«Όμορφη και παράξενη πατρίδα», ποίηση Οδ. Ελύτη

ΚΑΛΩΣΌΡΙΣΜΑ

Κυρίες, κύριοι καλησπέρα.

Πριν λίγους μήνες με αφορμή μια ενότητα στη Μελέτη Περιβάλλοντος αποφασίσαμε να ταξιδέψουμε στην Ελλάδα μέσα από το λαϊκό πολιτισμό, τα έθιμα, τις παραδόσεις, το δημοτικό τραγούδι και τους παραδοσιακούς χορούς. Έτσι χωριστήκαμε σε ομάδες, ανάλογα με τον τόπο καταγωγής των γονιών μας και των παππούδων μας, και μετά από κόπο και αρκετή προσπάθεια καταγράψαμε όσα οι μεγαλύτεροι μας κατέθεσαν «παρασυρμένοι» σε μια περιπλάνηση στα όμορφα χρόνια τους.Σήμερα έχουμε τη χαρά να σας μεταφέρουμε ένα μέρος από αυτό το δροσερό αεράκι του χθες, που έμαθε σε μας πόσο σημαντικό είναι να ξεναγείσαι στο χώρο και στο χρόνο, να αφουγκράζεσαι, να τραγουδάς, να χορεύεις και να παίζεις διαβαίνοντας νοερά το μεγάλο ταξίδι της ζωής.

Σας ευχόμαστε καλή διασκέδαση.

Τραγούδι: «Κέρνα μας, κέρνα μας»

«Μυστήριο μεγάλο είναι το πώς έρχεται στον κόσμο ο άνθρωπος. Όπως η γη βγάζει στον καιρό της χορτάρι και λουλούδια και άμα ζήσουνε όσο είναι διορισμένο, ξεραίνονται και γίνουνται χώμα, και πάλι με τον καιρό ξεφυτρώνουνε άλλα, έτσι περνάνε απ’ τον κόσμο κι οι άνθρωποι, ο ένας πίσω από τον άλλον. Κι ο μύλος της ζωής γυρνά γρήγορα…»

Φ. Κόντογλου

ΝΥΦΟΠΆΖΑΡΟ- ΓΆΜΟΣ

Κάθε καινούρια ζωή ξεκινά όταν δυο άνθρωποι αποφασίσουν να πορευτούν στη ζωή μαζί.Παλιότερα, όμως, ήταν πολύ δύσκολο ένας νέος να πλησιάσει μια κοπέλα και να της πει πως την αγαπά. Ευκαιρία δίνονταν σε πανηγύρια.

ΝΗΣΙΑ Β. ΑΙΓΑΙΟΥ

Τραγούδι: «Πάνω στην κούνια κάτσανε» (Λέσβος)

Τραγούδι από τη Λέσβο που συνδέεται με το αρχαίο έθιμο της κούνιας. Γνωστή μας είναι η «αιώρα» των κοριτσιών κατά τα αθηναϊκά Ανθεστήρια στις αρχές της άνοιξης. Στη νεότερη Ελλάδα, το έθιμο πραγματοποιούνταν Κυριακή, Δευτέρα ή Τρίτη του Πάσχα, του Αγίου Γεωργίου αλλά και την Πρωτομαγιά, ανάλογα με την περιοχή. Η κούνια είναι δρώμενο με κατεξοχήν αναστάσιμο χαραχτήρα. Αναπαριστά

την ανάσταση της ζωής και της φύσης, συμβολίζοντας την με το ανασήκωμα της κούνιας ψηλά. Η διαδικασία του δρώμενου είχε ως εξής: έβγαινε ο κόσμος στις εξοχές και κρέμαγαν κούνιες σε μεγάλα κλαδιά ή μέσα στο χωριό σε ψηλά δέντρα. Στην κούνια κάθονταν συνήθως μόνο κοπέλες, ενώ τα αγόρια τις κουνούσαν. Η κούνια είχε και χαραχτήρα «παντρολογήματος», αφού εκεί συναντιόνταν οι νέοι με τις κοπέλες και δίνονταν η ευκαιρία να εκφραστούν κρυφά αισθήματα, μέσα από τα κατάλληλα τραγούδια και τα παινέματα. Τραγούδια της κούνιας συναντάμε σε διάφορες περιοχές της Ελλάδας.

