Modello Standard e Gravitazione in geometria non...

129

Transcript of Modello Standard e Gravitazione in geometria non...

Page 1: Modello Standard e Gravitazione in geometria non commutativapeople.na.infn.it/~lizzi/tesi/devastatolaurea.pdf · am/b+2 ami`q/mxbqm2 r r jq/2hhqai m/ `/ n rxr h2q`b2/b; m;2x x x x
Page 2: Modello Standard e Gravitazione in geometria non commutativapeople.na.infn.it/~lizzi/tesi/devastatolaurea.pdf · am/b+2 ami`q/mxbqm2 r r jq/2hhqai m/ `/ n rxr h2q`b2/b; m;2x x x x
Page 3: Modello Standard e Gravitazione in geometria non commutativapeople.na.infn.it/~lizzi/tesi/devastatolaurea.pdf · am/b+2 ami`q/mxbqm2 r r jq/2hhqai m/ `/ n rxr h2q`b2/b; m;2x x x x
Page 4: Modello Standard e Gravitazione in geometria non commutativapeople.na.infn.it/~lizzi/tesi/devastatolaurea.pdf · am/b+2 ami`q/mxbqm2 r r jq/2hhqai m/ `/ n rxr h2q`b2/b; m;2x x x x
Page 5: Modello Standard e Gravitazione in geometria non commutativapeople.na.infn.it/~lizzi/tesi/devastatolaurea.pdf · am/b+2 ami`q/mxbqm2 r r jq/2hhqai m/ `/ n rxr h2q`b2/b; m;2x x x x
Page 6: Modello Standard e Gravitazione in geometria non commutativapeople.na.infn.it/~lizzi/tesi/devastatolaurea.pdf · am/b+2 ami`q/mxbqm2 r r jq/2hhqai m/ `/ n rxr h2q`b2/b; m;2x x x x

W

! :

n! p+ e! + ve

Page 7: Modello Standard e Gravitazione in geometria non commutativapeople.na.infn.it/~lizzi/tesi/devastatolaurea.pdf · am/b+2 ami`q/mxbqm2 r r jq/2hhqai m/ `/ n rxr h2q`b2/b; m;2x x x x

SU(3)"SU(2)"U(1)

SU(3)"SU(2)"U(1)

#

SU(2)"U(1)

("e, e), (", µ), (", #)

!5 !5 = 1 !5 = !1

Page 8: Modello Standard e Gravitazione in geometria non commutativapeople.na.infn.it/~lizzi/tesi/devastatolaurea.pdf · am/b+2 ami`q/mxbqm2 r r jq/2hhqai m/ `/ n rxr h2q`b2/b; m;2x x x x

fqfn

n = 1, 2, 3lf

12

u1 u2 u3d1 d2 d3

"ee

$ SU(2)

34

c1 c2 c3s1 s2 s3

"µµ

$ SU(2)

56

t1 t2 t3b1 b2 b3

"!#

$ SU(2)

%!SU(3)

(u, d), (s, c), (t, b)

qfn

!(f = 1, 2, .., 6)

(n = 1, 2, 3)

lf"(f = 1, 2, ..., 6)

qfn (qR)fn (qL)fn

SU(3)

SU(3)c

SU(2)

eL "e SU(2)ISU(2)

U(1) U(1)

SU(3) " SU(2) " U(1)

Page 9: Modello Standard e Gravitazione in geometria non commutativapeople.na.infn.it/~lizzi/tesi/devastatolaurea.pdf · am/b+2 ami`q/mxbqm2 r r jq/2hhqai m/ `/ n rxr h2q`b2/b; m;2x x x x

LMS = LB + LF

LB = #1

4Fµ"F

µ" # 1

4W a

µ"Waµ" # 1

4Ga

µ"Gaµ"

LF =#

i

iRi$ ·DRi + iLi$ ·DLi

LB W Z LF

SU(2)"U(1)

LH

LH = Dµ%†Dµ%#m2%†%# &(%†%)2 +Ge(L%Re +Re%

†L) +G"(L%R" +R"%†L)

SU(2)"U(1)

SU(

SU( Gµa (a = 1, ..., 8)

SU(2) Wµi (i = 1, 2, 3)

U(1) Bµ

Page 10: Modello Standard e Gravitazione in geometria non commutativapeople.na.infn.it/~lizzi/tesi/devastatolaurea.pdf · am/b+2 ami`q/mxbqm2 r r jq/2hhqai m/ `/ n rxr h2q`b2/b; m;2x x x x
Page 11: Modello Standard e Gravitazione in geometria non commutativapeople.na.infn.it/~lizzi/tesi/devastatolaurea.pdf · am/b+2 ami`q/mxbqm2 r r jq/2hhqai m/ `/ n rxr h2q`b2/b; m;2x x x x
Page 12: Modello Standard e Gravitazione in geometria non commutativapeople.na.infn.it/~lizzi/tesi/devastatolaurea.pdf · am/b+2 ami`q/mxbqm2 r r jq/2hhqai m/ `/ n rxr h2q`b2/b; m;2x x x x

µ

'

(µ' ((µ + ie µ)'

e '.

e = 0

',

'

µ

ejµ µ

U(1)

#SU(2), SU(3)#

Page 13: Modello Standard e Gravitazione in geometria non commutativapeople.na.infn.it/~lizzi/tesi/devastatolaurea.pdf · am/b+2 ami`q/mxbqm2 r r jq/2hhqai m/ `/ n rxr h2q`b2/b; m;2x x x x

'i

SU(N)‡

'i(x) #! Sij(x)'j(x) ,

Sij SU(N) #a

[#a, # b] = ifabc# c.

S

Sij(x) = (ei#a(x)!a)ij & '

!i = (ei#

a(x)!a)ij'j

)a(x)

(µ'i

((µS)

(µ'i #! (µ'"i = S((µ') + ((µS)'

Aµ(x)

Dµ = (µ # igAµ

Aµ(x) ' Aaµ(x)#

a.

A!µ(x) = #

i

g((µS)S

!1 + SAµ(x)S!1

Page 14: Modello Standard e Gravitazione in geometria non commutativapeople.na.infn.it/~lizzi/tesi/devastatolaurea.pdf · am/b+2 ami`q/mxbqm2 r r jq/2hhqai m/ `/ n rxr h2q`b2/b; m;2x x x x

(Dµ')" = (µ'

" # igA!µ'

"

= S((µ') + ((µS)' # igA!µS'

= S(Dµ').

!*' = ig)a#a'

*Aaµ = # i

g(µ)a + fabc)bAc

µ

U(1) SU(2) SU(3)

U(1) #

# = #1, S = e!i#(x)

U(1) : '" = e!i#(x)'

e g

U(1) : Dµ = (µ + ieAµ

(µS = i((µ))ei# Aµ = Aµ# = #Aµ

A!µ = Aµ +

1

e(µ).

SU(N) = SU(2) #a

2" 2 #a = +a/2 a = 1, 2, 3

+1 =

$0 1

1 0

%, +2 =

$0 #ii 0

%, +3 =

$1 0

0 #1

%

&+i

2,+j

2

'= i,ijk

+

2

k, i, j, k = 1, 2, 3.

Page 15: Modello Standard e Gravitazione in geometria non commutativapeople.na.infn.it/~lizzi/tesi/devastatolaurea.pdf · am/b+2 ami`q/mxbqm2 r r jq/2hhqai m/ `/ n rxr h2q`b2/b; m;2x x x x

S = ei!·"/2

SU(2) : '" = ei!·"/2'

Dµ' = (µ' #i

2g! · µ'

(µS = i2(+ · (µ))S )i

!µ = µ # " " µ +

1

g(µ".

SU(3) #a = &a/2

3" 3

&1 =

(

)*0 1 0

1 0 0

0 0 0

+

,- , &2 =

(

)*0 #i 0

i 0 0

0 0 0

+

,- , &3 =

(

)*1 0 0

0 #1 0

0 0 0

+

,- ,

&4 =

(

)*0 0 1

0 0 0

1 0 0

+

,- , &5 =

(

)*0 0 #i0 0 0

i 0 0

+

,- ,

&6 =

(

)*0 0 0

0 0 1

0 1 0

+

,- , &7 =

(

)*0 0 0

0 0 #i0 i 0

+

,- ,

&8 =

(

)*1 0 0

0 1 0

0 0 #2

+

,- .

&&a2,&b2

'= ifabc

&c2

ifabc

.//0

//1

f123 = 1

f147 = #f156 = f246 = f257 = f345 = #f367 = 1/2

f458 = f678 =#32

Page 16: Modello Standard e Gravitazione in geometria non commutativapeople.na.infn.it/~lizzi/tesi/devastatolaurea.pdf · am/b+2 ami`q/mxbqm2 r r jq/2hhqai m/ `/ n rxr h2q`b2/b; m;2x x x x

S = ei!a

2 #a a

Dµ' = (µ' #i

2g&aAa

µ'

Aaµ

Aµ = Aaµ&a

2=

(

)*A3

µ + 1#3A

8µ A1

µ # iA2µ A4

µ # iA5µ

A1µ + iA2

µ #A3µ + 1#

3A8µ A6

µ # iA7µ

A4µ + iA5

µ A6µ + iA7

µ # 2#3A

+

,-

Aµ Dµ

Gµ"

Gµ" ' i

g[Dµ, D" ]

= (µA" # ("Aµ # ig[Aµ, A" ]

= ((µAa" # ("Aa

µ + gfabcAbµA

c")#

a

Gaµ"

Gµ" ! S Gµ"S!1

(S Gµ"S!1S Gµ"S!1) = (Gµ"G

µ")

S =

ˆd4x

2#1

4Gµ"G

µ"

3=

ˆd4x

2#1

4Ga

µ"Gaµ"

3.

Page 17: Modello Standard e Gravitazione in geometria non commutativapeople.na.infn.it/~lizzi/tesi/devastatolaurea.pdf · am/b+2 ami`q/mxbqm2 r r jq/2hhqai m/ `/ n rxr h2q`b2/b; m;2x x x x

' #! 'S†(x)

Gµ"

S =

ˆd4x'(i$ ·D #m)'

S = SB + SF

=

ˆd4x

&'(i$ ·D #m)' # 1

4Gµ"G

µ"

'

U(1) SU(2) SU(3)

U(1)

G ' F

Fµ" = (µA" # ("Aµ,

U(1)

L = '(i$µDµ #m)' # 1

4Fµ"F

µ"

= i'$µ((µ + ieAµ)' #m'' # 1

4Fµ"F

µ" ,

' Aµ

SU(2) +i

W aµ" = (µW

a" # ("W a

µ + g,abcW bµW

c"

W µ" = (µW " # ("W µ + gW µ "W " .

SU(2)

L = i'$µ((µ #i

2g !·W µ)' #m'' # 1

4W µ"W

µ"

Page 18: Modello Standard e Gravitazione in geometria non commutativapeople.na.infn.it/~lizzi/tesi/devastatolaurea.pdf · am/b+2 ami`q/mxbqm2 r r jq/2hhqai m/ `/ n rxr h2q`b2/b; m;2x x x x

W µ.

SU(3)

Gaµ" = (µA

a" # ("Aa

µ + gfabcAbµA

c" a, b, c = 1, ..., 8

SU(3)

L = i'$µ((µ #i

2g #·Aµ)' #m'' # 1

4Gµ"G

µ"

Aµ.

H = ##

i,j

Jij ·

Tc

F

F > Fc

F > Fc F < Fc

Page 19: Modello Standard e Gravitazione in geometria non commutativapeople.na.infn.it/~lizzi/tesi/devastatolaurea.pdf · am/b+2 ami`q/mxbqm2 r r jq/2hhqai m/ `/ n rxr h2q`b2/b; m;2x x x x

%

L = ((µ%$)((µ%)#m2%$%# &(%$%)2

= ((µ%$)((µ%)# V (%, %$)

U(1)

U(1) : %! ei!% (! cost.)

%0 V

(V

(%= m2%$ + 2&%$(%$%) = 0 .

m2 > 0 %0 = 0

U(1) m2 < 0 % = 0

%0

|%0|2 = #m2

2&' a2

Page 20: Modello Standard e Gravitazione in geometria non commutativapeople.na.infn.it/~lizzi/tesi/devastatolaurea.pdf · am/b+2 ami`q/mxbqm2 r r jq/2hhqai m/ `/ n rxr h2q`b2/b; m;2x x x x

|%| = a % = 0

|%0| = a %

|%0| = | (0|%|0) | = a .

V %1 # %2 % =

(%1 + i%2)/*2 V |%| = a

U(1)

%1 %0 '$

a

0

%

%

%"

%

%" = %# a

(0|%"|0) = 0

% = a+(%"1 + i%"2)*

2

Page 21: Modello Standard e Gravitazione in geometria non commutativapeople.na.infn.it/~lizzi/tesi/devastatolaurea.pdf · am/b+2 ami`q/mxbqm2 r r jq/2hhqai m/ `/ n rxr h2q`b2/b; m;2x x x x

L =1

2((µ%1)

2 +1

2((µ%2)

2 # 2&a2%21 + cubici+ quartici

%2 %1%2

m1 =*4&a2

L = ((µ%$)((µ%)#m2%$%# &(%$%)2

U(1)

U(1) : %! ei!(x)%

L = ((µ # ieAµ)%$((µ + ieAµ)%#m2%$%# &(%$%)2 # 1

4Fµ"F

µ" .

m2 > 0 U(1)

m2 < 0

|%| = a %"1 %"2

%(x) = a+%"1(x) + i%"2(x)*

2.

L = #1

4Fµ"F

µ" + e2a2AµAµ +

1

2((µ%1)

2 +1

2((µ%2)

2 + .

+*2eaAµ(µ%2 # 2&a2%21 + cubici+ quartici .

