armonikizoi.comarmonikizoi.com/downloads/dialogismos.pdf · ΠEPIEXOMENA Eισαγωγή 1. Tι...

HTEXNH

TOYΔIAΛOΓIΣMOY

POMΠEPT NATZEMY

HTEXNHTOY

ΔIAΛOΓIΣMOY

METAΦPAΣHMAPΩ KAPAMANH

EKΔOΣEIΣ «APMONIKH ZΩH»ΣOΦIA MAYPOMMATH - NATZEMY

ΓPIBA 23XAΛANΔPI 152 33

THΛ. 68 18 220, 68 18 151, 22990 40314, 22990 40316

ISBN 960-7052-13-7

EIKONA EΞΩΦYΛΛOY : LUITGARD MÜLLER - CHOUNTRA

EΠIMEΛEIA KEIMENOY: EΦH KONTAΞH

ΣEΛIΔOΠOIHΣH : OYPANOΣ

© Copyright 1992 Robert NajemyΓρίβα 23Xαλάνδρι 152 33

AΘHNA 1992

Aφιερώνω αυτό το βιβλίο σε μας - τηνAνθρωπότητα, με την ευχή η αληθινή Θεία μας φύσηνα πραγματοποιηθεί και να εκδηλωθεί πάνω στη Γημέσα από σκέψεις, λόγια και πράξεις γεμάτες Aγάπη,Eιρήνη, Aρμονία, Aλήθεια και Δικαιοσύνη.

Pόμπερτ Nατζέμυ

ΠEPIEXOMENAEισαγωγή

1. Tι είναι η Γιόγκα 2. Tι είναι ο Διαλογισμός 3. Tα ωφέλη του Διαλογισμού 4. Πρακτικές λεπτομέρειες σχετικά με το Διαλογισμό ..5. Πώς κάνουμε Διαλογισμό 6. H δύναμη των δονήσεων 7. Διαλέγοντας ένα αντικείμενο συγκέντρωσης 8. Άλλες εστίες συγκέντρωσης και μέθοδοι εισαγωγής

στο Διαλογισμό 9. H προσευχή της καρδιάς 10. Mερικές γενικές οδηγίες για το εσωτερικό ταξίδι 11. Tα ενεργειακά κέντρα και η εξέλιξη 12. H κατανόηση, η αύξηση και η εναρμόνιση

της βιοενέργειας 13. Kατανόηση του Διαλογισμού μέσα από παραδείγ-

ματα 14. Προετοιμασία του νου 15. Tα πρώτα βήματα προς την ελευθερία 16. Ένα ακόμη βήμα προς την ελευθερία 17. Συνεχίζοντας τα βήματα προς την ελευθερία 18. Tα τελευταία βήματα προς την ελευθερία 19. Tα εμπόδια στην πνευματική ανάπτυξη 20. Aπομάκρυνση των εμποδίων της πνευματικής

ανάπτυξης 21. Eπαναφέροντας το θεό στη ζωή μας 22. Kαλλιεργώντας τον Παρατηρητή 23. Στάδια στις πνευματικές ασκήσεις 24. Eσωτερικές Συγκρούσεις

EIΣAΓΩΓH

Προσφέρω σε σας αυτό το βιβλίο, σαν ένδειξη ευ-γνωμοσύνης για όλα εκείνα που η τεχνική του διαλογι-σμού μού έχει χαρίσει. Mέσα από το διαλογισμό η ζωήμου άλλαξε. Aπό κει που δεν είχε κανένα νόημα γέμισεαπό δημιουργική και χαρούμενη δραστηριότητα, απόεκεί που ήταν γεμάτη μοναξιά και ξεχωριστότηταπλημμύρισε από αγάπη και ενότητα, από εκεί πουήταν εστιασμένη στην εγωιστική αναζήτηση της προ-σωπικής ευχαρίστησης βρήκε νόημα μέσα από τηνπροσφορά στους άλλους. Nιώθω ευγνωμοσύνηγι’ αυτό και ευχαριστώ εσάς γιατί υπάρχετε και έτσιμου δίνεται η ευκαιρία να εκφράσω με λέξεις όλεςαυτές τις σκέψεις και τις εμπειρίες. Tο να μοιράζομαιμε άλλους κάτι που για μένα είναι σημαντικό, μου δίνειμεγάλη ευχαρίστηση.

Θα πρότεινα να διαβάσετε όλο το βιβλίο στην αρχήκαι μετά να επιστρέψετε στα κεφάλαια που σας ενδια-φέρουν περισσότερο και να τα μελετήσετε· ειδικά τακεφάλαια που αναφέρονται στις λεπτομέριες που θαπρέπει να προσέχετε όταν κάνετε διαλογισμό.

Tα βιβλία που αναφέρονται μέσα από αυτές τις σε-λίδες είναι του ίδιου συγγραφέα, εκτός αν δίνουμε τοόνομα. Θα βρείτε πως μέσα σ’ αυτό το βιβλίο υπάρ-χουν διαφορετικοί τρόποι γραφής. Aυτό συμβαίνειγιατί ορισμένα του τμήματα γράφηκαν περίπου 10χρόνια πρίν από άλλα, όμως αυτό δεν είναι πρόβλημαστην κατανόηση του, ενώ τα οφέλη που αποκομίζεικανείς είναι πολλά.

Θα βρείτε ακόμη ότι ορισμένα σημεία επαναλαμβά-νονται πολλές φορές. Aυτό γίνεται σκόπιμα γιατί η ε-μπειρία μου έχει αποδείξει πως οι μεγάλες και σημα-ντικές ιδέες δεν γίνονται εύκολα κατανοητές μέσα απότο διάβασμα ή το άκουσμα μόνο μιας φοράς.

H TEXNH TOY ΔIAΛOΓIΣMOY 9

Eλπίζω ότι το βιβλίο αυτό θα σας είναι χρήσιμο καιθα βιώσετε τις ίδιες ή και περισσότερες αλλαγές ζωήςπου βίωσα και εγώ. Eίθε η ζωή σας να εξελιχθεί σεκάτι ακόμα πιο όμορφο και να εκφράσετε την ομορφιάπου είναι κρυμμένη μέσα σας, με τη διαδικασία τουδιαλογισμού και των άλλων πνευματικών τεχνικών.

H TEXNH TOY ΔΙΑΛΟΓΙΣΜΟΥ10

KEΦAΛAIO 1

TI AKPIBΩΣ EINAIH ΓIOΓKA

Oι περισσότεροι πολιτισμοί και τα περισσότερασυστήματα που ασχολούνται με την ανθρώπινηυγεία, αρμονία και εξέλιξη έχουν αναπτύξει κά-

ποιες μορφές διαλογισμού και εσωτερικής συγκέντρω-σης. H ιδέα της επικοινωνίας με μια εσωτερική δύναμη,μια εσωτερική φωνή, μια εσωτερική γνώση ή μια εσω-τερική καθοδήγηση, είναι κοινή σε όλα τα πνευματικάσυστήματα και τις θρησκείες. Στο παρελθόν όμως, οιτεχνικές αυτές χρησιμοποιούνταν κυρίως από ιερείς,μοναχούς, μυστικιστές και όσους είχαν μια βαθύτερηκλίση για πνευματική ανάπτυξη. Tο πιο επιστημονικάαναπτυγμένο και αποτελεσματικό σύστημα εσωτερικήςσυγκέντρωσης είναι το σύστημα που ονομάζεται γιό-γκα. Aς αρχίσουμε λοιπόν να το ερευνούμε.

Tι είναι, αλήθεια, αυτό που ονομάζεται γιόγκα καιπου πρόσφατα έφθασε στη Δύση και τελευταία ήρθεκαι στην Eλλάδα; Yπάρχει αρκετή σύγχυση σχετικά με τονόημα της λέξης και του τι ακριβώς κάνει αυτός που α-σκείται στη γιόγκα, γιατί το κάνει, και τι επιπτώσεις έ-χει σ’ αυτόν και το περιβάλλον του. Aπό ορισμένες πη-γές ακούμε ότι είναι μια ακόμη θρησκεία. Άλλοι ισχυρί-ζονται ότι είναι μια επιστήμη που ασχολείται με τηνανθρώπινη αρμονία, άλλοι επαινούν τις θαυμάσιες θε-ραπευτικές της δυνατότητες στο σώμα και στο νου.ΠOIA EINAI H AΛHΘEIA;

Tελικά, η αλήθεια για τον καθένα από μας είναι σχε-τική και εξαρτάται από τις εμπειρίες μας, τους παιδι-

H TEXNH TOY ΔΙΑΛΟΓΙΣΜΟΥ 11

κούς προγραμματισμούς, τις επιθυμίες και τις ανάγκεςμας. Eγώ μπορώ να σας πω την αλήθεια όπως εγώ τηβλέπω μετά από 20 χρόνια μελέτης και εξάσκησης στηγιόγκα και 15 χρόνια διδασκαλίας της. H ενασχόλησήμου με τη γιόγκα μου έδωσε επίσης ευκαιρία να έρθω σεεπαφή με χιλιάδες άλλους δασκάλους και μαθητές αυ-τού του συστήματος στην Aμερική, την Eυρώπη, τηνAγγλία, την Aυστραλία, την Iνδία, τη Mέση Aνατολή καιτην Eλλάδα.

TI ΔEN EINAI H ΓIOΓKAAς αρχίσουμε να ξεκαθαρίζουμε ορισμένες λαθεμέ-

νες αντιλήψεις σχετικά με τη γιόγκα. Όλες αυτές οιπαρεξηγήσεις είναι αποτέλεσμα της έλλειψης πληρο-φόρησης και προσωπικής εμπειρίας των ατόμων πουέχουν τους λαθεμένους αυτούς ισχυρισμούς.

1. H ΓIOΓKA ΔEN EINAI ΘPHΣKEIAEίναι μια επιστήμη της ανθρώπινης ανάπτυξης

και βελτίωσης που μπορεί να χρησιμοποιηθεί απόκάθε θρησκευτικό σύστημα και κάθε δόγμα. Eίναι ένασύστημα τεχνικών που σκοπό έχει να βοηθήσει το άτο-μο να δημιουργήσει έναν κόσμο εσωτερικής και εξωτε-ρικής αρμονίας, υγείας και ευτυχίας. Oι τεχνικές αυτέςβοηθούν οποιοδήποτε άτομο να γίνει ένας καλύτεροςοπαδός του δικού του θρησκευτικού δρόμου. ΈναςXριστιανός θα γίνει ένας καλύτερος Xριστιανός, έναςXριστιανός στο πνεύμα και όχι μόνο στο όνομα.Ένας Iνδουϊστής θα γίνει ένας καλύτερος Iνδουϊστής,ένας Mουσουλμάνος θα γίνει ένας καλύτεροςMουσουλμάνος. Oι ίδιες τεχνικές της γιόγκα θα βοηθή-σουν έναν Xριστιανό να συγκεντρωθεί πιο βαθιά καιπιο καθαρά στο Xριστό, θα βοηθήσουν έναν Iνδουϊστήνα εστιάσει την προσοχή του πιο βαθιά και αποκλει-στικά στον Kρίσνα ή τον Pάμα. H γιόγκα πιστεύει ότιυπάρχει μόνον ENAΣ ΘEOΣ που λατρεύεται μέσα απόόλα τα θρησκευτικά μονοπάτια. Δε ζητά ποτέ από κά-


ποιον να αλλάξει τις θρησκευτικές του πεποιθήσεις ήνα λατρέψει κάποιον άλλο θεό. H γιόγκα είναι ένα σύ-στημα τεχνικών που βοηθούν τον άνθρωπο να λατρεύειπιο αποτελεσματικά, ανεξάρτητα από τη θρησκείατου. H γιόγκα είναι σαν αυτοκίνητο που βρίσκεται στηδιάθεση όλων. Mπορώ να το χρησιμοποιήσω εγώ γιανα πάω όπου επιθυμώ, μπορείς να το χρησιμοποιήσειςκαι εσύ για να πας όπου εσύ θέλεις. Tο ίδιο αυτοκίνητοπηγαίνει τον καθένα από μας όπου θέλει. EMEIΣΔIAΛEΓOYME THN KATEYΘYNΣH.

2. H ΓIOΓKA ΔEN EINAI ΠAPAITHΣH AΠO TIΣ EYΘYNEΣTHΣ ZΩHΣAντίθετα, είναι προετοιμασία του πνεύματος και του

νου, ώστε να μπορεί κάποιος να ασκεί τα καθήκοντάτου πιο αποτελεσματικά, πιο χαρούμενα, πιο αρμονι-κά, πιο δημιουργικά. Kάθε εργοδότης που θα έκανε μιαμελέτη πάνω στην αποτελεσματικότητα, την τιμιότητακαι τη συνέπεια όλων των υπαλλήλων του που κάνουνγιόγκα θα εύρισκε ότι αυτές οι ιδιότητες είναι πολύ πε-ρισσότερο αναπτυγμένες σε αυτούς από ό,τι στον μέσοόρο της κοινωνίας.

Bέβαια είναι πιθανό ορισμένοι μαθητές ή δάσκαλοιή ακόμη και ολόκληρες σχολές γιόγκα να έχουν προ-σθέσει ορισμένες θρησκευτικές πεποιθήσεις, ναρκωτι-κά, μαγείες ή και να ενθαρρύνουν τους μαθητές τους νααγνοούν τις υποχρεώσεις τους στις οικογένειές τους.Aυτές όμως είναι παρεκκλίσεις που γίνονται από άτο-μα που δεν έχουν καμιά σχέση με το γνήσιο σύστηματης γιόγκα όπως διδασκόταν μέχρι τώρα και όπωςπρέπει να διδάσκεται. Eάν ορισμένα πρόσωπα χρησι-μοποιούν λαθεμένα τη γιόγκα ή τη συνδυάζουν με άλλασυστήματα ώστε να εξυπηρετούν τις ανάγκες τους,αυτό δε μειώνει καθόλου την αξία του συστήματος τηςγιόγκα. Θα πρέπει απλά κανείς να είναι εκλεκτικόςστην επιλογή του κατάλληλου κέντρου και δασκάλου.

TOTE TI EINAI H ΓIOΓKA;


Yπάρχουν πολλοί τρόποι για να περιγράψει κανείςτη γιόγκα. Eίναι κάτι που διαφέρει από άτομο σε άτομοανάλογα με τις ανάγκες και τους στόχους του.

1. Eίναι μια επιστήμη της ανθρώπινης ανάπτυξης,που προσφέρει τις τεχνικές εκείνες που χρειάζονταιγια την εναρμόνιση και τον έλεγχο του σώματος, τηςβιοενέργειας, των αισθήσεων και του νου.

2. Eίναι ένας τρόπος ζωής που δημιουργεί μια κα-τάσταση εσωτερικής αρμονίας και ταυτόχρονα αρμο-νίας με το περιβάλλον γύρω μας. Oι οδηγίες που δίνο-νται για τη ζωή έχουν πολλές ομοιότητες με τις 10εντολές της Bίβλου καθώς θα συζητήσουμε αργότερα.

3. Eίναι μια μέθοδος υπέρβασης του ανθρώπινουπόνου, που οδηγεί στην απελευθέρωση από την αρρώ-στια, τον πόνο και τη δυστυχία.

4. Eίναι ένα σύστημα εξέλιξης των έμφυτων νοητι-κών και υπερνοητικών δυνάμεων που βρίσκονται σελανθάνουσα κατάσταση μέσα στον άνθρωπο.(Xρησιμοποιούμε μόνο το ένα δέκατο του μυαλού μας -η εξέλιξη δεν έχει σταματήσει). Συνεχίζουμε να εξελισ-σόμαστε και η γιόγκα είναι ένα αποτελεσματικό σύ-στημα για την επιτάχυνση της ανθρώπινης εξέλιξης.

5. Eίναι ένα μονοπάτι προς την αυτογνωσία, πέρααπό την πραγματικότητα του σώματος και της προ-σωπικότητάς μας που βρίσκονται σε συνεχή αλλαγή.

6. O ύψιστος στόχος της είναι η υπέρβαση του νουκαι η ένωση με το Θεό, το Παγκόσμιο Πνεύμα που ζεισε όλες τις υπάρξεις.

ΓIATI OI ANΘPΩΠOI APXIZOYN NAAΣKOYNTAI ΣTH ΓIOΓKA

Oι άνθρωποι στρέφονται στη γιόγκα για διάφορουςλόγους, ανάλογα με τις ανάγκες τους, τις αμφιβολίες,τα προβλήματα και τους σκοπούς της ζωής τους.

1. H πλειοψηφία ξεκινά τη γιόγκα γιατί έχει κάποιοσωματικό ή συναισθηματικό πρόβλημα όπως πονο-


κεφάλους, υψηλή πίεση, προβλήματα με τη σπονδυλικήστήλη, αρθρίτιδα, δυσκοιλιότητα, εξάρτηση από ναρ-κωτικά, αϋπνίες, νευρική υπερένταση, φόβους, αγω-νίες. Mπορεί επίσης να έχουν χάσει κάποιον αγαπημέ-νο ή την περιουσία τους ή τη δουλειά τους ή να έχουνκάποια δυσκολία στη ζωή. H γιόγκα τους δίνει την ευ-καιρία να BOHΘHΣOYN TON EAYTON TOYΣ. Δεν είναιφάρμακο που μπορεί να πάρει ο καθένας. Kάθε άν-θρωπος μαθαίνει να αναπτύσσει την εσωτερική τουδύναμη, να πάρει την ευθύνη να νοιάζεται σωστά γιατο σώμα και το νου του, να θεραπεύει τον εαυτό τουκαι να αυξάνει την ικανότητά του να αντιμετωπίζει τηζωή και να τη χαίρεται.

2. Άλλοι ξεκινούν απλά γιατί θέλουν να μάθουν ναχαλαρώνουν και να βρίσκονται σε ειρήνη με τονεαυτό τους. Aπολαμβάνουν την εσωτερική ειρήνη πουαισθάνονται όταν ασκούνται στις διάφορες τεχνικές.Aνακαλύπτουν πως όταν εφαρμόζουν καθημερινήπειθαρχία αυτή η ειρήνη και η αίσθηση ότι είναικαλά διαρκεί σχεδόν όλη την ημέρα. Aρχίζει τότε νααλλάζει η στάση τους απέναντι στη ζωή.

3. Άλλοι θέλουν να βελτιώσουν την ποιότητα τουσώματος και του νου. Δεν έχουν κάποιο ιδιαίτεροπρόβλημα αλλά τους ενδιαφέρει ο μεγαλύτερος έλεγ-χος του σώματος και του νου. Aναπτύσσουν αυτόν τοναυξανόμενο έλεγχο μέσα από τακτική εξάσκηση τωντεχνικών. Kαθώς προοδεύουν τους δίνονται όλο καιπιο προχωρημένες τεχνικές. Δε διαφέρει από τη μελέτηοποιουδήποτε θέματος.Eίτε αυτό είναι να μαθαίνει κα-νείς να οδηγεί ένα αυτοκίνητο ή να παίζει πιάνο, ή ναμαγειρεύει ένα ωραίο φαγητό ή να διοικεί μιά επιχεί-ρηση ή να κάνει επιστημονική έρευνα.Yπάρχουν τεχνι-κές που μας βοηθούν να μάθουμε να ελέγχουμε αυ-τές τις δραστηριότητες πιο αποτελεσματικά. Tο ίδιοισχύει και με τον έλεγχο του σώματος και του νου.Eίναι τεχνικές που διευκολύνουν τη διαδικασία.

4. Λιγότεροι άνθρωποι ενδιαφέρονται για την πνευ-ματική ανάπτυξη, για να βελτιώσουν το χαρακτήρατους, να αναπτύξουν την ικανότητα να αγαπούν πιο


αγνά, να προχωρήσουν στην αυτογνωσία και γενικάνα απελευθερωθούν από τους περιορισμούς του σώ-ματος και του νου, και να βιώσουν τον εαυτόν τουςσαν ενσαρκωμένες ψυχές. Στο τέλος αισθάνονται μιααυξανόμενη ανάγκη για επικοινωνία με το Θείο. Θέλουννα αισθάνονται το Θεό κάθε στιγμή, να σπάσουν τηνψευδαίσθηση της προσωρινής υλικής πραγματικότη-τας και να ανακαλύψουν την Aπόλυτη Aλήθεια. Zητούντη Φώτιση και την ένωση με το Θεό.

5. Άλλοι πάλι ξεκινούν από περιέργεια και αν δενιώσουν έλξη από κάποιο από τα παραπάνω κίνητρα,σύντομα αφήνουν την προσπάθεια.

Όλα τα κίνητρα είναι αποδεκτά και το καθένα οδη-γεί στο άλλο. Συχνά επίσης λειτουργούμε μέσα από ένασυνδυασμό κινήτρων.

TA TEΣΣEPA BAΣIKA ΣYΣTHMATATHΣ ΓIOΓKA

Yπάρχουν πολλά συστήματα γιόγκα και χωρίζονταισε τέσσερις βασικές κατηγορίες. Όλα τα συστήματαέχουν τον ίδιο στόχο, δηλαδή την αρμονία μεταξύ σώ-ματος, νου και ψυχής, αρμονία μεταξύ των ανθρώπων,απελευθέρωση από μηχανισμούς ασυνείδητους, όμοι-ους με ρομπότ τρόπους σκέψης και ζωής, υπέρβασηαπό τους περιορισμούς του σώματος και της προσω-πικότητας, μείωση του εγωισμού και της ατομικότηταςκαι τελικά εμπειρία του Θείου μέσα από τον εαυτό καιτους άλλους. H γιόγκα προσφέρει διάφορα μονοπάτιαπρος τον ίδιο σκοπό, για να διευκολύνει τις διαφορετι-κές ανάγκες, χαρακτήρες και τόσους διαφορετικούς τύ-πους ανθρώπων. O καθένας είναι ελεύθερος να ακο-λουθήσει οποιοδήποτε δρόμο του πηγαίνει προσωπι-κά. Oι περισσότεροι άνθρωποι βρίσκουν πως έναςσυνδυασμός μονοπατιών τους ταιριάζει καλύτερα.Yπάρχει ένα μονοπάτι για τον πρακτικό άνθρωπο, έναγια τον δραστήριο. ένα για τον συναισθηματικό, έναγια τον προσανατολισμένο προς τη διανόηση και τηφιλοσοφία και ένα για την ανάπτυξη της δύναμης τηςθέλησης που είναι χρήσιμη σε όλα τα μονοπάτια.


Mπορεί κανείς να διαλέξει ανάλογα με τις τάσεις του.

1. KAPMA ΓIOΓKA ονομάζεται επίσης η γιόγκα του«νοικοκύρη» ή το μονοπάτι της δράσης και της δρα-στηριότητας μέσα στον κόσμο. Δε χρειάζεται να ασκεί-ται κανείς σε κάποια ιδιαίτερη τεχνική ή να παρακο-λουθήσει κάποιες ειδικές τάξεις ή να αποσυρθεί τελεί-ως από τη ζωή. Aπλά μαθαίνει να YΠHPETEI XΩPIΣ NAΠEPIMENEI ANTAΛΛAΓMATA KAI NA ΔPA XΩPIΣ ΠPO -ΣKOΛ ΛHΣH ΣTO AΠOTEΛEΣMA THΣ ΠPAΞHΣ TOY.Έτσι, ο Kάρμα Γιόγκι υπηρετεί την οικογένειά του, βοη-θάει τους φίλους του, προσφέρει κάθε υπηρεσία στηνκοινωνία με ανιδιοτέλεια, ώστε να μειώσει τη δυστυχίατριγύρω του. Mειώνει το «εγώ» του με το να απελευθε-ρωθεί από τις ανάγκες και τις απολαύσεις του, ώστενα μπορέσει να προσφέρει κάτι αξιόλογο μέσα στηνκοινωνία που ζει. Δε στέκεται καθόλου παθητικάμπροστά στα προβλήματα των άλλων. Δεν ανησυχείγια αυτά που κάνει. Yπάρχει μεγάλη διαφορά μεταξύτης δράσης και της ανησυχίας. H ανησυχία είναι άχρη-στη και φέρνει αρνητικά αποτελέσματα. H δράση μαζίμε αγάπη και αυτοπεποίθηση μπορεί να φέρει μεγάλεςαλλαγές. Έτσι, ο Kάρμα Γιόγκι μπορεί να διευθύνει μιαεπιχείρηση, να υπερασπίζεται μια υπόθεση στο δικα-στήριο, να οδηγεί ταξί ή να ανατρέφει παιδιά. Aλλάό,τι κι αν κάνει, χρησιμοποιεί όλες του τις νοητικές καισωματικές δυνάμεις, για να δημιουργήσει το αποτέλε-σμα που επιθυμεί χωρίς να εξαρτά την ευτυχία τουαπό το αποτέλεσμα. H ευτυχία του εξαρτάται μόνοαπό τη γνώση ότι κάνει ό,τι καλύτερο μπορεί. H επιχεί-ρησή του μπορεί να πέσει έξω, η υπόθεση στο δικα-στήριο να χαθεί, τα παιδιά να μη συμπεριφερθούνόπως εκείνος θα ήθελε, όμως εκείνος εξακολουθεί ναείναι σε ειρήνη με τον εαυτό του. Έκανε και κάνει ό,τικαλύτερο μπορεί και θα συνεχίσει να κάνει το ίδιο,αλλά χωρίς άγχος για την επιτυχία ή την αποτυχία.

Aρχίζει να αισθάνεται τον εαυτό του σαν ένα κύττα-ρο στο σώμα της ανθρωπότητας και κοιτάζει γύρωτου για να δει τι μπορεί να κάνει στον κόσμο αυτό,


ώστε να γίνει ένα καλύτερο μέρος για να ζει ο καθένας.Bοηθάει τους φτωχούς, τα ορφανά, τους τυφλούς,τους μοναχικούς, τους αρρώστους. Mπορεί να διαλέξεινα κατευθύνει τις ενέργειές του προς διάφορα κινήμα-τα, όπως εκείνο της Παγκόσμιας Eιρήνης ή τωνAνθρώπινων Δικαιωμάτων. Διορθώνει τον κόσμο καιτον εαυτό του ταυτόχρονα. Oι λέξεις-κλειδιά εδώ, είναιANIΔIOTEΛHΣ YΠHPEΣIA και AΠO TAY TIΣH AΠO TOYΣKAPΠOYΣ THΣ ΠPAΞHΣ. H αρχή είναι «H υπηρεσίαστην ανθρωπότητα είναι υπηρεσία στο Θείο». Aυτό εί-ναι σύμφωνο με τη διδασκαλία του Xριστού όπου εξη-γεί ότι Eκείνος βρίσκεται σε κάθε οντότητα και ότι κάθεφορά βοηθάμε κάποιον, στην πραγματικότητα βοηθάμεEκείνον. H Yπηρεσία είναι το μονοπάτι προς την αν-θρώπινη ενότητα μέσα από ανιδιοτελή δράση.

2. H MΠAKTI ΓIOΓKA είναι η γιόγκα της αφοσίω-σης, της αγάπης και της λατρείας του Θείου. Eίναι τοσυναισθηματικό μονοπάτι προς την ένωση με το Θεό.H Γιόγκα αφήνει ελεύθερο το άτομο να διαλέξει τοντρόπο λατρείας. Eνθαρρύνει τους Xριστιανούς να λα-τρεύουν το Xριστό, την Παναγία και άλλους Aγίους,ανάλογα με τις προτιμήσεις τους. Oι Iνδουϊστές, οιBουδιστές, οι Mουσουλμάνοι και οι Eβραίοι, θα λατρεύ-ουν ο καθένας με το δικό του τρόπο. Aυτό είναι το μο-νοπάτι της απόλυτης εγκατάλειψης στη Θεία Θέληση.O πιστός προσπαθεί όσο μπορεί να κρατά στο νου τουτο όνομα και τη μορφή του Θείου συνέχεια, όπως π.χ.στη χωρίς παύση προσευχή που προτείνει οAπόστολος Παύλος, KYPIE IHΣOY XPIΣTE EΛEHΣONME. Aυτό το μονοπάτι εκφράζεται με τα λόγια τουXριστού, «Aγάπησε το Θεό με όλη σου την καρδιά, όλοτο νου και τη δύναμή σου και ολόκληρη την ψυχή σου».Aυτή η εντολή οδηγεί αμέσως στη δεύτερη, «Aγάπα τονπλησίον σου ως εαυτόν». Eδώ δε θέτει όρους όπως εάνείναι Xριστιανός, ή Άγιος, ή αμαρτωλός, ή κομμουνι-στής, ή Eβραίος, ή Mαύρος. Mας λέει να αγαπάμε ακό-μη και τους εχθρούς μας, να αγαπάμε όλους χωρίςεξαίρεση. Έτσι, ενώ πρέπει να κατευθύνουμε όλες τις


συναισθηματικές μας ενέργειες προς τη λατρεία τουIδανικού μας, παράλληλα πρέπει να κρατάμε ανοιχτάτην καρδιά και το νου σε οποιονδήποτε άλλο, ανεξάρ-τητα από το τι λατρεύει ή πιστεύει. O Mπάκτι Γιόγκι,ανακαλύπτει σύντομα ότι ο Θεός είναι ο εσωτερικόςκάτοικος κάθε ύπαρξης αυτής της δημιουργίας καιότι η αγάπη Tου απλώνεται παντού. O εγωισμός και ηιδιοτέλειά του σιγά-σιγά διαβρώνονται από την αγά-πη, που μοιάζει με φως που απομακρύνει το σκοτάδιαπό τη ζωή του. Δεν είναι δυνατό να αγαπάς το Θεόχωρίς να αγαπάς τους ανθρώπους. Tο μονοπάτι αυτόεξαγνίζει κάθε αρνητικό συναίσθημα, κατώτερες επι-θυμίες, το νου και το χαρακτήρα. Θεωρείται μια απότις πιο κατάλληλες μεθόδους προς τη φώτιση αυτήντην εποχή. H μέθοδος που χρησιμοποιεί η Mπάκτι γιό-γκα είναι προσευχή, ψαλμοί, πνευματικές συζητήσεις,επανάληψη του ονόματος του Θεού και διάφορες άλλεςπαραδοσιακές τεχνικές. O συνδυασμός της KάρμαΓιόγκα με τη Mπάκτι Γιόγκα προσφέρει στον άνθρωποτης σημερινής κοινωνίας την ευκαιρία να βελτιώσειταυτόχρονα τη ζωή του και τον κόσμο γύρω του. Δεναπαιτεί ειδικές τεχνικές, ούτε ιδιαίτερη εξάσκηση, τομόνο που ζητά είναι να γίνει κανείς Xριστιανός στοπνεύμα και όχι μόνο στο όνομα.

3. ΓKNANA ΓIOΓKA, είναι το μονοπάτι προς τη σο-φία, την κατανόηση, τη διάκριση και τη φιλοσοφία.Eίναι το μονοπάτι εκείνο που λίγοι μπορούν να ακο-λουθήσουν. Aπαιτεί ένα κοφτερό μυαλό που βρίσκεταιπάντοτε σε επίγνωση της αλήθειας ότι δεν είμαστε τοπεριεχόμενο του νου, ούτε το σώμα μας και ό,τι βλέ-πουμε είναι μόνο μια προσωρινή πραγματικότητα πουσυνέχεια αλλάζει και σύντομα θα περάσει. O Γκνάναγιόγκι σταδιακά παύει να ταυτίζεται με το σώμα του,τα συναισθήματά του, το περιεχόμενο του νου. Aρχίζεινα βιώνει τον εαυτό του σαν ΠAPATHPHTH όλων αυτώντων μεταβαλλόμενων φαινομένων που συμβαίνουν στοσώμα, στο νου και το περιβάλλον του. Eξασκεί τη μηπροσκόλληση σε κάθε πρόσωπο ή κατάσταση. Aγαπάει


αλλά δεν προσκολλιέται. Aισθάνεται την αγάπη του σαμια εμπειρία ενότητας με τις άλλες υπάρξεις, όχι σανανάγκη για τον άλλο ή επιθυμία κατοχής του άλλου.Yπάρχει μεγάλη διαφορά μεταξύ προσκόλλησης καιαγάπης. Eίναι αντίθετα. Πραγματική αγάπη υπάρχειμόνο όταν δεν υπάρχει καμιά απολύτως προσκόλληση,ούτε ανάγκη για ο,τιδήποτε από τον άλλο, ούτε ακόμηκαι της παρουσίας του. Mόνο τότε μπορεί να αγαπάεικάποιος χωρίς όρους. O Γκνάνα γιόγκι αναζητά τηνεμπειρία της αλήθειας. Έχει ακούσει από άλλους ότιυπάρχει μια πιο μόνιμη πραγματικότητα πίσω απόαυτόν τον κόσμο όπου όλες οι μορφές φθείρονται, πε-θαίνουν και εξαφανίζονται. Όπως και με τον Σωκράτη,η λογική του τον οδηγεί στη βεβαιότητα ότι αυτό πρέ-πει να είναι αλήθεια. Όμως τώρα θέλει να το βιώσει.Yπάρχει μεγάλη διαφορά ανάμεσα στο να ακούς κάτι,να πιστεύεις σε κάτι και να το βιώνεις ο ίδιος. OΓκνάνα γιόγκι συνήθως δε συγκεντρώνεται σε ιερέςμορφές όπως του Xριστού ή της Παναγίας. Θέλει ναγνωρίσει τον χωρίς μορφή Πατέρα, τον ανεκδήλωτοΘεό. Θέλει να βιώσει το Θεό σαν την ουσία κάθε ύπαρ-ξης και κάθε αντικειμένου που υπάρχει σ’ αυτόν τονκόσμο. Bλέπει τον καθένα και το κάθε τι απλά σα μιαπροσωρινή προβολή του ENOΣ ΠAΓKOΣMIOYΠNEYMATOΣ.

O Γκνάνα γιόγκι συνέχεια παλεύει με την τάση τουνου να ταυτίζεται με ευχαριστήσεις, πόνους και διά-φορες συναισθηματικές καταστάσεις,που τον απο-σπούν από την επίγνωση της Aλήθειας ότι είναι μιαψυχή ανεξάρτητη από ο,τιδήποτε συμβαίνει στη ζωήτου, ότι η ζωή είναι ένα προσωρινό θεατρικό έργο στοοποίο εκείνος παίζει για την ώρα ένα ρόλο. Γνωρίζειότι θα έρθει κάποτε η μέρα που θα ξυπνήσει, είτε μέσααπό πνευματική αφύπνιση, είτε μέσα από το θάνατοτου υλικού σώματος και θα αντιληφθεί τότε ότι όλααυτά ήταν ένα όνειρο, ότι στην πραγματικότητα δεν εί-ναι ούτε άντρας, ούτε γυναίκα, μητέρα ή πατέρας,καλλιτέχνης, επιχειρηματίας, επιστήμονας, πολιτικός,πλούσιος ή φτωχός, αλλά ότι είναι μια ψυχή που προ-


σωρινά μόνο παίζει αυτούς τους ρόλους.Tο μονοπάτι της Γκνάνα γιόγκα είναι από μόνο του

δύσκολο αλλά οι αλήθειες που μας προσφέρει είναιπολύ χρήσιμες για τη διατήρηση ενός ήρεμου και κα-θαρού μυαλού, απαραίτητου στην αντιμετώπιση τωνδιαφόρων δοκιμασιών της ζωής.

4. PATZA ΓIOΓKA είναι το μονοπάτι του σταδιακούελέγχου του εαυτού μέσα από την ανάπτυξη πειθαρ-χιών και της δύναμης της θέλησης. Eίναι ένα σύστημαχρήσιμο στον καθένα, ακόμη και αν αυτός έχει επιλέξεινα ακολουθήσει άλλα μονοπάτια. Προσφέρει τεχνικέςγια την αρμονία και την ολοκληρωτική κυριαρχία τουσώματος, της αναπνοής, των συναισθημάτων, των αι-σθήσεων και του νου. Έτσι, η αποτελεσματικότητά μαςσε κάθε πράξη, σε κάθε προσπάθεια, βελτιώνεται ότανβελτιώνεται επίσης η ποιότητα του σώματος και τουνου και ο έλεγχός μας πάνω σ’ αυτά αυξάνει. Oι πε-ρισσότεροι δεν έχουμε πρακτικά κανέναν έλεγχο πάνωστο νου μας. Δε μπορούμε να χαλαρώσουμε, ούτε νασυγκεντρωθούμε, δε μπορούμε να ξεπεράσουμε εμπό-δια όπως η κούραση, έλλειψη ενέργειας, αρρώστιες,αρνητικές επιδράσεις στη ζέστη και στο κρύο, συναι-σθηματικές εντάσεις, το φόβο και τον προγραμματισμότου υποσυνείδητου. Eλάχιστοι άνθρωποι κυριαρχούνστον εαυτό τους και ελέγχουν το σώμα, το νου και τηζωή τους.

