Σειρά: ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΕΣ ΕΞΕΡΕΥΝΗΣΕΙΣ

ΜΑΡΙΑ ΔΑΣΚΑΛΑΚΗ, Στα ίχνη του κρυμμένου θησαυρούCopyright © κειμένου: Μαρία Δασκαλάκη 2013

Παραγωγή: MINΩAΣ A.E.E.1η έκδοση: Απρίλιος 2013

Σχεδιασμός εξωφύλλου – Σελιδοποίηση: Ιάκωβος ΨαρίδηςΕπιμέλεια κειμένου: Kατερίνα Καπνίση© Φωτογραφίας εξωφύλλου: Yolande de Kort/Trevillion Images

Copyright © για την παρούσα έκδοση:Eκδόσεις MINΩAΣΤ.Θ. 504 88, 141 10 N. Hράκλειο, AΘHNAτηλ.: 210 27 11 222 – fax: 210 27 11 056www.minoas.gr • e-mail: info@minoas.gr

ISBN 978-960-481-897-6

ΜΑΡΙΑ ΔΑΣΚΑΛΑΚΗ

εύφημος μνεία

παίδίκού μύθίςτορηματος

απο τη Γύναίκεία ΛοΓοτεχνίκη ςύντροφία

Στη Μελίνα μου…

ΜΕΡΟΣ Α’

11

Κεφάλάιο 1

―Ξύπνα, υπναρού, τη σκούντηξε απαλά η μητέρα της. Δε θέλεις να αργήσεις την πρώτη μέρα στο σχολείο, ε;

Η Γοργώ άνοιξε σιγά σιγά τα μάτια, και το φως της λάμπας την τύφλωσε.

―Κλείσε το φως, μαμά…, γκρίνιαξε.Εκείνη όμως τράβηξε το σεντόνι της και την ξε-

σκέπασε εντελώς. ―Θα σηκωθείς με το καλό ή να φέρω να σου

ρίξω νερό; τη ρώτησε γελώντας.―Θα σηκωθώ, θα σηκωθώ…, της φώναξε και κοί-

ταξε προς την μπαλκονόπορτα. Έβρεχε;―Είδες; Βρέχει…, είπε η μητέρα της, λες κι είχε

μαντέψει τη σκέψη της. Δίπλα της, η Αριάδνη ήταν ήδη ντυμένη και χτενι-

σμένη. Σηκώθηκε με βαριά καρδιά. Ακόμα κι ο Θεός

MAPIA ΔAΣKAΛAKH

12

λυπόταν που άνοιγαν τα σχολεία, κι είχε βάλει τα κλάματα! Η μητέρα είχε αφήσει τα ρούχα της στο κρεβάτι κι ήρθε η Σταυρούλα να τη ντύσει.

―Αχ, Σταυρούλα μου, δε θέλω να πάω στο σχο-λείο, της γκρίνιαξε. Θέλω να κοιμηθώ, νυστάζω τόσο πολύ…

Εκείνη κοίταξε προς το μπαλκόνι κι είπε:―Η υγρασία φταίει και νυστάζεις, κοντέσα μου.

Θα πας στο σχολείο και θα πεις κι ένα τραγούδι. Αφού ντύθηκε, και η Σταυρούλα τη χτένισε –γιατί

όταν ξυπνάει η Γοργώ, της λέει πως είναι «σαν κα-τσιβέλα»–, κατέβηκαν κάτω. Η Αριάδνη είχε ήδη πιει το γάλα της κι έτρωγε την τελευταία της φρυγανιά με λάδι και μέλι, καθώς κάθε πρωί, εκτός από το γάλα τους, έπρεπε να φάνε οπωσδήποτε δύο του-λάχιστον φρυγανιές με λάδι και μέλι ή με βούτυρο και μαρμελάδα. Η Σταυρούλα έλεγε πως «φτιάχνου-νε» το στομάχι κι ο πατέρας τους συμφωνούσε πως το πρωινό ήταν το πιο σημαντικό γεύμα της ημέρας.

―Εξαιτίας σου, θα χάσουμε το σχολικό, μουρ-μούρισε η Αριάδνη. Θα χάσουμε το σχολικό, θα χά-σουμε το σχολικό…, έλεγε ξανά και ξανά.

―Σταμάτα, σταμάτα…, φώναζε, αλλά εκείνη δε σταματούσε.

―Θα χάσουμε το αεροπλάνο, ξύπνα…, άκουσε πάλι της φωνή της Αριάδνης.

Πετάχτηκε από το κρεβάτι της αλαφιασμένη. «Όνειρο ήτανε…» σκέφτηκε με ανακούφιση.

13

ΣΤΑ ΙΧΝΗ ΤΟΥ ΚΡΥΜΜΕΝΟΥ ΘΗΣΑΥΡΟΥ

―Τι όνειρο έβλεπες και φώναζες «σταμάτα»; τη ρώτησε η Αριάδνη.

―Τίποτα, δε θυμάμαι…, της απάντησε και πετά-χτηκε από το κρεβάτι.

