα στὰ ξερὰ φύλλαμουκανώντας τὸ βόιδι τοῦ Καιροῦ

ἡ πελασγικὴ τοιχοποιία σrsquo ὅλο τὸ μάκρος τῆς ζωῆς μουπλάι πλάι νὰ τὴν περπατῶ

ἑωσότου ἡ μαύρη θάλασσα φανεῖκι ἐπάνω της ἀνάψουν σὰν βεγγαλικὰ τὰ τρία μου ἄστρα

Ὅλα μία σταγόναὀμορφιᾶς τρεμάμενη στὰ τσίνοραμία λύπη διάφανη σὰν Ἄθως κρεμάμενος ἀπὸ τὸν οὐρανὸμὲ ἀπέραντη ὁρατότηταὅπου τὰ πάντα γίνονται ξεγίνονταιγονατίζει ὁ Χάρος καὶ ξανασηκώνεται πιὸ δυνατὸςκαὶ πάλι πέφτει ἀνίσχυρος βυθίζεται στὰ βάραθρα

Μόνη της ἡ σταγόνα σθεναρὴ πάνω ἀπrsquo τὰ βάραθρα

Στὸ χωριὸ τῆς γλώσσας μου τὴ Λύπη τηνε λένε ΛάμπουσαΜΑΡΙΑ ΝΕΦΕΛΗ

330

Ἄνδρος 1979

331

30

Στὸ γραφεῖο του 1980

31

Εἶναι ἀπὸ μέντα κι ἀπὸ λόγια τοῦ Ἰωάννουἡ ποίηση

Ποίηση ὢ Ἁγία μου ndash συγχώρεσέ μεἀλλrsquo ἀνάγκη νὰ μείνω ζωντανὸς

Δυὸ χέρια περιμένουνεΣτὸν ἀγκώνα τους στηρίζεται ὁλόκληρη γῆΣτὴν ἀναμονή τους ὁλόκληρη ποίηση

Ποίηση μόνον εἶναι

Κεῖνο ποὺ ἀπομένει Ποίηση Δίκαιη καὶοὐσιαστικὴ κι εὐθεία

Ἄξιον Ἐστὶ ὁ πικρὸς καὶ ὁ μόνοςὁ ἀπὸ πρὶν χαμένος ἐσὺ νά rsquoσαι

Ποιητὴς ποὺ δουλεύει τὸ μαχαίριστὸ ἀνεξίτηλο τρίτο του χέρι

γράφοντας κάτι ποιήματαλευκὰ στὴ μαύρη τὴ σελίδα ἐπάνου

Ζωγραφισμένο χειρόγραφο τοῦ Ὀδυσσέα Ἐλύτη ἀπὸ τὴν ποιητικὴ συλλογὴ Ὁ μικρὸς ναυτίλος

370

ΔΩΡΟ ΑΣΗΜΕΝΙΟ ΠΟΙΗΜΑ

Ξέρω πὼς εἶναι τίποτε ὅλrsquo αὐτὰ καὶ πὼς ἡ γλώσσα ποὺ μιλῶ δὲνἔχει ἀλφάβητο

Ἀφοῦ καὶ ὁ ἥλιος καὶ τὰ κύματα εἶναι μιὰ γραφὴ συλλαβικὴποὺ τὴν ἀποκρυπτογραφεῖς μονάχα στοὺς καιροὺς τῆς λύπηςκαὶ τῆς ἐξορίας

Κι ἡ πατρίδα μιὰ τοιχογραφία μrsquo ἐπιστρώσεις διαδοχικὲςφράγκικες ἢ σλαβικὲς ποὺ ἂν τύχει καὶ βαλθεῖς γιὰ νὰ τὴνἀποκαταστήσεις πᾶς ἀμέσως φυλακὴ καὶ δίνες λόγο

Σrsquo ἕνα πλῆθος Ἐξουσίες ξένες μέσω τῆς δικῆς σου πάντοτε

Ὅπως γίνεται γιὰ τὶς συμφορὲςὍμως ἂς φανταστοῦμε σrsquo ἕνα παλαιῶν καιρῶν ἁλώνι ποὺ μπορεῖνά rsquoναι καὶ σὲ πολυκατοικία ὅτι παίζουνε παιδιὰ καὶ ὅτι αὐτὸςποὺ χάνει

Πρέπει σύμφωνα μὲ τοὺς κανονισμοὺς νὰ πεῖ στοὺς ἄλλους καὶνὰ δώσει μιὰν ἀλήθεια

Ὁπόταν βρίσκονται στὸ τέλος ὅλοι νὰ κρατοῦν στὸ χέρι τους ἕναμικρὸ

Δῶρο ἀσημένιο ποίημα

ΤΟ ΦΩΤΟΔΕΝΤΡΟ ΚΑΙ Η ΔΕΚΑΤΗ ΤΕΤΑΡΤΗ ΟΜΟΡΦΙΑ

371

• NAYTILOS_coverpdf
• 24-25
• 68-69
• 104-105
• 114-115
• 140-141
• 200-201
• 234-235
• 292-293
• 306-307
• 330-331
• 360-361
• 370-371

ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΙ ΗΛΙΟΣ Ο ΠΡΩΤΟΣ

ΤΟ ΜΟΝΟΓΡΑΜΜΑΟ ΗΛΙΟΣ Ο ΗΛΙΑΤΟΡΑΣ

ΜΑΡΙΑ ΝΕΦΕΛΗΤΑ ΡΩ ΤΟΥ ΕΡΩΤΑ

ΑΣΜΑ ΗΡΩΙΚΟ ΤΟ ΑΞΙΟΝ ΕΣΤΙ

ΤΑ ΕΤΕΡΟΘΑΛΗ

ΕΞΗ ΚΑΙ ΜΙΑ ΤΥΨΕΙΣ ΤΟ ΦΩΤΟΔΕΝΤΡΟ

ΣΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟΝ

11

ΔΥΤΙΚΑ ΤΗΣ ΛΥΠΗΣ

ΤΡΙΑ ΠΟΙΗΜΑΤΑ ΜΕΣΗΜΑΙΑ ΕΥΚΑΙΡΙΑΣ

ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ ΕΝΟΣΑΘΕΑΤΟΥ ΑΠΡΙΛΙΟΥ

ΕΝ ΛΕΥΚΩ

Ο ΜΙΚΡΟΣ ΝΑΥΤΙΛΟΣ

ΤΑ ΕΛΕΓΕΙΑΤΗΣ ΟΞΩΠΕΤΡΑΣ ΕΚ ΤΟΥ ΠΛΗΣΙΟΝ

ΔΕΥΤΕΡΗ ΓΡΑΦΗΑΝΟΙΧΤΑ ΧΑΡΤΙΑ

115

Ὀδυσσέας Ἐλύτης Σαπφώ 1979

10

Ἀφόντας μπῆκα σrsquo ἔρωτα γιὰ τοῦτα τὰ κορμάκια λίγνεψα ἔφεξαΣrsquo ὕπνο καὶ ξύπνο ἄλλο στὸ νοῦ δὲν εἶχα ndash πῶς νὰ τὰ μεγαλώσω μιὰμέρα νὰ τὰ κοιμηθῶ Παραμόνευα πίσω ἀπrsquo τὶς θύρες Ἔμαθα νὰ τὰπιάνω στὸν ἀέρα στὸ νερό Ἀλλὰ πῶς νὰ τὰ πῶ δὲν ξέρω ἀκόμα

Αndash Λευκὸ ἢ κυανό ἀνάλογα μὲ τὶς ὧρες καὶ τὴ θέση τῶν ἄστρωνΛndash Πραγματικὰ βρεμένο Ἴδιο βότσαλοΓndash Τὸ πιὸ ἐλαφρύmiddot ποὺ ἡ ἀδυναμία σου νὰ τὸ προφέρεις δείχνει τὸβαθμὸ τῆς βαρβαρότητάς σουΡndash Παιδικὸ καί μάλιστα σχεδὸν πάντοτε θηλυκοῦ γένουςΕndash Ὅλο ἀέρα Τὸ πιάνει ὁ μπάτηςΥndash Τὸ πιὸ ἑλληνικὸ γράμμα Μιὰ ὑδρίαΣndash Ζιζάνιο Μά ὁ Ἕλληνας πρέπει κάποτε καὶ νὰ σφυρίζει

laquoΚαὶ μὲ φῶς καὶ μὲ θάνατονraquo 2 Ο ΜΙΚΡΟΣ ΝΑΥΤΙΛΟΣ

Κάθε τόσο μοῦ στέλνουν ἕνα μπουκετάκι μὲ μισοσπασμένες λέξειςδυὸ μακρινὲς ξαδέλφες μου ἀπὸ τὴν ἐποχὴ τῆς Σαπφῶς Τὴ μιὰ τὴλένε Ἀστρινὴ καὶ τὴν ἄλλη Λεμονέσσα

ΕΚ ΤΟΥ ΠΛΗΣΙΟΝ

11

Ο ΚΥΒΙΣΜΟΣ [hellip] ἦταν στὰ μάτια μου τὸ εὐεργετικότερο κίνημα ποὺσημειώθηκε ποτὲ στὶς Εἰκαστικὲς Τέχνες Τὶς ἐπέστρεφε ἀπὸ μιὰ κοίτηἁμαρτωλή ἐπανατοποθετοῦσε τὴν ἔκφραση στὴν καθαρὴ βάση τῆς Γεω-μετρίας Ἀποκαθιστοῦσε τὴν ὕλη στὸ χῶρο τῆς ὑπέρτατης τάξης τοῦΠνεύματος Ἄσχετο ἂν ἡ ἔννοια τῆς laquoτάξηςraquo αὐτῆς χωρὶς νὰ εἶναι διό-λου κόκκινη ἐξερέθιζε ὅλων τῶν λογιῶν τοὺς ταύρους-ὑπερασπιστὲςτοῦ laquoπνεύματος τῆς ἐποχῆςraquo ἀλλὰ βέρους μπουνταλάδες ποὺ δὲν ἔβλε-παν πὼς ὅτι καλὸ εἶχε βγεῖ στὶς ἡμέρες μας ὁ Matisse ὁ Braque ὁ Mo-drian ὁ Proust ὁ Joyce ὁ Schoumlnberg ὁ Stravinsky οἱ Ἠλεκτρονικοί ὁ

Saint-John Perse ἦταν κατασφαλισμένοι ἀπὸ τὶς εὐθεῖες ποὺ ἀντιπρο-σώπευε ἡ ἔννοια τῆς καθαρότητας αὐτῆς Ἀπὸ μιὰ τέτοια ἄποψη μrsquoἐνδιαφέρανε τὰ δοκίμια τοῦ Albert Camus καθὼς καὶ τὰ ποιήματα τοῦReneacute Char διάφανα καὶ κοφτερὰ σὰ γαλάζια τζάμια πάνω στοὺς ὁρί-ζοντες ποὺ μᾶς ἔπνιγαν

laquoΤὸ χρονικὸ μιᾶς Δεκαετίαςraquo ΑΝΟΙΧΤΑ ΧΑΡΤΙΑ

Georges Braque Le Violon 1914

Pablo Picasso καὶ Georges Braque 1954

Pablo Picasso περ Verve τχ 29-30

200

ΕΒΡΙΣΚΑ ΣΤΑ ΧΕΡΙΑ τῶν ζωγράφων τῆς περιόδου ἐκείνης ndashτί περίεργοndashἀκριβῶς αὐτὰ ποὺ ζητοῦσα τὸ ἀντικείμενο κεκαθαρμένο ἀπὸ τὴν ἀνεκ-δοτολογική του φύσηmiddot τὸ σχῆμα του τὴ δομή του καὶ τὴ συνάρτησή τουμὲ κάτι ἀπροσδόκητο ἴσως ἀλλὰ ἐξίσου ὑποταγμένο σὲ μιὰν ἀφανὴ γεω-μετρία Καὶ τὴν ὕλη ἐπίσης ὅπως τὴν ἐννοοῦσα Ὄχι σὰν καταναλωτὴςἀλλὰ σὰν μύστης αἰσθήσεων Ὄχι σὰν κορφολόγος ἐπωφελῶν ἰδιοτή-των ἀλλὰ σὰν ὀρθοτόμος μορφῶν καὶ σχημάτων

Ἡ ἔννοια τῆς πραγματικότητας μὲ τὸν κυβισμό εἶχε σὰν ἀντίληψημετατεθεῖ γιὰ νὰ μὴν πῶ ἀνεβεῖ σrsquo ἕνα ἐπίπεδο παράλληλο μrsquo ἐκεῖνο τῶνΑἰγυπτίων ἢ τῶν Κρητῶν τοῦ Μίνωα ὅπου τὸ λεγόμενο laquoμοντέλοraquo δὲνεἶχε τὴ σημασία ποὺ τοῦ δίνουμε σήμερα Ὁ Picasso δὲν εἶχε ndashγιὰ νrsquo ἀνα-τρέξουμε στὶς Δεσποινίδες τῆς Ἀβινιὸνndash ἐξοντώσει μόνον μὲ τὸ ἔργο τουαὐτό τὴν ψυχογραφία καὶ τὸ σκιόφως Εἶχε στὴν οὐσία ἐξουδετερώσειτὸ laquoμοντέλοraquo ἤ ἂν τὸ προτιμᾶ κανείς τὸ εἶχε ὑποβιβάσει στὴ θέση ἑνὸς

Pablo Picasso Les Demoiselles drsquoAvignon 1907

Pablo Picasso LrsquoIndeacutependant 1911

Juan Griacutes e Bottle of Banyuls 1914

201

23

235

Fate will turn elsewhere the linesOf the palm like a switchmanTime will consent for a moment

How otherwise since men love each other

e sky will act out our innardsAnd innocence will strike the worldWith the sharpness of the black of death

Μετάφραση Jeffrey Carson-Νikos Sarris

Elle deacuteviera ailleurs les lignesDe la main la Destineacutee tel lrsquoaiguilleurUn instant le Temps consentira

Comment autrement puisque srsquoaiment les hommes

Le ciel incarnera nos entraillesEt lrsquoinnocence chacirctiera le mondeDe lrsquoacircpreteacute de la mort noire

Μετάφραση Beatrice Stelio-Connolly

Μὲ τὸν Μίκη Θεοδωράκη 1979

νὰ τὴν ἀναπτύξει καὶ νὰ τὴν ὑπερτονίσει ὅπως εἶχε κάθε δικαίωμα μέ-σα στὰ πλαίσια τῶν προσωπικῶν του καλλιτεχνικῶν ἐπιδιώξεων

laquoΠοίηση καὶ Μουσικήraquo Ἐπιθεώρηση Τέχνης 1964

ΤΟ ΑΞΙΟΝ ΕΣΤΙ κατεξοχὴν πρόσφορο στὴ φόρμα του γιὰ μουσικη σύν-θεση ἀλλὰ κατεξοχὴν ἀπρόσφορο ἀπὸ τὴν ἄποψη τοῦ λόγου Ἐπειδή τίτὰ θέλετε ὑπάρχουν νόμοι ὅπως ὑπάρχουν καὶ στὸ θέατρο Ὑπάρχουνλέξεις ποὺ δὲν ἀκούγονται ἀπὸ τὴ σκηνὴ καὶ ὑπάρχουν λέξεις ποὺ δὲνπερνοῦν στὴ μελωδία Καὶ ὅμως ἕνα δυσκολότατο laquoὀξειδώθηκαraquo ὁ Θεο-δωράκης κατάφερε νὰ τὸ περάσει Ποὺ σημαίνει ὅτι σὲ ἔσχατη ἀνάλυ-ση ὅλα γίνονται

laquo Ὅπου δὲν ἀκούγεται ἀηδόνι ἀκούγεται κοκτέιλ Μολότωφraquo ΣΥΝ ΤΟΙΣ ΑΛΛΟΙΣ

ΣΤΟ ΤΕΛΕΥΤΑΙΟ ΜΕΡΟΣ τὸ laquoΔοξαστικόνraquo [ὁ Θεοδωράκης] ἔφτασεκατὰ τὴν ταπεινή μου γνώμη πιὸ κοντὰ παρὰ σὲ ὁποιοδήποτε ἄλλο τὸ

292

πνεῦμα τοῦ ἔργου Ἔδωσε τὸ ἀνάμικτο ἐκεῖνο αἴσθημα ἀπὸ ἀναγάλλιακαὶ νοσταλγία μαζί ποὺ ζήτησα νὰ ἔχει τὸ Γacute Μέρος ἐκεῖ ὅπου γίνεταιἡ προσάρτηση ὅλων τῶν εἰδικῶν αἰσθήσεων ποὺ προσφέρει ὁ τόποςμας σὰν αὐτοτελῶν ἀξιῶν στὸ τυπικὸ μιᾶς δοξολογίας

laquoΠοίηση καὶ Μουσικήraquo Ἐπιθεώρηση Τέχνης 1964

ΩΣ ΚΑΙ Η ΜΟΡΦΗ τοῦ ἔργου μὲ τὶς πλούσιες ἐναλλαγὲς τοῦ ποιητικοῦλόγου τοῦ ἄλλοτε ἀπέραντου σὰν ἀρχιπέλαγος τοῦ ἄλλοτε κατανυ-κτικοῦ σὰν ψαλμὸς ἢ τοῦ πειθαρχημένου σὰν λαϊκὸ τραγούδι μοῦ προ-σφέρανε ἐκπληκτικὲς δυνατότητες [hellip] Τὸ πρόβλημα ἦταν πῶς νὰ ἰσορ-ροπήσω τὸ καθαρὰ λαϊκὸ τραγούδι μὲ τὶς ἔντεχνες μορφὲς τῆς λαϊκῆςμουσικῆς καθὼς παρουσιάζονται εἴτε ἀπὸ τὴν ὀρχήστρα εἴτε ἀπὸ τὸνψάλτη (βαρύτονο) εἴτε ἀπὸ τὴ χορωδία Ἐδῶ στὴν ἔντεχνη ἐπεξεργα-σία προχώρησα μὲ πρόθεση ἐντελῶς ἀφαιρετική Μὲ τὴ συνείδηση θάrsquoλεγα ἁγιογράφου ποὺ μισεῖ τὴ σάρκα θέλοντας νὰ ταυτίσει τὴ μορφὴμὲ τὴν ψυχή Στὸ διάβολο εἶπα τὰ ἐγκεφαλικὰ κοντραποῦντα καὶ οἱ πο-λύπλοκες ἁρμονικές ρυθμικὲς καὶ ἐνορχηστρωτικὲς σχέσεις Ἂς βγεῖ ἡψυχὴ τῆς μουσικῆς ἀκέραιη ντυμένη μὲ πάχνη καὶ δροσοσταλίδες

Χορεύοντας μὲ τὸ ρωμέικο νταούλι Ἂς ἀφήσουμε τὶς ἐπιδείξεις γιὰτοὺς λαοὺς ποὺ ἔχασαν τὴν ψυχή τους κι ἂς τραγουδήσουμε ἁπλὰ τοὺςκαημοὺς καὶ τὶς ἐλπίδες τῆς ρωμιοσύνης

Μίκης ΘεοδωράκηςΧειρόγραφη παρτιτούρα τοῦΜίκη Θεοδωράκη γιὰ τὸ Ἄξιον Εστὶ

293

ΜΙΚΡΟΝ ΑΝΑΛΟΓΟΝΓΙΑ ΤΟΝ Ν Χ ΑΤΖΗΚΥΡΙΑΚΟ-ΓΚΙΚΑ

Τόσο μόνονὍσο χρειάζεται γιὰ νὰ λειάνει ἕνα χαλίκι ὁ ρόχθοςἪ νrsquo ἀποτυπωθεῖ χαράματα τὸ ψύχος τrsquo οὐρανοῦΣτὸ δέρμα ἑνὸς μενεξεδένιου σύκου

Κι ἐκεῖΜακριὰ στὴν πούντα τοῦ ΚαιροῦὍπου μαίνεται ἀπὸ τὴ νοτιὰ τὸ μαῦρο ἐρημονήσι

Τόσον μόνον κι ἐκεῖ εὐδοκιμεῖ τὸ Ἀόρατο

Ἀλλrsquo ἐμεῖς τὸ χτίζουμε ἀλλrsquo ἐμεῖς τὸ κηπεύουμεἈλλrsquo ἐμεῖς νύχτα μέρα τὸ ἱστοροῦμε

Καὶ συχνὰ τὴν ὥρα ποὺ ἀπrsquo τὴ λέπρα τῆς ἠπείρουΞεχωρίζει ἀνεβαίνονταςΘεομητορικὴ

Γῆ μὲ τὸ φρύδι δριμὺ καὶ τὴν ἄκανθα τοῦ ἥλιου

Σὰν σὲ ὄνειρο μέσα πάλι ἐμεῖς τοῦ προσφέρουμεΠοιὸς τὸ λίθο ποιὸς τὴ δρόσο ποιὸς τὸ οὐράνιο κονίαμα

Ὢ γαιώδη ἄνθρωπε

Ἰδὲς ποὺ ὁ τοκετὸς τῆς νύχτας ἔφερεΚύανο καὶ κιννάβαρι πορφύρα καὶ ὤχρα

30

Στεῖλε τὸ βλέμμα σου ψηλὰ καθὼς μιὰ σκέψη ὀξείαΝὰ διασχίσει τὸ ἐμπόλεμο στερέωμαΚαὶ πὲς ἐμεῖς οἱ ἀσύμμετροι πὼς εἴμαστε

Τrsquo ἀχνάρια ποὺ ἄφησαν ndashκαὶ ποὺ ἀκολούθησεςndashἩ ἄγρια μέλισσα κι ὁ ἀμνὸς ὁ πενθοφόρος

ΤΑ ΕΤΕΡΟΘΑΛΗ

307

Η ΝΕΡΟΣΤΑΓΟΝΑ

Καῖνε τὰ χείλη μου καὶ ἡ λύπη λάμπεισταγόνα καθαροῦ νεροῦ πάνω ἀπrsquo τὰ βάραθρατὰ σκοτεινὰ γεμάτα χόρτα μόνο ἡ ψυχὴἀναμμένη σὰν παλιὰ ἐκκλησία

δείχνει ὅτι θὰ πεθάνουμε ἄνοιξηhellip

Ντὶγκ-ντὶγκ τὸ χαμομήλι κουράστηκα νὰ ἐλπίζωντὶγκ-ντὶγκ τὸ μολοχάνθι βαρέθηκα νrsquo ἀνησυχῶντὶγκ-ντίγκ τέτοιος ἀνέκαθενὁ ἄνθρωπος

καὶ νὰ μὴν τὸ γνωρίζω

Ἐκεῖνα τὰ πατήματα στὰ ξερὰ φύλλαμουκανώντας τὸ βόιδι τοῦ Καιροῦ

ἡ πελασγικὴ τοιχοποιία σrsquo ὅλο τὸ μάκρος τῆς ζωῆς μουπλάι πλάι νὰ τὴν περπατῶ

ἑωσότου ἡ μαύρη θάλασσα φανεῖκι ἐπάνω της ἀνάψουν σὰν βεγγαλικὰ τὰ τρία μου ἄστρα

Ὅλα μία σταγόναὀμορφιᾶς τρεμάμενη στὰ τσίνοραμία λύπη διάφανη σὰν Ἄθως κρεμάμενος ἀπὸ τὸν οὐρανὸμὲ ἀπέραντη ὁρατότηταὅπου τὰ πάντα γίνονται ξεγίνονταιγονατίζει ὁ Χάρος καὶ ξανασηκώνεται πιὸ δυνατὸςκαὶ πάλι πέφτει ἀνίσχυρος βυθίζεται στὰ βάραθρα

Μόνη της ἡ σταγόνα σθεναρὴ πάνω ἀπrsquo τὰ βάραθρα

Στὸ χωριὸ τῆς γλώσσας μου τὴ Λύπη τηνε λένε ΛάμπουσαΜΑΡΙΑ ΝΕΦΕΛΗ

330

Ἄνδρος 1979

331

30

Στὸ γραφεῖο του 1980

31

Εἶναι ἀπὸ μέντα κι ἀπὸ λόγια τοῦ Ἰωάννουἡ ποίηση

Ποίηση ὢ Ἁγία μου ndash συγχώρεσέ μεἀλλrsquo ἀνάγκη νὰ μείνω ζωντανὸς

Δυὸ χέρια περιμένουνεΣτὸν ἀγκώνα τους στηρίζεται ὁλόκληρη γῆΣτὴν ἀναμονή τους ὁλόκληρη ποίηση

Ποίηση μόνον εἶναι

Κεῖνο ποὺ ἀπομένει Ποίηση Δίκαιη καὶοὐσιαστικὴ κι εὐθεία

Ἄξιον Ἐστὶ ὁ πικρὸς καὶ ὁ μόνοςὁ ἀπὸ πρὶν χαμένος ἐσὺ νά rsquoσαι

Ποιητὴς ποὺ δουλεύει τὸ μαχαίριστὸ ἀνεξίτηλο τρίτο του χέρι

γράφοντας κάτι ποιήματαλευκὰ στὴ μαύρη τὴ σελίδα ἐπάνου

Ζωγραφισμένο χειρόγραφο τοῦ Ὀδυσσέα Ἐλύτη ἀπὸ τὴν ποιητικὴ συλλογὴ Ὁ μικρὸς ναυτίλος

370

ΔΩΡΟ ΑΣΗΜΕΝΙΟ ΠΟΙΗΜΑ

Ξέρω πὼς εἶναι τίποτε ὅλrsquo αὐτὰ καὶ πὼς ἡ γλώσσα ποὺ μιλῶ δὲνἔχει ἀλφάβητο

Ἀφοῦ καὶ ὁ ἥλιος καὶ τὰ κύματα εἶναι μιὰ γραφὴ συλλαβικὴποὺ τὴν ἀποκρυπτογραφεῖς μονάχα στοὺς καιροὺς τῆς λύπηςκαὶ τῆς ἐξορίας

Κι ἡ πατρίδα μιὰ τοιχογραφία μrsquo ἐπιστρώσεις διαδοχικὲςφράγκικες ἢ σλαβικὲς ποὺ ἂν τύχει καὶ βαλθεῖς γιὰ νὰ τὴνἀποκαταστήσεις πᾶς ἀμέσως φυλακὴ καὶ δίνες λόγο

Σrsquo ἕνα πλῆθος Ἐξουσίες ξένες μέσω τῆς δικῆς σου πάντοτε

Ὅπως γίνεται γιὰ τὶς συμφορὲςὍμως ἂς φανταστοῦμε σrsquo ἕνα παλαιῶν καιρῶν ἁλώνι ποὺ μπορεῖνά rsquoναι καὶ σὲ πολυκατοικία ὅτι παίζουνε παιδιὰ καὶ ὅτι αὐτὸςποὺ χάνει

