ΚΕΙΜΕΝΑ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑΣ Γ΄- ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

Του γιοφυριού της Άρτας

1. Να συμπληρώσετε τα παρακάτω κενά αφού διαβάσετε σχετικά με το δημοτικό τραγούδι στο βιβλίο Ιστορία Νεοελληνικής Λογοτεχνίας ΟΕΔΒ (σελ 51-54):Τα δημοτικά τραγούδια αποτελούν δημιουργήματα της ____________ ποίησης και συνδέονται με τη _____________ και το __________. Η δημοτική ποίηση υπάγεται στην _______________ λογοτεχνία, δηλ. αποτελεί έκφραση του προφορικού πολιτισμού. Η επιστήμη που τη μελετάει είναι η ______________ με έλληνα εισηγητή το _______________. Οι πρώτες συλλογές δημοτικών τραγουδιών χρονολογούνται το _____ αιώνα. Το δημοτικό τραγούδι δεν είναι δημιούργημα _____ ατόμου αλλά του _______. Καθώς τα αυτοσχέδια τραγούδια διαδίδονταν __________, δεν υπάρχουν σε ______ μορφή αλλά σε διαφορετικές που αποτελούν ______________. Κατά τον Πολίτη τα διηγηματικά τραγούδια διακρίνονται σε τρεις κατηγορίες: σε όσα αναφέρονται στη ________________ ή στην _____________ ζωή και στις παραλογές.

2. Πρωταγωνιστές του τραγουδιού είναι _____________________________________________ ενώ το πουλί παίζει το διπλό ρόλο __________________________ και αποτελεί ______________ στοιχείο. Χορό αρχαίας τραγωδίας θυμίζουν ____________________. Πειστικό είναι το εύρημα του ___________________ καθώς αποτελεί σύμβολο συζυγικής αγάπης. Η δραματική ένταση κορυφώνεται με την __________________ εκ μέρους της γυναίκας για να ακολουθήσει η αποφόρτιση (λύση) με τη ____________________________________.

3. Ο αφηγητής συμμετέχει/δε συμμετέχει στη δράση και άρα είναι ___________________ .Τα __________________ μέρη υπερτερούν από τα ___________________ κι έτσι το τραγούδι αποκτά _________________ μορφή. Οι διάλογοι προσδίδουν στο κείμενο ______________________ και ____________________ ένταση ενώ σημαντικοί είναι και οι _______________ που αυξάνουν τη δραματικότητα.

4. Η αφήγηση δομείται γύρω από τρεις αντιθετικούς άξονες: το δίλημμα του πρωτομάστορα που______________________________________________________________________________, την αντίθεση ψυχισμού της γυναίκας του που _______________________________και των μαστόρων που ________________________________________________ και το αντιθετικό ζεύγος ____________________ εκ μέρους της γυναίκας στους τελευταίους στίχους.

5. Η γλώσσα του τραγουδιού είναι _______________________________ με λίγες ________________ εκφράσεις. Ο στίχος είναι ιαμβικός ___________________ με ______ ημιστίχια και τομή στην _______ συλλαβή. Δεν υπάρχει ______________________ ούτε παρατηρείται _____________________ καθώς κάθε στίχος χαρακτηρίζεται από νοηματική αυτοτέλεια. Η τελευταία λέξη κάθε στίχου τονίζεται στην ________________. Επειδή ο δεκαπεντασύλλαβος είναι ο πιο διαδεδομένος της νεοελληνικής ποίησης αποκαλείται ______________ στίχος. (Σχετικά με το δεκαπεντασύλλαβο βλέπε Λεξικό Λογοτεχνικών Όρων ΟΕΔΒ σελ 40-41).

5. α) Σύμφωνα με την αρχή της ισομετρίας το δεύτερο ημιστίχιο είτε επαναλαμβάνει το πρώτο είτε αντιτίθεται σε αυτό. Να εντοπίσετε τους αντίστοιχους στίχους: ______________________________________________________________________________________________________________

β) Να αναγνωρίσετε τα σχήματα λόγου:Στίχοι Σχήματα λόγου

-Και του θανάτου πέφτει πρωθύστερο-ως τρέμει το καρυόφυλλο στερεότυπο εκφραστικό μοτίβο-σαράντα πέντε μάστοροι κι εξήντα μαθητάδες ισομετρία-από μακριά τους χαιρετά κι από κοντά τους λέει σχήμα άρσης-θέσης-γοργά ντύσου, γοργά άλλαξε, γοργά να πας το γιόμα παρήχηση του λάμδα-εγώ να μπω, κι εγώ να βγω, το δαχτυλίδι να βρω σχήμα αδυνάτου-[Και μη στοιχειώσετε ορφανό, μη ξένο, μη διαβάτη παρομοίωση παρά του πρωτομάστορα την όμορφη γυναίκα] νόμος των τριών-παρά εκελάηδε κι έλεγε, ανθρωπινή λαλίτσα μεταφορά-ολημερίς το χτίζανε, το βράδυ γκρεμιζόταν συμβολικός αριθμός-[ένας πιχάει με το μυστρί, κι άλλος με τον ασβέστη ασύνδετο παίρνει κι ο πρωτομάστορας και ρίχνει μέγα λίθο] επανάληψη-αργά ντυθεί, αργά αλλαχτεί-αν τρέμουν τ΄ άγρια βουνά

7. Βασική ιδέα του τραγουδιού είναι η ανάγκη της προσωπικής θυσίας για την επίτευξη ενός κοινωφελούς έργου. Να την αναπτύξετε στο τετράδιό σας αξιοποιώντας τους αντιθετικούς άξονες φύση-πολιτισμός και προσωπική θυσία- συλλογική ωφέλεια.

8. Αφού αναζητήσετε πληροφορίες για τις παραλογές στο Λεξικό Λογοτεχνικών Όρων ΟΕΔΒ σελ 137 να συνοψίσετε στο τετράδιό σας ποια χαρακτηριστικά του τραγουδιού το εντάσσουν στις παραλογές.

9. Οι δύο πρωταγωνιστές του τραγουδιού, ερχόμενοι αντιμέτωποι με τη μοίρα τους, ανάγονται σε ήρωες αρχαίας τραγωδίας. Στο τετράδιό σας να αιτιολογήσετε τον παραπάνω χαρακτηρισμό.

10. Aνατρέχοντας στη μυθολογία να συγκρίνετε την περίπτωση της γυναίκας του πρωτομάστορα με τη θυσία της Ιφιγένειας και αντίστοιχα τον πρωτομάστορα με τον Αγαμέμνονα.

11. Ανατρέχοντας στο διαδίκτυο δημιουργήστε μία σύντομη παρουσίαση (αρχείο ppt) όπου είτε α) θα παρουσιάζετε τη δράση των ηπειρωτών μαστόρων και φημισμένα γεφύρια της Ηπείρου είτε β) θα παρουσιάζετε την ιστορία του γεφυριού της Άρτας από την ίδρυσή του μέχρι τις μέρες μας και θα κάνετε σύγκριση (ομοιότητες-διαφορές) με μία παραλλαγή που θα έχετε αναζητήσει.