ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣΜάθημα: Λαογραφία Β’Καθηγητής: Α. Αλεξιάδης

1) 16-3-09 :

- Δημιουργός Λαογραφίας: Γιώργος Νικόλαος Πολίτης (Πρύτανηςτου Πανεπιστημίου Αθηνών το 1900)- 100 χρόνια Λαογραφίας- 28 Δεκεμβρίου 1908 : Συγκάλεσε σύσκεψη στη Βιβλιοθήκη Αθηνώνγια τη δημιουργία της Εταιρείας Λαογραφίας / Λαογραφικής Εταιρείας.- Σκοπός της Εταιρείας: Έρευνα, συγκέντρωση, διάσωση, μελέτη καιδημοσίευση του Λαογραφικού Υλικού που υπήρχε μέχρι τότε στο στόμα τουλαού.- Η μελέτη του υλικού αυτού σε συγκριτική βάση με το αντίστοιχουλικό των Βαλκανικών και περαιτέρω των Ευρωπαϊκών χωρών.- Έκδοση περιοδικού επιστημονικού συγγράματος με τίτλο«Λαογραφία: Δελτίον της Ελληνικής Λαογραφικής Εταιρείας». Μέχρι το 2009έχει εκδοθεί ο 41ος τόμος ( + 1 εορταστικός για τα 100 χρόνια[εκαντονταετήριος]).- Πολίτης: Πρωτοδιορίστηκε καθηγητής Μυθολογίας καιΑρχαιολογίας στη Φιλοσοφική Σχολή το 1891. Κυριακίδης και Πολίτης δίδασκανΛαογραφία χωρίς δίπλωμα γιατί θεωρούνταν κορυφαίοι. Έγινε πρύτανης το1907-8.- 100 χρόνια Λαογραφικών μαθημάτων στην Ελλάδα (Άρχισαν το1907).- >>SOS<< : Επομένως γιορτάζονται: α) Ίδρυση ΛαογραφικήςΕπιστήμης στην Ελλάδα, β) Ίδρυση Ελληνικής Λαογραφικής Εταιρείας, γ)Ίδρυση περιοδικού «Λαογραφία» (26.000 σελίδες από την πρώτη κυκλοφορία τουμέχρι σήμερα).

[Σε αυτό το σημείο ο monsieur Αλεξιάδης έκανε μία παρένθεση για να αναφέρειτο Περιεχόμενο του μαθήματος:Α’) Περιεχόμενο Μαθήματος:-Γενική ιστορική εισαγωγή στη σπουδή της Λαογραφίας-Ονοματοθεσία της Επιστήμης (Λαογραφία)-Ορισμός και περιεχόμενο της Λαογραφίας-Σύντομη αναδρομή στην ιστορία της Λαογραφίας-Η Λαογραφία και οι συγγενείς επιστήμες (Εθνογραφία, Αρχαιολογία,Κοινωνικολογία, …) – (Γενικά επιστήμες σχετικές με τα Πολιτιστικά)-Σύγχρονες θεωρητικές κατευθύνσεις της Λαογραφικής επιστήμης-Η επιστημονική θεμελίωση των Λαογραφικών σπουδών στην Ελλάδα και τονκόσμο-Μεθοδολογία της Λαογραφίας-Επιτόπια έρευνα και μελέτη Λαογραφικών θεμάτων-Παιδευτική σημασία της Λαογραφίας-Λαογραφία και Έλληνες εκπαιδευτέςΒ’)

- Λαϊκός Πολιτισμός-Παράδοση και νεωτερικότητα στο λαϊκό πολιτισμό-Παραδοσιακό και σύγχρονο-νεωτερικό λαογραφικό υλικό-Διαίρεση και θεματική διάρθρωση του Λαογραφικού Υλικού-Αναφορά και εξέταση λαογραφικών θεμάτων

Γ’)-Επιστήμη της Λαογραφίας στην Ελλάδα και τον κόσμο (ΜεταπτυχιακέςΣπουδές, Λαογραφικά Ιδρύματα-Μουσεία) ]

- Πολίτης (συνέχεια) :- Γεννήθηκε στην Καλαμάτα το 1852 και πέθανε στην Αθήνα το1921.- Έφυγε στα 14 του χρόνια από την Καλαμάτα για να πάει στονπόλεμο.- Στα 19 του πήρε βραβείο για το βιβλίο του «ΝεοελληνικήΜυθολογία».- Μετά τις σπουδές στο εξωτερικό γυρίζει στην Ελλάδα και ψάχνειγια δουλειά.- Είχε δημοσιεύσει μικρά άρθρα από τα 16 του σε γνωστά περιοδικά(Εστία, Παρνασσός, …)- Έργα του : «Περί Παραμυθιών» , «Παρά τοις Βυζαντινοίς καίΝεωτέροις Έλλησι»- Διορίζεται το 1887 Τμηματάρχης της Δημοσίας Εκπαιδεύσεως στοΥπουργείο Εκκλησιαστικών ( σημερινό Υπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων)- Συγκέντρωσε παραδόσεις, αινίγματα, μύθους, ευχές, κατάρες (ευχές-κατάρες), χαιρετισμούς, λαϊκό θέατρο για να τα στείλει στο υπουργείο στο οποίοπροέδρευε- Εισακούστηκε από τους δασκάλους που έστειλαν χιλιάδες σελίδεςμε λαογραφικό υλικό- Το 1884 για πρώτη φορά ο Νικόλαος Πολίτης γράφει τον όρο«Ελληνική Λαογραφία» σε ένα σημαντικό περιοδικό της εποχής: «Δελτίονιστορικής καί εθνολογικής εταιρείας της Ελλάδος»- Στο βιβλίο του «Κατάλογος συγγραφών αναφερομένων εις τηνΜεσαιωνικήν και Νεωτέραν Ιστορίαν καί Φιλολογίαν», αναφέρεται/γράφεται στησελίδα 750 ο όρος «Ελληνική Λαογραφία», τον οποίο δεν εξηγεί.

[Στη συνέχεια ανέφερε 4 τύπους εργασιών +Εξετάσεις: (Τρόπος Εξέτασης) 5 ομάδες θεμάτων με 2-3 θέματα η καθεμία[απάντηση 1 θέμα από κάθε μία]

Πολίτης (συνέχεια) :- 1907: Προσθέτει στα μαθήματα τη Λαογραφία (μετά απόσυνεδρίαση με τους καθηγητές)- 1914: Εθνική Μουσική Συλλογή -> Για τη συγκέντρωση καικαταγραφή των μουσικών οργάνων

- 1918: Ίδρυσε το Λαογραφικό Αρχείο -> Όσα χειρόγραφα κείμεναστάλθηκαν το 1887 από όλη την τότε επικράτεια (μέχρι Θεσσαλία) καταθέτονταισε αυτό το αρχείο- 1926: Το Αρχείο εντάχθηκε στην Ακαδημία Αθηνών πουδημιουργήθηκε τότε.- Γιατί το 1926 είναι σημαντικό: α) Ίδρυση Ακδημίας Αθηνών ( καιένταξη του Αρχείου, β) Ίδρυση Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, γ) Εκλογή τουΚυριακίδη ως πρώτου καθηγητή Λαογραφίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών- Το Λαογραφικό Μουσείο μετονομάζεται σε «Κέντρο Ερεύνης τηςΕλληνικής Λαογραφίας» (Πλάκα).- *Τα Πανεπιστήμια του κόσμου είναι Ανώτατα ΕκπαιδευτικάΙδρύματα και παράγουν επιστήμονες (που είναι και ερευνητές). Οι Ακαδημίεςείναι Ερευνητικά Πνευματικά Ιδρύματα (Ανώτατα Πνευματικά Ιδρύματα). Έχουνεπιστήμονες (γιατρούς κτλ., γενικά ανθρώπους με επιστημονικά πτυχία) αλλά καικαλλιτέχνες.- Συγγραφικό έργο του Πολίτη: α) 1874, β) 1899-1902 -> Έργο«Παροιμίαι» [4 Τόμοι, ανολοκλήρωτοι], γ) 1904 -> Δίτομο έργο «Παραδόσεις»(Επίσης ανολοκλήρωτο)- *Παράδοση : Εθνική πολιτισμική δραστηριότητα στη διαχρονικήτης πορεία από τα παλαιότερα (όχι Αρχαία) χρόνια μέχρι σήμερα.- παραδόσεις : Φανταστικές διηγήσεις, κάποτε με ιστορικό πηρύνα,που συνδέονται με τόπο και χρόνο και ο λαός τις πιστεύει για αληθινές.- (Έχουν σημασία τα «Πι»)