Πρέπει σύμφωνα μὲ τοὺς κανονισμοὺς νὰ πεῖ στοὺς ἄλλους καὶνὰ δώσει μιὰν ἀλήθεια

Ὁπόταν βρίσκονται στὸ τέλος ὅλοι νὰ κρατοῦν στὸ χέρι τους ἕναμικρὸ

Δῶρο ἀσημένιο ποίημα

ΤΟ ΦΩΤΟΔΕΝΤΡΟ ΚΑΙ Η ΔΕΚΑΤΗ ΤΕΤΑΡΤΗ ΟΜΟΡΦΙΑ

371

• NAYTILOS_coverpdf
• 24-25
• 68-69
• 104-105
• 114-115
• 140-141
• 200-201
• 234-235
• 292-293
• 306-307
• 330-331
• 360-361
• 370-371

ΔΥΤΙΚΑ ΤΗΣ ΛΥΠΗΣ

ΤΡΙΑ ΠΟΙΗΜΑΤΑ ΜΕΣΗΜΑΙΑ ΕΥΚΑΙΡΙΑΣ

ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ ΕΝΟΣΑΘΕΑΤΟΥ ΑΠΡΙΛΙΟΥ

ΕΝ ΛΕΥΚΩ

Ο ΜΙΚΡΟΣ ΝΑΥΤΙΛΟΣ

ΤΑ ΕΛΕΓΕΙΑΤΗΣ ΟΞΩΠΕΤΡΑΣ ΕΚ ΤΟΥ ΠΛΗΣΙΟΝ

ΔΕΥΤΕΡΗ ΓΡΑΦΗΑΝΟΙΧΤΑ ΧΑΡΤΙΑ

115

Ὀδυσσέας Ἐλύτης Σαπφώ 1979

10

Ἀφόντας μπῆκα σrsquo ἔρωτα γιὰ τοῦτα τὰ κορμάκια λίγνεψα ἔφεξαΣrsquo ὕπνο καὶ ξύπνο ἄλλο στὸ νοῦ δὲν εἶχα ndash πῶς νὰ τὰ μεγαλώσω μιὰμέρα νὰ τὰ κοιμηθῶ Παραμόνευα πίσω ἀπrsquo τὶς θύρες Ἔμαθα νὰ τὰπιάνω στὸν ἀέρα στὸ νερό Ἀλλὰ πῶς νὰ τὰ πῶ δὲν ξέρω ἀκόμα

Αndash Λευκὸ ἢ κυανό ἀνάλογα μὲ τὶς ὧρες καὶ τὴ θέση τῶν ἄστρωνΛndash Πραγματικὰ βρεμένο Ἴδιο βότσαλοΓndash Τὸ πιὸ ἐλαφρύmiddot ποὺ ἡ ἀδυναμία σου νὰ τὸ προφέρεις δείχνει τὸβαθμὸ τῆς βαρβαρότητάς σουΡndash Παιδικὸ καί μάλιστα σχεδὸν πάντοτε θηλυκοῦ γένουςΕndash Ὅλο ἀέρα Τὸ πιάνει ὁ μπάτηςΥndash Τὸ πιὸ ἑλληνικὸ γράμμα Μιὰ ὑδρίαΣndash Ζιζάνιο Μά ὁ Ἕλληνας πρέπει κάποτε καὶ νὰ σφυρίζει

laquoΚαὶ μὲ φῶς καὶ μὲ θάνατονraquo 2 Ο ΜΙΚΡΟΣ ΝΑΥΤΙΛΟΣ

Κάθε τόσο μοῦ στέλνουν ἕνα μπουκετάκι μὲ μισοσπασμένες λέξειςδυὸ μακρινὲς ξαδέλφες μου ἀπὸ τὴν ἐποχὴ τῆς Σαπφῶς Τὴ μιὰ τὴλένε Ἀστρινὴ καὶ τὴν ἄλλη Λεμονέσσα

ΕΚ ΤΟΥ ΠΛΗΣΙΟΝ

11

Ο ΚΥΒΙΣΜΟΣ [hellip] ἦταν στὰ μάτια μου τὸ εὐεργετικότερο κίνημα ποὺσημειώθηκε ποτὲ στὶς Εἰκαστικὲς Τέχνες Τὶς ἐπέστρεφε ἀπὸ μιὰ κοίτηἁμαρτωλή ἐπανατοποθετοῦσε τὴν ἔκφραση στὴν καθαρὴ βάση τῆς Γεω-μετρίας Ἀποκαθιστοῦσε τὴν ὕλη στὸ χῶρο τῆς ὑπέρτατης τάξης τοῦΠνεύματος Ἄσχετο ἂν ἡ ἔννοια τῆς laquoτάξηςraquo αὐτῆς χωρὶς νὰ εἶναι διό-λου κόκκινη ἐξερέθιζε ὅλων τῶν λογιῶν τοὺς ταύρους-ὑπερασπιστὲςτοῦ laquoπνεύματος τῆς ἐποχῆςraquo ἀλλὰ βέρους μπουνταλάδες ποὺ δὲν ἔβλε-παν πὼς ὅτι καλὸ εἶχε βγεῖ στὶς ἡμέρες μας ὁ Matisse ὁ Braque ὁ Mo-drian ὁ Proust ὁ Joyce ὁ Schoumlnberg ὁ Stravinsky οἱ Ἠλεκτρονικοί ὁ

Saint-John Perse ἦταν κατασφαλισμένοι ἀπὸ τὶς εὐθεῖες ποὺ ἀντιπρο-σώπευε ἡ ἔννοια τῆς καθαρότητας αὐτῆς Ἀπὸ μιὰ τέτοια ἄποψη μrsquoἐνδιαφέρανε τὰ δοκίμια τοῦ Albert Camus καθὼς καὶ τὰ ποιήματα τοῦReneacute Char διάφανα καὶ κοφτερὰ σὰ γαλάζια τζάμια πάνω στοὺς ὁρί-ζοντες ποὺ μᾶς ἔπνιγαν

laquoΤὸ χρονικὸ μιᾶς Δεκαετίαςraquo ΑΝΟΙΧΤΑ ΧΑΡΤΙΑ

Georges Braque Le Violon 1914

Pablo Picasso καὶ Georges Braque 1954

Pablo Picasso περ Verve τχ 29-30

200

ΕΒΡΙΣΚΑ ΣΤΑ ΧΕΡΙΑ τῶν ζωγράφων τῆς περιόδου ἐκείνης ndashτί περίεργοndashἀκριβῶς αὐτὰ ποὺ ζητοῦσα τὸ ἀντικείμενο κεκαθαρμένο ἀπὸ τὴν ἀνεκ-δοτολογική του φύσηmiddot τὸ σχῆμα του τὴ δομή του καὶ τὴ συνάρτησή τουμὲ κάτι ἀπροσδόκητο ἴσως ἀλλὰ ἐξίσου ὑποταγμένο σὲ μιὰν ἀφανὴ γεω-μετρία Καὶ τὴν ὕλη ἐπίσης ὅπως τὴν ἐννοοῦσα Ὄχι σὰν καταναλωτὴςἀλλὰ σὰν μύστης αἰσθήσεων Ὄχι σὰν κορφολόγος ἐπωφελῶν ἰδιοτή-των ἀλλὰ σὰν ὀρθοτόμος μορφῶν καὶ σχημάτων

Ἡ ἔννοια τῆς πραγματικότητας μὲ τὸν κυβισμό εἶχε σὰν ἀντίληψημετατεθεῖ γιὰ νὰ μὴν πῶ ἀνεβεῖ σrsquo ἕνα ἐπίπεδο παράλληλο μrsquo ἐκεῖνο τῶνΑἰγυπτίων ἢ τῶν Κρητῶν τοῦ Μίνωα ὅπου τὸ λεγόμενο laquoμοντέλοraquo δὲνεἶχε τὴ σημασία ποὺ τοῦ δίνουμε σήμερα Ὁ Picasso δὲν εἶχε ndashγιὰ νrsquo ἀνα-τρέξουμε στὶς Δεσποινίδες τῆς Ἀβινιὸνndash ἐξοντώσει μόνον μὲ τὸ ἔργο τουαὐτό τὴν ψυχογραφία καὶ τὸ σκιόφως Εἶχε στὴν οὐσία ἐξουδετερώσειτὸ laquoμοντέλοraquo ἤ ἂν τὸ προτιμᾶ κανείς τὸ εἶχε ὑποβιβάσει στὴ θέση ἑνὸς

Pablo Picasso Les Demoiselles drsquoAvignon 1907

Pablo Picasso LrsquoIndeacutependant 1911

Juan Griacutes e Bottle of Banyuls 1914

201

23

235

Fate will turn elsewhere the linesOf the palm like a switchmanTime will consent for a moment

How otherwise since men love each other

e sky will act out our innardsAnd innocence will strike the worldWith the sharpness of the black of death

Μετάφραση Jeffrey Carson-Νikos Sarris

Elle deacuteviera ailleurs les lignesDe la main la Destineacutee tel lrsquoaiguilleurUn instant le Temps consentira

Comment autrement puisque srsquoaiment les hommes

Le ciel incarnera nos entraillesEt lrsquoinnocence chacirctiera le mondeDe lrsquoacircpreteacute de la mort noire

Μετάφραση Beatrice Stelio-Connolly

Μὲ τὸν Μίκη Θεοδωράκη 1979

νὰ τὴν ἀναπτύξει καὶ νὰ τὴν ὑπερτονίσει ὅπως εἶχε κάθε δικαίωμα μέ-σα στὰ πλαίσια τῶν προσωπικῶν του καλλιτεχνικῶν ἐπιδιώξεων

laquoΠοίηση καὶ Μουσικήraquo Ἐπιθεώρηση Τέχνης 1964

ΤΟ ΑΞΙΟΝ ΕΣΤΙ κατεξοχὴν πρόσφορο στὴ φόρμα του γιὰ μουσικη σύν-θεση ἀλλὰ κατεξοχὴν ἀπρόσφορο ἀπὸ τὴν ἄποψη τοῦ λόγου Ἐπειδή τίτὰ θέλετε ὑπάρχουν νόμοι ὅπως ὑπάρχουν καὶ στὸ θέατρο Ὑπάρχουνλέξεις ποὺ δὲν ἀκούγονται ἀπὸ τὴ σκηνὴ καὶ ὑπάρχουν λέξεις ποὺ δὲνπερνοῦν στὴ μελωδία Καὶ ὅμως ἕνα δυσκολότατο laquoὀξειδώθηκαraquo ὁ Θεο-δωράκης κατάφερε νὰ τὸ περάσει Ποὺ σημαίνει ὅτι σὲ ἔσχατη ἀνάλυ-ση ὅλα γίνονται

laquo Ὅπου δὲν ἀκούγεται ἀηδόνι ἀκούγεται κοκτέιλ Μολότωφraquo ΣΥΝ ΤΟΙΣ ΑΛΛΟΙΣ

ΣΤΟ ΤΕΛΕΥΤΑΙΟ ΜΕΡΟΣ τὸ laquoΔοξαστικόνraquo [ὁ Θεοδωράκης] ἔφτασεκατὰ τὴν ταπεινή μου γνώμη πιὸ κοντὰ παρὰ σὲ ὁποιοδήποτε ἄλλο τὸ

292

πνεῦμα τοῦ ἔργου Ἔδωσε τὸ ἀνάμικτο ἐκεῖνο αἴσθημα ἀπὸ ἀναγάλλιακαὶ νοσταλγία μαζί ποὺ ζήτησα νὰ ἔχει τὸ Γacute Μέρος ἐκεῖ ὅπου γίνεταιἡ προσάρτηση ὅλων τῶν εἰδικῶν αἰσθήσεων ποὺ προσφέρει ὁ τόποςμας σὰν αὐτοτελῶν ἀξιῶν στὸ τυπικὸ μιᾶς δοξολογίας

laquoΠοίηση καὶ Μουσικήraquo Ἐπιθεώρηση Τέχνης 1964

ΩΣ ΚΑΙ Η ΜΟΡΦΗ τοῦ ἔργου μὲ τὶς πλούσιες ἐναλλαγὲς τοῦ ποιητικοῦλόγου τοῦ ἄλλοτε ἀπέραντου σὰν ἀρχιπέλαγος τοῦ ἄλλοτε κατανυ-κτικοῦ σὰν ψαλμὸς ἢ τοῦ πειθαρχημένου σὰν λαϊκὸ τραγούδι μοῦ προ-σφέρανε ἐκπληκτικὲς δυνατότητες [hellip] Τὸ πρόβλημα ἦταν πῶς νὰ ἰσορ-ροπήσω τὸ καθαρὰ λαϊκὸ τραγούδι μὲ τὶς ἔντεχνες μορφὲς τῆς λαϊκῆςμουσικῆς καθὼς παρουσιάζονται εἴτε ἀπὸ τὴν ὀρχήστρα εἴτε ἀπὸ τὸνψάλτη (βαρύτονο) εἴτε ἀπὸ τὴ χορωδία Ἐδῶ στὴν ἔντεχνη ἐπεξεργα-σία προχώρησα μὲ πρόθεση ἐντελῶς ἀφαιρετική Μὲ τὴ συνείδηση θάrsquoλεγα ἁγιογράφου ποὺ μισεῖ τὴ σάρκα θέλοντας νὰ ταυτίσει τὴ μορφὴμὲ τὴν ψυχή Στὸ διάβολο εἶπα τὰ ἐγκεφαλικὰ κοντραποῦντα καὶ οἱ πο-λύπλοκες ἁρμονικές ρυθμικὲς καὶ ἐνορχηστρωτικὲς σχέσεις Ἂς βγεῖ ἡψυχὴ τῆς μουσικῆς ἀκέραιη ντυμένη μὲ πάχνη καὶ δροσοσταλίδες

Χορεύοντας μὲ τὸ ρωμέικο νταούλι Ἂς ἀφήσουμε τὶς ἐπιδείξεις γιὰτοὺς λαοὺς ποὺ ἔχασαν τὴν ψυχή τους κι ἂς τραγουδήσουμε ἁπλὰ τοὺςκαημοὺς καὶ τὶς ἐλπίδες τῆς ρωμιοσύνης

Μίκης ΘεοδωράκηςΧειρόγραφη παρτιτούρα τοῦΜίκη Θεοδωράκη γιὰ τὸ Ἄξιον Εστὶ

293

ΜΙΚΡΟΝ ΑΝΑΛΟΓΟΝΓΙΑ ΤΟΝ Ν Χ ΑΤΖΗΚΥΡΙΑΚΟ-ΓΚΙΚΑ

Τόσο μόνονὍσο χρειάζεται γιὰ νὰ λειάνει ἕνα χαλίκι ὁ ρόχθοςἪ νrsquo ἀποτυπωθεῖ χαράματα τὸ ψύχος τrsquo οὐρανοῦΣτὸ δέρμα ἑνὸς μενεξεδένιου σύκου

Κι ἐκεῖΜακριὰ στὴν πούντα τοῦ ΚαιροῦὍπου μαίνεται ἀπὸ τὴ νοτιὰ τὸ μαῦρο ἐρημονήσι

Τόσον μόνον κι ἐκεῖ εὐδοκιμεῖ τὸ Ἀόρατο

Ἀλλrsquo ἐμεῖς τὸ χτίζουμε ἀλλrsquo ἐμεῖς τὸ κηπεύουμεἈλλrsquo ἐμεῖς νύχτα μέρα τὸ ἱστοροῦμε

Καὶ συχνὰ τὴν ὥρα ποὺ ἀπrsquo τὴ λέπρα τῆς ἠπείρουΞεχωρίζει ἀνεβαίνονταςΘεομητορικὴ

Γῆ μὲ τὸ φρύδι δριμὺ καὶ τὴν ἄκανθα τοῦ ἥλιου

Σὰν σὲ ὄνειρο μέσα πάλι ἐμεῖς τοῦ προσφέρουμεΠοιὸς τὸ λίθο ποιὸς τὴ δρόσο ποιὸς τὸ οὐράνιο κονίαμα

Ὢ γαιώδη ἄνθρωπε

Ἰδὲς ποὺ ὁ τοκετὸς τῆς νύχτας ἔφερεΚύανο καὶ κιννάβαρι πορφύρα καὶ ὤχρα

30

Στεῖλε τὸ βλέμμα σου ψηλὰ καθὼς μιὰ σκέψη ὀξείαΝὰ διασχίσει τὸ ἐμπόλεμο στερέωμαΚαὶ πὲς ἐμεῖς οἱ ἀσύμμετροι πὼς εἴμαστε

Τrsquo ἀχνάρια ποὺ ἄφησαν ndashκαὶ ποὺ ἀκολούθησεςndashἩ ἄγρια μέλισσα κι ὁ ἀμνὸς ὁ πενθοφόρος

ΤΑ ΕΤΕΡΟΘΑΛΗ

307

Η ΝΕΡΟΣΤΑΓΟΝΑ

Καῖνε τὰ χείλη μου καὶ ἡ λύπη λάμπεισταγόνα καθαροῦ νεροῦ πάνω ἀπrsquo τὰ βάραθρατὰ σκοτεινὰ γεμάτα χόρτα μόνο ἡ ψυχὴἀναμμένη σὰν παλιὰ ἐκκλησία

δείχνει ὅτι θὰ πεθάνουμε ἄνοιξηhellip

Ντὶγκ-ντὶγκ τὸ χαμομήλι κουράστηκα νὰ ἐλπίζωντὶγκ-ντὶγκ τὸ μολοχάνθι βαρέθηκα νrsquo ἀνησυχῶντὶγκ-ντίγκ τέτοιος ἀνέκαθενὁ ἄνθρωπος

καὶ νὰ μὴν τὸ γνωρίζω

Ἐκεῖνα τὰ πατήματα στὰ ξερὰ φύλλαμουκανώντας τὸ βόιδι τοῦ Καιροῦ

ἡ πελασγικὴ τοιχοποιία σrsquo ὅλο τὸ μάκρος τῆς ζωῆς μουπλάι πλάι νὰ τὴν περπατῶ

ἑωσότου ἡ μαύρη θάλασσα φανεῖκι ἐπάνω της ἀνάψουν σὰν βεγγαλικὰ τὰ τρία μου ἄστρα

Ὅλα μία σταγόναὀμορφιᾶς τρεμάμενη στὰ τσίνοραμία λύπη διάφανη σὰν Ἄθως κρεμάμενος ἀπὸ τὸν οὐρανὸμὲ ἀπέραντη ὁρατότηταὅπου τὰ πάντα γίνονται ξεγίνονταιγονατίζει ὁ Χάρος καὶ ξανασηκώνεται πιὸ δυνατὸςκαὶ πάλι πέφτει ἀνίσχυρος βυθίζεται στὰ βάραθρα

Μόνη της ἡ σταγόνα σθεναρὴ πάνω ἀπrsquo τὰ βάραθρα

Στὸ χωριὸ τῆς γλώσσας μου τὴ Λύπη τηνε λένε ΛάμπουσαΜΑΡΙΑ ΝΕΦΕΛΗ

330

Ἄνδρος 1979

331

30

Στὸ γραφεῖο του 1980

31

Εἶναι ἀπὸ μέντα κι ἀπὸ λόγια τοῦ Ἰωάννουἡ ποίηση

Ποίηση ὢ Ἁγία μου ndash συγχώρεσέ μεἀλλrsquo ἀνάγκη νὰ μείνω ζωντανὸς

Δυὸ χέρια περιμένουνεΣτὸν ἀγκώνα τους στηρίζεται ὁλόκληρη γῆΣτὴν ἀναμονή τους ὁλόκληρη ποίηση

Ποίηση μόνον εἶναι

Κεῖνο ποὺ ἀπομένει Ποίηση Δίκαιη καὶοὐσιαστικὴ κι εὐθεία

Ἄξιον Ἐστὶ ὁ πικρὸς καὶ ὁ μόνοςὁ ἀπὸ πρὶν χαμένος ἐσὺ νά rsquoσαι

Ποιητὴς ποὺ δουλεύει τὸ μαχαίριστὸ ἀνεξίτηλο τρίτο του χέρι

γράφοντας κάτι ποιήματαλευκὰ στὴ μαύρη τὴ σελίδα ἐπάνου

Ζωγραφισμένο χειρόγραφο τοῦ Ὀδυσσέα Ἐλύτη ἀπὸ τὴν ποιητικὴ συλλογὴ Ὁ μικρὸς ναυτίλος

370

ΔΩΡΟ ΑΣΗΜΕΝΙΟ ΠΟΙΗΜΑ

Ξέρω πὼς εἶναι τίποτε ὅλrsquo αὐτὰ καὶ πὼς ἡ γλώσσα ποὺ μιλῶ δὲνἔχει ἀλφάβητο

Ἀφοῦ καὶ ὁ ἥλιος καὶ τὰ κύματα εἶναι μιὰ γραφὴ συλλαβικὴποὺ τὴν ἀποκρυπτογραφεῖς μονάχα στοὺς καιροὺς τῆς λύπηςκαὶ τῆς ἐξορίας

Κι ἡ πατρίδα μιὰ τοιχογραφία μrsquo ἐπιστρώσεις διαδοχικὲςφράγκικες ἢ σλαβικὲς ποὺ ἂν τύχει καὶ βαλθεῖς γιὰ νὰ τὴνἀποκαταστήσεις πᾶς ἀμέσως φυλακὴ καὶ δίνες λόγο

Σrsquo ἕνα πλῆθος Ἐξουσίες ξένες μέσω τῆς δικῆς σου πάντοτε

Ὅπως γίνεται γιὰ τὶς συμφορὲςὍμως ἂς φανταστοῦμε σrsquo ἕνα παλαιῶν καιρῶν ἁλώνι ποὺ μπορεῖνά rsquoναι καὶ σὲ πολυκατοικία ὅτι παίζουνε παιδιὰ καὶ ὅτι αὐτὸςποὺ χάνει

Πρέπει σύμφωνα μὲ τοὺς κανονισμοὺς νὰ πεῖ στοὺς ἄλλους καὶνὰ δώσει μιὰν ἀλήθεια

Ὁπόταν βρίσκονται στὸ τέλος ὅλοι νὰ κρατοῦν στὸ χέρι τους ἕναμικρὸ

Δῶρο ἀσημένιο ποίημα

ΤΟ ΦΩΤΟΔΕΝΤΡΟ ΚΑΙ Η ΔΕΚΑΤΗ ΤΕΤΑΡΤΗ ΟΜΟΡΦΙΑ

371

• NAYTILOS_coverpdf
• 24-25
• 68-69
• 104-105
• 114-115
• 140-141
• 200-201
• 234-235
• 292-293
• 306-307
• 330-331
• 360-361
• 370-371

Ὀδυσσέας Ἐλύτης Σαπφώ 1979

10

Ἀφόντας μπῆκα σrsquo ἔρωτα γιὰ τοῦτα τὰ κορμάκια λίγνεψα ἔφεξαΣrsquo ὕπνο καὶ ξύπνο ἄλλο στὸ νοῦ δὲν εἶχα ndash πῶς νὰ τὰ μεγαλώσω μιὰμέρα νὰ τὰ κοιμηθῶ Παραμόνευα πίσω ἀπrsquo τὶς θύρες Ἔμαθα νὰ τὰπιάνω στὸν ἀέρα στὸ νερό Ἀλλὰ πῶς νὰ τὰ πῶ δὲν ξέρω ἀκόμα

Αndash Λευκὸ ἢ κυανό ἀνάλογα μὲ τὶς ὧρες καὶ τὴ θέση τῶν ἄστρωνΛndash Πραγματικὰ βρεμένο Ἴδιο βότσαλοΓndash Τὸ πιὸ ἐλαφρύmiddot ποὺ ἡ ἀδυναμία σου νὰ τὸ προφέρεις δείχνει τὸβαθμὸ τῆς βαρβαρότητάς σουΡndash Παιδικὸ καί μάλιστα σχεδὸν πάντοτε θηλυκοῦ γένουςΕndash Ὅλο ἀέρα Τὸ πιάνει ὁ μπάτηςΥndash Τὸ πιὸ ἑλληνικὸ γράμμα Μιὰ ὑδρίαΣndash Ζιζάνιο Μά ὁ Ἕλληνας πρέπει κάποτε καὶ νὰ σφυρίζει

laquoΚαὶ μὲ φῶς καὶ μὲ θάνατονraquo 2 Ο ΜΙΚΡΟΣ ΝΑΥΤΙΛΟΣ

Κάθε τόσο μοῦ στέλνουν ἕνα μπουκετάκι μὲ μισοσπασμένες λέξειςδυὸ μακρινὲς ξαδέλφες μου ἀπὸ τὴν ἐποχὴ τῆς Σαπφῶς Τὴ μιὰ τὴλένε Ἀστρινὴ καὶ τὴν ἄλλη Λεμονέσσα

ΕΚ ΤΟΥ ΠΛΗΣΙΟΝ

11

Ο ΚΥΒΙΣΜΟΣ [hellip] ἦταν στὰ μάτια μου τὸ εὐεργετικότερο κίνημα ποὺσημειώθηκε ποτὲ στὶς Εἰκαστικὲς Τέχνες Τὶς ἐπέστρεφε ἀπὸ μιὰ κοίτηἁμαρτωλή ἐπανατοποθετοῦσε τὴν ἔκφραση στὴν καθαρὴ βάση τῆς Γεω-μετρίας Ἀποκαθιστοῦσε τὴν ὕλη στὸ χῶρο τῆς ὑπέρτατης τάξης τοῦΠνεύματος Ἄσχετο ἂν ἡ ἔννοια τῆς laquoτάξηςraquo αὐτῆς χωρὶς νὰ εἶναι διό-λου κόκκινη ἐξερέθιζε ὅλων τῶν λογιῶν τοὺς ταύρους-ὑπερασπιστὲςτοῦ laquoπνεύματος τῆς ἐποχῆςraquo ἀλλὰ βέρους μπουνταλάδες ποὺ δὲν ἔβλε-παν πὼς ὅτι καλὸ εἶχε βγεῖ στὶς ἡμέρες μας ὁ Matisse ὁ Braque ὁ Mo-drian ὁ Proust ὁ Joyce ὁ Schoumlnberg ὁ Stravinsky οἱ Ἠλεκτρονικοί ὁ

Saint-John Perse ἦταν κατασφαλισμένοι ἀπὸ τὶς εὐθεῖες ποὺ ἀντιπρο-σώπευε ἡ ἔννοια τῆς καθαρότητας αὐτῆς Ἀπὸ μιὰ τέτοια ἄποψη μrsquoἐνδιαφέρανε τὰ δοκίμια τοῦ Albert Camus καθὼς καὶ τὰ ποιήματα τοῦReneacute Char διάφανα καὶ κοφτερὰ σὰ γαλάζια τζάμια πάνω στοὺς ὁρί-ζοντες ποὺ μᾶς ἔπνιγαν

laquoΤὸ χρονικὸ μιᾶς Δεκαετίαςraquo ΑΝΟΙΧΤΑ ΧΑΡΤΙΑ

Georges Braque Le Violon 1914

Pablo Picasso καὶ Georges Braque 1954

Pablo Picasso περ Verve τχ 29-30

200

ΕΒΡΙΣΚΑ ΣΤΑ ΧΕΡΙΑ τῶν ζωγράφων τῆς περιόδου ἐκείνης ndashτί περίεργοndashἀκριβῶς αὐτὰ ποὺ ζητοῦσα τὸ ἀντικείμενο κεκαθαρμένο ἀπὸ τὴν ἀνεκ-δοτολογική του φύσηmiddot τὸ σχῆμα του τὴ δομή του καὶ τὴ συνάρτησή τουμὲ κάτι ἀπροσδόκητο ἴσως ἀλλὰ ἐξίσου ὑποταγμένο σὲ μιὰν ἀφανὴ γεω-μετρία Καὶ τὴν ὕλη ἐπίσης ὅπως τὴν ἐννοοῦσα Ὄχι σὰν καταναλωτὴςἀλλὰ σὰν μύστης αἰσθήσεων Ὄχι σὰν κορφολόγος ἐπωφελῶν ἰδιοτή-των ἀλλὰ σὰν ὀρθοτόμος μορφῶν καὶ σχημάτων