O Pάτζα γιόγκι κερδίζει βήμα-βήμα τον έλεγχο, ξεκι-νώντας από την πιο υλική όψη της ύπαρξής μας, τοσώμα, και προχωρώντας σταδιακά προς την πιο λε-πτή, αυτήν του νου. Aυτή η διαδικασία ονομάζεται τα8 στάδια της Pάτζα γιόγκα. Θα αναφερθούμε σ’ αυτάμε συντομία τώρα και θα τα συζητήσουμε με λεπτομέ-ρεια αργότερα στο βιβλίο

α) O EΛEΓXOΣ THΣ ΣYMΠEPIΦOPAΣ, συνιστάται στοάτομο που επιθυμεί να είναι κύριος του εαυτού του. Tοκλειδί για την ατομική και κοινωνική αρμονία είναι το«μην κάνεις στους άλλους ό,τι δε θα σου άρεσε να


κάνουν εκείνοι σε σένα και κάνε στους άλλους αυτόπου θα ήθελες να κάνουν οι άλλοι σε σένα». Eάν κά-ποιος ακολουθήσει αυτήν τη μια συνταγή σε όλη τουτη ζωή, θα έχει εσωτερική γαλήνη και ο νους του θαηρεμίσει γνωρίζοντας ότι υπάρχει συνέπεια μεταξύτων πεποιθήσεων, των λέξεων και των πράξεών του.Έτσι, η ακόλουθη συμπεριφορά απαιτείται από τονPάτζα γιόγκι:

1. Nα μη βλάπτει συνειδητά καμιά ύπαρξη με τιςσκέψεις, τα λόγια ή τις πράξεις του.

2. Nα λέει πάντα την αλήθεια.3. Nα μην παίρνει ποτέ κάτι που δεν του ανήκει

νόμιμα μέσα από την έντιμη δουλειά του.4. Nα μη φθονεί ή να αισθάνεται ζήλεια για ό,τι

έχουν οι άλλοι, αλλά να χαίρεται γι’ αυτούς.5. Nα μη χάνει χωρίς λόγο ενέργεια σε σεξουαλι-

κές δραστηριότητες, ή νοητικές ή σωματικές.

β) ANAΠTYΞH THΣ ΠEIΘAPXIAΣ είναι το δεύτεροαπαραίτητο στοιχείο στο μονοπάτι του. Tου ζητείταινα πειθαρχήσει τον εαυτό του με διάφορους τρόπους.

1. Άσκηση στην τήρηση της εγκράτειας και τωνόρκων όπως «νηστεία ή σιωπή κατά περιόδους” καιγενικά η άσκηση στην απλή ζωή χωρίς τη χρήση πε-ριττών ανέσεων που αποδυναμώνουν το σώμα και τονου.

2. Διατήρηση της αγνότητας του σώματος και τουνου.

3. Λατρεία του Θεού καθημερινά με τον τρόπο πουέχει επιλέξει.

4. Mελέτη της αλήθειας του εαυτού σαν προσωπι-κότητα και σαν ψυχή μέσα από την αυτοπαρατήρηση,το διάβασμα, τη συζήτηση.

5. Eξάσκηση στην ικανοποίηση, στο να μάθει ναβρίσκεται σε ειρήνη με τον εαυτό του, να δέχεται ό,τιτου προσφέρει η ζωή, χωρίς να είναι άπληστος γυρεύ-οντας όλο και περισσότερα υλικά αγαθά.

Tα δύο πρώτα βήματα της Pάτζα γιόγκα μας θυμί-


ζουν μέχρι ένα βαθμό τις Δέκα Eντολές. Eίναι οδηγίεςπου βρίσκονται σε όλα τα πνευματικά μονοπάτια καιβοηθούν στη δημιουργία ασφαλών και σταθερών θεμε-λίων για την πνευματική κατασκευή που ετοιμάζεταινα χτιστεί. Eάν τα θεμέλια δεν είναι φτιαγμένα σωστά,αργότερα μπορεί να συναντήσουμε προβλήματα, κα-θώς θα αρχίσει να αυξάνεται η ενέργεια και η δύναμηπου ρέει μέσα στο σώμα και το νου.

γ) EΛEΓXOΣ TOY ΣΩMATOΣ μέσα από τη χρήση ει-δικών ασκήσεων, ορισμένων δυναμικών και άλλωνστατικών. Σ’ αυτό το στάδιο χρησιμοποιείται ακόμη οέλεγχος της αναπνοής και η βαθιά χαλάρωση για νααυξηθεί η αντοχή του νευρικού συστήματος και ναεναρμονιστεί το ενδοκρινικό σύστημα. Aυτό είναι από-λυτα απαραίτητο για να πετύχει στα πιο προχωρημέναστάδια της κυριαρχίας των συναισθηματικών και τωννοητικών ενεργειών. Oι ίδιες ασκήσεις χρησιμοποιού-νται σήμερα και για θεραπευτικούς σκοπούς. Σκοπόςεδώ είναι να αναπτυχθεί ένα υγιές και γερό σώμα πουδε θα δημιουργεί εμπόδια στην καθημερινή μας ζωή,αλλά και στις πνευματικές μας αναζητήσεις.

δ) EΛEΓXOΣ THΣ BIOENEPΓEIAΣ επιτυγχάνεται μέσααπό τον έλεγχο προχωρημένων αναπνευστικών τεχνι-κών, σε συνδυασμό με τη συγκέντρωση στα ενεργειακάκέντρα του σώματος. Aυτό δημιουργεί μια εξαίρετη κα-τάσταση υγείας και ζωτικότητας και διευκολύνει τοντελικό έλεγχο του νου. H αναπνοή, η βιοενέργεια και ονους είναι άμεσα συνδεμένα. Aυτές οι τεχνικές είναιπολύ χρήσιμες για την απόκτηση κυριαρχίας πάνωστις συγκινήσεις, γίνονται όμως επικίνδυνες εάνασκούνται χωρίς τη σωστή καθοδήγηση.

ε) EΛEΓXOΣ TΩN AIΣΘHΣEΩN είναι απαραίτητοςκαθώς ο νους βρίσκεται συνήθως στο έλεος των πλη-ροφοριών που εισρέουν από τις αισθήσεις που βομ-βαρδίζουν τα μάτια, τα αυτιά και τα άλλα αισθητήριαόργανα. Mαθαίνει κανείς να αποσυνδέει το νου από τα


εισερχόμενα μηνύματα των αισθήσεων, που αφήνονταινα κατευθυνθούν στο υποσυνείδητο χωρίς να ενοχλούντο συνειδητό νου, έτσι ώστε να μπορεί να συγκεντρω-θεί σε αυτό που κάνει. Tούτο πολύ συχνά συμβαίνειαυτόματα σαν αποτέλεσμα της εντατικής συγκέντρω-σης σε κάποια δημιουργική δραστηριότητα όπως ζω-γραφική, χορό, τραγούδι, εκτέλεση μουσικής, κηπουρι-κής, πλέξιμο κ.ά.

στ) ΣYΓKENTPΩΣH TOY NOY Σ’ ENA MONO ΣHMEIO

ζ) ΔIAΛOΓIΣMOΣ ΠANΩ ΣE MIA EΠIΛE ΓMENH EΣTIAΣYNEIΔHTOTHTAΣ

η) EKΣTAΣH Ή ENΩΣH ME THN EΣTIA THΣ ΣYΓKE -NTPΩΣHΣ - ΘEOΣ

Tα πρώτα πέντε στάδια ονομάζονται εξωτερικήγιόγκα γιατί ασχολούνται με τον έλεγχο παραγόντωνπου βρίσκονται έξω από το νου. Tα τελευταία τρία βή-ματα ονομάζονται εσωτερική γιόγκα γιατί ασχολού-νται με τον έλεγχο του ίδιου του νου. Tα στάδια αυτάθα αναλυθούν με περισσότερες λεπτομέρειες αργότερασ’ αυτό το βιβλίο. Aπλοποιώντας όμως, μπορούμε ναπούμε ότι τα τρία τελευταία στάδια έχουν σα στόχο ναδιδάξουν σε κάποιον πώς να κρατά σταθερά το νου σεμια εστία συγκέντρωσης για μεγάλο χρονικό διάστημα.Mετά αρχίζει κανείς να βιώνει τα βαθύτερα επίπεδααυτής της εστίας, μέχρις ότου βιώσει τελικά ενότηταμε αυτήν την εστία. Για παράδειγμα, μπορεί να αρχί-σουμε να συγκεντρωνόμαστε στο όνομα και τη μορφήτου Iησού Xριστού. Mετά από εντατική εξάσκηση, αρχί-ζουμε να αισθανόμαστε το Xριστό όχι σαν ανθρώπινημορφή, αλλά σαν ενέργεια, σα φως, σα συνειδητότητα,σα δόνηση, σα Λόγο. Στο τελικό στάδιο θα χάσουμε τηναίσθηση του εαυτού, την αίσθηση της ατομικότητας,της ξεχωριστότητας και θα υπάρχει μόνο η συνειδητό-τητα του Xριστού, θα έχουμε γίνει ένα με το Xριστό.

Bλέπουμε έτσι, ότι η Γιόγκα έχει να προσφέρει κάτι


διαφορετικό σε κάθε άτομο ανάλογα με τις ανάγκεςτου, τις επιθυμίες και τους στόχους του. Eίναι προφα-νές ακόμη ότι έχει να προσφέρει πολλά στην κοινωνίαμας για την αύξηση της ποιότητας της υγείας, τηςνοητικής ειρήνης, της αποτελεσματικότητας του εργα-ζόμενου, της ενότητας και της αρμονίας της κοινωνίαςσα σύνολο. Φαίνεται λοιπόν λογικό ένα τέτοιο σύστη-μα, τροποποιημένο ώστε να καλύπτει ειδικές ανάγκες,να χρησιμοποιείται σε σχολεία, γραφεία, θεατρικές καιμουσικές ομάδες, επιστημονικά ερευνητικά κέντρα καιδιάφορους ιδιωτικούς και κυβερνητικούς οργανισμούς,όπως ήδη γίνεται στην Aμερική, την Eυρώπη και τηνAυστραλία.

Tώρα που γνωρίσαμε ότι ο διαλογισμός είναι το 7οστάδιο ενός από τα 4 κύρια μονοπάτια της πνευματι-κής ανάπτυξης, ας προχωρήσουμε για να συζητήσουμεμε περισσότερη λεπτομέρεια τι είναι ο διαλογισμός καιπώς μπορούμε να τον χρησιμοποιήσουμε.


KEΦAΛAIO 2

TI EINAI ΔIAΛOΓIΣMOΣ;

Ποιο ακριβώς είναι το νόημα της λέξης «διαλογισμός» που α-κούμε όλο και πιο συχνά τα τελευταία ρόνια; aπό πού ήρθε; tιαντιπροσωπεύει; ώς εξασκείται; Ποιός μπορεί να τονχρησιμοποιήσει; Ποιά είναι τα αποτελέσματά του στηνανθρώπινη ύπαρξη, δηλαδή στη φυσιολογία, στο συ-ναίσθημα, στη νόηση και στο πνεύμα; Ποιά είναι τα α-ποτελέσματά του στην κοινωνία; Ποιά είναι η διαφοράμεταξύ διαλογισμού, προσευχής, προβολής θετικώνσκέψεων και «ελέγχου του νου»;O διαλογισμός μπορεί να περιγραφεί με εκατό δια-φορετικούς τρόπους. Θα χρειαζόντουσαν αρκετά βιβλίαγια να απαντηθούν οι ερωτήσεις που θέσαμε πιο πάνω.Eδώ θα δώσουμε μόνο μερικές σύντομες απαντήσεις σεπεριγραφική μορφή και θα προχωρήσουμε πιο βαθιάστο θέμα μαζί με το «πώς να κάνουμε διαλογισμό» σε ε-πόμενα κεφάλαια.O διαλογισμός έχει τρία βασικά στάδια:1. XAΛAPΩΣH του σώματος και του νου ώστε ο νουςνα μη διασκορπίζεται σε διάφορες άσχετες και ενοχλη-τικές σκέψεις.2. ΣYΓKENTPΩΣH σε μια περιορισμένη περιοχή ε-στιασμού έτσι ώστε να αρχίσει να έχει τη δυνατότητανα ελέγχει τη λειτουργία του νου και να τον κατευθύνειπρος την εστία της συγκέντρωσης που έχει επιλέξει.Δηλαδή εάν έχω επιλέξει να συγκεντρωθώ στην έννοιατης αγάπης, ο νους μου δε θα περιφέρεται από το ση-μείο της συγκέντρωσης σε άλλες άσχετες σκέψεις πουαφορούν την καθημερινή μου ζωή, τις ανάγκες, τουςφόβους, τις επιθυμίες μου, το μέλλον ή το παρελθόν.3. Tελική YΠEPBAΣH του νου, των σκέψεων και κάθε


ταύτισης με το σώμα και την προσωπικότητα και συγ-χώνευσης σε μια κατάσταση υπερνοητικής ένωσης μετο Θεό (Παγκόσμιο Πνεύμα).Aυτά τα τρία στάδια σχηματίζουν τη βάση των πε-ρισσότερων τεχνικών διαλογισμού. XAΛAPΩΣH,ΣYΓKENTPΩΣH και YΠEPBAΣH.

AΠO ΠOY HPΘE O ΔIAΛOΓIΣMOΣH έννοια και η άσκηση του διαλογισμού βρίσκεται σε

κάθε θρησκεία, φιλοσοφία και σύστημα πνευματικήςανάπτυξης. Eίναι απλά η διαδικασία της εκπαίδευσηςτου ελέγχου του νου και η καθοδήγησή του σε πιο θετι-κές και πνευματικές σκέψεις, καθώς και σε εστίες συ-γκέντρωσης. Στην Eλληνική Oρθόδοξη Θρησκεία η φρά-ση «KYPIE IHΣOY XPIΣTE EΛEHΣON ME» χρησιμοποιείταικαι σα διαλογιστική εστία για να μείνει κανείς σε συνε-χή επαφή με τη Xριστική Συνειδητότητα και για ναφτάσει στην τελική εκστατική ένωση με το Θείο. H δια-δικασία του διαλογισμού έχει ξεπηδήσει μέσα από τηνπροσπάθεια της ανθρωπότητας να κατανοήσει τονεαυτό της, να πετύχει αυτογνωσία, να βελτιώσει τονέλεγχο πάνω στο νου και να φτάσει σε υψηλότερα επί-πεδα συνειδητότητας.

ΠΩΣ EINAI O ΔIAΛOΓIΣMOΣΔIAΛOΓIΣMOΣ είναι κάθε δραστηριότητα ή μη δρα-

στηριότητα που φέρνει το νου σε ένα τέτοιο επίπεδοεπαφής με τον εσωτερικό εαυτό, ώστε να δημιουργεί-ται εσωτερική ειρήνη ή σιωπή. H διαδικασία του δια-λογισμού φτάνει στο ζενίθ της με την υπέρβαση του«εγώ» και του ίδιου του νου και ολοκληρώνεται σε μιακατάσταση καθαρής επίγνωσης· συνειδητότητα χωρίςένα αντικείμενο επίγνωσης. Για να το πούμε πιο απλά,κατά τη διάρκεια της φυσιολογικής συνειδητότητας,στην οποία βρισκόμαστε όταν είμαστε ξύπνιοι, ο νους


μας διαρκώς είναι σε κατάσταση δραστηριότητας καισυνέχεια κινείται μέσα από διαθέσεις, συναισθήματα,ιδέες, σκέψεις, αντίληψη ήχων, εικόνων, γεύσεων καιαισθησιακών εμπειριών. Kάθε στιγμή γεμίζει με εργα-σία, ομιλία, σκέψη, ανάλυση, κοίταγμα, ανησυχία, λύ-σεις, μελέτη, όνειρα και άλλα. O νους εργάζεται συνέ-χεια. Mοιάζουμε με πλοία που κλυδωνίζονται από τακύματα των περιστάσεων, χωρίς έλεγχο, στο έλεος τωνδιάφορων ερεθισμάτων που κινητοποιούν τους δια-νοητικούς μας προγραμματισμούς.

Tη μια στιγμή είμαστε ευτυχείς, χαρούμενοι από μιαεπιτυχία στη δουλειά μας ή στο σχολείο ή από ένα κα-λομαγειρεμένο φαγητό ή πάλι είμαστε χαρούμενοι πουσυναντήσαμε έναν παλιό μας φίλο ή επειδή αγοράσαμεένα καινούργιο φόρεμα. Tην επόμενη στιγμή η λύπημας κυριεύει - είμαστε κουρασμένοι, απογοητευμένοιαπό τη ζωή, αγανακτισμένοι από τη δουλειά μας, πε-ριορισμένοι από την οικογένειά μας, διαλυμένοι από τηζέστη, μπερδεμένοι με τον εαυτό μας, θυμωμένοι μετους άλλους ή πικραμένοι από τις δυσκολίες της ζωής.H ζωή είναι μια συνεχής ροή διαθέσεων, σκέψεων καιαντιλήψεων. Kάποιο αντικείμενο τραβά συνέχεια τηνπροσοχή μας.

Tώρα εστία της συνειδητότητάς σας είναι αυτό πουδιαβάζετε. Aπό τις γραμμές αυτές κινείται προς τιςεμπειρίες της ζωής σας που διεγείρονται από τις εικό-νες που δημιουργούνται από αυτές τις λέξεις. Έτσι, οιαναμνήσεις του παρελθόντος γίνονται εστία της συνει-δητότητάς σας και όταν σταματήσετε σε κάποιο ση-μείο το διάβασμα θα κοιτάξετε τριγύρω στο δωμάτιοκαι θα γίνει αυτό εστία της συνειδητότητάς σας. Mετάθα ασχοληθείτε με τις επόμενες ώρες ή τις επόμενεςημέρες - τι θα φάτε, τις δουλειές που έχετε να τελειώ-σετε, την κατάσταση των σχέσεών σας με την οικογέ-νεια, τους φίλους, τις προγραμματισμένες διακοπές,την πνευματική σας ανάπτυξη κλπ. Δεν είναι περίεργοπου είμαστε λίγο μπερδεμένοι χωρίς να έχουμε διαύ-γεια, συγκέντρωση και γαλήνη. Tο πλοίο του νου μαςέχει κουραστεί από την κίνηση πάνω κάτω, μέσα και


έξω αυτής της ατέλειωτης ροής των χωρίς σταματημόκαι γρήγορα εναλλασόμενων νοητικών εντυπώσεων.Aυτοκίνητα, λεωφορεία, τραίνα, αεροπλάνα, τηλεόρα-ση, ραδιόφωνο, κινηματογράφος, περιοδικά και εφη-μερίδες έχουν βελτιώσει την εκπαιδευτική ή οικονομικήκαι ψυχαγωγική όψη της ζωής σημαντικά. Έχουμεπολύ περισσότερες πληροφορίες και γνώσεις για τονυλικό κόσμο που ζούμε από ό,τι οι πρόγονοί μας. Όλααυτά όμως έγιναν σε βάρος της φυσικής μας επαφήςμε τον εσωτερικό μας κόσμο. Mε τόσο πολλά ερεθίσμα-τα του νου, η συνειδητότητά μας είναι μόνιμα εστια-σμένη στον εξωτερικό κόσμο, με αποτέλεσμα την απο-δυνάμωση της νοητικής ενέργειας καθώς έχουμε όλοκαι λιγότερη επαφή με την εσωτερική πηγή της ειρή-νης, της διαύγειας και της πνευματικής και νοητικήςδύναμης.

ENAΣ ΔIAΛOΓIΣMOΣ ΣTH ΦYΣHΈχετε ποτέ βρεθεί δίπλα σ’ ένα ήσυχο ρυάκι στην

εξοχή την άνοιξη, όταν η φύση είναι πράσινη και υγρή;Kάθεστε πάνω σ’ ένα βράχο και παρακολουθείτε τονερό που κυλά. H εικόνα και ο ήχος του νερού που ρέεικαθώς και η ζωή που ξεχυλίζει μέσα από τα λουλού-δια και τα φυτά αρχίζουν να επιδρούν μ’ ένα μυστη-ριώδη τρόπο στο νευρικό μας σύστημα.

Σταδιακά, με την απλή επανάληψη του τραγουδιούτου νερού και με την αρμονική ομορφιά του φυσικούπεριβάλλοντος, οι χιλιάδες ηλεκτρικές δονήσεις τουεγκεφάλου αρχίζουν να εκλύονται στον αέρα πουαπορροφά την ένταση. Tότε όλα τα προβλήματα, οιέννοιες και τα σχέδια που γεμίζουν το νου σας σεεκρηκτικό βαθμό, αρχίζουν να εξαφανίζονται. Δενυπάρχει τίποτα πια που θα πρέπει να ξεκαθαρίσετε.Tα λουλούδια σας παρηγορούν σιωπηλά με την τέλειαειρήνη και αρμονία τους. O φρέσκος αέρας δροσίζει ταπνευμόνια σας και το κεφάλι σας καθαρίζει.Aισθάνεσθε κατά κάποιο τρόπο αποπλανημένος, σαν


όλες οι δυνάμεις της φύσης να έχουν συνομωτήσει γιανα σας κοιμήσουν, για να σας κάνουν να αισθανθείτεκαλά. O αέρας χαϊδεύει το κορμί σας με τη φρεσκάδατου, ενώ ο ήλιος χαλαρώνει τους μυς σας με τη ζεστα-σιά του.

Δε χρειάζεται να κάνετε τίποτα, ούτε να πάτε που-θενά, ούτε να σκεφτείτε. Ξαπλώστε απλά κάτω καιαπορροφήστε τις γαλήνιες δονήσεις που γεμίζουν κάθεμέρος της ύπαρξής σας ψιθυρίζοντας «ηρέμησε, χαλά-ρωσε φίλε μου, όλα είναι καλά τώρα».

Ένας υπέροχος ύπνος σε κυριεύει - όχι ακριβώςύπνος αλλά μια κατάσταση ημισυνείδητου ύπνου όπουτα δέντρα, οι ήχοι, η αύρα, αρχίζουν να μπαίνουν μέσασας και να ανακατώνονται με όλες τις σκέψεις και τασυναισθήματά σας. Mοιάζει σα να έχει ανοίξει η πόρτατου νου σας και όλες οι συζητήσεις, πράξεις και αντι-λήψεις που στέκουν άλυτες, επιπλέοντας στα διάφοραβάθη της θάλασσας του νου, να αρχίζουν να ρέουνπρος τα πάνω και προς τα έξω. H πραγματικότητατώρα είναι ένα μίγμα του εσωτερικού και του εξωτερι-κού κόσμου.

H ειρήνη και η ασφάλεια που αισθάνεται κανείςόταν βρίσκεται μέσα στη μήτρα της φύσης, κι αφήνε-ται στον ήλιο, το νερό, τον αέρα, τη γη, παρασύρει τοάγχος και τις αγωνίες του. Kολυμπάμε ημισυνειδητάστο επίπεδο εκείνο όπου το συνειδητό γίνεται ένα με τοασυνείδητο.

Aρχίζουμε ένα χορό μέσα στη θάλασσα της συνειδη-τότητας, μερικές φορές πλέοντας στην επιφάνεια,πιάνοντας την αίσθηση της άυρας ή τη ζεστασιά τουήλιου. Ύστερα βυθιζόμαστε πρός τα κάτω, μέσα σ’έναν ποταμό από σκέψεις, εικόνες, ήχους που πλέουνπρός τα πάνω - όλη η κρυμμένη αρνητικότητα τωννευρικών υπερεντάσεων καί των άλυτων προβλημάτωνμας.

Tα παρακολουθούμε καθώς περνούν και μετά βυθι-ζόμαστε ακόμη πιο βαθιά νιώθοντας τώρα ότι υπάρχειστο βάθος της θάλασσας κάτι που μας είναι πολύ ελ-κυστικό.


Mερικές φορές η προσοχή μας αποσπάται από μιάαίσθηση ανησυχίας, πίκρας, μιά εικόνα ή μιά προ-σκόλληση και πριν το καλοκαταλάβουμε, είμαστε στηνεπιφάνεια και σκεφτόμαστε, αναρωτιόμαστε, ανησυ-χούμε, κλυδωνιζόμαστε από τα κύματα της προσκόλ-λησης.

O χορός όμως συνεχίζεται. Aρχίζουμε να βυθιζόμα-στε πάλι, γιατί τώρα πιά γνωρίζουμε ότι δεν μπορούμεπραγματικά να καταδυθούμε μια και η κατάδυση είναιπολύ δύσκολη - απαιτεί μεγάλη προσπάθεια - καιεμείς συνεχώς αγκιστρωνόμαστε στο σκουπιδαριό πουρέει προς τα πάνω. Eνστικτώδικα μαθαίνουμε το χορότου νερού. Kαθώς βυθιζόμαστε παρακολουθούμε τουςχειμάρρους του φρέσκου νερού που κυλά από τα βάθητης συνειδητότητάς μας και μας παρασύρουν όπως οιγλάροι με ανοιχτές τις φτερούγες γλυστρούν πάνω σταρεύματα του αέρα χωρίς να κάνουν καμιά κίνηση, χω-ρίς καμιά προσπάθεια, αφήνοντας τον αέρα να δου-λεύει γι’ αυτούς.

Tώρα πια δε μας απασχολεί το πού πάμε. Tο νερόγίνεται πιο καθαρό, περιέχει λιγότερα σκουπίδια.Έχουμε πάει πέρα από τα επίπεδα του άγχους, έχουμεξεπεράσει τα συντρίμια των παλιών αναμνήσεων, σχέ-σεων, αποτυχιών και τραυμάτων· αφήσαμε πίσω τοχορό της πίκρας και της αγωνίας. Tο νερό γίνεται όλοκαι πιο καθαρό, πιο ήρεμο, πιο ειρηνικό.

Φτάνουμε στην πηγή του ρεύματος της ζωής μας,την πηγή του ωκεανού, την πηγή της καθαρής συ-νειδητότητας. Eδώ μπορούμε να συναντήσουμε καθαρόφως ή ηχητικά δονούμενη ενέργεια. Eδώ υπάρχουνμόνο λεπτές δονήσεις, μόνο ηλεκτρομαγνητική ενέρ-γεια. Tα σώματά μας γεμίζουν, επαναφορτίζονται μεζωή. H συνειδητότητά μας ανανεώνεται καθώς έχουμεκαθαρίσει το δρόμο και νέα ενέργεια μπαίνει στη θά-λασσα της συνειδητότητας, αναζωογονώντας το νουκαι δίνοντας καινούργια ζωή σε κάθε κύτταρο τουεγκεφάλου.

Aν δεν ερωτευτούμε αυτήν την αίσθηση του φωτός,αυτήν την ευλογημένη ενέργεια που γεμίζει το σύστημά


μας, τότε μπορούμε να βυθιστούμε λίγο βαθύτερα μέσαστο απέραντο τίποτα απ’ όπου πηγάζει η ζωή.

Eδώ δεν υπάρχει ούτε καν ενέργεια, δεν υπάρχεισώμα, νους, φως, ήχος, απολύτως τίποτα - απόλυτοκενό· μόνο το απεριόριστο δυναμικό του ανεκδήλωτουΘεού από όπου ξεκινά κάθε ζωή και κάθε υλική δημι-ουργία.

EΠIΣTPEΦONTAΣ ΣTHN EΠIΦANEIAO ήχος του τιτιβίσματος των πουλιών σε χαιρετά

καθώς σιγά σιγά επιστρέφεις στην επιφάνεια. Tα κλα-διά των δέντρων χορεύουν με τον αέρα και σου γνέ-φουν «γειά σου». Tο βούισμα των εντόμων και το κελά-ρυσμα του νερού σου λένε «καλωσόρισες φίλε κοντάμας πάλι».

Παίρνει λίγο χρόνο να θυμηθείς πού είσαι. Eίχες φύ-γει μόνο για 15 λεπτά αλλά μοιάζει σα να απουσίαζεςαπό αυτό το σημείο όλη σου τη ζωή. O νους είναι κα-θαρός, αναζωογονημένος και στο παρόν. Δε μένει τί-ποτα άλλο να κάνεις από το να βγάλεις τα ρούχα σουκαι να κολυμπήσεις.

Έχεις πάει ποτέ σ’ ένα ήσυχο ρυάκι στην εξοχή;Oι περισσότεροι από μας έχουν βρεθεί είτε σ’ ένα

ρυάκι, είτε σ’ ένα ποτάμι ή σε βουνό ή σε θάλασσα ήστο δάσος. Πόσο ωραία αισθανόμαστε όταν επιστρέ-φουμε, πόσο περισσότερη ενέργεια, διαύγεια και ανα-νέωση αισθανόμαστε ώστε να μπορούμε να συνεχίσου-με τη δουλειά μας και τη ζωή μας και να λύσουμε ταπροβλήματά μας. Kατά κάποιο τρόπο όλα είναι πιοζωντανά, πιο αρμονικά· για λίγο η ζωή δεν είναι τόσοβαρετή, δύσκολη ή καταθλιπτική.

Δε χρειάζεται να περάσει πολύς χρόνος πάντως καιχάνουμε όλη αυτήν την ενέργεια και τη διαύγεια πουκερδίσαμε και ακόμη μια φορά αναστατωνόμαστε, γι-νόμαστε νευρικοί και βαριόμαστε.

Mπορούμε να πηγαίνουμε στο ρυάκι κάθε μέρα; Θαήταν πραγματικά πολύ ωραία και η ζωή θα ήταν λιγό-


τερο πολύπλοκη. Φυσικά για τους περισσότερους απόμας αυτό είναι αδύνατο και γιατί δεν έχουμε χρόνο καιχρήμα και γιατί δεν υπάρχουν τέτοια μέρη κοντά μας,ειδικά κοντά σε μας που μένουμε στην πόλη.

Kι όμως, η μητέρα Φύση έχει ένα μυστικό για μας. Δεχρειάζεται να πάμε πουθενά. Tο ρυάκι της ζωής, αυ-τός ο τόπος ειρήνης, αυτή η πηγή δύναμης, γνώσηςκαι αρμονίας βρίσκεται μέσα στον καθένα μας.

Tι είναι διαλογισμός; Δεν είναι τίποτα άλλο από τηνκαθημερινή επίσκεψη σ’ αυτό το ρυάκι. Aπλά, είναι οχορός της κατάδυσης στη θάλασσα της συνειδητότη-τάς μας, που ελευθερώνει την ένταση και οδηγεί στοσημείο της εσωτερικής ακινησίας, όπου δεν υπάρχειεστία συνειδητότητας - αλλά μόνο συνειδητότητα.Όταν γίνεται τακτικά αυτός ο εσωτερικός χορός, γινό-μαστε πιο φρέσκιοι, διαυγείς, χαλαροί, δημιουργικοί,υγιείς και συντονισμένοι με τον εαυτό μας και το περι-βάλλον.

H αλήθεια αυτών των θέσεων έχει αποδειχθεί καιαντικειμενικά και υποκειμενικά μέσα από πειράματα.Έχουν γίνει μελέτες σε ανθρώπους που κάνουν διαλο-γισμό και σε άλλους που δεν κάνουν, για σειρά ετών,σε σχέση με την αρτηριακή πίεση, το σφυγμό, το χρόνοαντίδρασης καθώς και σε σχέση με καταστάσεις ικανο-ποίησης, δημιουργικότητας, όπως αυτά εκφράζονταιυποκειμενικά από τους συμμετέχοντες. Oι πληροφορίεςπου έχουν συλλεγεί θα δοθούν στο επόμενο κεφάλαιο.

Eκατοντάδες χιλιάδες ανθρώπων σήμερα βρίσκουνότι όποιοι κι αν είναι οι στόχοι τους, τα κίνητρα, οι ευ-θύνες ή τα προβλήματά τους, μπορούν να δουν πιο κα-θαρά, αποτελεσματικά, πετυχημένα με τη βοήθεια τουτακτικού διαλογισμού.

Tελικά, ο μόνος τρόπος να γνωρίσεις αν ο διαλογι-σμός σου είναι χρήσιμος είναι να τον δοκιμάσεις, νααφιερώσεις μερικές στιγμές κάθε μέρα στο χορό τηςψυχής.


ΔIAΛOΓIΣMOΣ - ΠPOΣEYXH - EΛEΓXOΣ TOY NOY

Ποιά είναι η διαφορά ανάμεσα στις πιο πάνω τεχνι-κές; H προσευχή είναι η επικοινωνία με τον Θεό, συνή-θως μέσα από κάποια μορφή που μας συνδέει με τοΘεό όπως ο Iησούς Xριστός, η Παναγία ή οι διάφοροιΆγιοι. H προσευχή αποτελείται από τρία μέρη. Tοπρώτο είναι εκείνος που προσεύχεται, το δεύτερο εκεί-νος στον οποίο προσεύχονται (Θεός) και το τρίτο ηίδια η προσευχή που συνήθως ευχαριστεί ή δοξάζει τοΘεό ή ζητά προστασία, βοήθεια ή φώτιση.

Στον Έλεγχο του Nου καθώς και σε άλλες τεχνικέςθετικών προβολών, χαλαρώνουμε το νου και τονεστιάζουμε σε κάποιο ιδιαίτερο επιθυμητό αποτέλεσμαόπως π.χ. επιτυχία σε μια προσπάθεια ή θεραπεία κά-ποιου που είναι άρρωστος. H ιδέα του Θεού μπορεί ναείναι ή να μην είναι παρούσα σ’ αυτήν τη μέθοδο ορα-ματισμού επιθυμητών θετικών πραγματικοτήτων.

H προσευχή και ο Έλεγχος του Nου είναι θαυμάσιεςτεχνικές για τη δημιουργία ανθρώπινης αρμονίας καιθα πρέπει να χρησιμοποιούνται σε καθημερινή βάσηαπό όποιον γυρεύει ευτυχία, γαλήνη του νου, πνευμα-τική ανάπτυξη. Eίναι πολύ ωφέλιμο να προσεύχεταικανείς ή να ασκείται στον Έλεγχο του Nου, πριν ή μετάτον διαλογισμό. H προσευχή είναι ακόμη μια θαυμάσιαπροετοιμασία για το διαλογισμό. H προσευχή «KYPIEIHΣOY XPIΣTE EΛEHΣON ME» μπορεί να γίνει αντικείμενοδιαλογισμού αν ασκηθεί σωστά.

O διαλογισμός είναι κάτι διαφορετικό. Δεν έχει γήι-νους στόχους. Δε ζητάει τίποτα από τον Θεό, ούτεοραματίζεται κάποια επιτυχία ή θεραπεία. Σκοπός τουδιαλογισμού είναι η απόλυτη YΠEPBAΣH των σκέψεωνκαι του νου, ώστε να προχωρήσει κανείς πέρα από τοβασίλειο των σκέψεων και των εικόνων.


KEΦAΛAIO 3

TA OΦEΛH TOY ΔIAΛOΓIΣMOY ΓIATO ATOMO KAI THN KOINΩNIA

ΠΩΣ XPHΣIMOΠOIEITAI ΣHMEPAO ΔIAΛOΓIΣMOΣAνθρωποι από κάθε κοινωνική τάξη, χώρα και

θρησκεία, διαλογίζονται για διαφορετικούς λό-γους. H ίδια τεχνική προσφέρει κάτι διαφορετικό

στον καθένα, ανάλογα με τις ανάγκες και τα κίνητράτου. Mερικά από τα κίνητρα που παροτρύνουν τουςανθρώπους στο διαλογισμό είναι:

1. H χαλάρωση του σώματος, του νου και η ανανέωσητης ροής της ενέργειας, ώστε να μπορεί κάποιος νααντιμέτωπίσει πιο αποτελεσματικά τις ευθύνες μιαςαπαιτητικής και δραστήριας ζωής.

2. H θεραπεία των ασθενειών (κυρίως των ψυχοσωμα-τικών).

3. Tο ξεπέρασμα συναισθηματικών προβλημάτων.4. H καλλιέργεια μιας πιο ήρεμης και θετικής στάσης

απέναντι στη ζωή.5. H καλλιέργεια ενός νου που δρα γαλήνια και αποτε-

λεσματικά.6. H αύξηση της ικανότητας να εισδύει κανείς στον

πυρήνα των προβλημάτων και να βρίσκει εμπνευ-σμένες λύσεις. Eπιστήμονες και επιχειρηματίες βρί-σκουν το διαλογισμό εξαιρετικά χρήσιμο.

7. O συντονισμός με δημιουργική έμπνευση για να εκ-φραστεί κανείς καλλιτεχνικά.

8. Aπελευθέρωση από εξαρτήσεις όπως το τσιγάρο, τοαλκοόλ, τα ναρκωτικά, τα ηρεμιστικά.


9. Eξαγνισμό της προσωπικότητας.10. Aνάπτυξη της δύναμης της θέλησης.11. Σα μέθοδος αυτοπαρατήρησης και αυτοανακάλυ-

ψης.12. Δημιουργία σχέσης με τον εσώτερο εαυτό - με την

ψυχή.13. Aνάπτυξη των δυνάμεων του νου που βρίσκονται

σε λανθάνουσα κατάσταση.14. Kαλλιέργεια εσωτερικής σχέσης με το Θεό.15. Πνευματική ανάπτυξη, αυτογνωσία ή φώτιση.16. Yπέρβαση της ταύτισης με το σώμα και το νου και

βίωση πνευματικών αληθειών.17. Έκσταση από την ένωση με το Παγκόσμιο Πνεύμα

που είναι και η ουσιαστική αλήθεια τουΣύμπαντος.

O διαλογισμός χρησιμοποιήθηκε και χρησιμοποιεί-ται ακόμη σε μια πολύ μεγάλη ποικιλία πρακτικώνεφαρμογών για τις οποίες δεν έχουμε αρκετό χώρο εδώγια να αναφερθούμε. Oι δυνατότητες είναι ατελείωτεςκαθώς οι δυνάμεις του νου είναι απεριόριστες.

EΠIΣTHMONIKH EPEYNA ΓIA TAAΠOTEΛEΣMATA TOY ΔIAΛOΓIΣMOY ΣTO

ΣΩMA KAI THN ΠPOΣΩΠIKOTHTA.Πολυάριθμα επιστημονικά πειράματα έχουν δώσει

τα ίδια αποτελέσματα για την επίδραση του διαλογι-σμού πάνω στο σώμα και την προσωπικότητα του αν-θρώπου. Mερικές από αυτές τις επιδράσεις μετρώνταικατά τη διάρκεια της διαδικασίας του διαλογισμού,όταν κάποιος κάθεται και συγκεντρώνεται. Άλλες με-τρήσεις έχουν γίνει κατά τη διάρκεια πολυετούς παρα-τήρησης των αλλαγών που συμβαίνουν στις φυσικέςκαι νοητικές λειτουργίες κάποιου ως αποτέλεσμα τηςτακτικής άσκησης στο διαλογισμό. Tα αποτελέσματααυτά είναι προϊόν επιστημονικής έρευνας που περι-λαμβάνει άτομα που κάνουν διαλογισμό και ομάδες


ελέγχου ανθρώπων που δεν κάνουν διαλογισμό.

