ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑκαικαι

ΥΠΕΡΤΑΣΗΥΠΕΡΤΑΣΗ

ΚΩΣΤΑΣΚΩΣΤΑΣ ΠΑΛΕΤΑΣΠΑΛΕΤΑΣΚΑΘΗΓΗΤΗΣΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΠΑΘΟΛΟΓΙΑΣΠΑΘΟΛΟΓΙΑΣ ΑΠΘΑΠΘ

ΔιευθυντήςΔιευθυντής ΜονάδαςΜονάδας ΜεταβολικώνΜεταβολικώνΝοσημάτωνΝοσημάτων ΒΒ’’ ΠαθολογικήςΠαθολογικής ΚλινικήςΚλινικής

ΣτοιχείαΣτοιχεία IOTFIOTF

ΓιουγκοσλαβίαΓιουγκοσλαβίαΕλλάδαΕλλάδα

ΡουμανίαΡουμανίαΤσεχίαΤσεχίαΑγγλίαΑγγλία

ΦινλανδίαΦινλανδίαΓερμανίαΓερμανίαΣκωτίαΣκωτία

ΣλοβακίαΣλοβακίαΠορτογαλίαΠορτογαλία

ΙσπανίαΙσπανίαΔανίαΔανίαΒέλγιοΒέλγιο

ΣουηδίαΣουηδίαΓαλλίαΓαλλίαΙταλίαΙταλία

ΟλλανδίαΟλλανδίαΝορβηγίαΝορβηγίαΟυγγαρίαΟυγγαρίαΕλβετίαΕλβετία

% BMI % BMI >>3030

3030 40403030004040 2020 1010 1010 2020

ΕπίπτωσηΕπίπτωση παχυσαρκίαςπαχυσαρκίας σταστα δύοδύο φύλαφύλα σεσεεπιλεγμένεςεπιλεγμένες ευρωπαϊκέςευρωπαϊκές χώρεςχώρες

Παιδική Παχυσαρκία

ΠαιδικήΠαιδική παχυσαρκίαπαχυσαρκία στηνστην ΕλλάδαΕλλάδα

ΠαχυσαρκίαΠαχυσαρκία : 10%: 10%

ΥπέρβαραΥπέρβαρα καικαι ΠαχύσαρκαΠαχύσαρκα : 20%: 20%

Ελληνική Ιατρική Εταιρεία Παχυσαρκίας

>1Δισεκατομμύριο ενήλικοιπαγκόσμια ήταν Υπέρβαροι:

- Υπέρβαροι το 2002 1-ΔΜΣ>25 kg/m2

Τουλάχιστον 300 εκατομμύριαείναι κλινικά παχύσαρκοι2

- ΔΜΣ>30 kg/m2

1- World Health Organization. Global strategy on diet, physical activity and health, 2003.Available at: http://www.who.int/hpr/NPH/docs/gs_obesity.pdf. Accessed November 11, 2003.2- International Obesity Task Force. Available at: http://www.iotf.org. Accessed November 13, 2003.

ΠαχυσαρκίαΠαχυσαρκία, , ΔιαβήτηςΔιαβήτης τύπουτύπου 2, 2, καικαι ΜεταβολικόΜεταβολικόΣύνδρομοΣύνδρομο: : ΤρείςΤρείς σχετιζόμενεςσχετιζόμενες επιδημίεςεπιδημίες

Υπέρβαροι/Παχύσαρκοι: μια παγκόσμια επιδημία

ΑυξανόμενηΑυξανόμενη επίπτωσηεπίπτωση τηςτης

ΚεντρικήςΚεντρικής ΠαχυσαρκίαςΠαχυσαρκίας

+ 18%+ 18%55.1%55.1%46.7%46.7%ΓυναίκεςΓυναίκες

+ 28%+ 28%36.9%36.9%29.5%29.5%ΑνδρεςΑνδρες

ΣχετικήΣχετικήμεταβολήμεταβολή

NHANES NHANES (1999(1999––2000)2000)

NHANES IIINHANES III(1988(1988––1994)1994)

Ford et al 2003

US National Health andNutrition Examination Survey (NHANES)

Ως κεντρική παχυσαρκία ορίζεται η περίμετρος μέσης: >102 cm στους Ανδρες ή >88 cm στις Γυναίκες

Mokdad, et al. Diabetes Care. 2000;23(9):1278-1283.Mokdad, et al. JAMA. 2000;286(10):1195-1200.