Ἡ ἔννοια τῆς πραγματικότητας μὲ τὸν κυβισμό εἶχε σὰν ἀντίληψημετατεθεῖ γιὰ νὰ μὴν πῶ ἀνεβεῖ σrsquo ἕνα ἐπίπεδο παράλληλο μrsquo ἐκεῖνο τῶνΑἰγυπτίων ἢ τῶν Κρητῶν τοῦ Μίνωα ὅπου τὸ λεγόμενο laquoμοντέλοraquo δὲνεἶχε τὴ σημασία ποὺ τοῦ δίνουμε σήμερα Ὁ Picasso δὲν εἶχε ndashγιὰ νrsquo ἀνα-τρέξουμε στὶς Δεσποινίδες τῆς Ἀβινιὸνndash ἐξοντώσει μόνον μὲ τὸ ἔργο τουαὐτό τὴν ψυχογραφία καὶ τὸ σκιόφως Εἶχε στὴν οὐσία ἐξουδετερώσειτὸ laquoμοντέλοraquo ἤ ἂν τὸ προτιμᾶ κανείς τὸ εἶχε ὑποβιβάσει στὴ θέση ἑνὸς

Pablo Picasso Les Demoiselles drsquoAvignon 1907

Pablo Picasso LrsquoIndeacutependant 1911

Juan Griacutes e Bottle of Banyuls 1914

201

23

235

Fate will turn elsewhere the linesOf the palm like a switchmanTime will consent for a moment

How otherwise since men love each other

e sky will act out our innardsAnd innocence will strike the worldWith the sharpness of the black of death

Μετάφραση Jeffrey Carson-Νikos Sarris

Elle deacuteviera ailleurs les lignesDe la main la Destineacutee tel lrsquoaiguilleurUn instant le Temps consentira

Comment autrement puisque srsquoaiment les hommes

Le ciel incarnera nos entraillesEt lrsquoinnocence chacirctiera le mondeDe lrsquoacircpreteacute de la mort noire

Μετάφραση Beatrice Stelio-Connolly

Μὲ τὸν Μίκη Θεοδωράκη 1979

νὰ τὴν ἀναπτύξει καὶ νὰ τὴν ὑπερτονίσει ὅπως εἶχε κάθε δικαίωμα μέ-σα στὰ πλαίσια τῶν προσωπικῶν του καλλιτεχνικῶν ἐπιδιώξεων

laquoΠοίηση καὶ Μουσικήraquo Ἐπιθεώρηση Τέχνης 1964

ΤΟ ΑΞΙΟΝ ΕΣΤΙ κατεξοχὴν πρόσφορο στὴ φόρμα του γιὰ μουσικη σύν-θεση ἀλλὰ κατεξοχὴν ἀπρόσφορο ἀπὸ τὴν ἄποψη τοῦ λόγου Ἐπειδή τίτὰ θέλετε ὑπάρχουν νόμοι ὅπως ὑπάρχουν καὶ στὸ θέατρο Ὑπάρχουνλέξεις ποὺ δὲν ἀκούγονται ἀπὸ τὴ σκηνὴ καὶ ὑπάρχουν λέξεις ποὺ δὲνπερνοῦν στὴ μελωδία Καὶ ὅμως ἕνα δυσκολότατο laquoὀξειδώθηκαraquo ὁ Θεο-δωράκης κατάφερε νὰ τὸ περάσει Ποὺ σημαίνει ὅτι σὲ ἔσχατη ἀνάλυ-ση ὅλα γίνονται

laquo Ὅπου δὲν ἀκούγεται ἀηδόνι ἀκούγεται κοκτέιλ Μολότωφraquo ΣΥΝ ΤΟΙΣ ΑΛΛΟΙΣ

ΣΤΟ ΤΕΛΕΥΤΑΙΟ ΜΕΡΟΣ τὸ laquoΔοξαστικόνraquo [ὁ Θεοδωράκης] ἔφτασεκατὰ τὴν ταπεινή μου γνώμη πιὸ κοντὰ παρὰ σὲ ὁποιοδήποτε ἄλλο τὸ

292

πνεῦμα τοῦ ἔργου Ἔδωσε τὸ ἀνάμικτο ἐκεῖνο αἴσθημα ἀπὸ ἀναγάλλιακαὶ νοσταλγία μαζί ποὺ ζήτησα νὰ ἔχει τὸ Γacute Μέρος ἐκεῖ ὅπου γίνεταιἡ προσάρτηση ὅλων τῶν εἰδικῶν αἰσθήσεων ποὺ προσφέρει ὁ τόποςμας σὰν αὐτοτελῶν ἀξιῶν στὸ τυπικὸ μιᾶς δοξολογίας

laquoΠοίηση καὶ Μουσικήraquo Ἐπιθεώρηση Τέχνης 1964

ΩΣ ΚΑΙ Η ΜΟΡΦΗ τοῦ ἔργου μὲ τὶς πλούσιες ἐναλλαγὲς τοῦ ποιητικοῦλόγου τοῦ ἄλλοτε ἀπέραντου σὰν ἀρχιπέλαγος τοῦ ἄλλοτε κατανυ-κτικοῦ σὰν ψαλμὸς ἢ τοῦ πειθαρχημένου σὰν λαϊκὸ τραγούδι μοῦ προ-σφέρανε ἐκπληκτικὲς δυνατότητες [hellip] Τὸ πρόβλημα ἦταν πῶς νὰ ἰσορ-ροπήσω τὸ καθαρὰ λαϊκὸ τραγούδι μὲ τὶς ἔντεχνες μορφὲς τῆς λαϊκῆςμουσικῆς καθὼς παρουσιάζονται εἴτε ἀπὸ τὴν ὀρχήστρα εἴτε ἀπὸ τὸνψάλτη (βαρύτονο) εἴτε ἀπὸ τὴ χορωδία Ἐδῶ στὴν ἔντεχνη ἐπεξεργα-σία προχώρησα μὲ πρόθεση ἐντελῶς ἀφαιρετική Μὲ τὴ συνείδηση θάrsquoλεγα ἁγιογράφου ποὺ μισεῖ τὴ σάρκα θέλοντας νὰ ταυτίσει τὴ μορφὴμὲ τὴν ψυχή Στὸ διάβολο εἶπα τὰ ἐγκεφαλικὰ κοντραποῦντα καὶ οἱ πο-λύπλοκες ἁρμονικές ρυθμικὲς καὶ ἐνορχηστρωτικὲς σχέσεις Ἂς βγεῖ ἡψυχὴ τῆς μουσικῆς ἀκέραιη ντυμένη μὲ πάχνη καὶ δροσοσταλίδες

Χορεύοντας μὲ τὸ ρωμέικο νταούλι Ἂς ἀφήσουμε τὶς ἐπιδείξεις γιὰτοὺς λαοὺς ποὺ ἔχασαν τὴν ψυχή τους κι ἂς τραγουδήσουμε ἁπλὰ τοὺςκαημοὺς καὶ τὶς ἐλπίδες τῆς ρωμιοσύνης

Μίκης ΘεοδωράκηςΧειρόγραφη παρτιτούρα τοῦΜίκη Θεοδωράκη γιὰ τὸ Ἄξιον Εστὶ

293

ΜΙΚΡΟΝ ΑΝΑΛΟΓΟΝΓΙΑ ΤΟΝ Ν Χ ΑΤΖΗΚΥΡΙΑΚΟ-ΓΚΙΚΑ

Τόσο μόνονὍσο χρειάζεται γιὰ νὰ λειάνει ἕνα χαλίκι ὁ ρόχθοςἪ νrsquo ἀποτυπωθεῖ χαράματα τὸ ψύχος τrsquo οὐρανοῦΣτὸ δέρμα ἑνὸς μενεξεδένιου σύκου

Κι ἐκεῖΜακριὰ στὴν πούντα τοῦ ΚαιροῦὍπου μαίνεται ἀπὸ τὴ νοτιὰ τὸ μαῦρο ἐρημονήσι

Τόσον μόνον κι ἐκεῖ εὐδοκιμεῖ τὸ Ἀόρατο

Ἀλλrsquo ἐμεῖς τὸ χτίζουμε ἀλλrsquo ἐμεῖς τὸ κηπεύουμεἈλλrsquo ἐμεῖς νύχτα μέρα τὸ ἱστοροῦμε

Καὶ συχνὰ τὴν ὥρα ποὺ ἀπrsquo τὴ λέπρα τῆς ἠπείρουΞεχωρίζει ἀνεβαίνονταςΘεομητορικὴ

Γῆ μὲ τὸ φρύδι δριμὺ καὶ τὴν ἄκανθα τοῦ ἥλιου

Σὰν σὲ ὄνειρο μέσα πάλι ἐμεῖς τοῦ προσφέρουμεΠοιὸς τὸ λίθο ποιὸς τὴ δρόσο ποιὸς τὸ οὐράνιο κονίαμα

Ὢ γαιώδη ἄνθρωπε

Ἰδὲς ποὺ ὁ τοκετὸς τῆς νύχτας ἔφερεΚύανο καὶ κιννάβαρι πορφύρα καὶ ὤχρα

30

Στεῖλε τὸ βλέμμα σου ψηλὰ καθὼς μιὰ σκέψη ὀξείαΝὰ διασχίσει τὸ ἐμπόλεμο στερέωμαΚαὶ πὲς ἐμεῖς οἱ ἀσύμμετροι πὼς εἴμαστε

Τrsquo ἀχνάρια ποὺ ἄφησαν ndashκαὶ ποὺ ἀκολούθησεςndashἩ ἄγρια μέλισσα κι ὁ ἀμνὸς ὁ πενθοφόρος

ΤΑ ΕΤΕΡΟΘΑΛΗ

307

Η ΝΕΡΟΣΤΑΓΟΝΑ

Καῖνε τὰ χείλη μου καὶ ἡ λύπη λάμπεισταγόνα καθαροῦ νεροῦ πάνω ἀπrsquo τὰ βάραθρατὰ σκοτεινὰ γεμάτα χόρτα μόνο ἡ ψυχὴἀναμμένη σὰν παλιὰ ἐκκλησία

δείχνει ὅτι θὰ πεθάνουμε ἄνοιξηhellip

Ντὶγκ-ντὶγκ τὸ χαμομήλι κουράστηκα νὰ ἐλπίζωντὶγκ-ντὶγκ τὸ μολοχάνθι βαρέθηκα νrsquo ἀνησυχῶντὶγκ-ντίγκ τέτοιος ἀνέκαθενὁ ἄνθρωπος

καὶ νὰ μὴν τὸ γνωρίζω

Ἐκεῖνα τὰ πατήματα στὰ ξερὰ φύλλαμουκανώντας τὸ βόιδι τοῦ Καιροῦ

ἡ πελασγικὴ τοιχοποιία σrsquo ὅλο τὸ μάκρος τῆς ζωῆς μουπλάι πλάι νὰ τὴν περπατῶ

ἑωσότου ἡ μαύρη θάλασσα φανεῖκι ἐπάνω της ἀνάψουν σὰν βεγγαλικὰ τὰ τρία μου ἄστρα

Ὅλα μία σταγόναὀμορφιᾶς τρεμάμενη στὰ τσίνοραμία λύπη διάφανη σὰν Ἄθως κρεμάμενος ἀπὸ τὸν οὐρανὸμὲ ἀπέραντη ὁρατότηταὅπου τὰ πάντα γίνονται ξεγίνονταιγονατίζει ὁ Χάρος καὶ ξανασηκώνεται πιὸ δυνατὸςκαὶ πάλι πέφτει ἀνίσχυρος βυθίζεται στὰ βάραθρα

Μόνη της ἡ σταγόνα σθεναρὴ πάνω ἀπrsquo τὰ βάραθρα

Στὸ χωριὸ τῆς γλώσσας μου τὴ Λύπη τηνε λένε ΛάμπουσαΜΑΡΙΑ ΝΕΦΕΛΗ

330

Ἄνδρος 1979

331

30

Στὸ γραφεῖο του 1980

31

Εἶναι ἀπὸ μέντα κι ἀπὸ λόγια τοῦ Ἰωάννουἡ ποίηση

Ποίηση ὢ Ἁγία μου ndash συγχώρεσέ μεἀλλrsquo ἀνάγκη νὰ μείνω ζωντανὸς

Δυὸ χέρια περιμένουνεΣτὸν ἀγκώνα τους στηρίζεται ὁλόκληρη γῆΣτὴν ἀναμονή τους ὁλόκληρη ποίηση

Ποίηση μόνον εἶναι

Κεῖνο ποὺ ἀπομένει Ποίηση Δίκαιη καὶοὐσιαστικὴ κι εὐθεία

Ἄξιον Ἐστὶ ὁ πικρὸς καὶ ὁ μόνοςὁ ἀπὸ πρὶν χαμένος ἐσὺ νά rsquoσαι

Ποιητὴς ποὺ δουλεύει τὸ μαχαίριστὸ ἀνεξίτηλο τρίτο του χέρι

γράφοντας κάτι ποιήματαλευκὰ στὴ μαύρη τὴ σελίδα ἐπάνου

Ζωγραφισμένο χειρόγραφο τοῦ Ὀδυσσέα Ἐλύτη ἀπὸ τὴν ποιητικὴ συλλογὴ Ὁ μικρὸς ναυτίλος

370

ΔΩΡΟ ΑΣΗΜΕΝΙΟ ΠΟΙΗΜΑ

Ξέρω πὼς εἶναι τίποτε ὅλrsquo αὐτὰ καὶ πὼς ἡ γλώσσα ποὺ μιλῶ δὲνἔχει ἀλφάβητο

Ἀφοῦ καὶ ὁ ἥλιος καὶ τὰ κύματα εἶναι μιὰ γραφὴ συλλαβικὴποὺ τὴν ἀποκρυπτογραφεῖς μονάχα στοὺς καιροὺς τῆς λύπηςκαὶ τῆς ἐξορίας

Κι ἡ πατρίδα μιὰ τοιχογραφία μrsquo ἐπιστρώσεις διαδοχικὲςφράγκικες ἢ σλαβικὲς ποὺ ἂν τύχει καὶ βαλθεῖς γιὰ νὰ τὴνἀποκαταστήσεις πᾶς ἀμέσως φυλακὴ καὶ δίνες λόγο

Σrsquo ἕνα πλῆθος Ἐξουσίες ξένες μέσω τῆς δικῆς σου πάντοτε

Ὅπως γίνεται γιὰ τὶς συμφορὲςὍμως ἂς φανταστοῦμε σrsquo ἕνα παλαιῶν καιρῶν ἁλώνι ποὺ μπορεῖνά rsquoναι καὶ σὲ πολυκατοικία ὅτι παίζουνε παιδιὰ καὶ ὅτι αὐτὸςποὺ χάνει

Πρέπει σύμφωνα μὲ τοὺς κανονισμοὺς νὰ πεῖ στοὺς ἄλλους καὶνὰ δώσει μιὰν ἀλήθεια

Ὁπόταν βρίσκονται στὸ τέλος ὅλοι νὰ κρατοῦν στὸ χέρι τους ἕναμικρὸ

Δῶρο ἀσημένιο ποίημα

ΤΟ ΦΩΤΟΔΕΝΤΡΟ ΚΑΙ Η ΔΕΚΑΤΗ ΤΕΤΑΡΤΗ ΟΜΟΡΦΙΑ

371

• NAYTILOS_coverpdf
• 24-25
• 68-69
• 104-105
• 114-115
• 140-141
• 200-201
• 234-235
• 292-293
• 306-307
• 330-331
• 360-361
• 370-371

Ἀφόντας μπῆκα σrsquo ἔρωτα γιὰ τοῦτα τὰ κορμάκια λίγνεψα ἔφεξαΣrsquo ὕπνο καὶ ξύπνο ἄλλο στὸ νοῦ δὲν εἶχα ndash πῶς νὰ τὰ μεγαλώσω μιὰμέρα νὰ τὰ κοιμηθῶ Παραμόνευα πίσω ἀπrsquo τὶς θύρες Ἔμαθα νὰ τὰπιάνω στὸν ἀέρα στὸ νερό Ἀλλὰ πῶς νὰ τὰ πῶ δὲν ξέρω ἀκόμα

Αndash Λευκὸ ἢ κυανό ἀνάλογα μὲ τὶς ὧρες καὶ τὴ θέση τῶν ἄστρωνΛndash Πραγματικὰ βρεμένο Ἴδιο βότσαλοΓndash Τὸ πιὸ ἐλαφρύmiddot ποὺ ἡ ἀδυναμία σου νὰ τὸ προφέρεις δείχνει τὸβαθμὸ τῆς βαρβαρότητάς σουΡndash Παιδικὸ καί μάλιστα σχεδὸν πάντοτε θηλυκοῦ γένουςΕndash Ὅλο ἀέρα Τὸ πιάνει ὁ μπάτηςΥndash Τὸ πιὸ ἑλληνικὸ γράμμα Μιὰ ὑδρίαΣndash Ζιζάνιο Μά ὁ Ἕλληνας πρέπει κάποτε καὶ νὰ σφυρίζει

laquoΚαὶ μὲ φῶς καὶ μὲ θάνατονraquo 2 Ο ΜΙΚΡΟΣ ΝΑΥΤΙΛΟΣ

Κάθε τόσο μοῦ στέλνουν ἕνα μπουκετάκι μὲ μισοσπασμένες λέξειςδυὸ μακρινὲς ξαδέλφες μου ἀπὸ τὴν ἐποχὴ τῆς Σαπφῶς Τὴ μιὰ τὴλένε Ἀστρινὴ καὶ τὴν ἄλλη Λεμονέσσα

ΕΚ ΤΟΥ ΠΛΗΣΙΟΝ

11

Ο ΚΥΒΙΣΜΟΣ [hellip] ἦταν στὰ μάτια μου τὸ εὐεργετικότερο κίνημα ποὺσημειώθηκε ποτὲ στὶς Εἰκαστικὲς Τέχνες Τὶς ἐπέστρεφε ἀπὸ μιὰ κοίτηἁμαρτωλή ἐπανατοποθετοῦσε τὴν ἔκφραση στὴν καθαρὴ βάση τῆς Γεω-μετρίας Ἀποκαθιστοῦσε τὴν ὕλη στὸ χῶρο τῆς ὑπέρτατης τάξης τοῦΠνεύματος Ἄσχετο ἂν ἡ ἔννοια τῆς laquoτάξηςraquo αὐτῆς χωρὶς νὰ εἶναι διό-λου κόκκινη ἐξερέθιζε ὅλων τῶν λογιῶν τοὺς ταύρους-ὑπερασπιστὲςτοῦ laquoπνεύματος τῆς ἐποχῆςraquo ἀλλὰ βέρους μπουνταλάδες ποὺ δὲν ἔβλε-παν πὼς ὅτι καλὸ εἶχε βγεῖ στὶς ἡμέρες μας ὁ Matisse ὁ Braque ὁ Mo-drian ὁ Proust ὁ Joyce ὁ Schoumlnberg ὁ Stravinsky οἱ Ἠλεκτρονικοί ὁ

Saint-John Perse ἦταν κατασφαλισμένοι ἀπὸ τὶς εὐθεῖες ποὺ ἀντιπρο-σώπευε ἡ ἔννοια τῆς καθαρότητας αὐτῆς Ἀπὸ μιὰ τέτοια ἄποψη μrsquoἐνδιαφέρανε τὰ δοκίμια τοῦ Albert Camus καθὼς καὶ τὰ ποιήματα τοῦReneacute Char διάφανα καὶ κοφτερὰ σὰ γαλάζια τζάμια πάνω στοὺς ὁρί-ζοντες ποὺ μᾶς ἔπνιγαν

laquoΤὸ χρονικὸ μιᾶς Δεκαετίαςraquo ΑΝΟΙΧΤΑ ΧΑΡΤΙΑ

Georges Braque Le Violon 1914

Pablo Picasso καὶ Georges Braque 1954

Pablo Picasso περ Verve τχ 29-30

200

ΕΒΡΙΣΚΑ ΣΤΑ ΧΕΡΙΑ τῶν ζωγράφων τῆς περιόδου ἐκείνης ndashτί περίεργοndashἀκριβῶς αὐτὰ ποὺ ζητοῦσα τὸ ἀντικείμενο κεκαθαρμένο ἀπὸ τὴν ἀνεκ-δοτολογική του φύσηmiddot τὸ σχῆμα του τὴ δομή του καὶ τὴ συνάρτησή τουμὲ κάτι ἀπροσδόκητο ἴσως ἀλλὰ ἐξίσου ὑποταγμένο σὲ μιὰν ἀφανὴ γεω-μετρία Καὶ τὴν ὕλη ἐπίσης ὅπως τὴν ἐννοοῦσα Ὄχι σὰν καταναλωτὴςἀλλὰ σὰν μύστης αἰσθήσεων Ὄχι σὰν κορφολόγος ἐπωφελῶν ἰδιοτή-των ἀλλὰ σὰν ὀρθοτόμος μορφῶν καὶ σχημάτων

Ἡ ἔννοια τῆς πραγματικότητας μὲ τὸν κυβισμό εἶχε σὰν ἀντίληψημετατεθεῖ γιὰ νὰ μὴν πῶ ἀνεβεῖ σrsquo ἕνα ἐπίπεδο παράλληλο μrsquo ἐκεῖνο τῶνΑἰγυπτίων ἢ τῶν Κρητῶν τοῦ Μίνωα ὅπου τὸ λεγόμενο laquoμοντέλοraquo δὲνεἶχε τὴ σημασία ποὺ τοῦ δίνουμε σήμερα Ὁ Picasso δὲν εἶχε ndashγιὰ νrsquo ἀνα-τρέξουμε στὶς Δεσποινίδες τῆς Ἀβινιὸνndash ἐξοντώσει μόνον μὲ τὸ ἔργο τουαὐτό τὴν ψυχογραφία καὶ τὸ σκιόφως Εἶχε στὴν οὐσία ἐξουδετερώσειτὸ laquoμοντέλοraquo ἤ ἂν τὸ προτιμᾶ κανείς τὸ εἶχε ὑποβιβάσει στὴ θέση ἑνὸς

Pablo Picasso Les Demoiselles drsquoAvignon 1907

Pablo Picasso LrsquoIndeacutependant 1911

Juan Griacutes e Bottle of Banyuls 1914

201

23

235

Fate will turn elsewhere the linesOf the palm like a switchmanTime will consent for a moment

How otherwise since men love each other

e sky will act out our innardsAnd innocence will strike the worldWith the sharpness of the black of death

Μετάφραση Jeffrey Carson-Νikos Sarris

Elle deacuteviera ailleurs les lignesDe la main la Destineacutee tel lrsquoaiguilleurUn instant le Temps consentira

Comment autrement puisque srsquoaiment les hommes

Le ciel incarnera nos entraillesEt lrsquoinnocence chacirctiera le mondeDe lrsquoacircpreteacute de la mort noire

Μετάφραση Beatrice Stelio-Connolly

Μὲ τὸν Μίκη Θεοδωράκη 1979

νὰ τὴν ἀναπτύξει καὶ νὰ τὴν ὑπερτονίσει ὅπως εἶχε κάθε δικαίωμα μέ-σα στὰ πλαίσια τῶν προσωπικῶν του καλλιτεχνικῶν ἐπιδιώξεων

laquoΠοίηση καὶ Μουσικήraquo Ἐπιθεώρηση Τέχνης 1964

ΤΟ ΑΞΙΟΝ ΕΣΤΙ κατεξοχὴν πρόσφορο στὴ φόρμα του γιὰ μουσικη σύν-θεση ἀλλὰ κατεξοχὴν ἀπρόσφορο ἀπὸ τὴν ἄποψη τοῦ λόγου Ἐπειδή τίτὰ θέλετε ὑπάρχουν νόμοι ὅπως ὑπάρχουν καὶ στὸ θέατρο Ὑπάρχουνλέξεις ποὺ δὲν ἀκούγονται ἀπὸ τὴ σκηνὴ καὶ ὑπάρχουν λέξεις ποὺ δὲνπερνοῦν στὴ μελωδία Καὶ ὅμως ἕνα δυσκολότατο laquoὀξειδώθηκαraquo ὁ Θεο-δωράκης κατάφερε νὰ τὸ περάσει Ποὺ σημαίνει ὅτι σὲ ἔσχατη ἀνάλυ-ση ὅλα γίνονται

laquo Ὅπου δὲν ἀκούγεται ἀηδόνι ἀκούγεται κοκτέιλ Μολότωφraquo ΣΥΝ ΤΟΙΣ ΑΛΛΟΙΣ

ΣΤΟ ΤΕΛΕΥΤΑΙΟ ΜΕΡΟΣ τὸ laquoΔοξαστικόνraquo [ὁ Θεοδωράκης] ἔφτασεκατὰ τὴν ταπεινή μου γνώμη πιὸ κοντὰ παρὰ σὲ ὁποιοδήποτε ἄλλο τὸ