%2 Aµ(µ%2Aµ %2

Page 22: Modello Standard e Gravitazione in geometria non commutativapeople.na.infn.it/~lizzi/tesi/devastatolaurea.pdf · am/b+2 ami`q/mxbqm2 r r jq/2hhqai m/ `/ n rxr h2q`b2/b; m;2x x x x

% ! %2 = 0

L = #1

4Fµ"F

µ" + e2a2AµAµ +

1

2((µ%1)

2 # 2&a2%21 + cubici+ quartici .

Aµ %1%2

Aµ.

m = 0

' i,'i

e, µ, #

µ #

SU(2)"U(1) LB

LF

L0 = LB + LF

Page 23: Modello Standard e Gravitazione in geometria non commutativapeople.na.infn.it/~lizzi/tesi/devastatolaurea.pdf · am/b+2 ami`q/mxbqm2 r r jq/2hhqai m/ `/ n rxr h2q`b2/b; m;2x x x x

LB = #1

4W a

µ"Waµ" # 1

4Fµ"F

µ"

LF = iRe$ ·DRe + iR"$ ·DR" + iL$ ·DL

L '$"LeL

%

Iw = 12 I3w("e) = 1

2 I3w(eL) = #12

Re ' (eR R" ' ("R)

Iw = 0 I3w = 0

SU(2)

SU(2) :

./0

/1

L! ei2!·"L

Re ! Re

R" ! R"

U(1) Y

Y = #1 L Y = #2 Re Y = 0 R"

Q = I3w +Y w

2

L Re R" U(1)

U(1) :

./0

/1

L! ei2$L

Re ! ei$Re

R" ! R"

Q ("e, eL) (0,#1) ("R) (eR)

0 #1 SU(2) U(1)

Page 24: Modello Standard e Gravitazione in geometria non commutativapeople.na.infn.it/~lizzi/tesi/devastatolaurea.pdf · am/b+2 ami`q/mxbqm2 r r jq/2hhqai m/ `/ n rxr h2q`b2/b; m;2x x x x

W aµ" = (µW

a" # ("W a

µ + g,abcW bµW

c"

Fµ" = (µB" # ("Bµ

DµRe = ((µ + ig"Bµ)Re

DµR" = (µR"

DµL = ((µ +i

2g"Bµ #

i

2g+iW

iµ)L

% '$%+%0

%

1/2 +1

L = L0 + LH

LH = Dµ%†Dµ%#m2%†%# &(%†%)2 +Ge(L%Re +Re%

†L) +G"(L%R" +R"%†L)

Dµ% = ((µ #i

2g"Bµ #

i

2g+iW

iµ)%

% :

(%)0 =$

0

-/*2

%

W aµ Bµ

Aµ Zµ

W±µ

Zµ =gW 3

µ + g"Bµ

(g2 + g"2)1/2' )WW 3

µ + )WBµ

Aµ =gBµ # g"W 3

µ

(g2 + g"2)1/2' # )WW 3

µ + )WBµ

W±µ =

1*2(W 1

µ ± iW 2µ)

Page 25: Modello Standard e Gravitazione in geometria non commutativapeople.na.infn.it/~lizzi/tesi/devastatolaurea.pdf · am/b+2 ami`q/mxbqm2 r r jq/2hhqai m/ `/ n rxr h2q`b2/b; m;2x x x x

)W

)W 'g

(g2 + g"2)12

M2W1

= M2W2

=g2-2

2

M2Z =

M2W

)WMA = 0

Me = Ge-/*2

M" = G"-/*2

M2H = 2&-2

Me M" MW Mz

MA

MH -

GF = g2/2M2W

*2 (%)0 = - =

4*2GF

5!1/2+ 246 .

SU(2)" U(1)

$"eLeL

%,

$"µLµL

%,

$"!L#L

%

(eR), (µR), (#R)

("eR), ("µR), ("!R)

W± Z A

Page 26: Modello Standard e Gravitazione in geometria non commutativapeople.na.infn.it/~lizzi/tesi/devastatolaurea.pdf · am/b+2 ami`q/mxbqm2 r r jq/2hhqai m/ `/ n rxr h2q`b2/b; m;2x x x x

SU(2)

$uLdL

%,

$cLsL

%,

$tLbL

%

IW = 1/2 Y = 1/3

U(1)

(uR), (cR), (tR)

(dR), (sR), (bR)

IW = 0 Y = 4/3 uR, cR, tRY = #2/3 dR, sR, bR

Ge G"

Ya

U(1) Y

Q(u, c, t) = 2/3, Q(d, s, b) = 1/3

SU(3)

SU(3) SU(3)f

a = u, d, s, c, t, b

Page 27: Modello Standard e Gravitazione in geometria non commutativapeople.na.infn.it/~lizzi/tesi/devastatolaurea.pdf · am/b+2 ami`q/mxbqm2 r r jq/2hhqai m/ `/ n rxr h2q`b2/b; m;2x x x x

(

)))))))*

u1 u2 u3

d1 d2 d3

s1 s2 s3

c1 c2 c3

t1 t2 t3

b1 b2 b3

+

,,,,,,,-

R,W,B

SU(3)c

L = #1

4Ga

µ"Gaµ" +

6#

i=1

'i(i$ ·D #mi)'i

Dµ = ((µ # i2g&

aAaµ) Ga

µ" = ((µAa" # ("Aa

µ + gfabcAbµA

c") i

&a

SU(3)

SU(3)

q ! Uq, q =

(

)*q1

q2

q3

+

,-

q U

SU(3) SO(3)

SO(3)

SO(3)

SU(3)

Page 28: Modello Standard e Gravitazione in geometria non commutativapeople.na.infn.it/~lizzi/tesi/devastatolaurea.pdf · am/b+2 ami`q/mxbqm2 r r jq/2hhqai m/ `/ n rxr h2q`b2/b; m;2x x x x

SU(3)C SU(2)W U(1)Y Q

uL F F 1/3 2/3dL F F 1/3 #1/3uR F S 4/3 2/3dR F S 2/3 #1/3"L S F #1 0eL S F #1 #1"R S S 0 0eR S S #2 #1

FS

[3(generazioni left)" 2(isospin debole)"3(colore) + 6(particelle right) " 3(colore)] " 2(spin) = 72

[3(generazioni left)" 2(isospin debole) + 6(particelle right)]" 2(spin) = 24

H = H ,H

HL = (C - C - C )6 78 9quark left

, (C - C - C)6 78 9leptoni left

HR = ((C, C)-C - C )6 78 9quark right

, (C, C)-C - C)6 78 9leptoni right

N = 3

Page 29: Modello Standard e Gravitazione in geometria non commutativapeople.na.infn.it/~lizzi/tesi/devastatolaurea.pdf · am/b+2 ami`q/mxbqm2 r r jq/2hhqai m/ `/ n rxr h2q`b2/b; m;2x x x x

H$"ee

%

L

$"!#

%

L

$"µµ

%

L

$ui

di

%

L

$ci

si

%

L

$ti

bi

%

L(ui)R (ci)R (ti)R (e)R (µR) (#)R(di)R (si)R (bi)R ("e)R ("µ)R ("! )R

i

H = H ,H ,H ,H

H = (C - C - C )6 78 9antiquark right

, (C - C - C)6 78 9antileptoni right

HcL = ((C, C)-C - C )6 78 9

antiquark left

, (C, C)-C - C)6 78 9antileptoni left

H , H CH ,H

H ,H = (H ,H )c .

·c

'c ' C' T = C('†$0)T = C$0'$ = i$2'$

C =i$2$0

('L)c = C((PL')

†$0)T = C('†$0PR)T = C('PR)

T = CP TR'

T = PRC' T = ('c)R .

$"ceec

%

R

$"c!# c

%

R

$"cµµc

%

R

$ucidci

%

R

$ccisci

%

R

$tcibci

%

R(uci )L (cci )L (tci )L (ec)L (µc)L (# c)L(dci )L (sci )L (bci )L ("ce)L ("cµ)L ("c! )L

Page 30: Modello Standard e Gravitazione in geometria non commutativapeople.na.infn.it/~lizzi/tesi/devastatolaurea.pdf · am/b+2 ami`q/mxbqm2 r r jq/2hhqai m/ `/ n rxr h2q`b2/b; m;2x x x x

G" . Ge

'L,R‡

'cL,R = ('c)R,L CPT

SU(2)

$"Le!L

%CPT%!

$("c)Re+R

%.

SU(2)

R L

CPT

NRCPT%! N c

L .

‡ L R !5

! · p

Page 31: Modello Standard e Gravitazione in geometria non commutativapeople.na.infn.it/~lizzi/tesi/devastatolaurea.pdf · am/b+2 ami`q/mxbqm2 r r jq/2hhqai m/ `/ n rxr h2q`b2/b; m;2x x x x

"L NR

LD = #mD:"LNR +NR"L

;= #mD""

" ' "L + NR

"L, "cL, NR, N cR

L = L"+LN "LNR

"I = 1/2 "L1/2 NR 0

SU(2)

LY ukawa = #h"4"e e

5

L

$%0

%!

%NR + h.c.

mD = h"v/*2 h" v = 246

h" ! 10!11 m" / 1

he / 10!6

'$ = ' = 'c

'c

$µ(i(µ # eAµ #m)' = 0 ( # e)

$µ(i(µ + eAµ #m)'c = 0 ( + e)

Page 32: Modello Standard e Gravitazione in geometria non commutativapeople.na.infn.it/~lizzi/tesi/devastatolaurea.pdf · am/b+2 ami`q/mxbqm2 r r jq/2hhqai m/ `/ n rxr h2q`b2/b; m;2x x x x

PL,R ' 1%%5

2

PL,R('L + 'R) = PL,R[('c)L + ('c)R]PL,R#!

!'L = ('c)L = ('R)c ' 'c

R

'R = ('c)R = ('L)c ' 'cL

' = 'L + 'cL .

"cL

"L"L"L = "cL"

cL, = 0

Lmass = #1

2mL"" = #1

2mL("

cL"L + "L"

cL)

" = "L + "cL" = "c "L SU(2)

"I = 1 mL

NR

"R"R = "cR"cR, = 0

Lmass = #1

2mR(N

cRNR +NRN

cR) ,

SU(2) "I = 0

LM = #1

2mL"L"

cL #

1

2mRNRN

cR + h.c.

L R c

Page 33: Modello Standard e Gravitazione in geometria non commutativapeople.na.infn.it/~lizzi/tesi/devastatolaurea.pdf · am/b+2 ami`q/mxbqm2 r r jq/2hhqai m/ `/ n rxr h2q`b2/b; m;2x x x x

˜ 2" 2

˜ =

$0 0

0 100

%

M =

$. .

# . .

%$0 0

0 100

%$. # .

. .

%

=

$100 . 100 . .

#100 . . .

%

. / 2 . = 0.99939

. = 0.03490

M =

$0.122 3.488

#3.488 99.878

%

m22

<(100 ,)( ,)

m11 m22

m22 0 m12 > m11

M M

Page 34: Modello Standard e Gravitazione in geometria non commutativapeople.na.infn.it/~lizzi/tesi/devastatolaurea.pdf · am/b+2 ami`q/mxbqm2 r r jq/2hhqai m/ `/ n rxr h2q`b2/b; m;2x x x x

Lmass =

2#1

2mL"L"

cL #

1

2mRNRN

cR + h.c.

3+mD("L"R + "R"L)

= #1

2

4"L N c

R

5M$

"cLNR

%+ h.c.

M '$

mL mD

mD mR

%

M =

$m" 0

0 M

%

Lmass = #1

2

4" N

5M$

"

N

%

" N

"L NR

" N

Mm" M

M ("N)T

("N)T ( "cL NR )

("N)T

M M("N)T ( "cL NR )T

M 1 mR 0 mD > mL 1 0

Page 35: Modello Standard e Gravitazione in geometria non commutativapeople.na.infn.it/~lizzi/tesi/devastatolaurea.pdf · am/b+2 ami`q/mxbqm2 r r jq/2hhqai m/ `/ n rxr h2q`b2/b; m;2x x x x

mRM

mLM

mD m2D =

mRmL mD

mR mL

M $mL # & mD

mD mR # &

%= 0

&± =1

2(mL +mR)±

1

2

=(mL +mR)2 # 4(mLmR #m2

D) .

mLmR = m2D

Page 36: Modello Standard e Gravitazione in geometria non commutativapeople.na.infn.it/~lizzi/tesi/devastatolaurea.pdf · am/b+2 ami`q/mxbqm2 r r jq/2hhqai m/ `/ n rxr h2q`b2/b; m;2x x x x

&+ = mL +mR 'M

&! ' m" = 0

&+$

mL # (mL +mR) mD

mD mR # (mL +mR)

%$"cLNR

%= 0

"cL = (mD/mR)NR

N =

$mDmR

1

%=

mD

mR

$1

0

%+

$0

1

%=

mD

mR"cL +NR .

N = (NR +N cR) +

mD

mR("L + "cL) .

&!

" = ("L + "cL)#mD

mR(NR +N c

R) .

mR 0 mD

N M

NR

N " m" / 0

"L "cLmL mR mD

mL 1 0 ( )

mR 1M

Page 37: Modello Standard e Gravitazione in geometria non commutativapeople.na.infn.it/~lizzi/tesi/devastatolaurea.pdf · am/b+2 ami`q/mxbqm2 r r jq/2hhqai m/ `/ n rxr h2q`b2/b; m;2x x x x

(mR 0 mD)

mR mD

Mm" = 0

M =

$0 0

0 M

%

("N)T

mR 0 mD

U(1)

U(1)

"L ! ei&"L .

"cL = C"TL

LMmass =

1

2m4"TLC†"L + "†LC"

$L

5,

LMmass #!

1

2m4e2i&"TLC†"L + e!2i&"†LC"

$L

5.

L = ±1

U(1)

Page 38: Modello Standard e Gravitazione in geometria non commutativapeople.na.infn.it/~lizzi/tesi/devastatolaurea.pdf · am/b+2 ami`q/mxbqm2 r r jq/2hhqai m/ `/ n rxr h2q`b2/b; m;2x x x x

[E]3/2 [E]

L5 =g

M:'TL+2%

;C† :%T+2'L

;+ h.c.