AΛΛAΓEΣ ΠOY ΣYMBAINOYN KATA THΔIAPKEIA TOY ΔIAΛOΓIΣMOY

1. Bαθιά ανάπαυση του υλικού σώματος που δια-κρίνεται από την εμφανή πτώση της τιμής του μεταβο-λισμού, όπως αυτός μετριέται από την κατανάλωσηοξυγόνου ενός ατόμου κατά τη διάρκεια που βρίσκεταισε διαλογισμό, σε κατάσταση εγρήγορσης, σε ύπνο καισε ύπνωση. Στο διαλογισμό υπάρχει μια ξαφνική πτώ-ση (16%) κατανάλωσης οξυγόνου, ενώ στον ύπνο η κα-τανάλωση πέφτει μόνο 8% (το περισσότερο), στηνύπνωση υπάρχει μια ελάχιστη πτώση της βασικής τι-μής του μεταβολισμού. Aυτό αποδεικνύει ότι το σώμακαι ο νους βρίσκονται σε τέτοια βαθιά κατάσταση χα-λάρωσης και ανάπαυσης που δεν επιτυγχάνεται ούτεμε τον ύπνο.

2. Mια άλλη ένδειξη της βαθιάς ανάπαυσης είναι ότιο αριθμός των αναπνοών που χρειάζεται ο άνθρω-πος κάθε λεπτό κατά τη διάρκεια του διαλογισμού πέ-φτει, από ένα μέσο όρο 16 αναπνοών το λεπτό, κατάτη διάρκεια ήρεμης φυσιολογικής κατάστασης εγρή-γορσης, στις 7 αναπνοές το λεπτό στο βαθύ διαλογι-σμό. Aυτό δείχνει ότι το σώμα και ο νους βρίσκονται σεβαθιά ανάπαυση και χρειάζονται πολύ λιγότερο οξυ-γόνο.

Mερικοί άνθρωποι όταν πρωτοσυναντούν αυτήν τηνκατάσταση, όπου χρειάζονται λιγότερο οξυγόνο, φο-βούνται όταν ανακαλύπτουν πως δεν έχουν αναπνεύ-σει για αρκετή ώρα. Mπορούν να είναι σίγουροι πωςδεν υπάρχει απολύτως κανένας κίνδυνος. Kάθε φοράπου το σώμα χρειάζεται να αναπνεύσει δίνει το σύν-θημα στο μηχανισμό αναπνοής να πάρει το απαραίτη-το οξυγόνο χωρίς καθόλου να χρειάζεται να σκεφτείκανείς γι’ αυτό. Aυτή η κατάσταση συνειδητότητας εί-ναι απόλυτα ασφαλής και ωφέλιμη.

3. Tα καλά νέα γι’ αυτούς που έχουν προβλήματακαρδιάς είναι ότι ο διαλογισμός είναι εξαιρετικά χα-


λαρωτικός και ανανεωτικός για την καρδιά. Mελέτεςέχουν δείξει ότι οι άνθρωποι που διαλογίζονται έχουνπιο ξεκούραστη καρδιά και κατά τη διάρκεια που κά-θονται και όταν βρίσκονται σε δράση. Tο γεγονός αυτόχρησιμοποιείται από ανοιχτόμυαλους γιατρούς πουχρησιμοποιούν το διαλογισμό μαζί με ασκήσεις καιομάδες συζήτησης, για να βοηθήσουν τους ασθενείςπου έχουν προβλήματα καρδιάς να ξαναβρούν τη χα-μένη τους υγεία και ζωντάνια.

Δε χρειάζεται, πάντως, να έχει κανείς προβλήματαμε την καρδιά του για να επωφεληθεί από αυτήν τηνπλευρά του διαλογισμού. Mην ξεχνάτε ότι η καρδιά εί-ναι μια αντλία που λειτουργεί συνεχώς. Όπως κάθεάλλη αντλία θα καταστραφεί πολύ πιο γρήγορα εάνγίνεται υπερβολική χρήση και λειτουργεί με υπερβολικήένταση. O διαλογισμός είναι πολύ ισχυρό εργαλείοπροφύλαξης για κάθε σωματικό και νοητικό πρόβλη-μα.

4. Mια άλλη ένδειξη της βαθιάς ανάπαυσης πουεπιτυγχάνεται με το διαλογισμό, είναι η σημαντικήπτώση του επιπέδου του γαλακτικού οξέος στο αίμααπό 11.2 mg /100 ml σε 7 mg /100 ml. Tο επίπεδο τουγαλακτικού οξέος στο αίμα είναι το μέτρο της σχετικήςχρήσης και κόπωσης των μυών. Όσο χαμηλότερο είναιτο επίπεδο του γαλακτικού οξέος τόσο πιο ξεκούρα-στος και ανανεωμένος είναι ο μυϊκός ιστός.

5. Διάφορα τεστ έχουν δείξει τη βαθιά και ηρεμιστι-κή χαλαρωτική επίδραση του διαλογισμού μέσα από τημείωση της αγωγιμότητας του δέρματος. H ηλεκτρικήαγωγιμότητα του δέρματος είναι ο τρόπος μέτρησηςτης σχετικής κατάστασης ηρεμίας ή έντασης ενός ατό-μου. Tεστ έχουν αποδείξει ότι η αγωγιμότητα κατά τηδιάρκεια του διαλογισμού μπορεί να πέσει ως 300%δείχνοντας έτσι ότι το άτομο έχει χαλαρώσει σωματικάκαι συγκινησιακά.

6. Mετρήσεις των κυμάτων του εγκεφάλου κατά τηδιάρκεια του διαλογισμού δείχνουν μια υψηλότερη συ-χνότητα άλφα κυμάτων, πράγμα που αποδεικνύει μιαήρεμη εγρήγορση. Yπάρχει μια αίσθηση γαλήνης, ενώ


ταυτόχρονα έχει κανείς αντίληψη του περιβάλλοντοςσα να είναι ξύπνιος. Mπορεί κανείς να συγκρίνει μιατέτοια κατάσταση με την ήρεμη εγρήγορση μιας γάταςπου είναι τελείως χαλαρή αλλά πανέτοιμη να αντιδρά-σει αν χρειαστεί.

7. Mια άλλη επιστημονική μελέτη έχει δείξει ότι οδιαλογισμός επιφέρει αυξημένη επικοινωνία και αλ-ληλεπίδραση ανάμεσα στα δύο ημισφαίρια του εγκε-φάλου. O συγχρονισμός αυτός των εγκεφαλικών κυμά-των οδηγεί σε ένα πιο ολοκληρωμένο και ισορροπημένοτρόπο σκέψης και δράσης. Tελευταία έχουν γίνει πολ-λές έρευνες σχετικά με τις διαφορετικές ποιότητες λει-τουργίας που ελέγχονται από το δεξιό και το αριστερόημισφαίριο. Yπάρχει η πεποίθηση ότι το αριστερό ημι-σφαίριο εργάζεται περισσότερο μέσα από τη λογική,ενώ το δεξί είναι προσανατολισμένο προς τη δημιουρ-γική και ελεύθερη σκέψη. Προφανώς, χρειάζεται αρμο-νική εξισορρόπηση αυτών των δύο για έναν υγιή καιπαραγωγικό τρόπο ζωής.

Aυτές οι μελέτες δείχνουν ακόμη αυξημένη επικοι-νωνία μεταξύ του εμπρός και πίσω τμήματος του εγκε-φάλου. Aν και δε γνωρίζουμε τι μπορεί να σημαίνειαυτό, είναι προφανές ότι ο διαλογισμός επιτρέπει μιααυξημένη επικοινωνία ανάμεσα στα διάφορα τμήματατου εγκεφάλου.

8. Ίσως από τα πιο καλά τεκμηριωμένα αποτελέ-σματα του διαλογισμού, είναι η ικανότητα του να μει-ώνει την πίεση του αίματος σε αυτούς που έχουνυψηλή πίεση. Ένα κλασικό αποτέλεσμα κατά τη διάρ-κεια του διαλογισμού ήταν η πτώση της διαστολικήςπίεσης από 15 σε 13 και της συστολικής από 8.5 σε 7.Tα αποτελέσματα αυτά παρέμεναν ίδια για ώρες μετάτο διαλογισμό και στο τέλος γίνονταν μια συνεχήςπραγματικότητα μετά από μερικά χρόνια διαλογισμούκαι σωστής διατροφής, ζωής και σκέψης.

Aυτές είναι μόνο μερικές από τις αλλαγές που έχουνμετρηθεί κατά τη διαδικασία του διαλογισμού. Tώραας κοιτάξουμε ορισμένες από τις πιο μακρόχρονες αλ-λαγές που παρατηρήθηκαν σε διαλογιζόμενους μετά


από κάποια περίοδο καθημερινού διαλογισμού.

MAKPOXPONIEΣ ΦYΣIOΛOΓIKEΣ AΛΛAΓEΣ9. Mε την πάροδο του χρόνου και ο ρυθμός της καρ-

διάς και ο ρυθμός της αναπνοής αποκτούν χαμηλότερορυθμό καθώς το σώμα βιώνει λιγότερο νοητικό-συγκι-νησιακό στρες και μαθαίνει να χάνει λιγότερη ενέργεια.Tο κορμί γίνεται πιο χαλαρό και πιο αποτελεσματικό.

10. Tα άτομα που διαλογίζονται αποκτούν πιο στα-θερή υγεία. Γενικά έχουν λιγότερες αρρώστιες στη ζωήτους. Aυτό ισχύει και σε σχέση με τη ζωή που έκανανπριν να αρχίσουν το διαλογισμό και σε σχέση με άλ-λους της ίδια ηλικίας που ζουν παρόμοιες ζωές καιπου όμως δε διαλογίζονται. Yπάρχει μια εμφανής ενί-σχυση του ανοσοποιητικού συστήματος. Ένας μεγά-λος αριθμός επιστημονικών ερευνών έχει γίνει τελευ-ταία πάνω στη σχέση μεταξύ νοητικών και συγκινη-σιακών καταστάσεων και του ανοσοποιητικού συστή-ματος.

Eίναι γνωστό πως ένας άνθρωπος ήρεμος έχει πιοθετική εικόνα για τον εαυτό του και για τη ζωή γενικάκαι γι’ αυτό πολύ πιο δυνατό ανοσοποιητικό σύστημααπό ό,τι αν άφηνε την ενέργειά του να ξοδεύεται ή ανκαταπιανόταν με αρνητικές σκέψεις και συναισθήματα.

11. Mερικές έρευνες έχουν αποδείξει ακόμη ότι αυτοίπου διαλογίζονται τακτικά αντιδρούν πιο γρήγορακαι αποτελεσματικά σε ένα δυσάρεστο γεγονός. Oιμελέτες αυτές φτιάχνουν την ακόλουθη εικόνα. Έναμέσο άτομο που δεν είναι ούτε ιδιαίτερα χαλαρωμένοούτε ιδιαίτερα αγχομένο χρειάζεται κάποιο χρονικόδιάστημα για να αντιδράσει στο στρες. Tο άγχος τουθα αυξηθεί σταδιακά και μετά θα αρχίσει να χαλαρώ-νει. Ένα άτομο που διαλογίζεται τακτικά τείνει νααντιδρά πιο γρήγορα και μετά χαλαρώνει πιο γρήγορα.Άτομα με προβλήματα άγχους τείνουν να αντιδρούνπολύ πιο αργά και η έντασή τους ανεβαίνει για αρκετήώρα μετά το γεγονός. Δεν ξεχνούν το γεγονός καιασχολούνται με αυτό για πολύ καιρό αφότου συνέβη.


Tο πείραμα αυτό καταρρίπτει τη λαθεμένη αντίληψηότι ο διαλογισμός κάνει τον άνθρωπο παθητικό. Tοαντίθετο είναι η αλήθεια. Έχει πολύ πιο γρήγορο χρόνοαντίδρασης γιατί ο νους του βρίσκεται πολύ περισσό-τερο στο παρόν και δεν απασχολείται με προβλήματατου μέλλοντος ή του παρελθόντος.

Ένα παρόμοιο τεστ έδειξε πως στο ίδιο ερέθισμα οιμη διαλογιζόμενοι χρειάζονται 5 δευτερόλεπτα γιανα αντιδράσουν, ενώ οι διαλογιζόμενοι χρειάζονται3.

12. O διαλογισμός αυξάνει, επίσης, την ικανότητααντίληψης και κινητικής απόδοσης. Σ’ ένα πείραμαόπου χρησιμοποιήθηκαν τεστ ταχύτητος και ακρίβειαςκαι ο καθένας έπαιρνε βσθμούς σύμφωνα με την από-δοση, οι διαλογιζόμενοι και στα δύο βαθμολογούνταιμε 7, ενώ οι μη διαλογιζόμενοι μόνο 2,5. Aυτό σημαίνειότι ο διαλογισμός μας βοηθά σε κάθε νοητική ή σωμα-τική δραστηριότητα και στόχο. H ποιότητα και παρα-γωγικότητα της εργασίας μας αυξάνεται σε κάθε τομέατης ζωής μας.

13. Mελέτες που έγιναν στην Oλλανδία με μαθητέςλυκείου έδειξαν ότι εκείνοι που έκαναν διαλογισμό εί-χαν δείκτη ανάπτυξης εφυϊας 28 βαθμούς ενώ εκεί-νοι που δεν διαλογίζονταν είχαν μόλις 10 βαθμούςανάπτυξη. Aυτός είναι ένας από τους λόγους που οδιαλογισμός εξαπλώθηκε στη Δύση, μέσα από τουςφοιτητές που πολύ σύντομα αντιλήφθηκαν ότι οι νοη-τικές τους ικανότητες αυξάνονταν σε βάθος από τηδιαδικασία που ονομαζόταν διαλογισμός.

14. H μνήμη επίσης αυξάνεται με το διαλογισμό.Σε μελέτες που έγιναν πάνω στην ενθύμηση μεγάλωνχρονικών διαστημάτων οι διαλογιζόμενοι έπιαναν 52%ενώ οι μη διαλογιζόμενοι μόνον 32%. Σε παρόμοιες με-λέτες, που όμως αφορούσαν την ενθύμηση πρόσφατουχρονικού διαστήματος οι διαλογιζόμενοι σημείωναν70%, ενώ οι μη διαλογιζόμενοι μόνον 37%. Bλέπουμε ότιο διαλογισμός είναι ένα πανίσχυρο εργαλείο για τηνανάπτυξη όλων των ικανοτήτων του νου. Eπομένως,αντί να απομακρύνει από τη ζωή, βοηθάει να ζήσει


κανείς πιο παραγωγική και ολοκληρωμένη ζωή.15. Έχουν γίνει ακόμη πολλές ψυχολογικές μελέτες

σε τόπους εργασίας με διαλογιζόμενους και ομάδα σύ-γκρισης μη διαλογιζόμενων. Tο συγκεκριμένο χρονικόδιάστημα που έγινε η μελέτη οι διαλογιζόμενοι αι-σθάνθηκαν αύξηση 40% στην IKANOΠOIHΣH AΠO THΔOYΛEIA TOYΣ, ενώ εκείνοι που δεν έκαναν διαλογισμόαισθάνθηκαν μόνο 5% αύξηση. Oι διαλογιζόμενοι αύ-ξησαν κατά 50% την παραγωγικότητά τους, ενώ οι μηδιαλογιζόμενοι είχαν πτώση 10% περίπου. Oι διαλογι-ζόμενοι βίωναν 65% βελτίωση των σχέσεών τους μετους συναδέλφους τους και 45% των σχέσεών τουςμε τους προϊσταμένους τους. Στην ίδια εταιρία εκείνοιπου δε διαλογίζονταν βελτίωσαν μόνο κατά 10% τησχέση τους με τους συναδέλφους και 25% τη σχέσητους με τους προϊσταμένους.

Έτσι, στον ίδιο τόπο εργασίας εκείνοι που έκανανδιαλογισμό μπορούσαν να βιώσουν σημαντική βελτίω-ση των συναισθημάτων της ικανοποίησης, της παρα-γωγικότητάς τους και των σχέσεών τους με τους συνα-δέλφους και προϊσταμένους, ενώ άλλοι από το ίδιοπεριβάλλον είχαν σημαντικά διαφορετικές εμπειρίες.Bλέπουμε με αυτόν τον τρόπο πόσο υποκειμενική είναιστην πραγματικότητα η αλήθεια μας και σε πιο βαθμόδημιουργούμε την πραγματικότητά μας.

Σε μια άλλη παρόμοια μελέτη, διαλογιζόμενοι εργά-τες βίωσαν 50% αύξηση της ικανοποίησης από τη δου-λειά τους, ενώ οι μη διαλογιζόμενοι μόνον 5%. H αύξη-ση αυτή της ικανοποίησης είναι αποτέλεσμα τηςαλλαγής της αντίληψης του διαλογιζόμενου και δενοφείλεται σε αλλαγές στο περιβάλλον της εργασίας.Tο ίδιο ισχύει για πολλούς τομείς της ζωής μας.Mπορεί να πιστεύουμε ότι δε μπορούμε να είμαστε ευ-τυχείς με ό,τι έχουμε ή ότι κινδυνεύουμε. H αλλαγήόμως της πεποίθησης απομακρύνει αυτήν την ψευδαί-σθηση και η ζωή γίνεται καλύτερη.

Eίναι σημαντικό να καταλάβουμε ότι ο εργαζόμενοςδε γίνεται παθητικός ή αδιάφορος. Aς μη ξεχνάμε ότι ηπαραγωγικότητά του αυξάνει κατά 50% και η βελτίωση


των σχέσεων με τους συναδέλφους του κατά 65%. Aυτόδεν ταιριάζει σ’ έναν άβουλο χαρακτήρα, αλλά σε μιαθετική στάση απέναντι στη ζωή και την εργασία.

16. Ένας μεγάλος αριθμός ψυχολογικών τεστ έγινεμε ανθρώπους που έκαναν διαλογισμό σε διαφορετικάχρονικά διαστήματα. Ένα τεστ που έγινε με ανθρώπουςπου έκαναν διαλογισμό επί 2 μήνες σε σχέση με μηδιαλογιζόμενους έδειξε τα ακόλουθα αποτελέσματα:

α) Στο τεστ για εσωτερική καθοδήγηση οι διαλογι-ζόμενοι σημείωναν 7 βαθμούς, ενώ οι άλλοι 2,5 -πράγμα που δείχνει πως αυτοί που κάνουν διαλογισμόείτε έχουν μια έμφυτη αίσθηση εσωτερικής καθοδήγη-σης, είτε την αναπτύσσουν μέσα από το διαλογισμό.

β) Όταν εξετάστηκαν σχετικά με την αυτοπαραδοχήοι διαλογιζόμενοι σημείωναν 2, ενώ οι άλλοι έφτανανμέσο όρο μείον 1. Φαίνεται ότι η εσωτερική επαφή πουκαλλιεργείται με το διαλογισμό βοηθά το άτομο να έχειπιο αρμονική σχέση με τον εαυτό του.

γ) Στο τεστ για αυτοεκτίμηση οι διαλογιζόμενοιέφταναν μέσο όρο 2. Oι άλλοι είχαν μείον 3. H αυτοε-κτίμηση μαζί με την εμπιστοσύνη στον εαυτό μας παί-ζουν σημαντικό ρόλο σε κάθε προσπάθεια και αποτε-λούν μεγάλο κεφάλαιο για τη ζωή.

δ) Σ’ ένα τεστ για τον αυθορμητισμό οι διαλογιζό-μενοι έφτασαν τους 2-3 βαθμούς ενώ οι άλλοι μείον 3.Aυτό διαλύει και το μύθο ότι ο διαλογισμός κάνει τονάνθρωπο στυγνό και απαθή. Aκριβώς το αντίθετο είναιαλήθεια και αυτός που κάνει διαλογισμό γίνεται πιοαυθόρμητος, ανταποκριτικός και δημιουργικός.

ε) Σε ένα τεστ για την οικειότητα με άλλους, οι δια-λογιζόμενοι σημείωσαν 2,3 ενώ οι άλλοι 0,2 - κάτι πουδείχνει ότι ο διαλογισμός όχι μόνο δεν απομακρύνει τονάνθρωπο από τους άλλους αλλά αντίθετα τον κάνειπιο οικείο μαζί τους. Aυτό είναι αποτέλεσμα του γεγο-νότος ότι αυτός που κάνει διαλογισμό αισθάνεται πιοασφαλής και έχει καλύτερη σχέση με τον εαυτό του.Έτσι, φοβάται λιγότερο τους άλλους και δε χρειάζεταινα παίζει τα κοινωνικά παιχνίδια που χωρίζουν τουςανθρώπους.


στ) Σε ένα τεστ για το άγχος οι διαλογιζόμενοι είχανμόνο 2, ενώ οι άλλοι έφταναν τα 8 αποδεικνύοντας τημεγαλύτερη τάση τους για άγχος από τους διαλογιζό-μενους.

Άλλα παρόμοια ψυχολογικά τεστ έχουν δείξει ότι σεσχέση με τους μη διαλογιζόμενους οι διαλογιζόμενοιέχουν λιγότερη κατάθλιψη, αυξημένη διάθεση φιλι-κότητας, μειωμένη τάση να ελέγχουν τους άλλους,περισσότερο σεβασμό για τους άλλους, συναισθη-ματική σταθερότητα, μεγαλύτερη δύναμη αντιμετώ-πισης σωματικών ή νοητικών δυσκολιών ή άγχους,λιγότερη ακαμψία του χαρακτήρα τους και μεγαλύ-τερη AYTOΠPAΓMATΩΣH. Σχετικά με τον τελευταίοπαράγοντα, διαλογιζόμενοι που ξεκίνησαν διαλογισμόέχοντας έναν βαθμό αυτοπραγμάτωσης 30, έφτασανμετά από 6 εβδομάδες διαλογισμού τους 35 και μετάαπό 43 μήνες τους 50.

Aλλά το πιο σημαντικό δώρο που προσφέρει ο δια-λογισμός είναι ότι γινόμαστε ικανοί να εκδηλώνουμεόλο και περισσότερο το εσώτερο και ακόμα ανεκδήλω-το δυναμικό μας σε κάθε επίπεδο: σωματικό, συναι-σθηματικό, νοητικό, καλλιτεχνικό σε σχέση με χειρονα-κτικές πράξεις δημιουργικές προσπάθειες και οικονο-μικές ανάγκες. O νους μας είναι πιο καθαρός, παρα-γωγικός και δημιουργικός.

17. Eκτός από τα προηγούμενα ψυχολογικά τεστέχουν γίνει ακόμη σημαντικές μελέτες πάνω στις επι-πτώσεις του διαλογισμού στους φυλακισμένους. Tεστπου έγιναν με φυλακισμένους που έκαναν διαλογισμόσε σχέση με τους ίδιους πριν αρχίσουν το διαλογισμόκαθώς και σε σχέση με άλλους φυλακισμένους που δεδιαλογίζονταν έδωσαν τα ακόλουθα σημαντικά αποτε-λέσματα:

α) Yπήρξε μια αξιοσημείωτη μείωση της ψυχασθέ-νειας και της κοινωνικής αδράνειας. Έγιναν πιο υγι-είς και κοινωνικά αποδεκτοί στη συμπεριφορά τους.

β) Ένιωθαν λιγότερο άγχος και επιθετικότητα.γ) Mείωσαν κατά πολύ τις παραβάσεις του κανο-

νισμού της φυλακής και άρχισαν να προτιμούν κατά


100% πιο θετικές δραστηριότητες όπως τα σπορ, τιςλέσχες και τις επιμορφωτικές δραστηριότητες.

AΛΛEΣ MAKPOXPONIEΣΦYΣIOΛOΓIKEΣ AΛΛAΓEΣ

Mέχρι τώρα έχουμε συζητήσει μερικές από τις επι-πτώσεις του διαλογισμού στο σώμα κατά τη διάρκειατου διαλογισμού. Aς συζητήσουμε τώρα μερικά από ταμακροχρόνια αποτελέσματα του καθημερινού διαλογι-σμού πάνω στο σώμα.

18. Mετά από 4 έως 63 εβδομάδες διαλογισμούστους διαλογιζόμενους που έπασχαν από υπέρταση ηπίεση του αίματος έπεσε κατά μέσο όρο από το 15στο 13.5 και η χαμηλή από 8.5 στο 7.

19. Mια ομάδα διαλογιζόμενων που έπασχε απόβρογχικό άσθμα αισθάνθηκε μεγάλη ανακούφιση. 94%από αυτούς ανακάλυψαν ότι ο αέρας περνούσε ευκο-λότερα από τους βρόγχούς, 61% επίσης δήλωσαν ότιείχαν σημαντική βελτίωση στην αναπνοή τους. Oι για-τροί που παρακολουθούσαν αυτούς τους ασθενείς ση-μείωσαν τα ίδια αποτελέσματα.

20. Άλλοι διαλογιζόμενοι εξετάστηκαν πάνω στηνκατανάλωση τσιγάρων αφού άρχισαν το διαλογισμό.Aπό το 39% που κάπνιζαν πολύ στην αρχή το ποσοστόέπεσε στο 20% μετά από 9 μήνες και στο 17% μετά από21 μήνες. Aπό εκείνους πάλι που κάπνιζαν λίγο, από55% που ήταν στην αρχή έπεσαν στο 25% μετά από 9μήνες και στο 20% μετά από 21 μήνες.

21. Tο ίδιο τεστ έγινε με ανθρώπους που έπινανπολύ. Στην αρχή ήταν 18%. Mετά από 9 μήνες έπεσανστο 15% και μετά από 21 μήνες μόνο στο 5%. Δηλαδήμια πολύ σημαντική αλλαγή έγινε στη ζωή τους. Σεεκείνους που έπιναν λίγο οι αριθμοί άλλαξαν λιγότερο.Έπεσαν δηλαδή από 55% στο ξεκίνημα στο 42% μετάαπό 9 μήνες και ξανά πάλι στο 45% μετά από 21 μή-νες.

Φαίνεται λοιπόν ότι ο διαλογισμός είναι σημαντικός


δημιουργός αρμονίας που επιδρά περισσότερο εκείόπου έχουμε χάσει την ισορροπία μας, χωρίς όμως ναμας απομακρύνει από τη ζωή ή από την επαφή με τοπεριβάλλον μας.

22. Aκόμη σημαντικότερα αποτελέσματα είχε ο δια-λογισμός σε ανθρώπους που είχαν εξάρτηση από διά-φορους τύπους ναρκωτικών. Tα αποτελέσματα έχουνως εξής:

TYΠOΣ NAPKΩTIKOY ΠOΣOΣTO XPHΣTΩN

ΠPIN TO ΔIAΛOΓIΣMO META AΠO 21 MHNEΣAMΦETAMINEΣ 27% 3%BAPBITOYPIKA 19% 3%MAPIXOYANA 77% 23%L.S.D. 42% 5%NAPKΩTIKA - HPΩINH 17% 2%

Aυτό το τεστ έγινε σε 1300 άτομα που χρησιμοποι-ούσαν κάποιου τύπου ναρκωτικά πριν να αρχίσουν τοδιαλογισμό. Tα αποτελέσματα είναι εντυπωσιακά,όπως βλέπετε. Aυτή είναι η μεγάλη δύναμη του διαλο-γισμού. Δίνει μια εσωτερική πηγή ασφάλειας, δύναμηςκαι ικανοποίησης με αποτέλεσμα να μην έχουμε τηνανάγκη να εξαρτιώμαστε από χημικές ουσίες, κατα-στάσεις ή ανθρώπους. Γινόμαστε δυνατότεροι, υγιέ-στεροι, παραγωγικότεροι και δημιουργικότεροι.

23. Άλλα τεστ που έγιναν σε ανθρώπους που κάνουνδιαλογισμό έδειξαν ότι αυτοί χρειάζονται πολύ λιγότε-ρο ύπνο για να αναρρώσουν από στέρηση ύπνου. Mετις κανονικές ώρες ύπνου συνέρχονται από διάφορεςανωμαλίες στο ρυθμό του ύπνου τους. Δε χρειάζεται,δηλαδή, να κοιμηθούν περισσότερο για να συνέλθουν.

24. Σε μια μελέτη πάνω σε 408 διαλογιζόμενους πουείχαν ιστορικό μολυσματικών ασθενειών το 70% ανέφε-ρε σημαντική μείωση των ασθενειών που υπέφεραν,αφότου άρχισαν το διαλογισμό.

25. Σε μια παρόμοια μελέτη πάνω σε 156 διαλογιζό-


μενους που είχαν ιστορικό αλλεργιών, το 56% είχε βελ-τίωση ή ακόμη και ανάρρωση από τις αλλεργίεςτους.

26. Σε μια ακόμη μελέτη ανθρώπων με ουλίτιδα, 45άτομα άρχισαν διαλογισμό, ενώ 26 ήταν η ομάδα ελέγ-χου. Tα αποτελέσματα είναι τα ακόλουθα:

OMAΔA ΠPOΣΩΠA-BEΛTIΩΣH KAMIA AΛΛAΓH EΠIΔEINΩΣHΔIAΛOΓIZOMENOI 76% 20% 4%MH ΔIAΛOΓIZOMENOI 15% 4% 46%

Tα αποτελέσματα αυτά βγήκαν μετά από 25 μόνομέρες διαλογισμού.

Oι τρεις αυτές επιστημονικές έρευνες μας οδηγούνστο συμπέρασμα ότι ο διαλογισμός δυναμώνει το ανο-σοποιητικό σύστημα και επομένως την αντίστασή μαςστις αρρώστιες αυτές. Eίναι λοιπόν ένα ισχυρό εργα-λείο σε κάθε περίπτωση που το σώμα μας έχει χάσειτην ισορροπία του.

27. Σε μια μελέτη πάνω σε άτομα που υπέφεραναπό αϋπνία τα αποτελέσματα έδειξαν ότι ο χρόνοςπου χρειάζονταν για να κοιμηθούν, έπεσε από έναμέσο όρο 75 λεπτών στα 15 λεπτά.

28. Mια άλλη μελέτη πάνω σε αθλητές έδειξε ότιαφότου ξεκίνησαν το διαλογισμό βελτίωσαν τις επιδό-σεις τους στα διάφορα αγωνίσματα, καθώς επίσης καιτο δείκτη εφυϊας τους, όπως έδειξαν τα ανάλογα τεστευφυίας.

29. Σε μια άλλη μελέτη βρέθηκε ότι ο διαλογισμόςβοηθάει στην ομαλοποίηση του βάρους ενός ατόμου,δηλαδή εάν κάποιος είναι υπέρβαρος χάνει βάρος καιεάν είναι αδύνατος κερδίζει βάρος.

ΣYMΠEPAΣMA


Tο συμπέρασμα είναι πασιφανές. O διαλογισμόςαυξάνει ό,τι είναι καλό και χρήσιμο στον άνθρωπο.Δυναμώνει το ανοσοποιητικό του σύστημα, εναρμονί-ζει το ενδοκρινικό και χαλαρώνει το νευρικό σύστημα.Δημιουργεί υγεία και ζωντάνια.

Στο νοητικό επίπεδο, αναπτύσσει εσωτερική γαλήνη,διαύγεια, αυτοπαραδοχή, εμπιστοσύνη στον εαυτό, δη-μιουργικότητα, παραγωγικότητα και τελικά μεγαλύτερηαυτοπραγμάτωση.

Bοηθά στην ανάπτυξη πιο κοντινών, τρυφερών καιαρμονικών σχέσεων.

Kάνει το εργασιακό περιβάλλον πιο ικανοποιητικό,βελτιώνει τις σχέσεις με τους συναδέλφους, προϊστά-μενους, υφιστάμενους, μας κάνει πιο δημιουργικούς,υπεύθυνους και παραγωγικούς.

Στο πνευματικό επίπεδο, μας φέρνει σε επικοινωνίαμε την εσωτερική φωνή, την εσωτερική δύναμη και τηνεσωτερική σοφία και αγάπη.

Σκεφτείτε τώρα τι θα συνέβαινε εάν πάρα πολλοίάνθρωποι έκαναν διαλογισμό. Πώς θα επιδρούσε αυτόπάνω στην κοινωνία μας;

Όλες οι ενδείξεις και τα λογικά συμπεράσματα οδη-γούν στην πεποίθηση ότι εάν μεγάλος αριθμός ανθρώ-πων κάνει διαλογισμό αυτό θα έχει πολύ θετική επί-δραση στην κοινωνία μας. Aς σκεφτούμε, μετά απόόσα γνωρίζουμε ήδη σχετικά με τα οφέλη του διαλογι-σμού, πώς μπορεί να επιδράσει σε μερικές από τις κύ-ριες πηγές του χάους, της διάλυσης και της δυστυχίαςστην κοινωνία μας σήμερα.

1. ΣYΓXYΣH: Λίγοι άνθρωποι σήμερα δεν είναι μπερ-δεμένοι. Eλάχιστοι ξέρουν τι θέλουν, τι είναι σωστό, τιείναι λάθος, τι να κάνουν με τη ζωή τους. Oι περισσό-τεροι βομβαρδίζονται με τόσες γνώμες, επιθυμίες,δραστηριότητες και ευθύνες που δε μπορούν να σκε-φτούν καθαρά. Tο να καθήσει κανείς μόνος του ήσυχαγια 20 λεπτά κάθε μέρα, τον βοηθάει να καθαρίσει τονου του, να απελευθερωθεί από το πλήθος των σκέψε-ων και των συγκινήσεων και να δει πιο καθαρά τη ζωήτου. Έτσι, θα είναι ένα πιο αποτελεσματικό μέλος της


κοινωνίας.2. EΛΛEIΨH EΣΩTEPIKHΣ KAΘOΔHΓHΣHΣ: Oι άν-

θρωποι σήμερα μοιάζουν με πρόβατα που ακολουθούντα κελεύσματα πολιτικών και θρησκευτικών αρχηγών,τα διαφημιστικά της τηλεόρασης και γενικά καθιερω-μένες απόψεις για το τι είναι επιτυχία και αποτυχία, τιείναι σημαντικό στη ζωή και τι δεν είναι. Έτσι οι άν-θρωποι μοιάζουν με ασυνείδητες μηχανές που τις χει-ρίζονται οι δυνάμεις γύρω τους. Δεν έχουν εσωτερικήκαθοδήγηση, ούτε εσωτερικό οδηγό ακόμη και για βα-σικά πράγματα στη ζωή όπως πώς να πράξουν σω-στά, πώς να επικοινωνήσουν, πώς να ζήσουν αρμονι-κά και ευτυχισμένα. O διαλογισμός βοηθάει τους αν-θρώπους να ξαναβρούν την εσωτερική αίσθηση του τιείναι σημαντικό και αξίζει γι’ αυτούς και πώς να ζή-σουν αρμονικά. Γίνονται πιο δυνατοί, πιο ικανοποιη-μένοι μέσα τους. Προσφέρουν στην κοινωνία μια βελ-τιωμένη ποιότητα ανθρώπινης ύπαρξης.

3. EΛΛEIΨH AYTOΠEΠOIΘHΣHΣ: Όταν κάποιος δενέχει αυτοπεποίθηση δύσκολα εκτελεί αποτελεσματικά ήκαλά αυτό που έχει αναλάβει να κάνει. Δε θα είναι κα-λός εργαζόμενος, επιχειρηματίας, επιστήμονας, καλλι-τέχνης, πολιτικός ή δάσκαλος. Δε θα είναι καλής ποιό-τητας μητέρα, πατέρας, ή σύζυγος. H αυτοπεποίθησηείναι απαραίτητη για την αποτελεσματικότητα σεοποιοδήποτε στόχο. O διαλογισμός αυξάνει την αυτο-πεποίθηση, καθώς μας φέρνει σε επαφή με την εσωτε-ρική ενέργεια που βρίσκεται σε λανθάνουσα κατάστα-ση. Έτσι όσο περισσότερο διαλογίζεται κανείς, τόσοπιο αποτελεσματικό μέλος της κοινωνίας γίνεται,όποιον ρόλο κι αν παίζει.

4. EΛΛEIΨH EΣΩTEPIKHΣ HΘIKHΣ: H κοινωνία μαςσήμερα υποφέρει από σοβαρή έλλειψη επαφής με εσω-τερικές αξίες και ηθική συμπεριφορά. Yπάρχει πλήρηςδιάλυση της ηθικής δομής της κοινωνίας. Oι άνθρωποιεξαπατούν, λένε ψέμματα και χρησιμοποιούν ο έναςτον άλλον σα να μην τρέχει τίποτα. Δεν τους αρέσειόμως να τους κάνουν οι άλλοι το ίδιο. Yπάρχει έτσι έλ-λειψη συνέπειας ανάμεσα στο τι πιστεύει κάποιος, τι


σκέπτεται, τι λέει και τι κάνει. O λόγος του δεν έχει πιαούτε αλήθεια ούτε δύναμη. Tο ίδιο και οι πράξεις του.Tο αποτέλεσμα είναι να έχει γεμίσει η κοινωνία απόανθρώπους που κοιτάζουν μόνον τον εαυτό τους σεβάρος των άλλων. Δεν υπάρχει συνεργασία και αρμο-νία και έτσι όλο το σύστημα διαλύεται και οικονομικάκαι πολιτικά. H αρμονική λειτουργία οποιασδήποτεομάδας ανθρώπων εξαρτάται από τη βασική αρχή «Nακάνεις στους άλλους αυτό που θα ήθελες να σου κά-νουν εκείνοι». Όταν αυτό δεν ακολουθιέται, τότε τοαποτέλεσμα είναι η καταστροφή και η δυστυχία. Oδιαλογισμός φέρνει τον άνθρωπο σε επαφή με τηνεσωτερική του αίσθηση ηθικής. Aυτή η εσωτερική αί-σθηση ηθικής υπήρχε και θα υπάρχει πάντα μέσα μας,απλά χάσαμε την επαφή μαζί της. Mε το διαλογισμόγινόμαστε πιο ευαίσθητοι, αρχίζουμε να αισθανόμαστεενότητα με τους άλλους και τέλος δεν μπορούμε πια νατους ξεγελάσουμε, να τους πούμε ψέματα ή να τουςβλάψουμε. O διαλογισμός μπορεί να βοηθήσει στηναποκατάσταση των βασικών ηθικών θεμελίων όπουβασίζεται η επιτυχία και η αρμονία της κοινωνίας.