[Αναφορά ύλης εξετάσεων: ΟΛΟ το βιβλίο του Αλεξιάδη + ΣημειώσειςΑπό το βιβλίο του Μερακλή: σελ. 9-17, 88-187, 205-282, 303-369, 421-439]

2) 23-3-09

Λαογραφία στο Διεθνή Χώρο

- Αγγλία: (John Brand, 1777)- Populae Antiquitates (Λαϊκές Αρχαιότητες) + Populae Literaturae(Λαϊκή Λογοτεχνία)- 1846 (William John Thoms) : Ένας ιστοριοδίφης, βιβλιοθηκονόμος,αρχαιολόγος έγραψε γράμμα (όχι άρθρο) στο περιοδικό Αθέναιον (αργότερα ΝέαΕστία) -> folklore = folk + lore = λαογνωσία- >>SOS<< : Τι λέει το γράμμα -> Να μεταδοθεί η φωνή του λαού, ναβρεθεί ένας φιλόλογος για την Αγγλία σαν τους Γερμανούς Ιάκωβο(Jacobs) &Vilhelm Grimm, που άρχισαν να μελετούν και να εκδίδουν γερμανικά παιδικάπαραμύθια (έχουν στοιχεία μυθικών παραδόσεων των λαών, πολλά κοινάπρόσωπα και κοινό διαμοιρασμό χαρακτηριστικών τους [ο καλός, ο κακός, ογενναίος, …] (Deustche Mytholögik). Αγγικός Τίτλος: Teutonic Mythology- Extra (δε χρειάζεται διάβασμα): Deutsche Mythologie (TeutonicMythology) is a seminal treatise on Germanic mythology by Jacob Grimm. Firstpublished in 1835, the work is an exhaustive treatment of the subject, tracing themythology and beliefs of the Ancient Germanic peoples from their earliest

attestations to their survivals in modern traditions, folktales and popularexpressions. (Για όποιον ξέρει αγγλικά, βαριέμαι να μεταφράζω…)- *Παραλογή : Δημοτικό τραγούδι ~ Παραλλαγή : Διαφορετικήεκδοχή του ίδιου τραγουδιού.- Ο Γάλλος Περό[?] μάζευε παραμύθια ήδη από το 1600.- 1777: Λαϊκές αρχαιότητες και λαϊκή λογοτεχνία- 1795: Επικράτηση των παραπάνω όρων στην Αγγλία.- 1846: Ο Thoms εισάγει τον όρο folklore = λαογνωσία και κατ’επέκταση Λαογραφία.- 1858: Ο καθηγητής της ιστορίας του πολιτισμού και δημοσιολογίαςWilhelm Ki…(κάτι) είπε ότι από το 1807 υπήρχε στα Γερμανικά όρος για τηλαογνωσία (volkspunde)- Ξεκινάει η Λαογραφία στην Ευρώπη. (+Σκανδιναβικές χώρες:Σουηδία, …)- Αμερική:- Όροι «folklore» και «folklife» : «Λαογραφία» και «Ζωή του λαού».(Παρηχητική σημασία [ίδια], καλύτερα “social life”- Τελευταία επικρατεί και ο όρος “European Ethnology”/ “EuropeanEthnography” (=Ευρωπαϊκή Εθνολογία/Εθνογραφία)- Οι ξένοι χρησιμοποιούν τη λέξη «έθνος» (ethno-) αλλά με τηναρχαιοελληνική σημασία (Δηλαδή : Όχι άνθρωποι με ίδια ταυτότητα, γλώσσα κτλ.Αλλά απλά μία ομάδα όντων με κοινά χαρακτηριστικά)- Όρος εθνολογίας- Οι ξένοι χρησιμοποιούν όμως για Οργανισμούς τη Λατινική λέξη“natio” που είναι έθνος με τη σημερινή σημασία.- Αμερικάνικη λέξη: “Folkloristics” (επιστήμη) [Λαογραφία]-> απότον Alan Dundes + “folklore” (το αντικείμενο της επιστήμης)- Ελληνικά: επιστήμη -> Λαογραφία + αντικείμενο -> Λαϊκόςπολιτισμός~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~- Ο Ν. πολίτης έδωσε το όνομα «Λαογραφία» στην επιστήμη στηνΕλλάδα.- 1884 γράφει τον όρο «Λαογραφία» σε μία λαογραφική μελέτη, σελ.750 (βλ. προηγούμενες σημειώσεις)- Πριν το 1884 χρησιμοποιούσε τους όρους «Ελληνική Εθιμογραφία»- Δημήτριος Καπούρογλου(γλος[?]), γράφει τον όρο με τη σημασίατης επιστήμης αφού ο Πολίτης δεν τον είχε εξηγήσει.- Τον Ιανουάριο του 1909 (*ίδρυση Ελληνικής ΛαογραφικήςΕταιρείας 18 Δεκεμβρίου 1908*) προσθέτει (Πολίτης) στη σχολή και μαθήματαΛαογραφίας αλλά τον όρο «Λαογραφία» τον επισημοποιεί και δίνει τον ορισμόμέσα σε 15 σελίδες στο περιοδικό «Λαογραφία» (σελίδες 3-18).- *Η λέξη «λαογραφία» υπήρχε ήδη από την περίοδο της ΑλεξανδρινήςΚοινής. -> Ο κεφαλικός φόρος που πλήρωναν οι κάτοικοι της Αιγύπτου, ηλικίας14-70 (εξαιρούνταν οι Ιουδαίοι) λεγόταν «λαογραφία». Οι εισπράκτορες τωνφόρων λέγονταν «λαογράφοι». Αυτοί που πλήρωναν λέγονταν«λαογραφούμενοι» ( ~ φορολογούμενοι). «Καθ’ εκάστην κεφαλήνεισφορά» ή «Επικεφάλαιο».