Χορός: «Μπάλος»

Ο μπάλος είναι νησιώτικος αντικριστός χορός. Πρόκειται για ένα χορό παντομίμας που εκφράζει την ερωτική έλξη, γι’ αυτό και είναι ένας χορός χωρίς απότομες κινήσεις, ενώ υπάρχει αρκετή ελευθερία όσον αφορά τόσο στις κινήσεις όσο και στις φιγούρες. Είναι δημοτικός χορός που δέχτηκε δυτικές επιδράσεις στα χρόνια της φραγκοκρατίας. Οι κινήσεις του χορού είναι κομψές και οι δυο χορευτές κρατούν μαντήλια. Ο καβαλιέρος κάνει διάφορες φιγούρες προσπαθώντας να εντυπωσιάσει τη ντάμα του, ενώ εκείνη τον αποφεύγει κάνοντας νάζια.

Πόσοι δεν αρρώστησαν από τον πόνο της αγάπης και πόσοι δεν τραγούδησαν τον πόνο αυτό.

ΚΥΠΡΟΣ

Τραγούδι: «Αγάπησαν την που καρκιάς»

Ο γάμος κατά κανόνα γινόταν με «προξενιό», εκτός από την περίπτωση που ο γαμπρός «έκλεβε» τη νύφη, όταν οι δυο νέοι αγαπιόνταν, αλλά οι γονείς αντιδρούσαν.

ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ

Τραγούδι: «Τι θελα και σ’ αγαπούσα»

Χορός: «Συρτός Μακεδονίας»

Χορεύεται από άνδρες και γυναίκες στην Πυλαία ή Καπτζίδα της Θεσσαλονίκης, με πιάσιμο των χεριών από τις παλάμες. Αρχική θέση είναι η προσοχή όπως και σε πολλούς παραδοσιακούς ελληνικούς χορούς.

Στα ήθη του παλιού καιρού η «τύχη» κάθε νέας ήταν στα χέρια των γονιών ή των συγγενών. Εκείνοι αποφάσιζαν ποιον θα παντρευτεί, νέο ή γέρο, πλούσιο ή φτωχό, επιλογές που δεν ήταν, κατ’ ανάγκη, ίδιες με τις δικές της. Το τραγούδι που ακολουθεί το συναντάμε σε πολλά μέρη της πατρίδας μας. Έχει ως θέμα «τα αταίριαστα ζευγάρια». Το τραγούδι συνοδεύεται από τον τσακώνικο χορό.

ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΣ

Τραγούδι: «Σου ’πα μάνα»

Χορός: «Τσακώνικος»

Υπάρχουν πολλές αντικρουόμενες απόψεις για το τι είναι ο Τσακώνικος χορός και ποια η αρχική αιτία προέλευσής του.Γεγονός, πάντως, είναι πως υπήρχε και σε άλλα μέρη της Ελλάδας και της Μ. Ασίας από πολύ παλιά. Σίγουρα είναι πανάρχαιος χορός που χορεύεται  σ’ όλα τα Τσακωνοχώρια σήμερα, όπως τον χόρευαν πριν από χιλιάδες χρόνια οι πρόγονοί μας και τον θαυμάζουν οι επισκέπτες βλέποντας τις όμορφες Τσακωνοπούλες να τον χορεύουν στις τοπικές και εθνικές γιορτές και στα θρησκευτικά πανηγύρια, στις κεντρικές  πλατείες στο Λεωνίδιο, στον Τυρό, στα Μέλανα, στην Πραγματευτή, το απόγευμα της Κυριακής του Πάσχα  δηλαδή  στη γιορτή της Αγάπης,  ντυμένες Τζουμπελούδες.Ο χορός είναι ανοικτός, κυκλικός, με τους χορευτές σφιχτοπιασμένους με τα χέρια αγκαζέ, το αριστερό πάνω από το δεξιό του επόμενου, σα να προσπαθούν να μη χάσει ο ένας τον άλλο και η πρωτοχορεύτρια κρατά ένα μαντήλι στο χέρι.