292

πνεῦμα τοῦ ἔργου Ἔδωσε τὸ ἀνάμικτο ἐκεῖνο αἴσθημα ἀπὸ ἀναγάλλιακαὶ νοσταλγία μαζί ποὺ ζήτησα νὰ ἔχει τὸ Γacute Μέρος ἐκεῖ ὅπου γίνεταιἡ προσάρτηση ὅλων τῶν εἰδικῶν αἰσθήσεων ποὺ προσφέρει ὁ τόποςμας σὰν αὐτοτελῶν ἀξιῶν στὸ τυπικὸ μιᾶς δοξολογίας

laquoΠοίηση καὶ Μουσικήraquo Ἐπιθεώρηση Τέχνης 1964

ΩΣ ΚΑΙ Η ΜΟΡΦΗ τοῦ ἔργου μὲ τὶς πλούσιες ἐναλλαγὲς τοῦ ποιητικοῦλόγου τοῦ ἄλλοτε ἀπέραντου σὰν ἀρχιπέλαγος τοῦ ἄλλοτε κατανυ-κτικοῦ σὰν ψαλμὸς ἢ τοῦ πειθαρχημένου σὰν λαϊκὸ τραγούδι μοῦ προ-σφέρανε ἐκπληκτικὲς δυνατότητες [hellip] Τὸ πρόβλημα ἦταν πῶς νὰ ἰσορ-ροπήσω τὸ καθαρὰ λαϊκὸ τραγούδι μὲ τὶς ἔντεχνες μορφὲς τῆς λαϊκῆςμουσικῆς καθὼς παρουσιάζονται εἴτε ἀπὸ τὴν ὀρχήστρα εἴτε ἀπὸ τὸνψάλτη (βαρύτονο) εἴτε ἀπὸ τὴ χορωδία Ἐδῶ στὴν ἔντεχνη ἐπεξεργα-σία προχώρησα μὲ πρόθεση ἐντελῶς ἀφαιρετική Μὲ τὴ συνείδηση θάrsquoλεγα ἁγιογράφου ποὺ μισεῖ τὴ σάρκα θέλοντας νὰ ταυτίσει τὴ μορφὴμὲ τὴν ψυχή Στὸ διάβολο εἶπα τὰ ἐγκεφαλικὰ κοντραποῦντα καὶ οἱ πο-λύπλοκες ἁρμονικές ρυθμικὲς καὶ ἐνορχηστρωτικὲς σχέσεις Ἂς βγεῖ ἡψυχὴ τῆς μουσικῆς ἀκέραιη ντυμένη μὲ πάχνη καὶ δροσοσταλίδες

Χορεύοντας μὲ τὸ ρωμέικο νταούλι Ἂς ἀφήσουμε τὶς ἐπιδείξεις γιὰτοὺς λαοὺς ποὺ ἔχασαν τὴν ψυχή τους κι ἂς τραγουδήσουμε ἁπλὰ τοὺςκαημοὺς καὶ τὶς ἐλπίδες τῆς ρωμιοσύνης

Μίκης ΘεοδωράκηςΧειρόγραφη παρτιτούρα τοῦΜίκη Θεοδωράκη γιὰ τὸ Ἄξιον Εστὶ

293

ΜΙΚΡΟΝ ΑΝΑΛΟΓΟΝΓΙΑ ΤΟΝ Ν Χ ΑΤΖΗΚΥΡΙΑΚΟ-ΓΚΙΚΑ

Τόσο μόνονὍσο χρειάζεται γιὰ νὰ λειάνει ἕνα χαλίκι ὁ ρόχθοςἪ νrsquo ἀποτυπωθεῖ χαράματα τὸ ψύχος τrsquo οὐρανοῦΣτὸ δέρμα ἑνὸς μενεξεδένιου σύκου

Κι ἐκεῖΜακριὰ στὴν πούντα τοῦ ΚαιροῦὍπου μαίνεται ἀπὸ τὴ νοτιὰ τὸ μαῦρο ἐρημονήσι

Τόσον μόνον κι ἐκεῖ εὐδοκιμεῖ τὸ Ἀόρατο

Ἀλλrsquo ἐμεῖς τὸ χτίζουμε ἀλλrsquo ἐμεῖς τὸ κηπεύουμεἈλλrsquo ἐμεῖς νύχτα μέρα τὸ ἱστοροῦμε

Καὶ συχνὰ τὴν ὥρα ποὺ ἀπrsquo τὴ λέπρα τῆς ἠπείρουΞεχωρίζει ἀνεβαίνονταςΘεομητορικὴ

Γῆ μὲ τὸ φρύδι δριμὺ καὶ τὴν ἄκανθα τοῦ ἥλιου

Σὰν σὲ ὄνειρο μέσα πάλι ἐμεῖς τοῦ προσφέρουμεΠοιὸς τὸ λίθο ποιὸς τὴ δρόσο ποιὸς τὸ οὐράνιο κονίαμα

Ὢ γαιώδη ἄνθρωπε

Ἰδὲς ποὺ ὁ τοκετὸς τῆς νύχτας ἔφερεΚύανο καὶ κιννάβαρι πορφύρα καὶ ὤχρα

30

Στεῖλε τὸ βλέμμα σου ψηλὰ καθὼς μιὰ σκέψη ὀξείαΝὰ διασχίσει τὸ ἐμπόλεμο στερέωμαΚαὶ πὲς ἐμεῖς οἱ ἀσύμμετροι πὼς εἴμαστε

Τrsquo ἀχνάρια ποὺ ἄφησαν ndashκαὶ ποὺ ἀκολούθησεςndashἩ ἄγρια μέλισσα κι ὁ ἀμνὸς ὁ πενθοφόρος

ΤΑ ΕΤΕΡΟΘΑΛΗ

307

Η ΝΕΡΟΣΤΑΓΟΝΑ

Καῖνε τὰ χείλη μου καὶ ἡ λύπη λάμπεισταγόνα καθαροῦ νεροῦ πάνω ἀπrsquo τὰ βάραθρατὰ σκοτεινὰ γεμάτα χόρτα μόνο ἡ ψυχὴἀναμμένη σὰν παλιὰ ἐκκλησία

δείχνει ὅτι θὰ πεθάνουμε ἄνοιξηhellip

Ντὶγκ-ντὶγκ τὸ χαμομήλι κουράστηκα νὰ ἐλπίζωντὶγκ-ντὶγκ τὸ μολοχάνθι βαρέθηκα νrsquo ἀνησυχῶντὶγκ-ντίγκ τέτοιος ἀνέκαθενὁ ἄνθρωπος

καὶ νὰ μὴν τὸ γνωρίζω

Ἐκεῖνα τὰ πατήματα στὰ ξερὰ φύλλαμουκανώντας τὸ βόιδι τοῦ Καιροῦ

ἡ πελασγικὴ τοιχοποιία σrsquo ὅλο τὸ μάκρος τῆς ζωῆς μουπλάι πλάι νὰ τὴν περπατῶ

ἑωσότου ἡ μαύρη θάλασσα φανεῖκι ἐπάνω της ἀνάψουν σὰν βεγγαλικὰ τὰ τρία μου ἄστρα

Ὅλα μία σταγόναὀμορφιᾶς τρεμάμενη στὰ τσίνοραμία λύπη διάφανη σὰν Ἄθως κρεμάμενος ἀπὸ τὸν οὐρανὸμὲ ἀπέραντη ὁρατότηταὅπου τὰ πάντα γίνονται ξεγίνονταιγονατίζει ὁ Χάρος καὶ ξανασηκώνεται πιὸ δυνατὸςκαὶ πάλι πέφτει ἀνίσχυρος βυθίζεται στὰ βάραθρα

Μόνη της ἡ σταγόνα σθεναρὴ πάνω ἀπrsquo τὰ βάραθρα

Στὸ χωριὸ τῆς γλώσσας μου τὴ Λύπη τηνε λένε ΛάμπουσαΜΑΡΙΑ ΝΕΦΕΛΗ

330

Ἄνδρος 1979

331

30

Στὸ γραφεῖο του 1980

31

Εἶναι ἀπὸ μέντα κι ἀπὸ λόγια τοῦ Ἰωάννουἡ ποίηση

Ποίηση ὢ Ἁγία μου ndash συγχώρεσέ μεἀλλrsquo ἀνάγκη νὰ μείνω ζωντανὸς

Δυὸ χέρια περιμένουνεΣτὸν ἀγκώνα τους στηρίζεται ὁλόκληρη γῆΣτὴν ἀναμονή τους ὁλόκληρη ποίηση

Ποίηση μόνον εἶναι

Κεῖνο ποὺ ἀπομένει Ποίηση Δίκαιη καὶοὐσιαστικὴ κι εὐθεία

Ἄξιον Ἐστὶ ὁ πικρὸς καὶ ὁ μόνοςὁ ἀπὸ πρὶν χαμένος ἐσὺ νά rsquoσαι

Ποιητὴς ποὺ δουλεύει τὸ μαχαίριστὸ ἀνεξίτηλο τρίτο του χέρι

γράφοντας κάτι ποιήματαλευκὰ στὴ μαύρη τὴ σελίδα ἐπάνου

Ζωγραφισμένο χειρόγραφο τοῦ Ὀδυσσέα Ἐλύτη ἀπὸ τὴν ποιητικὴ συλλογὴ Ὁ μικρὸς ναυτίλος

370

ΔΩΡΟ ΑΣΗΜΕΝΙΟ ΠΟΙΗΜΑ

Ξέρω πὼς εἶναι τίποτε ὅλrsquo αὐτὰ καὶ πὼς ἡ γλώσσα ποὺ μιλῶ δὲνἔχει ἀλφάβητο

Ἀφοῦ καὶ ὁ ἥλιος καὶ τὰ κύματα εἶναι μιὰ γραφὴ συλλαβικὴποὺ τὴν ἀποκρυπτογραφεῖς μονάχα στοὺς καιροὺς τῆς λύπηςκαὶ τῆς ἐξορίας

Κι ἡ πατρίδα μιὰ τοιχογραφία μrsquo ἐπιστρώσεις διαδοχικὲςφράγκικες ἢ σλαβικὲς ποὺ ἂν τύχει καὶ βαλθεῖς γιὰ νὰ τὴνἀποκαταστήσεις πᾶς ἀμέσως φυλακὴ καὶ δίνες λόγο

Σrsquo ἕνα πλῆθος Ἐξουσίες ξένες μέσω τῆς δικῆς σου πάντοτε

Ὅπως γίνεται γιὰ τὶς συμφορὲςὍμως ἂς φανταστοῦμε σrsquo ἕνα παλαιῶν καιρῶν ἁλώνι ποὺ μπορεῖνά rsquoναι καὶ σὲ πολυκατοικία ὅτι παίζουνε παιδιὰ καὶ ὅτι αὐτὸςποὺ χάνει

Πρέπει σύμφωνα μὲ τοὺς κανονισμοὺς νὰ πεῖ στοὺς ἄλλους καὶνὰ δώσει μιὰν ἀλήθεια

Ὁπόταν βρίσκονται στὸ τέλος ὅλοι νὰ κρατοῦν στὸ χέρι τους ἕναμικρὸ

Δῶρο ἀσημένιο ποίημα

ΤΟ ΦΩΤΟΔΕΝΤΡΟ ΚΑΙ Η ΔΕΚΑΤΗ ΤΕΤΑΡΤΗ ΟΜΟΡΦΙΑ

371

• NAYTILOS_coverpdf
• 24-25
• 68-69
• 104-105
• 114-115
• 140-141
• 200-201
• 234-235
• 292-293
• 306-307
• 330-331
• 360-361
• 370-371

Ο ΚΥΒΙΣΜΟΣ [hellip] ἦταν στὰ μάτια μου τὸ εὐεργετικότερο κίνημα ποὺσημειώθηκε ποτὲ στὶς Εἰκαστικὲς Τέχνες Τὶς ἐπέστρεφε ἀπὸ μιὰ κοίτηἁμαρτωλή ἐπανατοποθετοῦσε τὴν ἔκφραση στὴν καθαρὴ βάση τῆς Γεω-μετρίας Ἀποκαθιστοῦσε τὴν ὕλη στὸ χῶρο τῆς ὑπέρτατης τάξης τοῦΠνεύματος Ἄσχετο ἂν ἡ ἔννοια τῆς laquoτάξηςraquo αὐτῆς χωρὶς νὰ εἶναι διό-λου κόκκινη ἐξερέθιζε ὅλων τῶν λογιῶν τοὺς ταύρους-ὑπερασπιστὲςτοῦ laquoπνεύματος τῆς ἐποχῆςraquo ἀλλὰ βέρους μπουνταλάδες ποὺ δὲν ἔβλε-παν πὼς ὅτι καλὸ εἶχε βγεῖ στὶς ἡμέρες μας ὁ Matisse ὁ Braque ὁ Mo-drian ὁ Proust ὁ Joyce ὁ Schoumlnberg ὁ Stravinsky οἱ Ἠλεκτρονικοί ὁ

Saint-John Perse ἦταν κατασφαλισμένοι ἀπὸ τὶς εὐθεῖες ποὺ ἀντιπρο-σώπευε ἡ ἔννοια τῆς καθαρότητας αὐτῆς Ἀπὸ μιὰ τέτοια ἄποψη μrsquoἐνδιαφέρανε τὰ δοκίμια τοῦ Albert Camus καθὼς καὶ τὰ ποιήματα τοῦReneacute Char διάφανα καὶ κοφτερὰ σὰ γαλάζια τζάμια πάνω στοὺς ὁρί-ζοντες ποὺ μᾶς ἔπνιγαν

laquoΤὸ χρονικὸ μιᾶς Δεκαετίαςraquo ΑΝΟΙΧΤΑ ΧΑΡΤΙΑ

Georges Braque Le Violon 1914

Pablo Picasso καὶ Georges Braque 1954

Pablo Picasso περ Verve τχ 29-30

200

ΕΒΡΙΣΚΑ ΣΤΑ ΧΕΡΙΑ τῶν ζωγράφων τῆς περιόδου ἐκείνης ndashτί περίεργοndashἀκριβῶς αὐτὰ ποὺ ζητοῦσα τὸ ἀντικείμενο κεκαθαρμένο ἀπὸ τὴν ἀνεκ-δοτολογική του φύσηmiddot τὸ σχῆμα του τὴ δομή του καὶ τὴ συνάρτησή τουμὲ κάτι ἀπροσδόκητο ἴσως ἀλλὰ ἐξίσου ὑποταγμένο σὲ μιὰν ἀφανὴ γεω-μετρία Καὶ τὴν ὕλη ἐπίσης ὅπως τὴν ἐννοοῦσα Ὄχι σὰν καταναλωτὴςἀλλὰ σὰν μύστης αἰσθήσεων Ὄχι σὰν κορφολόγος ἐπωφελῶν ἰδιοτή-των ἀλλὰ σὰν ὀρθοτόμος μορφῶν καὶ σχημάτων

Ἡ ἔννοια τῆς πραγματικότητας μὲ τὸν κυβισμό εἶχε σὰν ἀντίληψημετατεθεῖ γιὰ νὰ μὴν πῶ ἀνεβεῖ σrsquo ἕνα ἐπίπεδο παράλληλο μrsquo ἐκεῖνο τῶνΑἰγυπτίων ἢ τῶν Κρητῶν τοῦ Μίνωα ὅπου τὸ λεγόμενο laquoμοντέλοraquo δὲνεἶχε τὴ σημασία ποὺ τοῦ δίνουμε σήμερα Ὁ Picasso δὲν εἶχε ndashγιὰ νrsquo ἀνα-τρέξουμε στὶς Δεσποινίδες τῆς Ἀβινιὸνndash ἐξοντώσει μόνον μὲ τὸ ἔργο τουαὐτό τὴν ψυχογραφία καὶ τὸ σκιόφως Εἶχε στὴν οὐσία ἐξουδετερώσειτὸ laquoμοντέλοraquo ἤ ἂν τὸ προτιμᾶ κανείς τὸ εἶχε ὑποβιβάσει στὴ θέση ἑνὸς

Pablo Picasso Les Demoiselles drsquoAvignon 1907

Pablo Picasso LrsquoIndeacutependant 1911

Juan Griacutes e Bottle of Banyuls 1914

201

23

235

Fate will turn elsewhere the linesOf the palm like a switchmanTime will consent for a moment

How otherwise since men love each other

e sky will act out our innardsAnd innocence will strike the worldWith the sharpness of the black of death

Μετάφραση Jeffrey Carson-Νikos Sarris

Elle deacuteviera ailleurs les lignesDe la main la Destineacutee tel lrsquoaiguilleurUn instant le Temps consentira

Comment autrement puisque srsquoaiment les hommes

Le ciel incarnera nos entraillesEt lrsquoinnocence chacirctiera le mondeDe lrsquoacircpreteacute de la mort noire

Μετάφραση Beatrice Stelio-Connolly

Μὲ τὸν Μίκη Θεοδωράκη 1979

νὰ τὴν ἀναπτύξει καὶ νὰ τὴν ὑπερτονίσει ὅπως εἶχε κάθε δικαίωμα μέ-σα στὰ πλαίσια τῶν προσωπικῶν του καλλιτεχνικῶν ἐπιδιώξεων

laquoΠοίηση καὶ Μουσικήraquo Ἐπιθεώρηση Τέχνης 1964

ΤΟ ΑΞΙΟΝ ΕΣΤΙ κατεξοχὴν πρόσφορο στὴ φόρμα του γιὰ μουσικη σύν-θεση ἀλλὰ κατεξοχὴν ἀπρόσφορο ἀπὸ τὴν ἄποψη τοῦ λόγου Ἐπειδή τίτὰ θέλετε ὑπάρχουν νόμοι ὅπως ὑπάρχουν καὶ στὸ θέατρο Ὑπάρχουνλέξεις ποὺ δὲν ἀκούγονται ἀπὸ τὴ σκηνὴ καὶ ὑπάρχουν λέξεις ποὺ δὲνπερνοῦν στὴ μελωδία Καὶ ὅμως ἕνα δυσκολότατο laquoὀξειδώθηκαraquo ὁ Θεο-δωράκης κατάφερε νὰ τὸ περάσει Ποὺ σημαίνει ὅτι σὲ ἔσχατη ἀνάλυ-ση ὅλα γίνονται

laquo Ὅπου δὲν ἀκούγεται ἀηδόνι ἀκούγεται κοκτέιλ Μολότωφraquo ΣΥΝ ΤΟΙΣ ΑΛΛΟΙΣ

ΣΤΟ ΤΕΛΕΥΤΑΙΟ ΜΕΡΟΣ τὸ laquoΔοξαστικόνraquo [ὁ Θεοδωράκης] ἔφτασεκατὰ τὴν ταπεινή μου γνώμη πιὸ κοντὰ παρὰ σὲ ὁποιοδήποτε ἄλλο τὸ

292

πνεῦμα τοῦ ἔργου Ἔδωσε τὸ ἀνάμικτο ἐκεῖνο αἴσθημα ἀπὸ ἀναγάλλιακαὶ νοσταλγία μαζί ποὺ ζήτησα νὰ ἔχει τὸ Γacute Μέρος ἐκεῖ ὅπου γίνεταιἡ προσάρτηση ὅλων τῶν εἰδικῶν αἰσθήσεων ποὺ προσφέρει ὁ τόποςμας σὰν αὐτοτελῶν ἀξιῶν στὸ τυπικὸ μιᾶς δοξολογίας

laquoΠοίηση καὶ Μουσικήraquo Ἐπιθεώρηση Τέχνης 1964

ΩΣ ΚΑΙ Η ΜΟΡΦΗ τοῦ ἔργου μὲ τὶς πλούσιες ἐναλλαγὲς τοῦ ποιητικοῦλόγου τοῦ ἄλλοτε ἀπέραντου σὰν ἀρχιπέλαγος τοῦ ἄλλοτε κατανυ-κτικοῦ σὰν ψαλμὸς ἢ τοῦ πειθαρχημένου σὰν λαϊκὸ τραγούδι μοῦ προ-σφέρανε ἐκπληκτικὲς δυνατότητες [hellip] Τὸ πρόβλημα ἦταν πῶς νὰ ἰσορ-ροπήσω τὸ καθαρὰ λαϊκὸ τραγούδι μὲ τὶς ἔντεχνες μορφὲς τῆς λαϊκῆςμουσικῆς καθὼς παρουσιάζονται εἴτε ἀπὸ τὴν ὀρχήστρα εἴτε ἀπὸ τὸνψάλτη (βαρύτονο) εἴτε ἀπὸ τὴ χορωδία Ἐδῶ στὴν ἔντεχνη ἐπεξεργα-σία προχώρησα μὲ πρόθεση ἐντελῶς ἀφαιρετική Μὲ τὴ συνείδηση θάrsquoλεγα ἁγιογράφου ποὺ μισεῖ τὴ σάρκα θέλοντας νὰ ταυτίσει τὴ μορφὴμὲ τὴν ψυχή Στὸ διάβολο εἶπα τὰ ἐγκεφαλικὰ κοντραποῦντα καὶ οἱ πο-λύπλοκες ἁρμονικές ρυθμικὲς καὶ ἐνορχηστρωτικὲς σχέσεις Ἂς βγεῖ ἡψυχὴ τῆς μουσικῆς ἀκέραιη ντυμένη μὲ πάχνη καὶ δροσοσταλίδες

Χορεύοντας μὲ τὸ ρωμέικο νταούλι Ἂς ἀφήσουμε τὶς ἐπιδείξεις γιὰτοὺς λαοὺς ποὺ ἔχασαν τὴν ψυχή τους κι ἂς τραγουδήσουμε ἁπλὰ τοὺςκαημοὺς καὶ τὶς ἐλπίδες τῆς ρωμιοσύνης

Μίκης ΘεοδωράκηςΧειρόγραφη παρτιτούρα τοῦΜίκη Θεοδωράκη γιὰ τὸ Ἄξιον Εστὶ

293

ΜΙΚΡΟΝ ΑΝΑΛΟΓΟΝΓΙΑ ΤΟΝ Ν Χ ΑΤΖΗΚΥΡΙΑΚΟ-ΓΚΙΚΑ

Τόσο μόνονὍσο χρειάζεται γιὰ νὰ λειάνει ἕνα χαλίκι ὁ ρόχθοςἪ νrsquo ἀποτυπωθεῖ χαράματα τὸ ψύχος τrsquo οὐρανοῦΣτὸ δέρμα ἑνὸς μενεξεδένιου σύκου

Κι ἐκεῖΜακριὰ στὴν πούντα τοῦ ΚαιροῦὍπου μαίνεται ἀπὸ τὴ νοτιὰ τὸ μαῦρο ἐρημονήσι

Τόσον μόνον κι ἐκεῖ εὐδοκιμεῖ τὸ Ἀόρατο

Ἀλλrsquo ἐμεῖς τὸ χτίζουμε ἀλλrsquo ἐμεῖς τὸ κηπεύουμεἈλλrsquo ἐμεῖς νύχτα μέρα τὸ ἱστοροῦμε

Καὶ συχνὰ τὴν ὥρα ποὺ ἀπrsquo τὴ λέπρα τῆς ἠπείρουΞεχωρίζει ἀνεβαίνονταςΘεομητορικὴ

Γῆ μὲ τὸ φρύδι δριμὺ καὶ τὴν ἄκανθα τοῦ ἥλιου

Σὰν σὲ ὄνειρο μέσα πάλι ἐμεῖς τοῦ προσφέρουμεΠοιὸς τὸ λίθο ποιὸς τὴ δρόσο ποιὸς τὸ οὐράνιο κονίαμα

Ὢ γαιώδη ἄνθρωπε

Ἰδὲς ποὺ ὁ τοκετὸς τῆς νύχτας ἔφερεΚύανο καὶ κιννάβαρι πορφύρα καὶ ὤχρα

30

Στεῖλε τὸ βλέμμα σου ψηλὰ καθὼς μιὰ σκέψη ὀξείαΝὰ διασχίσει τὸ ἐμπόλεμο στερέωμαΚαὶ πὲς ἐμεῖς οἱ ἀσύμμετροι πὼς εἴμαστε

Τrsquo ἀχνάρια ποὺ ἄφησαν ndashκαὶ ποὺ ἀκολούθησεςndashἩ ἄγρια μέλισσα κι ὁ ἀμνὸς ὁ πενθοφόρος

ΤΑ ΕΤΕΡΟΘΑΛΗ

307

Η ΝΕΡΟΣΤΑΓΟΝΑ

Καῖνε τὰ χείλη μου καὶ ἡ λύπη λάμπεισταγόνα καθαροῦ νεροῦ πάνω ἀπrsquo τὰ βάραθρατὰ σκοτεινὰ γεμάτα χόρτα μόνο ἡ ψυχὴἀναμμένη σὰν παλιὰ ἐκκλησία

δείχνει ὅτι θὰ πεθάνουμε ἄνοιξηhellip

Ντὶγκ-ντὶγκ τὸ χαμομήλι κουράστηκα νὰ ἐλπίζωντὶγκ-ντὶγκ τὸ μολοχάνθι βαρέθηκα νrsquo ἀνησυχῶντὶγκ-ντίγκ τέτοιος ἀνέκαθενὁ ἄνθρωπος

καὶ νὰ μὴν τὸ γνωρίζω

Ἐκεῖνα τὰ πατήματα στὰ ξερὰ φύλλαμουκανώντας τὸ βόιδι τοῦ Καιροῦ

ἡ πελασγικὴ τοιχοποιία σrsquo ὅλο τὸ μάκρος τῆς ζωῆς μουπλάι πλάι νὰ τὴν περπατῶ

ἑωσότου ἡ μαύρη θάλασσα φανεῖκι ἐπάνω της ἀνάψουν σὰν βεγγαλικὰ τὰ τρία μου ἄστρα

Ὅλα μία σταγόναὀμορφιᾶς τρεμάμενη στὰ τσίνοραμία λύπη διάφανη σὰν Ἄθως κρεμάμενος ἀπὸ τὸν οὐρανὸμὲ ἀπέραντη ὁρατότηταὅπου τὰ πάντα γίνονται ξεγίνονταιγονατίζει ὁ Χάρος καὶ ξανασηκώνεται πιὸ δυνατὸςκαὶ πάλι πέφτει ἀνίσχυρος βυθίζεται στὰ βάραθρα

Μόνη της ἡ σταγόνα σθεναρὴ πάνω ἀπrsquo τὰ βάραθρα

Στὸ χωριὸ τῆς γλώσσας μου τὴ Λύπη τηνε λένε ΛάμπουσαΜΑΡΙΑ ΝΕΦΕΛΗ

330

Ἄνδρος 1979

331

30

Στὸ γραφεῖο του 1980

31

Εἶναι ἀπὸ μέντα κι ἀπὸ λόγια τοῦ Ἰωάννουἡ ποίηση

Ποίηση ὢ Ἁγία μου ndash συγχώρεσέ μεἀλλrsquo ἀνάγκη νὰ μείνω ζωντανὸς

Δυὸ χέρια περιμένουνεΣτὸν ἀγκώνα τους στηρίζεται ὁλόκληρη γῆΣτὴν ἀναμονή τους ὁλόκληρη ποίηση

Ποίηση μόνον εἶναι

Κεῖνο ποὺ ἀπομένει Ποίηση Δίκαιη καὶοὐσιαστικὴ κι εὐθεία

Ἄξιον Ἐστὶ ὁ πικρὸς καὶ ὁ μόνοςὁ ἀπὸ πρὶν χαμένος ἐσὺ νά rsquoσαι

Ποιητὴς ποὺ δουλεύει τὸ μαχαίριστὸ ἀνεξίτηλο τρίτο του χέρι

γράφοντας κάτι ποιήματαλευκὰ στὴ μαύρη τὴ σελίδα ἐπάνου

Ζωγραφισμένο χειρόγραφο τοῦ Ὀδυσσέα Ἐλύτη ἀπὸ τὴν ποιητικὴ συλλογὴ Ὁ μικρὸς ναυτίλος