Φώναξε τη Σταυρούλα και, μέχρι εκείνη να έρθει, περιεργαζόταν την αδελφή της. Πώς τα κατάφερνε κάθε μέρα κι ήταν έτοιμη, ντυμένη και χτενισμένη, πάντα πριν από αυτή; Θα το σκεφτόταν άλλη φορά. Σήμερα ήταν μέρα χαρούμενη. Σήμερα ξεκινούσαν οι διακοπές τους! Ξαναφώναξε με μανία τη Σταυρούλα.

―Τι φωνάζεις, σινιορίνα1 μου, ωσάν2 τη βουρλι-σμένη3; ρώτησε ορμώντας μέσα στο δωμάτιο. Δυο ποδάρια και δυο χέρια έχω η τσαμένη4, τι να προλά-βω να κάμω;

―Γρήγορα, Σταυρούλα, να με ντύσεις και να με χτενίσεις. Θα χάσουμε το αεροπλάνο και δε θα πάμε στο νησί! της φώναξε βιαστικά η Γοργώ, ανοιγοκλεί-νοντας όλα της τα συρτάρια. Πού είναι τα ρούχα μου; τη ρώτησε κατακόκκινη.

―Στις βαλίτσες σας, πριντζηπέσσα5 μου, στις βα-λίτσες σας, της απάντησε σκασμένη στα γέλια.

Έβγαλε το γαλάζιο της φόρεμα από την ντουλά-πα και τη βοήθησε να το φορέσει.

1. Δεσποινίδα2. Σαν3. Τρελαμένη 4. Καημένη5. Πριγκιπέσα

MAPIA ΔAΣKAΛAKH

14

―Πρέπει να συνηθίσεις να ντύνεσαι μονάχη σου από τούδε, κοτζάμ κοπέλα είσαι πια… Άντε, έλα να φτιάξω τώρα την κώμη6 σου, μη βγεις στους δρό-μους σαν την κατσιβέλα. Πού ξέρεις, στο αεροπλά-νο μπορεί να συνταξιδεύομε με καμιά προσωπικότη-τα, με κανέναν ηθοποιό, με κανέναν βασιλέα…

―Τι λες, καλέ Σταυρούλα; της είπε γελώντας. Δεν υπάρχουν πια βασιλιάδες…

―Καλά, καλά. Μάθε πρώτα να πιάνεις την τσα-τσάρα και μετά να έρθεις να μου πουλήσεις πνεύμα, δεσποινάριο…, απάντησε εκείνη κι έφυγε φουρκι-σμένη.

Με την Αριάδνη έσκασαν στα γέλια και τσακίστη-καν στις σκάλες ποια θα έφτανε πρώτη κάτω. Στην τραπεζαρία τις περίμενε και η μαμά και ο μπαμπάς.

―Να είστε φρόνιμες και να μην κουράσετε τον παππού και τη γιαγιά, εντάξει; τους είπε η μητέρα τους και τις αγκάλιασε.

―Και το μυαλό σας μέσα στο κεφάλι κι όχι πάνω απ’ τα μαλλιά…, μουρμούρισε ο μπαμπάς. Καθίστε τώρα να φάτε, γιατί το πρωινό…

―Είναι το πιο σημαντικό γεύμα της ημέρας! συ-μπλήρωσαν ταυτόχρονα η Γοργώ με την Αριάδνη κι έσκασαν στα γέλια.

Η μαμά κι ο μπαμπάς δε θα πήγαιναν μαζί τους στο νησί τώρα αλλά τον Αύγουστο, επειδή ο μπα-

6. Μαλλιά

15

ΣΤΑ ΙΧΝΗ ΤΟΥ ΚΡΥΜΜΕΝΟΥ ΘΗΣΑΥΡΟΥ

μπάς έπρεπε να δουλεύει στο πανεπιστήμιο μέχρι τότε κι η μαμά θα καθόταν να του κάνει παρέα. Μόνο η Σταυρούλα θα πήγαινε μαζί για να τις προ-σέχει στο ταξίδι και για να τις κυνηγάει στο νησί, να μην κάνουν κουτουράδες.

―Να μου τις προσέχεις, της είπε η μαμά όταν ήταν πια στην πόρτα.

―Έννοια σου και θα ’χω τα μάτια μου δεκατέσ-σερα…, απάντησε εκείνη.

Επιτέλους έφευγαν! Ο οδηγός φόρτωσε τα πράγ-ματα στο αυτοκίνητο –και τι δεν κουβαλούσαν!– και ξεκίνησαν για το αεροδρόμιο. Η Γοργώ, χωρίς να ξέρει γιατί, ένιωθε πως αυτό το καλοκαίρι κάτι εξαι-ρετικό θα τους συνέβαινε στο νησί. Το ίδιο, βέβαια, διαισθανόταν και η Αριάδνη. Μα καμιά από τις δυο δεν τολμούσε να το εξομολογηθεί!

