Ethan Frome - AUA · Web viewΚεφάλαιο 4 (σελ. 211-255), Διακλαδική...

Β Ι Ο Γ Ρ Α Φ Ι Κ Ο

1. ΠΡΟΣΩΠΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ

ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ: Σταύρος ΖωγραφάκηςΔ/νση: Πρατίνου 10, 11634 ΑθήναΤΗΛΕΦΩΝΟ : 6972701270, 2107253979(Fax),

2107238134(τηλ. σπίτι)2610996203 (γραφείο στη Πάτρα) Email: stazog @ hol . gr ή s . zogr @ upatras . gr

ΟΙΚΟΓ. ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ : Έγγαμος με 2 παιδιάΗΜΕΡ. ΓΕΝΝΗΣΗΣ : 5 Αυγούστου 1960ΤΟΠΟΣ ΓΕΝΝΗΣΗΣ : Ηράκλειο Κρήτης

2. ΠΑΡΟΥΣΑ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗ

Λέκτορας στο Οικονομικό Τμήμα του Πανεπιστημίου Πατρών (2 Οκτ. 2002-σήμερα).Γνωστικό αντικείμενο: Μακροοικονομική Θεωρία και Πολιτική. Διδασκαλία στα μαθήματα: Μακροοικονομική Ι και Δημόσια Οικονομική (χειμερινό εξάμηνο), Μακροοικονομική ΙΙ και Θεωρία και Πολιτική Διεθνούς Εμπορίου (θερινό εξάμηνο).

3. ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗ

Σύμβουλος του αναπληρωτή Υπουργού Εξωτερικών, Οκτώβριος 2001 – Δεκ.2002.

Ειδικός Επιστήμονας στο Οικονομικό Τμήμα του Πανεπιστημίου Αθηνών.Αυτοδύναμη διδασκαλία στα μαθήματα: Θεωρία και Τεχνικές Οικονομικού Προγραμματισμού, Ακαδημαϊκά Έτη 1998 – 2001 Εφαρμοσμένα Μακροοικονομικά Υποδείγματα, Ακαδημαϊκά Έτη 1997-2001Συνδιδασκαλία στα μαθήματα: Εφαρμοσμένη Οικονομετρία στο μεταπτυχιακό τμήμα, Ακαδημαϊκό Έτος 1999/00 Στατιστική IV, Ακαδημαϊκό Έτος 1999/01

Μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου του Ελληνικού Κέντρου Πιστοποίησης Δομών Επαγγελματικής Κατάρτισης (ΕΚΕΠΙΣ), Ιούνιος 2000-Ιούνιος 2003.

Μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου του Κέντρου Ηλεκτρονικών Υπολογιστών Κοινωνικής Ασφάλισης (ΚΗΥΚΥ).

Σύμβουλος του Υπουργού Εργασίας, Απρίλιος 2000 – Οκτώβριος 2001. Ειδικός Συνεργάτης στο Οικονομικό Γραφείο του Πρωθυπουργού,

Οκτώβριος 1993- Απρίλιος 2000. Ερευνητής στο Κέντρο Προγραμματισμού και Οικονομικών Ερευνών

(ΚΕΠΕ) για την κατασκευή του μακροοικονομικού Υποδείγματος HERMES

Οκτώβριος, 2006 1

mailto:[email protected]

mailto:[email protected]

(Harmonised Econometric Research for Modelling Economic Systems), 1986-1987.

Ειδικός Ερευνητής σε συντονισμένες έρευνες που πραγματοποιήθηκαν στο Πανεπιστήμιο Αθηνών καθώς και στο Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο (Ε.Μ.Π.) και τα οποία χρηματοδοτήθηκαν είτε από την Ε.Ε. είτε από την Γ.Γ.Ε.Τ. είτε από άλλους Διεθνείς Οργανισμούς (F.A.O. κλπ), 1987-1996.

4. ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΕΣ ΣΠΟΥΔΕΣ

Πτυχιούχος του Οικονομικού Τμήματος του Πανεπιστημίου Αθηνών με βαθμό Πτυχίου Άριστα (9), 1985.

Ειδικός Μεταπτυχιακός Υπότροφος του Πανεπιστημίου Αθηνών, Τμήμα Οικονομικών Επιστημών. Ως υπότροφος του Οικονομικού Τμήματος ανέλαβα την διδασκαλία του φροντιστηρίου καθώς και των ασκήσεων του μαθήματος ‘Θεωρία Διεθνούς Εμπορίου και Ισοζυγίου Πληρωμών’, με υπεύθυνο του μαθήματος τον καθηγητή Αλέξανδρο Σαρρή.

Διδάκτορας του Οικονομικού Τμήματος του Πανεπιστημίου Αθηνών. Θέμα διατριβής: “Οικονομική πολιτική και επιπτώσεις στην εξέλιξη διανομής εισοδήματος στην Ελλάδα. Αναλυτική προσέγγιση με χρήση υπολογιστικού υποδείγματος γενικής ισορροπίας”, Μάρτιος 1997.

5. ΞΕΝΕΣ ΓΛΩΣΣΕΣ

Αγγλικά, Γαλλικά (μέτρια)

6. ΓΝΩΣΕΙΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ Τμήμα Αναλυτών – Προγραμματιστών (2 έτη) στο ΕΛΚΕΠΑ, 1985-1986. Γλώσσες Προγραμματισμού (FORTRAN, PASCAL, COBOL, BASIC, Γλώσσες

4ης γενιάς, Δομές Δεδομένων), Στατιστικά Πακέτα (SPSS, SAS, STATA), Οικονομετρικά Πακέτα (TSP, TROLL, RATS, STAMP, EVIEWS), Ειδικά Πακέτα Προγραμματισμού και επίλυσης Υποδειγμάτων (General Algebraic Modeling System-GAMS, General Software for Economic Μodelling–SOLVER/NTUA), Λειτουργικά Συστήματα (NOS, DOS, WINDOWS), Χρήση μαθηματικών βιβλιοθηκών (NAG, ISL) κ.λ.π.

7. ΑΡΘΡΑ ΣΕ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΑ ΠΕΡΙΟΔΙΚΑ

A.H. Sarris, S. Zografakis (1999), “A Computable General Equilibrium Assessment of the Impact of Illegal Immigration on the Greek Economy”, Journal of Population Economics, Volume 12, Number 1, σελίδες 155-182. Η εργασία παρουσιάστηκε στο Δ’ Συνέδριο Μελετών Οικονομικής Πολιτικής (ΙΜΟΠ) με θέμα τα Διαρθρωτικά Προβλήματα της Ελληνικής Οικονομίας, ΙΜΟΠ, Αθήνα, Νοέμβριος 1997. Επίσης δημοσιεύτηκε από τις “Μελέτες Οικονομικής Πολιτικής”, με τίτλο “Διαρθρωτικά Προβλήματα της Ελληνικής Οικονομίας”, ISBN 960-86214-1-0, ΙΜΟΠ, σελίδες 45-89, Νοέμβριος 1999.


Σαρρής Α., Ζωγραφάκης Σ. (2000), “Φτώχεια και ανισοκατανομή εισοδήματος στην Ελλάδα μετά την μεταπολίτευση”. Η εργασία δημοσιεύτηκε στο Επιστημονικό Περιοδικό «Οικονομικά», Τόμος 1ος, Τεύχος 2ο, Κέντρο Προγραμματισμού και Οικονομικών Ερευνών (ΚΕΠΕ), Αθήνα, 2000. Επίσης έχει γίνει προδημοσίευση στο Τμήμα Οικονομικών Επιστημών, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, Νο. 1999/9.

Αθανασίου E., Κόλλιας Χ., Ζωγραφάκης Σ. (2002). “The Effects of Defence Spending Reductions : A CGE Estimation of the Foregone Peace Dividend in the case of Greece”. Defence and Peace Economics, Vol. 13(2), pp 109 – 119.

A.H. Sarris and S. Zografakis, “Redditi agricoli e politiche nell’Europa del sud”, la Questione Agraria, No. 63, 1996.

Σαρρής Α., Ζωγραφάκης Σ. (2004), "Μακροοικονομικές και Αναδιανεμητικές Επιπτώσεις στην Ελληνική Οικονομία από μία Αναμόρφωση του Φορολογικού Συστήματος: Εμπειρική Ανάλυση με Χρήση πολυκλαδικού Υποδείγματος Γενικής Ισορροπίας”, Μελέτη Νο 54, Κέντρο Προγραμματισμού και Οικονομικών Ερευνών (ΚΕΠΕ), Αθήνα.

Ζωγραφάκης Σ., Θ. Μητράκος, (2005), "Η αναδιανεμητική επίδραση του πληθωρισμού στην Ελλάδα", Οικονομικό Δελτίο, Νο 24, Τράπεζα της Ελλάδος, σελ., 49-90, Αθήνα.

Ζωγραφάκης Σ., Θ. Μητράκος (2005), “Κοινωνικοί δείκτες και μετανάστευση στην Ελλάδα”, ΕΚΚΕ, Πρακτικά Συνεδρίου: Φτώχεια, Αποκλεισμός και Κοινωνικές Ανισότητες», σελ. 131-145, Αθήνα.

8. WORKING PAPERS

Tinios, P., A.H. Sarris, H.K.R. Amani, W. E. Maro, and S. Zografakis (1994), “The Structure of Households in Tanzania in 1991: Results from a National Household Survey”, Cornell Food and Nutrition Policy Program, Working Paper, No 58.

Σαρρής Α., Ζωγραφάκης Σ. (1998), “Οι Αναδιανεμητικές Επιπτώσεις της Υποτίμησης της Δραχμής”. Προδημοσίευση ερευνητικής εργασίας, Νο. 1999/7, Τμήμα Οικονομικών Επιστημών, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών. Παρουσιάστηκε στο Ε’ Συνέδριο Μελετών Οικονομικής Πολιτικής (ΜΟΠ) με θέμα τον Αναδιανεμητικό Ρόλο του Κράτους στην Ελλάδα. Εκδόθηκε από τις «Μελέτες Οικονομικής Πολιτικής» , Τεύχος 5, Νοέμβριος 2000, ΕΜΟΠ, Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών, σελ. 77-119, Αθήνα.

A. Panethimitakis, Α., Athanassiou, Ε., Zografakis, S., (2000), “Assessing Structural Change”, Paper presented to the 13th International Input-Output Association Conference, Macerata, Italy, August


Πρακτικά: (http :// policy . rutgers . edu / cupr / iioa / Panethimtakis _ GreeceChange . pdf )

(Discussion Paper, University of Athens, Faculty of Economics, No 2000/16, Athens).

9. ΑΡΘΡΑ ΣΕ ΞΕΝΟΥΣ ΣΥΛΛΟΓΙΚΟΥΣ ΤΟΜΟΥΣ, ΣΥΛΛΟΓΕΣ ΞΕΝΩΝ ΒΙΒΛΙΩΝ

P. Capros, T. Georgakopoulos, S. Proost, D. Van Regemorter and S. Zografakis (1995), “Coordinated versus noncoordinated European energy/carbon tax solutions analysed with GEME3, to be published in: J. BRADEN and S. PROOST (eds.), «The economics of environmental policy in a federation», Edgar Elgar.

P. Capros, T. Georgakopoulos, S. Zografakis, S. Proost, D. Van Regemorter, K. Conrad, T. Schmidt, and Y. Smeers (1996): "Double Dividend Analysis: First results of a General Equilibrium Model (GEM-E3) linking the EU-12 countries", in “Environmental fiscal reform and Unemployment”, eds. C. Carraro and D. Siniscalco, Kluwer Academic Publishers, Fondazione Eni Enrico Mettei. ISBN 0-7923-3750-6, σελίδες 193-227, Netherlands.

A.H. Sarris, and S. Zografakis, “Agricultural income statistics and policy: a view from southern Europe”, Edited by B. Hill, Published by the European Commission, Eurostat, Section “Income statistics for the agricultural household sector”, σελίδες 160-170, ISBN 92-827-7928-9, Luxembourg, 1996.

Αθανασίου E., Χ. Κόλλιας, Ε. Νικολαϊδου, Σ. Ζωγραφάκης (2002). “The effects of MILEX on Growth: the case of Greece”, στό “Arming the South, The Economics of Military Expenditure, Arms Production and Arms trade in Developing Countries”, Brauer, J. , Dunne, J.P., eds, Palgrave.

10. ΑΡΘΡΑ ΣΕ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥΣ ΣΥΛΛΟΓΙΚΟΥΣ ΤΟΜΟΥΣ

Σαρρής Α., Ζωγραφάκης Σ., “Αλλαγές στη Δομή και Κατανομή Εισοδήματος στην Ελλάδα σε περίοδο Διαρθρωτικών Μεταβολών”, Μακροοικονομική Διαχείριση και Αναπτυξιακή Εμπλοκή, Εκδόσεις Gutenberg, σελίδες 59-76, ISBN 960-01-0485-9, Αθήνα, 1993.

Tήνιος Πλάτων, Ζωγραφάκης Σ., “Κοινωνική Πολιτική, Οικογένεια και Ηλικιωμένοι: Ανάγκη μιας Νέας Στατιστικής Προσέγγισης”, Υγεία και Κοινωνική Προστασία στη Τρίτη Ηλικία, Έκδοση του Κέντρου Κοινωνικών Επιστημών της Υγείας, σελίδες 303-318, ISBN 960-85190-9-8, Αθήνα, 1993.

Θ. Πελαγίδης, Σ. Ζωγραφάκης, 2000. “Ελληνική Οικονομία: Σύγκλιση μέσω ανάπτυξης”. Άρθρο στο βιβλίο που εκδόθηκε με τίτλο: “Ο Ελληνισμός


http://policy.rutgers.edu/cupr/iioa/Panethimtakis_GreeceChange.pdf

στον 21ο αιώνα”, Εκδόσεις Παπαζήση, σελ. 256-275. Ο τόμος αυτός ανήκει στη σειρά: Βιβλιοθήκη Δημοσίου Διαλόγου για την Εθνική Στρατηγική. Τα κείμενα του τόμου αυτού παρουσιάστηκαν υπό μορφή ανακοινώσεων στο Γ’ Παγκόσμιο Συνέδριο των Ερευνητικών Ιδρυμάτων του Ελληνισμού στο Μόντρεαλ, που οργάνωσε το Κέντρο Ελληνικών Ερευνών Καναδά (ΚΕΕΚ). Επίσης η εργασία αυτή είναι δημοσιευμένη στο «Βήμα Διεθνών Σχέσεων» της SAFIA (Student Association For International Affairs), Εκδόσεις Παπαζήση, Αθήνα 2000.

Θ. Πελαγίδης, Σ. Ζωγραφάκης, “Αποτελέσματα της Φορολογίας στην Ελλάδα”. Άρθρο στο βιβλίο με τίτλο: “ΤΑΣΕΙΣ: Η Ελληνική Οικονομία 2001 ”, Περιοδικό Επιλογή, σελ. 194-201. Αθήνα, 2001.

Tήνιος Πλάτων, Ζωγραφάκης Σ., “Οικονομική κατάσταση των ηλικιωμένων στην Ελλάδα: Ορόσημα, αινίγματα, προοπτικές”, Δημογραφική γήρανση, Αγορά Εργασίας & Κοινωνική Προστασία: Τάσεις, Προκλήσεις & Πολιτικές, Έκδοση του Εθνικού Ινστιτούτου Εργασίας, σελίδες 81-105, Αθήνα, 2001. Η εργασία αυτή παρουσιάστηκε και στο Ευρωπαϊκό Συνέδριο που διοργάνωσε το Εθνικό Ινστιτούτο Εργασίας (ΕΙΕ) με θέμα «Η Πρόκληση της Δημογραφικής Γήρανσης & Η Κοινωνία της Γνώσης», 2-3 Νοεμβρίου, Αθήνα, 2000.

Ζωγραφάκης Σ. και Ψαλτόπουλος Δ. (2001), “Οι επιπτώσεις της πολιτικής στον κλάδο του καπνού στην Ελλάδα: Μια προσέγγιση κοινωνικής λογιστικής”, στο βιβλίο με τίτλο «Ο Καπνός στην Ελληνική Οικονομία», επιμέλεια: Δημήτρης Σκούρας, σελ. 175-212, Εκδόσεις Gutenberg , 2001.

11. ΕΙΣΗΓΗΣΕΙΣ, ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΕΙΣ ΣΕ ΣΥΝΕΔΡΙΑ P. Capros, P. Karadeloglou, G. Mentzas and S. Zografakis (1991) "Empirical

Analysis of Macroeconomic Stabilisation Measures: A Computable General Equilibrium Modelling Approach", εργασία που παρουσιάστηκε στο ετήσιο Συνέδριο του IIASA Workshop (CGE Modelling, Luxembourg, Austria, 27/29- Αυγούστου)

P. Capros, T. Georgakopoulos, S. Zografakis, S. Proost, D. Van Regemorter, K. Conrad, T. Schmidt, and Y. Smeers (1996): "Double Dividend Analysis: First results of a General Equilibrium Model (GEM-E3) linking the EU-12 countries", εργασία που παρουσιάστηκε στο Workshop on Environmental taxation, revenue recycling and unemployment, Milan, Italy, 16-17 December, 1994).

P. Capros, T. Georgakopoulos, S. Zografakis, et al. “Coordinated versus uncoordinated European carbon tax solutions analysed with GEM-E3 linking the EU-12 countries”, εργασία που παρουσιάστηκε στο symposium Economic Aspects of environmental policy making in a federal system. Leuven, 14-16 June 1995.

A.H. Sarris, and S. Zografakis, “A Computable General Equilibrium Assessment of the Impact of Illegal Immigration on the Greek Economy”,


εργασία που παρουσιάστηκε στο συνέδριο του CEPR Workshop με θέμα “The Political Economy of Illegal Immigration”, Athens, February 1997.

Athanassiou E., Kollias C., Zografakis, S. (1998). “The Opportunity Cost of Defence : the case of Greece”. Η εργασία αυτή παρουσιάστηκε στο συνέδριο “Military Expenditures in Developing and Emerging Economies”, Middlesex University, 13–14 March 1998, London.

Skuras D., S. Zografakis and D. Psaltopoulos (2000). “Assessment of structural impacts in remote rural regions: The importance of net SAM linkage effects”. Εργασία που παρουσιάστηκε στο 6ο World Congress of Regional Science Association International, Lugano, Switzerland, May 16-20.

Ζωγραφάκης Σ., Β. Πατρώνης, (2004), “Διαχρονική Εξέλιξη της Απασχόλησης στην Ελλάδα: Η προσαρμογή του Αγροτικού Τομέα”, στα Πρακτικά του 8ου Πανελλήνιου Συνεδρίου Αγροτικής Οικονομίας, Η Ελληνική Γεωργία και Ύπαιθρος στη Διευρυμένη Ευρωπαϊκή Ένωση: Νέες Προκλήσεις και Προσανατολισμοί, Θεσσαλονίκη, (υπό έκδοση).

Aggelopoulou, D., Zografakis, S., Sypsas, P., (2006), “Inequality and poverty in Greece after the access in EMU”, 46th Congress of the European Regional Science Association, ERSA.

Zervoyianni, A., Zografakis, S., Anastasioy, A., (2006), “Assessing Heterogeneity in EU-25Q Structural Differences, Business Cycle Synchronization and Shock Symmetry”, 3rd Hellenic Workshop on Productivity and Efficiency Measurement: Industry Dynamics, Productivity, Entrepreneurship and Growth, Patras και Small Open Economies in a Globalized Word (SOEGW), University of Bologna, 2006.

12. ΒΙΒΛΙΑ

Ζωγραφάκης Σ., Θ. Πελαγίδης, 2000. “Οι δρόμοι της ΟΝΕ: ΟΝΕ και Νοικοκυριά”. Βιβλίο που εκδόθηκε από το Ινστιτούτο Στρατηγικών και Αναπτυξιακών Μελετών (ΙΣΤΑΜΕ), Ανδρέας Παπανδρέου.

13. ΜΕΛΕΤΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ

Kατσέλη Τ. Λ., Ζωγραφάκης Σ., Καρσίκης Κ., “Aνασκόπηση της Επιχειρηματικής Δραστηριότητας. Βιομηχανία - Εμπόριο. Διαπιστώσεις - Ανταγωνιστικότητα - Επίδραση στον Τιμάριθμο”, Μάρτιος 1994.

L. Katseli, S. Zografakis et al. “One-Stop-Shop, Hellenic Center for Investments & International Business Cooperation, December 1994. Η μελέτη χρηματοδοτήθηκε από την Εταιρεία Διαχείρισης Τεχνικής Βοήθειας στα πλαίσια της Τεχνικής Βοήθειας από το Κοινοτικό Πλαίσιο Στήριξης.


http://194.177.206.71/ersa/rsa98.pl?conf=ersa&type=showabstr&nr=717


Τήνιος Π., Ζωγραφάκης Σ., Μητράκος Θ. (2001). “Στατιστική Αποτύπωση του Κοινωνικού Αποκλεισμού στην Ελλάδα’’. Η μελέτη αυτή έγινε στα πλαίσια της κατάρτισης του Εθνικού Σχεδίου Δράσης για την καταπολέμηση του κοινωνικού αποκλεισμού που υποβλήθηκε από την Ελληνική Κυβέρνηση στην Ευρωπαϊκή Ένωση στο πλαίσιο της ανοικτής μεθόδου συντονισμού, Αθήνα, Ιούνιος 2001.

Ζωγραφάκης Σ., (2003), “Διακλαδική ανάλυση της Ελληνικής Γεωργίας: Πίνακας Κοινωνικής Λογιστικής για το 1996”. σελ. 211-255 και “Επιπτώσεις εναλλακτικών σεναρίων αγροτικής πολιτικής στην Ελληνική οικονομία με χρήση υποδείγματος γενικής ισορροπίας” σελ. 343-380. Μέρος της Έρευνας με θέμα «Στρατηγική Ανάπτυξης του Ελληνικού Αγροτικού Τομέα», με επιστημονικό υπεύθυνο τον Α. Σαρρή. Υπουργείο Γεωργίας, Δ/νση Προγραμματισμού και Γεωργικών Διαρθρώσεων, Πανεπιστήμιο Αθηνών, Έκδοση από το ΜΑΙΧ, Δεκέμβριος.

14. ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ, ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΕΣ

Σαρρής Α., Λιανός Θ., Ζωγραφάκης Σ. και Ερευνητική Ομάδα Ι.Α.Β.Α.Σ. “Μετανάστευση και Τοπικές Αγορές Εργασίας στη Βόρεια Ελλάδα”, Κοινοπραξία: Κέντρο Ερευνών Διεθνούς Οικονομικής & Ανάπτυξης (Κ.Ε.Δ.Ο.Α.), Ινστιτούτο Ανάπτυξης και Βαλκανικής Στρατηγικής (Ι.Α.Β.Α.Σ.), Αθήνα, Δεκέμβριος 1994. Επίσης: A.H. Sarris, T. Liannos, L. Katseli, S. Zografakis, “The Impact of Illegal Immigration on Local Labour Markets: The Case of Northern Greece”, Study undertaken by CIDER for the European Commission, Directorate General for Employment Industrial Relations and Social Affairs under contract. Center For International and Development Economics Research (Cider), June 1995.

Σαρρής Α., Κάπρος Π., Ζωγραφάκης Σ., Γεωργακόπουλος Π., “Ένα Υπόδειγμα Γενικής Ισορροπίας της Ελληνικής Οικονομίας”, Συντονισμένη έρευνα και κατασκευή πολυκλαδικού υποδείγματος γενικής ισορροπίας για την διερεύνηση αναπτυξιακών επιλογών στην Ελλάδα. Κοινοπραξία: Πανεπιστήμιο Αθηνών, Ε.Μ.Π., ΚΕΠΕ, Χρηματοδότηση ΓΓΕΤ, Αθήνα 1995.

Σαρρής Α., Ζωγραφάκης Σ., Κάπρος Π., Αναστασάκου Ζ., “Πίνακας Κοινωνικής Λογιστικής της Ελληνικής Οικονομίας για το 1980”. Κοινοπραξία: Πανεπιστήμιο Αθηνών, Ε.Μ.Π., ΚΕΠΕ, Αθήνα 1995.

Σαρρής Α., Ζωγραφάκης Σ., “Ανταγωνιστικότητα και Ανάπτυξη της Ελληνικής Οικονομίας”, Πανεπιστήμιο Αθηνών, Αθήνα 1997.

Συμμετοχή στο Ερευνητικό Πρόγραμμα: “Structural policy effects in remote rural areas lagging behind in development - STREFF”. Συμμετέχουν: Agricultural University of Athens, University of Aberdeen, University of Patras, University of Helsinki, FAIR 3, 1997.

Ζωγραφάκης Σ., Π. Καραδελόγλου, “Διασυνδεδεμένο μακροοικονομικό υπόδειγμα του αγροτικού τομέα”. Επιστημονικός υπεύθυνος του ερευνητικού προγράμματος “Δημιουργία ενός υποδείγματος προβλέψεων


για τον αγροτικό τομέα” ο Γ. Μέργος, Τομέας 1: Ο ρόλος των επιχειρήσεων και των αγορών στην οικονομικά ανάπτυξη, ΓΓΕΤ, 1997.


15. ΑΝΑΦΟΡΕΣ ΤΟΥ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΟΥ ΕΡΓΟΥ

‘Computable General Equilibrium Modelling and Application to Economies in Transition’, Ernõ Zalai, Centre For Economic Reform and Transformation (CERT), Department of Economics, Heriot-Watt University, Riccarton, Budapest University of Economic Sciences, Hungary, 1998.

‘Achieving a 10% cut in Europe’s CO2 emissions using additional excise duties: multilateral versus unilateral action using E3ME’, (1998), Terry Barker, University of Cambridge and Cambridge Econometrics. A paper presented at the Twelfth International Conference on Input-Output Techniques, New York, May 18-22.

Fakiolas Rossetos (1999),“Social-economic effects of immigration in Greece”, Journal of European Social Policy, Vol. 9, No. 3, 211-230.

IZA, Compact, Die Zukunft Der Arbeit Denken, Juli 1999.http://www.iza.org/ProductFunctions/publication/compact_de/mp_entries/997440363.426/dokumentFile/iza_compact_d2.pdf

Η Ελληνική Οικονομία και η Απασχόληση, Ετήσια Έκθεση 2000, Ινστιτούτο Εργασίας Γ.Σ.Ε.Ε.-Α.Δ.Ε.Δ.Υ, Αύγουστος 2000, Αθήνα.

‘Concevoir un marche domestique de droits d’ emission de gaz a effet de serre’, Vincent van Steenberghe, Etude spéciale, Analyses économiques et prévision, CORE (Center for Operations Research and Econometrics), de l’Université catholique de Louvain, Louvain-la-Neuve, Belgique, juin 2000.

OECD, Η Ελληνική Οικονομία, 2000,

Searching for similar international migration trends across countries in Europe, Jennissen, Van der Gaag, Van Wissen, Workingpaper no.: 2001/1, Netherlands Interdisciplinary Demographic Institute (NIDI).

Dessus, S., Bussolo, M., (1996), “Politiques de l’environnement et libéralisation des echanges au Costa Rica : Une vue d’ensemble”, Document de travail No. 110, OECD(96)38.

Psaltopoulos, D. and S. Efstratoglou, (2000), “An Empirical Evaluation of EU and National Structural Policies in Remote Rural Areas: The Case of Evrytania”, Agricultural Economics Review, January, Vol.1, No.1, pp 1-12.

Regulatory reform in Greece, OECD Reviews of regulatory reform, May 2001.

Lianos, T., (2001), “Illegal Migrants to Greece and their choice of destination”, Published by Blackwell Publishers Ltd., and international Migration Vol. 39 (2), pp. 3-28(26), 2001.

The Situation of Families in Greece, Christos Bagavos, University Patheion, Athens, 2001.

Technology Policy and the Environment, Sustainable Development, OECD, 2002.


Ferri, J. (et all), (2002), “International immigration and mobility across sectors: an exploration of alternative scenarios for Spain”, Facultad de Economia, Universidad de Valencia.

International Immigration and Mobility Across Sectors: An Exploration of Alternative Scenarios for Spain, Javier Ferri, Antonio G. Gómez-Plana, Joan Martín-Montaner, EEE 124, 2002, http://www.fedea.es/hojas/publicado.html.

Οικονομική Ανισότητα και Φτώχεια στην Ελλάδα: Δομή και διαχρονικές μεταβολές, Θεόδωρος Μητράκος και Πάνος Τσακλόγλου, συλλογές άρθρων στο βιβλίο: Η Κοινωνική Πολιτική στην Ελλάδα: Προκλήσεις και Προοπτικές, Δ. Βενιέρης και Χ. Παπαθεοδώρου, Εκδόσεις Ελληνικά Γράμματα, Αθήνα, 2003.

Wilhelmina Roel P., (2004), “Macro-economic determinants of international migration in Europe”, University Library Groningen, ISBN 90-361-9022-3 [Proefschrift ter verkrijging van het doctoraat in de Ruimtelijke Wetenschappen aan de Rijksuniversiteit Groningen op gezag van de Rector Magnificus, dr. F. Zwarts]

Τα αντισταθμιστικά ωφελήματα στην Ελληνική Αμυντική Βιομηχανία, Γιάννης Σεβδαλής, Εκδόσεις Παπαζήση, Αθήνα, 2004.

Αναστασάκου Ζ., Κανελλόπουλος Κ., Καραμεσίνη Μ., Κώτση Α., Μανιάτης Θ., Π., Παχάκη Κ., (2004), ‘Διανομή, αναδιανομή και φτώχεια’, Μελέτες Νο 55, Κέντρο Προγραμματισμού και Οικονομικών Ερευνών (ΚΕΠΕ), Αθήνα.

Ανεργία, φτώχεια και κοινωνικός αποκλεισμός στην Ελλάδα, Μαρία Καραμεσίνη, συλλογές άρθρων στο βιβλίο: Φτώχεια και Κοινωνικός Αποκλεισμός, Επιστημονική Εταιρεία Κοινωνικής Πολιτικής, Εκδόσεις Εξάντας, Αθήνα, 2004.

Migration Policy Institute (mpi), ‘Greece: A History of Migration’, Charalampos Kasimis and Chryssa Kassimi, May 2004.

Labandeira, X., Rodriguez, M., (2004), “The effects of a sudden CO2 reduction in Spain”, Depertamento de Economia Aplicada, Universidade de Vigo, Spain (www.economiaaplicadavigo.org).

‘Do increases in resource productivity improve environmental quality? Theory and evidence from an energy-economy-environment regional computable general equilibrium model of Scotland’, Hanley, N., McGregor, P., Swales, K., Turner, K., Department of Economics, University of Glasgow and Department of Economics, University of Strathclyde, Submitted to the European Association of Environmental and Resource Economist's, Conference, Budapest, 2004.

‘Measuring the Economic Impact of Immigration: A Scoping Paper’, Jacques Poot and Bill Cochrane, Immigration Research Programme, prepared by Population Studies Centre University of Waikato December 2004.

‘Incorporating sustainability indicators into a computable general equilibrium model of the scottish economy’, Ferguson, L., McGregor, P., Swales, K., Turner, K., Ya Ping Yin, Modelling the Impact of Sustainability Policies in Scotland, 2004.


http://www.economiaaplicadavigo.org/

http://www.fedea.es/hojas/publicado.html

Kassimis, C., Papadopoulos, A., (2005), “The multifunctional role of migrants in the Greek

countryside: Implications for the Rural Economy and Society”, Journal of Ethnic and

Migration Studies, Vol.31, No.1 p.p.99-127.

‘The Economic Impact of Migration’, Chapter 5, OECD, Economic Surveys, Greece,

July 2005.


ΥΠΟΜΝΗΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΩΝ ΕΡΓΑΣΙΩΝ

«Οικονομική πολιτική και επιπτώσεις στην εξέλιξη διανομής εισοδήματος στην Ελλάδα. Αναλυτική προσέγγιση με χρήση υπολογιστικού υποδείγματος γενικής ισορροπίας», 1997, Ζωγραφάκης Σταύρος, Διδακτορική διατριβή, Πανεπιστήμιο Αθηνών.

Αντικείμενο της διατριβής είναι η κατασκευή ενός υποδείγματος γενικής ισορροπίας το οποίο θα αποτελέσει εργαλείο πολιτικής στην προσέγγιση του μηχανισμού της διανομής του εισοδήματος μέσα σε διαφορετικές πληθυσμιακές ομάδες. Την αφορμή θα δώσουν τα αποτελέσματα μέτρησης της διαχρονικής εξέλιξης της ανισότητας στην Ελλάδα και την σύνδεση των αποτελεσμάτων αυτών με συγκεκριμένα γεγονότα της περιόδου εκείνης.

Το πρώτο κεφάλαιο της διατριβής καταγράφει την εικόνα εξέλιξης της διανομής εισοδήματος με βάση εργαλεία και τεχνικές που χρησιμοποιούνται ευρύτατα στην διεθνή βιβλιογραφία. Τα αποτελέσματα που διαχωρίζονται με βάση την εξέλιξη της ανισότητας στο σύνολο του πληθυσμού καθώς και με βάση την εξέλιξη της ανισότητας σε επί μέρους πληθυσμιακές ομάδες. Τα αποτελέσματα αποτελούν τον συνδετικό κρίκο με τα επόμενα κεφάλαια, όπου αφ’ ενός εντοπίζονται οι πληθυσμιακές ομάδες οι οποίες παρουσιάζουν ενδιαφέρον ως προς την συμπεριφορά των δεικτών ανισότητας των ομάδων αυτών και αφ’ ετέρου συσχετίζονται μεταβολές μακροοικονομικών μεγεθών που πιθανότατα να έχουν επηρεάσει τα μεγέθη των δεικτών ανισότητας. Αυτές οι μεταβολές των μακροοικονομικών μεγεθών θα αποτελέσουν τις πρώτες ασκήσεις στον έλεγχο της συμπεριφοράς του υποδείγματος όσον αφορά στην σύγκριση των αποτελεσμάτων του υποδείγματος με τα πραγματικά στοιχεία που έχουν προκύψει από το πρώτο κεφάλαιο.

Ο επόμενος στόχος της διατριβής είναι η κατασκευή ενός μακροοικονομικού πολυκλαδικού υποδείγματος γενικής ισορροπίας Το υπόδειγμα που κατασκευάζεται περιέχει μία δυναμική, μη-γραμμική τυποποίηση, ακολουθώντας την παράδοση του D. Jorgerson καθώς και την τυποποίηση, μέσω ενός υποδείγματος Μήτρας Κοινωνικής Λογιστικής, και τον υπολογισμό για το έτος βάσης, όλων εκείνων των παραμέτρων που απαιτούνται για την ισορροπία όλων των εξισώσεων (calibration), όπως εμπεριέχεται στα υποδείγματα της Παγκόσμιας Τράπεζας. Είναι ένα λειτουργικό, εμπειρικό υπόδειγμα που ακολουθεί την μεθοδολογία της υπολογιστικής γενικής ισορροπίας (applied models). Αντιπροσωπεύει πολλούς τομείς, εξισορροπεί ταυτόχρονα τις αγορές των αγαθών και των πρωτογενών παραγωγικών

Βιογραφικό: Ζωγραφάκης Σταύρος, σελίδα 12

συντελεστών (εργασία, κεφάλαιο), και οι τιμές ισορροπίας των παραπάνω αγορών έχουν υπολογιστεί έτσι ώστε το υπόδειγμα να επιτρέπει την ανάλυση πολιτικής με εναλλακτικούς μηχανισμούς εξισορρόπησης αγορών. Εναλλακτικά σενάρια μπορεί να παρουσιαστούν διαλέγοντας το κατάλληλο σύνολο ενδογενών μεταβλητών που θα επιλύονται από τις συγκεκριμένες ταυτότητες. Μία διαφορετική εναλλακτική προσέγγιση αφορά την αγορά εργασίας (νέο-κεϋνσιανά χαρακτηριστικά). Ο υπολογισμός της ισορροπίας γίνεται ταυτόχρονα για όλες τις αγορές. Το σημαντικότερο πλεονέκτημα του υποδείγματος, όσον αφορά την υποβοήθηση της πολιτικής ανάλυσης, είναι η συνεπής αξιολόγηση των διανεμητικών αποτελεσμάτων για κάθε κατηγορία δραστηριότητας (είτε μεταξύ των κλάδων παραγωγικών δραστηριοτήτων, είτε ανάμεσα στους θεσμικούς φορείς, είτε ανάμεσα σε υποκατηγορίες των θεσμικών φορέων, όπως είναι οι διαφορετικές κατηγοριοποιήσεις των νοικοκυριών, είτε ανάμεσα στις διαφορετικές κατηγορίες συντελεστών παραγωγής).

Τα διανεμητικά αποτελέσματα εκφράζονται μέσα από τις διαδικασίες διανομής μεταξύ των κοινωνικών και οικονομικών ομάδων. Αφορά τα δημόσια οικονομικά, την πολιτική διανομής εισοδήματος διαμέσου της αξιολόγησης των επιπτώσεων των διαφόρων μέσων πάνω στην συμπεριφορά των νοικοκυριών, εξετάζοντας τα αποτελέσματα των πολιτικών πάνω στις ομάδες των καταναλωτών. Επιλύεται χρησιμοποιώντας δύο διαφορετικές θεωρήσεις όσον αφορά την αγορά εργασίας, εφ’ όσον εναλλακτικοί μηχανισμοί μακρό-προσαρμογών μπορεί να έχουν σημαντικές διαφορετικές μεταβολές στην λειτουργική διανομή του εισοδήματος με άμεση προέκταση στην προσωπική διανομή του εισοδήματος.

Προϋπόθεση για την κατασκευή του υποδείγματος αποτέλεσε η κατασκευή ενός αναλυτικού πίνακα κοινωνικής λογιστικής (social accounting matrix) με περίοδο αναφοράς το έτος 1988. Η χρησιμότητα του πίνακα είναι εμφανής, εφ’ όσον έχουν σ’ αυτόν καταγραφεί όλες οι εισροές και οι εκροές όλων των τομέων της οικονομίας, του έτους 1988, με σημαντική λεπτομέρεια και ανάλυση, ώστε να αποτελεί την βάση πάνω στην οποία θα στηριχτεί το υπολογιστικό υπόδειγμα γενικής ισορροπίας. Ο Πίνακας Κοινωνικής Λογιστικής που κατασκευάστηκε στα πλαίσια της διατριβής είναι ο πρώτος που αναφέρεται στα νέα αναθεωρημένα στοιχεία Ε.Λ., στον ΠΕΕ88 και στην ΕΟΠ87/88 και μάλιστα έχει σαν περίοδο βάσης την ίδια περίοδο που χρησιμοποιούν και οι παραπάνω πηγές στοιχείων ενώ περιέχει λεπτομερή διαχωρισμό των διαφόρων θεσμικών φορέων (κυρίως των νοικοκυριών) για την Ελλάδα όπως έχουν προσδιοριστεί από το πρώτο κεφάλαιο.