370

ΔΩΡΟ ΑΣΗΜΕΝΙΟ ΠΟΙΗΜΑ

Ξέρω πὼς εἶναι τίποτε ὅλrsquo αὐτὰ καὶ πὼς ἡ γλώσσα ποὺ μιλῶ δὲνἔχει ἀλφάβητο

Ἀφοῦ καὶ ὁ ἥλιος καὶ τὰ κύματα εἶναι μιὰ γραφὴ συλλαβικὴποὺ τὴν ἀποκρυπτογραφεῖς μονάχα στοὺς καιροὺς τῆς λύπηςκαὶ τῆς ἐξορίας

Κι ἡ πατρίδα μιὰ τοιχογραφία μrsquo ἐπιστρώσεις διαδοχικὲςφράγκικες ἢ σλαβικὲς ποὺ ἂν τύχει καὶ βαλθεῖς γιὰ νὰ τὴνἀποκαταστήσεις πᾶς ἀμέσως φυλακὴ καὶ δίνες λόγο

Σrsquo ἕνα πλῆθος Ἐξουσίες ξένες μέσω τῆς δικῆς σου πάντοτε

Ὅπως γίνεται γιὰ τὶς συμφορὲςὍμως ἂς φανταστοῦμε σrsquo ἕνα παλαιῶν καιρῶν ἁλώνι ποὺ μπορεῖνά rsquoναι καὶ σὲ πολυκατοικία ὅτι παίζουνε παιδιὰ καὶ ὅτι αὐτὸςποὺ χάνει

Πρέπει σύμφωνα μὲ τοὺς κανονισμοὺς νὰ πεῖ στοὺς ἄλλους καὶνὰ δώσει μιὰν ἀλήθεια

Ὁπόταν βρίσκονται στὸ τέλος ὅλοι νὰ κρατοῦν στὸ χέρι τους ἕναμικρὸ

Δῶρο ἀσημένιο ποίημα

ΤΟ ΦΩΤΟΔΕΝΤΡΟ ΚΑΙ Η ΔΕΚΑΤΗ ΤΕΤΑΡΤΗ ΟΜΟΡΦΙΑ

371

• NAYTILOS_coverpdf
• 24-25
• 68-69
• 104-105
• 114-115
• 140-141
• 200-201
• 234-235
• 292-293
• 306-307
• 330-331
• 360-361
• 370-371

ΕΒΡΙΣΚΑ ΣΤΑ ΧΕΡΙΑ τῶν ζωγράφων τῆς περιόδου ἐκείνης ndashτί περίεργοndashἀκριβῶς αὐτὰ ποὺ ζητοῦσα τὸ ἀντικείμενο κεκαθαρμένο ἀπὸ τὴν ἀνεκ-δοτολογική του φύσηmiddot τὸ σχῆμα του τὴ δομή του καὶ τὴ συνάρτησή τουμὲ κάτι ἀπροσδόκητο ἴσως ἀλλὰ ἐξίσου ὑποταγμένο σὲ μιὰν ἀφανὴ γεω-μετρία Καὶ τὴν ὕλη ἐπίσης ὅπως τὴν ἐννοοῦσα Ὄχι σὰν καταναλωτὴςἀλλὰ σὰν μύστης αἰσθήσεων Ὄχι σὰν κορφολόγος ἐπωφελῶν ἰδιοτή-των ἀλλὰ σὰν ὀρθοτόμος μορφῶν καὶ σχημάτων

Ἡ ἔννοια τῆς πραγματικότητας μὲ τὸν κυβισμό εἶχε σὰν ἀντίληψημετατεθεῖ γιὰ νὰ μὴν πῶ ἀνεβεῖ σrsquo ἕνα ἐπίπεδο παράλληλο μrsquo ἐκεῖνο τῶνΑἰγυπτίων ἢ τῶν Κρητῶν τοῦ Μίνωα ὅπου τὸ λεγόμενο laquoμοντέλοraquo δὲνεἶχε τὴ σημασία ποὺ τοῦ δίνουμε σήμερα Ὁ Picasso δὲν εἶχε ndashγιὰ νrsquo ἀνα-τρέξουμε στὶς Δεσποινίδες τῆς Ἀβινιὸνndash ἐξοντώσει μόνον μὲ τὸ ἔργο τουαὐτό τὴν ψυχογραφία καὶ τὸ σκιόφως Εἶχε στὴν οὐσία ἐξουδετερώσειτὸ laquoμοντέλοraquo ἤ ἂν τὸ προτιμᾶ κανείς τὸ εἶχε ὑποβιβάσει στὴ θέση ἑνὸς

Pablo Picasso Les Demoiselles drsquoAvignon 1907

Pablo Picasso LrsquoIndeacutependant 1911

Juan Griacutes e Bottle of Banyuls 1914

201

23

235

Fate will turn elsewhere the linesOf the palm like a switchmanTime will consent for a moment

How otherwise since men love each other

e sky will act out our innardsAnd innocence will strike the worldWith the sharpness of the black of death

Μετάφραση Jeffrey Carson-Νikos Sarris

Elle deacuteviera ailleurs les lignesDe la main la Destineacutee tel lrsquoaiguilleurUn instant le Temps consentira

Comment autrement puisque srsquoaiment les hommes

Le ciel incarnera nos entraillesEt lrsquoinnocence chacirctiera le mondeDe lrsquoacircpreteacute de la mort noire

Μετάφραση Beatrice Stelio-Connolly

Μὲ τὸν Μίκη Θεοδωράκη 1979

νὰ τὴν ἀναπτύξει καὶ νὰ τὴν ὑπερτονίσει ὅπως εἶχε κάθε δικαίωμα μέ-σα στὰ πλαίσια τῶν προσωπικῶν του καλλιτεχνικῶν ἐπιδιώξεων

laquoΠοίηση καὶ Μουσικήraquo Ἐπιθεώρηση Τέχνης 1964

ΤΟ ΑΞΙΟΝ ΕΣΤΙ κατεξοχὴν πρόσφορο στὴ φόρμα του γιὰ μουσικη σύν-θεση ἀλλὰ κατεξοχὴν ἀπρόσφορο ἀπὸ τὴν ἄποψη τοῦ λόγου Ἐπειδή τίτὰ θέλετε ὑπάρχουν νόμοι ὅπως ὑπάρχουν καὶ στὸ θέατρο Ὑπάρχουνλέξεις ποὺ δὲν ἀκούγονται ἀπὸ τὴ σκηνὴ καὶ ὑπάρχουν λέξεις ποὺ δὲνπερνοῦν στὴ μελωδία Καὶ ὅμως ἕνα δυσκολότατο laquoὀξειδώθηκαraquo ὁ Θεο-δωράκης κατάφερε νὰ τὸ περάσει Ποὺ σημαίνει ὅτι σὲ ἔσχατη ἀνάλυ-ση ὅλα γίνονται

laquo Ὅπου δὲν ἀκούγεται ἀηδόνι ἀκούγεται κοκτέιλ Μολότωφraquo ΣΥΝ ΤΟΙΣ ΑΛΛΟΙΣ

ΣΤΟ ΤΕΛΕΥΤΑΙΟ ΜΕΡΟΣ τὸ laquoΔοξαστικόνraquo [ὁ Θεοδωράκης] ἔφτασεκατὰ τὴν ταπεινή μου γνώμη πιὸ κοντὰ παρὰ σὲ ὁποιοδήποτε ἄλλο τὸ

292

πνεῦμα τοῦ ἔργου Ἔδωσε τὸ ἀνάμικτο ἐκεῖνο αἴσθημα ἀπὸ ἀναγάλλιακαὶ νοσταλγία μαζί ποὺ ζήτησα νὰ ἔχει τὸ Γacute Μέρος ἐκεῖ ὅπου γίνεταιἡ προσάρτηση ὅλων τῶν εἰδικῶν αἰσθήσεων ποὺ προσφέρει ὁ τόποςμας σὰν αὐτοτελῶν ἀξιῶν στὸ τυπικὸ μιᾶς δοξολογίας

laquoΠοίηση καὶ Μουσικήraquo Ἐπιθεώρηση Τέχνης 1964

ΩΣ ΚΑΙ Η ΜΟΡΦΗ τοῦ ἔργου μὲ τὶς πλούσιες ἐναλλαγὲς τοῦ ποιητικοῦλόγου τοῦ ἄλλοτε ἀπέραντου σὰν ἀρχιπέλαγος τοῦ ἄλλοτε κατανυ-κτικοῦ σὰν ψαλμὸς ἢ τοῦ πειθαρχημένου σὰν λαϊκὸ τραγούδι μοῦ προ-σφέρανε ἐκπληκτικὲς δυνατότητες [hellip] Τὸ πρόβλημα ἦταν πῶς νὰ ἰσορ-ροπήσω τὸ καθαρὰ λαϊκὸ τραγούδι μὲ τὶς ἔντεχνες μορφὲς τῆς λαϊκῆςμουσικῆς καθὼς παρουσιάζονται εἴτε ἀπὸ τὴν ὀρχήστρα εἴτε ἀπὸ τὸνψάλτη (βαρύτονο) εἴτε ἀπὸ τὴ χορωδία Ἐδῶ στὴν ἔντεχνη ἐπεξεργα-σία προχώρησα μὲ πρόθεση ἐντελῶς ἀφαιρετική Μὲ τὴ συνείδηση θάrsquoλεγα ἁγιογράφου ποὺ μισεῖ τὴ σάρκα θέλοντας νὰ ταυτίσει τὴ μορφὴμὲ τὴν ψυχή Στὸ διάβολο εἶπα τὰ ἐγκεφαλικὰ κοντραποῦντα καὶ οἱ πο-λύπλοκες ἁρμονικές ρυθμικὲς καὶ ἐνορχηστρωτικὲς σχέσεις Ἂς βγεῖ ἡψυχὴ τῆς μουσικῆς ἀκέραιη ντυμένη μὲ πάχνη καὶ δροσοσταλίδες

Χορεύοντας μὲ τὸ ρωμέικο νταούλι Ἂς ἀφήσουμε τὶς ἐπιδείξεις γιὰτοὺς λαοὺς ποὺ ἔχασαν τὴν ψυχή τους κι ἂς τραγουδήσουμε ἁπλὰ τοὺςκαημοὺς καὶ τὶς ἐλπίδες τῆς ρωμιοσύνης

Μίκης ΘεοδωράκηςΧειρόγραφη παρτιτούρα τοῦΜίκη Θεοδωράκη γιὰ τὸ Ἄξιον Εστὶ

293

ΜΙΚΡΟΝ ΑΝΑΛΟΓΟΝΓΙΑ ΤΟΝ Ν Χ ΑΤΖΗΚΥΡΙΑΚΟ-ΓΚΙΚΑ

Τόσο μόνονὍσο χρειάζεται γιὰ νὰ λειάνει ἕνα χαλίκι ὁ ρόχθοςἪ νrsquo ἀποτυπωθεῖ χαράματα τὸ ψύχος τrsquo οὐρανοῦΣτὸ δέρμα ἑνὸς μενεξεδένιου σύκου

Κι ἐκεῖΜακριὰ στὴν πούντα τοῦ ΚαιροῦὍπου μαίνεται ἀπὸ τὴ νοτιὰ τὸ μαῦρο ἐρημονήσι

Τόσον μόνον κι ἐκεῖ εὐδοκιμεῖ τὸ Ἀόρατο

Ἀλλrsquo ἐμεῖς τὸ χτίζουμε ἀλλrsquo ἐμεῖς τὸ κηπεύουμεἈλλrsquo ἐμεῖς νύχτα μέρα τὸ ἱστοροῦμε

Καὶ συχνὰ τὴν ὥρα ποὺ ἀπrsquo τὴ λέπρα τῆς ἠπείρουΞεχωρίζει ἀνεβαίνονταςΘεομητορικὴ

Γῆ μὲ τὸ φρύδι δριμὺ καὶ τὴν ἄκανθα τοῦ ἥλιου

Σὰν σὲ ὄνειρο μέσα πάλι ἐμεῖς τοῦ προσφέρουμεΠοιὸς τὸ λίθο ποιὸς τὴ δρόσο ποιὸς τὸ οὐράνιο κονίαμα

Ὢ γαιώδη ἄνθρωπε

Ἰδὲς ποὺ ὁ τοκετὸς τῆς νύχτας ἔφερεΚύανο καὶ κιννάβαρι πορφύρα καὶ ὤχρα

30

Στεῖλε τὸ βλέμμα σου ψηλὰ καθὼς μιὰ σκέψη ὀξείαΝὰ διασχίσει τὸ ἐμπόλεμο στερέωμαΚαὶ πὲς ἐμεῖς οἱ ἀσύμμετροι πὼς εἴμαστε

Τrsquo ἀχνάρια ποὺ ἄφησαν ndashκαὶ ποὺ ἀκολούθησεςndashἩ ἄγρια μέλισσα κι ὁ ἀμνὸς ὁ πενθοφόρος

ΤΑ ΕΤΕΡΟΘΑΛΗ

307

Η ΝΕΡΟΣΤΑΓΟΝΑ

Καῖνε τὰ χείλη μου καὶ ἡ λύπη λάμπεισταγόνα καθαροῦ νεροῦ πάνω ἀπrsquo τὰ βάραθρατὰ σκοτεινὰ γεμάτα χόρτα μόνο ἡ ψυχὴἀναμμένη σὰν παλιὰ ἐκκλησία

δείχνει ὅτι θὰ πεθάνουμε ἄνοιξηhellip

Ντὶγκ-ντὶγκ τὸ χαμομήλι κουράστηκα νὰ ἐλπίζωντὶγκ-ντὶγκ τὸ μολοχάνθι βαρέθηκα νrsquo ἀνησυχῶντὶγκ-ντίγκ τέτοιος ἀνέκαθενὁ ἄνθρωπος

καὶ νὰ μὴν τὸ γνωρίζω

Ἐκεῖνα τὰ πατήματα στὰ ξερὰ φύλλαμουκανώντας τὸ βόιδι τοῦ Καιροῦ

ἡ πελασγικὴ τοιχοποιία σrsquo ὅλο τὸ μάκρος τῆς ζωῆς μουπλάι πλάι νὰ τὴν περπατῶ

ἑωσότου ἡ μαύρη θάλασσα φανεῖκι ἐπάνω της ἀνάψουν σὰν βεγγαλικὰ τὰ τρία μου ἄστρα

Ὅλα μία σταγόναὀμορφιᾶς τρεμάμενη στὰ τσίνοραμία λύπη διάφανη σὰν Ἄθως κρεμάμενος ἀπὸ τὸν οὐρανὸμὲ ἀπέραντη ὁρατότηταὅπου τὰ πάντα γίνονται ξεγίνονταιγονατίζει ὁ Χάρος καὶ ξανασηκώνεται πιὸ δυνατὸςκαὶ πάλι πέφτει ἀνίσχυρος βυθίζεται στὰ βάραθρα

Μόνη της ἡ σταγόνα σθεναρὴ πάνω ἀπrsquo τὰ βάραθρα

Στὸ χωριὸ τῆς γλώσσας μου τὴ Λύπη τηνε λένε ΛάμπουσαΜΑΡΙΑ ΝΕΦΕΛΗ

330

Ἄνδρος 1979

331

30

Στὸ γραφεῖο του 1980

31

Εἶναι ἀπὸ μέντα κι ἀπὸ λόγια τοῦ Ἰωάννουἡ ποίηση

Ποίηση ὢ Ἁγία μου ndash συγχώρεσέ μεἀλλrsquo ἀνάγκη νὰ μείνω ζωντανὸς

Δυὸ χέρια περιμένουνεΣτὸν ἀγκώνα τους στηρίζεται ὁλόκληρη γῆΣτὴν ἀναμονή τους ὁλόκληρη ποίηση

Ποίηση μόνον εἶναι

Κεῖνο ποὺ ἀπομένει Ποίηση Δίκαιη καὶοὐσιαστικὴ κι εὐθεία

Ἄξιον Ἐστὶ ὁ πικρὸς καὶ ὁ μόνοςὁ ἀπὸ πρὶν χαμένος ἐσὺ νά rsquoσαι

Ποιητὴς ποὺ δουλεύει τὸ μαχαίριστὸ ἀνεξίτηλο τρίτο του χέρι

γράφοντας κάτι ποιήματαλευκὰ στὴ μαύρη τὴ σελίδα ἐπάνου

Ζωγραφισμένο χειρόγραφο τοῦ Ὀδυσσέα Ἐλύτη ἀπὸ τὴν ποιητικὴ συλλογὴ Ὁ μικρὸς ναυτίλος

370

ΔΩΡΟ ΑΣΗΜΕΝΙΟ ΠΟΙΗΜΑ

Ξέρω πὼς εἶναι τίποτε ὅλrsquo αὐτὰ καὶ πὼς ἡ γλώσσα ποὺ μιλῶ δὲνἔχει ἀλφάβητο

Ἀφοῦ καὶ ὁ ἥλιος καὶ τὰ κύματα εἶναι μιὰ γραφὴ συλλαβικὴποὺ τὴν ἀποκρυπτογραφεῖς μονάχα στοὺς καιροὺς τῆς λύπηςκαὶ τῆς ἐξορίας

Κι ἡ πατρίδα μιὰ τοιχογραφία μrsquo ἐπιστρώσεις διαδοχικὲςφράγκικες ἢ σλαβικὲς ποὺ ἂν τύχει καὶ βαλθεῖς γιὰ νὰ τὴνἀποκαταστήσεις πᾶς ἀμέσως φυλακὴ καὶ δίνες λόγο

Σrsquo ἕνα πλῆθος Ἐξουσίες ξένες μέσω τῆς δικῆς σου πάντοτε

Ὅπως γίνεται γιὰ τὶς συμφορὲςὍμως ἂς φανταστοῦμε σrsquo ἕνα παλαιῶν καιρῶν ἁλώνι ποὺ μπορεῖνά rsquoναι καὶ σὲ πολυκατοικία ὅτι παίζουνε παιδιὰ καὶ ὅτι αὐτὸςποὺ χάνει

Πρέπει σύμφωνα μὲ τοὺς κανονισμοὺς νὰ πεῖ στοὺς ἄλλους καὶνὰ δώσει μιὰν ἀλήθεια

Ὁπόταν βρίσκονται στὸ τέλος ὅλοι νὰ κρατοῦν στὸ χέρι τους ἕναμικρὸ

Δῶρο ἀσημένιο ποίημα

ΤΟ ΦΩΤΟΔΕΝΤΡΟ ΚΑΙ Η ΔΕΚΑΤΗ ΤΕΤΑΡΤΗ ΟΜΟΡΦΙΑ

371

• NAYTILOS_coverpdf
• 24-25
• 68-69
• 104-105
• 114-115
• 140-141
• 200-201
• 234-235
• 292-293
• 306-307
• 330-331
• 360-361
• 370-371

23

235

Fate will turn elsewhere the linesOf the palm like a switchmanTime will consent for a moment

How otherwise since men love each other

e sky will act out our innardsAnd innocence will strike the worldWith the sharpness of the black of death

Μετάφραση Jeffrey Carson-Νikos Sarris

Elle deacuteviera ailleurs les lignesDe la main la Destineacutee tel lrsquoaiguilleurUn instant le Temps consentira

Comment autrement puisque srsquoaiment les hommes

Le ciel incarnera nos entraillesEt lrsquoinnocence chacirctiera le mondeDe lrsquoacircpreteacute de la mort noire

Μετάφραση Beatrice Stelio-Connolly

Μὲ τὸν Μίκη Θεοδωράκη 1979

νὰ τὴν ἀναπτύξει καὶ νὰ τὴν ὑπερτονίσει ὅπως εἶχε κάθε δικαίωμα μέ-σα στὰ πλαίσια τῶν προσωπικῶν του καλλιτεχνικῶν ἐπιδιώξεων

laquoΠοίηση καὶ Μουσικήraquo Ἐπιθεώρηση Τέχνης 1964

ΤΟ ΑΞΙΟΝ ΕΣΤΙ κατεξοχὴν πρόσφορο στὴ φόρμα του γιὰ μουσικη σύν-θεση ἀλλὰ κατεξοχὴν ἀπρόσφορο ἀπὸ τὴν ἄποψη τοῦ λόγου Ἐπειδή τίτὰ θέλετε ὑπάρχουν νόμοι ὅπως ὑπάρχουν καὶ στὸ θέατρο Ὑπάρχουνλέξεις ποὺ δὲν ἀκούγονται ἀπὸ τὴ σκηνὴ καὶ ὑπάρχουν λέξεις ποὺ δὲνπερνοῦν στὴ μελωδία Καὶ ὅμως ἕνα δυσκολότατο laquoὀξειδώθηκαraquo ὁ Θεο-δωράκης κατάφερε νὰ τὸ περάσει Ποὺ σημαίνει ὅτι σὲ ἔσχατη ἀνάλυ-ση ὅλα γίνονται

laquo Ὅπου δὲν ἀκούγεται ἀηδόνι ἀκούγεται κοκτέιλ Μολότωφraquo ΣΥΝ ΤΟΙΣ ΑΛΛΟΙΣ

ΣΤΟ ΤΕΛΕΥΤΑΙΟ ΜΕΡΟΣ τὸ laquoΔοξαστικόνraquo [ὁ Θεοδωράκης] ἔφτασεκατὰ τὴν ταπεινή μου γνώμη πιὸ κοντὰ παρὰ σὲ ὁποιοδήποτε ἄλλο τὸ

292

πνεῦμα τοῦ ἔργου Ἔδωσε τὸ ἀνάμικτο ἐκεῖνο αἴσθημα ἀπὸ ἀναγάλλιακαὶ νοσταλγία μαζί ποὺ ζήτησα νὰ ἔχει τὸ Γacute Μέρος ἐκεῖ ὅπου γίνεταιἡ προσάρτηση ὅλων τῶν εἰδικῶν αἰσθήσεων ποὺ προσφέρει ὁ τόποςμας σὰν αὐτοτελῶν ἀξιῶν στὸ τυπικὸ μιᾶς δοξολογίας

laquoΠοίηση καὶ Μουσικήraquo Ἐπιθεώρηση Τέχνης 1964

ΩΣ ΚΑΙ Η ΜΟΡΦΗ τοῦ ἔργου μὲ τὶς πλούσιες ἐναλλαγὲς τοῦ ποιητικοῦλόγου τοῦ ἄλλοτε ἀπέραντου σὰν ἀρχιπέλαγος τοῦ ἄλλοτε κατανυ-κτικοῦ σὰν ψαλμὸς ἢ τοῦ πειθαρχημένου σὰν λαϊκὸ τραγούδι μοῦ προ-σφέρανε ἐκπληκτικὲς δυνατότητες [hellip] Τὸ πρόβλημα ἦταν πῶς νὰ ἰσορ-ροπήσω τὸ καθαρὰ λαϊκὸ τραγούδι μὲ τὶς ἔντεχνες μορφὲς τῆς λαϊκῆςμουσικῆς καθὼς παρουσιάζονται εἴτε ἀπὸ τὴν ὀρχήστρα εἴτε ἀπὸ τὸνψάλτη (βαρύτονο) εἴτε ἀπὸ τὴ χορωδία Ἐδῶ στὴν ἔντεχνη ἐπεξεργα-σία προχώρησα μὲ πρόθεση ἐντελῶς ἀφαιρετική Μὲ τὴ συνείδηση θάrsquoλεγα ἁγιογράφου ποὺ μισεῖ τὴ σάρκα θέλοντας νὰ ταυτίσει τὴ μορφὴμὲ τὴν ψυχή Στὸ διάβολο εἶπα τὰ ἐγκεφαλικὰ κοντραποῦντα καὶ οἱ πο-λύπλοκες ἁρμονικές ρυθμικὲς καὶ ἐνορχηστρωτικὲς σχέσεις Ἂς βγεῖ ἡψυχὴ τῆς μουσικῆς ἀκέραιη ντυμένη μὲ πάχνη καὶ δροσοσταλίδες

Χορεύοντας μὲ τὸ ρωμέικο νταούλι Ἂς ἀφήσουμε τὶς ἐπιδείξεις γιὰτοὺς λαοὺς ποὺ ἔχασαν τὴν ψυχή τους κι ἂς τραγουδήσουμε ἁπλὰ τοὺςκαημοὺς καὶ τὶς ἐλπίδες τῆς ρωμιοσύνης

Μίκης ΘεοδωράκηςΧειρόγραφη παρτιτούρα τοῦΜίκη Θεοδωράκη γιὰ τὸ Ἄξιον Εστὶ

293

ΜΙΚΡΟΝ ΑΝΑΛΟΓΟΝΓΙΑ ΤΟΝ Ν Χ ΑΤΖΗΚΥΡΙΑΚΟ-ΓΚΙΚΑ

Τόσο μόνονὍσο χρειάζεται γιὰ νὰ λειάνει ἕνα χαλίκι ὁ ρόχθοςἪ νrsquo ἀποτυπωθεῖ χαράματα τὸ ψύχος τrsquo οὐρανοῦΣτὸ δέρμα ἑνὸς μενεξεδένιου σύκου

Κι ἐκεῖΜακριὰ στὴν πούντα τοῦ ΚαιροῦὍπου μαίνεται ἀπὸ τὴ νοτιὰ τὸ μαῦρο ἐρημονήσι

Τόσον μόνον κι ἐκεῖ εὐδοκιμεῖ τὸ Ἀόρατο

Ἀλλrsquo ἐμεῖς τὸ χτίζουμε ἀλλrsquo ἐμεῖς τὸ κηπεύουμεἈλλrsquo ἐμεῖς νύχτα μέρα τὸ ἱστοροῦμε

Καὶ συχνὰ τὴν ὥρα ποὺ ἀπrsquo τὴ λέπρα τῆς ἠπείρουΞεχωρίζει ἀνεβαίνονταςΘεομητορικὴ

Γῆ μὲ τὸ φρύδι δριμὺ καὶ τὴν ἄκανθα τοῦ ἥλιου

Σὰν σὲ ὄνειρο μέσα πάλι ἐμεῖς τοῦ προσφέρουμεΠοιὸς τὸ λίθο ποιὸς τὴ δρόσο ποιὸς τὸ οὐράνιο κονίαμα

Ὢ γαιώδη ἄνθρωπε

Ἰδὲς ποὺ ὁ τοκετὸς τῆς νύχτας ἔφερεΚύανο καὶ κιννάβαρι πορφύρα καὶ ὤχρα

30

Στεῖλε τὸ βλέμμα σου ψηλὰ καθὼς μιὰ σκέψη ὀξείαΝὰ διασχίσει τὸ ἐμπόλεμο στερέωμαΚαὶ πὲς ἐμεῖς οἱ ἀσύμμετροι πὼς εἴμαστε

Τrsquo ἀχνάρια ποὺ ἄφησαν ndashκαὶ ποὺ ἀκολούθησεςndashἩ ἄγρια μέλισσα κι ὁ ἀμνὸς ὁ πενθοφόρος

ΤΑ ΕΤΕΡΟΘΑΛΗ

307

Η ΝΕΡΟΣΤΑΓΟΝΑ

Καῖνε τὰ χείλη μου καὶ ἡ λύπη λάμπεισταγόνα καθαροῦ νεροῦ πάνω ἀπrsquo τὰ βάραθρατὰ σκοτεινὰ γεμάτα χόρτα μόνο ἡ ψυχὴἀναμμένη σὰν παλιὰ ἐκκλησία