16

Κεφάλάιο 2

Όταν έφτασαν στο νησί, ήταν πια μεσημέρι. Η Σταυ-ρούλα, μόλις βγήκαν έξω από το αεροδρόμιο, άρχι-σε πάλι να σταυροκοπιέται – όπως έκανε και σε όλη τη διάρκεια του ταξιδιού.

―Άγιε μου Σπυρίδωνα, μεγάλη η χάρη σου που μας έφερες σώες και ανηβλαβείς στο νησί…, έλεγε κι έκανε τον σταυρό της.

Τα δύο κορίτσια γέλασαν και τη διόρθωσαν.―Αβλαβείς είναι το σωστό, όχι ανηβλαβείς! της

είπαν.―Να μου κάνετε τη χάρη, κοντεσίνες μου, απάντη-

σε εκείνη. Ο άγιος καταλαβαίνει τι θέλει να του πω. Δεν έχει ανάγκη του λόγου σας να μεταφράζετε…

Έπειτα, μπήκαν στο αμάξι που είχε στείλει ο παπ-πούς τους να τις πάρει κι, αφού ο κυρ Σωτήρης, ο οδηγός, φόρτωσε τα μπαγκάζια7 τους, έβαλε μπρος

7. Βαλίτσες, αποσκευές

17

ΣΤΑ ΙΧΝΗ ΤΟΥ ΚΡΥΜΜΕΝΟΥ ΘΗΣΑΥΡΟΥ

και κατευθύνθηκε προς την Κάτω Πλατεία. Διασχί-ζοντας τη Γαρίτσα, ένιωσαν τόσο ευτυχισμένες που είχαν έρθει στο νησί! Eίχαν ανοίξει τα τζάμια και ενώ περνούσαν δίπλα από τη θάλασσα, εισέπνεαν βαθιά τη θαλασσινή αύρα, καθώς η αλμύρα κολλούσε στα πρόσωπά τους.

―Ευλογημένος τούτος ο τόπος…, μουρμούριζε η Σταυρούλα και σκούπιζε τα μάτια της, γιατί είχε συ-γκινηθεί που ήρθαν ξανά στο νησί όπου μεγάλωσε.

Την καταλάβαιναν τη Σταυρούλα. Κάθε φορά που πήγαιναν, το πάθαιναν κι αυτές, που δε μεγάλωσαν εδώ, πόσο μάλλον εκείνη! Κοίταζαν αχόρταγα έξω από το αυτοκίνητο, λες και τα έβλεπαν όλα για πρώ-τη φορά.

Απέναντι, το Παλαιό Φρούριο, δέσποζε αρχοντι-κό πάνω στους βράχους του, στοιχειώνοντας με την επιβλητικότητά του τους αιώνες. Δεξιά, το πεζοδρό-μιο και το μικρό τοιχάκι που τις χώριζε απ’ τη θάλασ-σα, κι, αν και καταμεσήμερο, πολύς κόσμος πήγαινε πάνω κάτω, κάνοντας τον περίπατό του. Περπατού-σαν από την Πάνω Πλατεία ως τον Ανεμόμυλο της Γαρίτσας. Εκεί μια στάση για να ξαποστάσουν και πάλι πίσω.

Αριστερά, πέρασαν την «Κολόνα του Ντούγκλα» –το μνημείο εκείνο που χτίστηκε προς τιμήν του Άγ-γλου αρμοστή Ντάγκλας–, το φημισμένο ξενοδοχείο Κορφού Παλάς και τα καλοδιατηρημένα και φρε-σκοβαμμένα νεοκλασικά κτίρια, μέχρι που έφτασαν

MAPIA ΔAΣKAΛAKH

18

στην Πάνω Πλατεία. Α! Να κι οι άμαξες με τα άλογα που πηγαίνουν τους τουρίστες βόλτα το καλοκαίρι.

Έφτασαν! Ο κυρ Σωτήρης τις κατέβασε στο Πε-ντοφάναρο, ένα πανύψηλο φανάρι με πέντε λάμπες που χωρίζει τη Σπιανάδα –τη μεγαλύτερη πλατεία των Βαλκανίων– σε Πάνω και Κάτω Πλατεία. Πο, πο κόσμος! Πάλευαν με τις βαλίτσες –μαζί κι ο κυρ Σωτήρης– για να περάσουν ανάμεσα από τους του-ρίστες, που μάταια περίμεναν να αδειάσει ένα τρα-πεζάκι στις κατάμεστες από τον κόσμο καφετέριες του Λιστόν, του δρόμου με τα βόλτα8, ή αλλιώς της Πλατείας Ελευθερίας, όπως λέγεται. Έστριψαν αρι-στερά και μετά πάλι δεξιά. Τώρα βρίσκονταν στο πίσω μέρος του Λιστόν, στην οδό Καποδιστρίου.

―Καλή διαμονή, τους ευχήθηκε ο κυρ Σωτήρης και τις άφησε στην πόρτα του σπιτιού.

Η πόρτα άνοιξε και τα ποδοβολητά τους αντήχη-σαν στις ξύλινες σκάλες.

