1

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3Ο

ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΠΟΙΗΣΗ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΣ ΕΛΕΓΧΟΣ

Α. Ερωτήσεις ανάπτυξης

1. Τι είναι η κοινωνικοποίηση και πότε ένα άτομο θεωρείται κοινωνικοποιημένο. 2. Να περιγράψετε τους ψυχοκοινωνικούς μηχανισμούς με τους οποίους πραγματοποιείται η

διαδικασία της κοινωνικοποίησης. 3. Ποιες είναι οι αντιλήψεις του Φρόυντ για την ψυχική οργάνωση της προσωπικότητας του ατόμου. 4. Τι είναι οι μηχανισμοί άμυνας του «εγώ» σύμφωνα με τον Φρόυντ και ποια είναι η λειτουργία τους. 5. Τι είναι οι πρωτογενείς και τι οι δευτερογενείς φορείς κοινωνικοποίησης. 6. Να περιγράψετε ένα από τους φορείς κοινωνικοποίησης. 7. Τι είναι ο κοινωνικός έλεγχος και ποιος ο στόχος του. 8. Να περιγράψετε τις μορφές κοινωνικού ελέγχου.

Β. Να χαρακτηρίσετε τις παρακάτω προτάσεις ως Σωστές ή Λαθεμένες.

1. Η κοινωνικοποίηση είναι η διαδικασία απομνημόνευσης κοινωνικών

κανόνων και προτύπων συμπεριφοράς. Σ Λ

2. Άτομα που έχουν εσωτερικεύσει τις αξίες και τους κανόνες της κοινωνίας

λειτουργούν με την επιβολή ποινών και επιβραβεύσεων. Σ Λ

3. Η κοινωνικοποίηση είναι μια αμφίδρομη διαδικασία ανάμεσα στον πομπό

και το δέκτη. Σ Λ

4. Η κοινωνικοποίηση είναι μια διαδικασία οικοδόμησης της συλλογικής

ταυτότητας. Σ Λ

5. Σύμφωνα με τον Φρόυντ το «εγώ» περιλαμβάνει τα βιολογικά ένστικτα και

τις ροπές του ατόμου. Σ Λ

6. Οι σύγχρονες θεωρίες της κοινωνιολογίας δίνουν μεγαλύτερη έμφαση στο

ασυνείδητο και στα βιολογικά ένστικτα του ατόμου. Σ Λ

7. Η παρέα των συνομηλίκων ανήκει στους πρωτογενείς φορείς κοινωνικοποίησης. Σ Λ

8. Σύμφωνα με τον Βέμπερ η θρησκεία μπορεί να επηρεάσει τον οικονομικό

και επαγγελματικό προσανατολισμό των ανθρώπων. Σ Λ

9. Ο τυπικός κοινωνικός έλεγχος είναι τα σχόλια των συγγενών, η κριτική των

άλλων που εκφράζουν επιδοκιμασία ή αποδοκιμασία μιας πράξης. Σ Λ

10. Οι μηχανισμοί κοινωνικού ελέγχου δρουν μόνο κατασταλτικά. Σ Λ

11. Η διαδικασία της κοινωνικοποίησης σταματά με την ενηλικίωση του ατόμου. Σ Λ

12. Σύμφωνα με τους κοινωνιολόγους η κοινωνικοποίηση είναι μια συνεχής,

αδιάλειπτη και ανοικτή διαδικασία σε ολόκληρη τη ζωή του ατόμου. Σ Λ

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ: ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΣΩΣΤΟΥ – ΛΑΘΟΥΣ

Β. 1. Λ, 2. Λ, 3. Σ, 4. Σ, 5. Λ, 6. Λ, 7. Σ, 8. Σ, 9. Λ, 10. Λ, 11. Λ, 12. Σ,

2

Γ. Να βάλετε σε κύκλο το γράμμα που αντιστοιχεί στη σωστή απάντηση (σε κάθε ερώτηση αντιστοιχεί μόνο μια σωστή απάντηση).

1. Η κοινωνικοποίηση είναι διαδικασία: α) Εκμάθησης και εσωτερίκευσης κοινωνικών κανόνων και προτύπων συμπεριφοράς. β) Οικοδόμησης της συλλογικής ταυτότητας. γ) Αλληλεπίδρασης μεταξύ ατόμου και κοινωνίας δ) Όλα τα παραπάνω

2. Τη θεωρία ψυχο-σεξουαλικής ανάπτυξης του ατόμου ανέπτυξε ο: α) Μιντ β) Ντυρκέμ γ) Φρόυντ δ) Βέμπερ

3. Σύμφωνα με τον Φρόυντ η ψυχική οργάνωση της προσωπικότητας αποτελείται από: α) Το «εμέ» και το «εγώ» β) Το «εκείνο», το «εγώ» και το «υπερεγώ» γ) Το «αυτό» και το «γενικευμένο άλλο» δ) Όλα τα παραπάνω