5. EΛΛEIΨH AΓAΠHΣ: Όλοι πάσχουμε από έλλειψηαγάπης. Όλοι θέλουμε περισσότερη αγάπη από ό,τιμας δίνουν. H έλλειψη αγάπης είναι υπεύθυνη στη σύγ-χρονη κοινωνία για την τρομακτική αύξηση των διαζυ-γίων, των ψυχιατρικών ασύλων, του καρκίνου, τωνψυχοσωματικών ασθενειών, της εγκληματικότητας τωνπόλεων όπως κλοπές, βιασμοί, δολοφονίες και γενικάγια το συναίσθημα της μοναξιάς και της απομόνωσηςπου κυριαρχεί σήμερα στην κοινωνία μας. Aν οι άν-θρωποι είχαν αρκετή αγάπη στη ζωή τους δε θα υπήρ-χαν αυτά τα προβλήματα. Xρειάζεται μεγάλη εσωτερι-κή δύναμη, εσωτερική γαλήνη και ικανοποίηση καιακόμη αγάπη για τον εαυτό μας για να μπορούμε νααγαπάμε σωστά τους άλλους. Διαφορετικά η αγάπημας θα γίνει απογοήτευση ή θυμός όταν ο άλλος κάνεικάτι που δε μας αρέσει. Mόνο ένα άτομο με μεγάληεσωτερική δύναμη και εσωτερικό πλούτο μπορεί νααγαπά χωρίς όρους. Πρέπει να μη φοβάται, ούτε να


αισθάνεται ευάλωτος. O διαλογισμός βοηθά κάποιοννα αρχίσει να γνωρίζει τον εσωτερικό εαυτό του, νααναπτύσσει εσωτερική γαλήνη που δε θα είναι ευάλω-τη σε εξωτερικά γεγονότα. Tότε κάποιος αρχίζει νααγαπά τον εαυτό του και να αισθάνεται μεγαλύτερηαποδοχή για τον εαυτό του και τους άλλους. O διαλο-γισμός βοηθά να απομακρύνουμε τα εμπόδια στηναγάπη, δηλαδή τους αμυντικούς μηχανισμούς του«εγώ» που υπάρχουν σε κάθε προσωπικότητα.Tακτικός διαλογισμός από τα μέλη της κοινωνίας μαςμπορεί να κάνει τη γη έναν πιο όμορφο και ειρηνικότόπο για να ζει κανείς.

6. NEYPIKH ENTAΣH: Ποιός δεν έχει την εμπειρία τηςνευρικής υπερέντασης σήμερα; Ξέρετε κανέναν; Eάν ναι,ρωτήστε τον τότε πώς τα κατάφερε. H νευρική έντασηείναι η κύρια «αρρώστια» της εποχής μας. Oδηγεί σεπολλές άλλες αρρώστιες και συναισθηματικά προβλή-ματα καθώς επίσης και σε συγκρούσεις στις σχέσεις,στο σπίτι και στη δουλειά. Tο πρόβλημα με τη νευρικήυπερένταση είναι ότι αυξάνεται γρήγορα σα σ’ έναφαύλο κύκλο όσο πιο πολλή ένταση έχουμε τόσο πιοεύκολα συγκεντρώνουμε περισσότερη, όσο πιο πολλήσυγκεντρώνουμε τόσο γίνεται πιο πιθανό ότι και τοπαραμικρό πράγμα θα μας ενοχλήσει. Aπό την άλλη,όσο πιο χαλαροί είμαστε τόσο λιγότερες πιθανότητεςέχουμε να ενοχληθούμε από πράγματα που συμβαίνουνγύρω μας. Eπίσης, όσο πιο πολύ ένταση έχουμε τόσοπιο εύκολα απορροφούμε την ένταση των άλλων γύρωμας. Όταν είμαστε χαλαροί μπορούμε να αφήσουμε τηνένταση να περάσει μέσα από μας χωρίς να επιδράσειπάνω μας. Σήμερα έχουμε μια κοινωνία από νευρικούςανθρώπους που περπατούν χτίζοντας πάνω στηνένταση των άλλων, που ξεσπάνε την έντασή τουςστους άλλους και εκπέμπουν ένταση όπου και να πάνε.Aυτό είναι φυσικά δυσάρεστο, ειδικά όταν πηγαίνεις σ’ένα γραφείο και ζητάς απλά μια πληροφορία και ουπάλληλος είναι αγενής και επιθετικός γιατί τον πρό-σβαλλε ο προϊστάμενός του που είναι νευριασμένοςγιατί η κόρη του δε συμφωνεί μαζί του σε τίποτα.


O διαλογισμός βοηθάει στην απελευθέρωση τηςέντασης που μαζεύεται μέσα μας. Mε αυτόν τον τρόπομπορούμε να επιστρέφουμε καθημερινά στη φυσική ει-ρηνική κατάσταση του σώματος και του νου αντί ναχτίζουμε καθημερινά όλο και περισσότερη ένταση.Έτσι, αποφεύγουμε πολλές αρρώστιες, προβλήματακαι συγκρούσεις με τους άλλους. O διαλογισμός προ-σφέρει στην κοινωνία πιο χαλαρωμένους, υγιείς, ήρε-μους και με καθαρό μυαλό ανθρώπους.

7. EΛΛEIΨH AYTOEΛEΓXOY: Yπάρχει πολύ λίγη θέ-ληση ή αυτοέλεγχος σήμερα στους ανθρώπους.Δύσκολα καταφέρνουν να εφαρμόσουν αποφάσεις πουέχουν πάρει· όπως το να χάσουν βάρος, να σταματή-σουν το κάπνισμα, να ελέγχουν τα συναισθήματά τουςή να αναπτύσσουν καθημερινές πειθαρχίες. Έχουν απόπολύ καιρό περάσει οι εποχές που οι άνθρωποι είχαντον αυτοέλεγχο να νηστεύουν πριν από διάφορεςπνευματικές γιορτές. Oι άνθρωποι έχουν γίνει σκλάβοιτων επιθυμιών τους και επομένως σκλάβοι των αισθή-σεών τους και των ερεθισμάτων που τους περιβάλ-λουν. Δεν είμαστε πια ελεύθεροι να πάρουμε μια από-φαση και να την εφαρμόσουμε. Έχουμε μέσα μας πολ-λές φωνές. Ένα κομμάτι του εαυτού μας αποφασίζεινα βελτιώσει τη ζωή του, ενώ τα διάφορα άλλα μέρημας παροτρύνουν να ακολουθήσουμε τις δικές τουςεπιθυμίες. Δεν υπάρχει αφεντικό να βάλει τάξη στοεσωτερικό μας σπίτι. Xωρίς αυτοέλεγχο ένα άτομο δεμπορεί να κάνει τίποτα στη ζωή του. Θα είναι ένα ρο-μπότ, ένας σκλάβος, που θα ελέγχεται από στιγμιαίεςπαρορμήσεις. Δε θα πετύχει ποτέ τους στόχους του, ολόγος του δε θα σημαίνει τίποτα. Mπορεί να λέει πωςθα βρίσκεται κάπου τη συγκεκριμένη ώρα ή ότι ταπροϊόντα του θα είναι έτοιμα τη συγκεκριμένη ημερο-μηνία αλλά επειδή δε μπορεί να ελέγξει τις ενέργειέςτου δεν μπορεί να είναι συνεπής. Δε μπορείς να εμπι-στευτείς έναν άνθρωπο που δεν έχει αυτοέλεγχο. Δενείναι ούτε καλός στρατιώτης ούτε καλός υπάλληλοςκαι φυσικά είναι πάρα πολύ επικίνδυνος εργοδότης ήαρχηγός. Δεν είναι επίσης καλός γονιός.


Mε το διαλογισμό μαθαίνει κανείς να ελέγχει το νου,το πιο δύσκολο πράγμα στον κόσμο. Έχουμε φτάσειστο φεγγάρι και έχουμε εισχωρήσει στα βαθύτερα μυ-στήρια των υποατομικών μορίων, όμως δεν έχουμε κά-νει καμιά πρόοδο στην κατανόηση και τον έλεγχο τουνου μας. Ένας άνθρωπος με αυτοέλεγχο είναι το πιοπολύτιμο πετράδι που μπορεί να προσφέρει κανείςστην κοινωνία. Mοιάζει με διαμάντι ανάμεσα σε κομ-μάτια κάρβουνο. Όμως και αυτά τα κομμάτια του κάρ-βουνου μπορούν να γίνουν διαμάντια μέσα από διάφο-ρες τεχνικές αυτοελέγχου όπως νηστεία, προσευχή,πειθαρχίες και διαλογισμό.

Mέσα από αυτήν την μικρή ανάλυση γίνεται εμφανέςτι μπορεί να προσφέρει ο διαλογισμός στην κοινωνία.Σε μια μελέτη που έγινε στη μικρή πολιτεία PόουντΆϊλαντ της Aμερικής, βρήκαν ότι τα διαζύγια, η εγκλη-ματικότητα και η εμφάνιση καρκίνου μειώθηκαν σημα-ντικά όταν το ποσοστό του πληθυσμού που έκανε δια-λογισμό έφτασε το 1%. Θα ήταν σπουδαία προσφοράστην κοινωνία εάν αυτοί που βρίσκονται στην εξουσίακάνουν πιο προσιτό το διαλογισμό στους ανθρώπουςμέσα από την TV, το ραδιόφωνο, σχολικά προγράμμα-τα και κυβερνητικές επιτροπές.


KEΦAΛAIO 4

ΠPAKTIKEΣ ΛEΠTOMEPEIEΣΣXETIKEΣ ME TO ΔIAΛOΓIΣMO

Oπως κάθε άλλη δραστηριότητα ή διαδικασία, οδιαλογισμός έχει μια προετοιμασία, μια διαδικα-σία και μια κατάληξη. Aυτό βέβαια ισχύει για

όσο χρόνο δεν έχουμε φωτιστεί και οι ώρες του διαλο-γισμού διαφέρουν από τις υπόλοιπες ώρες που είμαστεσε εγρήγορση. Aς συζητήσουμε τώρα την προετοιμασία.

O XΩPOΣ ΠOY ΔIAΛEΓETEO διαλογισμός μπορεί να γίνει οπουδήποτε, φτάνει

το σώμα μας να είναι ασφαλές από εμφανείς κινδύ-νους. Mπορούμε να διαλογιστούμε στο υπνοδωμάτιόμας, στο σαλόνι, στην κουζίνα, ακόμη και στο μπάνιοαν δεν υπάρχει άλλος καλύτερος χώρος. Mπορείτε επί-σης να κάνετε διαλογισμό στο λεωφορείο, στο αερο-πλάνο, στο πλοίο ή στο αυτοκίνητο, όχι βέβαια ότανοδηγείτε. Mπορείτε να κάνετε διαλογισμό στη φύση, σεκοιλάδες, σε κορυφές βουνών, στην ακροθαλασσιά.Όλοι οι χώροι είναι κατάλληλοι.

Ίσως όμως όλοι οι χώροι να μη σας προσφέρουν τιςίδιες συνθήκες ή τα ίδια αποτελέσματα. Oρισμένα μέρημπορεί να σας προσφέρουν περισσότερη γαλήνη ή με-γαλύτερη διάθεση να κινηθείτε εσωτερικά προς το κέ-ντρο του νου. Aυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό για τοναρχάριο. Όσο όμως κάποιος αποκτά μεγαλύτερηεμπειρία τόσο λιγότερο σημαντικό ρόλο παίζει το πε-


ριβάλλον. Aκριβώς όπως κάποιος που μαθαίνει ναοδηγεί χρειάζεται τον πρώτο καιρό ένα προστατευμένοπεριβάλλον, το ίδιο και εκείνος που αρχίζει το διαλο-γισμό, βοηθιέται από το κατάλληλο περιβάλλον.

Προτείνουμε στην αρχή να χρησιμοποιείτε το ίδιοδωμάτιο και τον ίδιο χώρο καθημερινά. O χώρος αυτόςσταδιακά θα συνδεθεί με τη διαδικασία του διαλογι-σμού και της στροφής προς τον εσωτερικό κόσμο κιέτσι όταν κάθεστε σ’ αυτόν θα μπαίνετε χωρίς κόπο σ’αυτήν τη διαδικασία. Kάθε χώρος απορροφά τις δονή-σεις των δραστηριοτήτων που γίνονται σ’ αυτόν. Έτσι,σ’ ένα μπαρ αναπτύσσονται κάποιες ιδιαίτερες δονή-σεις που είναι τελείως διαφορετικές από τις δονήσειςμιας εκκλησίας ή του σαλονιού σας ή μιας ήσυχης γω-νιάς στη φύση. Διαλέξτε, λοιπόν, τον πιο ήσυχο χώρομέσα στο σπίτι σας, το χώρο εκείνο όπου εσείς αισθά-νεστε πιο άνετα και θα ενοχλείστε όσο γίνεται λιγότεροαπό τους άλλους ή από τις δραστηριότητές τους.

Eίναι πολύ ευεργετικό να έχετε λίγο ανοιχτό ένα πα-ράθυρο για να παίρνετε οξυγόνο, φροντίστε όμως ναμην έχετε γυρισμένη την πλάτη σας στο ρεύμα, αλλά τοπρόσωπό σας. Mπορεί να θέλετε ή να μη θέλετε ένανβωμό σ’ αυτόν το χώρο. Δεν είναι απαραίτητος.Mπορείτε να κάνετε θαυμάσια διαλογισμό και χωρίςαυτόν, όμως ορισμένοι αισθάνονται ότι τους βοηθάει ηδημιουργία ενός προσωπικού βωμού μ’ ένα κερί καικάποιο λιβάνι. Aλλοι που έχουν θρησκευτικές τάσειςαισθάνονται ακόμη καλύτερα όταν προσθέτουν την ει-κόνα της προσωπικής τους εστίασης, σύμφωνα με τηθρησκεία τους (τον Iησού Xριστό ή κάποιον άλλον άγιογια τους Xριστιανούς) και πότε πότε λουλούδια ήφρούτα.

Aυτά τα υλικά αντικείμενα δεν είναι καθόλου απα-ραίτητα, αλλά βοηθούν πολύ στη δημιουργία μιας πε-ρισσότερο πνευματικής ατμόσφαιρας σε όσους έχουντέτοιες τάσεις. H παράδοση λέει πως είναι καλύτερανα κάθεται με το πρόσωπο προς την Aνατολή. Άλλοιπροτιμούν να κάθονται προς την πλευρά του ήλιου,όπου και αν βρίσκεται αυτός. Προσωπικά νομίζω ότι


αυτά είναι λιγότερο σημαντικά από τα εσωτερικά σαςαισθήματα. Kαθήστε προς την κατεύθυνση που σαςταιριάζει καλύτερα. Άλλοι προτιμούν να κάθονταιπρος το παράθυρο, άλλοι προς τον τοίχο. Aφήστε τονεσωτερικό σας εαυτό να σας οδηγήσει. Aκόμη, δε χρει-άζεται να περιοριστείτε σε ό,τι διαλέξατε. Mπορείτε ναπειραματιστείτε στην αρχή μέχρι να βρείτε τον τόποκαι τον προσανατολισμό που σας ταιριάζουν περισ-σότερο. Aλλά ακόμη και όταν έχετε καθιερώσει έναντόπο, είσαστε πάντα ελεύθεροι να τον αλλάξετε ότανκάτι μέσα σας σας οδηγεί σ’ αυτό.

NA EIΣAΣTE MONOI ΣAΣOTAN KANETE ΔIAΛOΓIΣMO

Eίναι καλύτερο να είσαστε μόνοι σας όταν κάνετεδιαλογισμό εκτός κι αν κάποιος άλλος βρίσκεται μέσαστο δωμάτιο και κάνει κι εκείνος διαλογισμό. Kρατείστεκλειστή την πόρτα για να μη μπει κάποιος την ώραπου εσείς διαλογίζεστε. Eίναι προτιμότερο να μηνυπάρχουν ζώα μέσα στο δωμάτιο γιατί προσελκύονταιαπό τις ήρεμες δονήσεις σας και έχουν την τάση νακάθονται δίπλα ή πάνω σας, κάτι που είναι ενοχλητικόγια το διαλογισμό.

Bγάλτε το τηλέφωνο από την πρίζα, αν είσαστε μό-νοι, ώστε να μην ενοχληθείτε κατά τη διαδικασία τηςσυγκέντρωσης. Eάν υπάρχουν άλλοι μέσα στο σπίτιπληροφορήστε τους ότι θα συγκεντρώνεστε ή θα χαλα-ρώνετε (οτιδήποτε καταλαβαίνουν ή σέβονται ευκολό-τερα) για 20 λεπτά και επομένως αν κάποιος τηλεφω-νήσει να κρατήσουν το όνομα και το τηλέφωνό του,ώστε να τους τηλεφωνήσετε όταν τελειώσετε.

Γιατί όλες αυτές οι προφυλάξεις; Tο να ενοχληθείτεκατά τη διάρκεια της συγκέντρωσης μοιάζει με το ναενοχληθείτε την ώρα που κοιμάστε. Tαράζει το νευρικόσας σύστημα και δημιουργεί μια προσωρινή αίσθησηανισορροπίας. Θα συνέλθετε, φυσικά, και δε θα έχει γί-νει κανένα μεγάλο κακό αλλά γιατί να μη δημιουργήσε-τε τις καλύτερες δυνατές συνθήκες όταν αυτό μπορείνα γίνει; Όταν δεν είναι δυνατό, μπορούμε να μάθουμε


να συγκεντρωνόμαστε κάτω από οποιεσδήποτε κατα-στάσεις. Eίναι για το δικό μας καλό.

ENHMEPΩΣTE THN OIKOΓENEIA ΣAΣΣXETIKA ME TO TI ΘEΛETE NA KANETE

Πολύ συχνά, όταν κάποιος ξεκινάει μια καινούργιαδραστηριότητα, τα άλλα μέλη της οικογένειας αισθά-νονται ότι κινδυνεύουν και μερικές φορές φοβούνταιότι το αγαπημένο τους πρόσωπο γίνεται κάτι διαφο-ρετικό από αυτούς. Mερικοί συνδέουν αυτήν τη δρα-στηριότητα με απομάκρυνση από τη ζωή ή με κάποιαπαράξενη, αφύσικη και μυστική απασχόληση. Άλλοι τησυνδέουν με μαγείες ή με την εξέλιξη του ατόμου σε«κινούμενο φυτό», που δεν ενδιαφέρεται για την οικο-γένεια και για τις ευθύνες του. Άλλα μέλη της οικογέ-νειας πάλι, αισθάνονται ότι μένουν απέξω και ζηλεύ-ουν γιατί έχουμε μια δραστηριότητα στην οποία δεσυμμετέχουν (τουλάχιστον για την ώρα). Mερικοί απλάενοχλούνται με την ιδέα ότι ένα μέλος της οικογένειαςκλείνεται μέσα σ’ ένα δωμάτιο χωρίς κανένας να κα-ταλαβαίνει τι ακριβώς κάνει. Άλλοι επίσης νομίζουνότι το να κάνεις διαλογισμό σημαίνει ότι αλλάζειςθρησκεία.

Στην περίπτωση που θα υπάρξει σύγχυση ή αντί-δραση της οικογένειας εξαιτίας της νέας δραστηριότη-τας, είναι καλύτερα είτε να μιλήσετε σε όλους μαζί ήστον καθένα χωριστά, όπως νομίζετε πως είναι πιοαποτελεσματικό, και να τους εξηγήσετε τι ακριβώς κά-νετε, γιατί αυτό είναι σημαντικό για σας και γιατί χρει-άζεστε τη συνεργασία τους.

Eξηγήστε τους ότι δεν πρόκειται για μια άλλη θρη-σκεία, ότι δεν πρόκειται να τους εγκαταλείψετε, ή ναπαραμελήσετε τις υποχρεώσεις σας στην οικογένεια.Πείτε τους ακόμη ότι πειραματίζεστε μ’ αυτήν τη μέθο-δο εσωτερικής συγκέντρωσης που κατά τη διάρκεια χι-λιετηρίδων, έχει αποδειχτεί ότι βελτιώνει την υγεία τουατόμου , την εσωτερική γαλήνη, τη νοητική διαύγεια,την παραγωγικότητα και τη δημιουργικότητα.Διαβάστε τους μερικές από τις επιστημονικές μελέτες


που έχουν γίνει τα τελευταία χρόνια πάνω στα αποτε-λέσματα του διαλογισμού. Kάντε το αυτό γιατί θέλετενα τους βοηθήσετε να αισθάνονται λιγότερο φόβο καινα αντιδρούν λιγότερο στην απόφασή σας να δοκιμά-σετε το διαλογισμό στη ζωή σας, όχι γιατί θέλετε νααποδείξετε ότι έχετε δίκιο ή ότι θα πρέπει και εκεί-νοι να κάνουν διαλογισμό. Aυτό είναι δική τουςαπόφαση, όχι δική σας.

Eξηγήστε τους ότι πιστεύετε πως αυτή η μέθοδοςεσωτερικής συγκέντρωσης θα σας βοηθήσει να γίνετεένας καλύτερος άνθρωπος, πιο ήρεμος, πιο δημοκρα-τικός, πιο ικανός να κατανοεί τις ανάγκες των άλλωνμε περισσότερη αγάπη, κάτι που σημαίνει δηλαδή πωςθα γίνετε ένα καλύτερο μέλος της οικογένειας από τοοποίο όλοι θα ωφεληθούν. Eξηγήστε ακόμη ότι στοπείραμα που κάνετε, όλη η οικογένεια μπορεί να βοη-θήσει στην εξαγωγή συμπερασμάτων, σχετικά με τιςεπιπτώσεις του διαλογισμού πάνω σας, μετά από με-ρικούς μήνες.

Tο σημαντικότερο όμως είναι να ακούσετε τις σκέ-ψεις, τους φόβους και τις απορίες τους σχετικά με τοτι κάνετε. Aφήστε τους να εκφράσουν αυτό που αισθά-νονται. Mην πληγωθείτε από πειρακτικές παρατηρή-σεις που ίσως κάνουν, σαρκασμό ή κριτική. Aυτά είναιφυσική συνέπεια της απόφασής σας να κάνετε κάτιδιαφορετικό από την πλειοψηφία των ανθρώπων καιλειτουργεί σα δοκιμασία της αυτοπεποίθησης και αυ-τοπαραδοχής σας. Kάθε αντίδραση που δέχεστε απότους άλλους δεν είναι τίποτα άλλο από αντανάκλασητων δικών σας αμφιβολιών ή του φόβου της απόρρι-ψης. Aπό τη στιγμή που θα είστε ξεκάθαροι και σίγου-ροι ότι αυτό που κάνετε είναι για το καλό όλων, θαδείτε πως όλοι θα το δεχτούν και μάλιστα ίσως στο τέ-λος να συμμετάσχουν και εκείνοι στην καινούργια σαςδραστηριότητα.

Aυτό δε σημαίνει ότι πρέπει να μιλήσετε χωρίς λόγοσχετικά με αυτό. Kάντε το μόνο όταν νιώσετε ότι ο άλ-λος έχει κάποιο πρόβλημα. Mην είστε επιδεικτικός καιμην προσπαθείτε να προσηλυτίσετε τους άλλους. Aπλά


θα δημιουργήσετε πρόβλημα στον εαυτό σας.

TO ΣΩMAMπορείτε να διαλέξετε ανάμεσα σε μια ποικιλία κα-

θιστών θέσεων για το διαλογισμό σας. Σε κάθε θέσηόμως η σπονδυλική στήλη πρέπει να είναι όσο γίνεταιπιο ίσια. Στις περισσότερες περιπτώσεις είναι προτι-μότερο να μην αφήνετε την πλάτη σας να ακουμπά σεκάποια επιφάνεια. Eίναι αδύνατον να είναι η σπονδυ-λική απόλυτα ίσια και παράλληλα να ακουμπά σ’ έναντοίχο ή μια καρέκλα. Aυτό δε σημαίνει ότι δεν πρέπειποτέ να αφήνουμε την πλάτη μας να ακουμπά κάπουτην ώρα που κάνουμε διαλογισμό. Aπλά σημαίνει ότιθα πρέπει να καθόμαστε όσο γίνεται περισσότερο χω-ρίς υποστήριξη, για να δυναμώσουν οι μυς της πλάτηςκαι να μπορούμε τελικά να καθόμαστε για αρκετή ώραχωρίς βοήθεια. Eάν, σαν αρχάριοι, αντιληφθούμε ότισυγκεντρωνόμαστε περισσότερο στον πόνο ή στην έλ-λειψη άνεσης από ό,τι στην εστία συγκέντρωσης πουέχουμε επιλέξει, τότε θα πρέπει προφανώς να επιτρέ-ψουμε στην πλάτη μας να αναπαυθεί σε κάποια επι-φάνεια, προσπαθώντας όσο γίνεται να την κρατήσου-με πιο ίσια. Όταν χρησιμοποιούμε κάποιο στήριγμαγια την πλάτη, μπορούμε να κρατήσουμε τη σπονδυλι-κή στήλη πιο ίσια, τοποθετώντας ένα μικρό μαξιλάρι ήμια διπλωμένη πετσέτα στη μέση της πλάτης ώστε νατην ισιώσουμε.

Mπορείτε να διαλέξετε ανάμεσα σε μια ποικιλία θέ-σεων για τα πόδια σας και να τους αλλάξετε στάσηαπό καιρό σε καιρό στην αρχή, αν σας δημιουργούνπρόβλημα. H κλασική στάση είναι ο μισός λωτός, μιαστάση όπου τα πόδια σταυρώνουν, η αριστερή φτέρνατοποθετείται κάτω από το περίνεο και το δεξί πόδι το-ποθετείται πάνω στον αριστερό μηρό. Aυτό γίνεται ευ-κολότερο όταν προσθέτει κανείς ένα μαξιλάρι κάτωαπό τους γλουτούς ώστε να σηκώσει το επίπεδο τηςλεκάνης. Θα πρέπει κανείς, να είναι προσεκτικός και


να σέβεται τα γόνατά του, να μην τα πιέζει πολύ καινα μην κάθεται πολλές ώρες σ’ αυτήν τη στάση χωρίςτη σωστή σταδιακή προετοιμασία των γονάτων, γο-φών και των άλλων αρθρώσεων. Διαφορετικά μπορείνα δημιουργήσετε σοβαρά προβλήματα στα γόνατα ήτους γοφούς σας. Eάν το σώμα σας είναι αρκετά ευλύ-γιστο δοκιμάστε αυτήν τη στάση, όμως κρίνετε σωστάκαι ακούστε το σώμα σας για το πόσο χρόνο μπορεί ναμείνει σ’ αυτήν τη στάση χωρίς να πιέσει τις αρθρώ-σεις.

Mια άλλη στάση είναι το απλό σταύρωμα των πο-διών χωρίς να βάλετε το ένα πόδι πάνω στον άλλομηρό. Eίναι πιο δύσκολο να κρατήσετε ίσια τη σπονδυ-λική στήλη σ’ αυτήν τη στάση. H τοποθέτηση ενός μα-ξιλαριού κάτω από τους γλουτούς βοηθάει. Mια ακόμηδυνατότητα είναι να καθήσετε πάνω στα γόνατά σαςμε το γιαπωνέζικο τρόπο. Eάν αυτό δεν είναι άνετομπορείτε να βάλετε ένα μαξιλάρι κάτω από τους γλου-τούς ή τους αστραγάλους, ό,τι σας κανει να αισθάνε-στε πιο άνετα. Γι’ αυτούς που αισθάνονται δυσάρεστασ’ αυτήν τη στάση υπάρχουν μικρά σκαμνάκια πουέχουν μια ελαφριά κλίση και χρησιμεύουν για το κάθι-σμα πάνω στα γόνατα κατά το διαλογισμό. Όσοι έχουνπροβλήματα με τα γόνατα βρίσκουν αυτό το σκαμνάκισα λύση γιατί με αυτόν τον τρόπο ασκείται λιγότερηπίεση στις αρθρώσεις των γονάτων.

H καρέκλα είναι μια θαυμάσια λύση για όσους τηνπροτιμούν ή δε βρίσκουν τις άλλες στάσεις άνετες.Όταν κάθεστε σε μια καρέκλα φροντίστε όλες οι αρ-θρώσεις σας, αστράγαλοι, γόνατα, να βρίσκονται σεορθή γωνία και η σπονδυλική σας στήλη να είναι όσοπιο ίσια γίνεται, χωρίς να χρησιμοποιήσετε την πλάτητης καρέκλας. Eάν κάποια στιγμή ενοχληθείτε από τηδυσκολία που σας δημιουργεί το κάθισμα χωρίς στή-ριγμα, τότε ακουμπήστε πολύ μαλακά στην πλάτη τηςκαρέκλας και αν αυτό βοηθάει, ακουμπήστε ένα μικρόμαξιλάρι στην καμπύλη της πλάτης για να διατηρηθείίσια η σπονδυλική στήλη.


ΠONOΣ KAI ΔYΣΦOPIAKάθε φορά που προσπαθούμε να κρατήσουμε το

σώμα μας σε μια στάση που δεν έχει συνηθίσει είναιφυσικό οι σχετικοί μυς να αντιδρούν με πόνο και δυ-σφορία. Mπορεί ακόμα να έχουμε διάφορα προβλήμα-τα με το σώμα μας που πονάει την ώρα που εμείςπροσπαθούμε να συγκεντρωθούμε στην εστία συγκέ-ντρωσης. Σ’ αυτές τις περιπτώσεις είναι καλύτερο ναμην αλλάξουμε τη στάση μας με το πρώτο «κύμα» δυ-σφορίας ή πόνου, γιατί στην πραγματικότητα έρχονταικατά κύματα. Eάν αγνοήσουμε το πρώτο κύμα αυτό θαυποχωρήσει και δε θα δημιουργηθεί κανένα πρόβλημα.Mπορούμε, με αυτόν τον τρόπο, να γίνουμε οι αποταυ-τισμένοι παρατηρητές, μάρτυρες του φαινομένου τουπόνου και της δυσφορίας. Mε το να είμαστε ικανοί ναπαρακολουθούμε και να μην αντιδρούμε στα πρώτακύματα πόνου, μαθαίνουμε να αποταυτιζόμαστε απότη δυσφορία και στο σωματικό και στο συναισθηματι-κό επίπεδο στην καθημερινή μας ζωή. Mπορούμε έτσινα λειτουργούμε αποτελεσματικά σε καταστάσεις πουδιαφορετικά αυτό θα ήταν ακατόρθωτο για μας. Mαςβοηθάει ακόμα να αποταυτίσουμε τη συνειδητότητάμας από την ψευδαίσθηση του σώματος και των δια-φόρων φαινομένων του. Tο ίδιο ισχύει και για το νου·αργότερα μπορούμε να αποταυτιστούμε από το φαινό-μενό του. Aλλά θα ασχοληθούμε με αυτό πιο διεξοδικάαργότερα.

Όταν λοιπόν υπάρχει δυσφορία, απλά παρακολου-θήστε την. Φανταστείτε ότι ανήκει σε κάποιον άλλο, ότιπαρακολουθείτε κάτι ξεχωριστό από τον εαυτό σας.Θα ανακαλύψετε τότε ότι η δυσφορία μειώνεται σημα-ντικά ή εξαφανίζεται τελείως. Mερικές φορές, όταν οπόνος γίνεται εξαιρετικά δυνατός στην εκδήλωσή του,μπορούμε να συγκεντρωθούμε σ’ αυτόν και να αφή-σουμε τη συνειδητότητά μας να ρέει μαζί του αντί νατον αποφεύγουμε, να τον απορρίπτουμε ή να αντιστε-κόμαστε σ’ αυτόν. Eπιτρέψτε στον εαυτό σας να τον


αισθανθεί απόλυτα και να τον αποδεχτεί χωρίς αντί-σταση· θα μείνετε κατάπληκτοι από το γεγονός ότι συ-χνά αυτό έχει σαν αποτέλεσμα τη διάλυση του πόνουκαι την εξαφάνισή του.

Όταν ο πόνος προκαλείται από τη στάση σας καιόχι από κάποιον άλλο σωματικό παράγοντα και αι-σθάνεστε ότι έχετε παρατηρήσει αρκετά «κύματα» τότεαφήστε το σώμα σας να αλλάξει στάση χωρίς αυτό ναενοχλήσει τη συγκέντρωσή σας. Kάντε το αυτό με ιδι-αίτερη προσοχή όταν κάνετε διαλογισμό με άλλουςώστε η κίνησή σας να μην τους ενοχλήσει. Συνεχίστε τησυγκέντρωσή σας μέχρι να τελειώσει ο χρόνος που έχε-τε καθορίσει ή αισθανθείτε ότι έχετε ολοκληρώσει αυ-τόν τον κύκλο συγκέντρωσης.

ΠOIA EINAI H KAΛYTEPH ΩPAKAI ΓIA ΠOΣO XPONO;

Oποιαδήποτε ώρα είναι καλή για διαλογισμό. Tοστομάχι όμως πρέπει να είναι άδειο. Έτσι, είναι προτι-μότερο να διαλογίζεστε το πρωί πριν το φαγητό ήτουλάχιστον τρεις ώρες μετά το φαγητό. Φυσικά ανκάποιος έχει φάει μόνο φρούτα δε χρειάζεται να περι-μένει τόση ώρα.

Aν και ο διαλογισμός είναι ευεργετικός οποιαδήποτεώρα, ορισμένες ώρες θεωρούνται πιο επαγωγικές γιανα έχει κανείς μιά βαθύτερη εσωτερική επαφή. Aυτές οιώρες είναι λίγο πριν την ανατολή του ήλιου και λίγομετά τη δύση του. Aν δε μπορείτε να κάνετε διαλογισμόεκείνες τις ώρες τότε μπορείτε να κάνετε οποιαδήποτεάλλη ώρα της ημέρας. Eίναι καλύτερο να κάνετε διαλο-γισμό την ίδια ώρα κάθε μέρα. Aυτό δημιουργεί μιαεσωτερική συνήθεια και ο νους προετοιμάζεται γι’ αυ-τόν τον εσωτερικό εστιασμό, καθώς έχει συνηθίσει νακάνει κάτι τέτοιο καθημερινά (με τον ίδιο τρόπο που τοστομάχι ετοιμάζεται για τη χώνεψη λίγο πριν την ώραπου έχει συνηθίσει να δέχεται φαγητό).

H διάρκεια του διαλογισμού για τον αρχάριο είναι


περίπου 20 λεπτά την κάθε φορά, δύο φορές την ημέ-ρα, αν είναι δυνατό. Aυτή η διάρκεια θα πρέπει νακρατηθεί για ένα χρόνο περίπου πριν να αυξηθεί ση-μαντικά. Δεν έχει σημασία αν μερικές φορές διαλογιζό-μαστε για 15 λεπτά ή για 30, το σημαντικό είναι ο μέ-σος όρος να είναι γύρω στα 20 λεπτά. Σταδιακά, μετον καιρό και με τη βοήθεια ενός δασκάλου ή κάποιουπιο πεπειραμένου, μπορούμε να αυξήσουμε το χρόνο,αν το έχουμε ανάγκη.

Aποφύγετε τη συνήθεια να σταματάτε το διαλογι-σμό νωρίτερα. Eίναι δύσκολο να προχωρήσει κανείςβαθιά χωρίς να καθήσει όλο το διάστημα των 20 λε-πτών. Tα 10 με 15 λεπτά μόλις που φτάνουν για νααπελευθερωθούν οι εντάσεις της ημέρας ώστε να έχου-με μια βαθύτερη συγκέντρωση.

AΠOΦAΣH KAI ΠEIΘAPXIAH απόφασή σας να κάνετε διαλογισμό είναι, πιθα-

νά, η πιο έξυπνη απόφαση που πήρατε ποτέ. Θα αλ-λάξει τελείως τη ζωή σας προς το καλύτερο. Aλλά τονα πάρει κανείς μια απόφαση δεν είναι αρκετό. Θαπρέπει να παρατηρείτε προσεκτικά το νου σας και τιςδιάφορες άλλες φωνές που υπάρχουν εκεί και μπορείνα υπονομεύσουν τη διαύγειά σας σ’ αυτό το θέμα.

Eίναι σημαντικό να καταλαβαίνετε και να έχετε ξεκα-θαρίσει το γιατί θέλετε να κάνετε διαλογισμό. Oι λόγοισας δεν πρέπει να έχουν σχέση με δύο βασικές συναι-σθηματικές παγίδες ή παιχνίδια που παίζουμε συνέχειαμε τους εαυτούς μας και τους άλλους. Tο ένα παιχνίδιείναι αυτό του KAΛOY και του KAKOY. Σ’ αυτό το παι-χνίδι λέμε στον εαυτό μας ότι είμαστε «καλοί» όταν κά-νουμε διαλογισμό ή όταν δεν τρώμε πολύ ή όταν κάνου-με τις ασκήσεις μας ή βοηθάμε τους άλλους και ότι εί-μαστε «κακοί» όταν κάνουμε τα αντίθετα. Aυτό δημι-ουργεί ένα φαύλο κύκλο συναισθημάτων όπως περη-φάνεια και ανωτερότητα όταν κάνουμε «αυτό που πρέ-πει» για να είμαστε καλοί και ενοχή, φόβο, κατωτερό-


τητα, αυτοαπόρριψη, όταν δεν κάνουμε «αυτό που πρέ-πει». Aυτή η συμπεριφορά δε βοηθάει τον πραγματικόδιαλογισμό ούτε, την πνευματική μας ανάπτυξη.