―Γιαγιά…, παππού…, φώναξαν με ανυπομονη-σία κι έπεσαν στις αγκαλιές τους.

―Θα τη ζουρλάνετε9 τη νόνα10 σας, τρελόπαι-δα…, γκρίνιαξε πάλι η Σταυρούλα.

Μα ποιος την άκουγε τώρα πια;

08. Καμάρες09. Τρελάνετε 10. Γιαγιά

19

Κεφάλάιο 3

Με το που μπήκαν στο παλιό αρχοντικό, οι φωνές και τα γέλια τους πλημμύρισαν τα εδώ και χρόνια βουβά δωμάτια. Η γιαγιά τους δεν πρόφταινε να τις αγκαλιάζει κι ο παππούς περίμενε υπομονετικά τη σειρά του. Αφού τελείωσαν με τα καλωσορίσματα και τους εναγκαλισμούς, η γιαγιά έφερε να τις τρα-τάρει παραδοσιακές μάντολες και πασταφρόλλες, που είχε φτιάξει ειδικά για εκείνες. Η Αριάδνη έτρω-γε τις μάντολες, που είναι αμύγδαλα καβουρντισμέ-να και καραμελωμένα, κι η Γοργώ τις πασταφρόλ-λες, γλυκά από σφολιάτα με μαρμελάδα από πάνω.

―Τηγανίτες τ’ Αγιού πότε θα μας κάνεις, γιαγιά; τη ρώτησε η Γοργώ, μπουκωμένη με την παστα-φρόλλα.

―Ήμαρτον, άγιέ μου, σχώρα τη, σταυροκοπήθη-κε η Σταυρούλα, μόνο στη γιορτή τ’ Αγιού, ωρέ11,

11. Βρε

MAPIA ΔAΣKAΛAKH

20

τσι12 κάνουμε τσι τηγανίτες. Βουρλίστηκες13 κιόλας κι ακόμη δεν προκάμαμε14 να πατήσομε το πόδι μας στο νησί;

―Άσε το παιδί, Σταυρούλα, της είπε ο παππούς, χαμογελώντας κάτω από τη γενειάδα του κι εκείνη χαμήλωσε το βλέμμα κι έφυγε για την κουζίνα.

―Θα σου κάμω, κοντέσα μου, της είπε η γιαγιά, μόνο μην τσι λες κοζί15. Λουκουμάδες να λες. Τσι τηγανίτες τ’ Αγιού τσι κάνομε μόνο σαν γιορτάζει η χάρη του, τον Δεκέμβριο…

Η γιαγιά τους κρατιόταν καλά, αν και περπατούσε προς τα εβδομήντα της χρόνια. Στα νιάτα της δεν υπήρχε άντρας –νιος ή γέρος– που να μη γύριζε να την κοιτάξει στο διάβα της. Ψηλή και ολόξανθη με καταγάλανα μάτια, πάντα σεμνή και μετρημένη, τη δεκαετία του ’50 ήταν περιζήτητη νύφη. Βροχή έρ-χονταν τα προξενιά, όμως ο πατέρας της ούτε που ν’ ακούσει για παντρειές. Δεν ήθελε να δώσει τη μοναχοκόρη του σε τόσο μικρή ηλικία. Κι έπειτα… τόση προίκα είχε… Ποιος τον βεβαίωνε πως δεν εν-διαφέρονταν γι’ αυτήν οι επίδοξοι μνηστήρες; Να

12. Τις13. Τρελάθηκες14. Προλάβαμε15. Έτσι

21

ΣΤΑ ΙΧΝΗ ΤΟΥ ΚΡΥΜΜΕΝΟΥ ΘΗΣΑΥΡΟΥ

χαραμίσει τη μοναχοκόρη του στα χέρια του πρώ-του τυχόντα προικοθήρα; Βέβαια, για να λέμε την αλήθεια, ήρθαν και προξενιά από αρχοντικές οικο-γένειες του νησιού με όνομα και οικόσημο. Αλλά εκείνος ήταν ανένδοτος.

―Ευχαριστώ πολύ, αλλά είναι μικρή ακόμη, έλε-γε και τους αποστόμωνε.

―Θα μας μείνει στο ράφι, Ραφαήλο, γκρίνιαζε η γυναίκα του η σιόρα16 Αντζέλικα. Τώρα που είναι μι-τσή17 και μας τηνέ ζητάνε, πρέπει να τη δώκεις18. Σε μερικά χρόνια, κανείς δε θα τηνε θέλει…, έλεγε.

―Γύρευε τη δουλειά σου, κερά μου, της απα-ντούσε ο Ραφαήλος, μεγάλος μαρκάντες –έμπορος δηλαδή– υφασμάτων εδώ και χρόνια κι απ’ τα πρώ-τα ονόματα στο νησί. Τη θυγατέρα μου δε θα τήνε κάμω ρεγάλο19 σε κανέναν. Μη σκιάζεσαι. Ξέρω εγώ…

Κι όντως ήξερε. Όσους επίδοξους γαμπρούς είχε γνωρίσει στην κόρη του, στα μάτια της δεν είχε δει τη σπίθα εκείνη που θα του άνοιγε τον δρόμο να προχωρήσει σε έναν αρραβώνα. Και μέχρι να τη δια-κρίνει, έκανε υπομονή.