ΔΟΥΛΕΙΆ

Ποίημα: «Γυάλινα Γιάννενα»

ΗΠΕΙΡΟΣ

Τραγούδι: «Καλαντζής»

Ηπειρωτικό τραγούδι που είναι σχετικό με το επάγγελμα του καλαντζή, δηλαδή του γανωματή. Δουλειά του καλαντζή ήταν να γανώνει, δηλαδή να περνάει με κασσίτερο (καλάι), τα μαγειρικά σκεύη, που αλλιώς τα λέγανε και μπακίρια. Τριγυρνούσε με το γαϊδούρι του στις γειτονιές διαλαλώντας. Οι νοικοκυρές κατέβαιναν και του έδιναν τα σκεύη που εκείνος τα γάνωνε στο εργαστήριό του.Το τραγούδι αυτό συνοδεύεται από μιμικό χορό που χορευόταν στα πανηγύρια από τους ίδιους του καλαντήδες. Συνήθως όταν χόρευαν, πατούσαν σταθερά μέσα σ’ ένα ταψί και έστρεφαν τον κορμό δεξιά-αριστερά με τα γόνατα λυγισμένα και τα χέρια ψηλά, μιμούμενοι τις κινήσεις του επαγγέλματός τους.

Χορός: «Φυσούνι»

Ο χαρακτηριστικός χορός της Πρέβεζας είναι το Φυσούνι. Κατά μια εκδοχή, πήρε τ' όνομα του από κάποιον αέρα που φυσούσε στην περιοχή αυτή, ή από τη χαρακτηριστική κίνηση των φουστανιών, όταν χορεύουν οι γυναίκες, σα να φυσάει αέρας. (Φσούν’= δυνατός άνεμος). Η μουσική του είναι πολύ χαρακτηριστική και θεωρείται από τις πιο ωραίες μελωδίες των Ελληνικών Παραδοσιακών χορών. Μουσικά, δεν έχει καμία σχέση με τα Ηπειρωτικά ακούσματα. Ο ρυθμός της μουσικής είναι γρήγορος και χορεύεται «πηδηχτά» σε αντίθεση με την πλειοψηφία των Ηπειρώτικων χορών που είναι «βαριοί».Σήμερα ο χορός χορεύεται σε όλες σχεδόν τις περιοχές της Ηπείρου, στις διάφορες χορευτικές εκδηλώσεις, από άνδρες και γυναίκες, με την ίδια οργανική  μουσική, το ίδιο χορευτικό μοτίβο και με πιο πηδηχτά βήματα, τόσο από τους άνδρες όσο και από τις γυναίκες.Συνήθως χορεύεται με το χαρακτηριστικό οργανικό σκοπό «Το Φυσούνι»Συνοδευτικό τραγούδι   θεωρείται το:Σαν τα μάρμαρα της Πόλης που 'ναι στην Αγιά Σοφιά, έτσι τά 'χεις ταιριασμένα μάτια, φρύδια και μαλλιά. Αποφάσισα να γίνω στην Aγιά Σοφιά κουμπές,να 'ρχονται να προσκυνούνε Τουρκοπούλες και Ρωμιές.

Σκληρή και δύσκολη η ζωή του γεωργού. Ολοχρονίς στο χωράφι, να ξαποσταίνει λιγάκι το χειμώνα, για να γεμίσει δύναμη το κορμί του κι ύστερα πάλι απ’ την αρχή. Από το πρωί ίσαμε το βράδυ, άντρες και γυναίκες, παρέα με τη γη να τους δώσει γεννήματα πολλά, να χορτάσουν τη φαμελιά τους.

ΘΕΣΣΑΛΙΑ

Τραγούδι: «Τα κουκιά»

Τραγούδι που στα λόγια του περιγράφεται ολόκληρη η διαδικασία από τη σπορά μέχρι το μάζεμα του καρπού. Το τραγούδι αυτό κατ’ αρχήν τραγουδιόταν από τους ενήλικες, για διασκέδαση και σάτιρα. Σιγά σιγά πέρασε και στο ρεπερτόριο των παιδιών από τα οποία έγινε ιδιαίτερα αγαπητό λόγω της μιμητικής του φύσης. Το συναντάμε και σε άλλες περιοχές της Ελλάδας, όπως η Θράκη.

