Instytut Fizyki - VIII DFN, Wrocław, 21 września 2005 Coś ty...

VIII DFN, Wrocław, 21 września 2005

Coś ty ludziom uczynił, Einsteinie?

Dr hab. inż. Włodzimierz SalejdaΘ, prof. nadzw. PWr,Instytut Fizyki PWr oraz

Bogumił Konopka, Marek Skiba i Paweł Sobecki studenci I roku studiów WPPT PWr

Θ E-mail: [email protected] domowa: Strona domowa: www.if.pwr.wroc.pl/~wsalejda/

Plan wykładu1. Biografia naukowa 2. O atomach, molekułach

i ruchach Browna3. Szczególna teoria

względności (SzTW)4. Fotoefekt 5. Zakończenie

Nie przejmuj się, jeżeli masz problemy z matematyką. Zapewniam CNie przejmuj się, jeżeli masz problemy z matematyką. Zapewniam Cię, że ja ię, że ja mam jeszcze większe (z listu do uczennicy szkoły średniej, 7 I 1mam jeszcze większe (z listu do uczennicy szkoły średniej, 7 I 1943) 943)

Wykładu będzie poświęcony dokonaniom (uczynkom♠)

naukowymAlberta Einsteina (1879-1955)

w 1905 roku zwanym w fizyce rokiem cudów

(annus mirabilis)Coś ty ludziom uczynił,

Einsteinie w 1905 r. - roku cudów?♠ Uczynek - to, co się czyni lub uczyniło; rzecz

przez kogoś dokonana; czyn, postępek

Moje ciało ma zostać spalone, aby ludzie nie czcili moich kości.

Biografia naukowa (1)

Urodził się 14 III 1879 w Ulm (Niemcy)

Matka, Paulina Ojciec, Herman

1. W 1884 r. w Monachium rozpoczyna naukę pod kierunkiem prywatnego nauczyciela; zaczyna uczyć się gry na skrzypcach.

2. W Monachium od 1886 r. uczęszcza do szkoły publicznej; w domu uczy się judaizmu.

3. W Monachium w 1888 r. wstępuje do gimnazjum.Nie wiemNie wiem,, na co bna co bęędzie trzecia wojna dzie trzecia wojna śświatowawiatowa,, ale czwarta bale czwarta bęędzie na pewno na maczugi. dzie na pewno na maczugi.

A.E. w wieku 14 lat, 1883 r10-letni A.E., zdjęcie z 1889 18961896

4. 1891—95 zapoznaje się z elementami matematyki wyższej.5. Wiosną 1895 r. porzuca naukę w gimnazjum i wyjeżdża do Pawii

we Włoszech, gdzie od 1894 r. przebywa jego rodzina. Jesienią nie zdaje egzaminu wstępnego do ETH (Związkowa Wyższa Szkoła Techniczna) w Zurychu (Szwajcaria).

6. W 1986 r. kończy szkołę kantonalną w Aarau, co pozwala mu wstąpić do ETH (oceny: 6 z historii, algebry, geometrii, geometrii opisowej i fizyki).

PrawdPrawdąą jest to, co wytrzyma prjest to, co wytrzyma próóbbęę dodośświadczenia.wiadczenia.Biografia naukowa (2)


A.E. AD 1896 Z żoną Milewą i synem HansemUrzędnik biura patentowego

7. W 1900 r. kończy ETH w Zurichu (oceny: 5,5 z teorii funkcji, 5 z fizyki teoretycznej, doświadczalnej i astronomii); zostaje w wieku 21 lat wykwalifikowanym nauczycielem fizyki i matematyki; nic nie wiadomo o jego pracy dyplomowej; 13 XII wysyła pierwszą pracę naukową do Annalen der Physik.

8. 1901 — otrzymuje obywatelstwo szwajcarskie; 13 III zostaje uznany za niezdolnego do służby wojskowej z powodu płaskostopia i żylaków.

9. 1902 — w wieku 23 lat zostaje zatrudniony na czas próbny na stanowisku eksperta technicznego trzeciej klasy w biurze patentowym w Bernie.

7. 1903 — ślub z Milevą Maric.8. 1904 — mianowanie na stałe do pracy w biurze

patentowym w Bernie.


Zdjęcie ślubne, 1903

MajMająąc dwadziec dwadzieśścia lat mycia lat myśślalałłem tylko o kochaniu. Potem kochaem tylko o kochaniu. Potem kochałłem juem jużż tylko mytylko myśślelećć. .


12.Rok 1905 – annus mirabilis; A.E. ma 26 lat kończy pracę o kwantowej naturze światła (17 III), kończy rozprawę doktorska pt. O nowej metodzie wyznaczania rozmiarów molekuł (30 IV);przedstawiona na Uniwersytecie w Zurichu; przyjęta w lipcu, 11 V redakcja Annalen der Physik (AdP) otrzymuje pracę o ruchach Browna,

Urzędnik biurapatentowego w Bernie

Najpiękniejszym, co możemy odkryć, jest tajemniczość.


12. Rok 1905 – annus mirabilis; A.E. ma 26 lat

30 VI do redakcji AdP wpływa pierwsza praca o szczególnej teorii względności, 27 IX wysyła do redakcji AdP drugą pracę o szczególnej teorii względności, która zawiera wzór E = mc2, 19 XII do redakcji AdPwpływa druga praca o ruchach Browna.

studentstudent

Biuro patentowe w Bernie

Czysto logiczne rozumowanie nie da nam żadnej wiedzy o realnym świecie.


13. 1906 — awans na stanowisko eksperta technicznego drugiej klasy; XI kończy pierwszą pracę z zakresu kwantowej teorii ciała stałego dotyczącą ciepła właściwego ciał stałych.

14. 1907 — odkrywa zasadę równoważności (powiedział o niejnajszczęśliwsza myśl mojego życia).

15. 1909 — rozpoczyna pracę na stanowisku profesora nadzwyczajnego Uniwersytetu w Zurichu.

Dwie rzeczy sDwie rzeczy sąą nieskonieskońńczone czone —— WszechWszechśświat i gwiat i głłupota ludzka. upota ludzka. Co do tej pierwszej istniejCo do tej pierwszej istniejąą jeszcze wjeszcze wąątpliwotpliwośści.ci.


16. 1911 — zostaje mianowany dekretem cesarza Austro-Węgier Franciszka Józefa na stanowisko profesora Uniwersytetu Karola Ferdynanda w Pradze; pierwsza konferencja Solvaya (30 X — 3 XI), wygłasza referat pt. Obecny stan zagadnienia ciepła właściwego.

17. 1912 — zostaje mianowany profesorem zwyczajnym Uniwersytetu w Zurichu; wspólnie z Grossmanem rozpoczyna pracę nad podstawami ogólnej teorii względności.