«Θα χτυπήσει την πόρτα της, εκεί που δε θα το

16. Κυρία17. Μικρή18. Δώσεις19. Δώρο

MAPIA ΔAΣKAΛAKH

22

περιμένει κανείς μας…» σκεφτόταν και καμάρωνε την αρχοντική κορμοστασιά και το περπάτημα της θυγατέρας του.

―Εμείς δεν κάναμε παιδί, άγγελο κάναμε…, έλε-γε στην κυρά του.

―Ο άγιος να τη φυλάει, μεγάλη η χάρη του…, απαντούσε εκείνη.

Κι έφτασε η ώρα που ο Ραφαήλος είδε στο βλέμ-μα της κόρης του εκείνη τη σπίθα που έψαχνε. Ήταν Μεγάλο Σάββατο, λίγο πριν από την Ανάσταση, κι όλο το νησί ήταν μαζεμένο στην Πάνω Πλατεία για το «Χριστός Ανέστη». Η θυγατέρα του, με μια μό-νιμη μελαγχολία στο πρόσωπο, είχε σκυμμένο το κεφάλι της και παρακολουθούσε με κατάνυξη την ιερή ακολουθία. Με το που ο μητροπολίτης είπε το «Χριστός Ανέστη», ο ουρανός έλαμψε από βεγγα-λικά και σκατσικαβάλια20 κι η νύχτα έγινε μέρα. Ο κόσμος χάζευε κι έβγαζε επιφωνήματα για τα πολύ-χρωμα πυροτεχνήματα και τότε ο Ραφαήλος ένιωσε ένα χέρι στον ώμο του.

―Ραφαήλο, τι κάνεις;―Μάρκο, εσύ είσαι; ξαφνιάστηκε εκείνος από

την απρόσμενη συνάντηση. Πόσα χρόνια έχω να σε δω…

Έσφιξαν τα χέρια. Ήταν ο Μάρκος Μομφερά-τος, με τον οποίο ήταν συμμαθητές και φίλοι από

20. Κροτίδες

23

ΣΤΑ ΙΧΝΗ ΤΟΥ ΚΡΥΜΜΕΝΟΥ ΘΗΣΑΥΡΟΥ

τις πρώτες τάξεις του σχολείου, ενώ τις οικογένειές τους ένωναν δεσμοί φιλίας, που οι ρίζες τους χάνο-νταν στα βάθη των αιώνων.

Ο Μάρκος είχε παντρευτεί μια Γαλλίδα ηθοποιό, που γνώρισε στο Δημοτικό Θέατρο του νησιού. Έως τότε στο θέατρο εμφανίζονταν, σχεδόν απο-κλειστικά, μόνο ιταλικοί θίασοι, μέχρι βέβαια το 1923, που οι Ιταλοί βομβάρδισαν την Κέρκυρα. Για λίγο καιρό το θέατρο χρησιμοποιήθηκε σαν καταφύ-γιο των Μικρασιατών προσφύγων κι έπειτα ξεκίνησε πάλι η αρχική λειτουργία του, μόνο που σταμάτησε η εμφάνιση ιταλικών θιάσων. Πλέον στο Δημοτικό Θέατρο έδιναν παραστάσεις μόνο καλλιτέχνες της ελληνικής σκηνής ή και άλλοι ευρωπαϊκοί θίασοι.

Εκείνον τον καιρό είχε καταφτάσει στο νησί ένας γαλλικός θίασος κι η άφιξή του είχε κάνει πάταγο. Μέχρι την πρεμιέρα δεν ακουγόταν κανένα άλλο θέμα συζήτησης στα διάφορα πηγαδάκια του νη-σιού, από το Λιστόν μέχρι τη Γαρίτσα.

Ο νεαρός τότε Μάρκος, απόφοιτος Νομικής στην Ιταλία, με τον επίσης νεαρό κι αδελφικό του φίλο Ραφαήλο ήταν από τους πρώτους που βρέθηκαν στο θεωρείο της οικογένειας Μομφεράτου. Μόλις ο Μάρκος αντίκρισε την πρωταγωνίστρια, τη Ζουλιέτ, έμεινε άφωνος.

―Αυτή τη γυναίκα θα την παντρευτώ, ανακοίνω-

MAPIA ΔAΣKAΛAKH

24

σε αμέσως στον φίλο του κι εκείνος γέλασε με το νεανικό του καπρίτσιο.

Όμως, όπως αποδείχτηκε, δεν επρόκειτο καθό-λου για καπρίτσιο, αφού μετά το τέλος της παρά-στασης, εκείνος περίμενε μέχρι να φύγουν όλοι κι, όταν την είδε να βγαίνει από το Δημοτικό Θέατρο μαζί με μια άλλη ηθοποιό, την πλησίασε και της είπε σε άψογα γαλλικά:

―Συγγνώμη, δεσποινίς, που παίρνω το θάρρος να σας ενοχλήσω, αλλά από την πρώτη στιγμή που σας είδα στη σκηνή, δεν μπορώ να σας βγάλω από το μυαλό μου. Λέγομαι Μάρκος Μομφεράτος και θα ήταν τιμή μου αύριο να σας συνοδεύσω στον απο-γευματινό σας περίπατο.