Χορός: «Μπεράτι»

Ανδρικός και γυναικείος χορός. Την ονομασία του προφανώς την πήρε από το χωριό Μπεράτι της Ηπείρου και από  τραγούδια όπως «πέρα-πέρα στο Μπεράτι κάθονταν πεντ-έξι βλάχοι». Χορεύεται στις περιοχές Φιλιατών, Παγωνίου, Κόνιτσας όχι πάντα με τον ίδιο τρόπο. Υπάρχει επίσης θεσσαλικό και μακεδονικό Μπεράτι αλλά με διαφορετικό ρυθμό και μελωδία, άρα διαφορετικός χορός. Είναι χορός «συγκαθιστός» και είναι ο πιο γνωστός χορός σε όλη την Θεσσαλία και χορευόταν συνήθως στους γάμους, όταν οι συγγενείς συνόδευαν τη νύφη και το

γαμπρό στην εκκλησία. Γι’ αυτό και δεν έχει καθορισμένο σχήμα και διακρίνεται για την ελευθερία και την μεγάλη ποικιλία των βημάτων του. Ο χορευτής είχε το περιθώριο να αυτοσχεδιάσει με καθίσματα, στροφές, χτυπήματα κλπ.

Σκληρή και η δουλειά στη θάλασσα. Ναυτικοί, ψαράδες, σφουγγαράδες αποχαιρετούν τις οικογένειές τους. Κάθε ταξίδι είναι γιορτή, …

ΝΗΣΙΑ Ν. ΑΙΓΑΙΟΥ

Ακρόαση τραγουδιού: «Ντιρλαντά» (Σφουγγαράδικο Καλύμνου)

Τραγούδι της δουλειάς από την Κάλυμνο των Δωδεκανήσων. Ανήκει σ’ ένα είδος ρυθμικών, εργατικών τραγουδιών που υποστήριζαν χειρωνακτικές εργασίες. Βοηθούσαν το σώμα να μπει σ’ ένα ρυθμό, ενώ παράλληλα ψυχαγωγούσαν. Το Ντιρλαντά τραγουδιόταν στα σφουγγαράδικα καΐκια την ώρα της δουλειάς, αλλά φαίνεται πως έδινε ρυθμό και στο τράβηγμα των κουπιών.Οι σφουγγαράδες αναχωρούσαν κατά το τέλος του Μάρτη συνήθως για τις ακτές της Β. Αφρικής. Το ταξίδι τους διαρκούσε από 6 έως 7 μήνες. Ζούσαν μέσα στο σκάφος βουτώντας όλη τη μέρα σε 30, 40 ακόμα και σε 50 μ. βάθος για το ψάρεμα των σφουγγαριών. Η δουλειά τους ήταν εξαιρετικά επικίνδυνη. Κινδύνευαν είτε από την ασθένεια των δυτών είτε να φαγωθούν από σκυλόψαρο, γεγονός αρκετά συνηθισμένο.Το Ντιρλαντά είναι «τσιμάρισμα», δηλαδή τραγουδά ένας ενώ οι υπόλοιποι επαναλαμβάνουν μια συγκεκριμένη φράση. Η μελωδία φαίνεται να σχετίζεται με ανάλογες της Β. Αφρικής με την οποία οι Καλύμνιοι είχαν σχέσεις λόγω της σφουγγαράδικης δραστηριότητας του νησιού.

…κάθε ταξίδι καημός και αγωνία γι’ αυτούς που μένουν πίσω.

Μ. ΑΣΙΑ

Τραγούδι: «Στο πα και στο ξαναλέω»

ΔΙΑΣΚΈΔΑΣΗ

Εκείνη την εποχή η διασκέδαση ήταν περιορισμένη. Όλη μέρα «μεροδούλι - μεροφάι». Ξέκλεβαν, πάντως, χρόνο για να γλεντήσουν, να ξεδώσουν, έστω και λίγο, από τη ρουτίνα τους. Τέτοιες ευκαιρίες τους δίνονταν κυρίως σε αρραβώνες, γάμους, βαφτίσια, σε θρησκευτικές γιορτές, τις αποκριές και στα πανηγύρια.