Το υπόδειγμα μπορεί να καλύψει ένα ευρύ φάσμα προσομοιωτικών ασκήσεων πολιτικής. Οι ασκήσεις αναφέρονται είτε σε μεταβολές μίας ή περισσοτέρων εξωγενών μεταβλητών του υποδείγματος (μεταβλητές πολιτικής) [ασκήσεις δημοσιονομικής πολιτικής (π.χ. μεταβολές σε μεγέθη του κρατικού προϋπολογισμού, μεταβολές σε συντελεστές άμεσης και έμμεσης φορολογίας κ.λ.π.), αυτές που αφορούν μεταβολές στο θεσμικό πλαίσιο (π.χ. ώρες απασχόλησης), αυτές που έχουν σχέση με την ανάπτυξη της τεχνολογίας (π.χ. μεταβολή σε τεχνολογικούς συντελεστές), αυτές που έχουν σχέση με το εξωτερικό εμπόριο και την νομισματική πολιτική (π.χ. αλλαγή της συναλλαγματικής ισοτιμίας, μεταβολές στα επιτόκια κ.λ.π.)] είτε σε συνδυασμούς των παραπάνω μεταβλητών πολιτικής (π.χ. μεταβολές σε μεγέθη του κρατικού προϋπολογισμού με ταυτόχρονες αλλαγές στα επιτόκια).

Αποτελέσματα από προσομοιωτικές ασκήσεις πολιτικής. Τα αποτελέσματα από την αύξηση της δημόσιας κατανάλωσης μειώνουν την ανισοκατανομή του εισοδήματος και φαίνεται να συμφωνούν με την εξέλιξη της ανισοκατανομής που παρατηρήθηκε από τα πραγματικά στοιχεία στις διαφορετικές κατηγορίες των νοικοκυριών.

Η εργασία αυτή, δείχνει έναν διαφορετικό δρόμο για αξιολόγηση μέτρων πολιτικής και μέτρηση των επιπτώσεων που έχουν αυτά στο σύνολο του πληθυσμού ή σε υποσύνολα πληθυσμού με διαφορετικά χαρακτηριστικά.

“A Computable General Equilibrium Assessment of the Impact of Illegal Immigration on the Greek Economy”, A.H. Sarris, S. Zografakis (1999), Journal of Population Economics , Vol. 12, σελ. 155-182.

Τα τελευταία χρόνια έχουμε γίνει μάρτυρες μίας μεγάλης εισροής παράνομων μεταναστών στην Ελλάδα. Προηγούμενες έρευνες έχουν εξετάσει την ένταση και τη φύση αυτής της μετανάστευσης αλλά δεν έχουν αναλύσει τις επιπτώσεις της στην οικονομία. Η εργασία αυτή παρουσιάζει μία θεωρητική και εμπειρική ανάλυση της επίπτωσης της παράνομης μετανάστευσης σε μία ανοικτή αλλά μικρή οικονομία όπως είναι αυτή της Ελλάδας. Η θεωρητική ανάλυση χρησιμοποιεί ένα μικρό θεωρητικό υπόδειγμα για να δείξει πως η παράνομη μετανάστευση οδηγεί από την μία μεριά στην μείωση των πραγματικών μισθών στους ανειδίκευτους εργάτες και από την άλλη στην αύξηση των πραγματικών μισθών στους ειδικευμένους. Η εμπειρική ανάλυση στηρίχτηκε σ’ένα πρόσφατο υπολογιστικό υπόδειγμα γενικής ισορροπίας που κατασκευάστηκε για την Ελλάδα και το οποίο έχει προσαρμοστεί ανάλογα. Με βάση τα αποτελέσματα φαίνεται καθαρά ότι η εισροή παράνομων μεταναστών έχει ως αποτέλεσμα την μείωση των πραγματικών διαθεσίμων


εισοδημάτων δύο κατηγοριών νοικοκυριών μεταξύ των 15 συνολικών κατηγοριών νοικοκυριών που διακρίνει το υπόδειγμα. Οι δύο αυτές κατηγορίες των νοικοκυριών αποτελούνται από φτωχά ή μεσαίου εισοδήματος νοικοκυριά με αρχηγό ο οποίος δεν διαθέτει κάποιας μορφής ειδίκευσης. Αντίθετα, φαίνεται να ωφελούνται όλες οι υπόλοιπες κατηγορίες νοικοκυριών. Οι δύο πρώτες κατηγορίες που χάνουν αποτελούν το 37% του ελληνικού πληθυσμού. Τα αποτελέσματα ωστόσο μετριάζονται όταν θεωρήσουμε την ακαμψία στην αγορά εργασίας.

Τα αποτελέσματα αυτού του άρθρου δείχνουν ότι η μεγάλη αύξηση στην εισροή παράνομων μεταναστών έχει οδηγήσει σε επιδράσεις οι οποίες ενώ είναι μακροοικονομικά επωφελείς έχουν σημαντικά αντίθετες διανεμητικές επιπτώσεις, στην περίπτωση που υποτίθεται η προσαρμογή μέσω ευέλικτων μισθών στις διάφορες αγορές εργασίας. Φαίνεται ότι οι ανειδίκευτοι και οι εργάτες που προσλαμβάνονται στον αγροτικό τομές είναι μεταξύ εκείνων που πλήττονται πολύ από την εισροή παράνομων μεταναστών. Ενδιαφέρον παρουσιάζει, εντούτοις, ότι τα αγροτικά νοικοκυριά από όλες τις εισοδηματικές κατηγορίες ωφελούνται από την μετανάστευση, ενώ εκείνες οι κατηγορίες νοικοκυριών που δοκιμάζουν μία καθαρή μείωση του πραγματικού διαθέσιμου εισοδήματος είναι τα φτωχά και μεσαίου εισοδήματος νοικοκυριά ειδικότερα εκείνα με αρχηγό ανειδίκευτο εργάτη. Σε αντίθεση με τα νοικοκυριά αυτά, τα νοικοκυριά με αρχηγό εξειδικευμένο εργάτη ή μη ενεργό όπως οι συνταξιούχοι φαίνεται να ωφελούνται από την παράνομη μετανάστευση.

Τα αποτελέσματα φαίνεται να είναι αρκετά ευαίσθητα ως προς τις ελαστικότητες της προσφοράς και ζήτησης εργασίας, ενώ εμφανίζονται ισχυρώς ανεπηρέαστα ως προς τις ελαστικότητες υποκατάστασης στην ζήτηση εισαγωγών και στην προσφορά εξαγωγών. Τα αποτελέσματα επίσης φαίνεται να είναι ανεπηρέαστα σε διάφορες παραμέτρους που αφορούν την δομή της παράνομης αγοράς εργασίας όπως το ποσό της διαφοροποίησης των μισθών μεταξύ των παράνομων και ντόπιων ανειδίκευτων, όπως επίσης και το ποσό που οι παράνομοι εργάτες αποστέλλουν στο εξωτερικό. Τα τελευταία αυτά αποτελέσματα είναι ενδιαφέροντα από νομικής απόψεως, επειδή η νομοθεσία για τους εργοδότες παράνομων εργατών θα οδηγηθούν βασικά σε αυξήσεις των μισθών των εργατών τους με αποτέλεσμα μία αύξηση στο κόστος εργασίας για τις επιχειρήσεις που τους απασχολούν. Σε μία τέτοια περίπτωση οι παράνομοι θα λειτουργούσαν σε μία οικονομία ως αύξηση της εγχώριας εργατικής δύναμης της αντίστοιχης κατηγορίας και αυτή η αύξηση στην εργατική δύναμη που έχει σημαντική επίδραση. Φάνηκε από τα αποτελέσματα της προσομοίωσης ότι οι επιπτώσεις της ζήτησης οφείλονται στην εγχώρια δαπάνη των μεταναστών που Βιογραφικό: Ζωγραφάκης Σταύρος, σελίδα 15

εξαρτάται από τη διαφοροποίηση των μισθών που με τη σειρά της είναι συνέπεια της παρανομίας και στο βαθμό της διαφοροποίησης αμβλύνει τις αρνητικές διανεμητικές επιδράσεις της εισροής μεταναστών.

Γενικά, η μεγαλύτερη επίδραση στην ελληνική οικονομία, αν η ευελιξία των μισθών εξισορροπεί τις αγορές εργασίας, εμφανίζεται η διανεμητική. Περίπου 37% του πληθυσμού των φτωχών και μεσαίου εισοδήματος νοικοκυριών με αρχηγό ανειδίκευτο εργάτη φαίνεται να είναι οι κατηγορίες που επλήγησαν από την παράνομη μετανάστευση, ή από τη γενικότερη εισροή ανειδίκευτων εργατών, ενώ τα άλλα εισοδηματικά κλιμάκια είναι αυτά που ωφελήθηκαν. Σε μία οικονομία υπό προσαρμογή και δοκιμαζόμενη από υψηλή ανεργία όπως αυτή τη στιγμή είναι η ελληνική οικονομία, αυτές οι διανεμητικές επιπτώσεις έχουν πολύ μεγαλύτερη πολιτική σημασία από οποιαδήποτε επίδραση.

Εντούτοις, όταν ο κανόνας (“closure rule”) της αγοράς εργασίας αλλάξει, οι αρνητικές διανεμητικές επιπτώσεις εξαφανίζονται. Κάτω από την διαρθρωτική υπόθεση των σταθερών ονομαστικών μισθών για τους μισθωτούς εργάτες, τα νοικοκυριά που χάνουν όταν λειτουργεί ευελιξία μισθών, όχι μόνο δεν χάνουν αλλά αντιθέτως φαίνεται να κερδίζουν. Ο λόγος για την αλλαγή αυτή είναι ότι ο μισθός διατηρείται παρά την ακαμψία των ονομαστικών μισθών και της ανεργίας. Αυτό σημαίνει ότι αν δεν κατανοήσουμε περισσότερο πάνω στην λειτουργία των αγορών εργασίας και ειδικότερα σε ποιο βαθμό οι αγορές εργασίας είναι σταθερών τιμών (“fix-price”) ή ευέλικτων τιμών (“flex-price”) δεν μπορούμε να είμαστε σίγουροι σχετικά με τις διανεμητικές επιπτώσεις από την παράνομη μετανάστευση.

Το θέμα της νομοθεσίας είναι αυτό τον καιρό πολύ σημαντικό για την Ελλάδα αφού η κυβέρνηση σχεδιάζει έναν νόμο που να επιτρέπει την καταγραφή των παράνομων μεταναστών και τείνει να μετασχηματίσει το παρόν ανεξέλεγκτο σύστημα σε ένα όμοιο με το πρόγραμμα των φιλοξενούμενων εργατών (guestworkers). Είναι προφανές ότι αυτή η πολιτική, αν εφαρμοστεί κατάλληλα, θα αυξήσει το κόστος της εργασίας στις ελληνικές επιχειρήσεις στα επίπεδα της εγχώριας εργασίας. Κάτω από αυτές τις συνθήκες η λογική συστήνει ότι ο μόνος τρόπος κατά τον οποίο παράνομοι (ή νομιμοποιημένοι πρόσφατα) εργάτες θα μπορούν να απασχολούνται αν είναι πρόθυμοι να κάνουν δουλειές που δε θα έκαναν οι Έλληνες. Αυτή η υπόθεση, όμως, είναι δύσκολο να εξεταστεί εφ’ όσον στο παρελθόν η υποκατάσταση Ελλήνων από ξένους γινόταν επειδή οι μετανάστες ήταν πιο φθηνοί. Δεν είναι σαφές αν οι μισθοί για συγκεκριμένες ανεπιθύμητες εργασίες αυξηθούν δεν θα αυξηθούν οι Έλληνες που θα θέλουν να τις κάνουν.


Το κύριο θέμα που νομίζουμε ότι πρέπει να αναλυθεί και να εξεταστεί εμπειρικά στη συζήτηση αυτή αφορά στο βαθμό κατά τον οποίο η εφαρμογή της νομοθεσίας θα είναι επιτυχής και αν οι πόροι που απαιτούνται για την κατάλληλη εφαρμογή θα υπάρξουν. Κάτω τις βαριές παρούσες συνθήκες που αφορούν το δημοσιονομικό έλεγχο της οικονομίας δεν είναι πολύ πιθανό ότι οι πόροι αυτοί θα αυξηθούν σημαντικά. Έτσι, κάποιος θα ήταν δυνατό να αναρωτηθεί ότι με την απουσία ισχυρής επιβολής της νομοθεσίας, η έκταση στην οποία ο νέος νόμος θα είναι επιτυχής στο να αλλάξει την σημερινή κατάσταση θα είναι πολύ μικρή.

“The Structure of Households in Tanzania in 1991: Results from a National Household Survey”, Tinios, P., A.H. Sarris, H.K.R. Amani, W. E. Maro, and S. Zografakis (1993), Cornell Food and Nutrition Policy Program, Publications List, ISBN 1-56401-158-5.

Το USAID χρηματοδότησε την διεξαγωγή μεγάλης έρευνας νοικοκυριών στην Τανζανία το 1991, σε μια προσπάθεια να εντοπίσει τις επιπτώσεις της μακροοικονομικής σταθεροποίησης στα πραγματικά εισοδήματα και τις δαπάνες των νοικοκυριών. Η έρευνα αυτή κάλυπτε περί τα 6000 νοικοκυριά στο σύνολο της χώρας (μερικοί σε ιδιαίτερα απομακρυσμένα χωριά), τα δε ερωτηματολόγια ήταν προσαρμοσμένα στις ιδιαιτερότητες μιας αγροτικής ή κτηνοτροφικής κοινωνίας με εκτενή αξιοποίηση παραδοσιακών δομών εκτός της οικονομίας αγοράς και ατύπων δικτύων αλληλεγγύης. Η εισαγωγή των δεδομένων και η στατιστική επεξεργασία είχαν συνεπώς πολλά προβλήματα που σπάνια αντιμετωπίζονται στην Ευρώπη, που εμπόδιζαν την πρόοδο της ανάλυσης. Ένα παράδειγμα ήταν η αστάθεια των στατιστικών παραμέτρων (όπως π.χ. της φτώχειας) ανάλογα με το καθάρισμα των στοιχείων. Ιδιαίτερη προσοχή έπρεπε να δοθεί στα στοιχεία που αφορούσαν τους πιο φτωχούς, όπως και να διατηρηθεί η συγκρισιμότητα μεταξύ διαφόρων επαγγελμάτων, περιφερειών της χώρας, αστικών και αγροτικών περιοχών, διαφορές ανάλογα με τις σχέσεις με την χρηματική οικονομία. Παρά ταύτα η επεξεργασία αποπερατώθηκε και η Έρευνα κατέστη σημαντικό εργαλείο προγραμματισμού. Το ενδιαφέρον της νέας δειγματοληπτικής έρευνας είναι ότι αναφέρεται σε εθνικό επίπεδο, περιλαμβάνοντας όλες τις ομάδες του πληθυσμού (αγροτικός και αστικός) ενώ τα ερωτηματολόγια που συμπληρώθηκαν αναφέρονται σε πλήθος στοιχείων από διαφορετικές ερωτήσεις ανάλογα με το νοικοκυριό (στοιχεία νοικοκυριού, εκπαίδευση, αγροτικό κεφάλαιο, οικόσιτα ζώα, επιχειρηματική δραστηριότητα, δημόσια δραστηριότητα, εργασία, ιδιοκτησία, χρόνος κυριότητας κλπ).


“Φτώχεια και ανισοκατανομή εισοδήματος στην Ελλάδα μετά την μεταπολίτευση”, Σαρρής Α., Ζωγραφάκης Σ., Ερευνητικό δοκίμιο που πρόκειται να δημοσιευτεί από το Κέντρο Προγραμματισμού και Οικονομικών Ερευνών (ΚΕΠΕ), Αθήνα 1997.

Αντικείμενο του άρθρου αυτού είναι η διερεύνηση της διαχρονικής εξέλιξης της φτώχειας και της κατανομής του εισοδήματος στην Ελλάδα στις δύο δεκαετίες, από το 1974 μέχρι το 1994. Η μελέτη είναι η πρώτη που επεκτείνει την ανάλυση της ανισότητας και φτώχειας στην Ελλάδα μέχρι το 1994. Χρησιμοποιείται η τελευταία ΕΟΠ του 1993-94, και συγκρίνονται τα στοιχεία και οι δείκτες με αυτούς που προκύπτουν από τις προηγούμενες ΕΟΠ. Η έμφαση δίνεται στην περίοδο 1982-94, εφόσον η περίοδος 1974-82 έχει αναλυθεί λεπτομερώς από προηγούμενες μελέτες.

Τα κύρια συμπεράσματα της μελέτης αυτής είναι ότι μετά την μείωση της φτώχειας και ανισότητας μεταξύ των ετών 1974 και 1982, η ανισότητα δεν άλλαξε πολύ μέχρι το 1988, αλλά ο αριθμός των φτωχών μειώθηκε με ταυτόχρονη αύξηση του ποσοστιαίου χάσματος φτώχειας. Αντίθετα μεταξύ των ετών 1988 και 1994 η ανισότητα φαίνεται να μειώθηκε, αλλά με ταυτόχρονη μείωση του μέσου πραγματικού εισοδήματος και κατά συνέπεια της συνολικής ευημερίας. Ο αριθμός των φτωχών φαίνεται να αυξήθηκε με ταυτόχρονη όμως μείωση του ποσοστιαίου χάσματος φτώχειας.

Από την διαχρονική ανάλυση της φτώχειας προέκυψε ότι τα άτομα που ζουν σε γεωργικά νοικοκυριά φαίνεται να έχουν βελτιώσει σημαντικά την συγκριτική θέση τους και να έχουν μειώσει σημαντικά τα επίπεδα φτώχειας τους, ενώ αντίθετα έχει αυξηθεί πολύ η φτώχεια μεταξύ των ατόμων που ζουν σε νοικοκυριά με αρχηγό επιστήμονα.

Τα κύρια συμπεράσματα της μελέτης αυτής είναι ότι μετά την μείωση της φτώχειας και ανισότητας μεταξύ των ετών 1974 και 1982, η ανισότητα δεν άλλαξε πολύ μέχρι το 1988, αλλά ο αριθμός των φτωχών μειώθηκε με ταυτόχρονη αύξηση του ποσοστιαίου χάσματος φτώχειας. Αντίθετα μεταξύ των ετών 1988 και 1994 η ανισότητα φαίνεται να μειώθηκε, αλλά με ταυτόχρονη μείωση του μέσου πραγματικού εισοδήματος και κατά συνέπεια της συνολικής ευημερίας. Ο αριθμός των φτωχών φαίνεται να αυξήθηκε με ταυτόχρονη όμως μείωση του ποσοστιαίου χάσματος φτώχειας. Από την διαχρονική ανάλυση της φτώχειας προέκυψε ότι τα άτομα που ζουν σε γεωργικά νοικοκυριά φαίνεται να έχουν βελτιώσει σημαντικά την συγκριτική θέση τους και να έχουν μειώσει σημαντικά τα επίπεδα φτώχειας τους, ενώ αντίθετα έχει αυξηθεί πολύ η φτώχεια μεταξύ των ατόμων που ζούν σε νοικοκυριά με αρχηγό επιστήμονα.Βιογραφικό: Ζωγραφάκης Σταύρος, σελίδα 18

Είναι γεγονός ότι τα εισοδήματα και οι δαπάνες των νοικοκυριών επηρεάζονται από οικονομικές καθώς και πολιτικές συγκυρίες. Είναι επομένως εύλογο να διερωτάται κανείς κατά πόσον τα αποτελέσματα που βρέθηκαν οφείλονται σε βραχυπρόθεσμους πολιτικοοικονομικούς παράγοντες και όχι σε βασικές μακροπρόθεσμες εξελίξεις ή κατευθύνσεις οικονομικής πολιτικής. Γεγονότα που μπορεί να επηρεάσουν έντονα και βραχυπρόθεσμα αναλύσεις ανισότητας και φτώχειας είναι απότομες πολιτικές αλλαγές, προεκλογικές αναμετρήσεις, που σύμφωνα με την θεωρία του πολιτικού κύκλου οδηγούν σε βραχυπρόθεσμες πελατειακές παροχές και επομένως φαινομενική αύξηση της δαπάνης, και σταθεροποιητικά προγράμματα που τείνουν να μειώνουν τους πραγματικούς μισθούς και την οικονομική δραστηριότητα.