Εκείνη τον κοίταξε με απορία και –προς έκπληξή του– δέχτηκε!

Όταν, βέβαια, ο πατέρας του, ο κόντης Διονύσιος Μομφεράτος, έμαθε για το ειδύλλιο με τη «Φρα-ντσέζα αρτίστα21», όπως την αποκαλούσε, αναστα-τώθηκε ολόκληρο το νησί από τις φωνές και τις απειλές του για αποκλήρωση. Αλλά ο Μάρκος ήταν ανένδοτος.

―Αυτή είναι, πατέρα, είτε σας αρέσει, είτε όχι. Αποκληρώστε με. Δε με ενδιαφέρει διόλου. Έχω το πτυχίο μου και θα τα βγάλουμε πέρα, είτε εδώ, είτε στη Γαλλία, του είχε πει.

21. Γαλλίδα καλλιτέχνις (με ειρωνικό τόνο)

25

ΣΤΑ ΙΧΝΗ ΤΟΥ ΚΡΥΜΜΕΝΟΥ ΘΗΣΑΥΡΟΥ

Μάταια προσπαθούσε η μητέρα του, η κοντέσα Μάρω Μομφεράτου, να φέρει σε ισορροπία τις δύο πλευρές.

―Τόση περιουσία και τέτοιο όνομα δεν τα φτιάχνα-με τόσους αιώνες για να τα χαίρεται η Φραντσέζα…, φώναζε κατακόκκινος από τον θυμό του ο Διο νύσιος.

―Παιδί μας είναι, μοναχοπαίδι μας, πήγαινε να τον γλυκάνει εκείνη. Δεν έχουμε άλλο στον κόσμο. Αφού αυτή θέλει, ας τη γνωρίσουμε. Πού ξέρεις; Μπορεί να είναι καλή κοπέλα κι από οικογένεια…

―Από οικογένεια; Ποια, η αρτίστα; Μη με νευριά-ζεις κι εσύ, κυρά μου…, άφριζε ο κόντες.

Ωστόσο, και τη γνώρισε και τους έδωσε την ευχή του. Ο Διονύσιος Μομφεράτος την «αρτίστα» την έλεγε πια «κόρη του» –έστω και με βαριά καρδιά– κι η Ζουλιέτ έγινε Ιουλιέτα. Έξι μήνες μετά έγινε κι ο γάμος και λίγο καιρό αργότερα μετακόμισαν στο Παρίσι, παρά τα παρακάλια και των Μομφεράτων αλλά και του καρδιακού του φίλου Ραφαήλου.

―Τι θα πάτε να κάνετε στο Παρίσι; του έλεγε. Εδώ η ζωή σας είναι στρωμένη…

―Ναι, μα η Ιουλιέτα έχει αφήσει τη δουλειά της. Πώς να δουλέψει εδώ, όταν δεν ξέρει καν τα βασικά ελληνικά;

―Παιδάκι μου, τι ανάγκη έχει να δουλέψει; Η θέση της γυναίκας είναι στο σπίτι της με τον άντρα της. Να κάνετε την οικογένειά σας…, του έλεγε η μάνα του, αλλά αυτός ούτε που να το ακούσει.

MAPIA ΔAΣKAΛAKH

26

―Όταν σ’ τα έλεγα εγώ, εσύ…, σιγομουρμούριζε ο Διονύσιος στη γυναίκα του.

―Πρέπει να έχουνε περάσει πάνω από είκοσι χρό-νια…, είπε συγκινημένος ο Μάρκος, που δεν είχε σταματήσει να σφίγγει το χέρι του Ραφαήλου.

―Κυλήσανε σαν το νερό…, απάντησε εκείνος. Μα εσύ έριξες μαύρη πέτρα πίσω σου… Ούτε μια φορά να μην ξανάρθεις; Ούτε για διακοπές;

―Αφού τα ξέρεις, Ραφαήλο, δε με σήκωνε το κλί-μα εδώ. Μα, άστα αυτά σήμερα, μέρα που είναι…

―Δίκιο έχεις… Έχουμε χρόνο μπροστά μας. Μα δε σου σύστησα τη σύζυγό μου Αντζέλικα και την κόρη μου Ναυσικά…

Ο Μάρκος φίλησε το χέρι και των δύο κι είπε με τη σειρά του:

―Να σας συστήσω κι εγώ τον γιο μου τον Όμη-ρο, και εμφανίστηκε πίσω του ένα παλικάρι, ψηλό κι όμορφο, που, όταν με τη σειρά του, φίλησε το χέρι της Ναυσικάς, λέγοντάς της «Χάρηκα πολύ, δε-σποσύνη», το μέχρι τότε χλωμό και μελαγχολικό της πρόσωπο κοκκίνισε, και τα μάτια της χαμήλωσαν αυτόματα στο έδαφος.