19121912

19141914ŚŚwiat Amerykanina jest tak wielki, jak jego gazeta. wiat Amerykanina jest tak wielki, jak jego gazeta.


18. 1913 — zostaje członkiem Pruskiej Akademii Nauk i profesorem Uniwersytetu w Berlinie.

19. 1915 prowadzi eksperymenty żyromagnetyczne,podpisuje Manifest do Europejczyków wzywający wszystkich, którym droga jest kultura europejska, do wstąpienia do Ligi Europejczyków, przełom VI i VII w Getyndze wygłasza 6 wykładów o ogólnej teorii względności, XI znajduje wyjaśnienie precesji peryhelium Merkurego i podaje poprawne wyrażenie na ugięcie promieni światła przechodzących w pobliżu Słońca.

CCóóżż to za smutna epoka, w ktto za smutna epoka, w któórej rej łłatwiej rozbiatwiej rozbićć atom, niatom, niżż zniweczyzniweczyćć przesprzesąąd. d.


20.1916 —formułuje ogólną teorię względności (OTW),przewiduje istnienie fal grawitacyjnych,podaje teorię oddziaływania światła z materią (sugeruje istnienie emisji wymuszonej podstawy akcji laserowej),stwierdza, że kwanty energii hν niosą pęd hν /c,wyraża zaniepokojenie losowym charakterem fizyki kwantowej. Im bardziej dana cywilizacja zrozumie, Im bardziej dana cywilizacja zrozumie, żże jej obraz e jej obraz śświata jest fikcjwiata jest fikcją, ą,

tym wytym wyżższy jest jej poziom nauki. szy jest jej poziom nauki.


21.1917 pisze pierwsza pracę o kosmologii,wprowadza wyraz kosmologiczny,cierpi z powodu choroby wątroby i wrzodów żołądka, (zdrowie odzyskuje w 1920 r.),zostaje dyrektorem Instytutu Fizyki Cesarza Wilhelma w Berlinie.

Najbardziej niezrozumiaNajbardziej niezrozumiałąłą kwestikwestiąą dotyczdotycząąccąą śświata jest to, wiata jest to, żże on jest zrozumiae on jest zrozumiałły.y.


22.191929 V całkowite zaćmienie Słońca, pomiar ugięcia promieni,9 XI ogłoszenie oficjalnych wyników pomiarów potwierdzających przewidywania OTW,nagłówki w londyńskim Timesie: Rewolucja w nauce. Nowa teoria Wszechświata. Obalenie idei Newtona,w The New York Timesie: Promienie wykrzywione na całym niebie. Ludzie nauki poruszeni wynikami obserwacji zaćmienia. Tryumf teorii Einsteina,Einstein zdobywa światową sławę.

WyjaWyjaśśnienia powinny bynienia powinny byćć tak proste jak jest to motak proste jak jest to możżliwe, ale nie prostsze.liwe, ale nie prostsze.


23.9 XI 1922 — otrzymuje nagrodę Nobla za wyjątkowe zasługi w dziedzinie fizyki teoretycznej, a w szczególności za wyjaśnienie zjawiska fotoelektrycznego.

for his services to Theoretical Physics, and especially for his discovery of the law of the photoelectric effect

Dobry BDobry Bóóg nie gra w kog nie gra w kośści.ci. NoblistaNoblista


24. 1924 — odkrycie kondensacji Bosego—Einsteina.

25. 1927 — początek debaty z Bohrem na temat podstaw mechaniki kwantowej.

26. 1932 — zostaje profesorem Instytutu Studiów Zaawansowanych w Princeton; opuszcza Niemcy i przenosi się do USA.

27. 1939 — wysyła list do F.D. Franklina zwracając uwagę na militarne konsekwencje badań nad energią atomową.

Nauka ulegNauka uległłaby stagnacji, gdyby miaby stagnacji, gdyby miałała sa słłuużżyyćć wywyłąłącznie celom praktycznym.cznie celom praktycznym.


27 c.d. A.E. podpisuje list wysłany

2 VIII 1939 list do F.D. Franklina — prezydenta USA

Wskazał na możliwośćskonstruowania broni atomowej

i podkreślił wagę, jaką ma wyprzedzenie Niemiec przez

USAw budowie takiej broni. List ten

przyczynił się do rozpoczęcia prac nad Projektem Manhattan,

które doprowadziły do zbudowania pierwszej bomby

atomowej.To, co nazywamy fizykTo, co nazywamy fizykąą, obejmuje ca, obejmuje całąłą grupgrupęę nauk przyrodniczych, ktnauk przyrodniczych, któóre opierajre opierająą swe teorie na swe teorie na

pomiarach i ktpomiarach i któórych idee i twierdzenia dajrych idee i twierdzenia dająą sisięę sformusformułłowaowaćć za pomocza pomocąą matematyki.matematyki.

Bierze udział w kongresie Solvaya 1927

Nauka uległaby stagnacji, gdyby miała Nauka uległaby stagnacji, gdyby miała służyć wyłącznie celom praktycznym służyć wyłącznie celom praktycznym Biografia naukowa (16)


28. 1940 r. — otrzymuje obywatelstwo amerykańskie.

29. 1948 r. — wykrycie tętniaka aorty brzusznej.

30. 1950 r. — podpisuje i pieczętuje testament.

31. 13 IV 1955 — pęknięcie tętniaka aorty (ma 76 lat).

32. 18 IV 1955 — umiera w nocy o godzinie 1.15 w Princeton USA.

A.E. przyjmuje obywatelstwo USA, 1940 r.

Jednej rzeczy nauczyJednej rzeczy nauczyłłem siem sięę w moim dw moim dłługim ugim żżyciu: yciu: żże cae całła nasza nauka a nasza nauka w konfrontacji z rzeczywistow konfrontacji z rzeczywistośściciąą wydaje siwydaje sięę prymitywna i dziecinna prymitywna i dziecinna ——

a jednak jest to najcenniejsza rzecz, jaka jednak jest to najcenniejsza rzecz, jakąą posiadamy.posiadamy.


Kim był?1. Izrealitą, który przeżył

holocaust.2. Mężem (ślub — 1903, rozwód

1919).3. Ojcem (Hans — 1904—1973,

Eduard – 1910—1965).4. Mężem (drugi ślub 1919)

i ojczymem (dwie córki drugiej żony z pierwszego małżeństwa).

MoralnoMoralnośćść czczłłowieka zaleowieka zależży od zdolnoy od zdolnośści ci wspwspóółłodczuwaniaodczuwania z innymi ludz innymi ludźźmi, wyksztami, wykształłcenia cenia oraz wioraz więęzi i potrzeb spozi i potrzeb społłecznych; ecznych; żżadna religia nie jest do tego potrzebna. adna religia nie jest do tego potrzebna.