ΠαχυσαρκίαΠαχυσαρκία καικαι ΔιαβήτηςΔιαβήτης 2 2 σχετιζόμενεςσχετιζόμενες ΕπιδημέςΕπιδημές

ΠαγκόσμιαΠαγκόσμια επιδημίαεπιδημία παχυσαρκίαςπαχυσαρκίαςκαικαι διαβήτηδιαβήτη

ΣυστατικάΣυστατικά ΜεταβολικούΜεταβολικού ΣυνδρόμουΣυνδρόμου ((ΑΤΡΑΤΡ ΙΙΙΙΙΙ2004)2004)

ΚεντρικήΚεντρική ΠαχυσαρκίαΠαχυσαρκίαΑθηρογόνοςΑθηρογόνος δυσλιπιδαιμίαδυσλιπιδαιμίαΑρτηριακήΑρτηριακή ΥπέρτασηΥπέρτασηΑντίστασηΑντίσταση στηνστην ινσουλίνηινσουλίνη καικαι//ήή

διαταραγμένηδιαταραγμένη ανοχήανοχή στηστη γλυκόζηγλυκόζη ήήδιαβήτηςδιαβήτης

ΠροφλεγμονώδηςΠροφλεγμονώδης κατάστασηκατάστασηΠροθρομβωτικήΠροθρομβωτική κατάστασηκατάσταση

ΠνευμονικήΠνευμονική ΝόσοςΝόσοςΠαθολογικήΠαθολογική λειτουργίαλειτουργίαΑποφρακτικήΑποφρακτική ΥπνικήΥπνική ΆπνοιαΆπνοιαΣύνδρομοΣύνδρομο ΥποαερισμούΥποαερισμού

ΜηΜη--αλκοολικόαλκοολικό λιπώδεςλιπώδεςήπαρήπαρστεάτωσηστεάτωσηστεατοηπατίτιδαστεατοηπατίτιδακίρρωσηκίρρωση

ΣτεφανιαίαΣτεφανιαία ΝόσοςΝόσοςΔιαβήτηςΔιαβήτηςΔυσλιπιδαιμίαΔυσλιπιδαιμία

ΥπέρτασηΥπέρταση

ΓυναικολογικέςΓυναικολογικές ΔιαταραχέςΔιαταραχέςΑνώμαλοςΑνώμαλος κύκλοςκύκλοςΥπογονιμότηταΥπογονιμότηταΣύνδρομοΣύνδρομο ΠολυκυστικώνΠολυκυστικών ΩοθηκώνΩοθηκών

ΟστεοαρθρίτιδαΟστεοαρθρίτιδα

ΔέρμαΔέρμα

ΧολολιθίασηΧολολιθίαση

ΚαρκίνοςΚαρκίνοςΜαστούΜαστού, , ΜήτραςΜήτρας, , ΤραχήλουΤραχήλουΠαχέοςΠαχέος, , ΟισοφάγουΟισοφάγου, , ΠαγκρέατοςΠαγκρέατοςΝεφρώνΝεφρών, , ΠροστάτηΠροστάτη

ΦλεβίτιδαΦλεβίτιδαΦλεβικήΦλεβική στάσηστάση

ΠοδάγραΠοδάγρα

ΙατρικέςΙατρικές ΕπιπλοκέςΕπιπλοκές τηςτης ΠαχυσαρκίαςΠαχυσαρκίαςΙδιοπαθήςΙδιοπαθής ΕνδοκράνιαΕνδοκράνιαΥπέρτασηΥπέρτασηΕγκεφαλικόΕγκεφαλικόΚαταρράκτηςΚαταρράκτης

ΒαρειάΒαρειά ΠαγκρεατίτιδαΠαγκρεατίτιδα

Πολλές φορές υποεκτιμάται η συμβολή τηςπαχυσαρκίας στην πρόκληση τουκαρδιαγγειακού κινδύνου διότι

παραβλέπομε :

1.Τη μακρά διαδρομή της και

2.Τη διαφορετική κατανομή του λίπους

Η υπέρταση εμφανίζεται συχνότεραστους παχύσαρκους.

Όλοι οι παχύσαρκοι δεν εμφανίζουν υπέρταση.