Αυτή η ανησυχία δε διέφυγε ούτε της Αντζέλικας ούτε του Ραφαήλου, ο οποίος άρπαξε την ευκαιρία να τους καλέσει την επομένη, Κυριακή του Πάσχα, να φάνε όλοι μαζί.

27

ΣΤΑ ΙΧΝΗ ΤΟΥ ΚΡΥΜΜΕΝΟΥ ΘΗΣΑΥΡΟΥ

―Αν δεν έχετε βέβαια κανονίσει κάτι άλλο…, είπε διακριτικά.

―Όχι, δεν έχουμε. Ελπίζω μόνο να είναι καλύτε-ρα κι η Ιουλιέτα για να έρθει κι αυτή, γιατί απόψε ήταν λίγο αδιάθετη κι έμεινε στο σπίτι…

Το ειδύλλιο πλέχτηκε πολύ γρήγορα κι ο Ραφαήλος πέταγε από τη χαρά του που έβλεπε την κόρη του ευτυχισμένη. Ούτως ή άλλως, αυτός ο νέος, πέρα από το ευγενικό του παρουσιαστικό, είχε ολοκλη-ρώσει τις σπουδές του στη Νομική στην Ιταλία κι ήταν έτοιμος να ξεκινήσει την κοινή του ζωή με τη Ναυσικά. Η απόφαση του Μάρκου και της Ιουλιέ-τας να επιστρέψουν στο νησί μόνιμα τους βόλεψε όλους. Κι εξάλλου, με το όνομα και μόνο που κου-βαλούσαν πατέρας και γιος, ουρά θα έκαναν στην πόρτα του δικηγορικού γραφείου τους οι πελάτες.

Ο γάμος έγινε τον επόμενο χρόνο και το ζευγάρι, αφού επέστρεψε από το ταξίδι του μέλιτος στις ευ-ρωπαϊκές πρωτεύουσες, εγκαταστάθηκε στο ανα-καινισμένο τριώροφο αρχοντικό, όπου είχαν μείνει ως το τέλος της ζωής τους ο Διονύσιος και η Μάρω Μομφεράτου, στο Λιστόν.

Δύο χρόνια μετά τον γάμο τους η Ναυσικά έφε-ρε στον κόσμο το πρώτο τους παιδί, το οποίο –όλοι συμφώνησαν– έμοιαζε καταπληκτικά στον παππού του τον Ραφαήλο, γι’ αυτό και του έδωσαν το όνομά

MAPIA ΔAΣKAΛAKH

28

του. Ο Ραφαήλ ήταν ένα ήσυχο και μετρημένο παι-δί, που ποτέ του δε δημιούργησε ούτε προβλήματα ούτε φασαρίες κι όλο το νησί είχε να λέει για την ανατροφή του.

Τον κατέβαζαν για πάστα στα «Ολύμπια» του Ζή-σιμου Παπαφλωράτου, από τις πιο παλιές καφετέ-ριες στην Πλατεία, κι ενώ κάθε απόγευμα γινόταν χαμός από τα παιδάκια που με τα ποδήλατά τους ξεσήκωναν τους νοικοκυραίους, οι οποίοι κάθονταν να πιουν τον καφέ τους κάτω από τα βόλτα, εκείνος ήταν κολλημένος στην καρέκλα του.

―Σήκω να παίξεις με τα άλλα παιδάκια…, τον πα-ρακινούσε η Ναυσικά, αλλά εκείνος τίποτα.

―Θέλω να κάθομαι εδώ, μαζί σας, σα μεγάλος…, έλεγε και την αποστόμωνε.

―Μανία που την έχει ο γιος μας να μεγαλώσει πριν από την ώρα του! έλεγε στον Όμηρο, όταν γύ-ριζαν στο σπίτι τους.

Στο τέλος της δεκαετίας του ’60 κι ενώ ο Ραφα-ήλος τέλειωνε το δημοτικό, γεννήθηκε η Αγγελική.

―Επιτέλους, της είπε ο Όμηρος, έσπασε η πα-ράδοση που ήθελε τις οικογένειες και των δυο μας να κάνουν ένα μόνο παιδί…

―Τώρα είμαστε ολοκληρωμένη οικογένεια κι όχι ένα ζευγάρι με ένα παιδί, του απάντησε η Ναυσικά και καμάρωνε την κόρη της, που έμοιαζε λες κι είχε βγει από ζωγραφιά.

Ο καιρός είχε πια καλοκαιριάσει και κάθε απόγευ-

29

ΣΤΑ ΙΧΝΗ ΤΟΥ ΚΡΥΜΜΕΝΟΥ ΘΗΣΑΥΡΟΥ

μα έπαιρναν τον Ραφαήλο από το χέρι, έβαζαν την Αγγελική στο καροτσάκι της και πήγαιναν πασετζά-τα22 μέχρι τον Ανεμόμυλο στη Γαρίτσα. Εκεί, σταμα-τούσαν για να τσιμπήσουν κάτι, να ξαποστάσουν και μόλις άρχιζε να βραδιάζει και τα φανάρια άναβαν κάνοντας το νησί να λάμπει κάτω από το φως τους, έπαιρναν τον δρόμο της επιστροφής.