Kim był?5. Postacią charyzmatyczną, znaną i sławną

na całym świecie.6. Pacyfistą, zwolennikiem supranacjo-

nalizmu; po II wojnie światowej wysunął koncepcję powołania jednego rządu światowego i wyłącznie pokojowego wykorzystania energii atomowej.

7. Nigdy nie wybaczył Niemcom holocaustu(kuzynka zginęła w Auschwitz).

8. Miłośnikiem sprawiedliwości, mądrości i wolności; wysoko cenił sobie wolność; znajomi mówili: to człowiek najbardziej wolnym, wśród tych, których kiedykolwiek i gdziekolwiek spotkali i znali.

CzCzłłowiek byowiek byłłby zaiste by zaiste żżaałłosnosnąą istotistotąą, gdyby kierowa, gdyby kierowałł sisięę w w żżyciu yciu wywyłąłącznie strachem przed karcznie strachem przed karąą i nadzieji nadziejąą na nagrodna nagrodęę po po śśmierci.mierci.

19201920


Kim był?9. Człowiekiem kochającym

muzykę; lubił Mozarta, Bacha, Vivaldiego, Scarlattiego, Schuberta (uwielbiał), Wagnera -nie cierpiał.

10. Po mistrzowsku władał językiem niemieckim; wszystkie prace napisał po niemiecku, był mistrzem opisu i niuansów.

Nie potrafiNie potrafięę wyobraziwyobrazićć sobie Boga, ktsobie Boga, któóry nagradza i karze istoty przez siebie samego ry nagradza i karze istoty przez siebie samego stworzone, ktstworzone, któórego zamysrego zamysłły przykrojone sy przykrojone sąą na naszna nasząą miarmiaręę —— krkróótko mtko móówiwiąąc, Boga, c, Boga,

ktktóóry nie jest niczym innym, jak odbiciem ludzkich sry nie jest niczym innym, jak odbiciem ludzkich słłaboabośści.ci.


Kim był?11. Genialnym naukowcem,

najwybitniejszym uczonym XX w.12. Żywą legendą — znajomi w jego

towarzystwie czuli się dobrze i swobodnie, nie umacniał swojej legendy, która nie napawała go nawet radością.Tym niemniej podczas sympozjum zorganizowanym w Princeton 19 III 1949 r. z okazji siedemdziesiątych urodzin, gdy A.E. wszedł na salę wszyscy obecni wstali z miejsc.

Przy wpajaniu ludziom tego, co moralnie słuszne, kaznodzieje powinni zdobyć się na odwagęi odrzucić doktrynę osobowego Boga, to znaczy nie powoływać się dłużej na owo źródło strachu

i nadziei, dzięki któremu w przeszłości kapłani skupiali w swych rękach tak ogromną władzę.


Kim był?12 c.d. Irytował się, gdy ktoś wykorzystywał jego pozycję.

Pewien profesor X w rozmowie z Einsteinem usłyszał od niego opinię:Pana wyniki byłyby bardzo ważne, gdyby były poprawne. Profesor X, w celu podniesienia własnej reputacji i uniwersytetu, przekazał do prasy zniekształconą i skróconą opinię Einsteina nie zawierającą słów po przecinku będących ważnym zastrzeżeniem. Einstein już nigdy nie Lata 20-te XX w;

A.E. w Berlinieprzyjął profesora X.

Jestem przekonany, że aby uświadomić sobie zasadnicze znaczenie zasad moralnych w czynieniu naszego życia lepszym i szlachetniejszym, nie musimy odwoływać się do idei osobowego prawodawcy, zwłaszcza takiego, który

karze nagradza. Osobowość kształtuje się nie przez piękne słowa lecz pracą i własnym wysiłkiem.


Kim był?

13. Filozofem - studiował przez całe życie dzieła filozoficzne; dużą wagę przykładał do epistemologii: Nauka bez epistemologii jest prymitywna i niejasna.

Moje poglMoje pogląądy bliskie sdy bliskie sąą poglpogląądomdom SpinozySpinozy: podziw dla pi: podziw dla pięękna oraz wiara w logicznkna oraz wiara w logicznąą prostotprostotęęporzporząądku i harmonii, ktdku i harmonii, któóre w naszej znikomore w naszej znikomośści moci możżemy pojemy pojąćąć jedynie w sposjedynie w sposóób bardzo b bardzo

niedoskonaniedoskonałły. Uway. Uważżam, am, żże musimy sie musimy sięę pogodzipogodzićć z tz tąą niedoskonaniedoskonałłoośściciąą naszej wiedzy naszej wiedzy i poznania oraz traktowai poznania oraz traktowaćć wartowartośści i powci i powiinnonnośści moralne jako problemy czysto ludzkie.ci moralne jako problemy czysto ludzkie.

19311931


Kim był?

14. Dogmatycznie bronił koncepcji obiektywnej rzeczywistości.

Mechanika kwantowa to teoria prowizoryczna i tymczasowa, którą A.E. zaakceptował.

Brak przyczynowości w mechanice kwantowej niepokoił go bardzo. A.E. ad 1950

Problemem naszego wieku nie jest bomba atomowa, lecz serce ludzkProblemem naszego wieku nie jest bomba atomowa, lecz serce ludzkieie


Kim był?

14 c.d. Mechanika kwantowa budziła w nim namiętne uczucia graniczące z manią prześladowczą; dużo czasu i wysiłku poświęcił koncepcji komplementarności i obiektywnej rzeczywistości.

Poświęciłem sto razy więcej czasu problemom mechaniki kwantowej niż ogólnej teorii względności. A.E. w Princeton

Nie mam żadnych szczególnych uzdolnień. Cechuje mnie tylko Nie mam żadnych szczególnych uzdolnień. Cechuje mnie tylko niepohamowana ciekawość.niepohamowana ciekawość.

Biografia naukowa (26

Kim nie był?Rewolucjonistą — cenił Lenina: Szanuję Lenina jako człowieka, który oddał wszystkie swoje siły walce o sprawiedliwość społeczną. Nie uważam natomiast, by jego metody były właściwe.Politykiem ani buntownikiem —zdobycie władzy nigdy nie było jego celem; uznawał władzę rozumu.Promotorem pracy doktorskiej.Nie był dobrym wykładowcą, ponieważ nie lubił wykładać.Współpracownikiem lub współautorem ważnych prac naukowych (napisał je

Lata 40-te XX w

Bóg dał mi upór muła i dość Bóg dał mi upór muła i dość dobry węchdobry węch

samodzielnie).


Kim nie był?Człowiekiem wierzącym — nie zwykł modlić się ani uwielbiać Boga; wierzył głęboko w istnienie praw Natury, które należy odkrywać; temu poświęcił całe swoje życie. Świadczą o tym stwierdzenia: Pan Bóg jest wyrafinowany, lecz nie perfidny, oraz: Przyroda skrywa swoje tajemnice, ponieważ jest wyniosła, a nie dlatego, że chce nas wywieść w pole.

