«Ιστορίες από μάρμαρο, χαλκό και άργιλο»Μια βόλτα στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο

❖ στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο

❖ με μαθητές της Α’ Γυμνασίου

❖ ως επέκταση στο μάθημα της Αρχαίας Ελληνικής Ιστορίας

❖ στον Κυκλαδικό και Μυκηναϊκό πολιτισμό

❖ στη Γεωμετρική και Αρχαϊκή τέχνη

❖ διάρκεια: 5 διδακτικές ώρες (1 ώρα προετοιμασία στην τάξη2 ώρες στο μουσείο2 ώρες αναστοχασμός στην τάξη)

❖Να ανακαλύψουν τους κρυμμένους θησαυρούς του μουσείου και μαζί τη γνώση

❖Να συνδέσουν τα αρχαιολογικά ευρήματα με την εξαγωγή συμπερασμάτων για την καθημερινή ζωή, τις ανάγκες, τις συνήθειες και τον χαρακτήρα των ανθρώπων

❖Να οπτικοποιήσουν τις γνώσεις τους

❖Να φανταστούν παλιότερες μορφές ζωής

❖Να εξοικειωθούν με επιστημονικούς όρους

❖Να συνειδητοποιήσουν μέσα από την εξέλιξη της τέχνης την εξέλιξη του πολιτισμού

❖Να εξοικειωθούν με το χώρο του μουσείου

❖Να μάθουν να λειτουργούν και να συνεργάζονται σε χώρο εκτός τάξης

Στόχοι: Συναισθηματικοί

❖Να νιώσουν τη χαρά της εξερεύνησης

❖Να νιώσουν μικροί αρχαιολόγοι

❖Να αγαπήσουν το μουσείο

❖Πριν το μουσείο: 1 διδακτική ώρα

❖Στο μουσείο: 2 διδακτικές ώρες

❖Μετά το μουσείο: 2 διδακτικές ώρες

Μέθοδος: ομαδοσυνεργατική, βιωματική

❖Οι μαθητές χωρίζονται σε μικρές ομάδες και παραλαμβάνουν τα φύλλα εργασίας.

❖Μαθαίνουν βασικούς όρους: προθήκη, αριθμός προθήκης, αριθμός εκθέματος

❖Μελετούν φωτοτυπία σχετική με τα είδη των αγγείων: αμφορέας, πρόχους, κρατήρας, οινοχόη, ρυτό, πυξίδα

❖ Κυκλαδικός πολιτισμός: ειδώλια τραπεζόσχημα ή πτυόσχημα, βιολόσχημα, με λυρόσχημο κεφάλι, γωνιώδους τύπου

❖Μυκηναϊκός πολιτισμός: επιτύμβια στήλη, κτερίσματα

❖ Αρχαϊκή εποχή: κούροι και κόρες, χρήση ταφική ή αναθηματική

❖ Ανάγνωση των φύλλων εργασίας που θα έχουν στο μουσείο

Κυκλαδικός πολιτισμός, ισόγειο, αίθουσα 6

Κυκλαδικά ειδώλια:

❖ τραπεζόσχημα

❖ βιολόσχημα

❖ με λυρόσχημο κεφάλι

❖ γωνιώδους τύπου

Βρείτε:

❖ το μεγαλύτερο ειδώλιο

❖ τους μουσικούς της αίθουσας

❖ την εγκυμονούσα

Βρείτε:

❖ τηγανόσχημα αγγεία

❖ την πήλινη μπανιέρα

❖ τη σκηνή ψαρέματος

❖ την τοιχογραφία με τα δελφίνια

Ακρωτήρι της Θήρας, 1ος όροφος

Περιγράψτε την τοιχογραφία των «Μικρών Πυγμάχων»:

❖ τα μαλλιά και τα χρώματα της κεφαλής

❖ την εξάρτυση

Ποιος θα έμενε σε αυτό το δωμάτιο;

Στο ίδιο δωμάτιο με τους «Μικρούς Πυγμάχους» βρίσκεται η τοιχογραφία με τις Αντιλόπες»:

❖Πόσες είναι;

❖ Τι πιστεύετε ότι συμβολίζει ο συνδυασμός ανθρώπων και ζώων στο ίδιο δωμάτιο;

Βρείτε το δωμάτιο της Άνοιξης:

❖ Παρατηρήστε τη συμμετρία της εικόνας και την ανατομία του κάθε λουλουδιού.