δείχνει ὅτι θὰ πεθάνουμε ἄνοιξηhellip

Ντὶγκ-ντὶγκ τὸ χαμομήλι κουράστηκα νὰ ἐλπίζωντὶγκ-ντὶγκ τὸ μολοχάνθι βαρέθηκα νrsquo ἀνησυχῶντὶγκ-ντίγκ τέτοιος ἀνέκαθενὁ ἄνθρωπος

καὶ νὰ μὴν τὸ γνωρίζω

Ἐκεῖνα τὰ πατήματα στὰ ξερὰ φύλλαμουκανώντας τὸ βόιδι τοῦ Καιροῦ

ἡ πελασγικὴ τοιχοποιία σrsquo ὅλο τὸ μάκρος τῆς ζωῆς μουπλάι πλάι νὰ τὴν περπατῶ

ἑωσότου ἡ μαύρη θάλασσα φανεῖκι ἐπάνω της ἀνάψουν σὰν βεγγαλικὰ τὰ τρία μου ἄστρα

Ὅλα μία σταγόναὀμορφιᾶς τρεμάμενη στὰ τσίνοραμία λύπη διάφανη σὰν Ἄθως κρεμάμενος ἀπὸ τὸν οὐρανὸμὲ ἀπέραντη ὁρατότηταὅπου τὰ πάντα γίνονται ξεγίνονταιγονατίζει ὁ Χάρος καὶ ξανασηκώνεται πιὸ δυνατὸςκαὶ πάλι πέφτει ἀνίσχυρος βυθίζεται στὰ βάραθρα

Μόνη της ἡ σταγόνα σθεναρὴ πάνω ἀπrsquo τὰ βάραθρα

Στὸ χωριὸ τῆς γλώσσας μου τὴ Λύπη τηνε λένε ΛάμπουσαΜΑΡΙΑ ΝΕΦΕΛΗ

330

Ἄνδρος 1979

331

30

Στὸ γραφεῖο του 1980

31

Εἶναι ἀπὸ μέντα κι ἀπὸ λόγια τοῦ Ἰωάννουἡ ποίηση

Ποίηση ὢ Ἁγία μου ndash συγχώρεσέ μεἀλλrsquo ἀνάγκη νὰ μείνω ζωντανὸς

Δυὸ χέρια περιμένουνεΣτὸν ἀγκώνα τους στηρίζεται ὁλόκληρη γῆΣτὴν ἀναμονή τους ὁλόκληρη ποίηση

Ποίηση μόνον εἶναι

Κεῖνο ποὺ ἀπομένει Ποίηση Δίκαιη καὶοὐσιαστικὴ κι εὐθεία

Ἄξιον Ἐστὶ ὁ πικρὸς καὶ ὁ μόνοςὁ ἀπὸ πρὶν χαμένος ἐσὺ νά rsquoσαι

Ποιητὴς ποὺ δουλεύει τὸ μαχαίριστὸ ἀνεξίτηλο τρίτο του χέρι

γράφοντας κάτι ποιήματαλευκὰ στὴ μαύρη τὴ σελίδα ἐπάνου

Ζωγραφισμένο χειρόγραφο τοῦ Ὀδυσσέα Ἐλύτη ἀπὸ τὴν ποιητικὴ συλλογὴ Ὁ μικρὸς ναυτίλος

370

ΔΩΡΟ ΑΣΗΜΕΝΙΟ ΠΟΙΗΜΑ

Ξέρω πὼς εἶναι τίποτε ὅλrsquo αὐτὰ καὶ πὼς ἡ γλώσσα ποὺ μιλῶ δὲνἔχει ἀλφάβητο

Ἀφοῦ καὶ ὁ ἥλιος καὶ τὰ κύματα εἶναι μιὰ γραφὴ συλλαβικὴποὺ τὴν ἀποκρυπτογραφεῖς μονάχα στοὺς καιροὺς τῆς λύπηςκαὶ τῆς ἐξορίας

Κι ἡ πατρίδα μιὰ τοιχογραφία μrsquo ἐπιστρώσεις διαδοχικὲςφράγκικες ἢ σλαβικὲς ποὺ ἂν τύχει καὶ βαλθεῖς γιὰ νὰ τὴνἀποκαταστήσεις πᾶς ἀμέσως φυλακὴ καὶ δίνες λόγο

Σrsquo ἕνα πλῆθος Ἐξουσίες ξένες μέσω τῆς δικῆς σου πάντοτε

Ὅπως γίνεται γιὰ τὶς συμφορὲςὍμως ἂς φανταστοῦμε σrsquo ἕνα παλαιῶν καιρῶν ἁλώνι ποὺ μπορεῖνά rsquoναι καὶ σὲ πολυκατοικία ὅτι παίζουνε παιδιὰ καὶ ὅτι αὐτὸςποὺ χάνει

Πρέπει σύμφωνα μὲ τοὺς κανονισμοὺς νὰ πεῖ στοὺς ἄλλους καὶνὰ δώσει μιὰν ἀλήθεια

Ὁπόταν βρίσκονται στὸ τέλος ὅλοι νὰ κρατοῦν στὸ χέρι τους ἕναμικρὸ

Δῶρο ἀσημένιο ποίημα

ΤΟ ΦΩΤΟΔΕΝΤΡΟ ΚΑΙ Η ΔΕΚΑΤΗ ΤΕΤΑΡΤΗ ΟΜΟΡΦΙΑ

371

• NAYTILOS_coverpdf
• 24-25
• 68-69
• 104-105
• 114-115
• 140-141
• 200-201
• 234-235
• 292-293
• 306-307
• 330-331
• 360-361
• 370-371

235

Fate will turn elsewhere the linesOf the palm like a switchmanTime will consent for a moment

How otherwise since men love each other

e sky will act out our innardsAnd innocence will strike the worldWith the sharpness of the black of death

Μετάφραση Jeffrey Carson-Νikos Sarris

Elle deacuteviera ailleurs les lignesDe la main la Destineacutee tel lrsquoaiguilleurUn instant le Temps consentira

Comment autrement puisque srsquoaiment les hommes

Le ciel incarnera nos entraillesEt lrsquoinnocence chacirctiera le mondeDe lrsquoacircpreteacute de la mort noire

Μετάφραση Beatrice Stelio-Connolly

Μὲ τὸν Μίκη Θεοδωράκη 1979

νὰ τὴν ἀναπτύξει καὶ νὰ τὴν ὑπερτονίσει ὅπως εἶχε κάθε δικαίωμα μέ-σα στὰ πλαίσια τῶν προσωπικῶν του καλλιτεχνικῶν ἐπιδιώξεων

laquoΠοίηση καὶ Μουσικήraquo Ἐπιθεώρηση Τέχνης 1964

ΤΟ ΑΞΙΟΝ ΕΣΤΙ κατεξοχὴν πρόσφορο στὴ φόρμα του γιὰ μουσικη σύν-θεση ἀλλὰ κατεξοχὴν ἀπρόσφορο ἀπὸ τὴν ἄποψη τοῦ λόγου Ἐπειδή τίτὰ θέλετε ὑπάρχουν νόμοι ὅπως ὑπάρχουν καὶ στὸ θέατρο Ὑπάρχουνλέξεις ποὺ δὲν ἀκούγονται ἀπὸ τὴ σκηνὴ καὶ ὑπάρχουν λέξεις ποὺ δὲνπερνοῦν στὴ μελωδία Καὶ ὅμως ἕνα δυσκολότατο laquoὀξειδώθηκαraquo ὁ Θεο-δωράκης κατάφερε νὰ τὸ περάσει Ποὺ σημαίνει ὅτι σὲ ἔσχατη ἀνάλυ-ση ὅλα γίνονται

laquo Ὅπου δὲν ἀκούγεται ἀηδόνι ἀκούγεται κοκτέιλ Μολότωφraquo ΣΥΝ ΤΟΙΣ ΑΛΛΟΙΣ

ΣΤΟ ΤΕΛΕΥΤΑΙΟ ΜΕΡΟΣ τὸ laquoΔοξαστικόνraquo [ὁ Θεοδωράκης] ἔφτασεκατὰ τὴν ταπεινή μου γνώμη πιὸ κοντὰ παρὰ σὲ ὁποιοδήποτε ἄλλο τὸ

292

πνεῦμα τοῦ ἔργου Ἔδωσε τὸ ἀνάμικτο ἐκεῖνο αἴσθημα ἀπὸ ἀναγάλλιακαὶ νοσταλγία μαζί ποὺ ζήτησα νὰ ἔχει τὸ Γacute Μέρος ἐκεῖ ὅπου γίνεταιἡ προσάρτηση ὅλων τῶν εἰδικῶν αἰσθήσεων ποὺ προσφέρει ὁ τόποςμας σὰν αὐτοτελῶν ἀξιῶν στὸ τυπικὸ μιᾶς δοξολογίας

laquoΠοίηση καὶ Μουσικήraquo Ἐπιθεώρηση Τέχνης 1964

ΩΣ ΚΑΙ Η ΜΟΡΦΗ τοῦ ἔργου μὲ τὶς πλούσιες ἐναλλαγὲς τοῦ ποιητικοῦλόγου τοῦ ἄλλοτε ἀπέραντου σὰν ἀρχιπέλαγος τοῦ ἄλλοτε κατανυ-κτικοῦ σὰν ψαλμὸς ἢ τοῦ πειθαρχημένου σὰν λαϊκὸ τραγούδι μοῦ προ-σφέρανε ἐκπληκτικὲς δυνατότητες [hellip] Τὸ πρόβλημα ἦταν πῶς νὰ ἰσορ-ροπήσω τὸ καθαρὰ λαϊκὸ τραγούδι μὲ τὶς ἔντεχνες μορφὲς τῆς λαϊκῆςμουσικῆς καθὼς παρουσιάζονται εἴτε ἀπὸ τὴν ὀρχήστρα εἴτε ἀπὸ τὸνψάλτη (βαρύτονο) εἴτε ἀπὸ τὴ χορωδία Ἐδῶ στὴν ἔντεχνη ἐπεξεργα-σία προχώρησα μὲ πρόθεση ἐντελῶς ἀφαιρετική Μὲ τὴ συνείδηση θάrsquoλεγα ἁγιογράφου ποὺ μισεῖ τὴ σάρκα θέλοντας νὰ ταυτίσει τὴ μορφὴμὲ τὴν ψυχή Στὸ διάβολο εἶπα τὰ ἐγκεφαλικὰ κοντραποῦντα καὶ οἱ πο-λύπλοκες ἁρμονικές ρυθμικὲς καὶ ἐνορχηστρωτικὲς σχέσεις Ἂς βγεῖ ἡψυχὴ τῆς μουσικῆς ἀκέραιη ντυμένη μὲ πάχνη καὶ δροσοσταλίδες

Χορεύοντας μὲ τὸ ρωμέικο νταούλι Ἂς ἀφήσουμε τὶς ἐπιδείξεις γιὰτοὺς λαοὺς ποὺ ἔχασαν τὴν ψυχή τους κι ἂς τραγουδήσουμε ἁπλὰ τοὺςκαημοὺς καὶ τὶς ἐλπίδες τῆς ρωμιοσύνης

Μίκης ΘεοδωράκηςΧειρόγραφη παρτιτούρα τοῦΜίκη Θεοδωράκη γιὰ τὸ Ἄξιον Εστὶ

293

ΜΙΚΡΟΝ ΑΝΑΛΟΓΟΝΓΙΑ ΤΟΝ Ν Χ ΑΤΖΗΚΥΡΙΑΚΟ-ΓΚΙΚΑ

Τόσο μόνονὍσο χρειάζεται γιὰ νὰ λειάνει ἕνα χαλίκι ὁ ρόχθοςἪ νrsquo ἀποτυπωθεῖ χαράματα τὸ ψύχος τrsquo οὐρανοῦΣτὸ δέρμα ἑνὸς μενεξεδένιου σύκου

Κι ἐκεῖΜακριὰ στὴν πούντα τοῦ ΚαιροῦὍπου μαίνεται ἀπὸ τὴ νοτιὰ τὸ μαῦρο ἐρημονήσι

Τόσον μόνον κι ἐκεῖ εὐδοκιμεῖ τὸ Ἀόρατο

Ἀλλrsquo ἐμεῖς τὸ χτίζουμε ἀλλrsquo ἐμεῖς τὸ κηπεύουμεἈλλrsquo ἐμεῖς νύχτα μέρα τὸ ἱστοροῦμε

Καὶ συχνὰ τὴν ὥρα ποὺ ἀπrsquo τὴ λέπρα τῆς ἠπείρουΞεχωρίζει ἀνεβαίνονταςΘεομητορικὴ

Γῆ μὲ τὸ φρύδι δριμὺ καὶ τὴν ἄκανθα τοῦ ἥλιου

Σὰν σὲ ὄνειρο μέσα πάλι ἐμεῖς τοῦ προσφέρουμεΠοιὸς τὸ λίθο ποιὸς τὴ δρόσο ποιὸς τὸ οὐράνιο κονίαμα

Ὢ γαιώδη ἄνθρωπε

Ἰδὲς ποὺ ὁ τοκετὸς τῆς νύχτας ἔφερεΚύανο καὶ κιννάβαρι πορφύρα καὶ ὤχρα

30

Στεῖλε τὸ βλέμμα σου ψηλὰ καθὼς μιὰ σκέψη ὀξείαΝὰ διασχίσει τὸ ἐμπόλεμο στερέωμαΚαὶ πὲς ἐμεῖς οἱ ἀσύμμετροι πὼς εἴμαστε

Τrsquo ἀχνάρια ποὺ ἄφησαν ndashκαὶ ποὺ ἀκολούθησεςndashἩ ἄγρια μέλισσα κι ὁ ἀμνὸς ὁ πενθοφόρος

ΤΑ ΕΤΕΡΟΘΑΛΗ

307

Η ΝΕΡΟΣΤΑΓΟΝΑ

Καῖνε τὰ χείλη μου καὶ ἡ λύπη λάμπεισταγόνα καθαροῦ νεροῦ πάνω ἀπrsquo τὰ βάραθρατὰ σκοτεινὰ γεμάτα χόρτα μόνο ἡ ψυχὴἀναμμένη σὰν παλιὰ ἐκκλησία

δείχνει ὅτι θὰ πεθάνουμε ἄνοιξηhellip

Ντὶγκ-ντὶγκ τὸ χαμομήλι κουράστηκα νὰ ἐλπίζωντὶγκ-ντὶγκ τὸ μολοχάνθι βαρέθηκα νrsquo ἀνησυχῶντὶγκ-ντίγκ τέτοιος ἀνέκαθενὁ ἄνθρωπος

καὶ νὰ μὴν τὸ γνωρίζω

Ἐκεῖνα τὰ πατήματα στὰ ξερὰ φύλλαμουκανώντας τὸ βόιδι τοῦ Καιροῦ

ἡ πελασγικὴ τοιχοποιία σrsquo ὅλο τὸ μάκρος τῆς ζωῆς μουπλάι πλάι νὰ τὴν περπατῶ

ἑωσότου ἡ μαύρη θάλασσα φανεῖκι ἐπάνω της ἀνάψουν σὰν βεγγαλικὰ τὰ τρία μου ἄστρα

Ὅλα μία σταγόναὀμορφιᾶς τρεμάμενη στὰ τσίνοραμία λύπη διάφανη σὰν Ἄθως κρεμάμενος ἀπὸ τὸν οὐρανὸμὲ ἀπέραντη ὁρατότηταὅπου τὰ πάντα γίνονται ξεγίνονταιγονατίζει ὁ Χάρος καὶ ξανασηκώνεται πιὸ δυνατὸςκαὶ πάλι πέφτει ἀνίσχυρος βυθίζεται στὰ βάραθρα

Μόνη της ἡ σταγόνα σθεναρὴ πάνω ἀπrsquo τὰ βάραθρα

Στὸ χωριὸ τῆς γλώσσας μου τὴ Λύπη τηνε λένε ΛάμπουσαΜΑΡΙΑ ΝΕΦΕΛΗ

330

Ἄνδρος 1979

331

30

Στὸ γραφεῖο του 1980

31

Εἶναι ἀπὸ μέντα κι ἀπὸ λόγια τοῦ Ἰωάννουἡ ποίηση

Ποίηση ὢ Ἁγία μου ndash συγχώρεσέ μεἀλλrsquo ἀνάγκη νὰ μείνω ζωντανὸς

Δυὸ χέρια περιμένουνεΣτὸν ἀγκώνα τους στηρίζεται ὁλόκληρη γῆΣτὴν ἀναμονή τους ὁλόκληρη ποίηση

Ποίηση μόνον εἶναι

Κεῖνο ποὺ ἀπομένει Ποίηση Δίκαιη καὶοὐσιαστικὴ κι εὐθεία

Ἄξιον Ἐστὶ ὁ πικρὸς καὶ ὁ μόνοςὁ ἀπὸ πρὶν χαμένος ἐσὺ νά rsquoσαι

Ποιητὴς ποὺ δουλεύει τὸ μαχαίριστὸ ἀνεξίτηλο τρίτο του χέρι

γράφοντας κάτι ποιήματαλευκὰ στὴ μαύρη τὴ σελίδα ἐπάνου

Ζωγραφισμένο χειρόγραφο τοῦ Ὀδυσσέα Ἐλύτη ἀπὸ τὴν ποιητικὴ συλλογὴ Ὁ μικρὸς ναυτίλος

370

ΔΩΡΟ ΑΣΗΜΕΝΙΟ ΠΟΙΗΜΑ

Ξέρω πὼς εἶναι τίποτε ὅλrsquo αὐτὰ καὶ πὼς ἡ γλώσσα ποὺ μιλῶ δὲνἔχει ἀλφάβητο

Ἀφοῦ καὶ ὁ ἥλιος καὶ τὰ κύματα εἶναι μιὰ γραφὴ συλλαβικὴποὺ τὴν ἀποκρυπτογραφεῖς μονάχα στοὺς καιροὺς τῆς λύπηςκαὶ τῆς ἐξορίας

Κι ἡ πατρίδα μιὰ τοιχογραφία μrsquo ἐπιστρώσεις διαδοχικὲςφράγκικες ἢ σλαβικὲς ποὺ ἂν τύχει καὶ βαλθεῖς γιὰ νὰ τὴνἀποκαταστήσεις πᾶς ἀμέσως φυλακὴ καὶ δίνες λόγο

Σrsquo ἕνα πλῆθος Ἐξουσίες ξένες μέσω τῆς δικῆς σου πάντοτε

Ὅπως γίνεται γιὰ τὶς συμφορὲςὍμως ἂς φανταστοῦμε σrsquo ἕνα παλαιῶν καιρῶν ἁλώνι ποὺ μπορεῖνά rsquoναι καὶ σὲ πολυκατοικία ὅτι παίζουνε παιδιὰ καὶ ὅτι αὐτὸςποὺ χάνει

Πρέπει σύμφωνα μὲ τοὺς κανονισμοὺς νὰ πεῖ στοὺς ἄλλους καὶνὰ δώσει μιὰν ἀλήθεια

Ὁπόταν βρίσκονται στὸ τέλος ὅλοι νὰ κρατοῦν στὸ χέρι τους ἕναμικρὸ

Δῶρο ἀσημένιο ποίημα

ΤΟ ΦΩΤΟΔΕΝΤΡΟ ΚΑΙ Η ΔΕΚΑΤΗ ΤΕΤΑΡΤΗ ΟΜΟΡΦΙΑ

371

• NAYTILOS_coverpdf
• 24-25
• 68-69
• 104-105
• 114-115
• 140-141
• 200-201
• 234-235
• 292-293
• 306-307
• 330-331
• 360-361
• 370-371

Μὲ τὸν Μίκη Θεοδωράκη 1979

νὰ τὴν ἀναπτύξει καὶ νὰ τὴν ὑπερτονίσει ὅπως εἶχε κάθε δικαίωμα μέ-σα στὰ πλαίσια τῶν προσωπικῶν του καλλιτεχνικῶν ἐπιδιώξεων

laquoΠοίηση καὶ Μουσικήraquo Ἐπιθεώρηση Τέχνης 1964

ΤΟ ΑΞΙΟΝ ΕΣΤΙ κατεξοχὴν πρόσφορο στὴ φόρμα του γιὰ μουσικη σύν-θεση ἀλλὰ κατεξοχὴν ἀπρόσφορο ἀπὸ τὴν ἄποψη τοῦ λόγου Ἐπειδή τίτὰ θέλετε ὑπάρχουν νόμοι ὅπως ὑπάρχουν καὶ στὸ θέατρο Ὑπάρχουνλέξεις ποὺ δὲν ἀκούγονται ἀπὸ τὴ σκηνὴ καὶ ὑπάρχουν λέξεις ποὺ δὲνπερνοῦν στὴ μελωδία Καὶ ὅμως ἕνα δυσκολότατο laquoὀξειδώθηκαraquo ὁ Θεο-δωράκης κατάφερε νὰ τὸ περάσει Ποὺ σημαίνει ὅτι σὲ ἔσχατη ἀνάλυ-ση ὅλα γίνονται

laquo Ὅπου δὲν ἀκούγεται ἀηδόνι ἀκούγεται κοκτέιλ Μολότωφraquo ΣΥΝ ΤΟΙΣ ΑΛΛΟΙΣ

ΣΤΟ ΤΕΛΕΥΤΑΙΟ ΜΕΡΟΣ τὸ laquoΔοξαστικόνraquo [ὁ Θεοδωράκης] ἔφτασεκατὰ τὴν ταπεινή μου γνώμη πιὸ κοντὰ παρὰ σὲ ὁποιοδήποτε ἄλλο τὸ

292

πνεῦμα τοῦ ἔργου Ἔδωσε τὸ ἀνάμικτο ἐκεῖνο αἴσθημα ἀπὸ ἀναγάλλιακαὶ νοσταλγία μαζί ποὺ ζήτησα νὰ ἔχει τὸ Γacute Μέρος ἐκεῖ ὅπου γίνεταιἡ προσάρτηση ὅλων τῶν εἰδικῶν αἰσθήσεων ποὺ προσφέρει ὁ τόποςμας σὰν αὐτοτελῶν ἀξιῶν στὸ τυπικὸ μιᾶς δοξολογίας

laquoΠοίηση καὶ Μουσικήraquo Ἐπιθεώρηση Τέχνης 1964

ΩΣ ΚΑΙ Η ΜΟΡΦΗ τοῦ ἔργου μὲ τὶς πλούσιες ἐναλλαγὲς τοῦ ποιητικοῦλόγου τοῦ ἄλλοτε ἀπέραντου σὰν ἀρχιπέλαγος τοῦ ἄλλοτε κατανυ-κτικοῦ σὰν ψαλμὸς ἢ τοῦ πειθαρχημένου σὰν λαϊκὸ τραγούδι μοῦ προ-σφέρανε ἐκπληκτικὲς δυνατότητες [hellip] Τὸ πρόβλημα ἦταν πῶς νὰ ἰσορ-ροπήσω τὸ καθαρὰ λαϊκὸ τραγούδι μὲ τὶς ἔντεχνες μορφὲς τῆς λαϊκῆςμουσικῆς καθὼς παρουσιάζονται εἴτε ἀπὸ τὴν ὀρχήστρα εἴτε ἀπὸ τὸνψάλτη (βαρύτονο) εἴτε ἀπὸ τὴ χορωδία Ἐδῶ στὴν ἔντεχνη ἐπεξεργα-σία προχώρησα μὲ πρόθεση ἐντελῶς ἀφαιρετική Μὲ τὴ συνείδηση θάrsquoλεγα ἁγιογράφου ποὺ μισεῖ τὴ σάρκα θέλοντας νὰ ταυτίσει τὴ μορφὴμὲ τὴν ψυχή Στὸ διάβολο εἶπα τὰ ἐγκεφαλικὰ κοντραποῦντα καὶ οἱ πο-λύπλοκες ἁρμονικές ρυθμικὲς καὶ ἐνορχηστρωτικὲς σχέσεις Ἂς βγεῖ ἡψυχὴ τῆς μουσικῆς ἀκέραιη ντυμένη μὲ πάχνη καὶ δροσοσταλίδες

Χορεύοντας μὲ τὸ ρωμέικο νταούλι Ἂς ἀφήσουμε τὶς ἐπιδείξεις γιὰτοὺς λαοὺς ποὺ ἔχασαν τὴν ψυχή τους κι ἂς τραγουδήσουμε ἁπλὰ τοὺςκαημοὺς καὶ τὶς ἐλπίδες τῆς ρωμιοσύνης

Μίκης ΘεοδωράκηςΧειρόγραφη παρτιτούρα τοῦΜίκη Θεοδωράκη γιὰ τὸ Ἄξιον Εστὶ

293

ΜΙΚΡΟΝ ΑΝΑΛΟΓΟΝΓΙΑ ΤΟΝ Ν Χ ΑΤΖΗΚΥΡΙΑΚΟ-ΓΚΙΚΑ

Τόσο μόνονὍσο χρειάζεται γιὰ νὰ λειάνει ἕνα χαλίκι ὁ ρόχθοςἪ νrsquo ἀποτυπωθεῖ χαράματα τὸ ψύχος τrsquo οὐρανοῦΣτὸ δέρμα ἑνὸς μενεξεδένιου σύκου

Κι ἐκεῖΜακριὰ στὴν πούντα τοῦ ΚαιροῦὍπου μαίνεται ἀπὸ τὴ νοτιὰ τὸ μαῦρο ἐρημονήσι

Τόσον μόνον κι ἐκεῖ εὐδοκιμεῖ τὸ Ἀόρατο

Ἀλλrsquo ἐμεῖς τὸ χτίζουμε ἀλλrsquo ἐμεῖς τὸ κηπεύουμεἈλλrsquo ἐμεῖς νύχτα μέρα τὸ ἱστοροῦμε

Καὶ συχνὰ τὴν ὥρα ποὺ ἀπrsquo τὴ λέπρα τῆς ἠπείρουΞεχωρίζει ἀνεβαίνονταςΘεομητορικὴ

Γῆ μὲ τὸ φρύδι δριμὺ καὶ τὴν ἄκανθα τοῦ ἥλιου

Σὰν σὲ ὄνειρο μέσα πάλι ἐμεῖς τοῦ προσφέρουμεΠοιὸς τὸ λίθο ποιὸς τὴ δρόσο ποιὸς τὸ οὐράνιο κονίαμα

Ὢ γαιώδη ἄνθρωπε

Ἰδὲς ποὺ ὁ τοκετὸς τῆς νύχτας ἔφερεΚύανο καὶ κιννάβαρι πορφύρα καὶ ὤχρα

30

Στεῖλε τὸ βλέμμα σου ψηλὰ καθὼς μιὰ σκέψη ὀξείαΝὰ διασχίσει τὸ ἐμπόλεμο στερέωμαΚαὶ πὲς ἐμεῖς οἱ ἀσύμμετροι πὼς εἴμαστε