Το βασικό όμως νέο αποτέλεσμα που προκύπτει αφορά την πρόσφατη περίοδο 1988-1994, περίοδο έντονου πολιτικού ανταγωνισμού αλλά και οικονομικής κρίσης. Φαίνεται σαφώς από την ανάλυση ότι έχει επέλθει μία μεγάλη αρνητική προσαρμογή στα πραγματικά εισοδήματα, πράγμα ίσως αναγκαίο για να αντισταθμίσει την μεγάλη αύξηση των καταναλωτικών δαπανών στην δεκαετία του 1980. Είναι πάντως ενδιαφέρον το ότι η μεγάλη διαρθρωτική προσαρμογή που γίνεται τα τελευταία χρόνια δεν φαίνεται να χειροτερεύει την κατανομή εισοδήματος. Αντίθετα φαίνεται να συντελείται έτσι ώστε οι υψηλότερες εισοδηματικές τάξεις να έχουν μεγαλύτερη μείωση εισοδημάτων από τις ασθενέστερες. Από την άλλη πλευρά δεν φαίνεται να προστατεύει τα πραγματικά εισοδήματα και συνεπώς την δαπάνη των ασθενεστέρων τάξεων από μεγάλη πτώση. Είναι προφανές ότι χρειάζεται πιο λεπτομερής ανάλυση για να επιμεριστούν τα αίτια των εξελίξεων αυτών.

“Αλλαγές στη Δομή και Κατανομή Εισοδήματος στην Ελλάδα σε περίοδο Διαρθρωτικών Μεταβολών”, Σαρρής Α., Ζωγραφάκης Σ., Μακροοικονομική Διαχείριση και Αναπτυξιακή Εμπλοκή, Εκδόσεις Gutenberg , σελίδες 59-76, ISBN 960-01-0485-9, Αθήνα, 1993.

Η παρούσα μελέτη συμπληρώνει τα αποτελέσματα προηγούμενων αναλύσεων χρησιμοποιώντας την τελευταία έρευνα οικογενειακών προϋπολογισμών 1987/88 της περιόδου εκείνης. Συγκρίνει την δομή και τη διανομή του εισοδήματος του 1987/88 με αυτή των προηγούμενων περιόδων δίδοντας έμφαση σε πτυχές που είναι σχετικές με τη σταθεροποίηση και την διαρθρωτική προσαρμογή της ελληνικής οικονομίας. Εξετάζεται η σχέση φαινομενικού και πραγματικού εισοδήματος στην Ελλάδα, η δομή του εισοδήματος των φτωχών, μεσαίων και πλούσιων νοικοκυριών καθώς και οι αλλαγές στη διανομή του εισοδήματος διαχρονικά. Στο τέλος παρουσιάζονται υποθέσεις σχετικά με την πιθανή εξέλιξη των πραγματικών εισοδημάτων.Βιογραφικό: Ζωγραφάκης Σταύρος, σελίδα 19

“Κοινωνική Πολιτική, Οικογένεια και Ηλικιωμένοι: Ανάγκη μιας Νέας Στατιστικής Προσέγγισης”, Tήνιος Πλάτων, Ζωγραφάκης Σ., Υγεία και Κοινωνική Προστασία στη Τρίτη Ηλικία, Έκδοση του Κέντρου Κοινωνικών Επιστημών της Υγείας, σελίδες. 303-318, ISBN 960-85190-9-8, Αθήνα, 1993.

Μια συνολική ανάλυση για τον ρόλο της στατιστικής πληροφόρησης στον σχεδιασμό της κοινωνικής πολιτικής επικεντρώνεται στον ρόλο της στατιστικής ‘ορατότητας’ στην αξιολόγηση του επείγοντος κοινωνικών παρεμβάσεων. Ένα παράδειγμα αυτού είναι η αξιολόγηση της οικονομικής κατάστασης των ηλικιωμένων ανάλογα με το κατά πόσον λαμβάνει υπόψη τους ηλικιωμένους που συγκατοικούν με τα παιδιά τους ή όχι. Με βάση υπολογισμούς από τα ατομικά στατιστικά στοιχεία της έρευνας Οικογενειακών Προϋπολογισμών του 1987 τεκμηριώνεται η κατάληξη ότι ο συνυπολογισμός της οικογενειακής αλληλεγγύης (με την μορφή της συγκατοίκησης των γενεών) είναι σημαντικό σημείο το οποίο στην Ελλάδα δεν μπορεί να αγνοείται. Άλλα χαρακτηριστικά που προκύπτουν είναι η σημασία της ιδιοκατοίκησης στον ορισμό του εισοδήματος και η χωροθετική τοποθέτηση των νοικοκυριών (αγροτικός / αστικός τομέας). Η εργασία αυτή υποστηρίζει ότι τα στατιστικά στοιχεία που υπάρχουν και χρησιμοποιούνται σήμερα δίνουν μία σοβαρά στρεβλή εικόνα της πραγματικότητας. Έτσι η πολιτική κοινωνικής προστασίας αποπροσανατολίζεται αντί να κατευθύνεται. Το δημιουργημένο ομιχλώδες τοπίο αποτελεί ένα περιβάλλον όπου το κυρίαρχο ρόλο παίζει η ένταση των αιτημάτων. Αυτοί που δεν έχουν πολιτική φωνή, όπως είναι σχεδόν εξ’ ορισμού οι κοινωνικά αποκλεισμένοι, είναι επόμενο να ευρίσκονται μάλλον χαμηλά στις προτεραιότητες της κοινωνικής πολιτικής.

“Coordinated versus noncoordinated European energy/carbon tax solutions analysed with GEME3”, P. Capros, T. Georgakopoulos, S. Proost, D. Van Regemorter and S. Zografakis (1995), to be published in: J. BRADEN and S. PROOST (eds.), «The economics of environmental policy in a federation», Edgar Elgar.

Σύγκριση της περιβαλλοντικής πολιτικής σύμφωνα με το υπόδειγμα GEME3 των χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης όσον αφορά τις επιπτώσεις από την επιβολή μέτρων φιλικών ως προς το περιβάλλον από ορισμένες μόνον χώρες ή από το σύνολο των χωρών της Ε.Ε. Μελέτη αν είναι εφικτό να υπάρξει φορολόγηση Double Dividend στην περίπτωση επιβολής φορολογίας σε εκπομπές ρύπων από ορισμένες μόνο χώρες της Ε.Ε.


"Double Dividend Analysis: First results of a General Equilibrium Model (GEM-E3) linking the EU-12 countries", P. Capros, T. Georgakopoulos, S. Zografakis, S. Proost, D. Van Regemorter, K. Conrad, T. Schmidt, and Y. Smeers (1996), in “Environmental fiscal reform and Unemployment”, eds. C. Carraro and D. Siniscalco, Kluwer Academic Publishers, Fondazione Eni Enrico Mettei. ISBN 0-7923-3750-6, σελίδες 193-227, Netherlands.

Η εργασία αυτή χρησιμοποιώντας το δυναμικό γενικό υπόδειγμα γενικής ισορροπίας της Ευρωπαϊκής Κοινότητας (GEM-E3 υπόδειγμα) αναλύει αποτελέσματα όσον αφορά την πολιτική που αναφέρεται ως “Double Dividend” ανάλυση. Το GEM-E3 είναι ένα μακροοικονομικό πολυκλαδικό υπόδειγμα (11 τομείς) γενικής ισορροπίας το οποίο δίδει ιδιαίτερη έμφαση σε θέματα που αφορούν την ενέργεια και το περιβάλλον. Αναφέρεται σ’ όλα τα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Κοινότητας τα οποία συνδέονται μεταξύ τους μέσω του εμπορίου (αγαθά και υπηρεσίες). Περιλαμβάνει επίσης ένα χρηματοοικονομικό υπό-υπόδειγμα το οποίο λειτουργεί μέσω του μηχανισμού IS-LM. Το υπόδειγμα θεωρεί ότι υπάρχουν μηχανισμοί που εξισορροπούν τις αγορές όλων των χωρών και καθορίζουν σχετικά τις τιμές στην οικονομία κάθε μίας χώρας, τιμές που υπολογίζονται από το υπόδειγμα ως αποτέλεσμα της αλληλεπίδρασης μεταξύ της ζήτησης και της προσφοράς για όλες τις αγορές (αγαθών και υπηρεσιών, εργασίας, κεφαλαίου).

Το υπόδειγμα υπολογίζει ενδογενώς το διάνυσμα τιμών εκείνων για τις οποίες όλες οι αγορές ισορροπούν ταυτόχρονα. Έτσι το υπόδειγμα μπορεί να αναλύσει σενάρια πολικής σχετιζόμενα με την φορολογία ή εναλλακτικές τιμολογιακές πολιτικές. Οι καμπύλες προσφοράς και ζήτησης οι οποίες αλληλεπιδρούν μέσω των αγορών, παριστάνονται μέσω της μικρο-οικονομικής συμπεριφοράς των οικονομικών παραγόντων. Οι τελευταίοι είναι οι παραγωγοί, οι καταναλωτές, το κράτος και ο εξωτερικός τομέας. Ως παραγωγοί θεωρούνται οι κλάδοι - στήλες του πίνακα εισροών εκροών. Ο στόχος τους είναι η μεγιστοποίηση του κέρδους τους υπό περιορισμούς που σχετίζονται με την υπάρχουσα τεχνολογία και την περιορισμένη παραγωγική τους δυνατότητα. Αυτή η τελευταία μπορεί να αλλάξει διαχρονικά μέσω των επενδύσεων. Οι παραγωγοί είναι επίσης καταναλωτές αγαθών και υπηρεσιών (ενδιάμεση κατανάλωση), εργασίας και κεφαλαίου.

Οι καταναλωτές ταυτίζονται με τα νοικοκυριά και αντιπροσωπεύονται από έναν αντιπροσωπευτικό καταναλωτή. Τα νοικοκυριά ζητούν αγαθά και υπηρεσίες, Βιογραφικό: Ζωγραφάκης Σταύρος, σελίδα 21

αποτελώντας μέρος της τελικής ζήτησης όπως αυτή φαίνεται στον πίνακα εισροών εκροών. Τα νοικοκυριά στοχεύουν στην μεγιστοποίηση της διαχρονικής συνάρτησης χρησιμότητας τους με περιορισμό το διαχρονικό τους εισόδημα. Πάνω σε αυτή τη βάση παίρνοντας τη λύση μόνιμης κατάστασης βρίσκονται οι συναρτήσεις ζήτησης για κατανάλωση, αποταμίευση καθώς και η προσφορά εργασίας (μέσω της ζήτησης για leisure).

Η συμπεριφορά του κρατικού τομέα είναι ως επί το πλείστον εξωγενής και αφορά τις κρατικές δαπάνες και επενδύσεις, το σύστημα φορολογίας και την κοινωνική πολιτική.

Από την πλευρά της κάθε χώρας η συμπεριφορά του εξωτερικού τομέα εξαρτάται από τις οικονομικές συνθήκες των άλλων χωρών. Το υπόδειγμα αναπαριστά ταυτόχρονα την συμπεριφορά των οικονομιών όλων των χωρών της Ε.Ε. όπως αυτές αλληλεπιδρούν μέσω των εμπορικών τους συναλλαγών καθώς και τις σχέσεις με τον υπόλοιπο κόσμο. Το υπόδειγμα είναι κατασκευασμένο σαν ένα σύστημα μη γραμμικών εξισώσεων που στοχεύει να υπολογίσει την ταυτόχρονη ισορροπία των αγορών σε όλες τις χώρες. Οι διμερείς εμπορικές συναλλαγές συνδέουν τις χώρες μεταξύ τους δημιουργώντας ένα κλειστό σύστημα. Το υπόδειγμα είναι γραμμένο κατά τρόπο ώστε να εξασφαλίζεται πάντα η ισοδυναμία μεταξύ εισαγωγών και εξαγωγών κατά κλάδο, ή με άλλα λόγια το αλγεβρικό άθροισμα των ισοζυγίων πληρωμών για το σύνολο του πλανήτη είναι μηδενικό.

Στο σημείο ισορροπίας η προσφορά ισούται με τη ζήτηση ενώ οι τιμές είναι συμβατές με την συμπεριφορά βελτιστοποίησης των οικονομικών παραγόντων. Στο σημείο ισορροπίας οι παραγωγοί επιτυγχάνουν μηδενικά κέρδη (συμπεριλαμβανομένου του περιθωρίου κέρδους) και οι καταναλωτές έχουν χρησιμοποιήσει πλήρως το διαθέσιμο εισόδημα τους. Η ισορροπία αντιστοιχεί σε κάποιου τύπου διανομή εισοδήματος μεταξύ των οικονομικών παραγόντων. Το τελικό ισοζύγιο εσόδων/εξόδων κατά οικονομικό παράγοντα μπορεί να τον οδηγεί σε έλλειμμα ή πλεόνασμα ανάλογα με την απόφαση του για κατανάλωση ή αποταμίευση. Το υπόδειγμα εξασφαλίζει ότι το έλλειμμα κάποιων οικονομικών παραγόντων χρηματοδοτείται από το πλεόνασμα των υπολοίπων κατά τρόπο ώστε το αλγεβρικό άθροισμα των πλεονασμάτων κατά χώρα να είναι μηδέν. Αυτή η σχέση αντιστοιχεί στο νόμο του Walras για την κλειστότητα του υποδείγματος.

Σε κάθε ενδιάμεσο βήμα μέχρι το σημείο ισορροπίας ο νόμος του Walras δεν ικανοποιείται κατ’ανάγκη. Η πορεία προς την ισορροπία έγκειται στην κατάλληλη διαφοροποίηση της συμπεριφοράς των οικονομικών παραγόντων ώστε να μετακινηθεί η λύση κοντύτερα προς το νόμο του Walras. Ο τρόπος με τον οποίο Βιογραφικό: Ζωγραφάκης Σταύρος, σελίδα 22

επιβάλλεται αυτή η μεταβολή συχνά καλείται και μακρο-οικονομικό “κλείσιμο” του υποδείγματος. Στα παραδοσιακά υποδείγματα ο κατασκευαστής πρέπει να ορίσει το κλείσιμο αυτό γιατί από κατασκευή το υπόδειγμα έχει ένα βαθμό ελευθερίας μια και η λύση εξαρτάται μόνο από τις σχετικές τιμές και όχι από το απόλυτο επίπεδο τους. Το επίπεδο τιμών τίθεται εξωγενώς και ονομάζεται τιμή βάσης.

Η επιλογή του κλεισίματος του υποδείγματος είναι ιδιαίτερα σημαντική για την αξιολόγηση των αποτελεσμάτων ενός σεναρίου πολιτικής και είναι αρκετή για να χαρακτηρίσει ένα υπόδειγμα ανεξάρτητα από τα άλλα του χαρακτηριστικά. Γενικά στο GEM-E3 ακολουθείται το κλείσιμο που επιβάλλει ότι οι επενδύσεις πρέπει να ισούνται με την αποταμίευση αν και υπάρχει η δυνατότητα επέκτασης του μέσω της προσθήκης του νομισματικού τομέα της οικονομίας ή όπως αλλιώς λέγεται του κλεισίματος IS/LM.

Αντικατοπτρίζοντας ακριβώς την οικονομική θεωρία, το υπόδειγμα προσφέρει μία βάση για την ποσοτική εκτίμηση μέτρων πολικής και προσφέρει έναν βασικό δείκτη ο οποίος μπορεί μονοσήμαντα να χαρακτηρίσει ένα μέτρο πολιτικής: τον δείκτη ευημερίας του καταναλωτή. Με εύλογες υποθέσεις ο δείκτης ευημερίας μπορεί να υπολογιστεί μέσω των αποτελεσμάτων του μοντέλου όπως π.χ. μέσω των χρηματοροών, των επενδύσεων, του ΑΕΠ, της κατανάλωσης και του εμπορίου. Έτσι ένα κατασκεύασμα που δεν μπορεί να παρατηρηθεί, όπως η ευημερία, συνδέεται άμεσα με ποσοτικοποιούμενα οικονομικά μεγέθη.

Το GEM-E3 είναι ένα υπόδειγμα γενικής χρήσης που στοχεύει στο να μπορεί να αντιμετωπίσει σειρά θεμάτων που πραγματικά είναι υπό συζήτηση και διαπραγμάτευση στο επίπεδο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Για αυτό το λόγο το μοντέλο περιλαμβάνει σειρά εναλλακτικών επιλογών ώστε να μπορεί να περιγράψει διαφορετικές συνθήκες της αγοράς που κάθε φορά κρίνονται πιο λογικές για το υπό μελέτη θέμα.

Η “Double Dividend” ανάλυση ορίζεται από την επιβολή ενός φόρου στο διοξείδιο του άνθρακα με την ισόποση ελάφρυνση των εργοδοτικών εισφορών. Τα αποτελέσματα παρουσιάζονται για κάθε μία χώρα ξεχωριστά, ενώ ειδικά για το Βέλγιο το υπόδειγμα λύνεται και δυναμικά για περισσότερα χρόνια. Η εργασία αυτή εξετάζει τις συνθήκες κάτω από τις οποίες θα μπορούσε η πολιτική για “Double Dividend” να έχει θετικά αποτελέσματα για τις οικονομίες των χωρών αυτών (περιβαλλοντική προστασία, αύξηση της απασχόλησης). Για τον σκοπό αυτό εξετάζεται η προσαρμοστικότητα στην αγορά εργασίας και η ελαστικότητα υποκατάστασης στην παραγωγή της χρήσης ενέργειας. Διαφορετικά αποτελέσματα


για κάθε χώρα μέλος τα οποία προκύπτουν συνεκτιμούνται με θέματα επιμερισμού του κόστους.

“Redditi agricoli e politiche nell’Europa del sud”, (1996), A.H. Sarris and S. Zografakis, la Questione Agraria, No. 63, 1996.

και

“Agricultural income statistics and policy: a view from southern Europe”, A.H. Sarris, and S. Zografakis, Edited by B. Hill, Published by the European Commission, Eurostat, Section “Income statistics for the agricultural household sector”, σελίδες 160-170, ISBN 92-827-7928-9, Luxembourg, 1996.

Η εργασία αυτή έχει δημοσιευτεί στο επιστημονικό περιοδικό ‘La Questione Agraria’ καθώς επίσης και σε ειδική έκδοση της Eurostat (στα αγγλικά και στα γερμανικά αντίστοιχα).Επικεντρώνεται σ’ ένα πρωταρχικό ζήτημα και συγκεκριμένα στο πρόβλημα προσαρμογής της γεωργίας το οποίο δεν έχει συζητηθεί μέχρι τώρα και το οποίο αναφέρεται στην διανομή του εισοδήματος και του πλούτου στον γεωργικό τομέα. Χρησιμοποιώντας στοιχεία από την Ελλάδα αποδεικνύεται ότι η διανομή του εισοδήματος μεταξύ αγροτικών νοικοκυριών είναι περισσότερο στρεβλωμένη συγκριτικά με την διανομή εισοδήματος στα μη αγροτικά νοικοκυριά ενώ η σχέση αυτή έχει διατηρηθεί σταθερή διαχρονικά. Φαίνεται ότι οι τρέχουσες μορφές υποστήριξης του γεωργικού εισοδήματος μπορεί να έχουν συμβάλλει στην χειροτέρευση του προβλήματος προσαρμογής εκσυγχρονισμού στην γεωργία. Προτείνεται περαιτέρω εμπειρική έρευνα στην κατεύθυνση του συνδυασμού της διανομής πλούτου και άλλων μη οικονομικών μεταβλητών με την επέκταση της παραδοσιακής ανάλυσης διανομής εισοδήματος και κατανάλωσης.

"Empirical Analysis of Macroeconomic Stabilisation Measures: A Computable General Equilibrium Modelling Approach", P. Capros, P. Karadeloglou, G. Mentzas and S. Zografakis (1991). Εργασία που παρουσιάστηκε στο ετήσιο Συνέδριο του IIASA Workshop (CGE Modelling, Luxembourg, Austria, 27/29-August.)