+2 M

g 'L =

$"LeL

%% =

$%+

%0

%

% =

$%+

%0

%

################!1*2

$0

v +H

%,

L5 "L

LMmass =

1

2

gv2

M "TLC†"L + h.c. .

L5

[E]5

[ gM ] = [E]!1

SU(N)

Page 39: Modello Standard e Gravitazione in geometria non commutativapeople.na.infn.it/~lizzi/tesi/devastatolaurea.pdf · am/b+2 ami`q/mxbqm2 r r jq/2hhqai m/ `/ n rxr h2q`b2/b; m;2x x x x

xµ = xµ(x") , µ, " = 1, ..., 4

dxµ (/(xµ

dxµ #! dxµ =(xµ

(x"dx" ' G!1(x)dx"

(

(xµ#! (

(xµ=

(x"

(xµ(

(x"' G(x)

(

(x"

x = x(x)

G!1(x)

G(x)

G(x) G!1(x)

G(x)

%(x) = %(x) scalare

Aµ(x) =(x"

(xµA"(x)

Aµ(x) =

(xµ

(x"A"(x)

Tµ"(x) =

(xµ

(x'(x"

(x$T'$(x) .

SU(N)

GL(4)

4" 4

(µA"

(Aµ

(x"=(x'

(xµ(x$

(x"('A$ +

(x(

(x"(2xµ

(x((x)A)

Page 40: Modello Standard e Gravitazione in geometria non commutativapeople.na.infn.it/~lizzi/tesi/devastatolaurea.pdf · am/b+2 ami`q/mxbqm2 r r jq/2hhqai m/ `/ n rxr h2q`b2/b; m;2x x x x

#*µ" Dµ

DµA" ' (µA" + #*µ"A*

DµA" ' (µA

" # #"µ*A

*

(DµA") =

2(x'

(xµ(x$

(x"

3D'A$

#*µ"(x) =

(x'

(xµ(x$

(x"(x*

(x%#%'$ +

(x(

(xµ(x)

(x"(2x*

(x((x).

[Dµ, D" ]A* = R)µ"*A)

R)µ"* ' (µ#

)"* # ("#

)µ* + #)

"(#(µ* # #)

µ(#("*

A*

R)µ"*A)Sµ" Sµ"

R)µ"**

"*g

µ* ' R

d4x d4x

d4x = ((xµ

(x")d4x

Page 41: Modello Standard e Gravitazione in geometria non commutativapeople.na.infn.it/~lizzi/tesi/devastatolaurea.pdf · am/b+2 ami`q/mxbqm2 r r jq/2hhqai m/ `/ n rxr h2q`b2/b; m;2x x x x

"! = (ei"a(x)#a

)" xµ = xµ(x$)

SU(N) GL(4),

U(x) = (ei"a(x)#a

) G(x) = %x!

%xµ

Aµ !!µ$

Aµ " Aµ = ! ig (#µU)U"1 + UAµ(x)U

"1 !!µ$ " !

!µ$

Gµ$ R&µ$!

Gµ$ = [Dµ, D$ ] R&µ$!A& = [Dµ, D$ ]A!

*#gd4x =

*#g

<#g(x) = (

(xµ

(x")<#g(x)

gµ"

S =

ˆd4x*#gR

S

Rµ" #1

2gµ"R = 0

gµ"g00 ! 1 + %

Page 42: Modello Standard e Gravitazione in geometria non commutativapeople.na.infn.it/~lizzi/tesi/devastatolaurea.pdf · am/b+2 ami`q/mxbqm2 r r jq/2hhqai m/ `/ n rxr h2q`b2/b; m;2x x x x

Rµ" #1

2gµ"R = 0 #! 22% = 0

GL(4)

V ierbein : eaµ(x)

eµa(x)

eaµea" = gµ"

eaµ = gµ"ea"

eaµeaµ = *ab

$a

{$a, $b} = 2-ab

Page 43: Modello Standard e Gravitazione in geometria non commutativapeople.na.infn.it/~lizzi/tesi/devastatolaurea.pdf · am/b+2 ami`q/mxbqm2 r r jq/2hhqai m/ `/ n rxr h2q`b2/b; m;2x x x x

$aeaµ = $µ(x)

{$µ, $"} = 2gµ"(x)

'(x)

Trasformazioni di coordinate : ' ! '

Trasformazioni di Lorentz : ' ! ei+ab(x)(ab'

,ab +abi2 [$a, $b] '

/abµ /ab

µ ! /abµ # (µ,ab

"µ' = ((µ +1

4/abµ +ab)'

(i$µ"µ #m)' = 0

L =# 1

2k2*#g R+ e'(i$µ"µ #m)'

e ' det eaµ =*#g

/abµ

"µea" = (µe

a" + #*

µ"ea* + /ab

µ eb" = 0

#)µ"

/abµ

Page 44: Modello Standard e Gravitazione in geometria non commutativapeople.na.infn.it/~lizzi/tesi/devastatolaurea.pdf · am/b+2 ami`q/mxbqm2 r r jq/2hhqai m/ `/ n rxr h2q`b2/b; m;2x x x x

/abµ =

1

2ea"4(µe

b" # ("ebµ

5+

1

4ea)eb(

:((e

c) # ()ec(

;ecµ # (a3 b) .

Page 45: Modello Standard e Gravitazione in geometria non commutativapeople.na.infn.it/~lizzi/tesi/devastatolaurea.pdf · am/b+2 ami`q/mxbqm2 r r jq/2hhqai m/ `/ n rxr h2q`b2/b; m;2x x x x

$

'(/( + /A)'

Page 46: Modello Standard e Gravitazione in geometria non commutativapeople.na.infn.it/~lizzi/tesi/devastatolaurea.pdf · am/b+2 ami`q/mxbqm2 r r jq/2hhqai m/ `/ n rxr h2q`b2/b; m;2x x x x

Rx p

E = p2

2m + k2x

2.

C&(R )

x p

[x, p] = i"1.

A·$

·$

(ab)$ = b$a$, 1$ = 1

a$$ = a.

A

"x"p 4 "/2

"/2 "a a 5 AA H

0 : A! (H)

H = L (R) '(x)

H = H$ 5 A

2i" ((t# 1(H)

3'(x, t) = 0

Page 47: Modello Standard e Gravitazione in geometria non commutativapeople.na.infn.it/~lizzi/tesi/devastatolaurea.pdf · am/b+2 ami`q/mxbqm2 r r jq/2hhqai m/ `/ n rxr h2q`b2/b; m;2x x x x

/(' = 0

'/(

A /( 5 End(H)

A,H, /()

AH A

/( H

A C C2a + !b 2,! 5 C a, b 5 A A

Page 48: Modello Standard e Gravitazione in geometria non commutativapeople.na.infn.it/~lizzi/tesi/devastatolaurea.pdf · am/b+2 ami`q/mxbqm2 r r jq/2hhqai m/ `/ n rxr h2q`b2/b; m;2x x x x

A " A! A (a, b) 5 A " A!ab 5 A

a(b+ c) = ab+ ac, (a+ b)c = ac+ bc, 6a, b, c 5 A

ab 7= ba

AA $ # algebra $ : A! A

a$$ = a ,

(ab)$ = b$a$

(2a+ !b)$ = 2a$ + !b$

a, b 5 A 2,! 5 C ·

A 8.8 : A! Ra, b 5 A 2 5 C

8a8 4 0, 8a8 = 0 9 a = 0

82a8 = 28a88a+ b8 : 8a8+ 8b88ab8 : 8a88b8

topologia uniforme U

a 5 A

6, > 0, U+(a) = {b 5 A| 8a# b8 < ,}

$#algebra $#algebra

8a$8 = 8a8, 6a 5 A

C$#algebra A $#algebra ‡

8a$a8 = 8a82, 6a 5 A‡

Page 49: Modello Standard e Gravitazione in geometria non commutativapeople.na.infn.it/~lizzi/tesi/devastatolaurea.pdf · am/b+2 ami`q/mxbqm2 r r jq/2hhqai m/ `/ n rxr h2q`b2/b; m;2x x x x

C$ C0(M)

M$

|| f ||& ='

|f(x)| .

C$ B(H)

H || · ||H $

||B|| = {||B3||H |3 5 H, ||3||H : 1} .

H n B(H)

Mn(C) M, n " n M$

M

||B|| = M$M .

C(M)

M C$#C$# C

M C M

C$#‡

C$# C C spazio struttura

C CC$# C

4 : C !C | 6a, b 5 C 4(ab) = 4(a)4(b)

Page 50: Modello Standard e Gravitazione in geometria non commutativapeople.na.infn.it/~lizzi/tesi/devastatolaurea.pdf · am/b+2 ami`q/mxbqm2 r r jq/2hhqai m/ `/ n rxr h2q`b2/b; m;2x x x x

>C caratteri.

4(I) = 1.>C C

C 4n 5 >C4 5 >C a 5 C {4n(a)} 4(a)

C. C >CC >C

>C idealemassimale CC$# C

% 5 >CC = ker(%) , C Ker(%) C.

I CC C/I C ;/I /= C,

C ! C/I % 5 >C

C =C , C < =

$&1

&2

%

0 : C !C

0(a) = &1

% C%(a) = &1

I = {a =

$0

&

%}

• •

Page 51: Modello Standard e Gravitazione in geometria non commutativapeople.na.infn.it/~lizzi/tesi/devastatolaurea.pdf · am/b+2 ami`q/mxbqm2 r r jq/2hhqai m/ `/ n rxr h2q`b2/b; m;2x x x x

C =C , A < =

(

))))))*

&1&2

&n

+

,,,,,,-

• • • • · · · •

c 5 C trasformata di Gel"fand c>C

>c : 4 5 >C ! >c(4) 5 C, >c(4) = 4(c)

>c c. C>C C>C c 5 C.

C C$# c ! >cC in C

4>C5;

||>c||& = ||c|| , 6c 5 C

|| · ||& C4>C5

M

C$ # algebra C(M)#C ( ) M

m 5M %m 5 C ( )

%m : C(M)! C, %m (f ) = f(m)

Im = ker(%m)

Page 52: Modello Standard e Gravitazione in geometria non commutativapeople.na.infn.it/~lizzi/tesi/devastatolaurea.pdf · am/b+2 ami`q/mxbqm2 r r jq/2hhqai m/ `/ n rxr h2q`b2/b; m;2x x x x

C(M) M

%m #C(M)

C(M) Im m 5M

C$

C$

$

AM

>AA (A)

>APrim(A)

E ! M M

E = #(E,M)

C&(M) M.

M

A =C&(M) E C&(M)

E = #(M,E) E EC&(M) Em E m 5 M Em = E/EIm

Im = C(M) Im = {f 5 C&(M) | f(m) = 0}.

Page 53: Modello Standard e Gravitazione in geometria non commutativapeople.na.infn.it/~lizzi/tesi/devastatolaurea.pdf · am/b+2 ami`q/mxbqm2 r r jq/2hhqai m/ `/ n rxr h2q`b2/b; m;2x x x x

m M V (m)

M

M.

M E

0

0 : E !M

0 1(m) fibra m 5 M

m

m M Um 'U(m) =M k %m

%m : Um " Rk ! 0!1(Um)

x 5 Um v 5 Rk

0 > %m(x, v) = x

v !%m(x, v) Rk

0!1(x)

U %

0

U " Rk U

0 : E ! M sezione

s : M ! E 0 > s = identitaM

Page 54: Modello Standard e Gravitazione in geometria non commutativapeople.na.infn.it/~lizzi/tesi/devastatolaurea.pdf · am/b+2 ami`q/mxbqm2 r r jq/2hhqai m/ `/ n rxr h2q`b2/b; m;2x x x x

M

M #(M,E).

m M V (m) = V = cost.

V m M

M"V M.

M = S1, U "R U

S1 U "RS1 " R

A

A C E CA

A" E < (a, -)! a- 5 Eab(-) = a(b-), (a+ b)- = a- + b-, a(- + 5) = a- + a5

-, 5 5 E a, b 5 A.

Page 55: Modello Standard e Gravitazione in geometria non commutativapeople.na.infn.it/~lizzi/tesi/devastatolaurea.pdf · am/b+2 ami`q/mxbqm2 r r jq/2hhqai m/ `/ n rxr h2q`b2/b; m;2x x x x

A

E "A < (-, a)! -a 5 E(-)ab = (-a)b, -(a+ b) = -a+ -b, (- + 5)a = -a+ 5a

-, 5 5 E ; a, b 5 A.

A E

(a-)b = a(-b), 6- 5 E , a, b 5 A

{en} EE

#

n

enan

an 5 A {en}E

- 5 E?

n enan

E A

E FE "

F = E , E "

M, N A 1 : M! N& : E ! N & :

Page 56: Modello Standard e Gravitazione in geometria non commutativapeople.na.infn.it/~lizzi/tesi/devastatolaurea.pdf · am/b+2 ami`q/mxbqm2 r r jq/2hhqai m/ `/ n rxr h2q`b2/b; m;2x x x x

E !M 1 > & = &.

id : M %! M

& ? @ 1

& : E #! N

1 > & = &

AE 1 : AN ! E

AN N AA & : E ! AN

id : AN %! AN

& ? @ 1

id : E #! E

1 > & = idE

p 5 EndAAN + MN (A)

N "N A

p = & > 1.

p2 = & > 1 > & > 1 = & > 1 = p p

AN

AN = pAN , (I# p)AN

1 & E pAN

Ep 5 MN (A), p2 = p, E = pAN

E pAN

Page 57: Modello Standard e Gravitazione in geometria non commutativapeople.na.infn.it/~lizzi/tesi/devastatolaurea.pdf · am/b+2 ami`q/mxbqm2 r r jq/2hhqai m/ `/ n rxr h2q`b2/b; m;2x x x x

E Ap

E = {5 = (51, 52, ..., 5N ) ; 5 5 A, p5 = 5}.