- «λαογραφία» = 1) κεφαλικός φόρος, 2) στην Παλαιά Διαθήκη στοβιβλίο του Γ’ Μακκαβαίου : απογραφή- Λαός + γράφω = Πολιτική οντότητα + μελετώ~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~- Το 1936 ο Μαρίνης εισήγαγε τον όρο «λαολογία», ο οποίος όμωςδεν είανι ορθός και δεν επικράτησε.- 1967: Δουκάτος , είπε δύο όρους μαζί ανάλογους με τους Αμερ.“folklore” και “folklife”, στο εισαγωγικό του μάθημα “Λαογραφία-Εθνολογία”.- (Επανάληψη Πολίτη) – βλ. προηγ. σημειώσεις + Το πρωτογενέςλαογραφικό υλικό το έστελναν και συγκεντρωνόταν από το 1887-1890.- + Συγγραφικό έργο Νικ. Πολίτη:- Νεανικά άρθρα: Περί καλικατζάρων και (…)- Δημοσιευμένα: Νικοποι(πα[?])νθάρων- (…)- (…)- 1899-1902- 1904 (Δίτομο έργο παραδόσεις, ανολοκλήρωτο)- Ο μαθητής του και μετέπειτα καθηγητής του της Λαογραφίας στοΠανεπιστήμιο Θεσ/νικης Στίλπων Κυριακίδης, ανέδειξε τον Πολίτη σε έναν απότους μεγαλύτερους λαογράφους της Διεθνούς Λαογραφίας.- Γιατί εμφανίζει τη Λαογραφία εξελιγμένη συγκριτική επιστήμη πουστοχεύει στην καταγραφή και ερμηνεία των λαϊκών εκδηλώσεων ως συνέχεια ήδιαδοχή κοινωνικώμ φινομένων, που προηγούνται σε προηγούμενες (παλαιότερες)εκδηλώσεις της ζωής.~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~- 1931-1985:- Έκδοση 1ου Τόμου του Έργου: «Λαογραφικά Σύμμεικτα» -> μικράκομμάτια από την ελληνική και διεθνή λαογραφία (1920)- Β’ Τόμος (1921), Γ’ Τόμος (1931), Δ’ Τόμος (1935) -> Εκδόθηκανμετά το θάνατό του (post mortem).- Στο τετράτομο αυτό έργο εξετάζονται σχεδόν όλα τα θέματα τηςΕλληνικής παραδοσιακής λαογραφίας.- Αρχικές επιστημονικές κατευθύνσεις του: Αρχαία και ΒυζαντινήΠαράδοση & Διεθνής Συγκριτική Έρευνα (στη συνέχεια), όπως επισήμανε οκαθηγητής Δουκάτος.- Έργο: «Γνωμοδοτήσεις Περί Ονομασίας των ΕλληνικώνΤοπονυμίων» -> Άγνωστο στους Έλληνες λαογράφους. Έφερε μόνος του ειςπέρας αυτό το τιτάνιο έργο και οι υπόλοιποι συνεργάτες/συνάδελφοί του απλάυπέγραφαν, όπως τους είχε πει. [π.χ. βρήκε ότι το “Λιόπεσι” στην Αρχαία Ελλάδαονομαζόταν “Παιανία” (…)]~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~- Πώς δημιουργείται ένα δημοτικό τραγούδι; -> Ο ίδιος ο Πολίτηςλέει ότι το δημιουργεί ένας άνθρωπος με έφεση στη στιχουργική (και γνώσεις στημουσική) σε μία κατάλληλη συναισθηματική φόρτιση. Μετά το ακούει και τοτραγουδάει και κάποιος άλλος … [Στοιχείο προφορικής λογοτεχνίας – η λαϊκήλογοτεχνία αργότερα έγινε γραπτή]

- π.χ. 1913, το τραγούδι «Η Πτώση των Ιωαννίνων». Κάποιος άλλοςτο έμαθε από άλλους που το μετέφεραν ( πραματευτάδες, ταχυδρόμοι, …) στηΘεσσαλονίκη ->παραλλαγή.- Αδαμάντιος Αδαμαντίου: Είχε πάει στην Τήνο να συλλέξειπαραμύθια και βρήκε δημοτικά τραγούδια που δεν έχουν αρχή, μέση ή τέλος,επειδή οι κοπέλες ( και γενικά αυτός που το δημιουργούσε κάθε φορά) δεν τοείχαν ολοκληρώσει [δηλαδή χρειάζεται χρόνο ένα δημοτικό τραγούδι για να φτάσειστην τελική του μορφή]~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~- Ορισμοί της Λαογραφίας: (Μάλλον >>SOS<<)- 1) Νικόλαος Πολίτης -> “Η Λαογραφία εξετάζει τάς κατάπαράδοσην διά λόγων, πράξεων ή ενεργειών εκδηλώσεις του ψυχικού καικοινωνικού βίου του λαού.”- 2) Στίλπων Κυριακίδης -> “Η Λαογραφία εξετάζει τάς κατάπαράδοσην διά λόγων, πράξεων ή ενεργειών εκδηλώσεις του ψυχικού καικοινωνικού βίου του λαού.” [ίδιο]- 3) Δημήτριος Λουκάτος -> “Λαογραφία είναι η επιστήμη πουπαρακολουθεί και ερηνεύει τις εκδηλώσεις της ζω΄ς του λαού, πνευματικές, ψυχικέςκαι (καλλι)τεχνικές, αυτές που αποτελούν τον πυρυνισμό του ίδιου του λαού και τουέθνους.”- 4) Μερακλής -> Από ΒΙΒΛΙΟ- 5) Αλεξιάδης -> “Η Λαογραφία εξετάζει παραδοσιακές καισύγχρονες εκδηλώσεις ιστορικών λαών*. Οι εκδηλώσεις αυτές καλύπτουν τηνπολυμέρεια των δραστηριοτήτων όλων των τάξεων (αγροτικής, εργατικής, αστικήςκαι περιθωριακών ομάδων) μιας οργανωμένηςκοινωνίας.”*λαοί που έχουν γραφή και ανάγνωση

[Βιβλία recommended By Αλεξιάδης: 1) Στιλ. Κυριακίδης, «Ελληνική Λαογραφία,Α’ Τόμος, Λαογραφικά Μνημεία» & 2) Δ. Λουκάτος, «Εισαγωγή στην ΕλληνικήΛαογραφία, Οριστική (Β’) Έκδοση», ΜΙΕΤ (1897)]

3) 24-3-09:

- Συζήτηση για έθιμα (Πρωταπριλιά, Πρωτομαγιά, Τρίτη και 13, 1η

Μαίου)- Απρίλιος: Η λέξη προέρχεται από το λατινικό ρήμα aperio. Το μήναΑπρίλιο «ανοίγουν» τα πάντα (τα δέντρα, τα λουλούδια, ο καιρός, οι καρδιές τωνανθρώπων). Θυμόμαστε τους στίχουν του Σολωμού : “Έστησε ο έρωτας χωρό μετον ξανθόν Απρίλη, κι η φύσις ηύρε την καλή και την γλυκειά της ώρα.” Και τοδίστιχο του Αθ. Διάκου: “Για δες καιρό που διάλεξε ο Χάρος να με πάρει, τώραπου ανθίζουν τα κλαδιά και βγάζ’ η γης χορτάρι.” Στη Ρώμη ο μήνας αυτός ήταναφιερωμένος στην Αφροδίτη (τη θεά του έρωτα).- Λαϊκές αντιλήψεις για την Πρωταπριλιά:- Στην Κομοτηνή, την Πρωταπριλιά, οι άνθρωποι του λαού είχαν γιακαλό να “γελούν” τους άλλους λέγοντας ψέμματα για να γίνουν τα κουκούλιατους (μετάξι).