Το αντικείμενο της εργασίας αυτής είναι ο συνδυασμός των δύο παραδοσιακών τεχνικών δόμησης μακροοικονομικών υποδειγμάτων με σκοπό να προσδιορίσει ένα γενικό πλαίσιο ανάλυσης. Σκοπός είναι να περιληφθούν οι μηχανισμοί εξισορρόπησης της αγοράς μέσω των τιμών όπως συμβαίνει στα CGE υποδείγματα με ενσωμάτωση Βιογραφικό: Ζωγραφάκης Σταύρος, σελίδα 24

μηχανισμών προσφοράς / ζήτησης καθώς και άλλων μικροοικονομικών μηχανισμών, διατηρώντας το βασικό σχήμα IS-LM, και ταυτόχρονα, να περικλείει δυναμικούς μηχανισμούς παραδοσιακών νεο-κεϋνσιανών υποδειγμάτων. Το μεθοδολογικό μίγμα από τις δύο αυτές διαφορετικές σχολές που οδηγεί στην εκπόνηση ενιαίου μακροοικονομικού πλαισίου ανάλυσης προσφέρει 3 νέα στοιχεία: α) επιτρέπει την παρουσίαση διαφορετικών μηχανισμών εκκαθάρισης της αγοράς, β) περικλείει ένα χρηματοοικονομικό – νομισματικό υπό-υπόδειγμα και γ) επιτρέπει τον χειρισμό του προβλήματος του closure rule και του numeraire με τέτοιο τρόπο ώστε να άρει πολλούς από τους περιορισμούς που χαρακτηρίζουν τα παραδοσιακά CGE υποδείγματα. Η λειτουργία του υποδείγματος είναι αποτέλεσμα της ταυτόχρονης αλληλεπίδρασης δύο μηχανισμών. Του μηχανισμού εκκαθάρισης των αγορών και του μακροοικονομικού κανόνα IS-LM που συνίσταται στην εξισορρόπηση της σχέσης αποταμίευσης – επένδυσης μέσα από τον χρηματοοικονομικό – νομισματικό τομέα με την αλληλεπίδραση του πραγματικού τομέα της οικονομίας.

“Aνασκόπηση της Επιχειρηματικής Δραστηριότητας. Βιομηχανία - Εμπόριο. Διαπιστώσεις - Ανταγωνιστικότητα - Επίδραση στον Τιμάριθμο”, Kατσέλη Τ. Λ., Ζωγραφάκης Σ., Καρσίκης Κ., Μάρτιος 1994.

Ανάλυση των οικονομικών μεγεθών δείγματος 500 επιχειρήσεων (διάκριση σε βιομηχανικές-εμπορικές, ελληνικές-ξένες, εισηγμένες ή μη εισηγμένες στο Χρηματιστήριο, με εξαγωγικό προσανατολισμό ή όχι). Προκύπτει ότι η οικονομική ύφεση δεν επηρέασε σε μεγάλο βαθμό την ελληνική βιομηχανία κατά το 1992, αν και για τρίτη συνεχή χρονιά η ακαθάριστη αξία παραγωγής και οι πωλήσεις εμφανίζονται μειωμένες. Η μείωση του διαθέσιμου εισοδήματος και της ζήτησης εντάθηκε το 1992, όμως η μείωση της παραγωγής στην βιομηχανία δεν οφείλεται τόσο στην αυστηρή εισοδηματική πολιτική που εφαρμόζεται, όσο στην αδυναμία της βιομηχανίας να αντιμετωπίσει τον ξένο (ποιοτικό κυρίως) ανταγωνισμό μετά την σταδιακή απελευθέρωση των αγορών. Τα πολύ υψηλά περιθώρια κέρδους και οι ικανοποιητικές αποδόσεις των εταιρειών οι οποίες δραστηριοποιούνται στην εμπορία εισαγόμενων καταναλωτικών αγαθών, ενισχύουν την παραπάνω άποψη. Το βασικό συμπέρασμα που προκύπτει από την ανασκόπηση της Ελληνικής Βιομηχανίας, είναι ότι οι προοπτικές και τα αποτελέσματα, τόσον όσο αφορά την αποδοτικότητα των ιδίων κεφαλαίων, όσο και τις εξαγωγικές επιδόσεις είναι θετική, ανεξάρτητα από κλάδους, εφ’όσον υπήρξε σε επίπεδο επιχείρησης υψηλή τεχνολογική στάθμη, εξειδίκευση προϊόντων ή και διασύνδεση με διεθνή δίκτυα εμπορίας. Η μειωμένη αποτελεσματικότητα των Ελληνικών επιχειρήσεων ακόμα και σε τομείς όπου υπάρχουν συγκριτικά πλεονεκτήματα, δεν οφείλεται τόσο στην ποιότητα των Βιογραφικό: Ζωγραφάκης Σταύρος, σελίδα 25

παραγόμενων προϊόντων, όσο στην έλλειψη οργάνωσης, εμπειρίας, αλλά και συντονισμού με το εμπόριο, για τη δημιουργία τουλάχιστον οργανωμένων δικτύων διανομής. Το υψηλό κόστος του χρήματος καθώς και η χαμηλή παραγωγικότητα των ελληνικών επιχειρήσεων σε σύγκριση με τις ξένες, διαβρώνουν την ανταγωνιστικότητα των ελληνικών βιομηχανιών. Στις δραστηριότητες όπου το εμπόριο (χονδρικό) συμμετέχει, οι επιδόσεις είναι εμφανώς καλύτερες, από αυτές της βιομηχανίας. Οι σύγχρονες τάσεις που θέλουν τις βιομηχανικές επιχειρήσεις να δημιουργούν από κοινού αλυσίδες καταστημάτων λιανικής, προκειμένου να μειώσουν το κόστος χρήματος και να αυξάνουν τα περιθώρια κέρδους, θα τείνουν τα μειώσουν τα μερίδια κέρδους για τις παραδοσιακές εμπορικές επιχειρήσεις.

“One-Stop-Shop, Hellenic Center for Investments & International Business Cooperation”, L. Katseli, S. Zografakis et al, December 1994.

Η διεθνής αγορά για άμεσες ξένες επενδύσεις. Πολιτικές προσέλκυσης ξένων άμεσων επενδύσεων. Διεθνής εμπειρία από τη λειτουργία Οργανισμών προσέλκυσης επενδύσεων και η εμπειρία από πολιτικές έξι κρατών μελών της Ε.Ε. Ελληνική εμπειρία. Μεγέθη, τάσεις, διάρθρωση των εισροών ξένων επιχειρηματικών κεφαλαίων στην Ελλάδα. Οι αδυναμίες λειτουργίας του σημερινού καθεστώτος (ανίχνευση αγοράς και δυνατοτήτων, διαδικασία αδειοδότησης και χρηματοδότησης, υλοποίηση του επενδυτικού σχεδίου). Πρόταση ίδρυσης Ελληνικού Κέντρου Επενδύσεων και Διεθνούς Επιχειρηματικής Συνεργασίας. Η αναγκαιότητα δημιουργίας του One Stop Shop. Στόχοι διάρθρωσης και δομή λειτουργίας του OSS. Σχέση μεταξύ υπηρεσιών ΥΠΕΘΟ και ΕΛΚΕ. Οργάνωση, λειτουργία, δαπάνες, πόροι. Συμπεράσματα.

“Μετανάστευση και Τοπικές Αγορές Εργασίας στη Βόρεια Ελλάδα”, Σαρρής Α., Λιανός Θ., Ζωγραφάκης Σ. και Ερευνητική Ομάδα Ι.Α.Β.Α.Σ Κοινοπραξία: Κέντρο Ερευνών Διεθνούς Οικονομικής & Ανάπτυξης (Κ.Ε.Δ.Ο.Α.), Ινστιτούτο Ανάπτυξης και Βαλκανικής Στρατηγικής (Ι.Α.Β.Α.Σ.), Αθήνα, Δεκέμβριος 1994.

Ο σκοπός της παρούσας έρευνας ήταν η εξέταση της κατάστασης που έχει δημιουργηθεί σε τέσσερις Νομούς της Μακεδονίας από την πρόσφατη μετανάστευση, νόμιμης και παράνομης, και να προσδιοριστούν οι επιπτώσεις της επί των τοπικών αγορών εργασίας. Η εξέταση αυτή αποσκοπούσε να καταλήξει σε διαπιστώσεις οι οποίες θα αποτελούν την βάση για την διαμόρφωση της κατάλληλης μεταναστευτικής πολιτικής. Ο κύριος στόχος της παρούσας έρευνας ήταν (i) Να εκτιμηθεί το μέγεθος και οι διάφορες πλευρές της μετανάστευσης στους τέσσερις νομούς, (ii) Να διερευνηθεί η επίδραση της μετανάστευσης επί του ύψους του Βιογραφικό: Ζωγραφάκης Σταύρος, σελίδα 26

εργατικού μισθού και της απασχόλησης στις τοπικές αγορές, (iii) Επί τη βάσει της ανωτέρω διερεύνησης, να διατυπωθούν προτάσεις για την ακολουθητέα μεταναστευτική πολιτική. Τα αποτελέσματα αυτής της έρευνας έχουν ήδη διατυπωθεί λεπτομερώς.

“Ενα Υπόδειγμα Γενικής Ισορροπίας της Ελληνικής Οικονομίας”, Σαρρής Α., Κάπρος Π., Ζωγραφάκης Σ., Γεωργακόπουλος Π, Συντονισμένη έρευνα και κατασκευή πολυκλαδικού υποδείγματος γενικής ισορροπίας για την διερεύνηση αναπτυξιακών επιλογών στην Ελλάδα. Κοινοπραξία: Πανεπιστήμιο Αθηνών, Ε.Μ.Π., ΚΕΠΕ, Χρηματοδότηση ΓΓΕΤ, Αθήνα 1995.

Στα πλαίσια της έρευνας κατασκευάστηκε ένα υπόδειγμα (GEM-GR) που στόχευε να αντιμετωπίσει θέματα οικονομικής πολιτικής δίνοντας έμφαση στην ανάλυση των μέσων που συσχετίζονται με την αγορά, όπως είναι οι φόροι, οι επιδοτήσεις, η κοινωνική ασφάλιση κ.λ.π., σ’ ένα ικανοποιητικό βαθμό για μια κλαδική εκτίμηση της οικονομικής πολιτικής, στις αλληλεπιδράσεις μεταξύ της χώρας και του υπόλοιπου κόσμου, και την αυξανόμενη σημασία μετά την ριζική μεταβολή των οικονομικών συνθηκών που διέπουν την ευρύτερη περιοχή της Βαλκανικής χερσονήσου και των χωρών της Ανατολικής Ευρώπης και τέλος στην σταθερή ανάγκη να παράγονται περιοδικά λεπτομερειακά σενάρια οικονομικής, κοινωνικής, ενεργειακής και περιβαλλοντικής πολιτικής.

Τα διανεμητικά αποτελέσματα εκφράζονται μέσα από τις διαδικασίες διανομής μεταξύ των κοινωνικών και οικονομικών ομάδων. Αφορά τα δημόσια οικονομικά και την νομισματική πολιτική, την πολιτική διανομής εισοδήματος διαμέσου της αξιολόγησης των επιπτώσεων των διαφόρων μέσων πάνω στην συμπεριφορά των νοικοκυριών εξετάζοντας τα αποτελέσματα των πολιτικών πάνω στις ομάδες των καταναλωτών. Η τεχνική πρόοδος και οι υποδομές, μπορούν να θέσουν στρατηγικές οι οποίες θα ξεπεράσουν τα όρια της ανάπτυξης και της κοινωνικής ευημερίας. Οι ευρωπαϊκές στρατηγικές έρευνας και ανάπτυξης και η βελτίωση των υποδομών θεωρούνται ικανές να παρέχουν τις μακροχρόνιες συνθήκες για ανάπτυξη. Οι οικονομικές και κοινωνικές επιπτώσεις όπως αυτές προκύπτουν μέσω της ανταγωνιστικότητας, της εργασίας, και της βελτίωσης του περιβάλλοντος συγκροτούν μεγάλης σημασίας θέματα για τον υπολογισμό του υποδείγματος.

Το GEM-GR είναι ένα εφαρμοσμένο μακροοικονομικό υπόδειγμα γενικής ισορροπίας το οποίο δίνει λεπτομερείς εικόνες της μακροοικονομικής συμπεριφοράς καθώς εξετάζει την αλληλεπίδραση όλων των οικονομικών παραγόντων που συνθέτουν το οικονομικό σύστημα. Καλύπτει όλους τους βασικούς κλάδους οικονομικής Βιογραφικό: Ζωγραφάκης Σταύρος, σελίδα 27

δραστηριότητας και ταυτόχρονα περιλαμβάνει όλους εκείνους τους θεσμικούς φορείς ώστε να είναι δυνατή η αξιολόγηση διανεμητικών αποτελεσμάτων διαφόρων πολιτικών. Καλύπτει όλες τις βασικές πλευρές των δημοσίων οικονομικών καθώς επίσης περιλαμβάνει μηχανισμούς και για περιβαλλοντολογική / ενεργειακή τεχνολογία. Τέλος περιέχει ένα χρηματοοικονομικό / νομισματικό υπόδειγμα μέσω του γνωστού μηχανισμού των καμπυλών IS-LM.

Τα αποτελέσματα του GEM-GR περιλαμβάνουν την πλήρη προβολή του πίνακα εισροών-εκροών, της εργασίας, του κεφαλαίου, των νομισματικών και χρηματοοικονομικών ροών, του ισοζυγίου πληρωμών, των δημοσίων οικονομικών και εσόδων, της κατανάλωσης των νοικοκυριών, της χρήσης και προσφοράς ενέργειας. Το υπόδειγμα, μέσα από την μακροοικονομική ισορροπία, καθορίζοντας το βέλτιστο επίπεδο της ενεργειακής ζήτησης και προσφοράς μπορεί να αναλύσει την αλληλεπίδραση μεταξύ οικονομίας - ενέργειας - περιβάλλοντος.

“Πίνακας Κοινωνικής Λογιστικής της Ελληνικής Οικονομίας για το 1980”, Σαρρής Α., Ζωγραφάκης Σ., Κάπρος Π., Αναστασάκου Ζ.,. Κοινοπραξία: Πανεπιστήμιο Αθηνών, Ε.Μ.Π., ΚΕΠΕ, Αθήνα 1995.

Αντικείμενο της εργασίας αυτής ήταν μία πλήρης απεικόνιση της Ελληνικής οικονομίας με το σύστημα του Πίνακα Κοινωνικής Λογιστικής (ΠΚΛ) για το έτος 1980. Οι μακροοικονομικές μεταβλητές μπορούν να μετρηθούν σε μία οικονομία με δύο λογιστικά συστήματα: α) με το σύστημα των Εθνικών Λογαριασμών που μετράει το σύνολο της οικονομικής δραστηριότητας μίας χώρας κατά τομείς και β) με το σύστημα του Πίνακα Κοινωνικής Λογιστικής που απεικονίζει εκτός από τα συνολικά μεγέθη της οικονομίας και τις διακλαδικές σχέσεις μεταξύ τους. Ο ΠΛΚ παριστάνει την δημιουργία και δαπάνη του εισοδήματος διαφόρων κοινωνικο-οικονομικών ομάδων (νοικοκυριά, επιχειρήσεις, κυβέρνηση, εξωτερικός τομέας).

Το πρώτο σύστημα είναι περισσότερο διαδεδομένο, ενώ το δεύτερο είναι πολύ πιο δύσκολο, διότι στηρίζεται σε μεγάλης έκτασης στατιστική πληροφόρηση, και αποτελεί το αντικείμενο της παρούσας εργασίας. Ο ΠΚΛ που κατασκευάστηκε είναι ο πρώτος που περιέχει λεπτομερή διαχωρισμό των διαφόρων θεσμικών φορέων και κυρίως των νοικοκυριών για την Ελλάδα. Παρόλο που βασίζεται σ’ένα έτος που απέχει πολύ από το παρόν, έχει το προσόν ότι παρέχει μία ολοκληρωμένη εικόνα της Ελληνικής οικονομίας πριν τη είσοδό της στην Ε.Ε. και πριν τις πολιτικές αλλαγές της δεκαετίας του 1980-90. Κατά συνέπεια μπορεί να θεωρηθεί σαν ένα καλό πλαίσιο


βάσης για την ανάλυση των επιπτώσεων από την ένταξη της Ελλάδας στην Ε.Ε. και των μεταβολών της περασμένης δεκαετίας.

“Ανταγωνιστικότητα και Ανάπτυξη της Ελληνικής Οικονομίας”, Σαρρής Α., Ζωγραφάκης Σ., Πανεπιστήμιο Αθηνών, Αθήνα 1997.

Σμίκρυνση του Πίνακα Κοινωνικής Λογιστικής που έχει κατασκευαστεί για την Ελληνική Οικονομία. Πέντε κατηγορίες νοικοκυριών (από 15 αρχικές) και 4 κατηγορίες συντελεστών εργασίας (από 8). Ανάλογη τροποποίηση του υποδείγματος γενικής ισορροπίας στην συνάρτηση παραγωγής και διαφορετικές θεωρήσεις ως προς το numeraire (συναλλαγματική ισοτιμία ή εναλλακτικά δείκτες τιμών). Δυναμική επίλυση του υποδείγματος από το 1988 μέχρι και το 1998. Σύγκριση των αποτελεσμάτων με τα πραγματικά. Μακροοικονομικές επιπτώσεις από διαφορετικές θεωρήσεις στην συνάρτηση παραγωγής όσον αφορά την τεχνολογία.

“Structural policy effects in remote rural areas lagging behind in development - STREFF”, Συμμετοχή στο Ερευνητικό Πρόγραμμα:. Συμμετέχουν: Agricultural University of Athens, University of Aberdeen, University of Patras, University of Helsinki, FAIR 3, 1997.Το πρώτο μέρος της έρευνας επικεντρώνεται στον Νομό Ευρυτανίας όπου με βάση δειγματοληπτική έρευνα που διεξήχθη για το συγκεκριμένο πρόγραμμα, την έρευνα των οικογενειακών προϋπολογισμών του 1988 και τον Πίνακα Εισροών-Εκροών κατασκευάστηκε Περιφερειακός Πίνακας Κοινωνικής Λογιστικής για την Ευρυτανία.

“Οι Αναδιανεμητικές Επιπτώσεις της Υποτίμησης της Δραχμής”, Σαρρής Α., Ζωγραφάκης Σ., Ερευνητικό δοκίμιο που παρουσιάστηκε στο Ε’ Συνέδριο Μελετών Οικονομικής Πολιτικής (ΜΟΠ) με θέμα τον Αναδιανεμητικό Ρόλο του Κράτους στην Ελλάδα, ΙΜΟΠ, Αθήνα, Μάϊος 1998. Ο σκοπός του άρθρου είναι να εκτιμήσει τις βραχυχρόνιες αναδιανεμητικές επιπτώσεις της υποτίμησης της δραχμής του Μαρτίου του 1998. Για να γίνει αυτό προσομοιώσαμε ένα μεγάλο εφαρμοσμένο υπόδειγμα γενικής ισορροπίας για την Ελληνική Οικονομία προσαρμοσμένο στο συγκεκριμένο πρόβλημα. Με βάση τα πρώτα αποτελέσματα η υποτίμηση αναμένεται να έχει μικρές θετικές επιδράσεις στο ΑΕΠ, αύξηση του πληθωρισμού και θετικές επιδράσεις στο σύνολο των νοικοκυριών με κάποιες όμως αναδιανεμητικές τάσεις. Το βάρος της υποτίμησης θα το φέρουν


κυρίως τα μεσαίου εισοδήματος νοικοκυριά, ενώ τα φτωχά και τα πλούσια αναμένεται να ωφεληθούν. Η υποτίμηση όταν συνδυαστεί με άλλα μέτρα μπορεί να αντιστρέψει τις αναδιανεμητικές τάσεις. Πρόσθετα μέτρα σταθεροποίησης, και αν ακόμα συνδυαστούν με αύξηση των δημοσίων επενδύσεων, θα αντιστρέψουν τελείως τα ευεργετικά αποτελέσματα της υποτίμησης. Επίσης, δέσμη άλλων διαρθρωτικών μέτρων και κυρίως η μείωση των ωρών απασχόλησης, σε συνδυασμό με το πρόγραμμα σταθεροποίησης, φαίνεται να έχουν πολύ θετικές επιδράσεις στην κατανομή του εισοδήματος. Το τελικό συμπέρασμα είναι ότι κάθε ένα από τα διάφορα μέτρα που λαμβάνονται μπορεί να αντιστρέψει θετικά αποτελέσματα του άλλου. Κατά συνέπεια είναι σκόπιμο να μελετώνται οι επιπτώσεις από τα διάφορα μέτρα, τόσον όσον αφορά τις μακροοικονομικές τους επιπτώσεις αλλά και όσον αφορά τις αναδιανεμητικές τους τάσεις.