ΘΡΑΚΗ

Τραγούδι: «Καλόγηρος δουλειά δεν έχει»

Πρόκειται για σκωπτικό χορευτικό τραγούδι. Τραγουδιόταν τις Αποκριές ή και τις Κυριακές το απόγευμα, όταν γινόταν χορός στις γειτονιές. Τα επαναλαμβανόμενα χωρίς νόημα «τάμπουρ, τούμπουρ» είναι ηχοποίητες λέξεις που μιμούνται τον ήχο που κάνουν τα νταουλόξυλα, δηλαδή ο κόπανος και η βίτσα πάνω στο νταούλι.

Χορός: «Μπαϊντούσκα»

Πρόκειται για χορό που χορεύεται από άνδρες και γυναίκες στη Θράκη και στη Μακεδονία. Άλλες ονομασίες είναι: Μπαϊντούζκος, Μπαϊνιoύσκα, Μπαϊντούσκος, Ταχαριώτικος, Τραπανιστός, στις Τρεις. Κατά μία εκδοχή, η ονομασία προέρχεται από τη λέξη Παϊτάκ. Το παϊτακικό περπάτημα το επικαλούνται στη Θράκη όταν κάποιος δεν περπατάει ίσια, όταν κουτσαίνει χωρίς να είναι κουτσός.Υπάρχουν και διάφορες άλλες εκδοχές για την ερμηνεία της ονομασίας του χορού. Αν η λέξη έχει σλαβική καταγωγή, τότε σημαίνει πάει ίσια, ενώ αν η ρίζα της λέξης είναι τούρκικη, τότε σημαίνει τον άνθρωπο που δεν περπατά ίσια, κουτσαίνει χωρίς να είναι κουτσός.Ο χορός έχει δέκα βήματα, τα οποία τα χωρίζουμε σε τρία μέρη: Αντίθετα από τη φορά, επιτόπου και προς τη φορά. Η λαβή είναι από τις παλάμες, με τα χέρια κάτω.

ΣΤΕΡΕΑ ΕΛΛΑΔΑ

Ποίημα: «Πατρίδες»

Ἐδῶ οὐρανὸς παντοῦ κι ὁλοῦθε ἥλιου ἀχτίνα,καὶ κάτι ὁλόγυρα σὰν τοῦ Ὑμηττοῦ τὸ μέλι,βγαίνουν ἀμάραντ᾿ ἀπὸ μάρμαρο τὰ κρίνα,λάμπει γεννήτρα ἑνὸς Ὀλύμπου ἡ θεία Πεντέλη.

Κ. Παλαμάς

Τραγούδι: «Στην κεντημένη σου ποδιά»

Χορός: «Tσάμικος»

Ανδρικός χορός, από τους πιο λεβέντικους ελληνικούς παραδοσιακούς χορούς. Θεωρείται όπως και ο Συρτός Καλαματιανός, πανελλήνιος χορός γιατί χορεύεται στις περισσότερες περιοχές της Ελλάδας. Παλιότερα τσάμικος χορεύονταν μόνο από άνδρες, αλλά στη σύγχρονη εποχή παίρνουν μέρος και γυναίκες.Η ετυμολογία της λέξης προέρχεται από τη λέξη Τσάμης, που σημαίνει λεβέντης, και αναφέρεται στο λεβέντικο ανάστημα που κατά παράδοση διαθέτουν οι χορευτές. Κατ’ άλλη εκδοχή η ονομασία προέρχεται από την Τσαμουριά, περιοχή της Θεσπρωτίας στην Ήπειρο. Ονομάζεται επίσης και Κλέφτικος, καθώς χορεύονταν από τους Κλέφτες την εποχή της Τουρκοκρατίας.Σε πολλές περιπτώσεις, αυτός που σέρνει το χορό, χορεύει στον τόπο, αυτοσχεδιάζει δηλαδή, κάνοντας πηδήματα, ψαλίδια, στροφές επιδεικνύοντας έτσι την λεβεντιά του

και τις χορευτικές τους ικανότητες. Όταν ο πρώτος αυτοσχεδιάζει εκτελώντας φιγούρες, οι υπόλοιποι χορευτές ακολουθούν με τα βήματα της περιοχής ή επαναλαμβάνοντας συνέχεια τα 2 πρώτα βήματα του τσάμικου, προς τη φορά του κύκλου. Αντίθετα με την Ήπειρο, οι κινήσεις των Πελοποννήσιων χορευτών ήταν πιο απελευθερωμένες, με πηδήματα κ.λ.π., ενώ στην Ήπειρο, κυριαρχούσε το αργό, βαρύ πάτημα.