- Στην Τζαντώ της Αν. Θράκης κορόϊδευαν ο ένας τον άλλο γιατίπίστευαν ότι θα ξεγελούσαν τις δυνάμεις του κακού κι έτσι τα δέντρα τους θαέκαναν καρπούς.- Περίπου το ίδιο ισχύει και για την υπόλοιπη Ελλάδα. Εξυπηρετεί έναστόχο.- Στη Γαλλία μετά το 13ο αι. και για μεγάλο χρνικό διάστημα,καθιερώθηκε ως Πρψτοχρονιά η 1η Απριλίου. Το 1564 (16ος αι.) ο Κάρολος ο 9ος

(Θ’) μετέφερε την Πρωτοχρονιά στην 1η Ιανουαρίου, για να συμβαδίζει και ηΓαλλία με τις υπόλοιπες Ευρωπαϊκές χώρες. Αυτό δυσαρέστησε πολλούςπαραδοσιακούς Γάλλους, γιατί - γι’ αυτούς – όπως είναι φυσικό κάθε τι που έχεισχέση με την οργάνωση του χρόνου έχει τη συνήθεια να συνδέεται μεφανατισμούς (π.χ. τωρινοί Παλαιοημερολογίτες). Στη Γαλλία, όσοι αποδέχθηκαντην αλλαγή της Πρωτοχρονιάς, πείραζαν/κορόιδευαν τους παλαιοημερολογίτεςΓάλλουςκαι τους έστελναν την 1η Απριλίου ψεύτικα Πρωτοχρονιάτικα δώρα.- Λαογραφικές Ερμηνείες:- Η Πρωταπριλιά είναι μέρα διαβατήρια (μέρα του γάμου). Μέραμετάβασης από το ένα επίπεδο βίου στο άλλο. Η μετάβαση αυτή από το λαϊκόάνθρωπο συνεπάγεται δεισιδαιμονικές προφυλάξεις. Γι’ αυτό αντιμετωπίζεται μετο Πρωταπριλιάτικο ψέμα το οποίο θα ξεγελάσει τον εχθρό ή δαίμονα για ναπροσελκύσει την ευτυχία. Παράλληλα τα ψέμματα αυτά μπορούν να θεωρηθούνκαι ως απόκρυψη των πραγματικών προθέσεων του ανθρώπου σε κρίσιμεςστιγμές της ζωής του.- Μπαίνει η Άνοιξη – Νέα εποχή. Εποχή σοδειάς. Φορτισμένη με τιςανησυχίες του αγροτικού ανθρώπου. Έτσι, έπρεπε να εξευμενίσει τις κακέςδυνάμεις, να μη φανερώσει την πραγματική του πρόθεση με το να πει «άλλ’ αντίάλλων». Από μια τέτοια αρχαϊκή συνήθεια είναι πιθανόν να ξεκινάει το έθιμο.- Αντικείμενο της Λαογραφίας (στον Ελληνικό χώρο):- Ο λαϊκός πολιτισμός στους 2 κλάδους του:1) Παραδοσιακός λαϊκός πολιτισμός2) Σύγχρονος ή Νεωτερικός λαϊκός πολιτισμός- Θέματα Παραδοσιακής Λαογραφίας: (Για ανάλυση βλ. ΒΙΒΛΙΟΜερακλή)

1) –2) Ξόρκια ή Επωδές3) α) Ευχές και Κατάρες (και Αντευχές/Αντιευχές) -> Ανταπόδωση ευχώνβ) Απευχές (π.χ. «Εύχομαι να μη σου συμβεί ό,τι συνέβη σε ‘μένα», «Χτύπαξύλο», «Θεός φυλάξοι»)γ) Χαιρετισμοίδ) –ε) Κατάρες/Αντικατάρες -> Ανταπόδωση Κατάρας

4) Παινέματα («Σ’αυτό το σπίτι που ‘ρθαμε, πέτρα να μη ραγίσει»)5) Απειλές6) Ύβρεις και υβριστικά σχήματα7) Βλαστήμιες (<βλασφημώ=βλάπτω τη φήμη κάποιου)8) Αναθέματα: Αναθέτει κάποιος την ψυχή του εχθρού του στο διάβολο («Άι στο…»)9) Όρκοι

10) Κατάρες: Γραπτές και μαγικές κατάρες που λέγονται με φθονερή διάθεση σεευτυχισμένες στιγμές των άλλων [γάμος, γέννηση, επιχείρηση, πτυχίο ( ο κωλό-γκαντέμης J,…]11) Εκφραστικές χειρονομίες και εκφράσεις12) Αινίγματα (& Υπονοούμενα)13) Παροιμίες (Παροιμιακό δίστιχο) [π.χ., «Αν είναι να ‘ρθει η συμφορά, ας έρθει μοναχήτης – Μην έρθει με τη μάνα της και με την αδερφή της]14) Μύθοι: α) Διδακτικοί (π.χ. Αίσωπος[Αισώπειοι Μύθοι]) + β) Μυθολογία15) Παραμύθια16) Ευτράπελες Διηγήσεις / Αστειολογήματα (Αστεία…)17) Παραδόσεις18) Λαϊκό Θέατρο ( Θέατρο Σκιών & Παραδοσιακό Λαϊκό Κουκλοθέατρο)19) Ενθυμήσεις: Μικρά κείμενα που περιλαμβάνονται σε μεγαλύτερα κείμενα ( κυρίωςεκκλησιαστικά)20) –21) Βαπτιστικά ονόματα/επώνυμα22) Τοπωνύμια23) Παρατσούκλια/Παρωνύμια24) Χρονολογικά ονόματα (Ονόματα εποχών, ημερών, ζώων, πλοίων). Ονόματα όπλων25) Λαϊκή Κατοικία26) –27) Υφαντά και κεντήματα του σπιτιού28) Ενδυμασία και κοσμήματα29) Λαϊκή βιοτεχνία και τέχνη30) Λαϊκοί βίοι (μοναστηριακός, ποιμενικός, κυνηγετικός, αλιευτικός, γεωργικός, ναυτικός)και επαγγέλματα- Άλλα θέματα Λαογραφίας:1) Λαϊκή/ Κοινοτική οργάνωση2) Οικογενειακή οργάνωση/συγγενικές σχέσεις3) Λαϊκό Δίκαιο4) Δικαιοπρακτικά έγγραφα (Έγγραφα Λαϊκού Δικαίου)5) –6) Επαγγελματική οργάνωση και εργασιακές σχέσεις7) Συντεχνίες/Συνεταιρισμοί8) Ήθη και Έθιμα9) Γέννηση/Γάμος10) Σχολική/φοιτητική ηλικία11) (Παραδοσιακά) Παιχνίδια12) Λαϊκή Λατρεία – Έθιμα και Γιορτές13) Παραεπιστήμη/Ψευδοεπιστήμες14) Λαϊκή Μετεωρολογία15) Αστρολογία (απάτη)16) Λαϊκή Ιατρική17) Δεισιδαιμονίες και Προλήψεις18) Μαντεία19) Λαϊκή Μαγεία

[Βιβλία Recommended By Αλεξιάδης: Γεώργιος Μέγας, « Ζητήματα Λαϊκής…(κάτι)»,Σπιριδάκης, «Οδηγίαι προς συλλογήν Λαογραφικής ύλης» & Δημήτριος Πετρόπουλος,«Οδηγίες για τη συλλογή Λαογραφικού υλικού»

4) 31-3-09:- Μεθοδολογία: [Εργασία]- Φιλολογία-Γλωσσικά Θέματα:α) Αστικά-Λαϊκά-Ρεμπέτικα τραγούδια των πόλεωνβ) Κείμενα της στρατιωτικής ζωήςγ) Πολιτικά ανέκδοταδ) Επιγραφές καταστημάτωνε) Επιγραφές αυτοκινήτωνστ) Πολιτικές προπόσειςζ) Παραλογοτεχνία: 1) Το λαϊκό αισθηματικό μυθιστόρημα ( Δημοσιευμένο σεενημερωτικά έντυπα κτλ.), 2) Το ληστρικό μυθιστόρημα, 3) ΠολιτικόΜυθιστόρημα (Αμερικάνικο)η) Σύγχρονες παροιμιακές εκφράσειςθ) Αθυροστομίες/Βωμολοχίεςι) Πολιτικά συνθήματακ) Λαογραφία της τράπουλαςλ) Ονόματα πλοίων, αεροπλάνων – Γενικά σύγχρονων μέσων (Διαστημοπλοίων,δορυφόρων […])μ) Graffiti/Συνθήματα των τοίχωνν) Αγγελτήρια κοινωνικών ειδήσεων (γάμοι,…)ξ) Λαογραφικά κείμενα σε χαρτονομίσματαο) Εφημερίδες και Λαογραφίαπ) Εθιμικά-Εθνογραφικά θέματαρ) Πολιτικές, συλλογικές, εμπορικές, φοιτητικές αφίσεςσ) Αστικές χοροεσπερίδεςτ) Πλατείες των πόλεωνυ) Πολιτικοί γάμοιφ) Παζάρια (Μοναστηράκι, Πειραιάς, Σχιστό, …)χ) Εορταστικός διάκοσμος καταστημάτωνψ) Ποδοσφαιρικά (+ hooligans)ω) Βασιλόπιτα Συλλόγων#) Δυτικός «Άγιος» Βαλεντίνος