Tο άλλο παιχνίδι που παίζουμε είναι εκείνο τουΓONIOY και του ΠAIΔIOY. Παίζουμε και τους δύο αυτούςρόλους με τον εαυτό μας. O γονιός μέσα μας λέει στοπαιδί μέσα μας ότι ΠPEΠEI να κάνουμε διαλογισμό, ότιείναι καθήκον μας και ότι αν δεν κάνουμε τότε δεν εί-μαστε αποδεκτοί. Tο εσωτερικό μας παιδί αισθάνεταικαταπιεσμένο και δυστυχισμένο αντί νάναι χαρούμενοόταν κάθεται να διαλογιστεί. Kάνει διαλογισμό καθώςκαι άλλες ευχάριστες και ευεργετικές πειθαρχίες σανκάποιο KAΘHKON που πρέπει να εκτελέσει για να δε-χτεί τον εαυτό του. Aυτό δεν είναι αποτελεσματικό κί-νητρο για το διαλογισμό ούτε για τις άλλες μορφέςπνευματικής πειθαρχίας. Aν ξεκινάμε να κάνουμε δια-λογισμό γι’ αυτούς τους λόγους τότε είναι πολύ πιθανόνα αισθανθούμε καταπίεση και περιορισμό· οπότεμπορεί σύντομα να παρατήσουμε αυτήν την τόσο ευερ-γετική και ευχάριστη εμπειρία.

ΠOIOI EINAI ΛOIΠON OI ΛOΓOI ΓIA TOYΣOΠOIOYΣ KANOYME ΔIAΛOΓIΣMO;

Ένας λόγος θα ήταν γιατί πιστεύουμε ότι θα μαςβοηθήσει να βρούμε εσωτερική γαλήνη ή διαύγεια τουνου. Mπορεί να πιστεύουμε ότι θα γίνουμε ικανοί ναεκδηλώνουμε περισσότερες νοητικές και δημιουργικέςικανότητες. Mπορεί να θέλουμε να χαλαρώσουμε το νουκαι να μάθουμε να συγκεντρωνόμαστε. Mπορεί να γυ-ρεύουμε να ξεφύγουμε από σκεπτομορφές που εμποδί-ζουν την ευτυχία μας και την αποτελεσματικότητά μαςστην καθημερινή μας ζωή. Mπορεί να θέλουμε να βιώ-σουμε τον αληθινό εαυτό μας, που βρίσκεται πέρα απότο σώμα και το νου. Mπορεί να θέλουμε να έρθουμε σεβαθύτερη επαφή με το Θεό και να αισθανθούμε την ευ-λογία της ένωσης μαζί Tου ή με τον εσώτερο εαυτό.Mπορεί, ακόμη, απλά να χαιρόμαστε το αίσθημα της


απελευθέρωσης από τις σκέψεις, το χρόνο και τοχώρο. Mπορεί να μας αρέσει το αίσθημα της γαλήνης,της ενότητας και της αγάπης που αισθανόμαστε γιατους άλλους μετά το διαλογισμό. Mπορεί να χαιρόμα-στε την αυξημένη επίγνωση των χρωμάτων και τωνήχων, μετά. Mπορεί να θέλουμε να χρησιμοποιήσουμετην εσωτερική εστίαση σαν το μέρος από όπου θα δη-μιουργήσουμε θετικές σκεπτομορφές για τον εαυτό μαςκαι τους άλλους. Mπορεί να θέλουμε να ξεφύγουμε απόαυτήν την απατηλή αίσθηση του χώρου και του χρόνουκαι να βιώσουμε την έμφυτη ενότητα που βρίσκεταιπίσω από όλα αυτά τα φαινόμενα των υλικών ψευδαι-σθήσεων. Ή απλά, μπορεί να θέλουμε να θεραπεύσου-με τον εαυτό μας από κάποια αρρώστια ή να τον προ-φυλάξουμε από προβλήματα που ίσως παρουσια-στούν σαν αποτέλεσμα της αυξανόμενης έντασης ήπάλι μπορεί να θέλουμε μόνο να κάνουμε σωστά τηδουλειά μας με μεγαλύτερη διαύγεια, δημιουργικότητακαι παραγωγικότητα.

Ξεκαθαρίστε για ποιό λόγο θέλετε να κάνετε διαλο-γισμό για να είστε αποφασιστικοί όταν θα ακούτε γιατις φωνές των συνηθειών σας, που προτιμούν να συ-νεχίσετε να κάνετε ό,τι κάνατε για χρόνια, την ώρα πουεσείς έχετε διαλέξει να κάνετε διαλογισμό. Yπάρχουν οιφωνές των επιθυμιών μας που απαιτούν ικανοποίησηκαι δυσανασχετούν όταν καθόμαστε ήσυχα προσπα-θώντας να αδειάσουμε το νου μας από αυτές. Yπάρχειη φωνή της τεμπελιάς που προτιμά να μην προσπαθεί.Yπάρχει ακόμη η φωνή του εσωτερικού επαναστάτηπου δε θέλει πειθαρχία και ωράριο.

Θα πρέπει επομένως να είσαστε ξεκαθαρισμένοι αυ-τές τις στιγμές, για να μη παρασύρεστε από αυτές τιςφωνές, που εύκολα μπορούν να σας αποσπάσουν απόαυτό που πραγματικά θέλετε μέσα σας και είναι εξαι-ρετικά ωφέλιμο για σας και επομένως ευεργετικό γιαόλες τις άλλες υποπροσωπικότητες που ζουν μέσασας.


KEΦAΛAIO 5

ΠΩΣ KANOYME ΔIAΛOΓIΣMO

Yπάρχουν τόσοι τρόποι για να κάνει κανείς διαλο-γισμό όσοι και για να χορεύει. Tο αποτέλεσμα εί-ναι το ίδιο. Έρχεται κανείς πιο κοντά και επικοι-

νωνεί με το σύντροφό του, την ψυχή. Kάθε χορός ρέειδιαφορετικά. Kάθε χορός εκφράζει αυθόρμητα την εσω-τερική μουσική της ψυχής που δεν είναι ποτέ η ίδια.

Yπάρχουν όμως ορισμένα βήματα που μπορούν νασε οδηγήσουν πιο αποτελεσματικά σ’ αυτήν την ένωση.Tα βήματα αυτά περιγράφονται σε βιβλία και μπορείκανείς να τα συλλάβει νοητικά. Όμως σ’ αυτόν το χορόπαίρνει μέρος ολόκληρη η ύπαρξη· σώμα, νους, συναι-σθήματα και πνεύμα. Για να τον μάθει κανείς λοιπόν,πρέπει να τον διδαχτεί από κάποιον που γνωρίζει αυ-τόν το χορό και τον εκτελεί συχνά.

Aφού γνωρίσετε τα βασικά βήματα, μπορείτε τότε νααυτοσχεδιάσετε μόνοι σας και να μάθετε πώς να γλυ-στράτε σαν το γλάρο πάνω στα ρεύματα του νου σας.Aυτή η τέχνη μαθαίνεται μόνο μέσα από τακτική καθη-μερινή εξάσκηση. Eίναι τόσο απλή όσο κάθε χορός. Tομόνο που χρειάζεται να κάνετε είναι να αφεθείτε σ’ αυ-τήν τη ροή.

Eδώ έχουμε ορισμένες γενικές οδηγίες που εφαρμό-ζονται ανεξάρτητα από τον τύπο διαλογισμού που μα-θαίνετε ή χρησιμοποιείτε.

1. Στάση του σώματος.Όπως έχουμε ήδη αναφέρει, το σώμα βρίσκεται σε


μια ίσια, χαλαρή και ήρεμη στάση. H σπονδυλική στήληπρέπει να στέκει σε θέση κάθετη προς τη γη. Tο στομάχιπρέπει να είναι άδειο. Θα πρέπει ακόμη να ελεγχθεί ανκάθε τμήμα του σώματος είναι χαλαρό και δεν έχει έ-νταση. Eλέγξτε κυρίως τους μυς της κοιλιάς, του λαιμούκαι των ώμων.

Aν κάθεστε σε μια καρέκλα, τα πέλματα πρέπει να α-κουμπούν σε επίπεδη θέση πάνω στο πάτωμα και οιμυς να είναι χαλαροί. Aν κάθεστε στο πάτωμα ή σε χα-λί, τα πόδια σας πρέπει να είναι σταυρωμένα σε στάσηολόκληρου ή μισού λωτού (αυτό επιτρέπει στην πλάτηνα παραμένει ίσια για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα).Ένα μαξιλάρι κάτω από τους γλουτούς βοηθάει πολύ.Tα χέρια αναπαύονται πάνω στα γόνατα με τις παλά-μες χαλαρές και ανοιχτές προς τα πάνω. Eλέγξτε τουςώμους για να βεβαιωθείτε ότι χαλαρώνουν προς τα κά-τω φυσιολογικά και δεν τείνουν λόγω έντασης προς ταπάνω. Σ’ αυτήν τη θέση, το σώμα σας δε θα αποσπάτην προσοχή σας και εσείς δε θα έχετε πρόβλημα εντά-σεων ή δυσφορίας.

2. Kίνηση της αναπνοής.O ρυθμός και ο όγκος της αναπνοής μας είναι άμεσα

συνδεμένος με την κατάσταση του νου μας. Ένας νευρι-κός ή αγχώδης νους παράγει ακανόνιστο ρυθμό ανα-πνοής. O θυμός δημιουργεί γρήγορες, μικρές αναπνοές.Σε μια χαλαρή κατάσταση η αναπνοή είναι βαθιά, ρυθ-μική και μακρύτερη σε διάρκεια. Mπορούμε μέσα απότον έλεγχο της αναπνοής να επηρεάσουμε το νου.

Xαλαρώστε τους μυς της κοιλιάς και αρχίστε ναπαίρνετε βαθιές κοιλιακές αναπνοές. Mην κάνετε τίποταμε τη βία. Kάντε μόνον ό,τι αισθάνεστε εύκολο και φυ-σιολογικό. Aν δεν έχετε συνηθίσει να αναπνέετε με τηνκοιλιά τότε ασχοληθείτε λίγα λεπτά την ημέρα με την ε-ξάσκηση αυτής της αναπνοής. Σιγά σιγά θα τη μάθετε.

Mε τον καιρό θα παίρνετε μεγαλύτερες αναπνοές, πιοήρεμες και ισόχρονες. Δεν υπάρχει λόγος να κρατάτετην αναπνοή σας. Kρατήστε έναν ισόχρονο, χαλαρόρυθμό εισπνοής και εκπνοής. (Σε πιο προχωρημένα


στάδια διαλογισμού μπορεί να σας διδάξουν πώς νακρατάτε την αναπνοή σας. Aυτό όμως δεν συνιστάταιστους αρχάριους).

Eίναι απαραίτητο να αρχίσετε τη διαδικασία συνει-δητά με κάποιον έλεγχο πάνω στο μηχανισμό της ανα-πνοής. Mετά από λίγο καιρό αυτό θα γίνεται αυτόματα,καθώς θα κάθεστε για διαλογισμό ή για χαλάρωση, κα-τά τον ίδιο τρόπο που αναπνέετε αυτόματα χωρίς να τοσκέφτεστε.

Kάποια στιγμή θα χρειαστεί να μάθετε την «εναλ-λασσόμενη» αναπνοή, όπου εισπνέουμε από το έναρουθούνι (κρατώντας το άλλο κλειστό) και εκπνέουμεαπό το άλλο (κρατώντας τώρα κλειστό το άλλο). Aυτή ητεχνική περιγράφεται στο βιβλίο μας «AYTOΘEPAΠEIA»,καλό θα ήταν όμως κάποιος έμπειρος δάσκαλος τηςγιόγκα να ελέγξει τη στάση και τη μέθοδό σας.

Aυτή η τεχνική είναι ένας θαυμάσιος τρόπος για ναδημιουργήσετε ισορροπία και αρμονία στη βιοενέργειακαι το νευρικό σύστημα. Eπιστημονική έρευνα έχει απο-δείξει ότι η αναπνοή από το δεξί ρουθούνι ενεργοποιείτο αριστερό ημισφαίριο του εγκεφάλου και ότι η ανα-πνοή από το αριστερό ρουθούνι ενεργοποιεί το δεξί η-μισφαίριο. Έτσι, αναπνέοντας πότε με το ένα και πότεμε το άλλο ρουθούνι, δημιουργούμε ισορροπία στο νευ-ρικό σύστημα.

Aυτό επιβεβαιώνει τις διαισθητικές ανακαλύψειςτων ανθρώπων που ασκούνταν στη γιόγκα πριν χιλιά-δες χρόνια και ονόμαζαν την τεχνική «αυτή που καθα-ρίζει τα κανάλια της ενέργειας». Tα ενεργειακά κανάλιαείναι άμεσα συνδεμένα με τη ροή της νευρικής ενέργειαςκαι της ποιότητας των νοητικών ερεθισμάτων. H εναλ-λασσόμενη αναπνοή εναρμονίζει, εξαγνίζει και ηρεμείτη βιοενεργειακή ροή στο σώμα και το νου, δημιουργώ-ντας μ’ αυτόν τον τρόπο μια ιδανική εσωτερική ατμό-σφαιρα για διαλογισμό.

Σχετικά με την αναλογία των αναπνοών και της στα-διακής τους αύξησης, προτείνουμε να συμβουλευτείτετο βιβλίο «AYTOΘEPAΠEIA», έναν δάσκαλο ή κάποιον μεεμπειρία στις τεχνικές αναπνοών και το διαλογισμό.


Mέχρι να βρείτε όμως το κατάλληλο άτομο, μπορείτε ναδουλέψετε με μια από αυτές τις απλές αναλογίες χρησι-μοποιώντας οποιαδήποτε σας ταιριάζει καλύτερα.

α) IΣH ANAΠNOH (1:1) η εισπνοή και η εκπνοή έχουνίδια χρονική διάρκεια.

β) ΔIΠΛH EKΠNOH (1:2) η εκπνοή έχει τη διπλάσιαχρονική διάρκεια της εισπνοής. (Για παράδειγμα εάν με-τράτε έως το 3 κατά την εισπνοή, κατά την εκπνοή με-τράτε έως το 6, ή 4 εισπνοή 8 εκπνοή κλπ.).

γ) TPIΓΩNIKH ANAΠNOH (1:1:1) η εισπνοή, το κράτημακαι η εκπνοή έχουν την ίδια χρονική διάρκεια.

δ) TETPAΓΩNH ANAΠNOH (1:1:1:1) η εισπνοή, το κρά-τημα (με γεμάτους τους πνεύμονες), η εκπνοή και η ά-πνοια (με άδειους τους πνεύμονες) έχουν ίση χρονικήδιάρκεια.

Διαλέξτε οποιαδήποτε από αυτές τις αναλογίες σαςταιριάζει καλύτερα και αναπνέετε αργά, μετρώνταςσιωπηλά μέσα στο νου σας, για να τηρήσετε την ανα-λογία που επιλέξατε. Eάν έχετε αμφιβολίες ζητήστε απόκάποιον να σας ελέγξει.

Kάντε αυτές τις συνειδητές, αργές, ρυθμικές αναπνο-ές για πέντε λεπτά περίπου σαν εισαγωγή στο διαλογι-σμό σας. Mετά από αυτά τα πέντε λεπτά της εναρμόνι-σης της ενέργειάς σας, αφήστε την αναπνοή σαςελεύθερη χωρίς συνειδητή παρέμβαση.

ΠPOΣEYXH Ή EΠIKΛHΣHAν και δεν είναι απαραίτητο, οι περισσότεροι από

αυτούς που κάνουν διαλογισμό προτιμούν να κάνουνμια επίκληση ή μικρή προσευχή σαν εισαγωγή στο δια-λογισμό τους. Aυτές οι νοητικά εκφραζόμενες λέξειςδίνουν μια πνευματική κατεύθυνση στο νου και τονοδηγούν σε ένα πιο πνευματικά προσανατολισμένοεπίπεδο. Aυτές οι λέξεις μπορεί να είναι παραδοσιακέςπροσευχές όπως το «ΠATEP HMΩN» ή η «MεγάληEπίκληση» αλλά μπορεί να είναι, επίσης, οτιδήποτε ει-


λικρινά αισθάνεστε εκείνη τη στιγμή. Θα μπορούσατεαπλά να εκφράσετε το σκοπό του διαλογισμού σας. Θαμπορούσατε να ζητήσετε βοήθεια για να ξεπεράσετε τονου σας. Θα μπορούσατε να εκφράσετε κάποιες πεποι-θήσεις που θέλετε να δυναμώσετε. Θα μπορούσατε ναπροσευχηθείτε για βοήθεια στον πνευματικό σας δρόμοή να στείλετε φως και αγάπη σε ανθρώπους που χρει-άζονται βοήθεια. Mπορείτε να προσευχηθείτε για ειρή-νη στον κόσμο ή για προστασία στη ζωή σας ή μπο-ρείτε απλά να εγκαταλείψετε τον εαυτό σας στη ΘείαΘέληση, ζητώντας από το Θεό να κάνει ό,τι Eκείνοςνομίζει ότι χρησιμεύει καλύτερα τους σκοπούς Tου.Mπορείτε να ζητήσετε να γίνετε ένα αγνό εργαλείο τηςΘείας Θέλησης, μια πηγή αγάπης, φωτός και αρμονίαςγια όλους. Mπορείτε να ζητήσετε εξαγνισμό των εμπο-δίων που δε βοηθούν την εκδήλωση της εσωτερικήςσας αγάπης και ομορφιάς. Mπορεί και να μη ζητήσετετίποτα, απλά να εκφράσετε την ευγνωμοσύνη σας γιαόλα αυτά που έχετε, ακόμη και για τα προβλήματά σαςκαι τις δυσκολίες σας που σας προσφέρουν τόσες ευ-καιρίες για την ανάπτυξη και την εξέλιξή σας. Ή πάλιθα μπορούσατε απλά να έχετε μια φιλική συζήτηση μετο Θεό, όπως θα κάνατε με οποιονδήποτε κοντινό σαςφίλο, εξηγώντας του πού βρίσκεστε και πώς αισθάνε-στε.

Bρείτε το δικό σας τρόπο για να ξεκινάτε το διαλο-γισμό, χωρίς να είναι απαραίτητο να χρησιμοποιείτετον ίδιο τρόπο κάθε φορά. Δεν είναι ανάγκη, επίσης,να υπάρχει κάποιος τρόπος, νομίζω, όμως, ότι κάτιτέτοιο θα ήταν ευχάριστο και ωφέλιμο. Δοκιμάστε τοκαι αποφασίστε.

H ΔIAΔIKAΣIA TOY ΔIAΛOΓIΣMOYYπάρχουν εκατοντάδες συστήματα διαλογισμού,

όμως το τελικό αποτέλεσμα είναι το ίδιο σε όλα. Όλααυτά είναι τρόποι κατάδυσης στη θάλασσα της συνει-δητότητας, γλυστρώντας όλο και σε πιο αιθέρια βάθη


και φθάνοντας τελικά στην πηγή αυτής της θάλασσας,το σημείο δηλαδή της καθαρής συνειδητότητας , τοκενό. H θάλασσα είναι η ίδια, η πηγή είναι η ίδια, τοαποτέλεσμα είναι το ίδιο. Mόνο οι τρόποι του ταξιδιούδιαφέρουν.

Oυσιαστικά εκείνο που κάνει το ένα σύστημα δια-φορετικό από το άλλο είναι «η εστία της συνειδητό-τητας» και όχι η διαδικασία της συγκέντρωσης. H δια-δικασία του διαλογισμού σε όλα τα συστήματα διαλο-γισμού είναι η ίδια. Eκείνο που διαφέρει είναι αυτό πουεπιλέγουμε για να συγκεντρωθούμε και το οποίο θαονομάσουμε εστία της συνειδητότητας ή πιο σύντομαεστία.

H συνειδητότητά μας στην απόλυτη μορφή της δενέχει εστία. Eίναι ελεύθερη, απεριόριστη, απροσδιόρι-στη, χωρίς εξάρτηση σε καμιά ιδιαίτερη μορφή, απο-τέλεσμα ή γεγονός. Eίναι ο αιώνιος μάρτυρας κάθεμορφής και γεγονότος. Eίναι θεία και ελεύθερη. (Eάνεπιθυμείτε να κατανοήσετε περισσότερο αυτό το θέμασας συστήνουμε να διαβάσετε το βιβλίο «OIKOYMENIKHΦIΛOΣOΦIA» καθώς εδώ δεν έχουμε αρκετό χώρο για νατο αναπτύξουμε).

H συνειδητότητά μας μοιάζει με την οθόνη της τηλε-όρασης ή του κινηματογράφου που δεν έχει καμιά εικό-να πάνω της. Έχει, όμως, απεριόριστες δυνατότητεςκαθώς οποιαδήποτε μορφή μπορεί να παρουσιαστεί σ’αυτήν. H μορφή επομένως που θα εμφανιστεί πάνωτης, θα είναι η εστία της συνειδητότητας και όταναυτή αλλάζει τότε αλλάζει και η εστία.

Έτσι, στο διαλογισμό διαλέγουμε μια εστία συνειδη-τότητας που μας βοηθάει να απελευθερωθούμε απότην αδιάκοπη, ακούσια και ανεξέλεγκτη ροή των σκέ-ψεων, των συναισθημάτων, των επιθυμιών και τωνπαρορμήσεων που γεμίζουν το νου, παρενοχλούν τηνεσωτερική ηρεμία και θολώνουν τη διαύγεια.

Mε τη συγκέντρωση στην «εστία» ρέουμε μέσα απότα επίπεδα του νου στα βάθη της συνειδητότητάς μας.Oρισμένες εστίες συνειδητότητας που συστήνονταιαπό τις κυριότερες σχολές διαλογισμού είναι η ανα-


πνοή, μια λέξη, μια πνευματική έννοια, μια εσωτερικήεικόνα, ένα εσωτερικό φως, ένας εσωτερικός ήχος, ηενέργεια του σώματος, οι αισθήσεις του σώματος, οπαρατηρητής - η ίδια η συνειδητότητά μας ή το κενό.Θα συζητήσουμε το καθένα από αυτά με λεπτομέρειασε επόμενο κεφάλαιο αυτού του βιβλίου.

Σε κάθε περίπτωση, το φως, η λέξη, η αναπνοή, οπαρατηρητής, η εικόνα, ο ήχος, η συναίσθηση του σώ-ματος ή της βιοενέργειας, όλα αυτά λειτουργούν σανεστίες συνειδητότητας (καβαλιέρος ή ντάμα στο χορό).H συγκέντρωση ή η αίσθηση αυτής της εστίας συνειδη-τότητας, λειτουργεί σαν ένα είδος υποβρύχιου με τοοποίο κάνουμε την κατάδυσή μας μέσα από τα πυκνό-ρευστα επίπεδα του νου στις πιο αιθέριες δονήσειςπου είναι και η αληθινή φύση της αιώνιας ύπαρξήςμας.

Kάθε ταξίδι που επιχειρούμε στην ηρεμία της ψυχήςμας, μας φέρνει ένα βήμα πιο κοντά στη βίωση τηςίδιας της γαλήνης στην καθημερινή μας ζωή. Eίναι σανα ρίχνουμε άγκυρα στο στερεό βυθό του ωκεανού, γιανα μην παρασυρόμαστε τόσο εύκολα από τους ανέμουςκαι τα κύματα της ζωής. Mε τον καιρό γινόμαστε όλοκαι πιο ήρεμοι, πιο συγκεντρωμένοι, πιο χαλαροί. Eίναισα να έχουμε άμεση σύνδεση με την πηγή μιας νέαςδροσερής δημιουργικής ενέργειας που βρίσκεται στοβάθος. Γινόμαστε περισσότερο ενορατικοί, δημιουργι-κοί, ζωντανοί.

Oι ιδιαιτερότητες του διαλογισμού σας εξαρτώνταιαπό το δάσκαλό σας και την τεχνική που προτιμά.Kαλό θα ήταν η τεχνική αυτή να σας ταιριάζει. O μόνοςτρόπος για να το εξακριβώσετε αυτό είναι να εξασκή-σετε αυτήν την τεχνική το λιγότερο έξι μήνες.

Mπορεί να ανακαλύψετε καθώς περνούν τα χρόνια,ότι προσελκύεστε από άλλες τεχνικές ή μπορεί πάλι ναπαραμείνετε στην ίδια τεχνική για όλη σας τη ζωή.Tελικά αυτό δεν έχει καμιά σημασία, αν είσαστε ειλι-κρινείς, σοβαροί και τακτικοί, γιατί κάθε τεχνική σαςβοηθάει να προχωρήσετε. Στο τέλος θα βρείτε το δικόσας τρόπο. Eίναι καλύτερο όμως να μην αλλάζετε τε-


χνική απερίσκεπτα. Πρέπει ακόμη να γίνει κατανοητόότι κάθε άνθρωπος βιώνει το διαλογισμό με το δικότου τρόπο, επομένως είναι άσκοπο να συγκρίνει κανείςτις εμπειρίες του στο διαλογισμό γιατί, αν και ο στό-χος προς τον οποίο κινούμαστε είναι ο ίδιος, όλοι ξεκι-νάμε από διαφορετικούς δρόμους και θα πρέπει να τα-ξιδεύουμε μέσα από διαφορετικές θάλασσες για ναφτάσουμε εκεί.

Oρισμένοι άνθρωποι μπορεί να έχουν οράματα, άλ-λοι να βλέπουν φώτα, άλλοι να ακούν ήχους, άλλοι νααισθανθούν πόνους, μυρωδιές, ζέστη, σωματικές αι-σθήσεις, κρύο και άλλοι ούτε να βλέπουν, ούτε ναακούν, ούτε να αισθάνονται τίποτα. Oποιαδήποτεεμπειρία είναι τόσο καλή όσο και οι άλλες. Tο άτομοπου βλέπει οράματα δεν είναι καλύτερο από εκείνο πουδε βλέπει τίποτα.

Eπιπλέον, κανένας δεν έχει την ίδια διαλογιστικήεμπειρία δύο φορές. Eίναι άχρηστο λοιπόν να αναζητάκανείς τις ίδιες περασμένες ευχάριστες εμπειρίες πουένιωσε μέσα από το διαλογισμό. Eπίσης, δεν ωφελεί ναπροσπαθήσετε να έχετε τις ίδιες εμπειρίες που σαςέχουν περιγράψει άλλοι. Aπλά ωφεληθείτε και πετάτεσαν τους γλάρους χορεύοντας με την εστία της συνει-δητότητάς σας. Mια καλή συμβουλή που άκουσα κά-ποτε είναι «Mη διαλογίζεσθε, αφεθείτε στο διαλογι-σμό».

Δεν έχουμε ακόμα συζητήσει πώς κάνουμε διαλογι-σμό. Όπως έχω ήδη αναφέρει, πρέπει να διδαχτείτε τοδιαλογισμό από κάποιον έμπειρο δάσκαλο. Yπάρχουνόμως ορισμένες πληροφορίες που μπορούν να σαςβοηθήσουν ανεξάρτητα από τη μέθοδο που διαλέγετε.

Έχοντας τοποθετήσει το σώμα στη σωστή θέση καιαφού αναπνέετε στο σωστό ρυθμό μπορείτε να πάρετεέναν από τους πιθανούς «συντρόφους στο χορό» σανεστία συγκέντρωσης.

Aρχίστε να συγκεντρώνεστε στην εστία που επιλέ-ξατε. Mη βιάζετε τη συγκέντρωσή σας. Συγκεντρωθείτεήρεμα, διασκεδάζοντας με αυτό που κάνετε, έτσι όπωςθα διασκεδάζατε αν βλέπατε ένα ενδιαφέρον πρόγραμ-


μα στην τηλεόραση. Όταν πιέζουμε το νου μας να συ-γκεντρωθεί αντιδρά σαν ατίθασο παιδί. Έχει λεχθεί ότιο νους μοιάζει μ’ έναν μεθυσμένο πίθηκο που τον έχειτσιμπήσει μέλισσα. Mπορείτε να φανταστείτε πόσο θαχοροπηδάει ένας τέτοιος πίθηκος. Όσο περισσότεροθα τον πιέζετε, τόσο περισσότερο θα αντιδρά.

Aπό την άλλη, πάλι, αν αφήσετε τελείως ελεύθεροτο νου σας δε θα μάθετε ποτέ να τον καθοδηγείτε καινα τον ελέγχετε ώστε να ελευθερωθείτε από αυτόν. Oιπερισσότεροι αρχάριοι στο διαλογισμό, έχουν την τάσηνα προσπαθούν πολύ σκληρά. Aφήστε τη συγκέντρωσήσας να είναι φυσιολογική και απαλή. Mπορείτε να έχε-τε απόλυτη συγκέντρωση χωρίς να καταβάλετε μεγάληπροσπάθεια.

O νους θα παρασυρθεί από άλλες σκέψεις, συναι-σθήματα, επιθυμίες. Θα σκεφτεί το παρελθόν και θακάνει προγράμματα για το μέλλον. Θα δημιουργήσειπερίπλοκους διαλόγους, σκηνές και καταστάσεις κα-θώς εστιάζεται σε άλλο θέμα κάθε φορά. Mερικές φο-ρές θα κατακλυστεί από εικόνες και ήχους που μοιά-ζουν άσχετοι με σας και τα ενδιαφέροντά σας.

Kάθε φορά που ανακαλύπτουμε ότι ο νους έχει ξε-φύγει από την εστία τον επαναφέρουμε στη συγκέ-ντρωση με αγάπη, υπομονή και κατανόηση, Πάλι θαξαναφύγει. Πάλι με υπομονή, πάλι με αγάπη, πάλι μεκατανόηση τον φέρνουμε πίσω στην εστία της συγκέ-ντρωσής μας. Mέσα στα 20 λεπτά της «συγκέντρωσης»αυτό μπορεί να συμβεί «εκατοντάδες» φορές. Aκόμη καιμετά από τόσες πολλές φορές συνεχίζουμε να επανα-φέρουμε πάντα με υπομονή, αγάπη, κατανόηση καιεπιμονή το νου μας στην εστία της συγκέντρωσής του.

Θα αρχίσετε να αισθάνεστε το σώμα και το νου ναχαλαρώνουν και θα αρχίσετε να βυθίζεστε μέσα στονου. Παρόλα αυτά και σκέψεις θα περνούν από το νουκαι θα ακούτε ήχους από τριγύρω και σωματικές ενο-χλήσεις θα έχετε, που θα σας επαναφέρουν στην επι-φάνεια του νου και θα σας κάνουν να σκέφτεστε. Όταναυτό θα συμβαίνει δε θα πρέπει να ανησυχείτε ή ναμπερδευτείτε ή να αισθανθείτε πως δε μπορείτε να κά-


νετε διαλογισμό. Όλα αυτά είναι ένα απόλυτα φυσιο-λογικό μέρος του διαλογισμού. Aπλά αποδεχτείτε ότιδελεαστήκατε από τις σκέψεις σας και τα διάφοραάλλα ερεθίσματα. Aφήστε τις σκέψεις και τα συναι-σθήματα της αποτυχίας και αρχίστε πάλι να χορεύετεμε την εστία σας. Φυσικά, δώστε την προσοχή σας στοαντικείμενο αυτό και αφήστε τη διαδικασία να ξεκινή-σει ξανά.

Aυτό απαιτεί μια πολύ λεπτή ισορροπία ελέγχου καιεγκατάλειψης που αποκτιέται με τον καιρό. Aκρότητεςτου τύπου να πιέζουμε το νου στη συγκέντρωση μεαποτέλεσμα ο νους να μη χαλαρώνει, είναι άχρηστες.Tο να επιτρέπουμε πάλι διάφορες σκέψεις να μαςαπασχολούν για μισή ώρα είναι επίσης χάσιμο χρόνου.

Eίναι ένας χορός ελεγχόμενης εγκατάλειψης και αυ-θόρμητης συγκέντρωσης που θα αναπτυχθεί σταδιακά.Όποτε πιάνετε τον εαυτό σας με αποσπασμένη τηνπροσοχή του, απλά χαλαρώστε και ξεκινήστε από τηναρχή σα να είναι η πρώτη φορά.

Oι σκέψεις και τα άλλα εσωτερικά ερεθίσματα,όπως ήχοι, εικόνες, πόνοι, αίσθηση ζέστης, συναισθή-ματα κλπ., είναι απελευθέρωση ενέργειας ή έντασηςπου είχε μαζευτεί από πριν στο σώμα και το νου. Hδιαδικασία του διαλογισμού ελευθερώνει τις εντάσειςκαι τις μπλοκαρισμένες ενέργειες με αποτέλεσμα ναεπιπλέουν στην επιφάνεια με τη μορφή σκέψεων, εικό-νων, πόνου, ζέστης κλπ. και να απελευθερώνονται.

Eπομένως θα πρέπει να τους επιτρέψουμε να εκ-φραστούν, ειδικά στην αρχή. Mη στέκεστε σ’ αυτό καιμην προσπαθήσετε να το σταματήσετε. Aπλά αισθαν-θείτε σαν ένα άδειο δοχείο και αφήστε τα να περάσουνμέσα από σας. Παρατηρήστε αμερόληπτα και αρχίστενα στρέφετε πάλι την προσοχή σας προς την εστία.

Mε τον καιρό και με εξάσκηση, το συνολικό περιεχό-μενο των σκέψεων και των ενοχλήσεων στο διαλογισμόθα μειωθεί, αν και πάντα θα υπάρχουν κύκλοι όπου θακυριαρχούν σκέψεις στο διαλογισμό. Aυτές θα πρέπεινα γίνουν αποδεκτές σαν απαραίτητες εμπειρίες πουαπελευθερώνουν την ένταση και βοηθούν στην επιτυ-


χία βαθύτερου διαλογισμού.Έχοντας κινηθεί μέσα από το επίπεδο της έντασης,

φθάνουμε στο χορό της ψυχής. Aυτός ο χορός ξεκινάόταν τελικά φθάνουμε στο σημείο όπου η εστία τηςσυνειδητότητάς μας γίνεται τόσο λεπτή, τόσο γεμάτηδονήσεις, τόσο αγνή ώστε όλα σταματούν. Mε άλλαλόγια, μετά από κάποιο χρονικό διάστημα χορού με τηνεστία, επικρατεί η σιωπή, όπου εξαφανίζονται όχι μό-νον οι σκέψεις αλλά και ο σύντροφος του χορού. Hεστία δεν είναι πια ο σύντροφός μας στο χορό, ούτεεστία της συνειδητότητάς μας.

H εστία της συνειδητότητάς μας είναι τώρα η ίδια ησυνειδητότητα, η ψυχή μας. Oι εκδηλώσεις ή τα συ-μπτώματα αυτής της κατάστασης εξαρτώνται από τοάτομο - μια αίσθηση ανοίγματος (χάνεται ο χώρος) μιααίσθηση αιωνιότητας (χάνεται ο χρόνος) μια αίσθησηαπόλυτης γαλήνης, σιωπής, (το κενό). Συχνά υπάρχειακόμη ένα συναίσθημα ευδαιμονίας.

Συχνά, ιδίως στην αρχή, αυτή η εμπειρία είναι τόσοασυνήθιστη ώστε ή γεμίζουμε από χαρά αμέσως ή αι-σθανόμαστε φόβο οπότε παύουμε να βρισκόμαστεμέσα στη συνειδητότητα. Σκεπτόμαστε, «Tώρα βρίσκο-μαι στη συνειδητότητα. Tο πέτυχα. Eίναι υπέροχο» καιμε αυτές τις χαρούμενες σκέψεις, επιστρέφουμε πάλιστην επιφάνεια. Για άλλους η απόλυτη σιωπή γίνεταιτόσο τρομακτική ώστε σπεύδουν στην επιφάνεια γυ-ρεύοντας με αγωνία κάτι οικείο για να γεμίσουν τη συ-νειδητότητά τους.

Mετά, επιστρέφουμε πάλι στην «εστία» μας ακολου-θώντας αυτήν τη διαδικασία μέχρι να συμπληρωθεί οχρόνος μας. Kαθώς θα αποκτούμε εμπειρία θα γίνεταιπιο εύκολο να δεχτούμε σα φυσιολογική αυτήν την κα-τάσταση της καθαρής ύπαρξης και να τη διατηρούμεπερισσότερη ώρα. Συνεχίστε το διαλογισμό για όσηώρα αισθάνεστε καλά. Στην αρχή μπορεί να είναι χρή-σιμο να ελέγξετε τη διάρκεια του χρόνου μέχρι να αρχί-σετε να δημιουργείτε ένα εσωτερικό ρολόι-ξυπνητήριπου θα χρησιμοποιείτε όταν ο χρόνος σας θα είναι πε-ριορισμένος.


Όπως έχουμε ήδη πει, ένας λογικός χρόνος διάρκει-ας διαλογισμού είναι 20 λεπτά 2 φορές την ημέρα. Mιαφορά το πρωί πριν από τις καθημερινές δραστηριότη-τες, και άλλη μια πριν από το δείπνο μοιάζει να είναι οπιο δημοφιλής ρυθμός γι’ αυτούς που κάνουν διαλογι-σμό. Πάντα να περιμένετε μερικά λεπτά αφού έχετε τε-λειώσει το διαλογισμό, πριν σηκωθείτε. O μεταβολι-σμός θα είναι πεσμένος και υπάρχει φόβος να ταραχτείτο νευρικό σας σύστημα αν δραστηριοποιηθείτε αμέ-σως. Ξεκινήστε τις δραστηριότητές σας σιγά-σιγά.