Παρατηρείται, αφενός, μετακίνηση τηςκαμπύλης του Gauss για την αρτηριακή πίεση

σε υψηλότερα επίπεδα

Και αφετέρου, υπάρχει διαφορετική κατανομήτου λίπους μεταξύ των παχύσαρκων

ΣτηνΣτην υπέρτασηυπέρταση πουπου προκαλείταιπροκαλείται απόαπό τηντηνπαχυσαρκίαπαχυσαρκία παρατηρείταιπαρατηρείται κατακράτησηκατακράτησηνατρίουνατρίου απόαπό τουςτους νεφρούςνεφρούς, , πουπου πιθανόνπιθανόν

προκαλείταιπροκαλείται απόαπό ::

ενεργοποίησηενεργοποίηση τουτου ΣΡΑΑΣΡΑΑ

ΣυμπίεσηΣυμπίεση τωντων νεφρώννεφρών

αυξημένηαυξημένη δραστηριότηταδραστηριότητα τουτου ΣΝΣΣΝΣ

ΗΗ παχυσαρκίαπαχυσαρκία συνοδεύεταισυνοδεύεται απόαπό αυξημένηαυξημένηενεργοποίησηενεργοποίηση τουτου ΣυμπαθητικούΣυμπαθητικού ΝευρικούΝευρικού

ΣυστήματοςΣυστήματος ((ΣΝΣΣΝΣ).).

ΜικρέςΜικρές αυξήσειςαυξήσεις τουτου ΣΒΣΒ συνοδεύονταισυνοδεύονται απόαπόαυξημένηαυξημένη δραστηριότηταδραστηριότητα τουτου ΣΝΣΣΝΣ..

ΟΟ φαρμακολογικόςφαρμακολογικός αποκλεισμόςαποκλεισμός τουτου ΣΝΣΣΝΣσυνδυάζεταισυνδυάζεται μεμε μεγαλύτερημεγαλύτερη πτώσηπτώση τηςτης ΑΠΑΠ στουςστους

παχύσαρκουςπαχύσαρκους..

ΑπονεύρωσηΑπονεύρωση τουτου ΣΝΣΣΝΣ τωντων νεφρώννεφρών μειώνειμειώνει τηντηνκατακράτησηκατακράτηση νατρίουνατρίου..

Διαφοροποιημένη δραστηριότητα του ΣΝΣστους διάφορους ιστούς

Esler M. et al. Hypertension 2006

ΜηχανισμοίΜηχανισμοί πουπου συμβάλλουνσυμβάλλουν στηνστην αυξημένηαυξημένηενεργοποίησηενεργοποίηση τουτου ΣΝΣΣΝΣ στηνστην παχυσαρκίαπαχυσαρκία

ΥπερλεπτιναιμίαΥπερλεπτιναιμίαΕνεργοποίησηΕνεργοποίηση τουτου κεντρικούκεντρικού υποδοχέαυποδοχέα τηςτης προπρο--οπιομελανοκορτίνηςοπιομελανοκορτίνης//μελανοκορτίνηςμελανοκορτίνης--44ΥπερινσουλιναιμίαΥπερινσουλιναιμία//αντίστασηαντίσταση στηνστην ινσουλίνηινσουλίνηΥποΥπο--αντιπονεκτιναιμίααντιπονεκτιναιμίαΥποΥπο--γκρελιναιμίαγκρελιναιμίαΑυξημέναΑυξημένα επίπεδαεπίπεδα AngIIAngIIΔυσλειτουργίαΔυσλειτουργία τωντων αντανακλαστικώναντανακλαστικών τωντωντασεοϋποδοχέωντασεοϋποδοχέων..

ΜηχανισμοίΜηχανισμοί ανάπτυξηςανάπτυξης αντίστασηςαντίστασης στηστηλεπτίνηλεπτίνη

ΓενετικέςΓενετικές μεταλλάξειςμεταλλάξειςΜειωμένηΜειωμένη αυτορύθμισηαυτορύθμιση τωντων υποδοχέωνυποδοχέων καικαι τωντων οδώνοδών μετάδοσηςμετάδοσηςτουτου σήματόςσήματός τηςτης..ΜειωμένηΜειωμένη ιστικήιστική πρόσβασηπρόσβασηΑναστολήΑναστολή τηςτης λεπτίνηςλεπτίνης απόαπό ενδοκυττάριαενδοκυττάρια μόριαμόρια ((SOCS), SOCS), καικαικυκλοφορούντακυκλοφορούντα μόριαμόρια ((SLIPs)SLIPs)