M E A =C&(M)

#(E,M) E !M, E

A = C&(M) N p 5 MN (A)

#(E,M) #(E,M) = pAN

C$# A

AE A( , )A : E " E ! A

(-1, -2a)A = (-1, -2)A a

(-1, -2)$A = (-2, -1)A(-, -)A 4 0 , (-, -)A = 09 - = 0 ,

-1, -2, - 5 E , a 5 A ·AA.

- 5 E

||-||A '<

|| (-, -) ||

Page 58: Modello Standard e Gravitazione in geometria non commutativapeople.na.infn.it/~lizzi/tesi/devastatolaurea.pdf · am/b+2 ami`q/mxbqm2 r r jq/2hhqai m/ `/ n rxr h2q`b2/b; m;2x x x x

A E|| · ||A E A -1, -2 5 E

{(-1, -2)A}(-1, -2)A A.

A E

A C$# A

( , )A : E " E #! A, (a, b)A ' a$b , 6a, b 5 A.

A||a||A =

<|| (a, a)A || =

<||a||2 = ||a||.

A = C(M).

(a, b) (x) = a$(x) b(x)

AN (a1, ..., an) 5 AN

((a1, ..., an), (b, ..., bn))A '?

k a$kbk

(a1, ..., an)a ' (a1a, ..., ana)

a, ak, bk 5 A.

||(a1, ..., an)||A ' ||#

k

a$kak||

AN A

#(E,M) A = C(M)

M

E ! M, #(E,M) C(M)

Page 59: Modello Standard e Gravitazione in geometria non commutativapeople.na.infn.it/~lizzi/tesi/devastatolaurea.pdf · am/b+2 ami`q/mxbqm2 r r jq/2hhqai m/ `/ n rxr h2q`b2/b; m;2x x x x

( , )Ep: Ep " Ep ! C Ep

C(M) #(E,M)

(-1, -2) (p) = (-1(p), -2(p))Ep, 6-1, -2 5 #(E,M), p 5M

C$ # .

A B C$#E A( , )A B

B ( , )B

E

(-, 5)B 3 = - (5,3)A , 6-, 5,3 5 E ;

B E( , )A (b-, b-)A : ||b||2 (-, -)A

A E ( , )B(-a, -a)B : ||a||2 (-, -)B

A =MN (C)B = C. MN (C) # C E = CN MN (C) E

C

ub = (u1b, ..., uNb)

au = aijuj

u 5 CN , a 5 MN (C), b 5 C u, v 5 E =

CN

(u, v)C '?

i uivi(u, v)MN (C) ' |u )( v| = uivj

(u, v)MN (C)w = u (v, w)C?

j uivjwj

Page 60: Modello Standard e Gravitazione in geometria non commutativapeople.na.infn.it/~lizzi/tesi/devastatolaurea.pdf · am/b+2 ami`q/mxbqm2 r r jq/2hhqai m/ `/ n rxr h2q`b2/b; m;2x x x x
Page 61: Modello Standard e Gravitazione in geometria non commutativapeople.na.infn.it/~lizzi/tesi/devastatolaurea.pdf · am/b+2 ami`q/mxbqm2 r r jq/2hhqai m/ `/ n rxr h2q`b2/b; m;2x x x x

K(H) B(H) C$#H

Page 62: Modello Standard e Gravitazione in geometria non commutativapeople.na.infn.it/~lizzi/tesi/devastatolaurea.pdf · am/b+2 ami`q/mxbqm2 r r jq/2hhqai m/ `/ n rxr h2q`b2/b; m;2x x x x

T HT

6, > 0, A E = H | ||TE# || < ,.

K(H) B(H)

I

T H. H{%n}n'N

T%n = &n%n &n ! 0 n!B.

T H {%n}n'N {'n}n'NH T

T =#

n(0

µn(T ) |'n )(%n| ,

0 : µj+1 : µj

T = U |T | |T | =*T $T

{µn(T )}|T | {%n} 'n = U%n {µn(T )}

T, µ0(T ) = ||T ||.

T 5 K(H)

µn(T ) n!B.

2 5 R+ 2 T 5 K(H)

Page 63: Modello Standard e Gravitazione in geometria non commutativapeople.na.infn.it/~lizzi/tesi/devastatolaurea.pdf · am/b+2 ami`q/mxbqm2 r r jq/2hhqai m/ `/ n rxr h2q`b2/b; m;2x x x x

µn(T ) = O(n!'), n!B,

AC <B :µn(T )

n': C, 6n 4 1.

L1

T 5 L1

(T ) '#

n

(T 5n, 5n) ,

{5n}n'NT. (T ) =

?&n=0 µn(T ).

L1

C |µn(T ) : C k!1 L1

N!1#

n=0

µn(T ) : C N

L(1,&) T 5 L(1,&)

(T ) =)&

1

N

N!1#

0

µn(T ).

Page 64: Modello Standard e Gravitazione in geometria non commutativapeople.na.infn.it/~lizzi/tesi/devastatolaurea.pdf · am/b+2 ami`q/mxbqm2 r r jq/2hhqai m/ `/ n rxr h2q`b2/b; m;2x x x x

r,(T ) = ,1

N

N!1#

0

µn(T )

6T 4 0, T 5 L(1,&) $N (T ) '1N

?N!10 µn(T )

,

l&(N)

,{$ } 4 , $ 4 .

,{$ } = {$ }, {$ }

,{$1, $1, $2, $2, $3, $3, ...} = ,{$N}.

,{$ } = ,{$ }

{$N}H

/

(A,H, D) AH D = D$

H

(D # &)!1 & /5 R H

[D, a] ' Da# aD 5 B (H), 6a 5 A.

Page 65: Modello Standard e Gravitazione in geometria non commutativapeople.na.infn.it/~lizzi/tesi/devastatolaurea.pdf · am/b+2 ami`q/mxbqm2 r r jq/2hhqai m/ `/ n rxr h2q`b2/b; m;2x x x x

H Z2

$ H $ = $$, $2 = 1,

$D +D$ = 0,

$a# a$ = 0, 6a 5 A

H

H =(1 + $)

2H,(1# $)

2H = HL ,HR

D

D

|&k|!B k !B. (D # &)!1

µk((D # &)!1) ! 0 |&k| = µk(|D|) ! B.

D

D

(A,H, D) n |D|!1

1/n |D|!n

a ' ,( | |! ).

|D|!n a L(1,&)

|D|!n

A. |D|!n

µj : C j!1 j !B C

ˆI = ,| |! = ,

!#

=

µ (| |! ) = ,

!#

=

=

C |D|!n

Page 66: Modello Standard e Gravitazione in geometria non commutativapeople.na.infn.it/~lizzi/tesi/devastatolaurea.pdf · am/b+2 ami`q/mxbqm2 r r jq/2hhqai m/ `/ n rxr h2q`b2/b; m;2x x x x

A

A S(A).

d(%,3) =a'A

{|a(%)# a(3)| : || [D, a] || : 1}, 6%,3 5 S(A) .

A = C2 < a =

$&1 0

0 &2

%D =

$0 m

m 0

%

m m 5 C [D, a]

[D, a] = (&2 # &1)$

0 m

m 0

%

|| [D, a] || : 1

[D, a]†[D, a]

|| [D, a] || = [D, a]†[D, a] = |m|2|&2 # &1|2$

1 0

0 1

%

|| [D, a] || = |m| |&2 # &1| : 1& |&2 # &1| : | 1m= 1, 2

1 · a = &1

2 · a = &2

d(1, 2) = sup{| 1(a)# 2(a) | : || [D, a] || : 1}

= sup{|&1 # &2| : |&1 # &2| : | 1m|}

= | 1m| .

Page 67: Modello Standard e Gravitazione in geometria non commutativapeople.na.infn.it/~lizzi/tesi/devastatolaurea.pdf · am/b+2 ami`q/mxbqm2 r r jq/2hhqai m/ `/ n rxr h2q`b2/b; m;2x x x x

D m ! B & d(1, 2) ! 0 m ! 0 &d(1, 2)!B

ˆa = (a|D|!n)

|D| =*D†D =

$|m| 0

0 |m|

%

ˆa = (a|D|!n) =

$*1

|m|n 0

0 *2|m|n

%=

1

|m|n

$&1 0

0 &2

%=

1

|m|n (&1 + &2)

Y D

(M, g) g

Spin(n)

(A,H, D) n M

A = C&(M) M C

H =L2(M,S) ' M

L2(M,S) g

(',%) =

ˆdµ(g)'(x)%(x) =

ˆdx*#g '(x)%(x)

D / = dxµ/µ

g

f A H

(f ')(x) ' f(x)'(x) , 6f 5 A,' 5 H

Page 68: Modello Standard e Gravitazione in geometria non commutativapeople.na.infn.it/~lizzi/tesi/devastatolaurea.pdf · am/b+2 ami`q/mxbqm2 r r jq/2hhqai m/ `/ n rxr h2q`b2/b; m;2x x x x

(eµa , a = 1, 2, ...n) n M ((µ, µ =

1, 2, ...n) M

{gµ"} {-ab}

gµ" = eµae"b-

ab , -ab = eµae"b gµ".

Cl(M) M x 5M

ClC(T $xM) #(M, Cl(M))

$#

$ : #(M, Cl(M))! B(H),

$(dxµ) ' $µ(x) = $aeµa , µ = 1, ..., n

{$µ(x)} {$a}

{$µ(x), $"(x)} = 2gµ"(x) µ, " = 1, 2, ..., n

{$a, $b} = 2-ab a, b = 1, 2, ..., n

D ' #i$ > "s

D = $µ(x) ((µ + /Sµ ) = $aeµa ((µ + /S

µ )

"s

"sµ = (µ + /s

µ = (µ +1

4/abµ $

a$b

D

D2 = "s +1

4R#)

µ"

R gµ" "s

"s = #gµ"("sµ"s

" # #)µ""s

))

#)µ"

Page 69: Modello Standard e Gravitazione in geometria non commutativapeople.na.infn.it/~lizzi/tesi/devastatolaurea.pdf · am/b+2 ami`q/mxbqm2 r r jq/2hhqai m/ `/ n rxr h2q`b2/b; m;2x x x x

M

# = i!n/2$1 · · · $n

D #D+D# = 0 #2 = 1 #$ = #

i!n/2

(A,H, D) M

M A AM

M

d(p, q) = supf'A

{|f(p)# f(q)| : || [D, f ] || : 1}, 6p, q 5M .

MˆM

f ' c(n) ,(f |D|!n) , 6f 5 A

c(n) ' 2(n![n/2]!1)0n/2n#(n

2).

(C(M), L2(S,M), i$µ(µ) C(M)

M L2(S,M)

M i$µ(µ A = C(R), H =L2(R), D =ddx

x 5 RS(A)

x(f) = f(x), 6x 5 S(A), f 5 C(R).

Page 70: Modello Standard e Gravitazione in geometria non commutativapeople.na.infn.it/~lizzi/tesi/devastatolaurea.pdf · am/b+2 ami`q/mxbqm2 r r jq/2hhqai m/ `/ n rxr h2q`b2/b; m;2x x x x

x y S(A)

d(x, y) = sup{|f(x)# f(y)| : || [ ddx

, f ] || : 1}

= sup{|f(x)# f(y)| : |f "(x)| : 1}= |x# y|

R

J : H! H

(A,H, D) n

J : H! H

1a. J2 = .(n)I1b. JD = ."(n)DJ

1c. J$ = (#)n/2$J

.(n) ."(n)

.(n) = (1, 1,#1,#1,#1,#1, 1, 1) ,."(n) = (1,#1, 1,#1, 1,#1, 1, 1) , n = 0, 1, ..., 7

Page 71: Modello Standard e Gravitazione in geometria non commutativapeople.na.infn.it/~lizzi/tesi/devastatolaurea.pdf · am/b+2 ami`q/mxbqm2 r r jq/2hhqai m/ `/ n rxr h2q`b2/b; m;2x x x x

6a, b 5 A Ab0 : b0 = Jb$J!1

[a, b0] = 0 2.a

[[D, a], b0] = 0 2.b

2a

J HA

a5b ' aJb$J!15 , 6a, b 5 A

a 5 A H Ja$J!1

J C

J' = C' ' $0$2' , 6' 5 H

1# 2

n

(A,H, D) J

n

1/n

a 5 A a [D, a]

*k k * B(H)

*(T ) = [|D|, T ]

Page 72: Modello Standard e Gravitazione in geometria non commutativapeople.na.infn.it/~lizzi/tesi/devastatolaurea.pdf · am/b+2 ami`q/mxbqm2 r r jq/2hhqai m/ `/ n rxr h2q`b2/b; m;2x x x x

H& ' Ck (Dk)

A

J A

$ n

c

$ = 0D(c)

p (n#p)

AM

(A,H, D, J, $) A

M (C&(M), L2(M,S), , C, $5)

(A,H, D, J, $)

(A,H, D)

A.

A C.$A = ,p$pA

0 A $0A = A $1A

Page 73: Modello Standard e Gravitazione in geometria non commutativapeople.na.infn.it/~lizzi/tesi/devastatolaurea.pdf · am/b+2 ami`q/mxbqm2 r r jq/2hhqai m/ `/ n rxr h2q`b2/b; m;2x x x x

A *a, a 5 A

*(ab) = (*a)b+ a*b , 6a, b 5 A*(2a+ !b) = 2*a+ !*b , 62,! 5 C

*(a) = *(Ia) = (*I)a + I*a &*I = 0.

/ 5 $1A

/ =#

i

ai*bi , ai, bi 5 A.

* : A!$1A ,

A $1A.

p $pA

$pA = $1A$1A · · ·$1A6 78 9p!volte

(a0*a1)(b0*b1) ' a0(*a1)b0(*b1)

= a0*(a1b0)*b1 # a0a1*b0*b1

$pA

/ = a0*a1*a2 · · · *ap , ai 5 A.

$A* * : $pA! $p+1A

*(a0*a1*a2 · · · *ap) ' *a0*a1*a2 · · · *ap .

*2 = 0 ,

*(/1/2) = *(/1)/2 + (#)p/1*/2 , /1 5 $pA, /2 5 $A.