H πιο σημαντική σύσταση που μπορεί να δοθεί σεκάποιον που ξεκινά διαλογισμό είναι NA EINAITAKTIKOΣ. Aν δεν έχετε πειθαρχία θα βρίσκετε δικαιο-λογίες όπως έλλειψη χρόνου, θόρυβο, κατάλληλο χώροκλπ. Δεν υπάρχει θέμα έλλειψης χρόνου, υπάρχει μόνοέλλειψη προτεραιοτήτων και κινήτρων. H μέρα έχει 24ώρες και εμείς μιλάμε για 20 έως 40 λεπτά. Όταν θαέχετε πειθαρχήσει δε θα είναι φοβερό αν μια φορά στιςτόσες δεν μπορείτε να κάνετε διαλογισμό. Mην αφήσετεόμως να σας γίνει συνήθεια η παράλειψη ενός διαλογι-σμού. Oρισμένοι θα βρίσκουν χρόνο μόνο για μια φοράτην ημέρα. Σ’ αυτήν την περίπτωση προσπαθείστετουλάχιστον να είσαστε τακτικοί σ’ αυτό.

H ΔIAΔIKAΣIA THΣ AΠEΛEYΘEPΩΣHΣAΠO THN ENTAΣH

Mερικές φορές μπορεί κάποιος να αισθανθεί λίγοδυσάρεστα ή ανήσυχα μετά το διαλογισμό. Aυτό συμ-βαίνει όταν μια μεγάλη ποσότητα εσωτερικής έντασηςέχει απελευθερωθεί και βρίσκεται ακόμη στη διαδικα-σία της απομάκρυνσης από το σύστημα. Mια λύση εί-ναι να ξαπλώσει κανείς για λίγο με την προσοχή τουστραμμένη στα μέρη του σώματος όπου αισθάνεταιπερισσότερη ευαισθησία, ένταση ή πόνο. Xαλαρώστεκαι αφήστε την προσοχή σας να περνά στο επόμενομέρος του σώματος που είναι μπλοκαρισμένο. Σύντομαη ένταση θα εξαφανιστεί και θα αισθανθείτε πάλι


καλά.Έχουμε ήδη αναφερθεί σύντομα στη διαδικασία της

απελευθέρωσης της έντασης. Kαθώς είναι κοινή εμπει-ρία στους περισσότερους, όχι όμως σε όλους τους αρ-χάριους, ας το συζητήσουμε λίγο περισσότερο. Kαθώςδεν είμαστε ικανοί να αντιμετωπίσουμε συνειδητά κάθεένταση, γεγονός, συναίσθημα φόβου, πόνου, αδικίας,ενοχής ή απόρριψης, τείνουμε να κρύβουμε αυτά τασυναισθήματα στον υποσυνείδητο νου μας. M’ αυτόντον τρόπο αντιμετωπίζουμε πιο αποτελεσματικά τιςπαρούσες ανάγκες και ευθύνες χωρίς να καταβαλόμα-στε από αρνητικά συναισθήματα. Όμως αυτό μοιάζειλίγο με το κρύψιμο των σκουπιδιών κάτω από το χαλί,για να μην τα βλέπουμε και να μην τα βλέπει και κανείςάλλος. Aυτό δε σημαίνει ότι η σκόνη δεν υπάρχει. Άλλοπαράδειγμα είναι εκείνο ενός σπιτιού όπου έχει πιάσειφωτιά το υπνοδωμάτιο. Φανταστείτε ότι ζείτε σ’ ένασπίτι όπου υπάρχει ένας μακρύς διάδρομος ανάμεσαστο καθιστικό και στο υπνοδωμάτιο όπου έχετε απο-θηκεύσει ό,τι πολύτιμο και σημαντικό έχετε.Φανταστείτε ακόμη ότι μια μέρα ανακαλύπτετε ότι τουπνοδωμάτιο έχει πιάσει φωτιά, αλλά εσείς νιώθετεότι δεν έχετε την ικανότητα να αντιμετωπίσετε αυτήντην κατάσταση για την ώρα. Έτσι, κλείνετε την πόρτα,αγνοείτε τι συμβαίνει και παριστάνετε ότι δεν υπάρχειφωτιά. Σταδιακά η φωτιά προχωράει προς το διάδρο-μο, αλλά εσείς εξακολουθείτε να την αγνοείτε και ναπροσποιείστε ότι δεν υπάρχει, γιατί σας πονάει να τοαντιληφθείτε και να το παραδεχτείτε. Nτρέπεστε γι’αυτήν τη φωτιά και αισθάνεστε κατωτερότητα, αδυνα-μία, πόνο. Προσποιείστε ότι δεν υπάρχει φωτιά και ότιόλα πάνε θαυμάσια. Aλλά για πόσο μπορεί κανείς ναπαριστάνει τον αδιάφορο πριν η φωτιά απλωθεί σ’όλα τα δωμάτια και τα καταστρέψει τελείως;

Tο υπνοδωμάτιο και ο διάδρομος αντιπροσωπεύουντον υποσυνείδητο νου που έχει πολλές πολύτιμες πλη-ροφορίες για τον τρόπο ζωής μας και αποτελεί τοσύνδεσμο με τον ανώτερο εσωτερικό εαυτό μας. H φω-τιά είναι όλα τα αρνητικά συναισθήματα που αδυνα-


τούμε να χειριστούμε και τα κρατάμε κλειδωμένα στουποσυνείδητο. Όσο τα μπλοκαρισμένα αυτά συναισθή-ματα είναι σφραγισμένα μέσα μας καταστρέφουν τονευρικό μας σύστημα, το ανοσοποιητικό και ενδοκρινι-κό σύστημα, από μέσα, με τον ίδιο τρόπο που και ηφωτιά καταστρέφει το σπίτι μας.Tα συναισθήματααυτά όμως, δε θα καταστρέψουν μόνο την υγεία μας.Θα υπονομεύσουν τα συναισθήματα που έχουμε γιατον εαυτό μας, τις σχέσεις μας με τους άλλους, τηνεπιτυχία στις προσπάθειές μας και περισσότερο απόόλα την ευτυχία μας και την εσωτερική μας γαλήνη.

Γι’ αυτό, είναι απόλυτα απαραίτητο να μη φοβόμα-στε να ανοίξουμε την πόρτα του υποσυνειδήτου μαςκαι να αφήσουμε τη φωτιά να διαλυθεί στην ατμό-σφαιρα. Mετά μπορούμε να μετακινήσουμε όλα αυτάπου υπήρχαν εσωτερικά και πυροδοτούσαν τη «φω-τιά». H διαδικασία αυτή της απελευθέρωσης των λε-πτών εντάσεων ονομάζεται «απελευθέρωση από τηνένταση». O κάθε άνθρωπος το βιώνει διαφορετικά.Έχουμε ήδη αναφέρει ορισμένες περιπτώσεις όπωςπόνο, δυσφορία, δυσάρεστα συναισθήματα, μεγάληευαισθησία ως προς τους άλλους, αρνητικά συναισθή-ματα ή συμπεριφορά, συναίσθημα φόβου ή έλλειψηελέγχου. Mπορεί να αισθανθούμε κρύο ή ζέστη στοσώμα μας. Mπορεί να ανακαλύψουμε ότι χρειαζόμαστεπερισσότερο ύπνο ή να έχουμε αϋπνία.

Δε θα πρέπει να δίνουμε σημασία σ’ αυτά ή σ’ άλλασυμπτώματα που προκαλούνται από την απελευθέρω-ση των εντάσεων. Aν παρόλα αυτά έχετε αμφιβολίεςσυμβουλευτείτε το γιατρό σας ή το δάσκαλό σας στοδιαλογισμό. Oι περισσότερες εμπειρίες του διαλογι-σμού των πρώτων ημερών είναι αποτέλεσμα των ενερ-γειών που απελευθερώνονται από το υποσυνείδητο.Oρισμένες εμπειρίες μπορεί να είναι ευχάριστες καιάλλες δυσάρεστες. H δική μας στάση θα πρέπει να εί-ναι το ίδιο αποταυτισμένη και για τις δύο περιπτώ-σεις. Mη δίνετε επίσης πολλή σημασία σε διάφοραοράματα, ακόμη και αν έχουν πνευματικό περιεχόμενο.Δεν είναι ο σκοπός του διαλογισμού μας. Παρατηρήστε


τα με μια στάση αποδοχής, την ίδια που θα δείξετε καιγια τις δυσάρεστες εμπειρίες.

Aυτές οι εμπειρίες κρατούν συνήθως μερικές εβδο-μάδες ή μήνες το πολύ. Aν συνεχιστούν και μετά απόαυτήν τη χρονική περίοδο ζητήστε οδηγίες. Yπάρχουνεπίσης κάποια πράγματα που μπορείτε να κάνετε γιανα δημιουργήσετε μια κατάσταση ισορροπίας κατά τηδιαδικασία της αλλαγής.

1. Mην κάνετε διαλογισμό για περισσότερο από 20λεπτά τη φορά, δύο φορές την ημέρα. Eάν τα συμπτώ-ματα της απελευθέρωσης της έντασης είναι πολύέντονα τότε περιοριστείτε στη μία φορά την ημέρα έωςότου μειωθούν. Aν συνεχίζουν ακόμη, περιορίστε τηχρονική περίοδο σε 10 λεπτά μια φορά την ημέρα. Aνεπιμένουν ακόμη, τότε σταματήστε το διαλογισμό καισυμβουλευτείτε έναν έμπειρο δάσκαλο του διαλογι-σμού. Mη φοβηθείτε από αυτές τις συστάσεις. Λιγότεροαπό το 1% των ανθρώπων που αρχίζουν το διαλογισμόαντιδρούν μ’ αυτόν τον τρόπο, που δεν είναι επιβλα-βής για το άτομο, μπορεί όμως να είναι ενοχλητικόςγια την οικογένεια. Στο τέλος, ο άνθρωπος αυτός θα«καθαριστεί» εσωτερικά, θα έχει πολύ μεγαλύτερη νοη-τική διαύγεια και θα αισθάνεται ευγνωμοσύνη που πέ-ρασε από το στάδιο αυτό. Για λόγους ασφάλειας πά-ντως, προτιμούμε να μην προωθεί κανείς αυτήν τηδιαδικασία της απελευθέρωσης της έντασης υπερβολι-κά, ώστε να μπορεί να συνεχίζει συνειδητά να εκτελείτις ευθύνες που έχει αναλάβει για τον εαυτό του, τηνοικογένεια και την κοινωνία όπου ζει. Eπομένως δεχρειάζεται να φοβάται κανείς, αλλά να είναι λογικός,να έχει διάκριση και ισορροπία.

2. Mην αναζητάτε εμπειρίες. Πολλοί αρχάριοι,επειδή έχουν αμφιβολίες για τον εαυτό τους και χρειά-ζονται κάποιο είδος επιβεβαίωσης, αναζητούν «εμπει-ρίες» στο διαλογισμό. Nομίζουν ότι ο διαλογισμός έχειπετύχει αν δουν το Xριστό, φώτα, χρώματα, αν έχουντινάγματα ή αν δεν μπορούν να λειτουργήσουν στον«υλικό κόσμο» μετά το διαλογισμό. Aυτά δεν έχουν κα-μιά σχέση με το διαλογισμό. Διαλογισμός είναι η διαδι-


κασία εναρμόνισης με όλα τα επίπεδα της δημιουρ-γίας, συμπεριλαμβανομένου του υλικού κόσμου, της οι-κογένειάς μας, της δουλειάς μας και των ευθυνών μας.Tο να αναζητούμε εμπειρίες και να συζητάμε γι’ αυτέςείναι απλά ένα ακόμη κοινωνικό παιχνίδι που παίζου-με για να κερδίσουμε την αναγνώριση των άλλων.Προσπαθούμε να αποδείξουμε πως είμαστε πιο «προ-χωρημένοι» πνευματικά. Aκόμη και αν έχουμε τέτοιεςεμπειρίες, είναι προτιμότερο να μη μιλάμε γι’ αυτέςστους άλλους. Aς είναι αυτές ο εσωτερικός μας θησαυ-ρός, η εσωτερική μας επικοινωνία με τα υψηλότεραεπίπεδα συνειδητότητας που βρίσκονται μέσα μας (ανείναι αλήθεια πως οι εμπειρίες αυτές είναι κάτι τέ-τοιο). Σε πολλές περιπτώσεις είναι απλά ενέργειες πουαπελευθερώνονται ή σκεπτομορφές που εκδηλώνονται.Aυτό δε σημαίνει ότι δεν υπάρχουν πραγματικές πνευ-ματικές εμπειρίες επικοινωνίας με υψηλότερα πνευμα-τικά επίπεδα πραγματικότητας. Aπλά σημαίνει ότιελάχιστες από τις πρώτες εμπειρίες έχουν σχέση μεαυτά αλλά ακόμη κι αν είναι έτσι, είναι καλύτερα να μημιλάμε γι’ αυτές, εκτός αν θέλουμε να συμβουλευτούμετον πνευματικό μας δάσκαλο σχετικά με αυτές.

3. Mάθετε να αναλύετε τις συγκινήσεις σας και τιςπεποιθήσεις που τις δημιουργούν. Mάθετε να παρατη-ρείτε τους συγκινησιακούς μηχανισμούς σας και γίνετεικανοί να λειτουργείτε ανεξάρτητα από αυτούς ότανείναι εξαιρετικά αρνητικοί. Mάθετε να εκφράζετε τασυναισθήματά σας με σαφήνεια για να μη χρειάζεταινα καταπιέζετε ό,τι αισθάνεστε. Προτείνουμε να μελε-τήσετε το βιβλίο «H ΨYXOΛOΓIA THΣ EYTYXIAΣ» σανοδηγό για να βάλετε σε τάξη τα συναισθήματά σαςπριν αρχίσετε το διαλογισμό.

H διαδικασία της απελευθέρωσης της έντασης μοι-άζει με την απελευθέρωση της πίεσης σε μια χύτρα τα-χύτητας. Όταν κοιτάζουμε τη χύτρα δε διακρίνουμε ανυπάρχει πίεση μέσα της ή σε πιο βαθμό βρίσκεται. Aνγυρίσουμε λίγο τη βαλβίδα ασφαλείας θα ξεφύγει μιαμικρή ποσότητα ατμού. Aυτό είναι απελευθέρωση τηςέντασης. Aν ανοίξουμε απότομα το καπάκι ενώ υπάρ-


χει ακόμη μέσα της μεγάλη πίεση, είναι πιθανό ναέχουμε μια δυσάρεστη έκρηξη ατμού. Aυτό γίνεται γιατίδε συμπεριφερθήκαμε έξυπνα. Mετακινήσαμε το καπάκιτελείως χωρίς να απελευθερώσουμε την πίεση σε μι-κρές δόσεις.

Έτσι, αυτός που κάνει διαλογισμό σε μικρές δόσειςτων 20 λεπτών μία ή δύο φορές την ημέρα, δε διατρέ-χει κίνδυνο. Eκείνοι που έχουν πρόβλημα είναι συνήθωςεκείνοι που ξεπερνούν τα όρια, καθώς γίνονται θύματατης λαθεμένης σκέψης πως αν τα 20 λεπτά κάνουνκαλό, τότε τα 40 λεπτά είναι ακόμη καλύτερα.

Aς είστε λοιπόν τακτικοί και συμπεριφερθείτε έξυ-πνα.

TI NA KANETE EAN EXETE ENTONHAΠEΛEYΘEPΩΣH AΠO THN ENTAΣH

Oι ακόλουθες τεχνικές θα σας βοηθήσουν να ισορ-ροπήσετε και να ηρεμήσετε την ενέργειά σας αν, παράτις οδηγίες, βρίσκεστε στο 1% εκείνων που έχουν κά-ποιο σοβαρό πρόβλημα.

1. Έχετε συχνή επαφή με το νερό. Kάντε δύο ή τρίαντους την ημέρα. Eπιπλέον πλένετε τα χέρια, το πρό-σωπο, το λαιμό και αν είναι δυνατό και τα πόδια συ-χνά σε όλη τη διάρκεια της ημέρας. Διαλέξτε τη θερμο-κρασία που σας είναι πιο ευχάριστη, στο τέλος όμωςχρησιμοποιήστε λίγο κρύο νερό.

2. Σταματήστε να κάνετε διαλογισμό μέχρι να αι-σθανθείτε πάλι ισορροπημένος.

3. Xρησιμοποιήστε τεχνικές βαθιάς χαλάρωσης μεθετικές προβολές.

4. Περπατήστε στην εξοχή και αφήστε τη γαλήνητης να σας γεμίσει.

5. Bρείτε κάποιον έμπειρο στο βιοενεργειακό μασάζή στην τεχνικής της πνευματικής θεραπείας να σαςβοηθήσει να ισορροπήσετε την ενέργειά σας.

6. Φάτε αναποφλοίωτα δημητριακά και αποφύγετετη ζάχαρη, τα φάρμακα και το κρέας.


7. Πιείτε τσάι από βότανα που έχουν ηρεμιστική καιεξισορροπιστική δράση.

8. Kοιμηθείτε περισσότερο αν αισθάνεστε την ανά-γκη.

9. Kάντε δυναμικές ασκήσεις αντί για στατικές.10. Δουλέψτε με τα χέρια σας, κατά προτίμηση με

φυτά.11. Aποφύγετε αρνητικά ερεθίσματα, όπως ταινίες ή

προγράμματα της τηλεόρασης ή βιβλία που ταράζουντα συναισθήματά σας ή δημιουργούν φόβο.

12. Έχετε ζεστή επαφή με τους αγαπημένους σας.13. Έχετε πίστη πως ό,τι συμβαίνει είναι ακριβώς

αυτό που χρειάζεστε στη διαδικασία της εξέλιξης.Έχετε εμπιστοσύνη σ’ αυτήν τη διαδικασία και γίνετεπαρατηρητής σε ό,τι συμβαίνει μέσα και έξω από σας.Θα είστε περισσότερο ξεκαθαρισμένοι και ελεύθεροιόταν αυτό θα έχει τελειώσει.

14. Aσχοληθείτε με διάφορες δημιουργικές δραστη-ριότητες όπως το χορό, το τραγούδι, το παίξιμο κά-ποιου μουσικού οργάνου.

15. Kάντε όλα αυτά και ταυτόχρονα ζητήστε βοή-θεια από το δάσκαλό σας στο διαλογισμό.

Eπαναλαμβάνω πως αυτές οι οδηγίες δε θα πρέπεινα σας αποτρέψουν από την ιδέα του διαλογισμού.Eίναι σα να λέει κάποιος ότι δεν πρέπει ποτέ να οδηγείεπειδή το 1% των οδηγών μπορεί να έχει κάποιο πρό-βλημα ενώ οδηγεί και επομένως είναι καλύτερα να μηνπηγαίνει πουθενά. Aν είμαστε έξυπνοι, χρησιμοποιούμετη λογική μας και δε φτάνουμε στα άκρα, δεν πρόκειταινα έχουμε κανένα πρόβλημα και θα έχουμε ένα υπέροχοπνευματικό ταξίδι.

MEPIKEΣ ΣKEΨEIΣ - KΛEIΔIA1. O διαλογισμός είναι μια φυσιολογική διαδικασία

για να φτάσει κανείς στην εσωτερική σιωπή.2. Δεν πρέπει κανείς να προσπαθήσει να κάνει δια-


λογισμό· πρέπει να αφεθεί στο διαλογισμό.3. H διαδικασία είναι εκείνη του ελέγχου και της

εγκατάλειψης.4. Δεχτείτε τις αλλαγές που πηγάζουν από τον

εσωτερικό κόσμο.5. Όλες οι εμπειρίες του διαλογισμού είναι διαφορε-

τικές - μην κάνετε συγκρίσεις.6. H αξία του διαλογισμού βρίσκεται στη δημιουρ-

γία αρμονίας μεταξύ σώματος-νου-ψυχής.7. Aφήστε την εσωτερική σιωπή να γίνει πηγή δημι-

ουργικής ζωής.8. Πάρτε την ευθύνη για τη δημιουργία της πραγμα-

τικότητάς σας.9. Δεχτήτε το οικοδόμημα του «εγώ» αλλά απελευ-

θερωθήτε από την αναζήτηση ασφάλειας έξω από τηνψυχή.

10. Eγκαταλείψτε τις προσκολλήσεις, ταυτιστήτε μετη φύση της ψυχής.


KEΦAΛAIO 6

H ΔYNAMH TΩN ΔONHΣEΩN

Oδιαλογισμός είναι βασικά ένας τρόπος εστίασηςσε υψηλότερες δονήσεις που επιδρούν και μετα-μορφώνουν τις δονητικές συχνότητες του νου και

του σώματός μας. Πριν να προχωρήσουμε στη συζήτη-ση των διαφόρων «δονήσεων» πάνω στις οποίες μπο-ρούμε να διαλογιστούμε, ας συζητήσουμε πώς οι δονή-σεις επηρεάζουν τη ζωή μας και πώς μπορούμε να τιςχρησιμοποιήσουμε σαν προετοιμασία για το διαλογι-σμό.

Eπηρεαζόμαστε από τις εικόνες και τους ήχους γύρωμας. Ήχοι, μυρωδιές, εντυπώσεις, γεύσεις και εικόνεςμπαίνουν στο νου μας μέσα από τις αισθήσεις μας καιδημιουργούν τη νοητική μας κατάσταση. Aυτά τα ερεθί-σματα των αισθήσεων είναι όλες διάφορες εκδηλώσειςδονήσεων. Στην πραγματικότητα κάθε ύλη, ενέργεια καισκέψη είναι τύποι βαρέων ή λεπτών δονήσεων. Όλεςαυτές οι δονήσεις υπάρχουν στη θάλασσα της καθαρήςσυνειδητότητας και εμφανίζονται ή εξαφανίζονται σανκύματα στην επιφάνεια της θάλασσας.

O αληθινός εαυτός μας είναι αυτή η καθαρή συνειδη-τότητα μέσα από την οποία όλα αυτά τα κύματα τωνδονήσεων πότε σηκώνονται και πότε χαμηλώνουν. Ό-μως, επειδή ταυτιζόμαστε με το σώμα και το νου, βιώ-νουμε την επίδραση αυτών των δονήσεων στο σώμα καιτο νου. H δόνηση είναι το θεμέλιο του κόσμου έτσι όπωςεκδηλώνεται. Tο γεγονός αυτό, που ανακαλύφθηκε τώ-ρα από τους πυρηνικούς φυσικούς εθεωρείτο πασιφα-νής αλήθεια από τους σοφούς για χιλιάδες χρόνια. O Ά-


γιος Iωάννης ο Eυαγγελιστής το επιβεβαιώνει αυτό στιςπρώτες φράσεις του Eυαγγελίου του (κατά Iωάννη).

«Eν αρχή υπήρχε ο Λόγος και ο Λόγος ήτο προς τοΘεό και Θεός ήτο ο Λόγος. Aυτός υπήρχε εν αρχή προςτο Θεό. Όλα έγιναν από αυτόν και χωρίς αυτόν τίποταδεν θα γινόταν από όσα έχουν γίνει. Mέσα εις αυτόν υ-πήρχε η ζωή και η ζωή ήτο το φως των ανθρώπων. Kαιτο φως φωτίζει εις το σκοτάδι αλλά το σκοτάδι δεν τοκατενίκησε».

Aυτό ήταν το πραγματικό φως - το φως που έρχεταιστον κόσμο και λάμπει σ’ όλη την ανθρωπότητα.

H βάση αυτής της Xριστιανικής σκέψης συμφωνεί α-πόλυτα με την Iνδουϊστική θεωρία του Iερού ΉχουAOUM (AMHN) μέσα από την οποία ξεκινάει η δημιουρ-γία. Eίναι η δόνηση εκείνη που μέσα από αυτή το πνεύ-μα εκδηλώνεται σα νους, ενέργεια και υλικό σώμα. Eίναιεκείνη η μία δόνηση από όπου γεννιούνται όλες οι άλλεςδονήσεις, βαριές και λεπτές. Aντιπροσωπεύει το ENAπου προσωρινά γίνεται πολλά. Aυτή η MIA αρχέγονηδόνηση, είναι ο ήχος που αυτοδημιουργείται χωρίς αι-τία και ρέει μέσα από τη σιωπή.

Σκοπός της ζωής μας είναι η επανένωση με το ENAόπου έχουμε «προφανώς» διαχωριστεί. Eίναι η επανέ-νωση που όλοι αναζητάμε στην προσπάθειά μας γιαευτυχία μέσα από υλικές κτήσεις, αντικείμενα, κατορ-θώματα και σχέσεις. Kαθώς συντονιζόμαστε και ευθυ-γραμμιζόμαστε με αυτήν τη βασική θεία δόνηση φέρ-νουμε την προσωπική μας δόνηση σε μεγαλύτερηαρμονία με την πρωταρχική δόνηση, που είναι η αιτίακαι η βάση όλων των υπάρξεων. Mέσα από τη συγκέ-ντρωση στην επανάληψη διαφόρων βασικών δονήσεωναποτινάζουμε τη μη απαραίτητη εγωκεντρική ύλη πουμετριάζει την ικανότητά μας να δονούμαστε αρμονικάμε τον εαυτό μας και το περιβάλλον μας.

Oι λέξεις που ακούμε και προφέρουμε επηρεάζουν σεμεγάλο βαθμό τις διαθέσεις μας, την ψυχολογική κατά-σταση, τις πεποιθήσεις, τη σωματική μας υγεία και τηνπνευματική μας ανάπτυξη. Tο ίδιο ισχύει και για τοφως, τα χρώματα και τις εικόνες που μας περιβάλλουν.


Έχουμε όλοι νιώσει την εσωτερική χαρά της αίσθησηςτου φωτός και της ζέστης του ήλιου μετά από πολλέςκρύες, σκοτεινές και συννεφιασμένες μέρες. O ήλιος εί-ναι η πηγή της ζωής πάνω στη γη. Δεν υπάρχει τροφή,φως, ζέστη, υγεία, χαρά και ευτυχία χωρίς τον ήλιο.Δεν είναι παράξενο που τόσοι πολιτισμοί λατρεύουντον ήλιο. Mπορούμε να τον φανταστούμε σαν την υλικήεκδήλωση του Θεού, το XOPHΓO και ζωοδότη.

Tο σκοτάδι αντιπροσωπεύει την άγνοια, την έλλειψηδιάκρισης και το χαμηλό επίπεδο του ανθρώπου. Φυσι-κά, ο Θεός είναι δημιουργός και βρίσκεται πέρα από τοΔυϊσμό του Φωτός και του Σκότους. Oι περισσότερεςθρησκείες όμως και οι περισσότεροι άνθρωποι έχουνδιαλέξει το φως σαν το μονοπάτι προς το Θεό. Λέμε ότικάποιος «βρίσκεται στο σκοτάδι» όταν δε γνωρίζει τηνAλήθεια. Aποκαλούμε τις αδυναμίες κάποιου σαν «σκο-τεινή πλευρά» του. H τελική πνευματική πραγμάτωσηονομάζεται ΦΩTIΣH γιατί βρίσκει κανείς το εσωτερικόφως και δε χρειάζεται πια το εξωτερικό. Γνωρίζει τηναλήθεια από μέσα. Tο φως αντιπροσωπεύει τη σοφία,τη γνώση και την αλήθεια.

Tο Aγνό Λευκό Φως είναι μια από τις πιο βασικές Iε-ρές Δονήσεις του Θεού. Tο Aγνό Λευκό Φως είναι για τοοπτικό επίπεδο ό,τι το AOUM για το ακουστικό. Όπωςτο AOUM περιέχει μέσα του όλους τους ήχους έτσι καιτο λευκό φως διαχωρίζεται σε όλα τα χρώματα.

Στην αναζήτησή μας για ένωση με το ENA μπορούμενα χρησιμοποιήσουμε τα διάφορα χρώματα και ήχους,εικόνες και μελωδίες σαν κανάλια που οδηγούν προςτην απλότητα και την τέλεια πληρότητα του λευκούφωτός και του AOUM, που περιέχουν μέσα τους κάθεδυνατή εκδήλωση. Σε έναν κατάλευκο τοίχο έχεις τη δυ-νατότητα να δημιουργήσεις όποια εικόνα επιθυμείς.Aν ο τοίχος έχει κάποιο χρώμα ή εικόνα πάνω του, τότεπεριορίζονται αυτά που μπορείς να κάνεις. H αληθινήπνευματική ύπαρξη είναι αγνό, καθαρό, λευκό φως. Hπροσωπικότητα του «εγώ» είναι ένα εναλλασσόμενοσχέδιο χρωμάτων και εικόνων, που προβάλλονται στιγ-μιαία σ’ αυτό το μόνιμο λευκό βάθος. Mπορούμε να


χρησιμοποιήσουμε ορισμένες δονήσεις ήχου και φωτόςγια την εναρμόνισή μας με τις καθαρές θείες δονήσειςπου βρίσκονται μέσα μας.

Tο κερί συχνά συμβολίζει το εσωτερικό φως της σο-φίας σ’ ένα άτομο. Kαι στην πραγματικότητα αισθανό-μαστε πιο χαλαροί και πιο ήρεμοι στο φως του κεριούαπό ό,τι με το ηλεκτρικό φως. Για χιλιάδες χρόνια τακεριά χρησιμοποιούνταν για τη δημιουργία πνευματικήςατμόσφαιρας.

Aς συγκεντρωθούμε τώρα στις δυνατότητες του ήχουκαι πώς αυτός μπορεί να δημιουργήσει διάφορες κατα-στάσεις στο σώμα και στο νου. Oι ήχοι μπορούν να εί-ναι δυνατοί ή λεπτοί, αρμονικοί ή παράφωνοι, μελωδι-κοί ή κακόφωνοι, τονωτικοί ή χαλαρωτικοί,ισορροπιστικοί, εκνευριστικοί, θεραπευτικοί, ανυψωτι-κοί, επώδυνοι, ευχάριστοι ή ακόμη και θανατηφόροι, ό-πως στην περίπτωση ορισμένων ηχητικών όπλων πουέχουν ανακαλυφθεί. Στην πιο ωφέλιμη χρήση του ο ήχοςμπορεί να φέρει σε τέτοια έκσταση το άτομο ώστε ναχάσει την επίγνωση της ξεχωριστής ταυτότητας του«εγώ» του και να γίνει η μουσική ή η δόνηση του ήχου.Aυτός είναι και ο στόχος της ιερής μουσικής και του ιε-ρού χορού. Aυτό είναι το μονοπάτι της εγκατάλειψηςτου νου και της λογικής και της βίωσης του Θεού μέσααπό την ένωση με τις δονήσεις. Tο ίδιο παρατηρείταικαι στη μουσική και στο χορό στα Aναστενάρια, της Bό-ρειας Eλλάδας, όπου οι πιστοί περπατούν πάνω σε α-ναμμένα κάρβουνα, αφού έχουν δημιουργήσει εσωτερικήσυγκέντρωση μέσα από τη μουσική και το χορό.

Ίσως η πιο πρόσφορη μέθοδος συντονισμού με τηΘεία Δόνηση να είναι μέσα από ψαλμούς. O ψαλμοί είτεατομικοί είτε ομαδικοί έχουν θαυμάσια αποτελέσματα.

1. Bοηθούν στην απελευθέρωση των εντάσεων - ιδι-αίτερα του άγχους, του φόβου και του θυμού που μπλο-κάρονται σωματικά στο στήθος και το ηλιακό πλέγμα.Oι ψαλμοί «διώχνουν» αυτές τις εντάσεις και τις αρνη-τικότητες.

2. Oι ψαλμοί βοηθούν στην κυκλοφορία της βιοενέρ-γειας στο σώμα και το νου. Διαλύουν τα σωματικά και


νοητικά μπλοκαρίσματα και στέλνουν ενέργεια σ’ όλοτο σώμα με αποτέλεσμα να δημιουργείται αίσθηση ευ-δαιμονίας.

3. Oι ψαλμοί δημιουργούν θεραπευτικές δονήσεις σταδιάφορα μέρη του σώματος και του νου. Έχει πια απο-δειχτεί και επιστημονικά ότι ορισμένες δονήσεις φωνη-έντων όπως τα «A,E,U,O,I» καθώς και η δόνηση τουσυμφώνου «M» λειτουργούν θεραπευτικά στα διάφοραόργανα και μέρη του σώματος.

4. Oι ψαλμοί αλλάζουν τη διάθεση δημιουργώνταςαισθήματα ανύψωσης, χαράς και ευχαρίστησης.

5. Όταν ψέλνουμε όλοι μαζί ενώνουμε τις φωνές μαςστην ίδια αρμονία, μελωδία και ρυθμό. Aυτό μας φέρνειπιο κοντά και μας βοηθά στο να ξεπεράσουμε νοητικέςδιαφορές και να ενώσουμε τις καρδιές μας σε τραγούδι.Tο φως αντιπροσωπεύει τη σοφία, ενώ ο ήχος την α-γάπη. O ήχος, οι λέξεις, το τραγούδι, είναι τα μέσα, πουμ’ αυτά εκφράζεται η αγάπη.

6. Όταν οι δονήσεις και οι λέξεις που χρησιμοποιού-νται απευθύνονται στο Θεό, τότε μέσα από συμπαθητι-κή δόνηση ξυπνούν μέσα μας θείες ιδιότητες. Eύκολα τοκαταλαβαίνουμε αυτό. Όταν ακούμε στρατιωτική μου-σική ξυπνούν μέσα μας συναισθήματα εθνικής περηφά-νιας και άμυνας. Όταν ακούμε χορευτική μουσική θέ-λουμε να κινηθούμε και να χορέψουμε. Όταν ακούμεερωτική μουσική γινόμαστε ρομαντικοί. Kατά τον ίδιοτρόπο όταν η μουσική είναι προσανατολισμένη πνευ-ματικά, τότε ξυπνά μέσα μας πνευματική διάθεση. Oπρογραμματισμός του νου μας εξαρτάται από τον τύποτης μουσικής που ακούμε και τραγουδάμε.

7. Όταν επιτρέπουμε στην καρδιά μας να πετάει καινα ξεπερνάει την ξεχωριστότητα μπορούμε να ανυψω-θούμε σε μια έκσταση χαράς, αγάπης και ευγνωμοσύνηςκαι να αισθανόμαστε μεγάλη αγάπη για το Θεό και κάθεύπαρξη και δημιούργημα.

Kερδίζουμε πάρα πολλά με το να MIΛAME ΛIΓOTEPOKAI NA TPAΓOYΔAME ΠEPIΣΣOTEPO.


ΠΩΣ XPHΣIMOΠOIOYME TIΣ ΔONHΣEIΣTΩN ΨAΛMΩN ΓIA AYTOΘEPAΠEIA

KAI ΠNEYMATIKH ANAΠTYΞH.Σας δίνουμε εδώ μερικές πρακτικές λεπτομέρειες για

το πώς να ξεκινήσετε. Kάθε ψαλμός έχει καλύτερααποτελέσματα όταν γίνεται με ίσια την πλάτη σε καθι-στή θέση στο πάτωμα ή σε καρέκλα. Όταν γίνονταιαπλές μονότονες ηχητικές δονήσεις θα πρέπει να πά-ρετε μιά βαθιά ολόκληρη αναπνοή χρησιμοποιώνταςόλη τη δυνατότητα των πνευμόνων (χωρίς φυσικά ναπιέζεστε ή να υπερβάλετε ή να κάνετε κάτι αφύσικο).Mετά ανοίξτε το στόμα και τις φωνητικές χορδές τελεί-ως και αφήστε τον ήχο να κυλήσει ελεύθερα, απαλάκαι αρμονικά με ολόκληρη την ύπαρξή σας. Mη συ-γκρατείστε από εσωτερικά μπλοκαρίσματα και δισταγ-μούς. Φανταστείτε ότι είσαστε μεγάλος καλλιτέχνηςτης όπερας και πάψτε να ανησυχείτε για το τι σκέφτο-νται οι άλλοι. Όσο δεν είναι ώρα ανάπαυσης ή εφόσονδεν κοιμάται κάποιος, δε θα βλάψετε κανέναν με το ναβγάλετε προς τα έξω τον εαυτό σας μέσα από αυτέςτις δονήσεις. Mάλλον το αντίθετο είναι αλήθεια. Ότανσυνηθίσετε σ’ αυτό και ψέλνετε μ’ έναν πιο χαλαρό καισίγουρο τρόπο, θα γεμίζετε την ατμόσφαιρα με δονή-σεις που δημιουργούν ειρήνη και αρμονία και θα αλλά-ξουν τελείως τη διάθεση του δωματίου και του περι-βάλλοντος. Όταν κανείς ψέλνει με αυτόν τον τρόπο κα-θημερινά, δημιουργεί δύναμη μέσα σ’ αυτό το δωμά-τιο.Όποιο ευαίσθητο άτομο μπαίνει στο δωμάτιο θαχαλαρώνει αυτόματα και θα βρίσκει πιο εύκολα τοεσωτερικό του κέντρο. Mπορεί να μην αντιλαμβάνεταισυνειδητά τι συμβαίνει, αλλά θεραπεύεται από τις δο-νήσεις που έχουν γίνει μέρος των μορίων του δωματί-ου.

H δόνηση κυλά έξω με όλη της τη δύναμη αλλά καιμε ηρεμία και αρμονία μέχρι οι πνεύμονες ν’ αδειάσουντελείως· μετά παίρνετε μια νέα ολόκληρη εισπνοή καιεπαναλαμβάνετε τον ήχο. Mε αυτόν τον τρόπο η άσκη-ση καθαρίζει και αναπτύσσει τους πνεύμονες και τηβιοενέργεια. Tα αποτελέσματα αυτών των δονήσεων


είναι πολύ καλύτερα όταν τα μάτια είναι κλειστά και ηπροσοχή συγκεντρωμένη εσωτερικά. Mπορεί κανείς ναξεκινήσει με πέντε επαναλήψεις κάθε ήχου και μετά νατις αυξήσει σταδιακά σε 7,9,12, 15 μέχρι 21 φορές. TοAUM χωρίζεται στα μέρη που το αποτελούν, A,U,M.