ΕντούτοιςΕντούτοις, , διατηρείταιδιατηρείται στοστο ακέραιοακέραιο ηη ικανότητάικανότητά τηςτης γιαγια ενεργοποίησηενεργοποίησητουτου ΣΝΣΣΝΣ,,

ΥπάρχειΥπάρχει δηλαδήδηλαδή

ΕκλεκτικήΕκλεκτική αντίστασηαντίσταση στηστη λεπτίνηλεπτίνη

Μηχανισμοί αντίστασης στη λεπτίνη

Martin SS, et al. JACC, 2008

Σύνοψη της αντίστασης στη λεπτίνη και της υπερλεπτιναιμίαςΣτην πρόκληση καρδιαγγειακών βλαβών

Martin SS et al. JACC, 2008

Μηχανισμοί με τους οποίους η λεπτίνη προκαλείαρτηριακή υπέρταση στην παχυσαρκία

Beltowski J. J Hypertens, 2006

Υπερλεπτιναιμία και Υπέρταση

Beltowski J. J Hypertens, 2006

ΕνεργοποίησηΕνεργοποίηση στοστο ΚΝΣΚΝΣ τουτου συστήματοςσυστήματοςμελανοκορτίνηςμελανοκορτίνης

ΗΗ χρόνιαχρόνια ενεργοποίησηενεργοποίηση τουτου συστήματοςσυστήματοςπροπρο--οπιομελανοκορτίνηςοπιομελανοκορτίνης είναιείναιαπαραίτητηαπαραίτητη γιαγια τηντην αυξημένηαυξημένη

δραστηριότηταδραστηριότητα τουτου ΣΝΣΣΝΣ στονστον εγκέφαλοεγκέφαλοΜέσωΜέσω τουτου

ΥποδοχέαΥποδοχέα--4 4 τηςτης MCMC απόαπό τητη λεπτίνηλεπτίνη

Wang & Scherer. Hypertension, 2008

Μηχανισμοί αντιϋπερτασικής δράσης τηςαντιπονεκτίνης

ΣτηνΣτην παχυσαρκίαπαχυσαρκία μειώνεταιμειώνεται ηη παραγωγήπαραγωγήτωντων μεγάλωνμεγάλων μορίωνμορίων τηςτης αντιπονεκτίνηςαντιπονεκτίνης

πουπου ασκούνασκούν καικαι τιςτις ευεργετικέςευεργετικές τηςτης δράσειςδράσεις..

ΦαίνεταιΦαίνεται ότιότι ηη υπέρτασηυπέρταση απόαπό έλλειψηέλλειψηαντιπονεκτίνηςαντιπονεκτίνης οφείλεταιοφείλεται σεσε αυξημένηαυξημένη

νατριοευαισθησίανατριοευαισθησία..

Central obesity: a driving force forcardiovascular disease & diabetes

“Balzac” by RodinFront

Back

ΑντίστασηΑντίσταση στηνστην ινσουλίνηινσουλίνη

Αντίσταση στην ινσουλίνη: Είναι ηκατάσταση στην οποία για δεδομένο επίπεδοινσουλίνης παράγεται μικρότερο τουαναμενόμενου βιολογικό αποτέλεσμα.

ΜειωμένηΦυσική

Δραστηριότητα

ΥπερβολικήΠρόσληψητροφής

Γενετικοίπαράγοντες

ΚοιλιακήΚοιλιακή

Παχυσαρκία

Παχυσαρκία

αντιπονεκτίνηleptin

IL-6TNF-α

insulinreceptor

Substrate(IRS-1 & IRS-2)

FFAπλάσματος

διάφορεςκυτοκίνες

ΠωςΠως ηη κοιλιακήκοιλιακή παχυσαρκίαπαχυσαρκία προκαλείπροκαλείαντίστασηαντίσταση στηνστην ινσουλίνηινσουλίνη

Φλεγμονή

ΗΗ ενεργοποίησηενεργοποίηση τουτου ΣΡΑΑΣΡΑΑ πιθανόνπιθανόν ναναδιαδραματίζειδιαδραματίζει σημαντικόσημαντικό ρόλορόλο τηςτηςυπέρτασηςυπέρτασης τηςτης παχυσαρκίαςπαχυσαρκίας