W kwestii istnienia Boga zajmuję stanowisko agnostyka.


Uczynki A.E. w 1905 r; annus mirabilis (1)1. 17 III kończy pracę na temat kwantów światła

i fotoefektu, za którą otrzymał nagrodę Nobla2. 30 III kończy rozprawę doktorską na temat sposobu

określenia rozmiarów atomów i cząsteczek3. 11 V do redakcji czasopisma Annalen der Physik

dociera praca na temat ruchów Browna

Najgorzej, gdy szkoła ucieka się do takich metod, jak zastraszanie, przemoc, sztuczny autorytet. Metody te niszczą u uczniów naturalne odruchy, szczerość i wiarę w siebie,

czyniąc z nich ludzi uległych (Albana, NY, 15 X 1936)


Uczynki A.E. w 1905 r; annus mirabilis (2)4. 30 VI redakcja AdP otrzymuje pierwszą pracę o SzTW5. 27 IX redakcja AdP czasopisma otrzymuje drugą

pracę o SzTW zawierającą najsłynniejszy wzór XX wieku: E = mc2.

6. 27 XII do redakcji czasopisma AdP wpływa druga praca na temat ruchów Browna.

Zadaniem systemu edukacyjnego powinno być kształtowanie niezależnie myślących i działających jednostek, które jednakże uznawałyby służbę dobru ogólnemu za swój

najwyższy cel w życiu (Albana, NY, 15 X 1936)

Rok 1905; annus mirabilisPrace te dotyczyły podstawowych problemów fizyki z początków XX wieku:Istnienia (realności) atomów i cząstek; w jaki sposób można udowodnić ich istnienie?

Śmierć nie jest kresem naszego istnienia – żyjemy w naszych dzieciach i następnych pokoleniach. Albowiem oni to dalej my, a nasze ciała to zwiędłe liście na drzewie życia

A.E. i atomy (1)

A.E. w rozprawie doktorskiej pt. Nowa metoda wyznaczania

rozmiarów molekuł ukończonej w 1905 r. (opublikowanej w 1906 r.) oraz w pracy

O ruchu cząsteczek zawieszonych w cieczach spoczynku, wynikającym z molekularno-kinetycznej teorii ciepła z 1905 r. podał nowe metody wyznaczania wartości liczby Avogadro i rozmiarów molekuł.Zbrodnia Niemców jest zaiste najbardziej odrażającym czynem, jaki zna historia tzw.

narodów cywilizowanych. Niemieccy intelektualiści – jako grupa – zachowali się nie lepiej niż motłoch (w liście do Otto Hahna, 28 I 1949)

A.E. i atomy (2)

Oszacowane przez A.E. rozmiary liniowe promienia cząsteczek: 1 nm = 10-9 m (1905 r.) oraz po weryfikacji 6•10-10 m (1906 r.)Na podstawie (ówczesnych) danych doświadczalnych: NA=2,1 ∗ 1023.Po weryfikacji w 1906 r.: NA=4,15 ∗ 1023.Po zwiększeniu dokładności pomiarów 1911 r. oszacował wartość liczby Avogadro na NA=6,6 ∗ 1023.Dokładna wartość: NA=6,0221367(36) ∗ 1023; dokładność: 10%.

W miarę jak rośnie moja sława, staję się coraz głupszy, W miarę jak rośnie moja sława, staję się coraz głupszy, co, oczywiście, jest zjawiskiem dość powszechnym.co, oczywiście, jest zjawiskiem dość powszechnym.

A.E. i atomy (3)

„Einstein i atomy…”

Bogumił KonopkaWydział Podstawowych Problemów Techniki

Inżynieria Biomedyczna

Annus mirabilis – rok cudów

1905 – wielki rok Alberta Einsteina; publikacje prac:

o wyznaczaniu rozmiarów molekuło ruchach Brownao szczególnej teorii względnościo fotoefekcie

Rozprawa doktorska –30 kwietnia 1905 (20.07.1905)

Pierwszą rozprawę wycofał (1902)Druga rozprawa:

„Nowa metoda wyznaczania rozmiarów molekuł”Dwie niewiadome :

• N – liczba Avogadra • r – promień molekuły

dwa równania Słowniczekpromień - radiusrównanie - equation


Związek pomiędzy współczynnikami lepkości cieczy z molekułami substancji rozpuszczonej (η*) i bez nich (η):

3rm

N⋅⋅= πρϕ

34

r

– masa substancji na jednostkęobjętości

– masa cząsteczkowa– promień molekuł

ρ

m

( )ϕηη +=∗ 1ϕ

N

– część objętościzajmowanej przez molekuły

– liczba Avogadra


Wykorzystanie prawa Stokesa(hydrodynamika klasyczna) oraz prawa van’t Hoffa (zjawisko osmozy)

rNRTD

πη61

⋅=

– liczba Avogadra– lepkość cieczy– promień molekuł

D

Tηr

N– współczynnik dyfuzji– uniwersalna stała gazowa– temperatura cieczy

R


Ostateczne wyniki:Wyznaczone rozmiary molekuł cukru:

Otrzymana wartość liczby Avogadra:

cmr 8109,9 −×=

23101,2 ×=N

Co pyłek kwiatowy, sfinks i meteoryt mają ze sobą wspólnego?

Ruchy Browna

W 1827 r. brytyjski botanik Robert Brown zaobserwował chaotyczne ruchy wykonywane przez badane przez niego pyłki kwiatowe.Stworzone hipotezy:

działanie drobnoustrojów;gradienty temperatur;prądy konwekcyjne;zjawiska kapilarne;…

Ruchy Browna

Prawidłową teorię niezależnie stworzyło trzech fizyków: Giovanni Cantoni, Joseph Delsaulx i Ignace Carbonelle;

Uważali, że chaotyczne ruchy drobin są spowodowane przez ich nieustanne kolizje z molekułami cieczy (brak poparcia obliczeniami)

Ruchy Browna

Ruchy Browna

11 maja 1905 Einstein przesyła do „Annalen der Physik” pracę zatytułowaną:„O ruchu cząsteczek zawieszonych w cieczach w

spoczynku, wynikającym z molekularno-kinetycznej teorii ciepła”, w której dostarcza matematycznych podstaw teorii zderzeń.