“The Opportunity Cost οf Defence: The Case of Greece”, Athanassiou E., Kollias C., Zografakis, S. Paper presented at conference Middlesex University, Business School, “Military Expenditure in Developing and Emerging Economies”, 13–14 March 1998, London.

Τα αποτελέσματα της εφαρμοσμένης έρευνας που βασίζεται σε χρονολογικές σειρές, σχετικά με το αν οι αμυντικές δαπάνες ευνοούν ή επιβραδύνουν την οικονομική μεγέθυνση μίας χώρας, είναι διφορούμενα. Η εργασία αυτή επιχειρεί να συμβάλλει στην επίλυση του προβλήματος χρησιμοποιώντας ένα υπολογιστικό υπόδειγμα της Ελληνικής οικονομίας. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα, οι αμυντικές δαπάνες συμβάλλουν θετικά στο ρυθμό μεγέθυνσης αλλά υπάρχουν εναλλακτικές δαπάνες που θα συνέβαλλαν περισσότερο. Το γεγονός αυτό μπορεί να οφείλεται η αδυναμία συνεπούς εκτίμησης της κατεύθυνσης της επίδρασης των αμυντικών δαπανών με την βοήθεια χρονολογικών σειρών.

“The effects of MILEX on Growth: the case of Greece”, Αθανασίου E., Χ. Κόλλιας, Ε. Νικολαϊδου, Σ. Ζωγραφάκης (2002).

Η εργασία αυτή αποτελεί συγκριτική μελέτη δύο εναλλακτικών μεθόδων ανάλυσης της επίπτωσης των Αμυντικών Δαπανών πάνω στο ρυθμό οικονομικής μεγέθυνσης. Συγκρίνουμε την οικονομετρική προσέγγιση στην εξέταση της επίπτωσης της σύνθεσης των δημοσίων δαπανών με την εξέταση του ιδίου προβλήματος με την χρήση ενός υπολογιστικού υποδείγματος γενικής ισορροπίας. Επιπλέον, ελέγχουμε τα


αποτελέσματα του υπολογιστικού υποδείγματος με αυτά της οικονομετρικής προσέγγισης.

Τα αποτελέσματα της εφαρμοσμένης έρευνας, σχετικά με το αν οι αμυντικές δαπάνες ευνοούν ή επιβραδύνουν την οικονομική μεγέθυνση μίας χώρας, είναι διφορούμενα. Συγκεκριμένα στην περίπτωση της Ελλάδας οι εκτιμήσεις που βασίζονται σε χρονολογικές σειρές δείχνουν είτε θετική, είτε αρνητική επίπτωση, συχνά με στατιστικά ασήμαντους συντελεστές. Η χρονική περίοδος από την οποία αντλούνται τα στοιχεία για κάθε μελέτη φαίνεται να είναι καθοριστική για τα αποτελέσματα. Κατά συνέπεια η όποια προσπάθεια προσομοίωσης βασίζεται σε αδύνατα εμπειρικά δεδομένα. Η δυσκολία προσομοίωσης εντείνεται όταν προσπαθήσει κανείς να υπολογίσει τις επιπτώσεις διαφορετικών εναλλακτικών ποσοστώσεων στις δημόσιες δαπάνες, αφού οι βαθμοί ελευθερίας που απαιτούνται στην περίπτωση αυτή μειώνονται σημαντικά δεδομένης της περιορισμένης διαθεσιμότητας των απαραίτητων στοιχείων. (μήκους χρονολογικών σειρών)

Με την χρήση του υπολογιστικού υποδείγματος δείχνουμε πως η μεταβολή στις ποσοστώσεις των δημοσίων δαπανών μπορεί να επηρεάσει τον ρυθμό μεγέθυνσης μέσα από μία σειρά οδών. Έτσι, η επίπτωση των αυξομειώσεων των Αμυντικών Δαπανών θα είναι διαφορετική ανάλογα με την σύνθεση των υπολοίπων δημοσίων δαπανών. Το αποτέλεσμα αυτό μπορεί να αποτελεί μία εξήγηση για την δυσκολία ανάλυσης του προβλήματος με την χρήση της οικονομετρίας. Τα αποτελέσματα του υπολογιστικού υποδείγματος είναι συγκρίσιμα με αυτά της οικονομετρικής έρευνας ως προς την τάξη μεγέθους, πράγμα που σημαίνει ότι η σύγκριση των δύο μεθόδων γίνεται πάνω στην ίδια βάση.

“Assessing Structural Change”, Α. Πανεθυμιτάκης, Ε. Αθανασίου, Σ. Ζωγραφάκης, 2000.

Στα πλαίσια της εργασίας αυτής εκπονήθηκαν δείκτες που αναλύουν την διαχρονική μεταβολή της επίπτωσης των εξωγενών δαπανών αλλά και του εξωγενούς κόστους, κατανέμοντας την επίπτωση μεταξύ της μεταβολής των πολλαπλασιαστών κοινωνικής λογιστικής και της μεταβολής της διάρθρωσης των εξωγενών μεγεθών σχετικά με την κατανομή του μεγέθους των πολλαπλασιαστών. Η μέθοδος εφαρμόστηκε τόσο στο επίπεδο των πολλαπλασιαστών όσο και στους επιμερισμένους πολλαπλασιαστές (decomposed multipliers). Η ανάλυση επεκτάθηκε στην εκπόνηση αναλόγων δεικτών για την εξέταση της μεταβολής των δικτύων μετάδοσης (Paths) των επιπτώσεων των εξωγενών μεγεθών.


“Οι δρόμοι της ΟΝΕ: ΟΝΕ και Νοικοκυριά”, Ζωγραφάκης Σ., Θ. Πελαγίδης, 2000.

Στη μελέτη αυτή επιχειρείται η λεπτομερής ανάλυση και παρουσίαση των επιπτώσεων στα ελληνικά νοικοκυριά από την είσοδο της Ελλάδας στην ΟΝΕ και την καθιέρωση του ενιαίου νομίσματος. Προσπαθεί να ενημερώσει τους έλληνες πολίτες-χρήστες για τις άμεσα μελλοντικές εξελίξεις, ώστε να επωφεληθούν όσο το δυνατόν περισσότερο από τις επερχόμενες αλλαγές. Επιχειρείται μια ιστορική διαδρομή στην προσπάθεια της ελληνικής οικονομίας να καλύψει τα κριτήρια σύγκλισης ενώ σκιαγραφούνται τα βασικά προβλήματα που θα πρέπει να αντιμετωπιστούν στο νέο μακροοικονομικό περιβάλλον στην μετά ΟΝΕ εποχή. Γίνεται διάκριση τόσο των άμεσων όσο και των έμμεσων εισοδηματικών επιδράσεων από την καθιέρωση του Ευρώ. Τονίζεται, ότι το ενιαίο νόμισμα δεν αναμένεται ν’ αποτελέσει μόνο πηγή ωφελειών και απλούστευσης της καθημερινής ζωής των ευρωπαίων πολιτών. Θα συνεισφέρει επίσης στη συνειδητοποίηση της κοινής τους ταυτότητας.

“Διασυνδεδεμένο μακροοικονομικό υπόδειγμα του αγροτικού τομέα” 1997. Ζωγραφάκης Σ., Π. Καραδελόγλου, Μέργος Γ. επιστημονικός υπεύθυνος του ερευνητικού προγράμματος με τίτλο “Δημιουργία ενός υποδείγματος προβλέψεων για τον αγροτικό τομέα”.

Η εργασία αυτή αναφέρεται στην κατασκευή ενός οικονομετρικού μακροοικονομικού υποδείγματος με στόχο την περιγραφή των αλληλεπιδράσεων της οικονομίας στον αγροτικό τομέα και το αντίστροφο. Η γενική ιδέα πάνω στην οποία βασίζεται το υπόδειγμα είναι ότι υπάρχουν δύο ανεξάρτητα υποδείγματα (ένα για τον μη αγροτικό τομέα και ένα για τον αγροτικό τομέα) τα οποία συνδέονται μεταξύ τους με τις μεταβλητές διασύνδεσης. Τα δύο αυτά υποδείγματα λειτουργούν είτε αυτόνομα είτε σε διασυνδεδεμένη μορφή. Το γενικό θεωρητικό υπόβαθρο στο οποίο βασίζεται η λειτουργία του μη αγροτικού τομέα είναι ότι η προσφορά προσδιορίζεται από την ενεργό ζήτηση. Οι τιμές παίζουν ένα σημαντικό ρόλο στην λειτουργία του υποδείγματος εφόσον επηρεάζουν τόσο τη ζήτηση και τη προσφορά και προσδιορίζονται εν μέρει από τη ζήτηση. Στον αγροτικό τομέα του υποδείγματος η λειτουργία του υποδείγματος βασίζεται στον προσδιορισμό της ισορροπίας της αγοράς από τη ζήτηση και την προσφορά. Οι τιμές προσδιορίζονται έτσι ώστε να απορροφάται όλη η υπερβάλλουσα ζήτηση ή προσφορά. Το υπόδειγμα είναι ετήσιο, δυναμικό και περιλαμβάνει τόσο εξισώσεις συμπεριφοράς όσο και τους λογαριασμούς των οικονομικών παραγόντων (λογαριασμούς δημοσίου, εξωτερικού κτλ.).


“Ελληνική Οικονομία: Σύγκλιση μέσω ανάπτυξης” 2000. Θ. Πελαγίδης, Σ. Ζωγραφάκης.Το άρθρο αυτό εξετάζει την προσπάθεια της Ελλάδος να καλύψει τα ονομαστικά κριτήρια σύγκλισης και ταυτόχρονα να διατηρήσει ικανοποιητικές επιδόσεις στα μεγέθη της πραγματικής οικονομίας τονίζοντας ότι η υψηλή ανάπτυξη με τόνωση της εγχώριας ζήτησης και χαμηλός πληθωρισμός μπορούν να συνυπάρξουν.

“Οικονομική κατάσταση των Ηλικιωμένων στην Ελλάδα: Ορόσημα, Αινίγματα, Προοπτικές” 2000. Π. Τήνιος, Σ. Ζωγραφάκης. Η οικονομική κατάσταση των ηλικιωμένων αναλύεται με βάση όλα τα διαθέσιμα στοιχεία – στοιχεία συντάξεων, στοιχεία της ΕΟΠ και φορολογικά στοιχεία. Οι στατιστικές πηγές αξιοποιούνται για να εξαχθούν 10 «στατιστικά ορόσημα» για την οικονομική κατάσταση των ηλικιωμένων. Το κεντρικό ερώτημα είναι κατά πόσον το χαρακτηριστικό της Ελληνικής περίπτωσης της αποφασιστικής συμβολής του γήρατος στον κίνδυνο φτώχειας θα συνεχίσει να χαρακτηρίζει το μέλλον. Η κατάληξη ότι τα προβλήματα του μέλλοντος θα είναι διαφορετικά οφείλεται στην εκτίμηση ότι θα υπάρχουν όλο και περισσότερα εμπόδια στην εκπλήρωση του ρόλου που σήμερα εκτελείται από την άτυπη οικογενειακή αλληλεγγύη. Σε ένα τέτοιο περιβάλλον η μέριμνα για την μεγάλη ηλικία θα πρέπει να ενταθεί, αλλά ταυτόχρονα να λάβει άλλον χαρακτήρα. Το σύστημα κοινωνικής προστασίας της Ελλάδας αναπτύχθηκε σε μια εποχή όπου το άτυπο οικογενειακό σύστημα αλληλεγγύης ήταν ισχυρό και οι αποταμιεύσεις επισφαλείς. Η αρχιτεκτονική του συστήματος αντικατοπτρίζει ακριβώς αυτή την εκτίμηση πράγμα που εξηγεί και την διαχρονική του αποδοχή. Στο μέλλον διαφαίνεται η κατάσταση ακριβώς αντίστροφη. Οι αποταμιεύσεις και η οικονομική κατάσταση των ανώτερων στρωμάτων θα βοηθήσουν να περιορίσουν τα προβλήματά τους. Αντίθετα, τα κατώτερα εισοδηματικά στρώματα θα αντιμετωπίζουν αυξημένα δραματικά προβλήματα λόγω των τριγμών στο άτυπο σύστημα αλληλεγγύης. Τα συμπεράσματα συνοψίζονται:o Η οικογενειακή αλληλεγγύη είναι σημαντικό φαινόμενο, όσον αφορά και την

ενίσχυση εισοδήματος, αλλά φαίνεται να μειώνεται διαχρονικά. o Οι ηλικιωμένοι ως σύνολο είναι σαφώς πιο ευάλωτοι από τον γενικό πληθυσμό

στην ένδεια.o Η εξέλιξη και οι ιδιαιτερότητες του αγροτικού τομέα, ιδίως στους ηλικιωμένους

είναι το κλειδί και δεν μπορούν να αγνοούνται στην εξήγηση πολλών κοινωνικών φαινομένων.

o Η σχετική οικονομική κατάσταση των ηλικιωμένων φαίνεται να βελτιώνεται διαχρονικά.


o Η πλειοψηφία των συνταξιούχων έχει άλλα εισοδήματα πέραν των συντάξεων. Τα εισοδήματα αυτά χρηματοδοτούν όσες δαπάνες όσες και οι συντάξεις. Όμως, μια ισχυρή μειονότητα, κυρίως στα μεσαία κλιμάκια, βασίζεται αποκλειστικά στην σύνταξή του.

o Όπως και στο θέμα της φτώχειας, οι διαφορές μεταξύ χωριού και πόλεων δεσπόζουν. Το τι θα γίνει με τους ηλικιωμένους της υπαίθρου είναι θέμα κομβικής σημασίας.

o Τα τελευταία χρόνια, λόγω του ΕΚΑΣ αλλά και άλλων εξελίξεων αρχίζει να αλλάζει ο χαρακτήρας του συστήματος. Οι παροχές αποσυνδέονται από τις εισφορές και προσαρμόζονται περισσότερο στις ανάγκες

o Η κλαδική διάρθρωση του συστήματος δημιουργεί νησίδες ιδιαίτερα υψηλής προστασίας σε μια θάλασσα αβεβαιότητας. Το σύστημα συντάξεων σε μεγάλο βαθμό επιβεβαιώνει τις ανισότητες που υπάρχουν στην αγορά εργασίας.

o Κρίσιμης σημασίας στις διαφοροποιήσεις είναι οι επικουρικές συντάξειςo Ο διχασμός στην οικονομική κατάσταση των ηλικιωμένων είναι πιθανόν να

ενταθεί στο μέλλον. Σημαντική μερίδα των ηλικιωμένων θα είναι πιο εύπορη από τους σημερινούς. Όμως, τα προβλήματα των φτωχότερων ηλικιωμένων και κυρίως των γυναικών είναι πολύ πιθανόν να ενταθούν. Η κοινωνία των δύο τρίτων αποτελεί ορατό κίνδυνο για τους ηλικιωμένους.

“Οι επιπτώσεις της πολιτικής στον κλάδο του καπνού στην Ελλάδα: Μια προσέγγιση κοινωνικής λογιστικής” (2001), Ζωγραφάκης Σ. και Ψαλτόπουλος Δ., στο βιβλίο με τίτλο «Ο Καπνός στην Ελληνική Οικονομία», επιμέλεια: Δημήτρης Σκούρας, σελ. 175-212, Εκδόσεις Gutenberg .

Οι τομείς καλλιέργειας καπνού, επεξεργασίας καπνού και βιομηχανίας τσιγάρων τοποθετούνται στο ευρύτερο πλαίσιο λειτουργίας της ελληνικής οικονομίας και, με τη χρήση ενός Πίνακα Κοινωνικής Λογιστικής, εντοπίζεται η προς τα εμπρός και προς τα πίσω σύνδεσή τους με άλλους τομείς της ελληνικής οικονομίας, καθώς και τα πολλαπλασιαστικά αποτελέσματα τους στο σύνολο της οικονομίας. Παρουσιάζεται το σχετικό μεθοδολογικό πλαίσιο, η διαδικασία εκτίμησης του σχετικού ΠΚΛ και η αντίστοιχη διαρθρωτική ανάλυση της οικονομίας. Ειδικότερα, η ανάλυση αποσκοπεί στην αποκάλυψη της σημασίας των συγκεκριμένων κλάδων στην εθνική οικονομία, όπως αποτυπώνονται στους πίνακες Εισροών – Εκροών και Κοινωνικής Λογιστικής, όπως αναδεικνύονται από τα διαρθρωτικά τους χαρακτηριστικά, και τέλος, όπως παρουσιάζονται από τη διάρθρωση της διανομής του εισοδήματος μεταξύ των παραγωγικών συντελεστών, των θεσμικών φορέων και των νοικοκυριών.Βιογραφικό: Ζωγραφάκης Σταύρος, σελίδα 34

“ Μακροοικονομικές και αναδιανεμητικές επιπτώσεις στην ελληνική οικονομία από μια αναμόρφωση του φορολογικού συστήματος ”, 2003. Α. Σαρρής, Σ. Ζωγραφάκης και Π. Καρφάκης. Η έρευνα είχε ως σκοπό την διερεύνηση των επιπτώσεων στην οικονομία, τα νοικοκυριά, και τα έσοδα του δημοσίου, από διάφορα μέτρα φορολογικών αλλαγών στην Ελλάδα. Για την έρευνα χρησιμοποιήθηκε ένα υπόδειγμα υπολογιστικής γενικής ισορροπίας για την Ελλάδα, που ενέχει μεγάλη λεπτομέρεια όσον αφορά την κατανομή εισοδήματος, καθώς και φορολογικών μέτρων. Το υπόδειγμα αυτό αποτελεί το πρώτο εμπειρικό πλαίσιο για την λεπτομερή διερεύνηση φορολογικής πολιτικής στην Ελλάδα, και ειδικά για τις επιπτώσεις της φορολογίας στην κατανομή εισοδήματος.

Οι προσομοιώσεις του υποδείγματος αφορούν πρώτα μία σειρά από αλλαγές σε συγκεκριμένους φορολογικούς συντελεστές έτσι ώστε να δείχνονται οι οριακές αλλαγές από την μεταβολή κάθε μέτρου. Οι προσομοιώσεις έγιναν με δύο διαφορετικές υποθέσεις όσον αφορά το μακροοικονομικό ‘’κλείσιμο’’ της οικονομίας, δηλαδή διαφορετικές υποθέσεις σχετικά με την μακροοικονομική συμπεριφορά της αγοράς εργασίας.

Οι προσομοιώσεις που έγιναν έδειξαν ότι 1. Ο προοδευτικότερος τρόπος να μειωθεί η άμεση φορολογία εισοδήματος φυσικών

προσώπων είναι να μειωθεί ο συντελεστής φορολόγησης του πρώτου φορολογικού κλιμακίου.