è Μεθοδολογία:- Συλλογή του υλικού (Λαογραφικού, Παραδοσιακού, Σύγχρονου)- Γίνεται με 3 τρόπους: 1) Επιτόπια έρευνα, 2) Αρχειακή Έρευνα, 3)Βιβλιογραφική Έρευνα- Γεωγραφική και ιστορική τοποθέτηση της περιοχής:Α):- Στοιχεία: Ονοματεπώνυμο, Ηλικία, Γραμματικές Γνώσεις, Επάγγελμα,Ημερομηνία καταγραφής (αυτού που κάνει την έρευνα και τουσενεντευξιαζόμενου αν υπάρχει)- Οικιστική μελέτη της περιοχής: Αρχιτεκτονικά, Μορφολογία/Φυσικάχαρακτηριστικά του εδάφους, Προέλευση των κατοίκων, Πλατείες, Δρόμοι,Εκκλησίες, Σχολείο, Καφενεία, Γειτονιές, Τοπωνύμια

- Κοινωνική Συγκρότηση: Σημάδια του τόπου [π.χ. προσκυνητάρια των δρόμων],Κοινωνική θέση των κατοίκων, Κοινωνική περιουσία, Διαχείριση τηςεκκλησιαστικής περιουσίας, Συγκρότηση της οικογένειας, Οικογενειακές σχέσεις- Εργαλεία: Βίντεο, φωτογραφίες, τετράδια, μαγνητόφωνο, μεθοδολογίασυνέντευξης (και προετοιμασμένες ερωτήσεις)- Τι σημασία έχει το τραγούδι αυτό για τους ανθρώπους του λαού. Πότε και γιαποιους λέγεται;- Συμμετοχική παρατήρηση

Β):- Κατάταξη του υλικού των δημοτικών τραγουδιών -> 1) Σε είδη & 2) Σε εποχές5) 7-4-09- Μελέτη του Λαογραφικού Υλικού:Α) Ιστορική Εξέταση: (Την έθεσε πρώτα Ν. Πολίτης και μετά Στ. Π. Κυριακίδης)Πολλά από τα στοιχεία του σύγχρονου λαϊκού πολιτισμού είναι αποτέλεσμαιστορικής εξέλιξης και διαδικασίας. Δημιουργήθηκαν σε μια περίοδο από τηναρχαιότερη έως την πιο πρόσφατη. Τα στοιχεία αυτά μπορεί να παρουσιάζουνσήμερα μεγάλες ή μικρές διαφορές σε σχέση με το παρελθόν. Οι μεταβολές και οιαλλοιώσεις που έχουν υποστεί τα στοιχεία της λαϊκής παράδοσης είναι κάποιεςφορές σημαντικές (δυσρμήνευτες), γι’αυτό και χρειάζονται ιστορική εξέταση. Μετην εξέταση αυτή προσδιορίζονται οι πηγές των προϊόντων του λαϊκούπολιτισμού.*δράκος -> ανθρωπόμορφοςδράκων -> φιδόμορφο τέρας

Β) Συγκριτική Εξέταση: Το στάδιο αυτό είναι απαραίτητο να γίνει, γιατί οιεκδηλώσεις του λαϊκού πολιτισμού είναι πολλές φορές, με τη μία ή την άλλημορφή, κοινό κτήμα διαφόρων λαών. Οι ιστορικές συνθήκες έχουν φέρει σε στενήεπαφή, κατά διαστήματα, πολλούς λαούς. Ελληνιστική, Ελληνορωμαϊκή καιΒυζαντινή εποχή καθώς επίσης και η Τουρκοκρατία, έφεραν σε άμεσηεπικοινωνία τον ελληνικό λαό με άλλους λαούς της Ασίας και της Ευρώπης.Αποτέλεσμα αυτού ήταν η ανταλλαγή πολιτισμικών αγαθών, επιδράσεις, δάνειακαι έθιμα. Η επικοινωνία - κυρίως γειτονικών λαών – ήταν φαινόμενοσυνηθισμένο, με αποτέλεσμα τη μεταβίβαση (ανταλλαγή) πολιτισμικών αγαθών.Η συγριτική εξέταση σε συνδυασμό με τη ρητορική, δίνει μία σφαιρική/πλασματική εικόνα των πολιτιστινκών στοιχείων και παράλληλα επισημαίνει(ξεχωρίζει/διαχωρίζει) τα ιθαγενή από τα ξένα. Το ξεκίνημα της συγκριτικήςεξέτασης θα γίνει πρώτα από διάφορους ελληνικούς τόπους, γειτονικούςΒαλκανικούς λαούς και κατόπιν άλλους Ευρωπαϊκούς λαούς.- Μέθοδοι: [Εργασία]1) α) Πρόλογος/Εισαγωγή

β) Κεφάλαιο Α’γ) Κεφάλαιο Β’δ) Κεφάλαιο Γ’ε) Συμπεράσματα

2) α) Πρόλογοςβ) Εισαγωγήγ) Α’ Μέρος [Κεφάλαια Α’,Β’,Γ’,Δ’]δ) Β’ Μέρος [ >> … ]

ε) Επίλογοςστ) Συμπεράσματαζ) Βιβλιογραφία

*Το 2) αν πρόκειται για μεγαλύτερο έργο- Τα στοιχεία του θέματος θα δημιουργηθούν από την έρευνα (π.χ. τοχρονολογικό πλαίσιο μιας περιοχής) [από πότε υπαρχει κλπ.]- Στοιχεία Λαϊκής Ψυχαγωγίας:- 1830- Δημοτικά τραγούδια- Φωτογραφίες – Φωτογράφοι- Κινηματογράφος- Καραγκιόζης

- Θεωρητικό περίβλημα Εισαγωγής – Στοιχεία που πρέπει να έχει μιαεισαγωγή:- Διατύπωση του προβλήματος- Προσδιορισμός της μεθόδου- Σημασία – Λόγος συγγραφής έρευνας- Κριτική της υπάρχουσας βιβλιογραφίας

- Πρόλογος: Σύντομα λόγια για το αντικείμενο της δουλειάς μας αλλά καιγια τους ανθρώπους που μάς βοήθησαν.

- Γ) [συνέχεια από Α) & Β)] Ψυχολογική Εξέταση: (Κυρίως Κυριακίδης και[ξένος] Ντάντες) Επειδή υπάρχουν πολλά κοινά στοιχεία μεταξύ των λαών πουδεν έχουν έρθει ποτέ σε πολιτισμική επικοινωνία που να δικαιολογεί επιδράσεις,είναι απαραίτητη – αλλά όχι και καταλυτική – και η ψυχολογική εξέταση. Ηεξέταση αυτή θα αποκαλύψει τις ψυχικές δυνάμεις και ανάγκες πουδημιούργησαν τοπικά και χρονικά τις διάφορες εκδηλώσεις, οι οποίεςπροέρχονται απ’ ευθείας από τη φύση του ανθρώπου. Η κατάλληλη ψυχολογικήμέθοδος είναι, προ πάντων, αυτή που εξετάζει τα φαινόμενα με ομαδικόχαρακτήρα, όπως άλλωστε είναι και τα φαινόμενα της Λαογραφίας.