❖ Βρείτε στην αίθουσα το κρεβάτι που ανήκε σε αυτό το δωμάτιο. Τι παρατηρείτε;

Βρείτε τα σκεύη καθημερινής χρήσης:

❖ Έναν αμφορέα❖ Μια πρόχου❖ Μια μαστοπρόχου (γιατί λέγεται έτσι;)❖ Μια οφθαλμοπρόχου (γιατί λέγεται έτσι;) ❖ Τον πίθο❖ Το τριβείο❖ Τη χύτρα❖ Το λυχνάρι❖ Ένα κύπελλο

Μυκηναϊκός πολιτισμός, ισόγειο, αίθουσα 4

Έξω από την αίθουσα

Είσαι έξω από την αίθουσα 4 του μυκηναϊκού

πολιτισμού. Κοίταξε αριστερά και δεξιά σου. Θα

δεις τι έβαζαν πάνω στους τάφους τους για να

λειτουργούν ως σήματα.

Πώς λέγονται αυτά τα σήματα;

Ποια η κοινή παράσταση που τα διακοσμεί;Πώς το αιτιολογείς;

Μέσα στην αίθουσα

Μέσα στην αίθουσα θα δείτε τα κτερίσματα,

δηλαδή τα αντικείμενα που βρέθηκαν μέσα στους

τάφους και ήταν αφιερωμένα στους νεκρούς, για

να τους συνοδεύουν στον Κάτω Κόσμο. Αυτά

μπορούσαν να είναι από όπλα έως κοσμήματα.

Προσπάθησε να καταγράψεις τα πιο εντυπωσιακά

για σένα.

Η αρχαία Μυκηναία

Βρείτε την τοιχογραφία της αρχαίας Μυκηναίας

(προθήκη 20)

Περιγράψτε τα ρούχα, τα μαλλιά, τα κοσμήματα,

τη στάση της και το φόντο.

Τι συμπεράσματα βγάζετε για την κοινωνική της

θέση;

Ρυτά

Βρείτε την προθήκη με τα ρυτά

(αγγεία με περίεργο σχήμα,

κωνικό ή κεφαλής ζώου, ακόμη

και υποδήματος, για την

προσφορά υγρών στους θεούς).

Γράψτε τον αριθμό εκθέματος

αυτών που σας εντυπωσιάζουν

περισσότερο και τη μορφή τους:

Ξεπροβοδίζοντας τους στρατιώτες

Βρείτε τον κρατήρα (μεγάλο δοχείο

όπου αναμείγνυαν το κρασί με το νερό)

που βρίσκεται σε μία προθήκη μεταξύ

μιας επιτύμβιας στήλης και μιας

λεκάνης.

Τι παράσταση έχει ζωγραφισμένη;

Τι δείχνει αυτή για τη ζωή των

Μυκηναίων;

Γεωμετρική εποχή, ισόγειο, αίθουσα 7

Σκηνή θρήνου

Βρείτε τον αμφορέα με αρ. εκθ. 804.

Ποια η χρήση του;

Περιγράψτε την παράσταση που είναι ζωγραφισμένη.

Αρχαϊκή εποχή, ισόγειο, αίθουσες 8-13

Ο Κούρος του Σουνίου, αίθουσα 8

Πλησιάστε τον υπερφυσικού μεγέθους κούρο.