2. Η μείωση των φορολογικών συντελεστών εισοδήματος φυσικών προσώπων πρέπει να συνοδευτεί με μέτρα αύξησης των πόρων του δημοσίου, ή με μείωση των δημοσίων δαπανών αν πρόκειται να μην διαταραχθεί η δημοσιονομική ισορροπία που έχει επιτευχθεί τα πρόσφατα χρόνια, και η οποία κατέστησε δυνατή την είσοδο της Ελλάδας στην ΟΝΕ.

3. Η μείωση των φορολογικών συντελεστών στους φόρους φυσικών προσώπων κατά 5 ποσοστιαίες μονάδες και η αύξηση των αντίστοιχων ορίων των φορολογικών κλιμακίων κατά 1 εκατομμύριο έχουν περίπου τις ίδιες μακροοικονομικές, δημοσιονομικές και αναδιανεμητικές επιπτώσεις.

4. Η τρέχουσα δομή του ΦΠΑ, όπως έχει εφαρμοστεί, έχει προοδευτικές επιδράσεις στα πραγματικά εισοδήματα των νοικοκυριών.

5. Ο φόρος οινοπνεύματος δεν φαίνεται να έχει σημαντικές αρνητικές ή αναδιανεμητικές επιδράσεις, και η αύξησή του μπορεί να αυξήσει τα δημόσια έσοδα, χωρίς να επηρεάσει πολύ αρνητικά την υπόλοιπη οικονομία.


6. Η επιβολή ΦΠΑ 18% στις κατασκευές έχει αρνητικές επιδράσεις στην συνολική οικονομική δραστηριότητα και τις ιδιωτικές επενδύσεις, οδηγεί σε αντιπροοδευτική μείωση των πραγματικών εισοδημάτων των φορολογουμένων, αλλά μπορεί να επιφέρει σημαντικές δημοσιονομικές εισροές.

7. Μία μείωση των εισφορών κοινωνικής ασφάλισης είναι προοδευτικό μέτρο, και αντίθετα μία αύξησή της είναι αντιπροοδευτική.

8. Η μείωση των εισφορών κοινωνικής ασφάλισης είναι μέτρο προοδευτικό όσον αφορά την κατανομή εισοδήματος, αλλά με μεγάλο δημοσιονομικό κόστος, πράγμα που σημαίνει ότι οποιαδήποτε τέτοια αλλαγή πρέπει να συνοδευτεί από μέτρα αναπλήρωσης της απώλειας φορολογικών εσόδων, για να μην διαταραχτεί η δημοσιονομική ισορροπία.

9. Η αύξηση της φορολογία της περιουσίας δεν έχει ουσιαστικές επιπτώσεις στο ΑΕΠ και τα φορολογικά έσοδα.

10. Οποιαδήποτε γενική μείωση της φοροδιαφυγής λειτουργεί σαν προοδευτικός φόρος.

11. Τα παραπάνω συμπεράσματα είναι σε γενικές γραμμές εύρωστα ως προς τις δύο ριζικά διαφορετικές υποθέσεις σχετικά με την μακροοικονομική προσαρμογή της αγοράς εργασίας.

Οι αλλαγές που προσομοιώθηκαν από την μεταβολή συγκεκριμένων φορολογικών συντελεστών έδειξαν τις αλλαγές από κάθε μέτρο ξεχωριστά. Αυτές οι αλλαγές μπορούν να συνδυαστούν γραμμικά, έτσι ώστε να δείχνουν κατά πρώτη προσέγγιση τις αλλαγές από συνθετότερα σενάρια φορολογικής μεταρρύθμισης.

Τέλος έγινε προσομοίωση ενός σεναρίου φορολογικής μεταρρύθμισης το οποίο θεωρήθηκε ότι ήταν συμβατό με τις προτάσεις της Επιτροπής για την Αναμόρφωση του Ελληνικού Φορολογικού Συστήματος, και τις προτάσεις που κατά καιρούς έχουν δημοσιοποιηθεί. Το σενάριο περιλαμβάνει μείωση του φορολογικού συντελεστή του πρώτου φορολογικού κλιμακίου, μείωση όλων των υπόλοιπων φορολογικών συντελεστών κατά 2 ποσοστιαίες μονάδες, αύξηση όλων των συντελεστών ΦΠΑ κατά μία ποσοστιαία μονάδα και τέλος αύξηση όλων των συντελεστών έμμεσων φόρων κατά 10%. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι ένα τέτοιο σενάριο είναι δημοσιονομικά ουδέτερο αν υπάρξει μία ταυτόχρονη μείωση της φοροδιαφυγής κατά 35%. Βέβαια το σενάριο μπορεί να γίνει δημοσιονομικά ουδέτερο με διαφορετικού μεγέθους αλλαγές στους επιμέρους φορολογικούς συντελεστές, χωρίς να αλλάξει το επίπεδο της φοροδιαφυγής. Οι προσομοιώσεις έδειξαν ότι ένα τέτοιο σενάριο, χωρίς την ταυτόχρονη πάταξη της φοροδιαφυγής, ωφελεί τα πραγματικά εισοδήματα όλων των νοικοκυριών, αλλά αν μειωθεί η φοροδιαφυγή, τότε ωφελεί κυρίως τα εισοδήματα των μεσαίου εισοδήματος νοικοκυριών. Το σενάριο είναι προοδευτικό όσον αφορά Βιογραφικό: Ζωγραφάκης Σταύρος, σελίδα 36

την φορολογία με την έννοια ότι μειώνει την φορολογία των μεσαίων νοικοκυριών ενώ αυξάνει την φορολογία των πλουσίων.

“The Effects of Defence Spending Reductions : A CGE Estimation of the Foregone Peace Dividend in the case of Greece”. E. Αθανασίου, Χ. Κόλλιας, Σ. Ζωγραφάκης. (2002). Defence and Peace Economics, Vol. 13(2), pp 109 – 119.

Στο άρθρο αυτό επιχειρούμε να διερευνήσουμε δύο ζητήματα που συζητούνται ευρέως στον χώρο της Οικονομικής Ανάλυσης της Άμυνας. Το πρώτο αφορά την επίπτωση των αμυντικών δαπανών στον ρυθμό μεγέθυνσης της οικονομίας. Το δεύτερο έχει να κάνει με την εκτίμηση του «Μερίσματος ειρήνης», δηλαδή, των οικονομικών ωφελειών που απορρέουν από την αποκλιμάκωση της στρατιωτικής έντασης μετά το 1990.

Τα δύο αυτά ερωτήματα επικαλύπτονται σε κάποιο βαθμό. Στο μέτρο που το μέρισμα ειρήνης είναι θετικό, η συμβολή των αμυντικών δαπανών στον ρυθμό μεγέθυνσης είναι τουλάχιστον υποαριστοποιητική. Δηλαδή, είτε η επίπτωση στον ρυθμό μεγέθυνσης είναι αρνητική, είτε οι αμυντικές δαπάνες πριμοδοτούν την μεγέθυνση λιγότερο από άλλες, εναλλακτικές δαπάνες. Έτσι, αρνητική επίπτωση των αμυντικών δαπανών στον ρυθμό μεγέθυνσης σημαίνει αναγκαστικά θετικό μέρισμα ειρήνης, αλλά το μέρισμα ειρήνης μπορεί να είναι θετικό και στην περίπτωση όπου η επίπτωση αυτή είναι θετική.

Τα αποτελέσματα της εφαρμοσμένης έρευνας, σχετικά με το αν οι αμυντικές δαπάνες ευνοούν ή επιβραδύνουν την οικονομική μεγέθυνση μίας χώρας, είναι διφορούμενα. Συγκεκριμένα στην περίπτωση της Ελλάδας οι εκτιμήσεις που βασίζονται σε χρονολογικές σειρές δείχνουν είτε θετική, είτε αρνητική επίπτωση, συχνά με στατιστικά ασήμαντους συντελεστές. Η χρονική περίοδος από την οποία αντλούνται τα στοιχεία για κάθε μελέτη φαίνεται να είναι καθοριστική για τα αποτελέσματα. Κατά συνέπεια η όποια προσπάθεια προσομοίωσης βασίζεται σε αδύνατα εμπειρικά δεδομένα. Η δυσκολία προσομοίωσης εντείνεται όταν προσπαθήσει κανείς να υπολογίσει τις επιπτώσεις διαφορετικών εναλλακτικών ποσοστώσεων στις δημόσιες δαπάνες, αφού οι βαθμοί ελευθερίας που απαιτούνται στην περίπτωση αυτή μειώνονται σημαντικά δεδομένης της περιορισμένης διαθεσιμότητας των απαραίτητων στοιχείων. (μήκους χρονολογικών σειρών)

Η εργασία αυτή επιχειρεί να συμβάλλει στην διερεύνηση των δύο προαναφερθέντων προβλημάτων χρησιμοποιώντας ένα υπολογιστικό υπόδειγμα της Ελληνικής οικονομίας για την εκτίμηση της επίπτωσης στον ρυθμό οικονομικής μεγέθυνσης


εναλλακτικών ποσοστώσεων στις δημόσιες δαπάνες. Μειώνοντας τις Αμυντικές Δαπάνες της Ελλάδας στο επίπεδο του μέσου της μείωσης του ΝΑΤΟ για την περίοδο 1990 – 1998 και ανακατανέμοντας την δαπάνη αυτή μεταξύ εναλλακτικών δημοσίων δαπανών μπορούμε να υπολογίσουμε τόσο την επίπτωση των αμυντικών δαπανών στον ρυθμό μεγέθυνσης όσο και το μέρισμα ειρήνης που προκύπτει, ανεξάρτητα από την κατεύθυνση της επίπτωσης αυτής.

Εκτιμήσαμε τέσσερα εναλλακτικά σενάρια, τρία όπου η μείωση των Αμυντικών Δαπανών καλύπτεται αποκλειστικά από τις δαπάνες για Παιδεία, Υγεία και Γενικές Δαπάνες της Κεντρικής Διοίκησης, και ένα όπου η μείωση των δαπανών μοιράζεται ισόποσα μεταξύ των τριών άλλων κατηγοριών δαπανών.

Σύμφωνα με τα αποτελέσματα, οι αμυντικές δαπάνες συμβάλλουν θετικά στο ρυθμό μεγέθυνσης αλλά υπάρχουν εναλλακτικές δημόσιες δαπάνες που θα συνέβαλλαν περισσότερο. Η ιεράρχηση ως προς την επίπτωση στον ρυθμό μεγέθυνσης δεν τηρείται ως προς την επίπτωση στις υπόλοιπες μακροοικονομικές κατηγορίες, κλάδους βιομηχανικής δραστηριότητας, διανομής του εισοδήματος κτλ., υποδεικνύοντας την εξάρτηση του μερίσματος ειρήνης από την συγκεκριμένη οικονομική πολιτική που θα ακολουθηθεί.

“Διακλαδική ανάλυση της Ελληνικής Γεωργίας: Πίνακας Κοινωνικής Λογιστικής και Επιπτώσεις εναλλακτικών σεναρίων αγροτικής πολιτικής στην Ελληνική οικονομία με χρήση υποδείγματος γενικής ισορροπίας”, (2003).

Η έρευνα στα πλαίσια του ερευνητικού προγράμματος που ανατέθηκε από το Υπουργείο Γεωργίας στο Τμήμα Οικονομικών Επιστημών (ΤΟΕ) του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών (ΕΚΠΑ) την άνοιξη του 2000 με τίτλο «Στρατηγική Ανάπτυξης του Ελληνικού Αγροτικού Τομέα» έχει σκοπό να προτείνει στοιχεία μίας στρατηγικής για την ανάπτυξη του ελληνικού αγροτικού τομέα, για τα επόμενα δέκα τουλάχιστον χρόνια, στα πλαίσια της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ) και των εξελίξεων στο διεθνές εμπόριο.

Κεφάλαιο 4 (σελ. 211-255), Διακλαδική ανάλυση της ελληνικής γεωργίας : Πίνακας κοινωνικής λογιστικής για το 1996: Σταύρος Ζωγραφάκης Ο Πίνακας Κοινωνικής Λογιστικής (ΠΚΛ): Κατασκευάστηκε στα πλαίσια της μελέτης περιέχει λεπτομερή διαχωρισμό των διαφόρων θεσμικών φορέων, κυρίως των νοικοκυριών, και μεταξύ αυτών τριών κατηγοριών αγροτικών νοικοκυριών (φτωχά, μεσαία, πλούσια) για την Ελλάδα. Βασίζεται στο 1996 και παρέχει μία ολοκληρωμένη


εικόνα της Ελληνικής οικονομίας. Ο ΠΚΛ δίνει ιδιαίτερη έμφαση στις διακλαδικές σχέσεις της ελληνικής γεωργίας και ιδιαίτερα στις σχέσεις του γεωργικού τομέα με την μεταποίηση. Ο ΠΚΛ μαζί με τους υπόλοιπους πίνακες που κατασκευάστηκαν αποτέλεσαν την εμπειρική βάση πάνω στην οποία στηρίχτηκε το υπόδειγμα γενικής ισορροπίας που ενσωματώνει την αλληλοσυσχέτιση του αγροτικού με τον μη αγροτικό τομέα.

Κεφάλαιο 7. (σελ. 343-380), Επιπτώσεις εναλλακτικών σεναρίων αγροτικής πολιτικής στην Ελληνική οικονο μ ία μ ε χρήση υποδείγ μ ατος γενικής ισορροπίας: Σταύρος Ζωγραφάκης και Αλέξανδρος Σαρρής

Στο κεφάλαιο αυτό γίνεται πρώτα μία παρουσίαση ενός υποδείγματος γενικής ισορροπίας για την ελληνική οικονομία που σχεδιάστηκε ειδικά για την μελέτη αυτή. Στην συνέχεια παρουσιάζονται σενάρια αγροτικής πολιτικής και οι επιπτώσεις τους στην οικονομία. Η πρώτη ομάδα σεναρίων αφορά την μείωση των απ’ ευθείας επιδοτήσεων των αγροτικών προϊόντων. Στον μόνο τομέα όπου η μείωση αυτή έχει σημαντικές οικονομικές επιδράσεις είναι ο τομέας των σιτηρών, καπνού και βαμβακιού (που στο υπόδειγμα είναι ομαδοποιημένοι). Συγκεκριμένα μία μείωση των απ. ευθείας επιδοτήσεων στον κλάδο αυτό κατά 10% συνεπάγεται μία ανεπαίσθητη αλλαγή στο ΑΕΠ, μία μείωση της παραγωγής των προϊόντων του κλάδου κατά 3%, και μία μείωση των αγροτικών εισοδημάτων κατά 0,66%.

Η δεύτερη ομάδα προσομοιώσεων αφορά την μείωση των θεσμικών τιμών των αγροτικών προϊόντων. Ο τρόπος που γίνεται η προσομοίωση είναι ο εξής. Για κάθε ένα από τους αγροτικούς κλάδους του υποδείγματος (κλάδοι 1-4) οι τιμή παραγωγής στο σενάριο βάσης παραμένει σταθερή. Στην συνέχεια η σταθερή τιμή για κάποιο από τα αγροτικά προϊόντα μειώνεται ενώ οι υπόλοιπες τιμές των αγροτικών μένουν σταθερές. Σε δεύτερη φάση η μείωση των εισοδημάτων των παραγωγών από μία μείωση των θεσμικών τιμών εξισορροπείται από μία απ’ ευθείας αποζημίωση στα αγροτικά νοικοκυριά, ίση με το γινόμενο της μείωσης της τιμής επί την ποσότητα παραγωγής στο σενάριο βάσης. Έτσι αυτού του είδους το πείραμα προσομοιώνει τον τρόπο με τον οποίο έχουν προγραμματισθεί μειώσεις των θεσμικών τιμών από την ΕΕ στα πλαίσια της συμφωνίας του Βερολίνου και του ΠΟΕ.

Η μείωση των θεσμικών τιμών των αγροτικών προϊόντων κατά 10%, χωρίς αποζημίωση έχει μηδαμινή επίδραση στο ΑΕΠ της οικονομίας, αλλά έχει σημαντική μειωτική επίδραση στον εγχώριο δείκτη τιμών καταναλωτή, που μειώνεται κατά 4%. Οι πραγματικές αμοιβές στους αυτοαπασχολύμενους του αγροτικού τομέα μειώνονται αρκετά (κατά 4.4%) και κατά συνέπεια μειώνεται η απασχόληση αυτού του είδους στον αγροτικό τομέα κατά 11.8 χιλιάδες άτομα ή 1.8%. Η παραγωγή των Βιογραφικό: Ζωγραφάκης Σταύρος, σελίδα 39

αγροτικών κλάδων μειώνεται κατά ποσοστά που κυμαίνονται από 1.5% μέχρι 2.8%, αλλά η παραγωγή μεταποιημένων αγροτικών προϊόντων και τροφίμων αυξάνεται σε ποσοστά που κυμαίνονται από 0,7 μέχρι 1%, λόγω της μείωσης των τιμών των πρώτων υλών. Τα εισοδήματα των αγροτικών νοικοκυριών μειώνονται αισθητά κατά 4.5%, αλλά επίσης μειώνονται τα εισοδήματα των αστικών νοικοκυριών κατά 1,3%. Αυτό είναι το αποτέλεσμα της μειωμένης ζήτησης λόγω μείωσης των αγροτικών εισοδημάτων, που έχει επίδραση σε όλη την οικονομία. Αισθητή επίσης είναι η πολύ μεγαλύτερη πτώση των εισοδημάτων των φτωχών νοικοκυριών (4,9%) σε σύγκριση με την πτώση των εισοδημάτων των μεσαίων και πλουσίων νοικοκυριών (1,1% και 1,7% αντίστοιχα). Κατά συνέπεια μία μείωση των θεσμικών τιμών έχει αναδιανεμητικές επιπτώσεις που λειτουργούν σε βάρος των φτωχών νοικοκυριών. Οι επιδράσεις στο εξωτερικό ισοζύγιο είναι θετικές καθώς η μείωση των θεσμικών τιμών καθιστά τα αγροτικά προϊόντα πολύ πιο ανταγωνιστικά διεθνώς και αυξάνει τις εξαγωγές ενώ η μείωση της εγχώριας ζήτησης και η στροφή προς τα φτηνότερα εγχώρια αγροτικά προϊόντα οδηγεί σε μείωση των εισαγωγών. Τέλος η μείωση των θεσμικών τιμών οδηγεί σε αισθητή μείωση των επενδύσεων στον αγροτικό τομέα, (κατά 8,4%) αλλά και σε μία μικρή μείωση των επενδύσεων στον μη αγροτικό τομέα (κατά 0,5%).

Η αποζημίωση των αγροτικών νοικοκυριών από την μείωση των θεσμικών τιμών δεν φαίνεται να έχει καμία επί πλέον επίδραση στο ΑΕΠ. Οδηγεί όμως σε μία αύξηση των εγχωρίων τιμών λόγω του ότι αυξάνεται η εγχώρια ζήτηση. Οι αποζημιώσεις στο υπόδειγμα υποτίθεται οτι προέρχονται από την ΕΕ, και λειτουργούν σαν μεταβίβαση από τον υπόλοιπο κόσμο προς την Ελλάδα. Η επίδραση στα αγροτικά εισοδήματα είναι θετική και υπερκαλύπτει τις απώλειες από την μείωση των θεσμικών τιμών. Κατά συνέπεια η πολιτική της μείωσης των θεσμικών τιμών ταυτόχρονα με εισοδηματικές αποζημιώσεις δεν επηρεάζει αρνητικά τα αγροτικά εισοδήματα.