- Η Λαογραφία συνδέεται εσωτερικά και αναφέρεται και στην Παράδοσηκαι στο σύγχρονο.

- Δ) Χαρτογραφική Μέθοδος (Χαρτογραφία): (Σκανδιναβοί λαογράφοι –Οικονομίδης) Η Χαρτογραφική Μέθοδος στηρίζεται στην ακριβή γεωγραφικήδιάδοση των πολιτιστικών φαινομένων (και ειδικότερα εδώ, των λαογραφικών).Στη λαογραφική έρευνα μάς ενδιαφέρει το πού κυρίως και όχι το πότε. Αλλά καιτο πότε παίζει σημαντικό ρόλο. Με τη μέθοδο αυτή αποσκοπείται ηχαρτογραφική παρουσίαση των λαογραφικών φαινομένων (με ειδικά σύμβολααναπαράστασης). Αποτέλεσμα της μεθόδου αυτής: Η δημιουργία χαρτών(ατλάντων), στους οποίους σημειώνεται η γεωγραφική καταγραφή και διάδοσητων συναφών εκδηλώσεων και φαινομένων. Το υλικό συγκεντρώνεται μεκατάλληλα ερωτηματολόγια (τα οποία έχουμε φτιάξει από πριν) και οι χάρτεςπρέπει να συνοδεύονται από εκτεταμένα υπομνήματα, που θα αναφέρουν τα προςεξέταση θέματα. Με τη μέθοδο αυτή μπορεί κανείς με τρόπο πολύ πρακτικό να

διαπιστώσει την ύπαρξη φαινομένων και την προέλευση/εξέλιξή τους και τουςτρόπους διάδοσής τους και την αλληλεξάρτηση μεταξύ τους. Η μέθοδος αυτή δενμπορεί να καταργήσει τις προηγούμενες μεθόδους.

- Ε) Κοινωνικοϊστορική Μέθοδος: (Μιχαήλ Μερακλής) Η μέθοδος αυτήθεωρεί τα λαογραφικά φαινόμενα κοινωνικά και ιστορικά, πουπραγματοποιούνται δηλαδή σε ορισμένο τόπο και χρόνο. Περιγράφει, λοιπόν, ταφαινόμενα στα εξής στάδια:

1) Με τη μεγαλύτερη δυνατή λεπτομέρεια και ακρίβεια2) Περιγράφει κατόπιν τις κοινωνικές και ιστορικές συνθήκες οι οποίεςεπικράτησαν κατά τον χρόνο και το χώρο εμφάνισης των λαογραφικώνφαινομένων3) Η μέθοδος αυτή εξετάζει, επίσης, και το βαθμό στον οποίοαντανακλούνταν οι συνθήκες αυτές και οι οποίες παρήγαγαν αυτά τα ίδιαφαινόμενα που μελετούμε με τη συγκεκριμένη μέθοδο.

- ΣΤ) Ιστορική Εθνογραφία: (‘Αλκη Κυριακίδου-Νέστωρος [γυναίκα] –R.I.P) Μέθοδος ιστορική γιατί χρησιμοποιεί όλες τις πηγές που θα μελετούσε καιένας ιστορικός για την ιστορία ενός τόπου. Αλλά είναι και λαογραφία γιατί ξεκινάαπό την εμπειρική παρατήρηση/εξέταση του ανθρώπου και του τόπου. Ταιστορικά στοιχεία τα βρίσκει η ιστορική εθνογραφία σε ημερολόγια, ενθυμήσεις(Αλεξιάδης, Πολίτης, Λουκάτος), κατάστιχα. Επίσης, από έρευνα περιηγητικώνκειμένων (π.χ. Παυσανίας -> «Ελλάδος Περιήγησις», Περιήγηση στα 4 σημεία τηςΕλλάδας).

5β) 7-4-09- Θέτουμε τα όρια της Λαογραφίας ως το 1950. Τότε σταματάει ηΛαογραφία να αφορά (μόνο) την αγροτική ζωή, αφορά (και) την αστική.

[Είδη εργασιών:1) Με εφημερίδες/περιοδικά και βιβλιογραφία (μέχρι 60 σελίδες)2) Με βίντεο φωτογραφίες, επιτόπιες πληροφορίες (Για την απλλακτική εώςτέλη Σεπτεμβρίου)3) Κινηματογράφος (Παρακολούθηση ταινιών, υπόθεση, συντελεστές,φωτογραφίες, …)]

è Κινηματογράφος και Λαογραφία:- Ο Κινηματογράφος εμφανίζεται τα Χριστούγεννα του 1895. Πρώτηπροβολή σε ένα καφέ/μπαρ στο Παρίσι. Οι αδελφοί Λινιέτ[?] έκαναν τηνπροβολή. Επίσης, υπήρχε και εισιτήριο.- Μιλάμε για προβολές διάρκειας 1’-3’ (λεπτών)- Η εικόνα τρεμοπαίζει και είναι κουραστική- Ακολουθούν εξελίξεις και από το 1905 εμφανίζονται ταινίες “μεγάλουμήκους”, με τους σημερινούς όρους.- Εκείνη την εποχή, η κινούμενη εικόνα προκαλούσε δέος/φόβο/έκπληξη

- Ο Μπερκσόν (φιλόσοφος) έγραφε για το χρόνο και ύμνησε τον κιν/γραφοεπειδή κατάφερε να «πιάσει» το χρόνο και να τον επαναλαμβάνει.- Βιομηχανική επανάσταση (εργατικές καταστάσεις [εκμετάλλευση,εξεγέρσεις])- Κυρίως η λογοτεχνική παραγωγή το αποτυπώνει (Αγγλία: Dickens,Γαλλία: Ζολά, Φλομπέρ).- Αυτό είναι το πλαίσιο μέσα στο οποίο εμφανίστηκε ο Κινηματογράφος.- Στην αρχή οι εταιρείες έστηναν την κάμερα και κινηματογραφούσαν επίώρες (σε δρόμους). Έτσι, πολλοί ανέμεναν να δουν τον εαυτό τους σε κάποιαταινία. (Οι ταινίες επεξεργάζονταν απλώς με μοντάζ)- Οι άνθρωποι ήταν φτωχοί εργάτες που βρήκαν στον κινηματογράφο μίαφθηνή διέξοδο και ψυχαγωγία (βλ. Σαρλό)- Όλη αυτή η σχέση με την κοινωνία έδωσε στον κινηματογράφο τον όρο“λαϊκό θέαμα” (Κάποιοι θεωρούν ουδέτερο το “λαϊκός”, άλλοι το το θεωρούνυποτιμητικό)- Παρ’ όλα αυτά, ο κινηματογράφος έγινε η 7η Τέχνη και χαρακτηρίζεταιαπό τη μαζικότητα των ανθρώπων που τον παρακολουθούν.- Οι ταινίες δε φτιάχνονται από το λαό, αλλά από εταιρείες, επώνυμαπρόσωπα κτλ. Όμως απευθύνεται στο ευρύ κοινό.- Μετά από το Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο οι πόλεις γίνονται κέντραδραστηριοτήτων (ανάγκη για δουλειά, μόρφωση, …). Πολλοί, βέβαια, έτσιεπιδίωκαν ανωνυμία επειδή είχαν χαρακτηριστεί «αριστερόφρωνες» και δενμπορούσαν να εργαστούν στο δημόσιο – τους κηνυγούσε η αστυνομία. Ήτανδυνατόν να λένε (οι άλλοι) ότι ψήφιζαν ή υποστήριζαν ένα κόμμα, μόνο και μόνοαπό την εφημερίδα που διάβαζαν. Γενικά, με πολλούς τρόπους μπορούσαν ναγίνουν δακτυλοδεικτούμενοι.- Εκεί βασίζονταν οι πρώτες ελληνικές ταινίες. Αντικατοπτρίζουν τηνκοινωνία (εργασιακά [να θρέψει μεγάλη οικογένεια, φτώχεια, μετανάστευσηκτλ.], ερωτικά προβλήματα [σεξουαλική απεπευθέρωση, ιδότητα ανδρών-γυναικών, προδωμένη αγάπη κτλ.] <- Θέματα του 60- Οι άντρες πρέπει να φροντίζουν για το σπίτι (κυρίως για παντρειές) αλλάκαι να δουλεύουν.- 1960: Γενικά πολλές κωμωδίες, γι’ αυτό και ασκήθηκε κριτική απόκάποιους, δεδομένης την εποχής.- Υπήρχε μεγάλη παραγωγή ταινιών (80-100/χρόνο). Δεν ήταν όλες καλέςαλλά από Λαογραφική άποψη έχουν όλες σημασία.- *Οι αμερικάνικες εταιρείες (διαχρονικά) παράγουν μιούζικαλ σε περιόδουςκρίσης/δύσκολες- Μετά το κραχ του 1929, παράχθηκαν πολλά εξαιρετικά αμερικάνικαμιούζικαλ- Κυρίως υποθέσεις γεγονότων που διαδραματίζονται στην πόλη- Υπήρξαν και μεταφορές επιθεωρήσεων σε ταινίες καθώς πολλοί ήτανθεατρικοί συγγραφείς, σκηνοθέτες που είχαν ασχοληθεί και με το θέατρο πριν(π.χ. Αλ. Σακελλάριος) αλλά και επειδή το κόστος παρακολούθησης ήτανμικρότερο για το κοινό- “Ταινίες-Φουστανέλες”: Δραματικές, αλλά υ υπόθεση δεν διαδραματίζεταιστην πόλη αλλά στο χωριό/ύπαιθρο (χωρίζονται σε 6 κατηγορίες)