Αρ. εκθ.:

Υλικό:

Προέλευση:

Χρήση:

Τι ύψος πιστεύετε ότι έχει;

Πώς πιστεύετε ότι εξηγείται το μέγεθός του;

Η Φρασίκλεια και ο κούρος της Μερέντας, αίθουσα 11

Πλησιάστε τη μοναδική κόρη της αίθουσας.

Αρ. εκθ.:

Υλικό:

Προέλευση:

Χρήση:

Πώς τη λένε;

Τι κρατάει;

Ρούχα:

Κοσμήματα:

Μαλλιά:

Έκφραση:

Ο πατέρας της που την παρήγγειλε ήθελε να μοιάζει

στη θεά Άρτεμη.

Δίπλα της βρέθηκε ο κούρος που βρίσκεται δεξιά της

(ο κούρος της Μερέντας). Πώς πιστεύετε ότι εξηγείται

αυτό;

Ο Κούρος της Αναβύσσου, αίθουσα 13

Βρείτε τον κούρο της Αναβύσσου (είναι ο κούρος του

σχολικού σας εγχειριδίου).

Αρ. εκθ.:

Υλικό:

Προέλευση:

Χρήση:

Μαλλιά:

Στάση:

Έκφραση:

Πώς τον λένε και πώς πέθανε;

Τι νούμερο πιστεύετε θα είχε το παπούτσι του;

Αριστόδικος, ο κούρος με τα κοντά μαλλιά, αίθουσα 13

Βρείτε τον μοναδικό κούρο με κοντά μαλλιά:

Αρ. εκθ.:

Υλικό:

Προέλευση:

Χρήση:

Διαβάστε το όνομα που είναι χαραγμένο στη

βάση. Σε ποιον ανήκει;

Τι διαφορές διαπιστώνετε σε σχέση με τους

προηγούμενους κούρους; (Μετάβαση στην

κλασική εποχή)

Τι πιστεύετε ότι βρίσκεται κάτω από τα

σπασμένα χέρια του;

Εν ώρα δράσης

Α. «Τα έργα τέχνης μιλούν»Διάβασε τα παρακάτω αποσπάσματα λογοτεχνικών βιβλίων που

εμπνέονται από εκθέματα που υπάρχουν στο Μουσείο και βρες για

ποιο έκθεμα γίνεται λόγος. Αν αφήσεις τη φαντασία σου ελεύθερη,

μπορεί να ζωντανέψουν και να σου πουν την ιστορία τους.

"Είμαι από τους πρώτους μουσικούς του ελληνικού κόσμου. Είναι

σίγουρο πως ο καλλιτέχνης που με έφτιαξε αγαπούσε τη ζωή.

Κάθομαι αναπαυτικά σε μια θαυμάσια καρέκλα που μοιάζει με θρόνο.

Με το κεφάλι γερμένο ελαφρά πίσω αποπνέω ζωντάνια και κέφι.

Φαντάζεστε πόση προσπάθεια θα χρειαζόταν από τον καλλιτέχνη να

φτιάξει εμένα, την τριγωνική άρπα μου και το θρόνο μου με τόση

μαστοριά και ευαισθησία! Σκεφθείτε μόνο τα εργαλεία της εποχής

και θα καταλάβετε."

Σ. Γιαλουράκη, Τα κυκλαδικά ειδώλια ζωντανεύουν, σελ. 25

Β. «Το ΟΧΙ των αγαλμάτων»