Η τελευταία ομάδα σεναρίων αφορά την βελτίωση της τεχνολογίας παραγωγής αγροτικών προϊόντων. Το πρώτο αφορά την βελτίωση της τεχνολογίας των τεσσάρων αγροτικών κλάδων (οι συντελεστές ουδέτερης τεχνολογικής μεταβολής που πολλαπλασιάζουν τις συναρτήσεις παραγωγής είναι κατά 10% μεγαλύτεροι). Με αυτό το σενάριο οι τιμές των αγροτικών προϊόντων στο υπόδειγμα είναι ενδογενείς και μεταβάλλονται έτσι ώστε να εξισορροπήσουν την προσφορά με την ζήτηση. Στο δεύτερο σενάριο η ουδέτερη τεχνολογική πρόοδος στους αγροτικούς κλάδους συνδυάζεται με σταθερές θεσμικές τιμές. Το τελευταίο σενάριο συνδυάζει την ουδέτερη τεχνολογική πρόοδο με μία μείωση των θεσμικών τιμών των αγροτικών προϊόντων κατά 10%, όπως στην προηγούμενη ομάδα σεναρίων. Βιογραφικό: Ζωγραφάκης Σταύρος, σελίδα 40

Η τεχνολογική μεταβολή, όπως αναμένεται, έχει θετική επίδραση στο ΑΕΠ, και στα τρία σενάρια. Στο πρώτο σενάριο με ενδογενείς τιμές η τεχνολογική μεταβολή οδηγεί σε μείωση των εγχωρίων τιμών, αύξηση των εξαγωγών και μείωση των εισαγωγών. Η παραγωγή σε όλους σχεδόν τους κλάδους αυξάνεται, με μεγαλύτερες αυξήσεις στους αγροτικούς κλάδους. Τα πραγματικά εισοδήματα των αγροτικών νοικοκυριών όμως μειώνονται λόγω της μείωσης των τιμών των αγροτικών προϊόντων. Εδώ έχουμε το κλασσικό φαινόμενο της τεχνολογικής μεταβολής στον αγροτικό τομέα, όπου η βελτίωση της τεχνολογίας οδηγεί σε αύξηση της παραγωγής μεγαλύτερη από την αύξηση της ζήτησης με αποτέλεσμα την μείωση των τιμών και των αγροτικών εισοδημάτων (agricultural treadmill effect). Η μείωση των αγροτικών εισοδημάτων επιφέρει και μία μείωση των επενδύσεων στον αγροτικό τομέα.

Το δεύτερο σενάριο όμως αντιστρέφει αυτές τις επιδράσεις διότι η τεχνολογική μεταβολή δεν συνοδεύεται από μειώσεις των θεσμικών τιμών. Σε αυτή την περίπτωση η αύξηση του ΑΕΠ είναι μεγαλύτερη, οι εγχώριες τιμές αυξάνονται, και οι μεταβολές στην παραγωγή των αγροτικών προϊόντων είναι θετικές και διπλάσιες σχεδόν από τις μεταβολές του πρώτου σεναρίου. Τα αγροτικά εισοδήματα μεταβάλλονται θετικά και έτσι αντιστρέφουν την αρνητική επίδραση του πρώτου σεναρίου.

Το τελευταίο σενάριο συνδυάζει τις επιδράσεις μίας μείωσης θεσμικών τιμών με μία ταυτόχρονη τεχνολογική μεταβολή. Τα αποτελέσματα δείχνουν ότι τα αρνητικά αποτελέσματα τις μείωσης των θεσμικών τιμών εξαλείφονται με την τεχνολογική πρόοδο.

Το συμπέρασμα αυτής της ενότητας είναι πρώτον ότι η μείωση των θεσμικών τιμών χωρίς αποζημίωση είναι επιβλαβής για τα αγροτικά νοικοκυριά και ιδιαίτερα για τα φτωχά αγροτικά νοικοκυριά. Δεύτερον η μείωση των θεσμικών τιμών, όταν συνδυάζεται με αποζημίωση, δεν βλάπτει τα αγροτικά εισοδήματα και έχει ανεπαίσθητη επίδραση στο ΑΕΠ. Τρίτον μία τεχνολογική μεταβολή αν συνδυαστεί με σταθερές θεσμικές τιμές έχει θετικές επιδράσεις στο ΑΕΠ αλλά και στα αγροτικά εισοδήματα. Κατά συνέπεια ένας τρόπος να αντισταθμιστεί η προγραμματισμένη μείωση των θεσμικών τιμών των αγροτικών προϊόντων, εκτός από την απ’ ευθείας αποζημίωση είναι η τεχνολογική πρόοδος στον αγροτικό τομέα.

“Διαχρονική εξέλιξη της απασχόλησης στην Ελλάδα: Η προσαρμογή του αγροτικού τομέα”, Ζωγραφάκης Σ., Β. Πατρώνης, (2004), στο Συνέδριο του 8ου

Πανελλήνιου Συνεδρίου Αγροτικής Οικονομίας με τίτλο «Η Ελληνική Γεωργία και


Ύπαιθρος στη Διευρυμένη Ευρωπαϊκή Ένωση: Νέες Προκλήσεις και Προσανατολισμοί», Θεσσαλονίκη, (Πρακτικά υπό έκδοση).

Η Ελληνική οικονομία τα τελευταία χρόνια αναπτύχθηκε με ταχύτατους ρυθμούς. Τα περισσότερα εθνικολογιστικά μεγέθη (ΑΕΠ, Επενδύσεις, Εμπόριο, Κατανάλωση, κλπ) καταγράφουν μεταβολές σημαντικά υψηλές συγκρινόμενες με αντίστοιχα μεγέθη στα άλλα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Ε.Ε.). Παρόλη την ανάπτυξη της οικονομίας, η ανεργία παρέμεινε σε υψηλά επίπεδα, ενώ διαπιστώνεται ότι τα θετικά αποτελέσματα της ανάπτυξης και της μεγέθυνσης δεν ήταν ικανά να δημιουργήσουν περισσότερες (και αναμενόμενες) νέες θέσεις απασχόλησης. Αντικείμενο της παρούσας εργασίας είναι να διερευνήσει τον τρόπο με τον οποίο η συρρίκνωση της απασχόλησης στον πρωτογενή τομέα εξουδετέρωσε εν μέρει την αναμενόμενη βελτίωση των μεγεθών απασχόλησης στη χώρα, χωρίς όμως να εξετάζει τα αίτια αυτής της διαρθρωτικής μεταβολής. Παράλληλα προτείνεται η δημιουργία ενός θεωρητικού μακροοικονομικού υποδείγματος, ικανού να προσομοιώσει και να προβάλει τη μελλοντική εξέλιξη των παραπάνω μεγεθών.

"Η αναδιανεμητική επίδραση του πληθωρισμού στην Ελλάδα". (2005), Ζωγραφάκης Σ. και Θ. Μητράκος, Οικονομικό Δελτίο Νο 24, Τράπεζα της Ελλάδος, σελ. 49-90, Ιανουάριος, Αθήνα.

Η μελέτη αναδεικνύει την έμμεσου χαρακτήρα αναδιανεμητική λειτουργία που επιτελείται μέσω του μηχανισμού μεταβολής των τιμών στη χώρα μας. Η μελέτη αφορά την περίοδο 1999-2004 και περιλαμβάνει εκτιμήσεις για τον πληθωρισμό επιμέρους πληθυσμιακών ομάδων, εκκινώντας από τις διαπιστώσεις ότι η διάρθρωση της καταναλωτικής δαπάνης διαφέρει μεταξύ των επιμέρους πληθυσμιακών ομάδων, ενώ ταυτόχρονα διαφέρουν και οι μεταβολές των τιμών των επιμέρους αγαθών και υπηρεσιών. Πράγματι, στη μελέτη παρουσιάζονται υπολογισμοί για τον πληθωρισμό που αντιμετώπισαν κατά την πενταετία 2000-2004 διάφορες ομάδες του πληθυσμού, οι οποίες διακρίνονται με βάση κριτήρια όπως το επίπεδο εκπαίδευσης, ο βαθμός αστικότητας (κάτοικοι αστικών, ημιαστικών και αγροτικών περιοχών), η θέση στην εργασία (μισθωτοί, αυτοαπασχολούμενοι, εργοδότες), ο τομέας δραστηριότητας, τα επαγγελματικά χαρακτηριστικά (εργάτες, υπάλληλοι, συνταξιούχοι, άνεργοι, κ.λπ.), η κατανομή και το ύψος της δαπάνης (φτωχότερα, πλουσιότερα και μεσαία νοικοκυριά).


Όπως προκύπτει από την ανάλυση, ο πληθωρισμός κατά την πενταετία 2000-2004 (ακριβέστερα, ο τρόπος με τον οποίο μεταβλήθηκαν στη χώρα μας οι τιμές των επιμέρους αγαθών και υπηρεσιών σε συνδυασμό με το διαφοροποιημένη διάρθρωση της καταναλωτικής δαπάνης των επιμέρους πληθυσμιακών ομάδων) άσκησε μόνος του αξιόλογη αναδιανεμητική επίδραση εις βάρος κυρίως των οικονομικά ασθενέστερων και ευαίσθητων κοινωνικών ομάδων, όπως είναι τα άτομα με σχετικά χαμηλό εκπαιδευτικό επίπεδο, οι συνταξιούχοι, οι άνεργοι και τα φτωχότερα τμήματα του πληθυσμού, δηλαδή γενικότερα τα άτομα που αντιμετωπίζουν σχετικά υψηλότερο κίνδυνο φτώχειας. Πράγματι, οι ομάδες αυτές έως τους πρώτους μήνες του 2004 αντιμετώπισαν υψηλότερο πληθωρισμό από ό,τι το σύνολο του πληθυσμού και αυτό μπορεί να ερμηνευθεί κυρίως από την ιδιαίτερη βαρύτητα που έχουν για αυτές τα είδη διατροφής, η στέγαση και τα ποτά-καπνός, η αύξηση των τιμών των οποίων ήταν κατά κανόνα μεγαλύτερη από το μέσο πληθωρισμό (με εξαίρεση το 2004, όταν καταγράφηκε σημαντική μείωση των τιμών των νωπών οπωροκηπευτικών). Αναφέρεται ενδεικτικά ότι για το 25% των νοικοκυριών που χαρακτηρίζονται φτωχότερα με βάση το ύψος της καταναλωτικής τους δαπάνης ο ετήσιος πληθωρισμός ήταν υψηλότερος κατά 0,3 έως 0,5 της εκατοστιαίας μονάδας από τον πληθωρισμό για το σύνολο του πληθυσμού (δηλαδή τη μεταβολή των τιμών καταναλωτή που επίσημα ανακοινώνεται από την ΕΣΥΕ) τα έτη 2000-2003 (ή 3,7% κατά μέσον ετήσιο όρο, έναντι 3,3% για το σύνολο του πληθυσμού), ενώ - αντίθετα -- το 2004 ήταν χαμηλότερος κατά 0,3 της εκατοστιαίας μονάδας (για το λόγο που προαναφέρθηκε). Ένα άλλο σημαντικό εύρημα της μελέτης είναι ότι την ίδια περίοδο ο ετήσιος πληθωρισμός που αντιμετώπισαν μεγάλες πληθυσμιακές ομάδες εργαζομένων, όπως είναι οι μισθωτοί γενικά, καθώς και οι εργάτες ή οι υπάλληλοι στον ιδιωτικό ή στο δημόσιο τομέα, διέφερε ελάχιστα από τον πληθωρισμό για το σύνολο του πληθυσμού (από 0,16 της εκατοστιαίας μονάδας λιγότερο έως 0,12 της εκατοστιαίας μονάδας περισσότερο).

Ακόμη, κατά την εξεταζόμενη περίοδο ο πληθωρισμός επιδείνωσε τους διάφορους κοινωνικούς δείκτες. Συγκεκριμένα, πιθανότατα αύξησε ελαφρά το ποσοστό της φτώχειας και, σε σημαντικότερο βαθμό, τους δείκτες της ανισότητας και το "χάσμα" ή την ένταση της φτώχειας. Κατά συνέπεια, ο μηχανισμός των τιμών αποτελεί ένα πρόσθετο λόγο για παρεμβάσεις οικονομικής και κοινωνικής πολιτικής με στόχο την ενίσχυση των ευαίσθητων κοινωνικών ομάδων.

“Κοινωνικοί δείκτες και μετανάστευση στην Ελλάδα”, Ζωγραφάκης Σ., Θ. Μητράκος (2005), Μελέτη στα πλαίσια του ερευνητικού προγράμματος «Αριστεία


στα ερευνητικά πεδία Φτώχεια, Αποκλεισμός και Κοινωνικές Ανισότητες», Εθνικό Κέντρο Κοινωνικών Ερευνών (ΕΚΚΕ), Αθήνα.

Σημαντικό τμήμα των δράσεων της κοινωνικής πολιτικής αποσκοπούν στην εξάλειψη ή, έστω, στον περιορισμό της φτώχειας και των οικονομικών και άλλων ανισοτήτων. Στο πλαίσιο αυτό, τα προβλήματα της ανισότητας και της φτώχειας βρίσκονται πάντα στο επίκεντρο του πολιτικού διαλόγου. Πολύ συχνά στο διάλογο αυτό διατυπώνονται ισχυρισμοί σχετικά με το μέγεθος, τη δομή και τη διαχρονική εξέλιξη των κοινωνικών δεικτών στην Ελλάδα οι οποίοι είτε δεν έχουν εμπειρική τεκμηρίωση είτε έρχονται σε αντίθεση με τα ευρήματα των υφισταμένων εμπειρικών μελετών. Επιπλέον, τα τελευταία χρόνια η εισροή οικονομικών μεταναστών στην χώρα μας εκτιμάται ότι έχει επηρεάσει σημαντικά τους διάφορους κοινωνικούς δείκτες. Ωστόσο, η επίδραση αυτή δεν έχει έως τώρα μελετηθεί ουσιαστικά. Η παρούσα μελέτη εξετάζει τις ποσοτικές διαστάσεις, τη δομή και την μεταβολή των οικονομικών ανισοτήτων, των ανισοτήτων στις συνθήκες διαβίωσης, της φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισμού στην Ελλάδα μετά την παρουσία των οικονομικών μεταναστών. Η μελέτη αυτή αποσκοπεί να προσθέσει ορισμένα ακόμα κομμάτια στο πάζλ της χαρτογράφησης και αποτύπωσης των μεταναστών που ζουν και εργάζονται στην χώρα μας. Για τον σκοπό αυτό αξιοποιεί συστηματικά τα μικρο-στοιχεία της έρευνας Εισοδήματος και Συνθηκών Διαβίωσης των νοικοκυριών (EU-SILC, European Union-Statistics on Income and Living Conditions) για το 2003.

Inequality and poverty in Greece after the access in EMU, Aggelopoulou, D., Zografakis, S., Sypsas, P., (2006).

The present work is trying to estimate inequality and poverty in Greece after the access in EMU. The data used in this study came from the last Household Budget Survey (HBS) of the entire population of Greece conducted from February 2004 to January 2005 by the National Statistical Service of Greece (NSSG). For the purpose of this study, we used data on both consumption expenditure and household income. Consumption expenditure was defined as including the value of goods and services purchased plus imputed consumption expenditure (consumption of own production, income in kind,



imputed rent, etc.). These expenditures were also added to the current income of households. Inequality and poverty in Greece is measured and decomposed to explore the association with particular characteristics of the household or the household head. These characteristics are residence in rural areas, large household size, low educational level, old age of the household head, households headed by farmers and retired persons. We explore the characteristics of the households which are close to the boundary line of poverty. In regard of the common methodological issues, we chose the individual as the unit of analysis of inequality and the distribution data were equivalised to make allowances for economies of scale and differences in needs between adults and minors (known as "family equivalence scales").

Assessing Heterogeneity in EU-25: Structural Differences, Business Cycle Synchronization and Shock Symmetry, Zervoyianni, A., Zografakis, S., Anastasioy, A., (2006).

On 1 May 2004 the European Union (EU) was enlarged to incorporate five Central European Countries (CECs) (the Czech Republic, Hungary, Poland, Slovakia and Slovenia), three Baltic States (BSs) (Estonia, Latvia and Lithuania) and two Southern European Countries (SECs) (Cyprus and Malta). The enlargement implies a number of challenges for all EU-25 member states. On the one hand, the 10 newcomers will have to consider their timetables for joining the EMU and prepare their economies for the single currency. At the same time, the old members will have to make the necessary changes in the system to accommodate the additional members. And while all the new member states are most likely to gain in the long run from EMU membership, the loss of monetary autonomy may cause difficulties in the short run as they will have to work towards achieving the economic standards of the other euro-zone participants.

Given the recent EU enlargement, attention once again has focused on the benefits and costs of participating in a monetary union. The optimum-currency-area theory (OCA), pioneered by Mundell (1961), McKinnon (1963) and Kenen (1969) and subsequently extended by many others, stresses that the benefits of a common currency may not exceed the costs of giving up monetary sovereignty if substantial divergence between the economies concerned exists. Some authors argue that many of the new EU states already have business cycles fairly well synchronized with those of EU-15. Others, however, are not so optimistic. They stress that while most of the new members states will soon be able to satisfy all Maastricht criteria of nominal Βιογραφικό: Ζωγραφάκης Σταύρος, σελίδα 45

convergence, namely those relating to inflation, long-term interest rates, fiscal deficits, public debt and exchange rate stability, this is only one aspect of the problem. An equally, if not most, important issue is whether structural differences between the two groups are sufficiently small and business cycles sufficiently synchronized to enable the newcomers to fully exploit the advantages of monetary unification.

Indeed, an important issue for monetary unification is how the member states’ economies may absorb shocks under a common monetary policy and thus in the absence of the exchange rate as an economic-policy tool. The degree of synchrony of fluctuations and of shock symmetry is an important issue. Economic theory provides no clear-cut conclusion as to whether economic integration will make shocks more symmetric across countries. One view, shared by the European Commission (1996), is that economic integration in Europe will increase intra-industry trade, something that will bring about greater symmetry of demand and supply shocks across the member states. An opposing view, initially advanced by Krugman (1991), is that increased economic integration is likely to bring about greater across-country specialization in production, in which case supply and demand shocks will become more asymmetric or country-specific. Both views are theoretically plausible, so empirical evidence must reveal which mechanism prevails in reality.

The purpose of the present paper is twofold. First we attempt to assess the degree of heterogeneity in EU-25 by examining structural differences as well as business-cycle synchrony and shock symmetry. Second, we attempt to examine the evolution over the years of business-cycle synchrony and shock synchrony in the euro-area countries in order to evaluate the chances of the new member states to become in the longer run more integrated with the older EU members. To assess heterogeneity, we follow Suppel (2003) and Metkofl (2005) in using Theil’s inequality coefficient and its decomposition into the characteristic sources of inequality, namely structural differences (mean differences and amplitude of fluctuations) and business cycle differences. In assessing shock symmetry, we follow Blancard and Quah (1989), Fidrmuc and Korhonen (2003) and Frenkel and Nickel (2005) among others in estimating SVARs for real output and inflation and in identifying supply shocks and demand shocks from a set of restrictions (one of which is that only supply shocks have a permanent effect on real output while demand shocks have permanent effects on both real output and the price level). Once supply and demand shocks for each country have been identified, shock symmetry across countries is assessed by the degree of correlation between shocks at home and those abroad.


The paper is organized as follows. Section 1 provides an introduction to the issue examined. Section 2 focuses on the issue of structural divergence versus business-cycle divergence by considering Theil inequality coefficients and their decompositions. Sections 3 and 4 focus on business-cycle synchrony and shock symmetry. First the methodologies and findings of the existing literature are discussed; then our data and results are presented and analyzed. We compute cross-country correlation coefficients for a set of variables, including real GDP, inflation rates, industrial production and employment growth. Following that, we estimate demand and supply shocks in the EU-25 states and examine their correlations. Impulse responses to idiosyncratic shocks are also analyzed. Section 5 follows with conclusions.


Ethan Frome - AUA · Web viewΚεφάλαιο 4 (σελ. 211-255), Διακλαδική...

Documents

Transcript of Ethan Frome - AUA · Web viewΚεφάλαιο 4 (σελ. 211-255), Διακλαδική...