Ruchy Browna

Istota podejścia Einsteina polega na przyjęciu trzech założeń:

zjawisko osmozy zachodzi w zawiesinach tak samo jak w roztworachobowiązuje prawo Stokesaruchy Browna można opisaćza pomocą równania dyfuzji

Ruchy Browna

Ostatecznym wynikiem obliczeń jest równanie:

tNrRTx ⋅

=

ηπ32

r – promień drobin– czas– współczynnik

lepkości

– kwadrat średniego przesunięcia– uniwersalna stała gazowa– temperatura bezwzględna– liczba Avogadra

2xRTN

tη

Ruchy Browna

Eksperymentalnego potwierdzenia obliczeń Einsteina dokonał Jean Perrin (Nagroda Nobla w 1926 r.):

okazało się, że:

wyznaczył liczbę Avogadra:

tSBrowna ∝

23104,6 ⋅=N

Ruchy Browna

Współczesne doświadczenie Perrina:Roztwór z syntetycznymi mikrokulkamiMikroskop ( >500x )Cyfrowa kamera Zestaw komputerowyOprogramowanie

Ruchy Browna

Ilustracja spaceru losowego cząsteczki Wykres zależności średniego kwadratowego przesunięciaod czasu

Znaczenie i skutki

Zamknięto usta przeciwnikom hipotezy atomistycznej budowy wszechświata.Stworzono podwaliny fizyki statystycznej.Zastosowania praktyczne:

w budownictwie (ruch ziaren piasku w zaprawie)w ekologii (ruch cząsteczek aerozolu w chmurach)w ekonomii (analiza rynków giełdowych)…

Chcesz wiedzieć więcej?Bibliografia.

„Pan Bóg jest wyrafinowany…” A.Pais„5 prac, które zmieniły oblicze fizyki”, J.Stachel,T. Lipscombe,A. Calaprice, S. ElworthySurfuj po sieci:

www.einsteinyear.orghttp://chaos.nus.edu.sg/simulations/www.ap.stmarys.ca/demoswww.google.pl (wpisz: „Albert Einstein”)

http://www.einsteinyear.org/http://www.ap.stmarys.ca/demoshttp://www.google.pl/

Efekt fotoelektryczny

Autorzy:Marek Skiba

Paweł Sobecki

Studenci I roku Inżynierii Biomedycznej na Wydziale PPT

Politechniki Wrocławskiej

Historia(1)

W 1887 roku Hertz odkrył zjawisko emisji ujemnie naładowanych cząsteczek z metalu pod wpływem światła. Cząsteczki te jak się w toku późniejszych badań okazało są elektronami. Zjawisko to nazwano efektem fotoelektrycznym. Hertz nie analizował dalej zaobserwowanego przez siebie zjawiska i ograniczył się do publikacji swych wyników.

HERTZ HEINRICH RUDOLF (1857–94)

Historia(2)W 1900 roku Max Planckprzedstawił teorię, wg. której promieniowanie elektromagnetyczne nie jest emitowane w sposób ciągły, ale w postaci ściśle określonych porcji energii (E), które nazwał kwantami.Rok 1900 uznaje się za rok narodzin fizyki kwantowej

E= hνh - stała Planckaν - częstoliwość PLANCK MAX KARL ERNST (1858–1947)

Historia(3) Albert Einstein, ur. 14 marca 1879 r. w Ulmw Niemczech - zm. 18 kwietnia 1955 r. w Princeton, w USA

Historia(4) – teoria kwantów

W 1905 roku Albert Einstein podał nową Heurystyczną teorię zjawiska fotoelektrycznego. Teoria ta oparta była na kwantach wprowadzonych pięć lat wcześniej przez Plancka. W 1905 roku Einstein uogólnił twierdzenie Plancka twierdząc, że światło, które uważano do tej pory wyłącznie za falę, ma charakter korpuskularny i jest strumieniem cząsteczek - fotonów.

Efekt Fotoelektryczny(1)Światło - strumień fotonów o danej energii, padając na płytkę metalową wybija z niej elektrony. Elektrony przejmują energię fotonów dzięki czemu mogą opuścić ciało.

Nobel dla Einsteina

Teoria kwantów okazała się bardzo ważnym odkryciem, za wyjaśnienie efektu fotoelektrycznego A. Einstein otrzymał w 1921 roku Nagrodę Nobla.

Efekt Fotoelektryczny(2)

ZastosowaniaEfekt fotoelektryczny jest powszechnie wykorzystywanyw bateriach słonecznych, fotopowielaczach, elementachCCD, w aparatach cyfrowych, fotodiodach. Pochłaniane przez te urządzeniaświatło wykorzystywane jest do wytwarzania prąduelektrycznego.

Baterie słoneczne – efekt fotowoltaiczny

Konwersja fotowoltaiczna(1)

Ogniwo fotowoltaiczne

Zbudowane jest z dwóch warstw półprzewodnika: typu p i typu n, tworzących razem złącze p-n. Końcówka dołączona do obszaru n nazywa się katodą, a do obszaru p - anodą.

Element ten charakteryzuje się jednokierunkowym przepływem prądu - od anody do katody, w drugą stronę prąd nie płynie (zawór elektryczny).

Konwersja fotowoltaiczna (2)

Ogniwo fotowoltaiczne


Ogniwo fotowoltaiczne (inaczej fotoogniwo, solar, lub ogniwo słoneczne)jest urządzeniem służącym do bezpośredniej konwersji energii promieniowania słonecznego na energię elektryczną, poprzez wykorzystanie półprzewodnikowego złącza typu p-n, w którym pod wpływem fotonów, o energii większej niż szerokość przerwy energetycznej półprzewodnika, elektronyprzemieszczają się do obszaru n, a dziury do obszaru p.Takie przemieszczenie ładunków elektrycznych powoduje pojawienie się różnicy potencjałów, czyli napięcia elektrycznego.


Napięcie elektryczne(SEM) zależy od rodzaju materiału półprzewodnikowego oraz natężenia promieniowania elektromagnetycznego.

Wartość SEM rośnie ze wzrostem natężenia promieniowania. SEM pojedynczego fotoogniwa ma małą wartość, dla powszechnie stosowanych fotoogniwkrzemowych wynosi (kilkadziesiątych wolta).

W celu uzyskania wyższego napięcia i odpowiednio większej mocy użytecznej, fotoogniwa łączy się w zestawy, tworząc baterie fotoelektryczne.

Dlaczego jest to atrakcyjne źródło energii?

Nie wymaga zewnętrznego zasilania (np. tak jak prądnica)Jest ekologiczneJest odnawialneDługotrwałe (Słońce będzie świeciło 4 miliardy lat)

Zastosowanie ogniw fotowoltaicznych(baterie słoneczne)

Używa się np. do zasilania małych kalkulatorów i zegarków

Zastosowanie ogniw fotowoltaicznych(baterie słoneczne)

Przydatne jest zastosowanie ich w przestrzeni kosmicznej, gdzie promieniowanie słoneczne jest dużo silniejsze (atmosfera pochłania ponad 50% promieniowania).

Zastosowanie ogniw fotowoltaicznych (baterie słoneczne)

W 1981 r. słoneczny samolot Solar Challengerprzeleciał nad kanałem La Manche wykorzystując jako źródło zasilania tylko energię słoneczną. Skrzydła tego samolotu pokryte były bateriami słonecznymi, które zasilały silnik elektryczny.