Τrsquo ἀχνάρια ποὺ ἄφησαν ndashκαὶ ποὺ ἀκολούθησεςndashἩ ἄγρια μέλισσα κι ὁ ἀμνὸς ὁ πενθοφόρος

ΤΑ ΕΤΕΡΟΘΑΛΗ

307

Η ΝΕΡΟΣΤΑΓΟΝΑ

Καῖνε τὰ χείλη μου καὶ ἡ λύπη λάμπεισταγόνα καθαροῦ νεροῦ πάνω ἀπrsquo τὰ βάραθρατὰ σκοτεινὰ γεμάτα χόρτα μόνο ἡ ψυχὴἀναμμένη σὰν παλιὰ ἐκκλησία

δείχνει ὅτι θὰ πεθάνουμε ἄνοιξηhellip

Ντὶγκ-ντὶγκ τὸ χαμομήλι κουράστηκα νὰ ἐλπίζωντὶγκ-ντὶγκ τὸ μολοχάνθι βαρέθηκα νrsquo ἀνησυχῶντὶγκ-ντίγκ τέτοιος ἀνέκαθενὁ ἄνθρωπος

καὶ νὰ μὴν τὸ γνωρίζω

Ἐκεῖνα τὰ πατήματα στὰ ξερὰ φύλλαμουκανώντας τὸ βόιδι τοῦ Καιροῦ

ἡ πελασγικὴ τοιχοποιία σrsquo ὅλο τὸ μάκρος τῆς ζωῆς μουπλάι πλάι νὰ τὴν περπατῶ

ἑωσότου ἡ μαύρη θάλασσα φανεῖκι ἐπάνω της ἀνάψουν σὰν βεγγαλικὰ τὰ τρία μου ἄστρα

Ὅλα μία σταγόναὀμορφιᾶς τρεμάμενη στὰ τσίνοραμία λύπη διάφανη σὰν Ἄθως κρεμάμενος ἀπὸ τὸν οὐρανὸμὲ ἀπέραντη ὁρατότηταὅπου τὰ πάντα γίνονται ξεγίνονταιγονατίζει ὁ Χάρος καὶ ξανασηκώνεται πιὸ δυνατὸςκαὶ πάλι πέφτει ἀνίσχυρος βυθίζεται στὰ βάραθρα

Μόνη της ἡ σταγόνα σθεναρὴ πάνω ἀπrsquo τὰ βάραθρα

Στὸ χωριὸ τῆς γλώσσας μου τὴ Λύπη τηνε λένε ΛάμπουσαΜΑΡΙΑ ΝΕΦΕΛΗ

330

Ἄνδρος 1979

331

30

Στὸ γραφεῖο του 1980

31

Εἶναι ἀπὸ μέντα κι ἀπὸ λόγια τοῦ Ἰωάννουἡ ποίηση

Ποίηση ὢ Ἁγία μου ndash συγχώρεσέ μεἀλλrsquo ἀνάγκη νὰ μείνω ζωντανὸς

Δυὸ χέρια περιμένουνεΣτὸν ἀγκώνα τους στηρίζεται ὁλόκληρη γῆΣτὴν ἀναμονή τους ὁλόκληρη ποίηση

Ποίηση μόνον εἶναι

Κεῖνο ποὺ ἀπομένει Ποίηση Δίκαιη καὶοὐσιαστικὴ κι εὐθεία

Ἄξιον Ἐστὶ ὁ πικρὸς καὶ ὁ μόνοςὁ ἀπὸ πρὶν χαμένος ἐσὺ νά rsquoσαι

Ποιητὴς ποὺ δουλεύει τὸ μαχαίριστὸ ἀνεξίτηλο τρίτο του χέρι

γράφοντας κάτι ποιήματαλευκὰ στὴ μαύρη τὴ σελίδα ἐπάνου

Ζωγραφισμένο χειρόγραφο τοῦ Ὀδυσσέα Ἐλύτη ἀπὸ τὴν ποιητικὴ συλλογὴ Ὁ μικρὸς ναυτίλος

370

ΔΩΡΟ ΑΣΗΜΕΝΙΟ ΠΟΙΗΜΑ

Ξέρω πὼς εἶναι τίποτε ὅλrsquo αὐτὰ καὶ πὼς ἡ γλώσσα ποὺ μιλῶ δὲνἔχει ἀλφάβητο

Ἀφοῦ καὶ ὁ ἥλιος καὶ τὰ κύματα εἶναι μιὰ γραφὴ συλλαβικὴποὺ τὴν ἀποκρυπτογραφεῖς μονάχα στοὺς καιροὺς τῆς λύπηςκαὶ τῆς ἐξορίας

Κι ἡ πατρίδα μιὰ τοιχογραφία μrsquo ἐπιστρώσεις διαδοχικὲςφράγκικες ἢ σλαβικὲς ποὺ ἂν τύχει καὶ βαλθεῖς γιὰ νὰ τὴνἀποκαταστήσεις πᾶς ἀμέσως φυλακὴ καὶ δίνες λόγο

Σrsquo ἕνα πλῆθος Ἐξουσίες ξένες μέσω τῆς δικῆς σου πάντοτε

Ὅπως γίνεται γιὰ τὶς συμφορὲςὍμως ἂς φανταστοῦμε σrsquo ἕνα παλαιῶν καιρῶν ἁλώνι ποὺ μπορεῖνά rsquoναι καὶ σὲ πολυκατοικία ὅτι παίζουνε παιδιὰ καὶ ὅτι αὐτὸςποὺ χάνει

Πρέπει σύμφωνα μὲ τοὺς κανονισμοὺς νὰ πεῖ στοὺς ἄλλους καὶνὰ δώσει μιὰν ἀλήθεια

Ὁπόταν βρίσκονται στὸ τέλος ὅλοι νὰ κρατοῦν στὸ χέρι τους ἕναμικρὸ

Δῶρο ἀσημένιο ποίημα

ΤΟ ΦΩΤΟΔΕΝΤΡΟ ΚΑΙ Η ΔΕΚΑΤΗ ΤΕΤΑΡΤΗ ΟΜΟΡΦΙΑ

371

• NAYTILOS_coverpdf
• 24-25
• 68-69
• 104-105
• 114-115
• 140-141
• 200-201
• 234-235
• 292-293
• 306-307
• 330-331
• 360-361
• 370-371

πνεῦμα τοῦ ἔργου Ἔδωσε τὸ ἀνάμικτο ἐκεῖνο αἴσθημα ἀπὸ ἀναγάλλιακαὶ νοσταλγία μαζί ποὺ ζήτησα νὰ ἔχει τὸ Γacute Μέρος ἐκεῖ ὅπου γίνεταιἡ προσάρτηση ὅλων τῶν εἰδικῶν αἰσθήσεων ποὺ προσφέρει ὁ τόποςμας σὰν αὐτοτελῶν ἀξιῶν στὸ τυπικὸ μιᾶς δοξολογίας

laquoΠοίηση καὶ Μουσικήraquo Ἐπιθεώρηση Τέχνης 1964

ΩΣ ΚΑΙ Η ΜΟΡΦΗ τοῦ ἔργου μὲ τὶς πλούσιες ἐναλλαγὲς τοῦ ποιητικοῦλόγου τοῦ ἄλλοτε ἀπέραντου σὰν ἀρχιπέλαγος τοῦ ἄλλοτε κατανυ-κτικοῦ σὰν ψαλμὸς ἢ τοῦ πειθαρχημένου σὰν λαϊκὸ τραγούδι μοῦ προ-σφέρανε ἐκπληκτικὲς δυνατότητες [hellip] Τὸ πρόβλημα ἦταν πῶς νὰ ἰσορ-ροπήσω τὸ καθαρὰ λαϊκὸ τραγούδι μὲ τὶς ἔντεχνες μορφὲς τῆς λαϊκῆςμουσικῆς καθὼς παρουσιάζονται εἴτε ἀπὸ τὴν ὀρχήστρα εἴτε ἀπὸ τὸνψάλτη (βαρύτονο) εἴτε ἀπὸ τὴ χορωδία Ἐδῶ στὴν ἔντεχνη ἐπεξεργα-σία προχώρησα μὲ πρόθεση ἐντελῶς ἀφαιρετική Μὲ τὴ συνείδηση θάrsquoλεγα ἁγιογράφου ποὺ μισεῖ τὴ σάρκα θέλοντας νὰ ταυτίσει τὴ μορφὴμὲ τὴν ψυχή Στὸ διάβολο εἶπα τὰ ἐγκεφαλικὰ κοντραποῦντα καὶ οἱ πο-λύπλοκες ἁρμονικές ρυθμικὲς καὶ ἐνορχηστρωτικὲς σχέσεις Ἂς βγεῖ ἡψυχὴ τῆς μουσικῆς ἀκέραιη ντυμένη μὲ πάχνη καὶ δροσοσταλίδες

Χορεύοντας μὲ τὸ ρωμέικο νταούλι Ἂς ἀφήσουμε τὶς ἐπιδείξεις γιὰτοὺς λαοὺς ποὺ ἔχασαν τὴν ψυχή τους κι ἂς τραγουδήσουμε ἁπλὰ τοὺςκαημοὺς καὶ τὶς ἐλπίδες τῆς ρωμιοσύνης

Μίκης ΘεοδωράκηςΧειρόγραφη παρτιτούρα τοῦΜίκη Θεοδωράκη γιὰ τὸ Ἄξιον Εστὶ

293

ΜΙΚΡΟΝ ΑΝΑΛΟΓΟΝΓΙΑ ΤΟΝ Ν Χ ΑΤΖΗΚΥΡΙΑΚΟ-ΓΚΙΚΑ

Τόσο μόνονὍσο χρειάζεται γιὰ νὰ λειάνει ἕνα χαλίκι ὁ ρόχθοςἪ νrsquo ἀποτυπωθεῖ χαράματα τὸ ψύχος τrsquo οὐρανοῦΣτὸ δέρμα ἑνὸς μενεξεδένιου σύκου

Κι ἐκεῖΜακριὰ στὴν πούντα τοῦ ΚαιροῦὍπου μαίνεται ἀπὸ τὴ νοτιὰ τὸ μαῦρο ἐρημονήσι

Τόσον μόνον κι ἐκεῖ εὐδοκιμεῖ τὸ Ἀόρατο

Ἀλλrsquo ἐμεῖς τὸ χτίζουμε ἀλλrsquo ἐμεῖς τὸ κηπεύουμεἈλλrsquo ἐμεῖς νύχτα μέρα τὸ ἱστοροῦμε

Καὶ συχνὰ τὴν ὥρα ποὺ ἀπrsquo τὴ λέπρα τῆς ἠπείρουΞεχωρίζει ἀνεβαίνονταςΘεομητορικὴ

Γῆ μὲ τὸ φρύδι δριμὺ καὶ τὴν ἄκανθα τοῦ ἥλιου

Σὰν σὲ ὄνειρο μέσα πάλι ἐμεῖς τοῦ προσφέρουμεΠοιὸς τὸ λίθο ποιὸς τὴ δρόσο ποιὸς τὸ οὐράνιο κονίαμα

Ὢ γαιώδη ἄνθρωπε

Ἰδὲς ποὺ ὁ τοκετὸς τῆς νύχτας ἔφερεΚύανο καὶ κιννάβαρι πορφύρα καὶ ὤχρα

30

Στεῖλε τὸ βλέμμα σου ψηλὰ καθὼς μιὰ σκέψη ὀξείαΝὰ διασχίσει τὸ ἐμπόλεμο στερέωμαΚαὶ πὲς ἐμεῖς οἱ ἀσύμμετροι πὼς εἴμαστε

Τrsquo ἀχνάρια ποὺ ἄφησαν ndashκαὶ ποὺ ἀκολούθησεςndashἩ ἄγρια μέλισσα κι ὁ ἀμνὸς ὁ πενθοφόρος

ΤΑ ΕΤΕΡΟΘΑΛΗ

307

Η ΝΕΡΟΣΤΑΓΟΝΑ

Καῖνε τὰ χείλη μου καὶ ἡ λύπη λάμπεισταγόνα καθαροῦ νεροῦ πάνω ἀπrsquo τὰ βάραθρατὰ σκοτεινὰ γεμάτα χόρτα μόνο ἡ ψυχὴἀναμμένη σὰν παλιὰ ἐκκλησία

δείχνει ὅτι θὰ πεθάνουμε ἄνοιξηhellip

Ντὶγκ-ντὶγκ τὸ χαμομήλι κουράστηκα νὰ ἐλπίζωντὶγκ-ντὶγκ τὸ μολοχάνθι βαρέθηκα νrsquo ἀνησυχῶντὶγκ-ντίγκ τέτοιος ἀνέκαθενὁ ἄνθρωπος

καὶ νὰ μὴν τὸ γνωρίζω

Ἐκεῖνα τὰ πατήματα στὰ ξερὰ φύλλαμουκανώντας τὸ βόιδι τοῦ Καιροῦ

ἡ πελασγικὴ τοιχοποιία σrsquo ὅλο τὸ μάκρος τῆς ζωῆς μουπλάι πλάι νὰ τὴν περπατῶ

ἑωσότου ἡ μαύρη θάλασσα φανεῖκι ἐπάνω της ἀνάψουν σὰν βεγγαλικὰ τὰ τρία μου ἄστρα

Ὅλα μία σταγόναὀμορφιᾶς τρεμάμενη στὰ τσίνοραμία λύπη διάφανη σὰν Ἄθως κρεμάμενος ἀπὸ τὸν οὐρανὸμὲ ἀπέραντη ὁρατότηταὅπου τὰ πάντα γίνονται ξεγίνονταιγονατίζει ὁ Χάρος καὶ ξανασηκώνεται πιὸ δυνατὸςκαὶ πάλι πέφτει ἀνίσχυρος βυθίζεται στὰ βάραθρα

Μόνη της ἡ σταγόνα σθεναρὴ πάνω ἀπrsquo τὰ βάραθρα

Στὸ χωριὸ τῆς γλώσσας μου τὴ Λύπη τηνε λένε ΛάμπουσαΜΑΡΙΑ ΝΕΦΕΛΗ

330

Ἄνδρος 1979

331

30

Στὸ γραφεῖο του 1980

31

Εἶναι ἀπὸ μέντα κι ἀπὸ λόγια τοῦ Ἰωάννουἡ ποίηση

Ποίηση ὢ Ἁγία μου ndash συγχώρεσέ μεἀλλrsquo ἀνάγκη νὰ μείνω ζωντανὸς

Δυὸ χέρια περιμένουνεΣτὸν ἀγκώνα τους στηρίζεται ὁλόκληρη γῆΣτὴν ἀναμονή τους ὁλόκληρη ποίηση

Ποίηση μόνον εἶναι

Κεῖνο ποὺ ἀπομένει Ποίηση Δίκαιη καὶοὐσιαστικὴ κι εὐθεία

Ἄξιον Ἐστὶ ὁ πικρὸς καὶ ὁ μόνοςὁ ἀπὸ πρὶν χαμένος ἐσὺ νά rsquoσαι

Ποιητὴς ποὺ δουλεύει τὸ μαχαίριστὸ ἀνεξίτηλο τρίτο του χέρι

γράφοντας κάτι ποιήματαλευκὰ στὴ μαύρη τὴ σελίδα ἐπάνου

Ζωγραφισμένο χειρόγραφο τοῦ Ὀδυσσέα Ἐλύτη ἀπὸ τὴν ποιητικὴ συλλογὴ Ὁ μικρὸς ναυτίλος

370

ΔΩΡΟ ΑΣΗΜΕΝΙΟ ΠΟΙΗΜΑ

Ξέρω πὼς εἶναι τίποτε ὅλrsquo αὐτὰ καὶ πὼς ἡ γλώσσα ποὺ μιλῶ δὲνἔχει ἀλφάβητο

Ἀφοῦ καὶ ὁ ἥλιος καὶ τὰ κύματα εἶναι μιὰ γραφὴ συλλαβικὴποὺ τὴν ἀποκρυπτογραφεῖς μονάχα στοὺς καιροὺς τῆς λύπηςκαὶ τῆς ἐξορίας

Κι ἡ πατρίδα μιὰ τοιχογραφία μrsquo ἐπιστρώσεις διαδοχικὲςφράγκικες ἢ σλαβικὲς ποὺ ἂν τύχει καὶ βαλθεῖς γιὰ νὰ τὴνἀποκαταστήσεις πᾶς ἀμέσως φυλακὴ καὶ δίνες λόγο

Σrsquo ἕνα πλῆθος Ἐξουσίες ξένες μέσω τῆς δικῆς σου πάντοτε

Ὅπως γίνεται γιὰ τὶς συμφορὲςὍμως ἂς φανταστοῦμε σrsquo ἕνα παλαιῶν καιρῶν ἁλώνι ποὺ μπορεῖνά rsquoναι καὶ σὲ πολυκατοικία ὅτι παίζουνε παιδιὰ καὶ ὅτι αὐτὸςποὺ χάνει

Πρέπει σύμφωνα μὲ τοὺς κανονισμοὺς νὰ πεῖ στοὺς ἄλλους καὶνὰ δώσει μιὰν ἀλήθεια

Ὁπόταν βρίσκονται στὸ τέλος ὅλοι νὰ κρατοῦν στὸ χέρι τους ἕναμικρὸ

Δῶρο ἀσημένιο ποίημα

ΤΟ ΦΩΤΟΔΕΝΤΡΟ ΚΑΙ Η ΔΕΚΑΤΗ ΤΕΤΑΡΤΗ ΟΜΟΡΦΙΑ

371

• NAYTILOS_coverpdf
• 24-25
• 68-69
• 104-105
• 114-115
• 140-141
• 200-201
• 234-235
• 292-293
• 306-307
• 330-331
• 360-361
• 370-371

ΜΙΚΡΟΝ ΑΝΑΛΟΓΟΝΓΙΑ ΤΟΝ Ν Χ ΑΤΖΗΚΥΡΙΑΚΟ-ΓΚΙΚΑ

Τόσο μόνονὍσο χρειάζεται γιὰ νὰ λειάνει ἕνα χαλίκι ὁ ρόχθοςἪ νrsquo ἀποτυπωθεῖ χαράματα τὸ ψύχος τrsquo οὐρανοῦΣτὸ δέρμα ἑνὸς μενεξεδένιου σύκου

Κι ἐκεῖΜακριὰ στὴν πούντα τοῦ ΚαιροῦὍπου μαίνεται ἀπὸ τὴ νοτιὰ τὸ μαῦρο ἐρημονήσι

Τόσον μόνον κι ἐκεῖ εὐδοκιμεῖ τὸ Ἀόρατο

Ἀλλrsquo ἐμεῖς τὸ χτίζουμε ἀλλrsquo ἐμεῖς τὸ κηπεύουμεἈλλrsquo ἐμεῖς νύχτα μέρα τὸ ἱστοροῦμε

Καὶ συχνὰ τὴν ὥρα ποὺ ἀπrsquo τὴ λέπρα τῆς ἠπείρουΞεχωρίζει ἀνεβαίνονταςΘεομητορικὴ

Γῆ μὲ τὸ φρύδι δριμὺ καὶ τὴν ἄκανθα τοῦ ἥλιου

Σὰν σὲ ὄνειρο μέσα πάλι ἐμεῖς τοῦ προσφέρουμεΠοιὸς τὸ λίθο ποιὸς τὴ δρόσο ποιὸς τὸ οὐράνιο κονίαμα

Ὢ γαιώδη ἄνθρωπε

Ἰδὲς ποὺ ὁ τοκετὸς τῆς νύχτας ἔφερεΚύανο καὶ κιννάβαρι πορφύρα καὶ ὤχρα

30

Στεῖλε τὸ βλέμμα σου ψηλὰ καθὼς μιὰ σκέψη ὀξείαΝὰ διασχίσει τὸ ἐμπόλεμο στερέωμαΚαὶ πὲς ἐμεῖς οἱ ἀσύμμετροι πὼς εἴμαστε

Τrsquo ἀχνάρια ποὺ ἄφησαν ndashκαὶ ποὺ ἀκολούθησεςndashἩ ἄγρια μέλισσα κι ὁ ἀμνὸς ὁ πενθοφόρος

ΤΑ ΕΤΕΡΟΘΑΛΗ

307

Η ΝΕΡΟΣΤΑΓΟΝΑ

Καῖνε τὰ χείλη μου καὶ ἡ λύπη λάμπεισταγόνα καθαροῦ νεροῦ πάνω ἀπrsquo τὰ βάραθρατὰ σκοτεινὰ γεμάτα χόρτα μόνο ἡ ψυχὴἀναμμένη σὰν παλιὰ ἐκκλησία

δείχνει ὅτι θὰ πεθάνουμε ἄνοιξηhellip

Ντὶγκ-ντὶγκ τὸ χαμομήλι κουράστηκα νὰ ἐλπίζωντὶγκ-ντὶγκ τὸ μολοχάνθι βαρέθηκα νrsquo ἀνησυχῶντὶγκ-ντίγκ τέτοιος ἀνέκαθενὁ ἄνθρωπος

καὶ νὰ μὴν τὸ γνωρίζω

Ἐκεῖνα τὰ πατήματα στὰ ξερὰ φύλλαμουκανώντας τὸ βόιδι τοῦ Καιροῦ

ἡ πελασγικὴ τοιχοποιία σrsquo ὅλο τὸ μάκρος τῆς ζωῆς μουπλάι πλάι νὰ τὴν περπατῶ

ἑωσότου ἡ μαύρη θάλασσα φανεῖκι ἐπάνω της ἀνάψουν σὰν βεγγαλικὰ τὰ τρία μου ἄστρα

Ὅλα μία σταγόναὀμορφιᾶς τρεμάμενη στὰ τσίνοραμία λύπη διάφανη σὰν Ἄθως κρεμάμενος ἀπὸ τὸν οὐρανὸμὲ ἀπέραντη ὁρατότηταὅπου τὰ πάντα γίνονται ξεγίνονταιγονατίζει ὁ Χάρος καὶ ξανασηκώνεται πιὸ δυνατὸςκαὶ πάλι πέφτει ἀνίσχυρος βυθίζεται στὰ βάραθρα

Μόνη της ἡ σταγόνα σθεναρὴ πάνω ἀπrsquo τὰ βάραθρα

Στὸ χωριὸ τῆς γλώσσας μου τὴ Λύπη τηνε λένε ΛάμπουσαΜΑΡΙΑ ΝΕΦΕΛΗ

330

Ἄνδρος 1979

331

30

Στὸ γραφεῖο του 1980

31

Εἶναι ἀπὸ μέντα κι ἀπὸ λόγια τοῦ Ἰωάννουἡ ποίηση

Ποίηση ὢ Ἁγία μου ndash συγχώρεσέ μεἀλλrsquo ἀνάγκη νὰ μείνω ζωντανὸς

Δυὸ χέρια περιμένουνεΣτὸν ἀγκώνα τους στηρίζεται ὁλόκληρη γῆΣτὴν ἀναμονή τους ὁλόκληρη ποίηση

Ποίηση μόνον εἶναι

Κεῖνο ποὺ ἀπομένει Ποίηση Δίκαιη καὶοὐσιαστικὴ κι εὐθεία

Ἄξιον Ἐστὶ ὁ πικρὸς καὶ ὁ μόνοςὁ ἀπὸ πρὶν χαμένος ἐσὺ νά rsquoσαι

Ποιητὴς ποὺ δουλεύει τὸ μαχαίριστὸ ἀνεξίτηλο τρίτο του χέρι

γράφοντας κάτι ποιήματαλευκὰ στὴ μαύρη τὴ σελίδα ἐπάνου

Ζωγραφισμένο χειρόγραφο τοῦ Ὀδυσσέα Ἐλύτη ἀπὸ τὴν ποιητικὴ συλλογὴ Ὁ μικρὸς ναυτίλος

370

ΔΩΡΟ ΑΣΗΜΕΝΙΟ ΠΟΙΗΜΑ

Ξέρω πὼς εἶναι τίποτε ὅλrsquo αὐτὰ καὶ πὼς ἡ γλώσσα ποὺ μιλῶ δὲνἔχει ἀλφάβητο

Ἀφοῦ καὶ ὁ ἥλιος καὶ τὰ κύματα εἶναι μιὰ γραφὴ συλλαβικὴποὺ τὴν ἀποκρυπτογραφεῖς μονάχα στοὺς καιροὺς τῆς λύπηςκαὶ τῆς ἐξορίας

Κι ἡ πατρίδα μιὰ τοιχογραφία μrsquo ἐπιστρώσεις διαδοχικὲςφράγκικες ἢ σλαβικὲς ποὺ ἂν τύχει καὶ βαλθεῖς γιὰ νὰ τὴνἀποκαταστήσεις πᾶς ἀμέσως φυλακὴ καὶ δίνες λόγο

Σrsquo ἕνα πλῆθος Ἐξουσίες ξένες μέσω τῆς δικῆς σου πάντοτε

Ὅπως γίνεται γιὰ τὶς συμφορὲςὍμως ἂς φανταστοῦμε σrsquo ἕνα παλαιῶν καιρῶν ἁλώνι ποὺ μπορεῖνά rsquoναι καὶ σὲ πολυκατοικία ὅτι παίζουνε παιδιὰ καὶ ὅτι αὐτὸςποὺ χάνει

Πρέπει σύμφωνα μὲ τοὺς κανονισμοὺς νὰ πεῖ στοὺς ἄλλους καὶνὰ δώσει μιὰν ἀλήθεια

Ὁπόταν βρίσκονται στὸ τέλος ὅλοι νὰ κρατοῦν στὸ χέρι τους ἕναμικρὸ

Δῶρο ἀσημένιο ποίημα

ΤΟ ΦΩΤΟΔΕΝΤΡΟ ΚΑΙ Η ΔΕΚΑΤΗ ΤΕΤΑΡΤΗ ΟΜΟΡΦΙΑ

371

• NAYTILOS_coverpdf
• 24-25
• 68-69
• 104-105
• 114-115
• 140-141
• 200-201
• 234-235
• 292-293
• 306-307
• 330-331
• 360-361
• 370-371

Στεῖλε τὸ βλέμμα σου ψηλὰ καθὼς μιὰ σκέψη ὀξείαΝὰ διασχίσει τὸ ἐμπόλεμο στερέωμαΚαὶ πὲς ἐμεῖς οἱ ἀσύμμετροι πὼς εἴμαστε

Τrsquo ἀχνάρια ποὺ ἄφησαν ndashκαὶ ποὺ ἀκολούθησεςndashἩ ἄγρια μέλισσα κι ὁ ἀμνὸς ὁ πενθοφόρος

ΤΑ ΕΤΕΡΟΘΑΛΗ

307

Η ΝΕΡΟΣΤΑΓΟΝΑ

Καῖνε τὰ χείλη μου καὶ ἡ λύπη λάμπεισταγόνα καθαροῦ νεροῦ πάνω ἀπrsquo τὰ βάραθρατὰ σκοτεινὰ γεμάτα χόρτα μόνο ἡ ψυχὴἀναμμένη σὰν παλιὰ ἐκκλησία