1. Ξεκινήστε κάνοντας τον ήχο AAAAAAAAAAAAAA μετον τρόπο που περιγράψαμε, πάνω από 5 φορές. Hδόνηση του AAAA επιδρά στην περιοχή του σώματοςαπό το διάφραγμα, μέχρι τα πόδια αλλά είναι ιδιαίτε-ρα ωφέλιμη για τα όργανα της πέψης και της απέκκρι-σης. Tην ώρα που κάποιος παράγει τον ήχο, θα πρέπεινα συγκεντρώνεται στην αίσθηση της δόνησης στουπογάστριο ή ακόμη στο ειδικό όργανο που χρειάζεταιθεραπευτική ενέργεια. Όταν υπάρχει πρόβλημα στα νε-φρά ή στο συκώτι ο ήχος HA HA HA HA μπορεί να γίνειμε βίαιο και δυναμικό τρόπο, ώστε να διεγείρει πιοαποτελεσματικά αυτά τα όργανα. Aυτό το HA HA HAHA μπορεί εύκολα να εξελιχθεί τελικά σε γέλιο που εί-ναι η πιο θεραπευτική δόνηση από όλες.

2. O ήχος UUUUUUUUUUU δονεί την περιοχή από τοδιάφραγμα μέχρι το λαιμό. Θα πρέπει κανείς να συγκε-ντρώνεται στην περιοχή που χρειάζεται βοήθεια ενώπαράγει τον ήχο και να οραματίζεται και να αισθάνε-ται την ενέργεια να ρέει εκεί. Aυτό είναι ιδιαίτερα ωφέ-λιμο για την καρδιά, την πίεση, για προβλήματα τουστήθους και του λαιμού.

3. O ήχος MMMMMMMMMM δονεί την περιοχή απότο λαιμό μέχρι το επάνω μέρος του κεφαλιού.Xαλαρώνει τα νεύρα του λαιμού, του κεφαλιού και όλοτο νευρικό σύστημα. Aν κάποιος συγκεντρωθεί μέσαστο κεφάλι θα έχει σαν αποτέλεσμα να χαλαρώσει ονους του. Aν τα αυτιά είναι κλειστά με τα δάχτυλα τότετο αποτέλεσμα θα είναι πιο έντονο.

4. Mετά, μπορεί κανείς να ψάλλει το AUM σε όλη τουτη μορφή μέσα από το μονοσύλλαβο OM. Eκείνη τηνώρα μπορούμε να συγκεντρωθούμε στο Θεό, τον ανεκ-δήλωτο που ζει μέσα μας. Aυτό γίνεται παραδοσιακά21 φορές κάθε πρωί για το ξεκίνημα της μέρας, μπορείνα γίνει όμως όσες φορές θέλει κανείς.


5. Mπορεί ακόμη κανείς να συγκεντρωθεί σιωπηλάστο OM σα μια συνεχή δόνηση μέσα στο νου. Έτσι κά-νει κανείς διαλογισμό πάνω στο ΛOΓO TOY ΘEOY πουμας ενώνει με το Θεό. Eίναι ακριβώς ο ίδιος ήχος πουκάνουν οι ψάλτες της Eλληνικής OρθόδοξηςΛειτουργίας όταν ψάλλουν στο βάθος τον ήχο OOOOOτην ώρα που οι άλλοι ψάλλουν τους ύμνους τηςΛειτουργίας.

6. Kαθώς η δόνηση διαφοροποιείται, εξελίσσεται σερυθμό και μελωδία. Mπορεί κανείς να ψάλλει ελεύθερααυτά τα φωνήεντα και τις δονήσεις, αφήνοντας ανε-μπόδιστη τη φωνή να υψώνεται ή να κατεβαίνει σε τό-νους από ήδη γνωστές ή αυτοδημιούργητες μελωδίεςκαι ρυθμούς. Aυτό μπορεί να γίνει μια υπέροχη εμπει-ρία που δίνει ενέργεια και εξυψώνει. Aπλά απελευθε-ρωθείτε από την αυτοσυνείδηση και δημιουργείστε τιςδικές σας μελωδίες ανάλογα με τη διάθεση της στιγ-μής.

7. Kαθώς η δόνηση γίνεται ακόμη πιο συγκεκριμένη,εκδηλώνεται με λόγια και μάντρα που συμβολίζουνδιαφορετικές ποιότητες, οντότητες και αντικείμενα τηςδημιουργίας. Kάθε λέξη συμβολίζει κάτι και φέρνειαυτό το κάτι στο νου και στη ζωή εκείνου που τη χρη-σιμοποιεί. Έτσι, όταν ψάλλουμε το KYPIE EΛEHΣONφέρνουμε τον Kύριο και τη Xάρη του στη ζωή μας. Hλέξη AΛΛHΛOYΪA, που είναι ύμνος στο Θεό, μπορεί ναψαλλεί σε μια μεγάλη ποικιλία από μελωδίες και ρυθ-μούς. Περιλαμβάνει τους βασικούς φωνητικούς ήχους,ενώ ταυτόχρονα εμπνέει πνευματική συγκέντρωση.

Όταν αυτοί οι ψαλμοί συνοδεύονται από αφοσίωσηκαι οραματισμό εκείνου που αντιπροσωπεύουν οι λέ-ξεις, η εσωτερική μεταμόρφωση είναι ακόμη μεγαλύτε-ρη. Πάρτε για παράδειγμα τον Eλληνικό Oρθόδοξο ψαλ-μό “ΛAMΠPYNON MOY TH ΣTO ΛH THΣ ΨYXHΣ,ΦΩTOΔOTA KAI ΣΩΣON ME”. Aν κάποιος την ώρα που τοψάλλει φανταστεί το Φως του Xριστού να ρέει στοσώμα και το νου του (που είναι τα ρούχα της ψυχήςτου) αυτός ο συνδυασμός δονήσεων, μελωδίας, λέξεων,συμβόλων, αφοσίωσης και φαντασίας μπορούν να δη-


μιουργήσουν σημαντική μεταμόρφωση της συνειδητό-τητας του ατόμου.

Aς εγκαταλείψουμε τα μπλοκαρίσματά μας, τουςφόβους, την αυτοσυνείδηση, το «διανοουμενισμό» μαςκαι τις επιφυλάξεις και ας προχωρήσουμε στους χα-ρούμενους κόσμους των δονήσεων και των ψαλμών. Aςχαλαρώσουμε το νου και ας ανοίξουμε την καρδιά μαςμε το τραγούδι, για να ρέει η αγάπη από την καρδιάστο νου διαλύοντας τις διαφορές και τις συγκρούσειςανάμεσα σε μας και τον κόσμο γύρω μας. Aς ενωθούμεμε τους άλλους στο τραγούδι και ας βιώσουμε τη XAPA,την EYTYXIA και την YΓEIA που αξίζουμε στη ζωή.

H ΠPOΣEYXHH προσευχή, όπως και οι ψαλμοί, είναι ένας πολύ

καλός τρόπος συγκέντρωσης σε υψηλότερεςδονήσεις,με τη μορφή λέξεων που ζητούν να περιγρά-ψουν το Θεό και ζητούν βοήθεια για την επικοινωνίαμε αυτόν.

Θα συζητήσουμε με περισσότερες λεπτομέρειες αρ-γότερα για την προσευχή. Aυτήν τη στιγμή καλό είναινα αντιληφθούμε ότι:

1. H δόνηση είναι ο τρόπος με τον οποίο τοAνεκδήλωτο Aπόλυτο εκδηλώνεται στο δικό μας κόσμοτων μορφών, των όντων και των γεγονότων.

2. H δόνηση είναι ο τρόπος με τον οποίο υπερβαί-νουμε το χαμηλό επίπεδο αντίληψης και σκέψης και εκ-δηλώνουμε τον ανώτερο εαυτό μας.

3. H δόνηση είναι η τηλεφωνική μας σύνδεση με τοΘείο.

4. Mπορούμε να συγκεντρωθούμε σ’ αυτές τις δονή-σεις σε πολλά επίπεδα σωματικά, συναισθηματικά,νοητικά και υπερνοητικά.


KEΦAΛAIO 7

ΔIAΛEΓONTAΣ MIA EΣTIAΣYΓKENTPΩΣHΣ

Tο διπλανό διάγραμμα θα μας βοηθήσει να κατα-νοήσουμε καλύτερα τη συζήτηση που ακολουθείκαι αφορά την επιλογή και εργασία με μια εστία

συγκέντρωσης στο διαλογισμό μας.Στο προηγούμενο κεφάλαιο συζητήσαμε πως ο Λό-

γος είναι ο τρόπος με τον οποίο το ανεκδήλωτο εκδη-λώνεται. Mε το πιο πάνω διάγραμμα μπορούμε να δια-πιστώσουμε ότι αυτό συμβαίνει κυρίως μέσα από δύοκανάλια, το κανάλι του ήχου και το κανάλι του φωτός.

Aκολουθώντας το κανάλι του ήχου σαν τρόπο έκ-φρασης της παγκόσμιας συνειδητότητας, η βασικήσυλλαβή OM γίνεται όλες οι συλλαβές που στη συνέχειαεξελίσσονται σε λέξεις, οι λέξεις γίνονται φράσεις καιοι φράσεις προτάσεις που εκφράζουν ιδέες, ιδέες πουήδη υπάρχουν σε ανεκδήλωτη κατάσταση σ’ αυτήν τηνπαγκόσμια συνειδητότητα.

Mέσα από το κανάλι του φωτός κινούμαστε από τοπιο λεπτό στο πιο συμπαγές, μέσα από το λευκό φως,το φάσμα των χρωμάτων, τις φόρμες, τις εικόνες καιτελικά τα αντικείμενα που διακρίνουμε.

Έτσι, κάθε όνομα, λέξη, ιδέα, χρώμα, μορφή ή αντι-κείμενο που μπορεί να επιλέξουμε για τη συγκέντρωσήμας, θα είναι άλλη μια έκφραση αυτής της μίας παγκό-σμιας οντότητας με την οποία επιχειρούμε να ενωθούμεξανά. H πραγματικότητα είναι ότι και εμείς είμαστε φυ-σιολογικές προβολές αυτής της μίας παγκόσμιας συνει


δητότητας. Aπλά έχουμε χάσει την αίσθηση αυτήςτης αλήθειας και ο νους μας βιώνει χωριστότητα καιαποξένωση από τους ανθρώπους και τον κόσμο γύρωμας, με συνέπεια να ζούμε μέσα στο φόβο και τη στε-νοχώρια. Mέσα από το διαλογισμό μπορούμε να αρχί-σουμε να έχουμε εσωτερικές εμπειρίες αυτής της ενό-τητας με όλα και επομένως ενότητα με αυτήν τηναιτιατή ενέργεια κάθε ζωής.

Kάθε αντικείμενο, ακόμη και το ίδιο μας το σώμα ήτο όνομα, όταν συγκεντρωθούμε σ’ αυτό και το βιώ-σουμε σε όλο και βαθύτερα επίπεδα της ύπαρξής του,θα μας οδηγήσει στην εμπειρία του Θεού, του Eνός, πουβρίσκεται πίσω από κάθε ύπαρξη.

Παρόλο που κάθε αντικείμενο τελικά μας οδηγεί εκεί,αν συγκεντρωθούμε σε βάθος και αφήσουμε τη συνειδη-τότητά μας να το ακολουθήσει μέσα από τις αλλαγές


AΠOΛYTO

ΛOΓOΣ

HXOΣ OM ΛEYKO ΦΩΣ

ΣYΛΛABEΣ XPΩMATA

ΦPAΣEIΣ MOPΦEΣ

IΔEEΣ EIKONEΣ

ΘPHΣKEYTIKOΣ ΘPHΣKEYTIKOΣMHΘPHΣKEYTIKOΣ

MHΘPHΣKEYTIKOΣ

του στα ανώτερα επίπεδα ύπαρξης, δεν είναι όλες οι ε-στίες το ίδιο αποτελεσματικές και φυσικά ούτε το ίδιοαποτελεσματικές σε κάθε άτομο με τη μοναδική του ψυ-χοσύνθεση.

Kάθε σχολή διαλογισμού θεωρεί ότι η δική της εστίαδιαλογισμού είναι η καλύτερη και η πιο αποτελεσματι-κή. Eπομένως η επιλογή εξαρτάται από το άτομο. Όλεςοι σχολές και τα συστήματά τους είναι καλά και δίνουντα αποτελέσματα που επιθυμούμε. Δε χρειάζεται να γί-νει κανείς φανατικός για να ωφεληθεί από ένα σύστη-μα. Aς θυμηθούμε ότι η διαδικασία του διαλογισμού εί-ναι η ίδια σε όλες τις σχολές. Eκείνο που αλλάζει είναιη εστία που χρησιμοποιείται για τη συγκέντρωση.

Aυτές οι εστίες μπορεί να περιλαμβάνουν ιερές λέ-ξεις όπως το όνομα του Xριστού ή, αν κάποιος είναιIνδουϊστής, το όνομα του Σίβα, του Kρίσνα ή του Pάμα.Σε μερικές περιπτώσεις μπορούμε να συγκεντρωθούμεσε μια φράση ή προσευχή που απευθύνεται σ’ αυτήντην πνευματική ύπαρξη όπως π.χ. KYPIE IHΣOY XPIΣTEEΛEHΣON ME. Mπορεί πάλι να είναι κάποια πνευματικήαρετή όπως η Aγάπη, η Eιρήνη, η Aλήθεια, η Δικαιοσύ-νη, η Eνότητα, η Παραδοχή, η Πίστη κλπ. Άλλη σχολήμπορεί να μας ενθαρρύνει να εστιαστούμε νοητικά σ’ένα φως (λευκό ή έγχρωμο) και να αφήσουμε το νου νααπορροφηθεί από αυτό. Άλλοι μας λένε να αφήσουμεαυτό το φως να κινείται μέσα στο σώμα μας και να φα-νταστούμε ότι το εξαγνίζει. Άλλο σύστημα είναι η ε-στίαση στη μορφή μιας ιδανικής οντότητας όπως τουXριστού. Mπορούμε να τον φανταστούμε μπροστά μας,μέσα μας, ακόμα και σε μικρογραφία μέσα στην καρδιάμας. Mερικές σχολές μας διδάσκουν την εστίαση σ’ ένανεσωτερικό ήχο ή φως που εκδηλώνεται όταν συγκε-ντρωνόμαστε. Άλλα συστήματα πάλι, μας ενθαρρύνουννα εστιαζόμαστε στα ενεργειακά κέντρα, να αισθανό-μαστε την ενέργεια σ’ αυτά και να την αφήνουνε να κυ-λάει ελεύθερα μέσα τους. Άλλοι λένε ότι είναι καλύτερανα έχουμε συνείδηση των σωματικών αισθήσεων γενικάκαι να επιτρέπουμε στη συνειδητότητα να κυλά από τοκεφάλι στα πόδια και πάλι πίσω, σ’ έναν συνεχή κύκλο


συνειδητότητας. Ένα παλιό και βασικό σύστημα είναιτο να παρακολουθούμε απλά την είσοδο και την έξοδοτης αναπνοής. Mερικές σχολές διδάσκουν τους μαθητέςτους να συγκεντρώνονται σε λέξεις που δεν έχουν σχέσημε κάποια ιδιαίτερη μορφή. Δύο τέτοιες πνευματικάφορτισμένες λέξεις είναι το OM και το ΣO XAM. Tο OMείναι το σύμβολο που αντιπροσωπεύει την ΠαγκόσμιαΘεία Συνειδητότητα και το ΣOXAM σημαίνει ότι Eγώ Eί-μαι αυτή η συνειδητότητα. Kαι οι δύο αυτές λέξεις μαςβοηθούν να συγκεντρωθούμε στο Θεό χωρίς μορφή. Άλ-λες σχολές διδάσκουν το διαλογισμό σαν ανάπτυξη θε-τικών σκεπτομορφών όπου φανταζόμαστε θετικέςπραγματικότητες για τον εαυτό μας και τους άλλους.Aυτό βέβαια θα ήταν καλύτερα να ονομαζόταν «θετικήπροβολή» ή «οραματισμός» και όχι «διαλογισμός». Tέ-λος, υπάρχουν εκείνες οι σχολές που προτείνουν να μηνέχουμε καθόλου εστία συγκέντρωσης αλλά απλά να πα-ρατηρούμε ό,τι εμφανίζεται στο σώμα ή στο νου και νααποταυτιζόμαστε από αυτό, ώστε με τον τρόπο αυτόν,εκείνο να εξαφανίζεται. Σ’ αυτήν την περίπτωση, εστίασυγκέντρωσης είναι η ίδια η συνειδητότητά μας ή το κε-νό από όπου όλα αρχίζουν.

Όλες αυτές, αλλά και άλλες εστίες συγκέντρωσης,μπορούν να μας οδηγήσουν στην ένωση με τη Θεϊκή Συ-νειδητότητα, που είναι η αιτιατή πραγματικότητα πίσωαπό κάθε μία από αυτές. Mέσα από τη συγκέντρωση σεαυτές, ο νους μας αρχίζει να ταυτίζεται με τις υψηλό-τερες αλήθειες και να εισχωρεί στις πηγές τους. Eπικοι-νωνόντας με τις πηγές τους, επικοινωνούμε με τη δικήμας πηγή. Kατά τη διάρκεια της διαδικασίας αυτής, αρ-χίζουμε να βιώνουμε όλο και περισσότερο τις ποιότητεςκαι τα οφέλη που έχουμε αναφέρει ήδη σε προηγούμενακεφάλαια αυτού του βιβλίου.

Oι περισσότερες από αυτές τις εστίες ανήκουν σετέσσερις βασικές κατηγορίες, όπως αναφέρεται στοδιάγραμμα στην αρχή αυτού του κεφαλαίου. Δύο μονο-πάτια ανήκουν στο κανάλι του ήχου και δύο στο κανάλιτου φωτός.


TO EYΛABIKO MONOΠATI TOY HXOYΈνα μονοπάτι είναι του ήχου με ευλάβεια. Aυτό μοι-

άζει με τα διάφορα παραδοσιακά θρησκευτικά μονο-πάτια. Kάποιος διαλέγει το όνομα του Θεού, ανάλογαμε την παραδοσιακή θρησκευτική του ανατροφή και τοχρησιμοποιεί σαν εστία στο διαλογισμό.Eπαναλαμβάνει συνέχεια το όνομά του. Kρατά σταθεράστο νου του αυτό το όνομα, καθώς και ό,τι αυτό εκ-προσωπεί. Όταν ο νους του ξεφεύγει, τον φέρνει πίσωσ’ αυτό το όνομα και παραμένει εστιασμένος σ’ αυτό.

Σ’ αυτό το μονοπάτι η συγκέντρωση μπορεί να ξεκι-νήσει με μια προσευχή προς την επιλεγμένη πνευματι-κή εστία όπως π.χ. το Xριστό για τους Xριστιανούς.Άλλες φορές πάλι η συγκέντρωση στο όνομα μπορεί νααλλάξει σε προσευχή ή επικοινωνία με το Xριστό.Mπορεί κάποιος να χρησιμοποιήσει τη φράση KYPIEIHΣOY XPIΣTE EΛEHΣON ME. H συνεχής επανάληψη αυ-τής της προσευχής θα αδειάσει το νου μέχρι το σημείοπου δε θα υπάρχει τίποτα άλλο στο νου, εκτός από τησυνείδηση της παρουσίας του Xριστού και της επαφήςμαζί Tου. (Άτομα με διαφορετικό θρησκευτικό υπόβα-θρο θα χρησιμοποιήσουν άλλα ονόματα και φυσικά τιςανάλογες προσευχές).

Yπάρχει ένα φαινόμενο που θα συναντήσουμε καιπρέπει να εξηγηθεί σ’ αυτό το σημείο. Aυτό που θα συ-ζητήσουμε ισχύει για κάθε εστία συγκέντρωσης και όχιμόνο για ό,τι συζητάμε εδώ. H εστία συγκέντρωσηςβιώνεται διαφορετικά στα διάφορα επίπεδα συνειδη-τότητας ή αντίληψης. Aυτό σημαίνει ότι θα βιώσουμετην εστία διαφορετικά στα διάφορα στάδια του διαλο-γισμού μας, ανάλογα με το πόσο βαθιά είναι η συγκέ-ντρωσή μας και πόσο απελευθερωμένοι είμαστε απότο υλικό επίπεδο. Όσο ψηλότερα ανεβαίνει η συνειδη-τότητά μας στο διαλογισμό, τόσο λιγότερο συγκεκριμέ-νη και υλική είναι η εστία μας. Δεν παύει να είναι ηίδια εστία, γίνεται όμως αντιληπτή από υψηλότερηπνευματική θέση.


Mερικά παραδείγματα μπορεί να βοηθήσουν σ’ αυτότο σημείο.

Φανταστείτε ότι κοιτάζετε έξω στο δρόμο από τοισόγειο μιας πολυκατοικίας. Bλέπετε λίγα πράγματα, ηόρασή σας περιορίζεται σ’ ένα μικρό μόνο τμήμα τουδρόμου. Tώρα φανταστείτε ότι κοιτάζετε το ίδιο ση-μείο από το πρώτο πάτωμα. Tο βλέπετε διαφορετικά.Tώρα είσαστε στο τέταρτο πάτωμα. Tο βλέπετε πολύδιαφορετικά και έχετε μεγαλύτερη οπτική γωνία σεκάθε κατεύθυνση. Bλέπετε το ίδιο σημείο σε προοπτικήκαι η πραγματικότητα είναι πιο καθαρή.

Tώρα πηγαίνετε στο δωδέκατο όροφο και θα δείτεπως τα πράγματα είναι ακόμη πιο διαφορετικά. Kαι ανανεβείτε σ’ έναν ουρανοξύστη με 70 πατώματα; Πόσοδιαφορετικά είναι τα πράγματα τώρα! H εστία της συ-γκέντρωσής μας δεν άλλαξε αλλά η οπτική γωνία άλ-λαξε. Tο ίδιο ισχύει και για την υψηλότερη πνευματικήσυνειδητότητα με την οποία παρατηρούμε την εστίατου διαλογισμού μας. H «εστία» δεν έχει αλλάξει αλλάτην αντιλαμβάνεστε σ’ ένα υψηλότερο ή βαθύτερο επί-πεδο.

Άλλο παράδειγμα είναι εκείνο του πάγου.Φανταστείτε ότι η εστία σας είναι πάγος. Kαθώςεστιάζεστε πιο βαθιά σ’ αυτόν, ο πάγος ζεσταίνεταικαι μεταβάλλεται σε νερό. H συνέχιση της συγκέντρω-σής σας τον ζεσταίνει ακόμη πιο πολύ και τον μετα-τρέπει σε ατμό. H ακόμη πιο εντατική συγκέντρωση σ’αυτόν γίνεται αιτία να διασπαστεί στα στοιχεία πουτο συνθέτουν, δηλαδή τα αέρια του υδρογόνου και τουοξυγόνου και έτσι αντιλαμβανόμαστε μια τελείως δια-φορετική πραγματικότητα. Φανταστείτε ότι περισσότε-ρη συγκέντρωση γίνεται αιτία αυτά τα αέρια να απο-καλύψουν την έσχατη αλήθεια, που είναι η ενέργειαπου παίρνει τη μορφή της ύλης.

Έτσι ξεκινάμε με τον πάγο και τελειώνουμε με τηνενέργεια. H «εστία» είναι η ίδια, απλά βιώνουμε αυτότο υλικό αντικείμενο στην πιο λεπτή του εσωτερικήπραγματικότητα που είναι ενέργεια.

Mε τον ίδιο τρόπο, όταν εστιάζουμε στο όνομα του


Xριστού ή στην αγάπη ή σε οποιαδήποτε από τις πολ-λές εστίες που αναφέραμε, εκείνες αρχίζουν να μεταλ-λάσσονται στη συνειδητότητά μας σε όλο και πιο λε-πτές όψεις της εσωτερικής τους πραγματικότητας.

Aς πάρουμε το παράδειγμα του Xριστού. Aρχίζουμενα εστιαζόμαστε στο όνομά Tου ή στην εικόνα Tου.Σταδιακά στη διαδικασία του διαλογισμού, βιώνουμετο Xριστό όχι σαν άνθρωπο, έτσι όπως συνηθίζουμεόταν ο νους μας είναι εστιασμένος στον υλικό κόσμο,αλλά σαν μια από τις ιδιότητές του, όπως η ΘεϊκήAγάπη, η Δύναμη, η Eιρήνη. Ή μπορεί πάλι να Tον βιώ-σουμε σα μια αγαθή ενέργεια ή Συνειδητότητα ή Φωςχωρίς μορφή. Mπορεί ακόμη να Tον βιώσουμε σα δό-νηση, σαν το Λόγο ή σα Θεία Συνειδητότητα που αγκα-λιάζει και διαπερνά εμάς και όλες τις υπάρξεις.Mπορεί να Tον βιώσουμε σαν Kοσμική Oντότητα, τηνOυσία της κάθε ύπαρξης.

Ένας αρχάριος στο διαλογισμό σ’ αυτές τις περι-πτώσεις μπορεί να νομίσει ότι έχει ξεφύγει από την«εστία». Mπορεί να προσπαθήσει να επαναφέρει τηναρχική συγκεκριμένη μορφή ή το όνομα του Xριστούστο νου του. Γι’ αυτό σας εξηγούμε όλα αυτά, ώστε ναμην τρομάξετε και να αφήσετε την «εστία» σας να εξε-λιχθεί φυσιολογικά στο νου σας.

Έχετε υπόψη σας ότι αυτή η μεταλλαγή είναι διαφο-ρετική από την αλλαγή «εστιών» συγκέντρωσης κατάτη διάρκεια του διαλογισμού. Ό,τι έχουμε περιγράψει,είναι διαφορετικό από την εκούσια αλλαγή κατά τηδιάρκεια του διαλογισμού από το Xριστό σ’ ένα λου-λούδι ή σ’ ένα κέντρο ενέργειας ή στην αγάπη. Όταναυτό συμβαίνει σα φυσικό επακόλουθο της συγκέ-ντρωσης του νου, τότε αυτό δεν είναι τίποτα άλλο απότη φυσική μεταλλαγή της εστίας στις διάφορες λεπτέςτης πραγματικότητες. Kαλό θα ήταν να μη γίνονταιαυτές οι αλλαγές συνειδητά και σκόπιμα.

Mείνετε στην εστία σας σε όλη τη διάρκεια της αυ-θόρμητης μεταλλαγής και όταν ανακαλύψετε ότι πα-ρασυρθήκατε από σκέψεις ή αποσπάστηκε η προσοχήσας, επιστρέψτε στην εστία σε οποιοδήποτε επίπεδο


της εκδήλωσής της σας είναι ευκολότερο να συντονι-στείτε. Aν, για παράδειγμα, κατακλειστήκατε απόλυτααπό σκέψεις, το πιο πιθανό θα είναι να θέλετε να επι-στρέψετε στο συγκεκριμένο όνομα ή μορφή του Xριστού(ή της επιλεγμένης «εστίας»). Aν, όμως, ξεφύγατε γιαλίγο, είστε όμως ακόμη εστιασμένοι σ’ ένα υψηλότεροεπίπεδο συνειδητότητας, μπορεί να σας ταιριάζει κα-λύτερα να επιστρέφετε σε κάποια από τις μεταμορφώ-σεις όπως την ενέργεια του Xριστού, την αγάπη ή τηδόνηση, το σημείο δηλαδή από όπου ξεφύγατε.

Tο ίδιο ισχύει και για την επανάληψη της φράσηςKYPIE IHΣOY XPIΣTE EΛEHΣON ME. Kαθώς επαναλαμβά-νουμε αυτήν τη φράση ξανά και ξανά και συγκεντρω-νόμαστε στην έννοιά της και τις βασικές αλήθειες πουυπάρχουν πίσω από τις λέξεις, μπορεί να ανακαλύ-ψουμε ότι η ίδια η φράση μεταμορφώνεται μέσα στονου μας. Ένας βασικός κανόνας είναι ότι όσο υψηλότε-ρη είναι η πνευματική μας αντίληψη, τόσο λιγότεροβιώνουμε το δυϊσμό και τόσο πιο πολλή συνείδησηέχουμε της ενότητας των καταστάσεων που βρισκόμα-στε. Έτσι, καθώς εστιάζουμε σ’ αυτήν τη φράση, μπο-ρεί να αρχίσουμε να έχουμε συνείδηση του KYPIOY ή τουIHΣOY XPIΣTOY ή της διαδικασίας του EΛEOYΣ. Mπορείνα συνειδητοποιήσουμε την ενότητα και τη σύνδεσήμας με το XPIΣTO. Έτσι, οι λέξεις μας μπορούν να γί-νουν πιο σύντομες καθώς η «εστία» μας γίνεται τόσοαπλή όσο η λέξη «KYPIE» ή «XPIΣTE» ή «EΛEOΣ». Ή, σεάλλες περιπτώσεις, μπορεί να αισθανόμαστε άνετα μετη συνεχή επανάληψη ολόκληρης της φράσης. Δενυπάρχει σωστό η λάθος εδώ. Πρέπει να μείνουμε συ-γκεντρωμένοι στην αρχική μας εστία, όποια μορφή κιαν πάρει. Kαι πάλι θα σας επιστήσουμε την προσοχήστις σκόπιμες ή στις νοητικές αλλαγές. «Xορεύουμε» μετη λέξη ή τη φράση αλλά δεν της επιτρέπουμε να μαςοδηγεί. Kρατιόμαστε σ’ αυτήν και απελευθερωνόμαστεαπό προκαταλήιψεις, επιθυμίες και ανάγκες. Zητάμενα μην υπάρχουμε, ώστε το μόνο πράγμα που υπάρχεινα είναι η πραγματικότητα της λέξης ή της φράσηςπου σ’ αυτήν συγκεντρωνόμαστε.


Aυτή είναι και η υψηλότερη εμπειρία στο διαλογι-σμό, η παύση δηλαδή της χωριστής προσωπικής μαςύπαρξης. Xανόμαστε μέσα στην «εστία» και δεν υπάρ-χει πια διαλογιζόμενος, εστία και διαδικασία συγκέ-ντρωσης. Yπάρχει μόνον η εστία. Yπάρχει μόνο μίαπραγματικότητα, ένα γεγονός και όλα τα άλλα, χρόνος,χώρος και αλληλεπιδράσεις, εξαφανίζονται. Yπάρχειμόνο σιωπή. Yπάρχει μόνο γαλήνη. Έχουμε γίνει γαλή-νη. Έχουμε βιώσει την πηγή της δημιουργίας. Έχουμεβιώσει τον αληθινό μας εαυτό.

Δεν έχει σημασία λοιπόν ποιά εστία επιλέγουμε.Kάθε εστία είναι προβολή αυτής της μίας λεπτής συ-νειδητότητας που ζητάμε να βιώσουμε. Kαθώς ψά-χνουμε για τον αληθινό εαυτό μας, αυτός είναι ο μόνοςτρόπος να τον βρούμε.

Σ’ αυτό το πρώτο μονοπάτι του ευλαβικού ήχου,μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε οποιοδήποτε όνομα ήφράση ή προσευχή ή επίκληση μας εμπνέει και μαςβοηθάει να έρθουμε σε επαφή με υψηλότερα επίπεδατης ύπαρξής μας.

TO MH EYΛABIKO MONOΠATI TOY HXOYΣ’ αυτό το μονοπάτι διαλέγουμε να συγκεντρωθούμε

σε οποιοδήποτε ήχο, λέξη ή φράση χωρίς κάποια συ-γκεκριμένη μορφή. Για παράδειγμα, μπορεί να επιλέ-ξουμε τη λέξη OM (που αντιπροσωπεύει την ανεκδήλω-τη μορφή του Θεού) ή το ΣOXAM (που σημαίνει Eγώ εί-μαι Aυτό, Eγώ είμαι αυτή η Θεία Συνειδητότητα) ήπάλι, μπορεί κάποιος να επιλέξει μια λέξη που αντι-προσωπεύει τις υψηλότερες ανθρώπινες αξίες ή ποιό-τητες, όπως είναι η Aγάπη, η Eιρήνη, η Aρμονία, ηEνότητα, η Aγνότητα ή κάποια φράση όπως το «Eίμαιπνεύμα», ή «Eίμαι αγάπη», ή «Tα πάντα είναι Θεϊκά» ή«Όλα είναι ένα». Άλλη δυνατότητα είναι να ακούει κα-νείς προσεκτικά μέσα του ώστε να ακούσει τους φυσι-κούς εσωτερικούς ήχους που ακούγονται μέσα στο νουόταν κανείς βρίσκεται σε βαθύ διαλογισμό. Mπορεί κά-


ποιος να ακολουθήσει έναν τέτοιο ήχο μέχρι την πηγήτου.

Ό,τι έχουμε πει μέχρι τώρα για τη βαθμιαία μετα-μόρφωση της εστίας ισχύουν και σ’ αυτήν την περί-πτωση. Mπορεί να ξεκινήσουμε με μια λέξη ή φράσηπου έχουν συγκεκριμένο νόημα και καθώς η συγκέ-ντρωσή μας αυξάνεται και η συνειδητότητά μας αλλά-ζει, αρχίζουμε να βιώνουμε την ενεργειακή, νοητική,συναισθηματική, πνευματική πραγματικότητα πουαντιπροσωπεύεται από αυτές τις λέξεις. Για παρά-δειγμα, η αγάπη ή η ειρήνη παύουν να είναι οι λέξειςστις οποίες έχουμε συγκεντρωθεί και γίνονται δονή-σεις, συναισθηματικο-νοητικές εμπειρίες. Γίνονται συ-νειδησιακές καταστάσεις που ενσωματώνουν αυτές τιςποιότητες. Όσο περισσότερο συγκεντρωνόμαστε σ’ αυ-τές τις ποιότητες ή αλήθειες, τόσο περισσότερο αυτέςδιαπερνούν βαθύτερα επίπεδα του νου. Aρχίζουμε ναενσωματώνουμε αυτές τις ποιότητες στην καθημερινήμας ζωή. O νους διαπερνάται από την ποιότητα τηςαγάπης ή της ειρήνης ή με την αλήθεια ότι «όλα είναιΠνεύμα» ή «Όλα είναι Θεός». Aυτό μεταμορφώνει τοχαρακτήρα, κάτι που είναι πολύ ευχάριστο και ευεργε-τικό για τον εαυτό μας και αυτούς με τους οποίουςεπικοινωνούμε.

TO EYΛABIKO MONOΠATI HXOY - MOPΦHΣOρισμένοι άνθρωποι δουλεύουν πιο εύκολα με τις

λέξεις, ενώ άλλοι δουλεύουν καλύτερα με εικόνες.Eκείνοι που είναι περισσότερο οπτικοί στον εσωτερικότους κόσμο, μπορούν να διαλέξουν τη μορφή του Θεούή κάποια άλλη πνευματική μορφή σαν ένα εσωτερικό«αντικείμενο συγκέντρωσης». Mπορεί κάποιος να δια-λέξει το Xριστό ή το Σταυρό ή κάποια σκηνή από τηζωή του Xριστού. Άτομα από άλλες θρησκείες μπορούννα επιλέξουν τις μορφές που τους ταιριάζουν καλύτε-ρα.

Kαι εδώ ισχύουν οι ίδιες διαδικασίες και αλήθειες.Mπορούμε να ξεκινήσουμε με τη μορφή του Xριστού.


Eίναι προτιμότερο να διαλέξουμε μια ιδιαίτερη εικόνα ήσκηνή που μας εμπνέει περισσότερο και να μην αλλά-ζουμε συνέχεια την εικόνα που έχουμε επιλέξει για συ-γκέντρωση. H εικόνα όμως μπορεί να αρχίσει να μετα-βάλλεται και η φυσική μορφή του Xριστού να γίνειφως. Mπορεί να αρχίσουμε να βλέπουμε την εσωτερικήπνευματική ενέργεια, το φως ή τη συνειδητότητα πουεκδηλώθηκε στο υλικό επίπεδο πριν από 2000 χρόνια,αλλά τώρα υπάρχει τελείως ανεξάρτητη από αυτήν τημορφή. H μορφή μπορεί να μας οδηγήσει στις ποιότη-τες της αγάπης, της ειρήνης, της δικαιοσύνης, της θυ-σίας ή της συγχώρεσης. Mπορεί να βιώσουμε το μεγα-λείο αυτής της πνευματικής δύναμης. Mπορεί να αι-σθανθούμε ότι η δύναμη αυτή εισχωρεί μέσα μας ή μαςπεριβάλλει. Mπορεί να βιώσουμε αυτήν την υψηλήπνευματική δόνηση που ονομάζουμε XριστικήΣυνειδητότητα ή Άγιο Πνεύμα. Oποιαδήποτε από αυτέςτις μεταμορφώσεις μπορεί να μας οδηγήσει στην από-λυτη ειρήνη και στην έκσταση της ένωσης με τοXριστό. Παραμένουμε στη μακαριότητα της πνευματι-κής ένωσης με το Xριστό μέχρι ο νους να παρασυρθείπάλι από σκέψεις και ανάγκες.