Na Florydzie, w Stanach Zjednoczonych publiczne automaty telefoniczne są zasilane przez baterie słoneczne montowane na chroniącym je dachu. Coraz częściej stosuje się baterie słoneczne jako mini elektrownie domowe.

Prezentacja zastosowań i właściwości ogniw

fotowoltaicznychpowstała przy współpracy

z dr Ewą Popko.

A.E. i SzTW Młody A.E. zadawał sobie pytania:Co by się stało, gdyby ktoś potrafił poruszać się obok promienia światła z prędkością światła? Czy widziałby wówczas swe odbicie w lustrze trzymanym w ręce?Jeśli ktoś biegnie w ślad za falą świetlną z prędkością światła, to powinien widzieć niezależny od czasu front falowy. A jednak wydaje się, że coś takiego nie istnieje! Problem z Aarau (1895-6); rozwiązany po 10 latach.

ArauArau

Aforyzm A.E.: Jeśli coś nie ma ceny, nie ma również wartości Aforyzm A.E.: Jeśli coś nie ma ceny, nie ma również wartości SzTW (1)

A.E. i SzTW A.E. podał oryginalne rozwiązanie:

prędkość światła w próżni nie zależy ani od prędkości źródła ani od prędkości odbiorcy; jest stała względem dowolnego inercjalnego układu odniesienia.

Zdrowy rozsądek to zbiór uprzedzeń nabytych do osiemnastego roku życia.

SzTW (2)

A.E. i SzTW

Powstała w okresie od 10 V do 15 VI 1905 r. (pięć tygodni)Szczególna, ponieważ odnosi się do inercjalnych układów odniesieniaA.E. formułuje postulaty SzTW:

1.Prawa fizyki mają taką samą postać we wszystkich układach inercjalnych

2.W dowolnym układzie inercjalnym światło rozchodzi się z taką samą prędkością c, niezależnie od tego, czy jest emitowane przez ciało pozostające w spoczynku czy poruszające się ruchem jednostajnym prostoliniowym

Najcenniejszych rzeczy w życiu nie nabywa się za pieniądze.Najcenniejszych rzeczy w życiu nie nabywa się za pieniądze. SzTW (3)

A.E. i SzTW Konsekwencje (wybrane)

Czas nie jest pojęciem absolutnym; każdy układ inercjalny ma swój czas, zwany czasem własnym; innymi słowy istnieje tyle czasów, ile układów odniesienia. Jednoczesność jest pojęciem względnym, tj. zależy od obserwatora.Warunki pomiaru rozmiarów obiektów będących w ruchu jednostajnym prostoliniowym wskazują na kinematyczne (ale nie dynamiczne) skrócenie ich rozmiarów podłużnych (w stosunku do prędkości).

W miarę jak rośnie moja sława, staję się coraz głupszy, co, oczywiście, jest zjawiskiem dość powszechnym.

W miarę jak rośnie moja sława, staję się coraz głupszy, co, oczywiście, jest zjawiskiem dość powszechnym.

SzTW (4)

A.E. i SzTW (opinia z Internetu)Powszechnie znana maksyma mówi,

że "wszystko jest względne". Teoria Einsteina nie jest jednak powtórzeniem tego filozoficznego banału, ale precyzyjnym matematycznym twierdzeniem, określającym względność pomiarów naukowych. Oczywiste jest, że subiektywne postrzeganie czasu i przestrzeni zależy od obserwatora. Jednakże przed Einsteinem większość ludzi uważała, że za tymi subiektywnymi wrażeniami kryje się czas absolutny i rzeczywiste odległości, które można mierzyćw sposób obiektywny za pomocą dokładnych przyrządów pomiarowych. Einstein odrzuciłpojęcie czasu absolutnego, co spowodowałorewolucję w nauce.

Tekst znaleziony w Internecie

Doktorat w Oxfordzie, 1931Doktorat w Oxfordzie, 1931

Kto chce znaleźć w życiu szczęście, powinien związać się z jakimś celem, a nie z ludźmi lub rzeczami

SzTW (5)

A.E. i SzTW. Wybrane konsekwencje

Dylatacja czasu (τ0 — czas własny)

( )0'

20

KdoKz

1

ττ

ττ

≥

−

=

cV

Wszyscy wiedzą, że czegoś nie da się zrobić, i przychodzi taki jeden, który nie wie, że się nie da, i on właśnie to robi.

SzTW (6)

A.E. i SzTW. Wybrane konsekwencje.

Kinematyczne skrócenie długości podłużnej (l0– długość własna)

( )0'

2

0

K doKz

1

ll

cVll

≤

−=

Uczony jest człowiekiem, który wie o rzeczach nieznanych innym i nie ma pojęcia o tym, co znają wszyscy.

SzTW (7)

A.E. i SzTW. Wybrane konsekwencje.

Dodawanie prędkości

lub

'

2

KdoKz

'1

'

cVv

Vvv+

+=

'

2

KdoKz

1'

cvVVvv

−

−=

Nigdy nie myślę o przyszłości.Nadchodzi ona wystarczająco szybko.

SzTW (8)

A.E. i SzTW. Wybrane konsekwencje

Masa ciała jest miarą zawartej w nim energii —do takiego wniosku doszedł we wrześniu 1905 r. ekspert techniczny III kategorii urzędu patentowego w Bernie!

2mcE =Równoważność masy i energii.

Przelicznik energii na masę i masy na energię!

Prawo zachowania masy jest szczególnym przypadkiem prawa zachowania energii (1906)Ze względu na bezwładność, masa m jest równoważna energii [...] mc2. Wynik ten ma nadzwyczajne znaczenie, ponieważ wynika z niego, żemasa bezwładna i energia układu fizycznego są równoważne (1907)

Niemcy jako cały naród odpowiadają za te masowe morderstwa i jako cały naród musza za nie ponieść karę. [..] Naród niemiecki popierał partię narodowosocjalistyczną i obrał Hitlera kanclerzem, pomimo iż w swojej książce i przemówieniach przedstawiał on swe haniebne zamiary tak jasno, że nie można ich

było nie zrozumieć(o bojownikach getta warszawskiego, NY 1944)

SzTW (9)

A.E. i SzTW. Co świat uczynił A.E. po 1905 r?Po opublikowaniu w 1905 r. pracy na temat SzTWzapadła cisza; przedstawiciele świata nauki przyjęli postawę: poczekamy, zobaczymy.Milczenie przerwał M. Planck, ówczesny wielki autorytet naukowy.Reputacja naukowa A.E. zaczęła gwałtownie rosnąć około 1908 r.; Wilhelm Wien (nagroda Nobla w 1911 r) wysuwa po raz pierwszy kandydaturę A.E. do Nagrody Nobla za 1912 r. pisząc: Z czysto logicznego punktu widzenia zasadę względności należy uznać za jedno z najważniejszych osiągnięć fizyki teoretycznej.