4. Στους πρωτογενείς φορείς κοινωνικοποίησης ανήκουν οι: α) Κράτος, παρέα συνομηλίκων, οικογένεια, σχολείο β) Οικογένεια, παρέα συνομηλίκων γ) Θρησκεία, Μ.Μ.Ε. δ) Όλα τα παραπάνω ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ: Γ. 1. δ), 2. γ), 3. β), 4. β),

Δ. Να κάνετε την αντιστοίχηση της στήλης Α με τη στήλη Β (σε κάθε δεδομένο της στήλης Α αντιστοιχούν μόνο δύο

1. Κοινωνικοποίηση 2. Φρόυντ 3. Δευτερογενείς φορείς κοινωνικοποίησης 4. Κοινωνικός έλεγχος

δεδομένα της στήλης Β). Α Β

α) υπερεγώ β) μάθηση και εσωτερίκευση κοινωνικών κανόνων, αξιών και προτύπων συμπεριφοράς γ) στάδιο ομαδικού παιχνιδιού δ) μηχανισμοί άμυνας του εγώ ε) θρησκεία στ) αυτοέλεγχος ζ) διχοτόμηση εαυτού σε «εμέ» και «εγώ» η) σχολείο θ) ποινή ισόβιας κάθειρξης ι) οικοδόμησης της συλλογικής ταυτότητας ια) οικογένεια

ΑΠΑΝΤΗΣΗ

Δ. 1. β) και ι), 2. α) και δ), 3. ε) και η), 4. στ) και θ)

3

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4. Η ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ:

ΜΟΡΦΕΣ, ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΚΑΙ ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ

Α. Ερωτήσεις ανάπτυξης

1. Γιατί η οικογένεια θεωρείται σημαντικός κοινωνικός θεσμός. Ποιες είναι οι λειτουργίες στης στα πλαίσια

της προβιομηχανικής και βιομηχανικής κοινωνίας.

2. Να περιγράψετε τα χαρακτηριστικά της εκτεταμένης οικογένειας.

3. Τι είναι η πυρηνική οικογένεια και ποιες είναι οι νέες μορφές οικογενειακής συμβίωσης.

4. Ποιες είναι οι απόψεις των κοινωνιολόγων για την εκμάθηση των ρόλων που κατασκευάζουν το

κοινωνικό φύλο στο πλαίσιο της οικογένειας.

5. Ποια είναι τα κυριότερα προβλήματα της σύγχρονης ελληνικής οικογένειας.

Β. Να χαρακτηρίσετε τις παρακάτω προτάσεις ως Σωστές ή Λαθεμένες.

1. Η έννοια της οικογένειας ταυτίζεται με την έννοια «νοικοκυριό». Σ Λ

2. Ο μοναδικός σκοπός του γάμου είναι η κοινωνική αναγνώριση μιας σχέσης. Σ Λ

3. Ο θεσμός της οικογένειας ρυθμίζει σημαντικές κοινωνικές και οικονομικές σχέσεις. Σ Λ

4. Στην εκτεταμένη οικογένεια ο ιδιωτικός χώρος διακρίνεται αυστηρά από το δημόσιο. Σ Λ

5. Ο τύπος της πυρηνικής οικογένειας παραμένει αναλλοίωτος στη σύγχρονη εποχή. Σ Λ

6. Τα κοινωνικά χαρακτηριστικά είναι καθοριστικός παράγοντας στη συμμετοχή των ανδρών στις

οικιακές εργασίες. Σ Λ

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ: 1. Λ, 2. Λ, 3. Σ, 4. Σ, 5. Λ, 6. Σ,

4

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6Ο : ΕΡΓΑΣΙΑ, ΑΝΕΡΓΙΑ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΕΣ ΑΝΙΣΟΤΗΤΕΣ

Α. Ερωτήσεις ανάπτυξης

1. Ποιες είναι οι αιτίες που δημιούργησαν τις νέες μορφές απασχόλησης. 2. Τι είναι η ανεργία και ποιες είναι οι σημαντικότερες κατηγορίες της ανεργίας. 3. Τι είναι η κοινωνική διαστρωμάτωση και ποιους τύπους κοινωνικής διαστρωμάτωσης διακρίνει ο Βέμπερ. 4. Τι είναι οι κοινωνικές τάξεις και πως προσεγγίζονται από τον Μαρξ. 5. Ποια είναι η διάκριση μεταξύ απόλυτης και σχετική φτώχειας. 6. Ποιες είναι οι κυριότερες συνέπειες της ανεργίας, της φτώχειας και των κοινωνικών ανισοτήτων.

Β. Να χαρακτηρίσετε τις παρακάτω προτάσεις ως Σωστές ή Λαθεμένες.