- Προβλήματα των αγροτών

6) 28-4-09- 1η Μαίου: [Εκτός από γιορτή λουλουδιών] 1886, Σικάγο, ΗΠΑ (ΕργατικήΠρωτομαγιά). Αιματηρή απεργία για τη μείωση των εργάσιμων ωρών.1889: Το Διεθνές Εργατικό και Σοσιαλιστικό συνέδριο του Παρισιού όρισε την 1η

Μαίου ως παγκόσμια ημέρα των εργατών (Labor Day).1890: Υποδηλώνεται η αργλια της Πρωτομαγιάς αλλά από το 1947 καθιερώνεταιεπίσημα σε όλο τον κόσμο ως Παγκόσμια Εργατική Γιορτή.

[Βιβλία (για γιορτές): Γεώργιος Μέγας (1ος καθηγητής Λαογραφίας από το 1947),«Ελληνικές Γιορτές και Έθιμα της Λαϊκής Λατρείας», 1η έκδοση, Αθήνα 1956,Εκδ. Εστία &Δημήτριος Λουκάτος: 1) «Χριστουγεννιάτικα Κειμενιωτών», 2) «Πασχαλινά καιτης Άνοιξης», 3) «Τα Καλοκαιρινά», 4) «Τα Φθινοπωρινά», 5) «Συμπληρωματικάτου Χειμώνα και της Άνοιξης», 6) «Ευρετήριο για τα 5 βιβλία του Λουκάτου», 7)«Οι 12 Μήνες, Τα Λαογραφικά»]

- Κλάδοι της Λαογραφικής Επιστήμης:- Επιστήμη: Λαογραφία, Αντικείμενο: Λαϊκός Πολιτισμός (ΠαραδοσιακόςΣύγχρονος) -> Στοιχείο Ομαδικότητας (Βέβαια, ένας από όλους το ξεκινάει, δενεπιδιώκει επωνυμία γιατί χαλάει την ομαδική ταυτότητα.

- (Όχι αναγκαστική προσέγγιση – Μπορεί κάποιος να τα χωρίσει αλλιώς)è 1) Θεωρητική Λαογραφία:

- Ορολογία της επιστήμης- Αρχές και ιστορία της επιστήμης- Έννοια και σκοπός της επιστήμης- Μεθοδολογία και τεχνικές έρευνας- Λαογραφικές θεωρίες και κατευθύνσεις- 2 υποκατηγορίες: α) Γενική Θεωρητική (Περιλαμβάνει όλα τα παραπάνω)& β) Διεπιστημονική θεωρητική (Περιλαμβάνει σχέσεις και διαφορές τηςΛαογραφίας με τις άλλες επιστήμες)

è 2) Περιφερειακή Λαογραφία:- Υποκλάδοι: α) Παραδοσιακή/Αρχαιολογική Λαογραφία, β) ΑστικήΠεριφερειακή Λαογραφία, γ) Σύγχρονη/Νέα.Νεωτερική Λαογραφία

è 3) Συγκριτική Λαογραφία:- Εξετάζει συγκριτικά τα λαογραφικά φαινόμενα (π.χ. Η γιορτή του Αϊ-Γιώργη είναι κοινή σε πολλές θρησκείες [Συστήνει μάθημα ΒυζαντινήςΑρχαιολογίας J]- 2 Υποκλάδοι: α) Γενική Συγκριτική Λαογραφία & β) Τοπική ΣυγκριτικήΛαογραφία

è Παραδοσιακή/Αρχαιολογική Λαογραφία:- Περιλαμβάνει όλα τα θέματα που κατατάσσουμε σε «άλλες Λαογραφίες»:- Α) Φιλολογική: Δημοτικά τραγούδια, Παροιμίες, Παραδόσεις, Μύθοι- Β) Γλωσσική Λαογραφία: Επώνυμα, Παρατσούκλια (Τον όρο καθιέρωσε οΝικόλαος Ανδριώτης)- Γ) Εθιμική Λαογραφία: Περιλαμβάνει όλα τα θέματα που σχετίζονται μετα ήθη και τα έθιμα του λαού- Δ) Εθνογραφική λαογραφία: Περιλαμβάνει θέματα για την κατοικία(γενικά λαϊκή αρχιτεκτονική), λαϊκά ρούχα/κοσμήματα, …- Ε) Μουσική Λαογραφία: Ελληνική Παραδοσιακή Μουσική (κασέτες,δίσκοι, …), Χοροί, Λαϊκή Οργανολογία (π.χ. άσκανδρος, γκάϊντα, τσαμπούνα,…)- Στ) Παραεπιστημονική Λαογραφία/Ψευδολαογραφία: ΛαϊκήΜετεωρολογία, Λαϊκή Θεραπευτική/Ιατρική, Λαϊκή Αστρολογία, ΕφαρμοσμένηΜαγεία

- Ζ) Αρχειακή Λαογραφία: Περιλαμβάνει τα λαϊκά χειρόγραφα πουσώζονται σε μουσεία, Χειρόγραφα του Κέντρου Λαογραφίας της ΑκαδημίαςΑθηνών, Χειρόγραφα του Κέντρου Μικρασιατικών Σπουδών, (…)- Η) Μουσειολογική Λαογραφία: Λαογραφία των Λαογραφικών Μουσείωνμιας χώρας- Θ) Φιλοσοφική Λαογραφία: Λαογραφία με φιλοσοφική διάθεση (π.χ.παροιμίες, λαϊκή κοσμοθεωρία [μείξη θρησκευτικών στοιχείων και προσωπικήςάποψης, …)- Ι) Αστική Λαογραφία- Κ) Λαογραφία των μεταναστών