Page 74: Modello Standard e Gravitazione in geometria non commutativapeople.na.infn.it/~lizzi/tesi/devastatolaurea.pdf · am/b+2 ami`q/mxbqm2 r r jq/2hhqai m/ `/ n rxr h2q`b2/b; m;2x x x x

$A* p

Hp($A) ' (* : $pA! $p+1A)/ (* : $p!1A! $pA)

H0($A) = C.

$AA-A

(m : A-A! A) , m(a- b) ' ab.

1 - a # a - 1 a 5 A.?aibi = m(

?ai-bi) = 0

?ai-bi =

?ai(1-bi#bi-1)

* : A! (m : A-A! A) *a ' 1 - a # a - 1

*(ab) = (*a)b+ a(*b). $1A (m : A-A! A)

$1A + ker(m : A-A! A)

*a 3 1- a# a- 1#

ai*bi 3#

ai(1- bi # bi - 1)

$1A (m : A-A! A) *

* : A #!$1A, *a = 1- a# a- 1 .

A = C(M) M

C A-A S(M "M)

Af 5 A (x1, x2) 5 S(M "M)

*f · (x1, x2) ' (1- f # f - 1)(x1, x2) = f(x2)# f(x1).

$1A$pA f p + 1

f(x1, · · · , xk!1, xk+1, · · · , xp+1) = 0.

*f(x1, · · · , xp) 'p+1#

k=1

(#)k!1f(x1, · · · , xk!1, xk+1, · · · , xp+1) .

Page 75: Modello Standard e Gravitazione in geometria non commutativapeople.na.infn.it/~lizzi/tesi/devastatolaurea.pdf · am/b+2 ami`q/mxbqm2 r r jq/2hhqai m/ `/ n rxr h2q`b2/b; m;2x x x x

(A,H, D)

0D : $A #! B(H) , $A = ,p$pA0D(a0*a1 · · · *ap) ' a0[D, a1] · · · [D, ap] , aj 5 A

* [D, ·] A.

(*a)$ ' #*a$ [D, a]$ = #[D, a$] 0D(/)$ = 0D(/$) / 5 $A0

0D($A)

0D(/) = 0 0D(*/) = 0.

0D(/) = 0 0D(*/) 7= 0

0D$A J0 ' ,pJ

p0

Jp0 ' {/ 5 $pA, 0(/) = 0 }

J = J0 + *J0 $A.

A

$DA ' $A/J + 0D($A)/0D(*J0).

$D(A) $A J

$pDA = $pA/Jp.

J *

$DAd : $p

DA #! $p+1D A , d [/] ' [*/] + [0D(*/)]

/ 5 $pA [/] $pDA $p

DA

$pD + 0D($

pA)/0D*((J0 C $p!1A))

Page 76: Modello Standard e Gravitazione in geometria non commutativapeople.na.infn.it/~lizzi/tesi/devastatolaurea.pdf · am/b+2 ami`q/mxbqm2 r r jq/2hhqai m/ `/ n rxr h2q`b2/b; m;2x x x x

/p =#

j

aj0[D , aj1][D , aj2] · · · [D , ajp] , aji 5 A.

.0

1#

j

[D , bj0][D , bj1] · · · [D , bjp!1] , bji 5 A#

bj0j [D , bj1][D , bj2] · · · [D , bjp!1] = 0

@A

B

d

C

D#

j

aj0[D , aj1][D , aj2] · · · [D , ajp]

E

F =

C

D#

j

[D , aj0][D , aj1] · · · [D , ajp]

E

F

A = C, C < a =

$&1IdimHL 0

0 &2IdimHR

%

H = HL,HR < ' =

$'L

'R

%

$ =

$#I HL 0

0 I HR

%

D =

$0 M

M$ 0

%

Y = {1, 2} d(1, 2) = 1! !

M$M

$1A Y " Y

Y " Y (1, 2) (2, 1)

$1Ae e(1) = 1 e(2) = 0 (1 # e)(1) = 0, (1 # e)(2) = 1.

Page 77: Modello Standard e Gravitazione in geometria non commutativapeople.na.infn.it/~lizzi/tesi/devastatolaurea.pdf · am/b+2 ami`q/mxbqm2 r r jq/2hhqai m/ `/ n rxr h2q`b2/b; m;2x x x x

e*e, (1# e)*(1# e) .

e*e(1, 2) = #1 (1# e)*(1# e)(1, 2) = 0

e*e(2, 1) = 0 (1# e)*(1# e)(2, 1) = 0

e*e(2, 1) = e[(1 " e)(2, 1) # (e " 1)(2, 1)] = e[2e(1) # e(2)1] = e(2) = 0

2 5 $1A 2 = &e*e+µ(1#e)*(1#e)&, µ 5 C. * : A! $1A

a 5 A

*a = (&1 # &2)e*e# (&1 # &2)(1# e)*(1# e) = (&1 # &2)*e .

0(e*e) ' e[D, e] =

$e(1)IH1 0

0 e(2)IH2

%$0 [e(2)# e(1)]M

#[e(2)# e(1)]M$ 0

%=

$0 #M0 0

%

0((1# e)*(1# e)) ' (1# e)[D, 1# e] =

$0 0

#M$ 0

%

2 = &e*e+ µ(1# e)*(1# e)

0(2) = &0(e*e) + µ0((1# e)*(1# e)) =

$0 &M

#µM$ 0

%

& µ & ' 1# 4 µ ' 1# 4$.

0(e*e*e) ' e[D, e][D, e] =

$#MM$ 0

0 0

%

0((1# e)*(1# e)*(1# e)) ' (1# e)[D, 1# e][D, 1# e] =

$0 0

0 #M$M

%.

Page 78: Modello Standard e Gravitazione in geometria non commutativapeople.na.infn.it/~lizzi/tesi/devastatolaurea.pdf · am/b+2 ami`q/mxbqm2 r r jq/2hhqai m/ `/ n rxr h2q`b2/b; m;2x x x x

0(*2)

0(*2) = &0(e*e*e) + µ0((1# e)*(1# e)*(1# e)) = #(&+ µ)

$MM$ 0

0 M$M

%

(A,H, D) n

f 5 A

0(*f) ' [D, f ] = $µ(x)(µf = $(dMf) ,

$ : #(M,C(M)) #! B(H) $ dMM fj 5 A

0(f0*f1...*fp) ' f0[D, f1]...[D, fp] = $(f0dMf1 · ... · dMfp) ,

dMfj Cl1(M)

fj Cl0(M)

· C(M) = ,kCk(M)

M?

j fj0dMf j

1 f j0 , f

j1 5 A,

$1DA

!1(M)

$1DA + !1(M) .

$1DA B(H)

$ !1(M)

f 5 A,

2 =1

2(f*f # (*f)f) 7= 0 ,

*2 = *f*f .

Page 79: Modello Standard e Gravitazione in geometria non commutativapeople.na.infn.it/~lizzi/tesi/devastatolaurea.pdf · am/b+2 ami`q/mxbqm2 r r jq/2hhqai m/ `/ n rxr h2q`b2/b; m;2x x x x

0D(2) =1

2$µ(f(µf # ((µf)f) = 0 ,

0D(*2) = $µ$"(µf("f =1

2($µ$" + $"$µ)((µf("f) = #gµ"(µf("f I2n/2 7= 0

*2

A *2

n

(A,H, D) $DA = ,p $pDA

A

$1DA ) 5 $2

DA

) = dA+A2 .

A A =?

j aj [D, bj ] , aj , bj 5 AA A$ = A A

dA 5 $2DA

dA =?

j [D, aj ][D, bj ] )

A A2 dA

dA# (dA)$ =#

j

[D, aj ] [D, bj ]##

j

GD, a$j

H GD, b$j

H.

A$ = #?

j

ID, b$j

Ja$j = #

?j

ID, b$ja

$j

J+?

j b$j

ID, a$j

JA$ # A = 0

j2 ' dA # (dA)$ 7= 0

dA# (dA)$ = 0 )

U(A) A

U(A) A

A #! Au ' uAu$ + u[D, u$] , u 5 U(A) .

Page 80: Modello Standard e Gravitazione in geometria non commutativapeople.na.infn.it/~lizzi/tesi/devastatolaurea.pdf · am/b+2 ami`q/mxbqm2 r r jq/2hhqai m/ `/ n rxr h2q`b2/b; m;2x x x x

F

)u = dAu + (Au)2

= duAu$ + udAu$ # uAdu$ + du[D, u$] + uA2u$ +

+uA[D, u$] + u[D, u$]uAu$ + u[D, u$]u[D, u$]

= ...

= u(dA+A2)u$,

du = [D,u] udu$+(du)u$ = 0 d(u$u) = 0.

(), u) #! )u = u)u$,

SB(A) = (), ))2 = ,()2|D|!n) .

A 5 $1DA U(A)

SF (A, ') ' (', (D +A)')H , 6' 5 (D) = H, A 5 $1DA ,

(D +Au)u = ((D + u [D,u$] + uAu$)u

= Du+ u(Du$ # u$D)u+ uA

= uDu$u+ uA

= u(D +A)

('u, (D +Au)'u) = ('u$, (D +Au)u') = ('u$, u(D +A)') = (', (D +A)')

SF U(A)

Page 81: Modello Standard e Gravitazione in geometria non commutativapeople.na.infn.it/~lizzi/tesi/devastatolaurea.pdf · am/b+2 ami`q/mxbqm2 r r jq/2hhqai m/ `/ n rxr h2q`b2/b; m;2x x x x

D + A

J

u' = u'u† = uJ uJ' = U' .

U ' uJ uJ

uA = uAu† + u[D, u†] ,

D +A = $µ((µ + giAiµ) DA

D +A & DA ' D +A+ JAJ .

DA #! UDAU$ = UDU$ + UAU$ + UJAJU$

'DA'

A = C, CH = HL,HR < '$ = diag(#I H1 , I H2)

D =

$0 M

M$ 0

%

A A 5 $1DA

A = 0D(2) = &0D(e*e) + µ0D((1# e)*(1# e)) =

$0 &M

#µM$ 0

%

Page 82: Modello Standard e Gravitazione in geometria non commutativapeople.na.infn.it/~lizzi/tesi/devastatolaurea.pdf · am/b+2 ami`q/mxbqm2 r r jq/2hhqai m/ `/ n rxr h2q`b2/b; m;2x x x x

& = (%# 1) µ = (%$ # 1)

) (*2+ 22)

22 =

$0 &M

#µM$ 0

%$0 &M

#µM$ 0

%= #&µ

$MM$ 0

0 M$M

%

*2 = #(&+ µ)

$MM$ 0

0 M$M

%

)

) = #(&+ µ+ &µ)

$MM$ 0

0 M$M

%

SB(A) = ()2) = 2(|%| # ) (M$M)2 .

U(A) = U(1) " U(1) A

u =

$u1 0

0 u2

%, |u1|2 = 1 , |u22| = 1

A Au = uAu$+udu$

u$1u2 %

Au =

$0 (%u$1u2 # 1)M

(u$2u1%# 1)M$ 0

%

SB(A)

SB(A)

%

Page 83: Modello Standard e Gravitazione in geometria non commutativapeople.na.infn.it/~lizzi/tesi/devastatolaurea.pdf · am/b+2 ami`q/mxbqm2 r r jq/2hhqai m/ `/ n rxr h2q`b2/b; m;2x x x x

SF (A,') = (', (D +A)') 6' 5 (D) = H, A 5 $1DA .

A

D +A =

$0 %M

%$M$ 0

%

' =

$'L

'R

%

SF (A,') = '$L%M'R + '$

2%$M$'L .

U(A)

Page 84: Modello Standard e Gravitazione in geometria non commutativapeople.na.infn.it/~lizzi/tesi/devastatolaurea.pdf · am/b+2 ami`q/mxbqm2 r r jq/2hhqai m/ `/ n rxr h2q`b2/b; m;2x x x x

SU(2)L " SU(2)R ! U(1)" U(1)‡

gµ$ = (1, 1, 1, 1)

m("R"L + "L"R) " "†

Page 85: Modello Standard e Gravitazione in geometria non commutativapeople.na.infn.it/~lizzi/tesi/devastatolaurea.pdf · am/b+2 ami`q/mxbqm2 r r jq/2hhqai m/ `/ n rxr h2q`b2/b; m;2x x x x

A =C&(M)- (H,H) = (C&(M)-H)), (C&(M)-H) ,

M

H , H a 5 A qLqR H A

1(qL, qR) =

$qL 0

0 qR

%

H =(L2(M,S)- C2), (L2(M,S)- C2) ' HL ,HR ,

C2

SU(2)

SU(2)

' =

$'L

'R

%=

(

))))*

5L

$31

32

%

5R

$31

32

%

+

,,,,-

'L,R = 3 - 5L,R 3 5 L2(M,S) 5L,R 5 C2 qL 'L

qR 'R

D

D = /( - I+ $5 -DF ,

DF =

$0 M

M† 0

%.