δείχνει ὅτι θὰ πεθάνουμε ἄνοιξηhellip

Ντὶγκ-ντὶγκ τὸ χαμομήλι κουράστηκα νὰ ἐλπίζωντὶγκ-ντὶγκ τὸ μολοχάνθι βαρέθηκα νrsquo ἀνησυχῶντὶγκ-ντίγκ τέτοιος ἀνέκαθενὁ ἄνθρωπος

καὶ νὰ μὴν τὸ γνωρίζω

Ἐκεῖνα τὰ πατήματα στὰ ξερὰ φύλλαμουκανώντας τὸ βόιδι τοῦ Καιροῦ

ἡ πελασγικὴ τοιχοποιία σrsquo ὅλο τὸ μάκρος τῆς ζωῆς μουπλάι πλάι νὰ τὴν περπατῶ

ἑωσότου ἡ μαύρη θάλασσα φανεῖκι ἐπάνω της ἀνάψουν σὰν βεγγαλικὰ τὰ τρία μου ἄστρα

Ὅλα μία σταγόναὀμορφιᾶς τρεμάμενη στὰ τσίνοραμία λύπη διάφανη σὰν Ἄθως κρεμάμενος ἀπὸ τὸν οὐρανὸμὲ ἀπέραντη ὁρατότηταὅπου τὰ πάντα γίνονται ξεγίνονταιγονατίζει ὁ Χάρος καὶ ξανασηκώνεται πιὸ δυνατὸςκαὶ πάλι πέφτει ἀνίσχυρος βυθίζεται στὰ βάραθρα

Μόνη της ἡ σταγόνα σθεναρὴ πάνω ἀπrsquo τὰ βάραθρα

Στὸ χωριὸ τῆς γλώσσας μου τὴ Λύπη τηνε λένε ΛάμπουσαΜΑΡΙΑ ΝΕΦΕΛΗ

330

Ἄνδρος 1979

331

30

Στὸ γραφεῖο του 1980

31

Εἶναι ἀπὸ μέντα κι ἀπὸ λόγια τοῦ Ἰωάννουἡ ποίηση

Ποίηση ὢ Ἁγία μου ndash συγχώρεσέ μεἀλλrsquo ἀνάγκη νὰ μείνω ζωντανὸς

Δυὸ χέρια περιμένουνεΣτὸν ἀγκώνα τους στηρίζεται ὁλόκληρη γῆΣτὴν ἀναμονή τους ὁλόκληρη ποίηση

Ποίηση μόνον εἶναι

Κεῖνο ποὺ ἀπομένει Ποίηση Δίκαιη καὶοὐσιαστικὴ κι εὐθεία

Ἄξιον Ἐστὶ ὁ πικρὸς καὶ ὁ μόνοςὁ ἀπὸ πρὶν χαμένος ἐσὺ νά rsquoσαι

Ποιητὴς ποὺ δουλεύει τὸ μαχαίριστὸ ἀνεξίτηλο τρίτο του χέρι

γράφοντας κάτι ποιήματαλευκὰ στὴ μαύρη τὴ σελίδα ἐπάνου

Ζωγραφισμένο χειρόγραφο τοῦ Ὀδυσσέα Ἐλύτη ἀπὸ τὴν ποιητικὴ συλλογὴ Ὁ μικρὸς ναυτίλος

370

ΔΩΡΟ ΑΣΗΜΕΝΙΟ ΠΟΙΗΜΑ

Ξέρω πὼς εἶναι τίποτε ὅλrsquo αὐτὰ καὶ πὼς ἡ γλώσσα ποὺ μιλῶ δὲνἔχει ἀλφάβητο

Ἀφοῦ καὶ ὁ ἥλιος καὶ τὰ κύματα εἶναι μιὰ γραφὴ συλλαβικὴποὺ τὴν ἀποκρυπτογραφεῖς μονάχα στοὺς καιροὺς τῆς λύπηςκαὶ τῆς ἐξορίας

Κι ἡ πατρίδα μιὰ τοιχογραφία μrsquo ἐπιστρώσεις διαδοχικὲςφράγκικες ἢ σλαβικὲς ποὺ ἂν τύχει καὶ βαλθεῖς γιὰ νὰ τὴνἀποκαταστήσεις πᾶς ἀμέσως φυλακὴ καὶ δίνες λόγο

Σrsquo ἕνα πλῆθος Ἐξουσίες ξένες μέσω τῆς δικῆς σου πάντοτε

Ὅπως γίνεται γιὰ τὶς συμφορὲςὍμως ἂς φανταστοῦμε σrsquo ἕνα παλαιῶν καιρῶν ἁλώνι ποὺ μπορεῖνά rsquoναι καὶ σὲ πολυκατοικία ὅτι παίζουνε παιδιὰ καὶ ὅτι αὐτὸςποὺ χάνει

Πρέπει σύμφωνα μὲ τοὺς κανονισμοὺς νὰ πεῖ στοὺς ἄλλους καὶνὰ δώσει μιὰν ἀλήθεια

Ὁπόταν βρίσκονται στὸ τέλος ὅλοι νὰ κρατοῦν στὸ χέρι τους ἕναμικρὸ

Δῶρο ἀσημένιο ποίημα

ΤΟ ΦΩΤΟΔΕΝΤΡΟ ΚΑΙ Η ΔΕΚΑΤΗ ΤΕΤΑΡΤΗ ΟΜΟΡΦΙΑ

371

• NAYTILOS_coverpdf
• 24-25
• 68-69
• 104-105
• 114-115
• 140-141
• 200-201
• 234-235
• 292-293
• 306-307
• 330-331
• 360-361
• 370-371

Η ΝΕΡΟΣΤΑΓΟΝΑ

Καῖνε τὰ χείλη μου καὶ ἡ λύπη λάμπεισταγόνα καθαροῦ νεροῦ πάνω ἀπrsquo τὰ βάραθρατὰ σκοτεινὰ γεμάτα χόρτα μόνο ἡ ψυχὴἀναμμένη σὰν παλιὰ ἐκκλησία

δείχνει ὅτι θὰ πεθάνουμε ἄνοιξηhellip

Ντὶγκ-ντὶγκ τὸ χαμομήλι κουράστηκα νὰ ἐλπίζωντὶγκ-ντὶγκ τὸ μολοχάνθι βαρέθηκα νrsquo ἀνησυχῶντὶγκ-ντίγκ τέτοιος ἀνέκαθενὁ ἄνθρωπος

καὶ νὰ μὴν τὸ γνωρίζω

Ἐκεῖνα τὰ πατήματα στὰ ξερὰ φύλλαμουκανώντας τὸ βόιδι τοῦ Καιροῦ

ἡ πελασγικὴ τοιχοποιία σrsquo ὅλο τὸ μάκρος τῆς ζωῆς μουπλάι πλάι νὰ τὴν περπατῶ

ἑωσότου ἡ μαύρη θάλασσα φανεῖκι ἐπάνω της ἀνάψουν σὰν βεγγαλικὰ τὰ τρία μου ἄστρα

Ὅλα μία σταγόναὀμορφιᾶς τρεμάμενη στὰ τσίνοραμία λύπη διάφανη σὰν Ἄθως κρεμάμενος ἀπὸ τὸν οὐρανὸμὲ ἀπέραντη ὁρατότηταὅπου τὰ πάντα γίνονται ξεγίνονταιγονατίζει ὁ Χάρος καὶ ξανασηκώνεται πιὸ δυνατὸςκαὶ πάλι πέφτει ἀνίσχυρος βυθίζεται στὰ βάραθρα

Μόνη της ἡ σταγόνα σθεναρὴ πάνω ἀπrsquo τὰ βάραθρα

Στὸ χωριὸ τῆς γλώσσας μου τὴ Λύπη τηνε λένε ΛάμπουσαΜΑΡΙΑ ΝΕΦΕΛΗ

330

Ἄνδρος 1979

331

30

Στὸ γραφεῖο του 1980

31

Εἶναι ἀπὸ μέντα κι ἀπὸ λόγια τοῦ Ἰωάννουἡ ποίηση

Ποίηση ὢ Ἁγία μου ndash συγχώρεσέ μεἀλλrsquo ἀνάγκη νὰ μείνω ζωντανὸς

Δυὸ χέρια περιμένουνεΣτὸν ἀγκώνα τους στηρίζεται ὁλόκληρη γῆΣτὴν ἀναμονή τους ὁλόκληρη ποίηση

Ποίηση μόνον εἶναι

Κεῖνο ποὺ ἀπομένει Ποίηση Δίκαιη καὶοὐσιαστικὴ κι εὐθεία

Ἄξιον Ἐστὶ ὁ πικρὸς καὶ ὁ μόνοςὁ ἀπὸ πρὶν χαμένος ἐσὺ νά rsquoσαι

Ποιητὴς ποὺ δουλεύει τὸ μαχαίριστὸ ἀνεξίτηλο τρίτο του χέρι

γράφοντας κάτι ποιήματαλευκὰ στὴ μαύρη τὴ σελίδα ἐπάνου

Ζωγραφισμένο χειρόγραφο τοῦ Ὀδυσσέα Ἐλύτη ἀπὸ τὴν ποιητικὴ συλλογὴ Ὁ μικρὸς ναυτίλος

370

ΔΩΡΟ ΑΣΗΜΕΝΙΟ ΠΟΙΗΜΑ

Ξέρω πὼς εἶναι τίποτε ὅλrsquo αὐτὰ καὶ πὼς ἡ γλώσσα ποὺ μιλῶ δὲνἔχει ἀλφάβητο

Ἀφοῦ καὶ ὁ ἥλιος καὶ τὰ κύματα εἶναι μιὰ γραφὴ συλλαβικὴποὺ τὴν ἀποκρυπτογραφεῖς μονάχα στοὺς καιροὺς τῆς λύπηςκαὶ τῆς ἐξορίας

Κι ἡ πατρίδα μιὰ τοιχογραφία μrsquo ἐπιστρώσεις διαδοχικὲςφράγκικες ἢ σλαβικὲς ποὺ ἂν τύχει καὶ βαλθεῖς γιὰ νὰ τὴνἀποκαταστήσεις πᾶς ἀμέσως φυλακὴ καὶ δίνες λόγο

Σrsquo ἕνα πλῆθος Ἐξουσίες ξένες μέσω τῆς δικῆς σου πάντοτε

Ὅπως γίνεται γιὰ τὶς συμφορὲςὍμως ἂς φανταστοῦμε σrsquo ἕνα παλαιῶν καιρῶν ἁλώνι ποὺ μπορεῖνά rsquoναι καὶ σὲ πολυκατοικία ὅτι παίζουνε παιδιὰ καὶ ὅτι αὐτὸςποὺ χάνει

Πρέπει σύμφωνα μὲ τοὺς κανονισμοὺς νὰ πεῖ στοὺς ἄλλους καὶνὰ δώσει μιὰν ἀλήθεια

Ὁπόταν βρίσκονται στὸ τέλος ὅλοι νὰ κρατοῦν στὸ χέρι τους ἕναμικρὸ

Δῶρο ἀσημένιο ποίημα

ΤΟ ΦΩΤΟΔΕΝΤΡΟ ΚΑΙ Η ΔΕΚΑΤΗ ΤΕΤΑΡΤΗ ΟΜΟΡΦΙΑ

371

• NAYTILOS_coverpdf
• 24-25
• 68-69
• 104-105
• 114-115
• 140-141
• 200-201
• 234-235
• 292-293
• 306-307
• 330-331
• 360-361
• 370-371

Ἄνδρος 1979

331

30

Στὸ γραφεῖο του 1980

31

Εἶναι ἀπὸ μέντα κι ἀπὸ λόγια τοῦ Ἰωάννουἡ ποίηση

Ποίηση ὢ Ἁγία μου ndash συγχώρεσέ μεἀλλrsquo ἀνάγκη νὰ μείνω ζωντανὸς

Δυὸ χέρια περιμένουνεΣτὸν ἀγκώνα τους στηρίζεται ὁλόκληρη γῆΣτὴν ἀναμονή τους ὁλόκληρη ποίηση

Ποίηση μόνον εἶναι

Κεῖνο ποὺ ἀπομένει Ποίηση Δίκαιη καὶοὐσιαστικὴ κι εὐθεία

Ἄξιον Ἐστὶ ὁ πικρὸς καὶ ὁ μόνοςὁ ἀπὸ πρὶν χαμένος ἐσὺ νά rsquoσαι

Ποιητὴς ποὺ δουλεύει τὸ μαχαίριστὸ ἀνεξίτηλο τρίτο του χέρι

γράφοντας κάτι ποιήματαλευκὰ στὴ μαύρη τὴ σελίδα ἐπάνου

Ζωγραφισμένο χειρόγραφο τοῦ Ὀδυσσέα Ἐλύτη ἀπὸ τὴν ποιητικὴ συλλογὴ Ὁ μικρὸς ναυτίλος

370

ΔΩΡΟ ΑΣΗΜΕΝΙΟ ΠΟΙΗΜΑ

Ξέρω πὼς εἶναι τίποτε ὅλrsquo αὐτὰ καὶ πὼς ἡ γλώσσα ποὺ μιλῶ δὲνἔχει ἀλφάβητο

Ἀφοῦ καὶ ὁ ἥλιος καὶ τὰ κύματα εἶναι μιὰ γραφὴ συλλαβικὴποὺ τὴν ἀποκρυπτογραφεῖς μονάχα στοὺς καιροὺς τῆς λύπηςκαὶ τῆς ἐξορίας

Κι ἡ πατρίδα μιὰ τοιχογραφία μrsquo ἐπιστρώσεις διαδοχικὲςφράγκικες ἢ σλαβικὲς ποὺ ἂν τύχει καὶ βαλθεῖς γιὰ νὰ τὴνἀποκαταστήσεις πᾶς ἀμέσως φυλακὴ καὶ δίνες λόγο

Σrsquo ἕνα πλῆθος Ἐξουσίες ξένες μέσω τῆς δικῆς σου πάντοτε

Ὅπως γίνεται γιὰ τὶς συμφορὲςὍμως ἂς φανταστοῦμε σrsquo ἕνα παλαιῶν καιρῶν ἁλώνι ποὺ μπορεῖνά rsquoναι καὶ σὲ πολυκατοικία ὅτι παίζουνε παιδιὰ καὶ ὅτι αὐτὸςποὺ χάνει

Πρέπει σύμφωνα μὲ τοὺς κανονισμοὺς νὰ πεῖ στοὺς ἄλλους καὶνὰ δώσει μιὰν ἀλήθεια

Ὁπόταν βρίσκονται στὸ τέλος ὅλοι νὰ κρατοῦν στὸ χέρι τους ἕναμικρὸ

Δῶρο ἀσημένιο ποίημα

ΤΟ ΦΩΤΟΔΕΝΤΡΟ ΚΑΙ Η ΔΕΚΑΤΗ ΤΕΤΑΡΤΗ ΟΜΟΡΦΙΑ

371

• NAYTILOS_coverpdf
• 24-25
• 68-69
• 104-105
• 114-115
• 140-141
• 200-201
• 234-235
• 292-293
• 306-307
• 330-331
• 360-361
• 370-371

30

Στὸ γραφεῖο του 1980

31

Εἶναι ἀπὸ μέντα κι ἀπὸ λόγια τοῦ Ἰωάννουἡ ποίηση

Ποίηση ὢ Ἁγία μου ndash συγχώρεσέ μεἀλλrsquo ἀνάγκη νὰ μείνω ζωντανὸς

Δυὸ χέρια περιμένουνεΣτὸν ἀγκώνα τους στηρίζεται ὁλόκληρη γῆΣτὴν ἀναμονή τους ὁλόκληρη ποίηση

Ποίηση μόνον εἶναι

Κεῖνο ποὺ ἀπομένει Ποίηση Δίκαιη καὶοὐσιαστικὴ κι εὐθεία

Ἄξιον Ἐστὶ ὁ πικρὸς καὶ ὁ μόνοςὁ ἀπὸ πρὶν χαμένος ἐσὺ νά rsquoσαι

Ποιητὴς ποὺ δουλεύει τὸ μαχαίριστὸ ἀνεξίτηλο τρίτο του χέρι

γράφοντας κάτι ποιήματαλευκὰ στὴ μαύρη τὴ σελίδα ἐπάνου

Ζωγραφισμένο χειρόγραφο τοῦ Ὀδυσσέα Ἐλύτη ἀπὸ τὴν ποιητικὴ συλλογὴ Ὁ μικρὸς ναυτίλος

370

ΔΩΡΟ ΑΣΗΜΕΝΙΟ ΠΟΙΗΜΑ

Ξέρω πὼς εἶναι τίποτε ὅλrsquo αὐτὰ καὶ πὼς ἡ γλώσσα ποὺ μιλῶ δὲνἔχει ἀλφάβητο

Ἀφοῦ καὶ ὁ ἥλιος καὶ τὰ κύματα εἶναι μιὰ γραφὴ συλλαβικὴποὺ τὴν ἀποκρυπτογραφεῖς μονάχα στοὺς καιροὺς τῆς λύπηςκαὶ τῆς ἐξορίας

Κι ἡ πατρίδα μιὰ τοιχογραφία μrsquo ἐπιστρώσεις διαδοχικὲςφράγκικες ἢ σλαβικὲς ποὺ ἂν τύχει καὶ βαλθεῖς γιὰ νὰ τὴνἀποκαταστήσεις πᾶς ἀμέσως φυλακὴ καὶ δίνες λόγο

Σrsquo ἕνα πλῆθος Ἐξουσίες ξένες μέσω τῆς δικῆς σου πάντοτε

Ὅπως γίνεται γιὰ τὶς συμφορὲςὍμως ἂς φανταστοῦμε σrsquo ἕνα παλαιῶν καιρῶν ἁλώνι ποὺ μπορεῖνά rsquoναι καὶ σὲ πολυκατοικία ὅτι παίζουνε παιδιὰ καὶ ὅτι αὐτὸςποὺ χάνει

Πρέπει σύμφωνα μὲ τοὺς κανονισμοὺς νὰ πεῖ στοὺς ἄλλους καὶνὰ δώσει μιὰν ἀλήθεια

Ὁπόταν βρίσκονται στὸ τέλος ὅλοι νὰ κρατοῦν στὸ χέρι τους ἕναμικρὸ

Δῶρο ἀσημένιο ποίημα

ΤΟ ΦΩΤΟΔΕΝΤΡΟ ΚΑΙ Η ΔΕΚΑΤΗ ΤΕΤΑΡΤΗ ΟΜΟΡΦΙΑ

371

• NAYTILOS_coverpdf
• 24-25
• 68-69
• 104-105
• 114-115
• 140-141
• 200-201
• 234-235
• 292-293
• 306-307
• 330-331
• 360-361
• 370-371

31

Εἶναι ἀπὸ μέντα κι ἀπὸ λόγια τοῦ Ἰωάννουἡ ποίηση

Ποίηση ὢ Ἁγία μου ndash συγχώρεσέ μεἀλλrsquo ἀνάγκη νὰ μείνω ζωντανὸς

Δυὸ χέρια περιμένουνεΣτὸν ἀγκώνα τους στηρίζεται ὁλόκληρη γῆΣτὴν ἀναμονή τους ὁλόκληρη ποίηση

Ποίηση μόνον εἶναι

Κεῖνο ποὺ ἀπομένει Ποίηση Δίκαιη καὶοὐσιαστικὴ κι εὐθεία

Ἄξιον Ἐστὶ ὁ πικρὸς καὶ ὁ μόνοςὁ ἀπὸ πρὶν χαμένος ἐσὺ νά rsquoσαι

Ποιητὴς ποὺ δουλεύει τὸ μαχαίριστὸ ἀνεξίτηλο τρίτο του χέρι

γράφοντας κάτι ποιήματαλευκὰ στὴ μαύρη τὴ σελίδα ἐπάνου

Ζωγραφισμένο χειρόγραφο τοῦ Ὀδυσσέα Ἐλύτη ἀπὸ τὴν ποιητικὴ συλλογὴ Ὁ μικρὸς ναυτίλος

370

ΔΩΡΟ ΑΣΗΜΕΝΙΟ ΠΟΙΗΜΑ

Ξέρω πὼς εἶναι τίποτε ὅλrsquo αὐτὰ καὶ πὼς ἡ γλώσσα ποὺ μιλῶ δὲνἔχει ἀλφάβητο

Ἀφοῦ καὶ ὁ ἥλιος καὶ τὰ κύματα εἶναι μιὰ γραφὴ συλλαβικὴποὺ τὴν ἀποκρυπτογραφεῖς μονάχα στοὺς καιροὺς τῆς λύπηςκαὶ τῆς ἐξορίας

Κι ἡ πατρίδα μιὰ τοιχογραφία μrsquo ἐπιστρώσεις διαδοχικὲςφράγκικες ἢ σλαβικὲς ποὺ ἂν τύχει καὶ βαλθεῖς γιὰ νὰ τὴνἀποκαταστήσεις πᾶς ἀμέσως φυλακὴ καὶ δίνες λόγο

Σrsquo ἕνα πλῆθος Ἐξουσίες ξένες μέσω τῆς δικῆς σου πάντοτε

Ὅπως γίνεται γιὰ τὶς συμφορὲςὍμως ἂς φανταστοῦμε σrsquo ἕνα παλαιῶν καιρῶν ἁλώνι ποὺ μπορεῖνά rsquoναι καὶ σὲ πολυκατοικία ὅτι παίζουνε παιδιὰ καὶ ὅτι αὐτὸςποὺ χάνει

Πρέπει σύμφωνα μὲ τοὺς κανονισμοὺς νὰ πεῖ στοὺς ἄλλους καὶνὰ δώσει μιὰν ἀλήθεια

Ὁπόταν βρίσκονται στὸ τέλος ὅλοι νὰ κρατοῦν στὸ χέρι τους ἕναμικρὸ

Δῶρο ἀσημένιο ποίημα

ΤΟ ΦΩΤΟΔΕΝΤΡΟ ΚΑΙ Η ΔΕΚΑΤΗ ΤΕΤΑΡΤΗ ΟΜΟΡΦΙΑ

371

• NAYTILOS_coverpdf
• 24-25
• 68-69
• 104-105
• 114-115
• 140-141
• 200-201
• 234-235
• 292-293
• 306-307
• 330-331
• 360-361
• 370-371

Ζωγραφισμένο χειρόγραφο τοῦ Ὀδυσσέα Ἐλύτη ἀπὸ τὴν ποιητικὴ συλλογὴ Ὁ μικρὸς ναυτίλος

370

ΔΩΡΟ ΑΣΗΜΕΝΙΟ ΠΟΙΗΜΑ

Ξέρω πὼς εἶναι τίποτε ὅλrsquo αὐτὰ καὶ πὼς ἡ γλώσσα ποὺ μιλῶ δὲνἔχει ἀλφάβητο

Ἀφοῦ καὶ ὁ ἥλιος καὶ τὰ κύματα εἶναι μιὰ γραφὴ συλλαβικὴποὺ τὴν ἀποκρυπτογραφεῖς μονάχα στοὺς καιροὺς τῆς λύπηςκαὶ τῆς ἐξορίας

Κι ἡ πατρίδα μιὰ τοιχογραφία μrsquo ἐπιστρώσεις διαδοχικὲςφράγκικες ἢ σλαβικὲς ποὺ ἂν τύχει καὶ βαλθεῖς γιὰ νὰ τὴνἀποκαταστήσεις πᾶς ἀμέσως φυλακὴ καὶ δίνες λόγο

Σrsquo ἕνα πλῆθος Ἐξουσίες ξένες μέσω τῆς δικῆς σου πάντοτε

Ὅπως γίνεται γιὰ τὶς συμφορὲςὍμως ἂς φανταστοῦμε σrsquo ἕνα παλαιῶν καιρῶν ἁλώνι ποὺ μπορεῖνά rsquoναι καὶ σὲ πολυκατοικία ὅτι παίζουνε παιδιὰ καὶ ὅτι αὐτὸςποὺ χάνει

Πρέπει σύμφωνα μὲ τοὺς κανονισμοὺς νὰ πεῖ στοὺς ἄλλους καὶνὰ δώσει μιὰν ἀλήθεια

Ὁπόταν βρίσκονται στὸ τέλος ὅλοι νὰ κρατοῦν στὸ χέρι τους ἕναμικρὸ

Δῶρο ἀσημένιο ποίημα

ΤΟ ΦΩΤΟΔΕΝΤΡΟ ΚΑΙ Η ΔΕΚΑΤΗ ΤΕΤΑΡΤΗ ΟΜΟΡΦΙΑ

371

• NAYTILOS_coverpdf
• 24-25
• 68-69
• 104-105
• 114-115
• 140-141
• 200-201
• 234-235
• 292-293
• 306-307
• 330-331
• 360-361
• 370-371

ΔΩΡΟ ΑΣΗΜΕΝΙΟ ΠΟΙΗΜΑ

Ξέρω πὼς εἶναι τίποτε ὅλrsquo αὐτὰ καὶ πὼς ἡ γλώσσα ποὺ μιλῶ δὲνἔχει ἀλφάβητο

Ἀφοῦ καὶ ὁ ἥλιος καὶ τὰ κύματα εἶναι μιὰ γραφὴ συλλαβικὴποὺ τὴν ἀποκρυπτογραφεῖς μονάχα στοὺς καιροὺς τῆς λύπηςκαὶ τῆς ἐξορίας

Κι ἡ πατρίδα μιὰ τοιχογραφία μrsquo ἐπιστρώσεις διαδοχικὲςφράγκικες ἢ σλαβικὲς ποὺ ἂν τύχει καὶ βαλθεῖς γιὰ νὰ τὴνἀποκαταστήσεις πᾶς ἀμέσως φυλακὴ καὶ δίνες λόγο

Σrsquo ἕνα πλῆθος Ἐξουσίες ξένες μέσω τῆς δικῆς σου πάντοτε

Ὅπως γίνεται γιὰ τὶς συμφορὲςὍμως ἂς φανταστοῦμε σrsquo ἕνα παλαιῶν καιρῶν ἁλώνι ποὺ μπορεῖνά rsquoναι καὶ σὲ πολυκατοικία ὅτι παίζουνε παιδιὰ καὶ ὅτι αὐτὸςποὺ χάνει

Πρέπει σύμφωνα μὲ τοὺς κανονισμοὺς νὰ πεῖ στοὺς ἄλλους καὶνὰ δώσει μιὰν ἀλήθεια

Ὁπόταν βρίσκονται στὸ τέλος ὅλοι νὰ κρατοῦν στὸ χέρι τους ἕναμικρὸ

Δῶρο ἀσημένιο ποίημα

ΤΟ ΦΩΤΟΔΕΝΤΡΟ ΚΑΙ Η ΔΕΚΑΤΗ ΤΕΤΑΡΤΗ ΟΜΟΡΦΙΑ

371

• NAYTILOS_coverpdf
• 24-25
• 68-69
• 104-105
• 114-115
• 140-141
• 200-201
• 234-235
• 292-293
• 306-307
• 330-331
• 360-361
• 370-371