Αθήνα 1940. Ήδη έξι μήνες πριν την κήρυξη του πολέμου στο Εθνικό

Αρχαιολογικό Μουσείο είχε σημάνει συναγερμός για την προστασία των

εκθεμάτων σε περίπτωση πολέμου. Καθώς δεν προλάβαιναν να φτιαχτούν

ειδικά καταφύγια, οι τεχνίτες και οι εργάτες του μουσείου μαζί με δεκάδες

εθελοντές αρχαιολόγους έσκαψαν ορύγματα σε όλες σχεδόν τις αίθουσες και

τα υπόγεια του μουσείου, όπως και στον προαύλιο χώρο, όπου έθαψαν ξανά

τους θησαυρούς της χώρας. Τα υπερμεγέθη αγάλματα (όπως ο Κούρος του

Σουνίου) θάφτηκαν όρθια, σκεπάστηκαν με άμμο και από πάνω καλύφθηκαν

με πλάκες τσιμέντου. τα μικρότερα ενταφιάστηκαν σε οριζόντια θέση σαν σε

ομαδικό τάφο. Δουλεύοντας με πυρετώδη ρυθμό και μέσα σε έξι μόνο μήνες,

οι ομάδες του μουσείου ενταφίασαν και εγκιβώτισαν σχεδόν τα πάντα. Όταν

τον Απρίλιο του '41 οι Γερμανοί μπήκαν με φόρα στο μουσείο, το μόνο που

βρήκαν ήταν οι φύλακες και το προσωπικό σε άδειες αίθουσες και προθήκες. ..

Ερώτηση:Αφού μελετήσετε τα παραπάνω αποσπάσματα από το άρθρο του Κ.Πασχαλίδη, Τα θαμμένα αγάλματα του πολέμου, να δικαιολογήσετε τηνάποψη ότι το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο παραμένει πάντα έναζωντανό μουσείο.

Γ. «Κάθε άγαλμα και μια ιστορία»

«Εκτιμάται ότι ο Κούρος και η Κόρη ενταφιάστηκαν το 480 – 490 π.Χ.

στην αρχαία Μυρρινούς – σημερινή Μερέντα – λίγο πριν από την

εισβολή των Περσών. Ήταν μια τακτική που ακολουθούσαν οι

Αθηναίοι σε περιόδους πολέμων όταν αναγκάζονταν να

εγκαταλείψουν την πόλη: έκρυβαν πολύτιμα αντικείμενα ώστε να

μην τα καταστρέψουν οι εισβολείς και να τα βρουν οι ίδιοι αν και όταν

επιστρέψουν. Και πράγματι τα δύο γλυπτά διασώθηκαν από την

καταστροφική μανία των εισβολέων που έφτασαν μέχρι την

Ακρόπολη και έσφαξαν και έκαψαν τα πάντα στο πέρασμα τους το

480 π.Χ. Τα γλυπτά ανασύρθηκαν σε αρκετά καλή κατάσταση αλλά

εικάζεται ότι όποιος τα έθαψε, τα σήκωσε βιαστικά από τη θέση

τους και άθελά του έσπασε τα άκρα....»

Ερώτηση

Αφού διαβάσετε τα παραπάνω κείμενα, προσπαθήστε να

περιγράψετε τη μοίρα κάποιων αγαλμάτων της αρχαϊκής

εποχής.

1. http://www.namuseum.gr

2. Μικροί Οδηγοί Μουσείων, "Η Αριάδνη αφηγείται ιστορίες από την Κυκλαδική εποχή στο ΕΘΝΙΚΟ

ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ", εκδ. ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ

3. Μικροί Οδηγοί Μουσείων, "Ο Άργος αφηγείται ιστορίες από τη Μυκηναϊκή εποχή στο ΕΘΝΙΚΟ

ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ", εκδ. ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ

4. Διδακτικό εγχειρίδιο ΟΕΔΒ Γ' Δημοτικού, σελ. 109-114, 139-143 (παραθέματα από λογοτεχνικά

έργα)

5. Κ. Πασχαλίδης, Τα θαμμένα αγάλματα του πολέμου, 28/3/2013, https://www.lifo.gr

6. Η Φρασίκλεια και ο Κούρος, https://www.mixanitouxronou.com.cy/arxaiotita/i-frasiklia-ke-o-

kouros

7. Η περιπέτεια του διάσημου Κούρου που κοσμούσε τον ναό του Ποσειδώνα,

https://www.mixanitouxronou.gr

8. Τύποι αγγείων, http://users.sch.gr/ipap/Ellinikos%20Politismos

Μαρία Σταμάτογλου, ΠΕ02

2ο Γυμνάσιο Καλλιθέας