Za największe zło kapitalizmu uważam okaleczanie osobowości. ZłeZa największe zło kapitalizmu uważam okaleczanie osobowości. Złem tym jest dotknięty cały m tym jest dotknięty cały nasz system edukacyjny. Uczniom nazbyt silnie wpaja się ideę wspnasz system edukacyjny. Uczniom nazbyt silnie wpaja się ideę współzawodnictwa, każąc im ółzawodnictwa, każąc im

uznawać żądzę odnoszenia sukcesów za podstawę przyszłej kariery uznawać żądzę odnoszenia sukcesów za podstawę przyszłej kariery (maj 1949)(maj 1949)

SzTW (10)

Zastosowania SzTW

Globalny System Pozycjonowania(GPS) — określa położenia obiektów na powierzchni i w przestrzeni około-ziemskiej z dokładnością do kilkunastu metrów; dziś do nabycia na rynku. Energetyka jądrowa — bezpieczne reaktory jądrowe, czyste źródło energii; w Polsce za 10-15 lat.

SzTW (10)

A.E. i fotoefekt Fotoefekt (1)A.E. — w marcu 1905 r. pisze rewolucyjne słowa:monochromatyczne promieniowanie [...] zachowuje [...] się tak, jakby składało sięz wzajemnie niezależnych kwantów energii o wartości hν.Podstawowe hipoteza A.E. dotycząca interpretacji fotoefektu: kwanty energii światła to cząstki, korpuskuły, a wybijanie elektronów z powierzchni metalu, to wynik sprężystych zderzeń cząstek światła (kwantów światła) z elektronami.

Schemat stanowiska do pomiaru fotoefektu.

Nazwa foton, na określenie kwantu światła,

została wprowadzona w 1926 r.

Nauka w szkołach powinna być prowadzona w taki sposób, aby uczniowie uważali ją za cenny dar, a nie za ciężki obowiązek (5 X 1952)

FOTOEFEKT — zasada heurystyczna A.E. o naturze oddziaływania światła z materią

Albert Einstein — w marcu 1905 r. pisze inne rewolucyjne słowa: Jeśli [..] monochromatyczne promieniowanie [...] zachowuje [...] się jak ośrodek składający się z dyskretnych kwantów energii o wartości hν, to sugeruje to podjęcie badań, czy prawa emisji i absorpcji światła również mają taką postać, jakby światło składało się z tego rodzaju kwantów energii.

Innymi słowy A.E. sugeruje, że w oddziały-waniu promieniowania elektromagnetycznego z materią powinny uwidocznić się kwantowe właściwości światła.

Fotoefekt (2)

FOTOEFEKT — zasada heurystyczna A.E.

A.E. zinterpretował fotoefekt w następujący sposób: kwant światła przekazuje całą swojąenergię elektronowi, przy czym przekazana energia nie zależy od obecności innych kwantów i zapisał

Emax = hν — W, gdzie W — praca wyjścia.

Wnioski: (1) energia elektronu jest proporcjonalna do częstości ν ; (2) zależność Emax od częstości ν jest liniowa, a nachylenie prostej Emax (ν ) jest równe stałej Plancka.

Upokorzenia Upokorzenia i psychiczne i psychiczne

gnębienie uczniów gnębienie uczniów przez niedouczonych przez niedouczonych

i egoistycznych i egoistycznych nauczycieli sieje nauczycieli sieje spustoszenie w spustoszenie w

młodych umysłach, młodych umysłach, powodując powodując

w późniejszym wieku w późniejszym wieku opłakane skutki, opłakane skutki,

których już nie da się których już nie da się naprawić (Lejda, naprawić (Lejda,

1934)1934)

Fotoefekt (3)

FOTOEFEKT – kolejny uczynek A.E.

Robert A. Millikan napisał na 70 lecie A.E.: Spędziłem dziesięć lat życia na sprawdzaniu równania Einsteina i wbrew wszystkim moim oczekiwaniom w 1915 r. musiałem uznać, że zostało jednoznacznie potwierdzone, mimo iż wydaje się zupełnie absurdalne jako na pozór sprzeczne ze wszystkim, co wiedzieliśmy na temat światła.Społeczność fizyków przyjęła hipotezę o kwantowej naturze światła z niedowierzaniem i sceptycyzmem graniczącym z szyderstwem.W okresie od 1905 do 1925 r. A.E. był niemal jedynym fizykiem traktującym poważnie hipotezę o kwantowej naturze światła.

R.A. Millikan

Fotoefekt (4)

Szkoła powinna dążyć do tego, by młody człowiek opuszczał ją jako harmonijna osobowość, a nie jako specjalista. (Albana, NY, 15 X 1936) W przeciwnym razie człowiek taki — z całą swą specjalistyczną wiedzą — przypomina bardziej wytresowanego psa niż

harmonijnie ukształtowaną osobę (New York Times, 5 X 1952)

FOTOEFEKT i R.A. Millikan (1868-1953, nagroda Nobla w 1923 r.

Robert Andrews Millikan nie dowierzał, wątpiłi był przekonany, że interpretacja A.E. fotoefektu jest błędna. Prowadził od 1905 do 1915 r.doświadczenia.

W pracy z 1916 r. Millikan napisał: równanie Einsteina fotoefektu jest bardzo dobrze spełnione, a stała Plancka została wyznaczona i jej wartość wynosi h=6,57•10-34 Js, z niepewnością mniejszą od 5‰.

Cała nauka nie jest niczym więcej niż wyrafinowanym myśleniem (III 1936)

Fotoefekt (5)

Podsumowanie (1)

Osiągnięcia (uczynki) naukowe A.E.

Fizyka statystyczna (1905)

SzTW (1905)

Fizyka kwantowa (1905-16)

Jednolita teoria pola (???)

OTW(od 1915)

Wyobraźnia jest ważniejsza od wiedzy.

Cogito, ergo sumMyślę, więc jestem

formuła francuskiego filozofa Kartezjusza

(René Descartes, 1596-1650)

Nauka nie jest niczym więcejniż wyrafinowanym myśleniem(Albert Einstein, marzec 1936)

A. Einstein potrafił i miał odwagę myśleć inaczej niż inni. Nauczał ludzi myśleć w wyrafinowany sposób. Jego osiągnięcia (uczynki) są trwałymi elementami

cywilizacji ziemskiej i najwybitniejszymi zdobyczami myśli ludzkiej.

Dobro człowieka musi zawsze stanowić najważniejsze cele Dobro człowieka musi zawsze stanowić najważniejsze cele wszelkiego postępu technicznego (wszelkiego postępu technicznego (CaltechCaltech, II 1931), II 1931)

Podsumowanie (2)


Podsumowanie (3)

Przekonał do nowego pojmowania i myślenia o m.in.:1. Świetle, które jest strumieniem fotonów —

elementarnych cząstek światła.2. Czasie i przestrzeni, które są nierozerwalnie po-

wiązane ze sobą; tempo upływu czasu oraz roz-miary liniowe obiektów zależą od układu, w którym wielkości te mierzymy.