ΑΓΏΝΑΣ ΓΙΑ ΛΕΥΤΕΡΙΆ

ΚΡΗΤΗ

«Ό,τι και να’ χει ο Κρητικός με λόγια δεν το λέει με μαντινάδες χαίρεται, με μαντινάδες κλαίει.»

«Η Κρήτη έχει αληθινά κάτι το πανάρχαιο, το άγιο, το πικραμένο και περήφανο που έχουν οι χαροκαμένες μάνες που γέννησαν παλικάρια. Έχει τόσο πολύ πολεμήσει και υποφέρει η γης ετούτη, έχει τόσο πολύ συνηθίσει το θάνατο, που ξεφοβήθηκε πια και μπορεί να γελάει και να παίζει μαζί του.»

Νίκος Καζαντάκης

Ακρόαση τραγουδιού: «Αγρίμια κι αγριμάκια μου»

Τραγούδι «ΛΕΥΚΟΡΕΙΤΙΚΟ» (ριζίτικο) με προέλευση από τα ορεινά του Νομού Χανίων Κρήτης.

Χορός: «Σούστα»

Το όνομα του χορού οφείλεται στο ρυθμικό ανεβοκατέβασμα του κορμιού. Χορεύεται από άντρες και γυναίκες (σε ζευγάρια). Αποτελείται από 6 βήματα. 

ΝΗΣΙΑ ΙΟΝΙΟΥ

Το πλοίο γλιστράει απαλά στα βαθυκύανα νερά του Ιονίου πελάγους. Σκυμμένος στην πλώρα του καραβιού, κοιτάζω τα δελφίνια που παίζουν αναμεταξύ τους, κολυμπώντας κυματιστά πάνω στα νερά.Είναι ένα εαρινό ξημέρωμα. Ο ουρανός παίρνει ασύλληπτα χρώματα: ρόδινα, πορτοκαλιά κι αλαφρά μενεξεδένια. Άξαφνα, μέσ’ από τα σαπφειρένια νερά και κάτου από το ρόδινο ουρανό, θρυλικά σα μια Γη της Επαγγελίας, προβάλλουν τα νησιά.

Κώστας Ουράνης

Σας προτείνουμε να σαλπάρουμε παρέα για να γνωρίσουμε από κοντά τους ανθρώπους στη νησιωτική συστάδα του Ιονίου πελάγους και να αφήσουμε τον εαυτό

μας να παρασυρθεί σε μια περιπλάνηση απολαμβάνοντας κάθε στιγμή του ταξιδιού και κάθε στάση. Αυτό δεν είναι και η ουσία; Το ταξίδι και όχι ο προορισμός. Το απέδειξε κάποιες χιλιάδες χρόνια πριν ο Οδυσσέας, σ’ αυτόν ακριβώς τον τόπο.

Τραγούδι: «Σ’ ένα παπόρο μέσα»

Η επτανησιακή μουσική έχει πολλές ευρωπαϊκές επιρροές, λόγω της Αγγλοκρατίας και της Ενετοκρατίας. Το συγκεκριμένο τραγούδι, καντάδα, αναφέρεται στον αγώνα των Επτανησίων για την ένωση με την Ελλάδα.Γράφτηκε στα χρόνια της Αγγλικής κυριαρχίας. Ήταν η εποχή των λεγόμενων «ριζοσπαστών», οι οποίοι αντιδρούσαν στο αγγλικό καθεστώς. Αυτούς τους μαζεύανε και τους πηγαίνανε στην Κέρκυρα όπου ήταν η πρωτεύουσα της Αρμοστείας και τους κρεμάγανε...Χαραχτηριστικό αυτού του τραγουδιού είναι ότι ακόμα και οι πιο θλιβερές εικόνες μεταδίδονται από την επτανησιακή παράδοση με λεβεντιά.