è Σύγχρονη/Νεωτερική Λαογραφία:- Α) Λαογραφία του περιπτέρου- Β) Λαογραφία του δρόμου- Γ) Μουσική του δρόμου- Δ) Παζάρια- Ε) Εφημερίδες – Γελοιογραφείες

è Σύγχρονη Φιλολογική Λαογραφία:- Α) Μπουζούκια- Β) Ονόματα Πλοίων

è Κοινωνική Λαογραφίαè Σύγχρονη Μουσική Λαογραφία:

- Α) Δημοτικό Τραγούδι -> Με την αρχαία έννοια της λέξης «δήμος»(=λαός, αγορά)- Β) Λαϊκό τραγούδι -> Μαζικότητα – Το αποδέχεται μεγάλο μέρος τουλαού

6β) 28-4-09- Κινηματογράφος:- Ο κινηματιγράφος έφτασε γρήγορα και στην Ελλάδα.- 1914: Πρώτη προβολή ταινίας μεγάλου μήκους (“Γκόλφω”)- Αυτή την εποχή δε μιλάμε για σκηνοθεσία κτλ.- Πολυσέλιδες συνεντεύξεις με επιχειρηματίες που έλεγαν τι θα κάνουναλλά οι περισσότερες εταιρείες έκλειναν πριν την παραγωγή ή έβγαζαν δύο, μία ήκαι καμία ταινία- 1962: Πρώτη ηχητική ταινία (Το film γυρίστηκε στην Ελλάδα αλλάστάλθηκε στο εξωτερικό για επεξεργασία [Γερμανία]) ή είχαμε ομιλούσες ταινίες(είχε διαφορά αλλά δεν υπήρχε σημαντικό ενδιαφέρον γι’ αυτή). Πάντως,διαφημίστηκε ως ομιλούσα.- Η πρώτη έγχρωμη, πρ΄ψτη μεγάλου μήκους κτλ., βασίζονταν όλες σεθεατρικά έργα- Υπάρχει κάποια μικρή παραγωγή ταινιών ακόμα και κατά τη διάρκεια τηςΓερμανικής Κατοχής (“Η Βίλα Με Τα Νούφαρα”). Αντιπολεμικές, πολεμικές κτλ.ταινίες έχουμε μετά την Κατοχή.- Οι ταινίες ήταν ιδιωτικές παραγωγές. Δεν υπήρχε το ΚέντροΚινηματογράφου για να τις χρηματοδοτήσει. Μερικές φορές, μπορούσε να γίνειαντικέιμενο διακωμώδισης το ότι κάποιος άσχετος με τον κινηματογράφο «βάζει»

τα λεφτά του για μια ταινία. Ή το ότι μπορεί να γινόταν μόνο για προώθησησυγκεκριμένων προσώπων.- Ταινία “Οι Γερμανοί Ξανάρχονται” του Σακελλάριου. Πολλοί άνθρωποιτου θεάτρου έγραψαν και για κινηματογράφο ή έγιναν και σκηνοθέτες.- (Έπρεπε να έχουν) οξύνεια στο να διακρίνουν τι απασχολεί τον κόσμο καιθέλει να δει. «Έπιαναν» και τις αναμενόμενες εξελίξεις στο χώρο των ταινιών. +Η μεγάλη δυνατότητα της τέχνης να αναπαριστά/προβλέπει τις εξελίξεις που(ίσως) θα ‘ρθουν.- 1948-1970: Στις Ευρωπαϊκές χώρες ο πόλεμος έχει τελειώσει από το 1944.Στην Ελλάδα, όμως, ακολουθεί ο Εμφύλιος μέχρι το 1949 (ιδιαίτερες συνθήκες).Υπάρχει λογοκρισία έντονη, στο θέατρο και κυρίως στον κινηματογράφο. Πολλοίαποκλείονται από τα studios, άλλοι είχαν εκδιωχθεί, (…) Χαρακτηριστικόπαράδειγμα: Κατράκης (έκανε φυλακή->ταινία->φυλακή […]).- Υπάρχουν πολλά “κατηγορώ” για τις ταινίες αυτής της 20ετίας(βλακώδεις, κοινά θέματα [αυτό δεν ισχύει τόσο] κ.ά.)- Δεν υπάρχει ανάπτυξη όπως στην υπόλοιπη Ευρώπη. Κακές οικονομικέςσυνθήκες. Δεν υπήρχαν πόλεις (εκτός από τις πολύ κύριες). Εμφανίζεταιαργότερα και το φαινόμενο της αστυφιλίας. Λόγοι: οικονομικοί κτλ. αλλά και τοπολιτικό στίγμα του Εμφυλίου ( για το ποια πλευρά είχαν υποστηρίξει στηδιάρκειά του).- Στη δεκαετία του 1950 δεν τίθεται θέμα σπουδών- Απ’ το 1960 εμφανίζονται κι άλλες δουλειές και οι γυναίκες αρχίζουν ναεργάζονται (στις δουλειές που βλέπουμε στις ταινίες [γραμματείς κτλ.]

è Βιβλιογραφία:- Γιάννης Σολδάτος, «Ιστορία του Ελληνικού Κινηματογράφου», 1ος Τόμος,1982, εκδ. Αιγόκερως- Αγλαία Μητροπούλου (Ίδρυσε την Ταινιοθήκη της Ελλάδος), «ΕλληνικόςΚονηματογράφος» + Β’ Έκδοση- Χρήστος Ρούβας & Άγγελος Χρυσανθόπουλος, «Δίτομο λεύκωμα», 2006,Ελληνικά Γράμματα- Στέλλα Βαπούγιου, «Εργασιακές Σχέσεις και Κοινωνικές Ισορροπίες στονΕλληνικό Κινηματογράφο», 1950-1970, Τιμητικός Τόμος, Θητεία, Αφιέρωμα στονκαθηγητή Μ. Γ. Μερακλή – Πανεπιστήμιο Αθηνών-Ιωαννίνων, Αθήνα 2002 (σελ.137-158)- Στέλλα Βαπούγιου, «Ο Λαϊκός Χαρακτήρας του ΕλληνικούΚινηματογράφου», 1950-1970, Περιοδικό «Διαβάζω», Τεύχος 473, Απρίλιος2007, σελ. 130-133- Στέλλα Βαπούγιου, «Η Έννοια του Λαϊκού στον Κινηματογράφο και ημετεξέλιξή του: Το Ελληνικό Παράδειγμα», Από Β’ Διεθνή Συνάντηση ΛαϊκούΘεάτρου, Ζάκυνθος 2003, εκδ. Ζάκυνθος 2004, σελ. 131-138

6) 5-5-09

- Ταινία: “Ερωτικές Ιστορίες” (1959)- Σκηνοθεσία: Σα…(κάτι)- Λούλα Αναγνωστάκη -> Θεατρική Συγγραφέας [Σενάριο]- Υπόθεση: Δύο ερωτευμένοι, λένε ψέμματα, πάνε έξω με άλλους,απογοητεύονται, μετανιώνουν, ξαναγυρνάνε, τα φτιάχνουν- Χαρακτηριστικό: Καταναλωτισμός που έρχεται/αυξάνεται με τη σταδιακήάνοδο του επιπέδου ζωής <-> Προσπάθεια των ηρώων να ξεφύγουν από τη ζωήτους- Στερεότυπα: Ντύσιμο (επίσημο) στο 1ο ραντεβού που δε χρειάζεται κτλ.

~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~

Spectral Copyright, 2009 – All rights reserved.

JJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJ

~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~

哈哈

☻//▌/ \