D =

$/( - I2 $5M$5M† /( - I2

%

"

Page 86: Modello Standard e Gravitazione in geometria non commutativapeople.na.infn.it/~lizzi/tesi/devastatolaurea.pdf · am/b+2 ami`q/mxbqm2 r r jq/2hhqai m/ `/ n rxr h2q`b2/b; m;2x x x x

M =

$mI2 0

0 mI2

%

$5

cL,R L,R J

H SU(2)

M3(C) SU( , C U(1)

$1D = ($1

D(M)- $0D(Z2)), ($0

D(M)- $1D(Z2))

A $1D

) ) = dA+A2

A 5 $1D

A

A =#

i

ai [D, bi]

=

$aLi 0

0 aRi

%K$/( - I2 $5M$5M† /( - I2

%,

$bLi 0

0 bRi

%L

=

$aLi 0

0 aRi

%$(/(bLi ) $5(MbRi # bLi M)

$5(M†bLi # bRi M†) (/(bRi )

%

=

$aLi (/(b

Li ) $5aLi (MbRi # bLi M)

$5aRi (M†bLi # bRi M†) aRi (/(bRi )

%

$5

Page 87: Modello Standard e Gravitazione in geometria non commutativapeople.na.infn.it/~lizzi/tesi/devastatolaurea.pdf · am/b+2 ami`q/mxbqm2 r r jq/2hhqai m/ `/ n rxr h2q`b2/b; m;2x x x x

aL(R), bL(R)

G/(, bLi

H= /(bLi

bLi A

A = A†

A =

$/AL $5(%# %0)

$5(%† # %†0) /AR

%

/AL(R) ' $µAL(R)

µ %

AL(R)µ '

#

i

aL(R)i (µb

L(R)i , %# %0 ' aLi (MbRi # bLi M)

%0SU(2)

dA = dA†

dA = [D,A] =

$/( /AL + $5M$5(%† # %†0)# $5(%# %0)$5M† #$5/((%# %0) + $5M /AR # /AL$

5M$5M† /AL # /AR$

5M† # $5/((%† # %†0) /( /AR + $5M†$(%# %0)# $5(%† # %†0)$5M

%

$5M = #M$5 $5% = #%$5

dA =

$/( /AL #$5/((%# %0)

#$5/((%† # %†0) /( /AR

%

A2

A2 =

$/AL /AL + $5(%# %0)$5(%† # %†0) /Al$

5(%# %0) + $5(%# %0) /AR

$5(%† # %†0) /AL + /AR$5(%† # %†0) /AR /AR + $5(%† # %†0)$5(%# %0)

%

Page 88: Modello Standard e Gravitazione in geometria non commutativapeople.na.infn.it/~lizzi/tesi/devastatolaurea.pdf · am/b+2 ami`q/mxbqm2 r r jq/2hhqai m/ `/ n rxr h2q`b2/b; m;2x x x x

) =

$/( /AL + /AL /AL + $5(%# %0)$5(%† # %†0) #$5/((%# %0) + /AL$

5(%# %0) + $5(%# %0) /AR

#$5/((%† # %†0) + $5(%† # %†0) /AL + /AR$5(%† # %†0) /( /AR + /AR /AR + $5(%† # %†0)$5(%# %0)

%

Fµ" ' (µA" # ("Aµ + [Aµ, A" ]

$µ" ' 12 [$µ, $" ] /D% ' (/(+ /AL)%#% /AR

)

) =

$12$µ"F

µ"L + (%%† # %0%†0) #$5 /D%$5( /D%)† 1

2$µ"Fµ"R + (%†%# %†0%0)

%

)11

/( /AL + /AL /AL = $µ$"((µA" +AµA")

= ($µ" + gµ")((µA" +AµA")

=1

2($µ" # $"µ)((µA" +AµA") + gµ"((

µA" +AµA")

=1

2$µ"((

µA" # ("Aµ +AµA" #A"Aµ) + gµ"((µA" +AµA")

=1

2$µ"F

µ" + gµ"((µA" +AµA")

gµ"((µA" +AµA")

SB =1

N )2 =

ˆd4x [

1

4Fµ"L FL

µ" +1

4Fµ"R FR

µ" + (D%)†D%+ (%%† # %0%†0)2] .

V (%,%†) = (%%† # %0%†0)

2 |%min|2 = %20A u!1Au + u!1[D,u] u

SU(2) %

Page 89: Modello Standard e Gravitazione in geometria non commutativapeople.na.infn.it/~lizzi/tesi/devastatolaurea.pdf · am/b+2 ami`q/mxbqm2 r r jq/2hhqai m/ `/ n rxr h2q`b2/b; m;2x x x x

H SU(2)

% = aLi (MbRi # bLi M)

=

$x #y$

y x$

%K$m 0

0 m

%$x" #y"$

y" x"$

%#$

x"" #y""$

y"" x""$

%$m 0

0 m

%L

=

$m(xx" # xx"" + y$y"" # y$y") #m(xy"$ # xy""$ + y$x"$ # y$x""$)

m(yx" # yx"" # x$y"" + x$y") m(yy""$ # yy"$ + x$x"$ # x$x""$)

%

' m

$h1 #h$2h2 h$1

%' hM .

%

'L(M+ %)'R

M+ % = m

$h1 + 1 #h$2h2 h$1 + 1

%

'$

H1 #H$2

H2 H$1

%

M+ % ' H

'L(M+ %)'R = 'LH'R

V (%,%†) =I(%+ %0)(%† # %†0)

J2

H

V (H) =I(H #M+ %0)(H

† +M† # %†0)J2

=I(H #M+ %0)(H

† +M† # %†0)J2

= (HH† #H0H†0)

2

H

$H1

H2

%

Page 90: Modello Standard e Gravitazione in geometria non commutativapeople.na.infn.it/~lizzi/tesi/devastatolaurea.pdf · am/b+2 ami`q/mxbqm2 r r jq/2hhqai m/ `/ n rxr h2q`b2/b; m;2x x x x

SU(2) H

LH = (D%)†D%+ (HH† #H0H†0)

2 + ('LH'R + 'RH†'L)

SF =M' | D +A | '

N

= 'L(/( + /AL)'L + 'L(/( + /AR)'L + ('LH'R + 'RH†'L) .

A

A =C&(M)-AF ,

C&(M) M AF

AF = M3(C),H, C

G = U(3)" SU(2)" U(1)

U(1) CSU(2) H ' (I2, i!pauli) U(3)

M3(C)AF

U(1)

H

Page 91: Modello Standard e Gravitazione in geometria non commutativapeople.na.infn.it/~lizzi/tesi/devastatolaurea.pdf · am/b+2 ami`q/mxbqm2 r r jq/2hhqai m/ `/ n rxr h2q`b2/b; m;2x x x x

H =L2(M ; S)-HF ,

HF

HL ,HR ,HcR ,Hc

L

AF HF

(c, q, b) 5 AF q, b, c 5 H, C, M3(C)1 AF HF

1(c, q, B) '$1w(q,B) 0

0 1s(c)

%

B = (b, b$)

1w(q,B) =

$q - IN - I3 0

0 B - IN - I3

%:

#######!

(

)))*

$uiLdiL

%

(uiR)

(diR)

+

,,,-"N

1s(c) =

$I2 - IN - c 0

0 I2 - IN - c

%:

#######!

(

)))*

$uiLdiL

%c

(uiR)c

(diR)c

+

,,,-"N

N = 1

1(c, q, B) '

(

)))*

q - I3 0

0 B - I30

0I2 - c 0

0 I2 - c

+

,,,-:

#######!

(

)))*

QL

QR

QcR

QcL

+

,,,-

Q u, d QcR ' (QR)c = (Qc)L

# = $5 , $F J =J , JF $5

J M $F JF

Page 92: Modello Standard e Gravitazione in geometria non commutativapeople.na.infn.it/~lizzi/tesi/devastatolaurea.pdf · am/b+2 ami`q/mxbqm2 r r jq/2hhqai m/ `/ n rxr h2q`b2/b; m;2x x x x

$F =

(

)))*

#I6NI6N

#I6N+I6N

+

,,,-, JF = J†

F =

$0 I12N

I12N 0

%C

C JF

C

D = /( - I+ $5 -DF

DF

DF =

(

)))*

0 M 0 0

M† 0 0 0

0 0 0 M$

0 0 MT 0

+

,,,-& D =

(

)))*

/( $5M 0 0

$5M† /( 0 0

0 0 /( $5M$

0 0 $5MT /(

+

,,,-

M

M =

$Mu - I3 0

0 Md - I3

%

Mu, Md

Mu = (mu,mc,mt)

Md = CKM (md,ms,mb)

Mu Md mu md

M 6" 6

A 24"24

Page 93: Modello Standard e Gravitazione in geometria non commutativapeople.na.infn.it/~lizzi/tesi/devastatolaurea.pdf · am/b+2 ami`q/mxbqm2 r r jq/2hhqai m/ `/ n rxr h2q`b2/b; m;2x x x x

A =#

i

2id!i =#

i

2i[D,!i]

2i,!i 5 A

2i '

(

)))*

q"i - I3 0

0 B"i - I3

0

0I2 - c"i 0

0 I2 - c"i

+

,,,-; !i '

(

)))*

qi - I3 0

0 Bi - I30

0I2 - ci 0

0 I2 - ci

+

,,,-

A(AL, B,%, G) =

(

)))*

/AL - I3 $5(%# %0)- I3 0 0

$5(%# %0)- I3 /B - I3 0 0

0 0 I2 - /G 0

0 0 0 I2 - /G

+

,,,-

%# %0 '?

iB"i(M†qi #BiM†) ; Bµ ' B"

i(µBi ; Gµ '

?i c

"i(

µci%# %0 '

?i q

"i(MBi # qiM) ; Aµ

L '?

i q"i(

µqi

A

(%# %0) = (%# %0)†

AL, B,G = A†L, B

†, G†

AµL SU(2) Bµ U(1)

Gµ U(3)

AµL =

3#

i=1

AµiL

+i

2

Bµ = BµI2

Gµ =8#

a=1

Gaµ&a

2+G0

µI3

Page 94: Modello Standard e Gravitazione in geometria non commutativapeople.na.infn.it/~lizzi/tesi/devastatolaurea.pdf · am/b+2 ami`q/mxbqm2 r r jq/2hhqai m/ `/ n rxr h2q`b2/b; m;2x x x x

+i SU(2) I3 I2U(1) &a SU(3)

3 " 3 U(3)

SU(3) - U(1) Gµ

SU(3) G0µ U(1)

DF M3(C) A

) ) ' dA + A2

L = LB + LF = 1N )2 + 'DA'

' A

) dA A2

dA =

$[dA]1 0

0 [dA]2

%

[dA]1 =

$(/( /AL +M$5(%† # %†0)# $5(%# %0)M†)- I3 (#$5/((%# %0) +M /B # /ALM)- I3

(M† /AL # /BM† # $5/((%† # %†0))- I3 (/( /B +M†$5(%# %0)# $5(%† # %†0)M)- I3

%

=

$(/( /AL (#$5/((%# %0))- I3

($5/((%† # %†0))- I3 (/( /B

%

[dA]2 =

$I2 - /( /G I2 - (M$ /G# /GM$)

I2 - (MT /G# /GMT ) I2 - (/( /G)

%

=

$I2 - /( /G 0

0 I2 - /( /G

%

Page 95: Modello Standard e Gravitazione in geometria non commutativapeople.na.infn.it/~lizzi/tesi/devastatolaurea.pdf · am/b+2 ami`q/mxbqm2 r r jq/2hhqai m/ `/ n rxr h2q`b2/b; m;2x x x x

A2 =

(

)))*

( /AL /AL + $5(%# %0)$5(%† # %†0))- I3 ( /AL$5(%# %0) + $5(%# %0) /B)- I3 0 0

($5(%† # %†0) /AL + /B$5(%† # %†0))- I3 ( /B /B + $5(%† # %†0)$5(%# %0))- I3 0 0

0 0 /G/G

0 0 /G/G

+

,,,-

)

) =

(

)))*

12$µ"F

µ"L + (%%† # %0%†0) #$5 /D%$5( /D%)† 1

2$µ"Bµ" + (%†%# %†0%0)

0

012$µ"G

µ" 0

0 12$µ"G

µ"

+

,,,-

/D% ' (/( + /AL)%# % /B

AF U(3)" SU(2)" U(1) U(3) = SU(3)" U(1)

U(1)

unimodularita A (A+

JAJ) = 0

A+JAJ =

(

)))*

/AL - I3 + I2 - /G $5(%# %0)- I3 0 0

$5(%† # %†0)- I3 /B - I3 + I2 - /G 0 0

0 0 I2 - /G+ /B - I3 $5(%† # %†0)- I30 0 $5(%# %0)- I3 I2 - /G+ /AL - I3

+

,,,-

(A+ JAJ) = 2 /AL - I3 + I2 - 4/G+ 2/B - I3)= (4 /G0 /G0 - I3 + 2/B - I2)= 12 /G0 + 4/B = 0

U(1) G0µ

U(1)

F 2

SB =1

N )2 =

ˆd4x [

1

4Gµ"Gµ" +

1

4Fµ"Fµ" +

1

4Bµ"Bµ" + (D%)†D%+ (%%† # %0%†0)

2] .

Page 96: Modello Standard e Gravitazione in geometria non commutativapeople.na.infn.it/~lizzi/tesi/devastatolaurea.pdf · am/b+2 ami`q/mxbqm2 r r jq/2hhqai m/ `/ n rxr h2q`b2/b; m;2x x x x

% SU(2)L

V (%) = (%%† # %0%†0)2 .

SU(2)

%

% = q"i(MBi # qiM)

=

$x" #y"$

y" x"$

%$muI3 0

0 mdI3

%$b 0

0 b$

%#$

x" #y"$

y" x"$

%$x #y$

y x$

%$muI3 0

0 mdI3

%

=

$mu(bx" + x"x# y"y) #md(y"$b$ + x"y$ + y"x$)

mu(y"b+ y"x+ x"$y) md(x"$b$ # y"y$ + x"$x$)

%- I3

'$41mu #4$

2md

42mu 4$1md

%- I3

=

$41 #4$

2

42 4$1

%$mu 0

0 md

%- I3

(41,42) x, x", y, y", b,

AF

SU(2)

V (4) = 3(m4u +m4

d)|4|4 # 2(%0%†0)3(m

2u +m2

d)|4|2 + (%0%†0)

2

4! 4" = 4/%0

V (4) = (%0%†0)

2G3(m4

u +m4d)|4|4 # 6(m2

u +m2d)|4|2 + 1

H

' K

&|4|4

16L2# |4|2

2L+ 1

'

K L

&

K L

Page 97: Modello Standard e Gravitazione in geometria non commutativapeople.na.infn.it/~lizzi/tesi/devastatolaurea.pdf · am/b+2 ami`q/mxbqm2 r r jq/2hhqai m/ `/ n rxr h2q`b2/b; m;2x x x x

SF

SF = (' | D +A+ JAJ | ') = (' | D | ')+ (' | A+ JAJ | ')

= '

(

)))*

/( $5M 0 0

$5M† /( 0 0

0 0 /( $5M$

0 0 $5MT /(

+

,,,-'

+'

(

)))*

/AL + /G $5(%# %0)- I3 0 0

$5(%† # %†0)- I3 /B + /G 0 0

0 0 /G+ /B $5(%† # %†0)0 0 $5(%# %0) /G+ /AL

+

,,,-'

' '

' = (QL QR QcR Qc

L) , ' =

(

)))*

QL

QR

QcR

QcL

+

,,,-.