1. Το περιεχόμενο της εργασίας αλλάζει ανάλογα με τους τρόπους παραγωγής μιας κοινωνίας. Σ Λ 2. Για τον Ντυρκέμ ο κοινωνικός καταμερισμός εργασίας είναι η βάση της μηχανικής αλληλεγγύης

στις βιομηχανικές κοινωνίες. Σ Λ 3. Ο Τέιλορ ισχυρίστηκε ότι η βελτίωση των συνθηκών εργασίας θα οδηγήσει στην αύξηση της

παραγωγικότητας. Σ Λ 4. Ο Βέμπερ ορίζει την κοινωνική διαστρωμάτωση με μοναδικό κριτήριο τη θέση του ατόμου στην

παραγωγική διαδικασία. Σ Λ 5. Η δομική ανεργία συνδέεται με τις δομικές ανισορροπίες της οικονομίας. Σ Λ 6. Μια σημαντική συνέπεια της φτώχειας είναι και η παιδική εργασία. Σ Λ

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ: 1. Σ, 2. Λ, 3. Λ, 4. Λ, 5. Σ, 6. Σ Γ. Να κάνετε την αντιστο ίχηση της στήλης Α με τη στήλη Β (σε κάθε δεδο μένο της στήλης Α αντιστοιχούν μόνο ένα

1.Τέιλορ 2.Απόλυτη φτώχεια 3. Ντυρκέμ 4. Μάγιο 5. Δομική ανεργία 6. Κοινωνική διαστρωμάτωση 7. Κοινωνικές ανισότητες

δεδομένο της στήλης Β). Α Β

α) Οργανική αλληλεγγύη στις βιομηχανικές κοινωνίες β) Ανισορροπίες οικονομικού συστήματος γ) Διαφορές μεταξύ ατόμων ή ομάδων σε σχέση με τον πλούτο, γόητρο, εκπαίδευση, πολιτισμό, υγεία κ.α. δ) Ιεραρχημένη κατάταξη κοινωνικών ομάδων ε) Βελτίωση συνθηκών εργασίας στ) Αδυναμία ατόμου να καλύψει τις βασικές βιοτικές του ανάγκες ζ) Ορθολογικοποίηση εργασιών στα εργοστάσια

ΑΠΑΝΤΗΣΗ: 1. ζ), 2. στ), 3. α), 4. ε), 5. β), 6. δ), 7. γ)

5

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 9Ο ΑΠΟΚΛΙΝΟΥΣΑ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑ: ΠΑΡΑΒΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΚΑΙ

ΕΓΚΛΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ

Α. Ερωτήσεις ανάπτυξης

1. Πώς ορίζουν οι κοινωνιολόγοι την έννοια του εγκλήματος.

2. Τι ονομάζουμε παραβατικότητα.

3. Πώς αντιλαμβάνεται ο Ντυρκέμ την αποκλίνουσα συμπεριφορά στις σύγχρονες βιομηχανικές κοινωνίες.

4. Ποια είναι η άποψη του Μέρτον για την εγκληματικότητα.

5. Τι αναφέρει η θεωρία του χαρακτηρισμού ή της ετικέτας σύμφωνα με τη σχολή συμβολικής

αλληλεπίδρασης.

6. Σε ποια επίπεδα διαγράφεται η αντεγκληματική πολιτική.

7. Ποια είναι η συμβολή της πολιτείας, των κοινωνικών οργανώσεων και των πολιτών όσον αφορά στα

επίπεδα πρόληψης της εγκληματικότητας.

Β. Να χαρακτηρίσετε τις παρακάτω προτάσεις ως Σωστές ή Λαθεμένες.

1. Το έγκλημα για τον κοινωνιολόγο είναι μια κοινωνική κατασκευή. Σ Λ

2. Υπάρχουν συμπεριφορές που χαρακτηρίζονται ως εγκληματικές σε όλες τις εποχές και σε όλες τις

κοινωνίες. Σ Λ

3. Τα εγκλήματα του «λευκού κολάρου» είναι εγκλήματα που αφορούν οικονομικές συναλλαγές και

διαπράττονται κυρίως από άτομα της μεσαίας ή ανώτερης κοινωνικής τάξης. Σ Λ

4. Ο σκοτεινός αριθμός της εγκληματικότητας είναι τα εγκλήματα κατά της ζωής. Σ Λ

5. Ο Ντυρκέμ συνέδεσε την αποκλίνουσα συμπεριφορά με το κοινωνικό φαινόμενο της ανομίας. Σ Λ

6. Το φαινόμενο της ιδρυματοποίησης αποτελεί εμπόδιο για την κοινωνική επανένταξη του

παραβάτη. Σ Λ

7. Μέτρα για την πρόληψη της εγκληματικότητας πρέπει να λαμβάνονται μόνο από την πολιτεία. Σ Λ

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ: 1. Σ, 2. Λ, 3. Σ, 4. Λ, 5. Σ, 6. Σ, 7. Λ