Χορός: «Κερκυραϊκός»

Οι χοροί της Κέρκυρας που χορεύονταν πριν το 1900 στο νησί στα πανηγύρια και τους γάμους ήταν κυρίως ένας: ο Συρτός Κερκυραϊκός, χορός που χορεύεται με τις μελωδίες του Γαστουριώτικου, του Μεσιώτικου, Σπατριλιώτικου, Σινιώτικου, Κατωμερίτικου και άλλων μελωδιών του συρτού χορού. Λέγεται και ρούγα, από τα λόγια του τραγουδιού που τον συνοδεύει. Χορεύεται κυρίως από γυναίκες στον κύκλο με την παρουσία ανδρών στο μέσα μέρος, ελεύθεροι. Χορεύεται και σε ζευγάρια που έχουν μέτωπο προς τη φορά του χορού. Μπορεί επίσης να αρχίσει από απλό κύκλο και να μετασχηματιστεί σε ζευγάρια.

ΠΟΝΤΟΣ

Κάποτε ρώτησαν έναν κορυφαίο Έλληνα μουσικό που έπαιζε τύμπανα, πώς έπαιζε τύμπανα, πώς κατάφερε να φτάσει τόσο ψηλά και να συμμετέχει σε διεθνείς παραγωγές. Η απάντησή του ήταν αποστομωτική: "Αφού κατάφερα να παίξω ποντιακά, όλα τα άλλα ήταν εύκολα... ήρθαν μόνα τους".Μόνο εκείνοι που ήρθαν από τον Πόντο μπορούν να αγγίξουν τις εσωτερικές δονήσεις, μπορούν να ανταποκριθούν στον ρυθμό, μπορούν να εξωτερικεύσουν τη δύναμη για ζωή, την όρεξη για γλέντι, για τραγούδι, για χορό, για όλα τα όμορφα πράγματα που απολαμβάνουμε στη ζωή. Εκείνοι ξέρουν γιατί διαφύλαξαν ακέραια κομμάτια από την ταυτότητά τους και την ίδια στιγμή ήταν τόσο ανοιχτόμυαλοι που δέχτηκαν να γίνουν ένα με όσους συνάντησαν στον νέο τόπο εγκατάστασής τους.

Τραγούδι: «Ακρίτας Κάστρον έχτιζεν»

Ακριτικά τραγούδια ονομάζονται τα δημοτικά τραγούδια που αναφέρονται στα κατορθώματα των Ακριτών, των φρουρών των ανατολικών συνόρων της Βυζαντινής αυτοκρατορίας. Τα ακριτικά τραγούδια είναι τα παλαιότερα ελληνικά δημοτικά τραγούδια που σώζονται και συγγενεύουν με το έμμετρο αφήγημα του 12ου αι., το γνωστό ως «Έπος του Διγενή Ακρίτα». Το παραδοσιακό "Ακρίτας Κάστρον έχτιζεν" υπάρχει σε πολλές εκδοχές.Η γλώσσα είναι η ποντιακή διάλεκτος, ελληνικότατη και εκφραστικότατη.

ΑΠΟΧΑΙΡΕΤΙΣΜΌΣ

Τα παραδοσιακά, είναι τραγούδια που δημιουργηθήκαν την ώρα της δουλειάς, την ώρα του γλεντιού, την ώρα του αγώνα, από ανθρώπους που το ταλέντο τους έβγαινε αυθόρμητο, χωρίς φτιασίδια. Τα τραγούδια αυτά, όμως, τα έκαναν αθάνατα οι συνάνθρωποι, οι συγχωριανοί, ο ελληνικός λαός. Αυτός τα έσπειρε σε κάθε μεριά του τόπου μας για να φυτρώσουν και να ριζώσουν. Γι αυτό τα λέμε παραδοσιακά. Γιατί «σου παραδίδω», σημαίνει ότι σου δίνω κάτι με οντότητα κι όχι απλά σου λέω κάτι. Σου δίνω αυτά που μου δωσαν οι πρόγονοι μου για να τα δώσεις στα παιδιά σου. Η παράδοση είναι η κληρονομιά που θυμίζει στο λαό από πού έρχεται και του ορίζει πού θα πάει. Αν θέλει να συνεχίσει να υπάρχει σα λαός.

Τραγούδι: «Ντιρλαντά», Αυτοσχεδιασμός