SF = QL(/( + /AL + /G)QL +QcL(/( + /AL + /G)Qc

L +

+QR(/( + /B + /G)QR +QcR(/( + /B + /G)Qc

R +

+[QL(M+ %)QR +QcL(M$ + %)Qc

R + h.c. ] .

HHF

L2(M ; S)

hF 5 HF

hF = hL + hR + hcR + hcL

Page 98: Modello Standard e Gravitazione in geometria non commutativapeople.na.infn.it/~lizzi/tesi/devastatolaurea.pdf · am/b+2 ami`q/mxbqm2 r r jq/2hhqai m/ `/ n rxr h2q`b2/b; m;2x x x x

HL HR HcR, Hc

L

x 5M '

'(x) = 'L + 'R + 'cR + 'c

L .

# a# ('L - hL + 'R - hR + 'L - hcR + 'R - hcL)

#b# ('cL - hcL + 'c

R - hcR + 'cL - hR + 'c

R - hL)

#c# ('L + 'cR)- (hR + hcL) + ('R + 'c

L)- (hL + hcR)

(c) 'L - hR'L

hR (a)

(b)

(a) (b) QL,R ' QcL,R

J (c)

P

P =1# $5

2- PL +

1 + $5

2- PR ,

PL PR PL =

(1, 0, 1, 0) PR = (0, 1, 0, 1)

P =1

2

(

)))*

1# $5 0 0 0

0 1 + $5 0 0

0 0 1# $5 0

0 0 0 1 + $5

+

,,,-.

SF = (' | PDAP | ') ,

qL,R 3L,R - q'L,R

Page 99: Modello Standard e Gravitazione in geometria non commutativapeople.na.infn.it/~lizzi/tesi/devastatolaurea.pdf · am/b+2 ami`q/mxbqm2 r r jq/2hhqai m/ `/ n rxr h2q`b2/b; m;2x x x x

SF = qL(/( + /AL + /G)qL + qR(/( + /B + /G)qR +

+[ qL(M+ %)qR + qcR(M$ + %)qcL + h.c. ] .

A =C&(M)-AF ,

C&(M) M AF

AF = H, C

G = SU(2) " U(1)

H

H =L2(M ; S)-HF ,

HF HL,HR,Hc

R ,HcL

AF HF

(q, b) 5 AF q, b,5 H, C 1 AF

HF

1(q,B) '$12(q,B) 0

0 11(b)

%

B = (b, b$)

12(q,B) =

$q - IN 0

0 B - IN

%:

#######!

(

)))*

$"LeL

%"N

("R)

(eR)"N

+

,,,-

Page 100: Modello Standard e Gravitazione in geometria non commutativapeople.na.infn.it/~lizzi/tesi/devastatolaurea.pdf · am/b+2 ami`q/mxbqm2 r r jq/2hhqai m/ `/ n rxr h2q`b2/b; m;2x x x x

11(b) =

$b$I2 - IN 0

0 b$I2 - IN

%:

#######!

(

)))*

$"LeL

%c

"N

("R)c

(eR)c"N

+

,,,-

N = 1

1(q,B) '

(

)))*

q 0

0 B0

0b$I2 0

0 b$I2

+

,,,-:

#######!

(

)))*

'L

'R

'cR

'cL

+

,,,-

' (", e) 'cR ' ('R)c = ('c)L

# = $5 , $F J =J , JF $F JF

$F =

(

)))*

#I2NI2N

#I2NI2N

+

,,,-, JF = J†

F =

$0 I4N

I4N 0

%C

C

D = /( - I+ $5 -DF

DF

DF =

(

)))*

0 M 0 0

M† 0 0 0

0 0 0 M$

0 0 MT 0

+

,,,-& D =

(

)))*

/( $5M 0 0

$5M† /( 0 0

0 0 /( $5M$

0 0 $5MT /(

+

,,,-

M

M =

$M" 0

0 Ml

%

M" , Me

Page 101: Modello Standard e Gravitazione in geometria non commutativapeople.na.infn.it/~lizzi/tesi/devastatolaurea.pdf · am/b+2 ami`q/mxbqm2 r r jq/2hhqai m/ `/ n rxr h2q`b2/b; m;2x x x x

M" = (m"e,m"µ,m"! )

Ml = CKM (me,mµ,m! )

M" Ml m" me

M 6" 6

SB =

ˆd4x [

1

4Fµ"Fµ" +

1

4Bµ"Bµ" + (D%)†D%+ (%%† # %0%†0)

2] .

SF = 'L(/( + /AL)'L + 'cL(/( + /AL)'

cL +

+'R(/( + /B)'R + 'cR(/( + /B)'c

R +

+['L(M+ %)'R + 'cL(M

$ + %)'cR + h.c. ] .

'L,R ' 'cL,R P

SF = 'L(/( + /AL)'L + 'cL(/( + /B)'c

L +

+['L(M+ %)'R + h.c. ] .

'DF' =4'L 'R '

cR '

cL

5

(

)))*

0 M 0 ML

M† 0 0 0

0 0 0 M$

† 0 MT 0

+

,,,-

(

)))*

'L

'R

'cR

'cL

+

,,,-

LM = ('LML'cL + '

cLML'L) .

Page 102: Modello Standard e Gravitazione in geometria non commutativapeople.na.infn.it/~lizzi/tesi/devastatolaurea.pdf · am/b+2 ami`q/mxbqm2 r r jq/2hhqai m/ `/ n rxr h2q`b2/b; m;2x x x x

MR

ML =1

2

$mL 0

0 0

%

mL

LM =1

2mL("L"

cL + "cL"L) .

G[D, a] , b0

H= 0 ,

b0 = Jb$J ML

[D, a] =

(

)))*

/(q $5(MB # qM) 0 (MLb$ # qML)

$5(M†q #BM†) /(B 0 0

0 0 /(b$I2 0

(M †Lq # b$M †

L) 0 0 /(b$I2

+

,,,-

b0 =

(

)))*

b!I2 0 0 0

0 b!I2 0 0

0 0 B!$ 0

0 0 0 q!$

+

,,,-

Page 103: Modello Standard e Gravitazione in geometria non commutativapeople.na.infn.it/~lizzi/tesi/devastatolaurea.pdf · am/b+2 ami`q/mxbqm2 r r jq/2hhqai m/ `/ n rxr h2q`b2/b; m;2x x x x

G[D, a] , b0

H=

(

)))*

0 0 0 (MLb$ # qML)q!$ # b

!I2(MLb$ # qML)

0 0 0 0

0 0 0 0

(M †Lq # b$M †

L)b!I2 # q

!$(M †Lq # b$M †

L) 0 0 0

+

,,,-

DF

DF =

$M TT† M$

%

M =

$0 M

M† 0

%T

T =

$0 ML

0 0

%

T

T =

$ML 0

0 0

%

'cR %! 'c

L

' #! '

' =

(

)))*

'L

'R

'cR

'cL

+

,,,-! ' =

(

)))*

'L

'R

'cL

'cR

+

,,,-

DF

Page 104: Modello Standard e Gravitazione in geometria non commutativapeople.na.infn.it/~lizzi/tesi/devastatolaurea.pdf · am/b+2 ami`q/mxbqm2 r r jq/2hhqai m/ `/ n rxr h2q`b2/b; m;2x x x x

O' | DF '

P=

4'L 'R 'c

L 'cR

5

(

)))*

0 M ML 0

M† 0 0 0

M †L 0 0 M$

0 0 MT 0

+

,,,-

(

)))*

'L

'R

'cL

'cR

+

,,,-

= 'LM'R + 'RM†'L + 'cLM$'c

R + 'cRMT'c

L +

+'LML'cL + 'c

LM†L'L .

O' | DF '

P=

:'LM'R + 'c

LM$'cR + h.c.

;+:'LML'

cL + h.c.

;.

A '?

i ai [D, bi] ,

A =

(

)))))*

qi/(q!i $5qi

4MB

!i # q

!iM5

$5qi4MLb

!$i # q

!iML

50

$54M†q

!i #B

!iM†

5Bi/(B

!0 0

$5b$i

4M †

Lq!i # b

!$i M

†L

50 b$i /(b

!$ 0

0 0 0 b$i /(b!$

+

,,,,,-

=

(

))))*

/AL $5 (%# %0) $5 (3# 30) 0

$54%† # %†0

5/B 0 0

$543† # 3†

0

50 /b 0

0 0 0 /b

+

,,,,-,

3

(3# 30) = qi4MLb

!$i # q

!iML

5

=

$31 0

32 0

%ML

31, 32 b, x, y, x!, y

!

qi biI2

Page 105: Modello Standard e Gravitazione in geometria non commutativapeople.na.infn.it/~lizzi/tesi/devastatolaurea.pdf · am/b+2 ami`q/mxbqm2 r r jq/2hhqai m/ `/ n rxr h2q`b2/b; m;2x x x x

A+ JAJ =

(

))))*

/AL + /b $5 (%# %0) $5 (3# 30) 0

$54%† # %†0

5/B + /b 0 $5

43† # 3†

0

5

$543† # 3†

0

50 /b + /B $5

4%† # %†0

5

0 $5 (3# 30) $5 [(%# %0)] /b + /AL

+

,,,,-

S0F

SF = S0F + 'L

GML + $5 (3# 30)

H'cL + h.c. ,

$5 3 $5 'cL

SF = S0F + 'L [ML + (3# 30)]'

cL + h.c. ,

3 SU(2)

% 3

DA #! DuA = UDU$ + UAU$ + U(JAJ)U$

' #! 'u = U'

U = uJuJ$ U

U =

(

)))*

qu - I2b$uBu - I2b$u

I2b$u - qu

I2b$u -Bu

+

,,,-

'

(

)))*

'L

'R

'cL

'cR

+

,,,-#!

(

)))*

qu - I2b$u 'L

Bu - I2b$u 'R

I2b$u - qu 'cL

I2b$u -Bu 'cR

+

,,,-

'L 'cL SU(2)

U(1) 'R 'cR SU(2) A

Page 106: Modello Standard e Gravitazione in geometria non commutativapeople.na.infn.it/~lizzi/tesi/devastatolaurea.pdf · am/b+2 ami`q/mxbqm2 r r jq/2hhqai m/ `/ n rxr h2q`b2/b; m;2x x x x

UAU$

Au =

(

))))*

qub$u /ALq$ubu qub$u (%# %0)B$ubu qub$u (3# 30) q$ubu

Bub$u4%† # %†0

5q$ubu Bub$u /BB$ubu

q$ubu43† # 3†

0

5qub$u b$uqu/bbuq$u

b$uBu/bbuB$u

+

,,,,-,

% SU(2) U(1)

3

SU(2) 'L3'cL

3

ML + (3# 30) ' 3ML

[ML + 3# 30] = ML +

$31 0

32 0

%ML =

KI+

$31 0

32 0

%LML =

$1 + 31 0

32 1

%ML =

= mL

$1 + 31 0

32 0

%'$

mL31 0

mL32 0

%' 3ML .

SF = S0F + 'L3ML'

cL + h.c. ,

(31, 32)

32 = 0

'L3ML'cL = mL"L31"

cL

3 =

$31

0

%#! 1#

2

$v + H

0

%

LMmass =

mLv*2"L"

cL + h.c. .

3

Page 107: Modello Standard e Gravitazione in geometria non commutativapeople.na.infn.it/~lizzi/tesi/devastatolaurea.pdf · am/b+2 ami`q/mxbqm2 r r jq/2hhqai m/ `/ n rxr h2q`b2/b; m;2x x x x

) = dA+A2

# =

!

"""#

12%µ$F

µ$L + (--† ! -0-

†0) + (..† ! .0.

†0) !%5 /D- !%5( /D.) %5.M†

%5( /D-)† 12%µ$B

µ$ + (-†-! -†0-0) !-†. 0

%5( /D.)† !.†- 12%µ$b

µ$ ++(..† ! .0.†0) 0

M$%5.† 0 0 12%µ$bµ$

$

%%%&

/D3 ' #(/( + /A)3+ 3/b

SB =1

N )2

=

ˆd4x [

1

4Fµ"Fµ" +

1

4Bµ"Bµ" + (D%)†D%+ (%%† # %0%†0)

2 +

+(D3)†D3+ (33† # 303†0)

2 + %†33†%+ 3MTM$3†] .

D

DA = D+A+JAJ$, A J

DA

D DA

D ! DA = D +A+ JAJ$

A

A$ = A

A =#

j

aj [D, bj ] , aj , bj 5 A .

Page 108: Modello Standard e Gravitazione in geometria non commutativapeople.na.infn.it/~lizzi/tesi/devastatolaurea.pdf · am/b+2 ami`q/mxbqm2 r r jq/2hhqai m/ `/ n rxr h2q`b2/b; m;2x x x x

DA

SB(D,A) = H(3D2

A

!2)

H H !

3 D2A !2

!

d m#M g O ' D2

A/!2

(O!s) =1

#(s)

&

0

dt e!tOt!s , (s) 4 0 ,

e!tO

e!tO =#

n(0

tn"m

d

ˆM

*gdx an(x; O) .

an(x; O)

an(x; D2/!2) 3

(3O) =#

n(0

fnan(x; O) ,

fn

f0 =

&

0

du3(u)u

f2 =

&

0

du3(u)

f2(n+2) = (#1)n3(n)(0) , n 4 0 ,

Page 109: Modello Standard e Gravitazione in geometria non commutativapeople.na.infn.it/~lizzi/tesi/devastatolaurea.pdf · am/b+2 ami`q/mxbqm2 r r jq/2hhqai m/ `/ n rxr h2q`b2/b; m;2x x x x

3(n) n 3 3

[0, 1] f2 = f4 = 2f0 = 1

D2A !2

D2 = 2S +1

4R ,

R gµ" 2S

"s = #gµ"("sµ"s

" # #)µ""s

)) .