3. Materii, która ma strukturę ziarnistą i jest zbudowana z atomów.

4. Grawitacji (rozkład masy) i geometrii, które są ściśle ze sobą powiązane.

Strach i głupota zawsze leżały u podstaw większości ludzkiego dzStrach i głupota zawsze leżały u podstaw większości ludzkiego działania (IV 1954)iałania (IV 1954)


Podsumowanie (3)

Stworzył podstawy fizyczne i wysunął koncepcje umożliwiające:

1. Skonstruowanie lasera — źródła uporządkowanych i prawie identycznych fotonów (elementarnych cząstek światła).

2. Zaprojektowanie i uruchomienie systemu Globalnego Pozycjonowania Satelitarnego (GPS).

3. Wykorzystania energii jądrowej — opracowano i zbudowano elektrownie jądrowe; trwają prace nad kontrolowaną syntezą lekkich jąder.

Za to co A.E. uczynił ludziom pozostanie na zawsze w historii nauki jako najwybitniejszy fizyk XX wieku

Tylko Tylko żżycie poycie pośświwięęcone innym warte jest przecone innym warte jest przeżżyciaycia

Dziękuję za uwagę!Podsumowanie (4)

Literatura (1)

1. Abraham Pais, Pan Bóg jest wyrafinowany, Prószyński i S-ka, Warszawa 2001.

2. Alice Calaprice, Einstein w cytatach, Prószyński i S-ka, Warszawa 1997.

3. Zasoby Internetu.

4. A. Einstein, 5 prac, które zmieniły oblicze fizyki, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2005.

A.E. ad 1947

Aby ukarać mnie za moją pogardę dla autorytetów, Aby ukarać mnie za moją pogardę dla autorytetów, los sprawił, że sam stałem się autorytetem. los sprawił, że sam stałem się autorytetem. Podsumowanie (5)

Literatura (2)

5. Alberto C. de la Torre,

Understanding light quanta: The Photon, 28 VII 2005,

http://arxiv.org/archive/quant-ph/04110179.

6. Neil Ashby, Relativity and the Global Positioning System,

Physics Today, May, str. 41, 2002.

Podsumowanie (5)

[COŚ TY ATENOM ZROBIŁ, SOKRATESIE...] (1)

1

Coś ty Atenom zrobił, Sokratesie,

Że ci ze złota statuę1 lud niesie,

Otruwszy pierwéj...

Coś ty Italii zrobił, Alighiery,

Że ci dwa groby2 stawi lud nieszczery,

Wygnawszy pierwéj...

Coś ty, Kolumbie, zrobił Europie,

Że ci trzy groby we trzech miejscach3 kopie,

Okuwszy pierwéj...

1Sokratesowi w kilka czasów po śmierci jego Ateńczycy statuę ze złota postawili.2Dante grzebany w Rawennie i we Florencji.3Krzysztof Kolumb jest grzebany w Hiszpanii, w St. Domingo i w Hawanie.


Coś ty uczynił swoim, Camoensie,

Że po raz drugi4 grób twój grabarz trzęsie,

Zgłodziwszy pierwé j...

Coś ty, Kościuszko, zawinił na świecie,

Że dwa cię głazy we dwu stronach gniecie,5

Bez miejsca pierwéj....

Coś ty uczynił światu, Napolionie,

Że cię w dwa groby6 zamknięto po zgonie,

Zamknąwszy pierwéj.....

44 lata temu szukano na cmentarzu komunalnym, gdzie był pochowany jednooki bez nogi żebrak, żeby Camoensa pochować.5Kościuszko leży w Solurze i w Krakowie.6Napoleona drugi pogrzeb niedawny.


Coś ty uczynił ludziom, Mickiewiczu?...

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . .

2

Więc mniejsza o to, w jakiej spoczniesz urnie,

Gdzie? kiedy? w jakim sensie i obliczu?

Bo grób twój jeszcze odemkną powtórnie,

Inaczej będą głosić twe zasługi

I łez wylanych dziś będą się wstydzić,

A lać ci będą łzy potęgi drugiej

Ci, co człowiekiem nie mogli cię widziéć...


3

Każdego z takich, jak ty, świat nie może

Od razu przyjąć na spokojne łoże,

I nie przyjmował nigdy, jak wiek wiekiem,

Bo glina w glinę wtapia się bez przerwy,

Gdy sprzeczne ciała zbija się aż ćwiekiem

Później... lub pierwéj...

Cyprian Kamil Norwid

Wiersz według wydania z 1908 r.

„Einstein i atomy…”Annus mirabilis – rok cudówRozprawa doktorska – 30 kwietnia 1905 (20.07.1905)Rozprawa doktorska – 30 kwietnia 1905 (20.07.1905)Rozprawa doktorska – 30 kwietnia 1905 (20.07.1905)Rozprawa doktorska – 30 kwietnia 1905 (20.07.1905)Co py³ek kwiatowy, sfinks i meteoryt maj¹ ze sob¹ wspólnego?Ruchy BrownaRuchy BrownaRuchy BrownaRuchy BrownaRuchy BrownaRuchy BrownaRuchy BrownaRuchy BrownaZnaczenie i skutkiChcesz wiedzieæ wiêcej?Efekt fotoelektrycznyHistoria(1)Historia(2)Historia(3) Albert Einstein, ur. 14 marca 1879 r. w Ulm w Niemczech - zm. 18 kwietnia 1955 r. w Princeton, w USAHistoria(4) – teoria kwantówEfekt Fotoelektryczny(1)Nobel dla EinsteinaEfekt Fotoelektryczny(2)Baterie s³oneczne – efekt fotowoltaicznyKonwersja fotowoltaiczna(1)Konwersja fotowoltaiczna (2)Konwersja fotowoltaiczna (3)Konwersja fotowoltaiczna (4)Konwersja fotowoltaiczna (5)Dlaczego jest to atrakcyjne Ÿród³o energii?Zastosowanie ogniw fotowoltaicznych (baterie s³oneczne)Zastosowanie ogniw fotowoltaicznych (baterie s³oneczne)Zastosowanie ogniw fotowoltaicznych (baterie s³oneczne)Zastosowanie ogniw fotowoltaicznych (baterie s³oneczne)Zastosowanie ogniw fotowoltaicznych (baterie s³oneczne)Zastosowanie ogniw fotowoltaicznych (baterie s³oneczne)

Instytut Fizyki - VIII DFN, Wrocław, 21 września 2005 Coś ty...

Documents

Transcript of Instytut Fizyki - VIII DFN, Wrocław, 21 września 2005 Coś ty...