είτεείτε άμεσαάμεσα, , προάγονταςπροάγοντας τηντην αυξημένηαυξημένη κατακράτησηκατακράτησηνατρίουνατρίου καικαι νερούνερού απόαπό τουςτους νεφρούςνεφρούς

είτεείτε έμμεσαέμμεσαμέσωμέσω τωντων αυξημένωναυξημένων επιπέδωνεπιπέδων τηςτης

αλδοστερόνηςαλδοστερόνης

ΔυσλειτουργίαΔυσλειτουργία τωντων αντανακλαστικώναντανακλαστικών τωντωντασεοϋποδοχέωντασεοϋποδοχέων

ΤαΤα αντανακλαστικάαντανακλαστικά τωντων τασεοϋποδοχέωντασεοϋποδοχέων ρυθμίζουνρυθμίζουν τητηδραστηριότηταδραστηριότητα τουτου ΣΝΣΣΝΣ καικαι έτσιέτσι, , ρυθμίζουνρυθμίζουν καικαι τιςτιςδιακυμάνσειςδιακυμάνσεις τηςτης ΑΠΑΠ, , εντούτοιςεντούτοις, , δενδεν είναιείναι γνωστήγνωστή ηησημασίασημασία τουςτους στηστη μακροχρόνιαμακροχρόνια ρύθμισήρύθμισή τηςτης..

ΣτηνΣτην παχυσαρκίαπαχυσαρκία ηη λειτουργίαλειτουργία τουςτους είναιείναι μειωμένημειωμένη καικαιβαθμόςβαθμός τηςτης μείωσηςμείωσης εξαρτάταιεξαρτάται απόαπό τηντην κατανομήκατανομή τουτουλίπουςλίπους..

ΣτηνΣτην κεντρικήκεντρική παχυσαρκίαπαχυσαρκία ηη μείωσημείωση τηςτης λειτουργίαςλειτουργίαςτουςτους είναιείναι μεγαλύτερημεγαλύτερη..

Esler M, et al. Hypertension 2006

Σύνοψη των πιθανών παθογενετικών μηχανισμώνμε τους οποίους η παχυσαρκία προκαλεί υπέρταση

ΦαρμακευτικήΦαρμακευτική αντιμετώπισηαντιμετώπιση τηςτης υπέρτασηςυπέρτασης τηςτηςπαχυσαρκίαςπαχυσαρκίας

ΔιουρητικάΔιουρητικά: : ενεργοποιούνενεργοποιούν τοτο ΣΝΣΣΝΣ καικαι τοτο ΣΡΑΑΣΡΑΑ καικαιπροκαλούνπροκαλούν αύξησηαύξηση τηςτης αντίστασηςαντίστασης στηνστην ινσουλίνηινσουλίνηΒΒ--αναστολείςαναστολείς: : ΑυξάνουνΑυξάνουν τοτο σωματικόσωματικό βάροςβάροςΑνταγωνιστέςΑνταγωνιστές ασβεστίουασβεστίου: : ΜειώνουνΜειώνουν τιςτις περιφερικέςπεριφερικέςαντιστάσειςαντιστάσεις καικαι προκαλούνπροκαλούν νατριούρησηνατριούρηση, , μολονότιμολονότι καικαι ηηπαχυσαρκίαπαχυσαρκία μειώνειμειώνει τιςτις ΠΑΠΑ..ΑναστολείςΑναστολείς ΣΡΑΑΣΡΑΑ: : ΊσωςΊσως είναιείναι τατα καταλληλότερακαταλληλότεραφάρμακαφάρμακα στηνστην υπέρτασηυπέρταση τηςτης παχυσαρκίαςπαχυσαρκίας λόγωλόγωμείωσηςμείωσης τηςτης δραστηριότηταςδραστηριότητας τουτου ΣΡΑΑΣΡΑΑ καικαι τουτου ΣΝΣΣΝΣΚεντρικώςΚεντρικώς δρώνταδρώντα: : ΕίναιΕίναι πιθανόνπιθανόν χρήσιμαχρήσιμα φάρμακαφάρμακαλόγωλόγω μείωσηςμείωσης τηςτης ενεργοποίησηςενεργοποίησης τουτου ΣΝΣΣΝΣ, , εντούτοιςεντούτοιςφαίνεταιφαίνεται ότιότι τατα περισσότεραπερισσότερα αυξάνουναυξάνουν τοτο σωματικόσωματικόβάροςβάρος..