Εκείνον τον καιρό κι έπειτα από παρακίνηση της πρεσβυτέρας της ενορίας, πήραν στο σπίτι τους ένα ορφανό, τη Σταυρούλα, συνομήλικη τότε με τον Ραφαήλο.

―Ψυχικό θα κάνεις, παιδί μου, της είχε πει. Είναι πεντάρφανο, μόνο στους πέντε δρόμους. Εσείς έχε-τε… Θα σε βοηθάει και στο σπίτι… Πάρτε τη… Μόνο ένα κρεβάτι θέλει να κοιμάται κι ένα πιάτο φαγητό να τρώει… Ούτε πληρωμές, ούτε τίποτα…

―Το συζητάτε, πρεσβυτέρα; είχε απαντήσει η Ναυσικά. Και βέβαια θα την πάρουμε.

Και πραγματικά, στη Σταυρούλα δεν έλειψε ποτέ τίποτα και μόλις ενηλικιώθηκε, της έδιναν και μισθό κανονικό. Όταν παντρεύτηκε η Αγγελική, η Ναυσικά της την έστειλε μαζί για να τη βοηθάει…

Το 1978 κι ενώ η Ναυσικά ήταν πια σαράντα δύο χρόνων, γεννήθηκε το τρίτο και τελευταίο της παιδί. Όταν κατάλαβε πως ήταν έγκυος σ’ αυτή την ηλικία, έταξε το μωρό στη χάρη του αγίου Σπυρίδωνα για

22. Περίπατο

MAPIA ΔAΣKAΛAKH

30

να γεννηθεί γερό και του έδωσε το όνομά του. Ο Όμηρος πετούσε στον έβδομο ουρανό.

―Γιατί χαίρεσαι δεν μπορώ να καταλάβω, του έλεγε εκείνη. Αντί για πατέρα, σε δέκα χρόνια ο γιος σου θα σε λέει παππού…

Όμως εκείνος την αγκάλιαζε και δεν της απα-ντούσε. Μόνο καμιά φορά της έλεγε:

―Μου έχεις κάνει τρία δώρα τόσο πολύτιμα, που όσα δώρα κι αν σου κάμω εγώ, δε θα μπορέσω ποτέ να σ’ τα ανταποδώσω, κι εκείνη κάθε φορά συγκι-νούνταν.

Όταν ήρθε στον κόσμο ο Σπύρος, ο Ραφαήλος ήταν ήδη τριτοετής φοιτητής στη Φιλοσοφική Σχολή των Αθηνών και η Αγγελική πήγαινε στην τρίτη τάξη του δημοτικού. Πώς πέρασαν τα χρόνια και βρέθη-κε ο Ραφαήλος της με έδρα στο Πανεπιστήμιο της Σορβόννης, παντρεμένος με μια Γαλλίδα, τη Ναταλί, επίσης καθηγήτρια, και με δύο αγοράκια, να μένουν μόνιμα στη Γαλλία… Η Αγγελική της αγάπησε έναν Κρητικό που ήρθε ως αναπληρωτής καθηγητής στο Ιόνιο Πανεπιστήμιο. Παράτησε λοιπόν τις σπουδές της στη Σχολή Καλών Τεχνών στην Ιταλία και έμενε μόνιμα με τα δύο τους κοριτσάκια στην Κρήτη, όπου ο σύζυγός της εργαζόταν στο πανεπιστήμιο. Ο Σπύ-ρος της ήδη βρισκόταν στο δεύτερο έτος της Ιατρι-κής στη Θεσσαλονίκη… Η Ναυσικά είχε χάσει τους γονείς της κι αυτή, όπως κι ο άντρας της… Πώς πέ-ρασαν έτσι τα χρόνια…

31

ΣΤΑ ΙΧΝΗ ΤΟΥ ΚΡΥΜΜΕΝΟΥ ΘΗΣΑΥΡΟΥ

―Γεράσαμε…, έλεγε πού και πού στον Όμηρο.―Εσύ, όσα χρόνια κι αν περάσουν, δε γερνάς,

δεσποσύνη μου…, της έλεγε εκείνος και χάιδευε τα εξήντα τέσσερά της χρόνια στα μαλλιά και στο πρό-σωπό της.

Αυτό το «δεσποσύνη» τη γυρνούσε σαράντα έξι ολόκληρα χρόνια πίσω, στην πρώτη τους συνάντη-ση, εκείνο το βράδυ της Ανάστασης του 1954 στην Πάνω Πλατεία, τότε που γνώρισε τον νεαρό γιο της Φραντσέζας κι εγγονό του κόντη Διονύσιου Μομφε-ράτου.

Διαβάστε τη συνέχεια στο βιβλίο.