O

piu

SB =

ˆ

M

*gdx

2I1!

2 + I2 + I3!!2 + o(

1

!4)

3

I1 =45

802,

I2 =1

1602(#15R# 8K1|%|2) ,

R K1 = (3M †uMu + 3M †

dMd + M †eMe) M

!!2

I3 =1

1602

2240Fµ"Fµ" + 12Gµ"Gµ" + 4K1|Dµ

A%|#2

3K1R|%|2 +K2|%|4 #

9

4C2

3+

+ .

F G K2 = (3(M †uMu)2+

Page 110: Modello Standard e Gravitazione in geometria non commutativapeople.na.infn.it/~lizzi/tesi/devastatolaurea.pdf · am/b+2 ami`q/mxbqm2 r r jq/2hhqai m/ `/ n rxr h2q`b2/b; m;2x x x x

3(M †dMd)2 + 3(MMe)2) C2

Cµ"() = Rµ"() # gµ"[)Rµ(] +1

6(gµ)g"( # gµ(g"))R .

Page 111: Modello Standard e Gravitazione in geometria non commutativapeople.na.infn.it/~lizzi/tesi/devastatolaurea.pdf · am/b+2 ami`q/mxbqm2 r r jq/2hhqai m/ `/ n rxr h2q`b2/b; m;2x x x x
Page 112: Modello Standard e Gravitazione in geometria non commutativapeople.na.infn.it/~lizzi/tesi/devastatolaurea.pdf · am/b+2 ami`q/mxbqm2 r r jq/2hhqai m/ `/ n rxr h2q`b2/b; m;2x x x x

GeometriaRiemanniana #! Gravita

@

Geometria non commutativa #! Gravita + Y ang #Mills

Page 113: Modello Standard e Gravitazione in geometria non commutativapeople.na.infn.it/~lizzi/tesi/devastatolaurea.pdf · am/b+2 ami`q/mxbqm2 r r jq/2hhqai m/ `/ n rxr h2q`b2/b; m;2x x x x

G

g1, g2 5 G G

g1, g2 5 G g3 = g1g2 5 G

g1, g2, g3 5 G g1(g2g3) = (g1g2)g3 5 G

A I : 6g 5 G Ig = gI = g

6g 5 G A g!1 | gg!1 = g!1g = I

G G

g1, g2 5 G g1g2 = g2g1

N La a = 1, ..., N

[La, Lb] = iCcabLc .

Ccab

G

g = ei,aLa , 6g 5 G

Page 114: Modello Standard e Gravitazione in geometria non commutativapeople.na.infn.it/~lizzi/tesi/devastatolaurea.pdf · am/b+2 ami`q/mxbqm2 r r jq/2hhqai m/ `/ n rxr h2q`b2/b; m;2x x x x

/a Ccab

!Ccab = #Cc

ba

CnabC

dnc + Cn

bcCdna + Cn

caCdnb = 0

G

N U(1) RN

SU(2)

G V 0

G G GL(V )

V

R C0 G V 0 : G #! GL(V )

0(I) = 1 GL(V )

6g1, g2 5 G, 0(g1)0(g2) = 0(g1g2)

0(g!1) = 0(g)!1 g

g

0

N 0 0"

C N " N 0(g) ! 0"(g) = C0(g)C!1 g 5 G

0(g1)0(g2) = 0(g1g2)& 0"(g1)0"(g2) = C0(g1)C

!1C0(g2)C = C0(g1g2)C!1 = 0"(g1g2).

W = V

G

0(g) W W 0(g)W =

Page 115: Modello Standard e Gravitazione in geometria non commutativapeople.na.infn.it/~lizzi/tesi/devastatolaurea.pdf · am/b+2 ami`q/mxbqm2 r r jq/2hhqai m/ `/ n rxr h2q`b2/b; m;2x x x x

W, 6g 5 G

(

))*

01(g) · · ·

02(g)

+

,,-

0i(g) i

0c.r.(g)

Di(g)

0c.r.(g) = ,ni=10i(g)

Zn n Zn {0, 1, ..., n#1} n 0

{1, e2/i/n, e4/i/n, ..., e2/(n!1)/n} = {e2/ik/n}k=0,1,...,n!1

1 k

GL(n,C) n " n

In 2n2

GL(n,C). SL(n,C)2n2 # 1

O(n) n" n ggT = I, 6g 5 O(n)

Page 116: Modello Standard e Gravitazione in geometria non commutativapeople.na.infn.it/~lizzi/tesi/devastatolaurea.pdf · am/b+2 ami`q/mxbqm2 r r jq/2hhqai m/ `/ n rxr h2q`b2/b; m;2x x x x

SO(n) O(n)

Rn n(n# 1)/2

O(1, 3) g 4"4 g-gT = - - = (1,#1,#1,#1).U(n) n " n gg† = g†g = I n2

SU(n)

n2 # 1

R2n2

U(1)

R2 U(1) SO(2)

U(1) SO(3)

vc ' ! 5 [0, 1[

0(g)

0† = 0!1

01 02 G H1 H2

01 - 02 H1 -H2 < '1 - '2

(01 - 02)(g)('1 - '2) ' 01(g)'1 - 02(g)'2

Page 117: Modello Standard e Gravitazione in geometria non commutativapeople.na.infn.it/~lizzi/tesi/devastatolaurea.pdf · am/b+2 ami`q/mxbqm2 r r jq/2hhqai m/ `/ n rxr h2q`b2/b; m;2x x x x

An = SU(n+ 1)

Bn = SO(2n+ 1)

Cn = Sp(2n)

Dn = SO(2n)

E6, E7, E8, F4, G2.

SU(N) N " N

U 5 SU(N)

U †U = 1 (unitaria)

U = 1 (speciale)

SU(N)

N2 # 1

H H† = H

U = eiH .

N2 # 1 N "N

U = exp

(

*iN2!1#

i=1

)a#a

+

-

#a SU(N)

[#a, # b] = ifabc# c.

SU(N) N

%i 'i

%i ! U ij%

j

'$i ! '$

j (U†)ji

'$i %

i SU(N)

Page 118: Modello Standard e Gravitazione in geometria non commutativapeople.na.infn.it/~lizzi/tesi/devastatolaurea.pdf · am/b+2 ami`q/mxbqm2 r r jq/2hhqai m/ `/ n rxr h2q`b2/b; m;2x x x x

SU(N)

'$i %

i %i

T i1i2...iMj1j2...jN

! (U i1k1U i2k2...U iM

kM)(U †l1

j1U †l2

j2...U †lN

jN)T k1k2...kM

l1l2...lN

SU(3) " SU(2) " U(1)

SU(5)

= ,

Page 119: Modello Standard e Gravitazione in geometria non commutativapeople.na.infn.it/~lizzi/tesi/devastatolaurea.pdf · am/b+2 ami`q/mxbqm2 r r jq/2hhqai m/ `/ n rxr h2q`b2/b; m;2x x x x

$ #morfismo A B 0 : A! B

0(ab) = 0(a)0(b)

0(a$) = 0(a)$, 6a 5 A

rappresentazione 0 C$#algebraA H $ morfismo

A H

0 : A!B (H)

A

rappresentazion fedele $ # morfismo0

0

ker(0) = {a 5 A |0(a) = elemento neutro diB}irriducibile H

0 H0(a) B (H)

0(a)

I A

Page 120: Modello Standard e Gravitazione in geometria non commutativapeople.na.infn.it/~lizzi/tesi/devastatolaurea.pdf · am/b+2 ami`q/mxbqm2 r r jq/2hhqai m/ `/ n rxr h2q`b2/b; m;2x x x x

A6a 5 A, b 5 I & ab 5 I ( ba 5 I )

II[a, b]

A $ # ideale

C$ # algebraA semplice

I essenziale A AI C$ # algebraA primitivo

60 diA , I = (0)

I AA

insieme risolvente r(a) a 5 A C

r(a) = {& 5 C| (a# &I) A}

& (a# &I)!1 a &

r(a) C +(a) a

+(a) = {& 5 C | (a# &I) A}

A C$#algebra a

C. 1(a) a 5 A

1(a) = {|&|, & 5 +(a)}

C$# algebra

||a||2 = 1(a$a), 6a 5 A.$#algebraA a normale a$a = a a$. autoaggiunto

a = a$. C$ # algebra

+(a) D [#||a|| , ||a|| ] +(a2) D [0, ||a||2 ] proiezione

A p = p$ = p2 isometria parziale v 5 A v$v

Page 121: Modello Standard e Gravitazione in geometria non commutativapeople.na.infn.it/~lizzi/tesi/devastatolaurea.pdf · am/b+2 ami`q/mxbqm2 r r jq/2hhqai m/ `/ n rxr h2q`b2/b; m;2x x x x

a unitario a$a = a a$ = I $#algebra

M3(C)U(3) C U(1)

|a| ' (a$a)1/2 a 5 A.

A a = u|a|,u ' a|a|!1

T 5 B (H) HT = U |T | U T

stato C$ # algebra A

% : A!C,

%(I) = 1

%(a$a) 4 0, 6a 5 A||%|| ' sup

a'A{|%(a) : ||a|| : 1|} = 1.

%

S(A) A S(A)

6%1,%2 5 S(A) 0 : & : 1

&%1 + (1# &)%2 5 S(A)

% puro

PS(A)

C$

B(H)

% 5 S(A) (H-,0-)

A

Page 122: Modello Standard e Gravitazione in geometria non commutativapeople.na.infn.it/~lizzi/tesi/devastatolaurea.pdf · am/b+2 ami`q/mxbqm2 r r jq/2hhqai m/ `/ n rxr h2q`b2/b; m;2x x x x

N- A

N- = {a 5 A |%(a$a) = 0}.

%(a$b$b a) : ||b||2%(a$a) N- ApreHilbertianoA/N-, a

[a]

A/N- ' { [a] = a+ c , 5 A, 5 N-}

A/N- "A/N- ! C , (a+N-, b+N-)! %(a$b)

A/N- a 5 A 0(a) 5 B(A/N-)

0

0(a)(b+N-) ' ab+N-

||0(a)(b+N-)82 = %(b$a$ab) : ||a||2%(b$b) = ||b+N-||2 ,

||0(a)|| : ||a|| 0(a) 5 B(A/N-). 0(a)

0-(a) 5 B(H-) 0-(a1a2) = 0-(a1)0-(a2)

0-(a$) = 0-(a)$ $#

0- : A #! B(H-), a! 0-(a).

A = C0(M)

M * *x0 = a(x0)

*x0

N0x0= {a | a(x0) = 0}

A = M2(C)

%1

$Ka11 a12a21 a22

L%= a11 , %2

$Ka11 a12a21 a22

L%= a22

Page 123: Modello Standard e Gravitazione in geometria non commutativapeople.na.infn.it/~lizzi/tesi/devastatolaurea.pdf · am/b+2 ami`q/mxbqm2 r r jq/2hhqai m/ `/ n rxr h2q`b2/b; m;2x x x x

%1 %2

N1 =

!K0 a120 a22

LQ, N2 =

!Ka11 0

a21 0

LQ

H1 =

!Kx1 0

x2 0

LQ+ C2 =

!X =

$x1x2

%Q, < X,X

!>= x$1x

!1 + x$2x

!2.

H2 =

!K0 y10 y2

LQ+ C2 =

!Y =

$y1y2

%Q, < Y, Y

!>= y$1y

!1 + y$2y

!2.

H1 H2$0

0

%

a 5M2(C)

01(a)

Kx1 0

x2 0

L=

Ka11x1 + a12x2 0

a21x1 + a22x2 0

L' a

$x1x2

%

02(a)

K0 y10 y2

L=

Ka11y1 + a12y2 0

a21y1 + a22y2 0

L' a

$y1y2

% .

Page 124: Modello Standard e Gravitazione in geometria non commutativapeople.na.infn.it/~lizzi/tesi/devastatolaurea.pdf · am/b+2 ami`q/mxbqm2 r r jq/2hhqai m/ `/ n rxr h2q`b2/b; m;2x x x x

gµ" = (1,#1,#1,#1)

(i$µ(µ #m)' = 0

' =

$'L

'R

%

$0 =

$0 II 0

%, $i =

$0 +i

#+i 0

%, i = 1, 2, 3

'L 'R $5

$5 ' i$0$1$2$3 =

$#I 0

0 I

%

'

{$µ, $"} = 2gµ"

Page 125: Modello Standard e Gravitazione in geometria non commutativapeople.na.infn.it/~lizzi/tesi/devastatolaurea.pdf · am/b+2 ami`q/mxbqm2 r r jq/2hhqai m/ `/ n rxr h2q`b2/b; m;2x x x x

x0 ! x4 = ix0

#!x ! #!x

gµ" = (#1,#1,#1,#1)

{'(x),'(y)} = 0R'(x),'(y)

S= 0

R'(x),'(y)

S= 0

'

'

' '

{$µ, $"} = #2*µ"

$4 ' i$0 = i

$0 II 0

%, $i =

$0 +i

#+i 0

%, i = 1, 2, 3 .

O(4)

' '

$5 ' $1$2$3$4 =$#I 0

0 I

%

'' '$5' '$µ'

S = #ˆ

d4x (i$µ(µ # im)' .

'

' '

Page 126: Modello Standard e Gravitazione in geometria non commutativapeople.na.infn.it/~lizzi/tesi/devastatolaurea.pdf · am/b+2 ami`q/mxbqm2 r r jq/2hhqai m/ `/ n rxr h2q`b2/b; m;2x x x x

(/p+ im)/(p2 +m2) i