Mην επηρεαστείτε όμως από τις δυνατότητες πουπεριγράφονται εδώ. Aυτές δεν είναι παρά ελάχιστεςεμπειρίες από τις χιλιάδες που μπορούμε να βιώσουμε.Mην προσπαθήσετε να δημιουργήσετε τις συγκεκριμέ-νες εμπειρίες που αναφέρουμε εδώ. Mη νομίσετε ότι δεδιαλογίζεστε σωστά και οι εμπειρίες σας είναι διαφο-ρετικές. Kάθε διαλογισμός είναι διαφορετικός. Kάθεδιαλογισμός είναι τέλειος, είναι ακριβώς αυτό πουχρειαζόμαστε τη δεδομένη στιγμή για να προχωρήσου-με με τη δική μας μοναδική ψυχοσύνθεση. Περιγράφωμερικές δυνατότητες εδώ με σκοπό να σας βοηθήσω νακαταλάβετε ότι ορισμένες φυσικές μεταμορφώσεις τουαντικειμένου είναι φυσιολογικές και δεν πρέπει να κα-ταπιεστούν. Aπό την άλλη όμως, τέτοιες αλλαγές είναιτελείως άχρηστες όταν γίνονται σκόπιμα και νοητικά.


TO MH EYΛABIKO MONOΠATI TOY ΦΩTOΣΣ’ αυτό το μονοπάτι μπορούμε να συγκεντρωθούμε

στο φως ή σε χρώματα με ή χωρίς μορφή. Mπορεί ναδιαλέξουμε να φανταστούμε τον ήλιο να λάμπει μέσαστο νου ή τη φλόγα ενός κεριού. Mπορεί να συγκε-ντρωθούμε σε μια μπάλλα από φως ή σ’ ένα φως πουδιαχέεται. Mπορεί να διαλέξουμε ένα συγκεκριμένοχρώμα ή απλά να συγκεντρωθούμε στο φως που εμ-φανίζεται στο νου όταν ο διαλογισμός μας βαθαίνει.

Όπως και στα προηγούμενα μονοπάτια, αυτό τοφως μπορεί να περάσει μέσα από ποικίλες αλλαγές σεμέγεθος, ένταση, χρώμα, σχέδια. Mπορεί να γίνει έναείδος φωτός τελείως διαφορετικό από ό,τι έχουμε μέ-χρι τώρα βιώσει στο φυσικό κόσμο.

Σας εφιστούμε και πάλι την προσοχή να μην κάνετεσκοπίμως αλλαγές στο αντικείμενό σας. Φανταστείτεότι ιππεύετε ένα άλογο και το αφήνετε να σας πάειόπου εκείνο θέλει ή φανταστείτε ότι επιπλέετε πάνω σ’ένα ποτάμι και έχετε απόλυτη εμπιστοσύνη για το πούσας πηγαίνει.

EΠIΛOΓH ANTIKEIMENOY Ή EΣTIAΣΘα συζητήσουμε με περισσότερες λεπτομέρειες τα

διάφορα «αντικείμενα ή εστίες συγκέντρωσης» στοεπόμενο κεφάλαιο. Θα ήθελα να κλείσω αυτό το κεφά-λαιο με μερικές οδηγίες σχετικές με την επιλογή.

Tο αντικείμενο θα πρέπει να είναι αρκετά συγκεκρι-μένο ώστε να κρατά την προσοχή του νου και παράλ-ληλα να περιέχει υψηλά νοήματα ώστε μέσα από τησυγκέντρωση να εκφράζονται οι υψηλότερες εκδηλώ-σεις της ύπαρξής του όπως έχουμε ήδη εξηγήσει πολ-λές φορές.

Έτσι, θεωρητικά ένα μπουκάλι κρασί, όταν συγκε-ντρωθούμε αρκετά βαθιά πάνω σ’ αυτό, μπορεί να μαςφέρει σ’ επαφή με την πηγή της ύπαρξής του που είναιη παγκόσμια συνειδητότητα. Aυτό όμως μπορεί να λει-


τουργήσει για πολύ λίγους ανθρώπους. Aπό την άλληπλευρά το κενό είναι η πλησιέστερη «εστία» προς τηνπαγκόσμια θεία συνειδητότητα και δεν απαιτεί μετα-μορφώσεις ή μεταλλάξεις για να έχουμε αυτήν τηνεμπειρία. Tο κενό όμως δεν καταφέρνει να κρατήσειτην προσοχή των περισσότερων ατόμων που κάνουνδιαλογισμό και μάλιστα των αρχαρίων.

Tο παράδειγμα της τηλεόρασης μπορεί να μας βοη-θήσει για να το καταλάβουμε αυτό. Όταν παρακολου-θούμε ένα έργο στην τηλεόραση, με γρήγορη πλοκή καιεικόνες που ενεργοποιούν τα κατώτερα κέντρα μαςόπως είναι το σεξ και η βία, δεν έχουμε πρόβλημα νασυγκεντρωθούμε σ’ αυτό που συμβαίνει. Δε χασμουριό-μαστε, δε σκεφτόμαστε κάτι άλλο. Tο αντικείμενο τηςσυγκέντρωσης είναι συγκεκριμένο και αρκετά ενδιαφέ-ρον ώστε να κρατήσει την προσοχή μας. Σε μια τέτοιαστιγμή είναι πολύ δύσκολο οι σκηνές που παρακολου-θούμε να πάρουν τη μορφή της υψηλότερης πνευματι-κής αλήθειας της οποίας αποτελούν προβολή. Δε μαςδίνουν το συναίσθημα της γαλήνης και της ενότηταςπου είναι χαρακτηριστικά της υψηλότερης κατάστασηςσυνειδητότητας.

Aν τώρα κάποιος αλλάξει κανάλι (το αντικείμενο)και τη φορά αυτή προβάλλεται στην οθόνη μια συμ-φωνική ορχήστρα που παίζει ένα κλασσικό κομμάτι,πολλοί λιγότεροι άνθρωποι θα έχουν προσκολλημένητην προσοχή τους στην οθόνη όπως πριν, από τηνάλλη όμως υπάρχει πολύ μεγαλύτερη πιθανότητα νααισθανθεί κανείς τη θεία αρμονία μέσα από αυτό τονέο αντικείμενο.

Όταν το πρόγραμμα τελειώνει και υπάρχει μόνο ηλευκή οθόνη είναι μάλλον απίθανο ότι θα μείνει κανείςκαι θα διασκεδάσει με αυτό το μονότονο πεδίο λευκούφωτός.

Έτσι λοιπόν, καλό είναι να επιλέξετε ένα αντικείμε-νο που είναι αρκετά συγκεκριμένο ώστε να κρατά τηνπροσοχή σας, αλλά την ίδια στιγμή αρκετά εκλεπτυ-σμένο ώστε να σας οδηγήσει σε υψηλότερες καταστά-σεις συνείδησης. Eπαναλαμβάνω ότι εδώ δεν έχει ση-


μασία τι διαλέγετε. Όλα σας οδηγούν στην ίδια υπερ-βατική εμπειρία. Eκείνο που έχει σημασία είναι να εί-σαστε τακτικοί στην εξάσκησή σας. Eίναι επίσης ιδιαί-τερα σημαντικό να μην αρχίσετε αυτήν τη δραστηριό-τητα με τους ίδιους προγραμματισμούς που έχουν κα-ταστρέψει την κοινωνική και επαγγελματική ζωή μας.Mη συγκεντρώνεστε με ένταση. Xαλαρώστε. Έχετε υπο-μονή. Kαταλάβετε τη φύση του νου σας και οδηγήστετον με αγάπη στο αντικείμενο όταν αντιλαμβάνεστε ότιέχει ξεφύγει από αυτό. Δεν πηγαίνετε πουθενά.Bρισκόσαστε ήδη εκεί που θέλετε να πάτε. Aπλά δεν τοέχετε συνειδητοποιήσει. Δεχτείτε κάθε διαλογισμό σαντέλειο. Mην κρίνετε τον εαυτό σας με βάση τις διαλογι-στικές εμπειρίες. Mη συναγωνίζεστε τους άλλους. Mηνπολεμάτε το νου σας.

Aπλά συνεχίστε να επανέρχεστε στο αντικείμενο μευπομονή, επιμονή και αγάπη. Aς είσαστε πράοι. Δενυπάρχει βιασύνη. Δεν έχετε να πάτε πουθενά. Tο άγχοςγια την πνευματική ανάπτυξη είναι το ίδιο με το άγχοςγια κάθε κοινωνική δραστηριότητα. Δεν βοηθάει. Eίναιτο αποτέλεσμα της έλλειψης πίστης στον εαυτόμας,στη ζωή, στους άλλους. Eίναι ακόμη έλλειψη πί-στης στο Θεό και στο Θεϊκό Σχέδιο.

Γι’ αυτό, πλησιάστε το διαλογισμό χωρίς προ-σκόλληση στο αποτέλεσμα. Aφήστε τον εαυτό σας ναδιαλογιστεί. Φανταστείτε ότι είσαστε ένα κομμάτι πη-λός που διαμορφώνεται και μεταμορφώνεται από έναανώτερο ον.

Kλείνοντας το κεφάλαιο αυτό, θα ήθελα να μοιρα-στώ μαζί σας ένα ενδιαφέρον απόσπασμα από ένακείμενο του Mητροπολίτη Δημητριάδος κ.Xριστοδούλου, σχετικά με το θέμα του Θεού στηνOρθοδοξία.

TO EPΩTHMA ΠEPI ΘEOY EIΣ THN OPΘOΔOΞIAN

Tου Mητροπολίτου Δημητριάδος κ. Xριστοδούλου.


“O τρόπος για την προσπέλαση του Θεού από τονάνθρωπο στάθηκε πάντα ένας ενδιαφέρων χώρος γιακάθε σκεπτόμενο άνθρωπο.Στη Δύση,που η θρησκευτι-κότητά της διαποτίστηκε έντονα από το ρωμαϊκόπνεύμα, καταβλήθηκε προσπάθεια να δημιουργηθείένας ορισμένος τύπος θεολογικής σκέψεως, που με λο-γικά κριτήρια αποσκοπεί να συστηματοποιήσει τα θέ-ματα της πίστεως, καθιστώντας τα προσιτά στην αν-θρώπινη διανόηση. H φυσική αυτή γνώση του Θεούόπως λέγεται,χρησιμοποίησε τη φιλοσοφία,ιδιαίτερατην αριστοτελική,για να πετύχει μια πρώτη πρόσβασητου Θεού. Oμως,αυτή η εκλογίκευση της πίστεως έθρε-ψε την σύγχρονη αθεΐα, όπως ομολογούν σήμερα οιίδιοι οι δυτικοί στοχαστές και οδήγησε στη διατύπωσητης θεωρίας για το θάνατο του Θεού. H αθεΐα στη Δύσηείναι φυσιολογικό σύμπτωμα της ίδιας της νοοτρο-πίας της, απόρροια μιας μακράς στοχαστικής διαδι-κασίας που αποπειράθηκε να περικλείσει στα στενάόρια του ανθρώπινου λογικού τις άπειρες συντεταγμέ-νες των κατηγορημάτων του Θεού.

Aντίθετα, στην Aνατολή, ο θεολογικός στοχασμόςλειτούργησε κατά τελείως διαφορετικό τρόπο, ακολου-θώντας διαφορετική πορεία που, αποφατικά, οδηγείστη μέθεξη του Θεού. Δεν είναι δηλαδή τόσο το λογικόπου συλλαμβάνει τα πέρατα της θείας ουσίας, όσο τοσυναίσθημα, που διαθέτει μια ξεχωριστή δυναμική. HAνατολή δεν επεχείρησε να επενδύσει το θέμα τηςυπάρξεως του Θεού με τον μανδύα των λογικών απο-δείξεων, αλλά κατέφυγε στη μέθοδο της βιωματικήςεμπειρίας, της μετοχής δηλαδή και της κοινωνίας τουανθρώπου με τον Θεό. Δεν είδε τον Θεό σαν ένα αντι-κείμενο ξένο προς τον άνθρωπο, ούτε τον άνθρωποσαν ανεξάρτητη μονάδα πάνω στη γη. Δίδαξε με τηνγλώσσα των πατέρων της πως το ερώτημα για τονΘεό είναι στην ουσία του το ερώτημα για τον άνθρω-πο, για τη φύση του,για τον προορισμό του. O σαρκω-μένος Θεός της αγάπης, περιχωρεί την ανθρώπινηφύση και ο άνθρωπος γίνεται “ζώον θεούμενον”. H κέ-


νωση του Θεού γίνεται θέωση του ανθρώπου και έτσιτο “καθ’ ομοίωσιν” του Δημιουργού προσλαμβάνειοντολογικό χαρακτήρα μέσα στην ίδια την ανθρώπινηύπαρξη. Aυτά όλα συνθέτουν την λεγόμενη μυστική ήαποφατική θεολογία και χαρακτηρίζουν την ανατολικήπνευματικότητα και το ορθόδοξο ήθος μας.

Έτσι γίνεται φανερό ότι στο χώρο της Oρθοδοξίας ηπίστη δεν τεχνολογείται και δεν καλουπιάζεται.Mαταιοπονεί όποιος, με μοναδικό εφόδιο τον πεπερα-σμένο στοχασμό του, επιχειρεί να ξανοιχτεί στον ωκε-ανό των θείων ενεργημάτων. H αλήθεια δεν είναι τόσογνώση, όσο βιούμενη πραγματικότητα, δωρεά και απο-κάλυψη του Θεού. Γιατί ο Θεός είναι άρρητος, ανερμή-νευτος και ακατανόμαστος. Kατά τον άγιο Συμεών, τονNέο Θεολόγο, ο Θεός είναι “ορώμενος και κρυπτόμενος,απιών και ερχόμενος, γινόμενος αφανής και αίφνηςγενόμενος”. Tην ουσία του Θεού αγνοούμε. Mπορούμενα πλησιάσουμε τις ενέργειές του και τις πράξεις του.Kι απ’ αυτές ένα πολλοστημόριο μόνο. O ΆγιοςΓρηγόριος ο Θεολόγος λέγει ότι “το δε νυν είναι βραχείατις απορροή απαύγασμα”. Έτσι κανείς δεν μπορεί μελογικές κατηγορίες να εκφράσει τον Θεό, αλλά ανάλο-γα με τον βαθμό της μετοχής του στη θεία ζωή ο καθέ-νας μας μπορεί κάτι να γνωρίσει απ’ τον Θεό.

Aυτή η αποφατική μέθοδος των ανατολικών μυστι-κών εδράζεται πάνω στην Aγία Γραφή που διδάσκειότι ο Θεός δεν παραδίδεται στη διάθεση των αισθήσε-ων του ανθρώπου, αλλά αποκαλύπτεται.Aυτοκενώνεται και σαρκώνεται, παύει να είναι μιαυπερβατική δύναμη και αυτοπροσφέρεται στον άνθρω-πο, καταφάσκοντας την ανθρώπινη φύση, μια και το-ποθετεί τον άνθρωπο στα φυσιολογικά του πλαίσια.Σε τελευταία ανάλυση η θέα και η επίγνωση του Θεούείναι δωρεά του Θεού στη συνέργεια του ανθρώπου(βλ. Iω. Παναγοπούλου: O σύγχρονος άνθρωπος και τοερώτημα του Θεού, σελ. 41). Aυτό σημαίνει πως είναιανώφελο ν’ αναζητάει κανείς αποδείξεις ή και ενδεί-ξεις για την ύπαρξη του Θεού. Tέτοιες δεν υπάρχουνκατ’ ουσίαν. Yπάρχει όμως κάτι άλλο,πιο ουσιαστικό


και πολύτιμο, και αυτό είναι η ζωοποιός παρουσίατου Θεού στον κόσμο. H πραγματικότητα αυτή δενχρειάζεται αποδείξεις, όπως το φως όταν υπάρχει αρ-κεί το ότι υπάρχει και φωτίζει. Mόνο ένας τυφλός δεντο βλέπει ή ένας άρρωστος στα μάτια δεν το ανέχεται.Για όλους τους άλλους αρκεί το ότι ζωογονεί και θερ-μαίνει. Eπομένως το πρόβλημα του Θεού όπως είπα-με,είναι κατά βάση πρόβλημα του ανθρώπου. O καθέ-νας, για να πλησιάσει τον Θεό, πρέπει προηγουμένωςνα γνωρίσει τον εαυτό του, να τον μελετήσει, να τονελέγχει. Aν είναι πνευματικά τυφλός ή άρρωστος δενδιαθέτει τις δυνατότητες για μια προσέγγιση του Θεού.Nα γιατί ο Kύριος είπε: “Mακάριοι οι καθαροί τη καρ-δία, ότι αυτοί τον Θεό όψονται”. Kαι η κάθαρση αυτήείναι συνισταμένη της μετάνοιας και της συνεχούςπροσευχής. H εκκλησία σε όσους δυσπιστούν και πο-λυπραγμονούν εμπρός στο ερώτημα περί Θεού, προ-σφέρει απλά και πειστικά το “έρχου και ίδε”. Kαι είναιαυτός ο καλύτερος δρόμος για την θεοφάνεια και τηνθεοπτία. “H Eκκλησία δεν προσφέρει λύσεις και λογικέςαπαντήσεις. H ίδια είναι η λύση γιατί είναι χώροςζωής και αληθείας για χάρη του ανθρώπου”.

(ένθ’ ανωτ. σελ. 71-72).


KEΦAΛAIO 8

AΛΛEΣ EΣTIEΣ ΣYΓKENTPΩΣHΣKAI MEΘOΔOI ΔIAΛOΓIΣMOY

Στα προηγούμενα κεφάλαια αναφέραμε ήδη μερικέςιδιαίτερα πολύτιμες «εστίες συγκέντρωσης» για τοδιαλογισμό μας. Eδώ θα αναφέρουμε μερικές ε-

στίες ακόμη, καθώς επίσης και τεχνικές οραματισμούπου μπορείτε να χρησιμοποιήσετε για να προχωρήσετεστην κατάσταση διαλογισμού πιο εύκολα και στη συνέ-χεια να συγκεντρωθείτε στη συνηθισμένη σας εστία. Aυ-τές οι εισαγωγικές τεχνικές δεν είναι φτιαγμένες για ναείναι οι ίδιες εστίες διαλογισμού (αν και σε ορισμένεςπεριπτώσεις μπορούν και να είναι) αλλά είναι περισσό-τερο ένας τρόπος ανάπτυξης της εσωτερικής συγκέ-ντρωσης και του πνευματικού προσανατολισμού τουνου, ώστε να ξεκινάμε να εστιαζόμαστε πιο εύκολαστην εστία συγκέντρωσης που έχουμε επιλέξει. Θα ανα-φερόμαστε σ’ αυτές τις μεθόδους λοιπόν σαν «εστίες» ήσαν «μεθόδους διαλογισμού», ανάλογα.

Tο πρώτο βήμα στην προετοιμασία κάθε τύπου δια-λογισμού είναι η δημιουργία των κατάλληλων συνθη-κών για το σώμα. Πάρτε τη στάση που προτιμάτε. Bε-βαιωθείτε ότι το σώμα σας αισθάνεται άνετα και ότι ησπονδυλική στήλη είναι ίσια. Mετά ελέγξτε τα κύρια ση-μεία: H κοιλιά είναι χαλαρή; Tο πάνω μέρος της πλά-της,οι ώμοι, τα χέρια έχουν χαλαρώσει; Iσιώστε το λαι-μό. Xαλαρώστε τα μάγουλα, τους κροτάφους, τα μάτια,το μέτωπο. Iσιώστε ακόμη περισσότερο τη σπονδυλικήστήλη και χαλαρώστε όποιο μέρος του σώματος έχει α-κόμη ένταση. Προχωρήστε τώρα στο διαλογισμό σας. Hδιαδικασία αυτή είναι ίδια σε κάθε διαλογισμό.


ΠAPAKOΛOYΘHΣH THΣ ANAΠNOHΣH αναπνοή μπορεί να χρησιμοποιηθεί και σαν τρό-

πος για να προχωρήσει κανείς στο διαλογισμό, αλλάκαι σαν εστία διαλογισμού. Έχουμε ήδη αναφερθεί σεπροηγούμενο κεφάλαιο στο πώς μπορείτε να χρησιμο-ποιήσετε την αργή, ρυθμική, βαθιά αναπνοή (ειδικά τηνεναλλασσόμενη αναπνοή με μέτρημα αναλογικό) σαντρόπο ανάπτυξης και εναρμόνισης της βιοενέργειαςγια έναν πιο αρμονικό διαλογισμό. Eδώ θα συγκεντρω-θούμε στην αναπνοή σαν εστία συγκέντρωσης.Παρακολουθούμε απλά την αναπνοή καθώς εισπνέουμεκαι εκπνέουμε. Bιώνουμε την κίνησή της μέσα από ταρουθούνια, κάτω προς τους πνεύμονες και μετά πίσωπάλι και εκπνοή από τα ρουθούνια. Δεν ελέγχουμε τηναναπνοή. Δεν αναπνέουμε βαθιά ή με κάποιον ειδικόρυθμό, εκτός αν αυτό συμβαίνει φυσιολογικά χωρίς τηνπαρέμβασή μας. Eίμαστε απλά ο παρατηρητής τηςαναπνοής μας. Παρατηρούμε όταν σταματά. Aν είναιγρήγορη το προσέχουμε. Aν είναι βαθιά ή μικρή απλάτο παρατηρούμε. Δεν κάνουμε κριτική όπως ότι αυτήείναι «καλή αναπνοή» ή «κακή αναπνοή». Παρατηρούμεμόνο χωρίς να κάνουμε αξιολόγηση, κριτική ή έλεγχο.Aυτός ο διαλογισμός δημιουργεί βαθιά ηρεμία και μπο-ρεί να γίνει ακόμη και όταν είμαστε δραστήριοι, ότανδουλεύουμε, περιμένουμε, περπατάμε. Mπορούμε πά-ντα να παρακολουθούμε την αναπνοή μας χωρίς ναπροσπαθούμε να την ελέγξουμε.

ΘETIKOΣ OPAMATIΣMOΣO οραματισμός θετικών σκεπτομορφών και η επιθυ-

μία να είμαστε καλά και εμείς και οι άλλοι είναι έναςθαυμάσιος τρόπος για τη δημιουργία θετικής νοητικήςκατάστασης που βοηθάει το διαλογισμό. Mπορεί κά-ποιος να πάρει μερικές βαθιές αναπνοές ή να χρησιμο-ποιήσει κάποια μέθοδο χαλάρωσης του νου και να αρ-χίσει να δημιουργεί θετικές εικόνες που αφορούν τονεαυτό του, τους αγαπημένους του, την ανθρωπότητακαι τον κόσμο σα σύνολο.


Mια κοινή μέθοδος για να προχωρήσουμε σε βαθύτε-ρο επίπεδο συγκέντρωσης είναι εκείνη που χρησιμο-ποιείται από το σύστημα που ονομάζεται «έλεγχος τουνου». Kαθόμαστε με ίσια τη σπονδυλική στήλη καιαναπνέουμε αργά και βαθιά. Mετά από μερικά λεπτάπαίρνουμε μια βαθιά εισπνοή και την ώρα της εκπνοήςβλέπουμε τον αριθμό τρία να αναβοσβύνει στο μέτωποτρεις φορές. Mετά παίρνουμε μια άλλη βαθιά αναπνοήκαι με την εισπνοή φανταζόμαστε τον αριθμό δύο νααναβοσβύνει τρεις φορές στο μέτωπό μας σα να υπάρ-χει εκεί μια οθόνη. Mετά παίρνουμε μια τρίτη αναπνοήκαι στην εκπνοή φανταζόμαστε τον αριθμό ένα νααναβοσβύνει τρεις φορές με τον ίδιο τρόπο. Kατόπινμετράμε νοητικά προς τα πίσω από το 10 ως το 1 χα-λαρώνοντας το σώμα μας και το νου πιο βαθιά σε κάθεαριθμό που κατεβαίνουμε. Mπορούμε στη συνέχεια ναφανταστούμε ότι μεταφερόμαστε σε κάποιο μέρος στηφύση (πραγματικά ή φανταστικά) που δημιουργεί συ-ναισθήματα γαλήνης και ασφάλειας μέσα μας. Eίμαστετώρα σε μια πιο χαλαρή και συγκεντρωμένη κατάστα-ση του νου και μπορούμε να οραματιστούμε ή να φα-νταστούμε αποτελεσματικά τις θετικές πραγματικότη-τες που έχουν σημασία για μας. Πριν δώσουμε μερικάπαραδείγματα, θα ήθελα να τονίσω σ’ αυτό το σημείο,ότι δεν είναι απαραίτητο να βλέπουμε πραγματικάαυτό που οραματιζόμαστε, όπως τώρα εσείς βλέπετεαυτό το βιβλίο και το περιβάλλον σας (αν και ορισμέ-νοι μπορούν και βλέπουν με την ίδια διαύγεια και ότανοραματίζονται). Aρκεί να έχει κανείς την ιδέα ή την αί-σθηση εκείνου που οραματίζεται. Aν όμως μπορείτε νατο δείτε καθαρά είναι το ίδιο καλό.

Έτσι, πριν συγκεντρωθείτε στην εστία του διαλογι-σμού, μπορείτε να στείλετε φως και αγάπη σε όλουςτους αγαπημένους σας ή σε ανθρώπους που είναι άρ-ρωστοι ή έχουν προβλήματα ή σε ανθρώπους πουυποφέρουν σε κάποιο μέρος του κόσμου. Mπορούμε ναφανταστούμε τον εαυτό μας αλλαγμένο, μεταμορφω-μένο έτσι όπως θα θέλαμε, με αυτοπεποίθηση, αυτο-παραδοχή, αγάπη για τους άλλους, εσωτερική γαλήνη.


Aυτές οι θετικές σκεπτομορφές θα μεταμορφώσουνσταδιακά το νου καθώς θα βυθίζονται με αυτόν τοντρόπο στο υποσυνείδητο καθημερινά. Tαυτόχρονα θαδημιουργούν μια πνευματική ατμόσφαιρα, που βοηθάπολύ το διαλογισμό.

Aυτή είναι η απάντηση σ’ αυτούς που ρωτούν ανμπορούν να συνδυάσουν έλεγχο του νου ή προβολή θε-τικών σκέψεων με το διαλογισμό. H απάντηση είναιασφαλώς ναι, όμως θα πρέπει να κάνουμε ένα διαχω-ρισμό ανάμεσα στα δύο. Πρέπει να γνωρίζουμε πότεέχουν τελειώσει οι προβολές και αρχίζει ο διαλογι-σμός. Kατά τη διάρκεια του διαλογισμού δε θα πρέπεινα κάνουμε προβολές ή θετικές σκέψεις. Aπλά ακολου-θούμε την εστία και αφήνουμε τον εαυτό μας να αλλά-ξει μαζί της. Tην ώρα του διαλογισμού παύουμε ναέχουμε γήινους στόχους. Δε χρειάζεται να διορθώσουμεκάτι ή να το αλλάξουμε ή να το βελτιώσουμε.Eμπιστευόμαστε οποιαδήποτε αλλαγή και αν συμβεί,σαν αποτέλεσμα της παράδοσής μας στην εστία καιτης ένωσής μας με αυτήν. Aυτή είναι η διαφορά μεταξύθετικών προβολών και διαλογισμού. Στην προβολή εί-μαστε προσκολλημένοι σε κάποιες θετικές πραγματι-κότητες που θέλουμε να δημιουργήσουμε για τον εαυτόμας και τους άλλους. Στο διαλογισμό παραδινόμαστεστη Θεία Θέληση και ρέουμε με την εστία. Στην προβο-λή ή στην προσευχή ζητάμε από τη δημιουργική δύνα-μη του σύμπαντος να ενεργήσει για χάρη μας, να κάνεικάτι για μας στο υλικό, συναισθηματικό ή νοητικό επί-πεδο. Στο διαλογισμό ζητάμε απλά να συγχωνευτούμεμε αυτήν τη δύναμη και να την αφήσουμε να μας μετα-μορφώσει, ανεξάρτητα από τις προκαταλήψεις μαςγια το πώς θα πρέπει να είμαστε εμείς και ο κόσμος.Στο διαλογισμό υπερβαίνουμε το νου και τις προτιμή-σεις του και αφήνουμε τη θέληση του Θεού να αποφα-σίσει για το τι θα συμβεί. Στην προβολή και πιο συχνάστην προσευχή ζητάμε αυτό που εμείς νομίζουμε πωςείναι το καλύτερο.


ΔIAΛOΓIΣMOΣ ΠANΩ ΣTHN AΓAΠHAυτή η τεχνική μπορεί να είναι είτε μέθοδος για να

προχωρήσουμε στο διαλογισμό ή από μόνη της διαλο-γισμός. Eίναι μια τεχνική οραματισμού, που μπορεί ναγίνει διαλογισμός πάνω στην ποιότητα και τη δόνησητης αγάπης.

Aφού έχουμε φέρει το σώμα και το νου στη σωστήθέση και κατάσταση, φέρνουμε στο μυαλό έναν άνθρω-πο που έχουμε αγαπήσει βαθιά στο παρελθόν ή αγα-πάμε τώρα. Θέλουμε να βρούμε ένα σημείο αναφοράςπου είναι για μας σύμβολο του μεγαλύτερου ανοίγμα-τος αγάπης που έχουμε αισθανθεί. Aυτό θα μπορούσενα συμβαίνει για ένα πρόσωπο, ένα ζώο, το Θεό κλπ.Φέρνουμε στο νου, στην αρχή, το σημείο αναφοράς καιενώ εστιαζόμαστε σ’ αυτό, θυμόμαστε τα συναισθήμα-τα ευτυχίας, τρυφερότητας, ευγνωμοσύνης, οικειότη-τας, πλησιάσματος και ανοίγματος που βιώσαμε μέσααπό αυτήν την αγάπη. Zητάμε να βιώσουμε όσο το δυ-νατό περισσότερο τα συναισθήματα αυτά και συγκινη-σιακά και σωματικά, ειδικά στο κέντρο της καρδιάς,στο στήθος.

Όταν έχουμε αισθανθεί σε βάθος αυτά τα συναισθή-ματα, αποσύρουμε την εικόνα αυτού του ανθρώπου καιφέρνουμε στο νου κάποιον άλλον, προσπαθώντας νααισθανθούμε το ίδιο άνοιγμα και τη χωρίς όρους απο-δοχή του. Όταν αισθανθούμε αυτό το άνοιγμα, φέρνου-με ένα άλλο πρόσωπο στο νου και ανοίγουμε τον εαυτόμας προς αυτό με την ίδια ένταση και το ίδιο πλησία-σμα που νιώσαμε για το πρώτο. Aφού έχουμε δουλέψειπάνω στο συναίσθημα της αγάπης και της ενότητας μετους σημαντικούς ανθρώπους της ζωής μας, εστιαζό-μαστε στη συνέχεια στον ίδιο μας τον εαυτό, το σώμακαι την προσωπικότητά μας και αναπτύσσουμε τα ίδιασυναισθήματα αγάπης και αποδοχής, χωρίς όρους γι’αυτόν, ακριβώς όπως είναι σ’ αυτό το στάδιο της εξέ-λιξής του. Mετά φέρνουμε στο νου έναν άνθρωπο μετον οποίο έχουμε δυσκολία στο άνοιγμα και την επι-κοινωνία ή έχουμε κάποιο αρνητικό συναίσθημα ή αυ-τός έχει αρνητικά συναισθήματα για μας. Zητάμε να


υπερβούμε το φόβο, την αντίσταση και την αρνητικό-τητά μας και να αισθανθούμε γι’ αυτόν το ίδιο άνοιγμακαι την ίδια οικειότητα με αυτή που νιώθουμε για τουςαγαπημένους μας.

Έχοντας αναπτύξει νοητικά ένα συναίσθημα ενότη-τας με όλα αυτά τα πρόσωπα στη ζωή μας μπορούμεμετά να στρέψουμε τη συνειδητότητά μας προς το Θεό(όπως ο καθένας τον φαντάζεται) και να αισθανθούμεένα άνοιγμα αγάπης και ευγνωμοσύνης για Aυτόν. Tότεμπορεί να αισθανθούμε τη ροή από την αντίθετη κα-τεύθυνση, τη ροή δηλαδή της αγάπης του Θεού και τηςευλογίας Tου προς εμάς. Mπορούμε να αισθανθούμεαυτήν τη ροή στο κέντρο της καρδιάς ή στο μέτωπο ήστην κορυφή του κεφαλιού. Mπορούμε να παραμείνου-με σ’ αυτό το συναίσθημα της αγάπης και της ένωσηςμε το Θεό και με ό,τι ή όποιον έρχεται στη συνειδητό-τητά μας. Tυλίξτε κάθε σκέψη, κάθε κατάσταση, κάθεπόνο, κάθε συναίσθημα, κάθε φαινόμενο που έρχεταιστο νου σας με αγάπη.

H ΠPOBOΛH TOY TPIΓΩNOYTο σύστημα που ονομάζεται «Tρίγωνα» είναι μια

θετική νοητική προβολή, που συνδέεται με τη MεγάληEπίκληση. Στο σύστημα αυτό συμμετέχουν εκατομμύριαάνθρωπο σε όλον τον κόσμο. Yπάρχουν κεντρικά γρα-φεία στο κτίριο των Hνωμένων Eθνών στη Nέα Yόρκηκαι άλλα γραφεία σε διάφορες πρωτεύουσες του κό-σμου όπου μπορεί κανείς να δηλώσει συμμετοχή.Mπορεί, παρόλα αυτά, να συμμετέχει κανείς χωρίς ναέχει εγγραφεί επίσημα.

Aφού βεβαιωθούμε ότι το σώμα μας βρίσκεται στηνκατάλληλη θέση, φέρνουμε στο νου τους δύο φίλους μετους οποίους δουλεύουμε αυτό το τρίγωνο. Aυτά ταάτομα θα πρέπει να είναι πρόσωπα που καταλαβαί-νουν και επιθυμούν να δουλέψουν για τον ίδιο σκοπό.Θα κάνουν ό,τι θα κάνετε κι εσείς, καθημερινά. Δεν εί-ναι καθόλου απαραίτητο αυτό να γίνεται από όλουςσας την ίδια ώρα ή στο ίδιο μέρος. Aρκεί αυτό να γίνε-ται από όλους σας καθημερινά.


Φέρτε στη νοητική σας συνειδητότητα τα δύο άλλαάτομα από το τρίγωνό σας. Mπορείτε να τα δείτε νοη-τικά έτσι όπως βλέπετε αυτήν τη στιγμή αυτό το βιβλίοή μπορείτε να τα φανταστείτε σαν παρουσία ή ενέρ-γεια. Mπορείτε να φανταστείτε ότι είσαστε όλοι καθι-στοί ή όρθιοι και ότι σχηματίζετε ένα τρίγωνο.Eπαναλάβετε τα ονόματά τους στο νου σας καθώς αι-σθάνεστε την παρουσία τους και την ενέργειά τους νασυνδέεται μαζί σας. Tώρα φανταστείτε ένα σύνδεσμοενέργειας ή φωτός ή συναισθήματος να ενώνει το κέ-ντρο της καρδιάς σας με το κέντρο της δικής τους καρ-διάς, έτσι ώστε να δημιουργείται ένα τρίγωνο ενέργει-ας στο επίπεδο του κέντρου της καρδιάς σας. Kατόπινκάνετε το ίδιο ανάμεσα στα κέντρα του μετώπου καιφανταστείτε ένα τρίγωνο φωτός να συνδέει σ’ αυτό τοεπίπεδο τους τρεις σας. Φανταστείτε ότι ενώνεστε καιότι οι τρεις σας γίνεστε μια ενωμένη ενέργεια πουπαίρνει τη θέση της σ’ ένα δίκτυο εκατομμυρίων τέτοι-ων φώτων (το καθένα από τα οποία περιλαμβάνει τρίασυνεργαζόμενα πρόσωπα) που περικυκλώνουν τη γη.Kαθώς φαντάζεστε αυτό το δίκτυο των φώτων να πε-ριβάλλει τη γη σα μιά προστατευτική αύρα, επαναλαμ-βάνετε τη Mεγάλη Eπίκληση που γράφτηκε από τηνAλίκη Mπέιλυ κατά τη διάρκεια μιας συνεδρίας εμπνευ-σμένης αυτόματης γραφής.

AΠO THN EΣTIA TOY ΦΩTOΣ MEΣA AΠO THΔIANOIA TOY ΘEOY

AΣ ΔIAXYΘEI TO ΦΩΣ MEΣA ΣTIΣ ΔIANOIEΣ TΩNANΘPΩΠΩN

TO ΦΩΣ AΣ KATEΛΘEI ΣTH ΓH

AΠO THN EΣTIA THΣ AΓAΠHΣ MEΣA AΠO THNKAPΔIA TOY ΘEOY

AΣ ΔIAXYΘEI H AΓAΠH MEΣA ΣTIΣ KAPΔIEΣTΩN ANΘPΩΠΩN

EIΘE O XPIΣTOΣ NA ΓYPIΣEI ΣTH ΓH


AΠO TO KENTPO OΠOY H ΘEΛHΣH TOY ΘEOYEINAI ΓNΩΣTH

O ΣKOΠOΣ AΣ KAΘOΔHΓEI TIΣ MIKPEΣΘEΛHΣEIΣ TΩN ANΘPΩΠΩN

O ΣKOΠOΣ ΠOY OI ΔAΣKAΛOI ΓNΩPIZOYN KAIYΠHPETOYN

AΠO TO KENTPO ΠOY ONOMAZOYME «ΦYΛHTΩN ANΘPΩΠΩN»

TO ΣXEΔIO TOY ΦΩTOΣ KAI THΣ AΓAΠHΣ AΣΠPAΓMATOΠOIHΘEI·

KAI EIΘE NA ΣΦPAΓIZEI THN ΠYΛH TOY KAKOY

TO ΦΩΣ, H AΓAΠH KAI H ΔYNAMH AΣAΠOKATAΣTHΣOYN TO ΣXEΔIO ΠANΩ ΣTH ΓH

Kαθώς επαναλαμβάνετε κάθε φράση, αφήνετε τονου σας να δημιουργήσει εικόνες σχετικές με αυτό πουεπικαλείσθε. Φανταστείτε ότι αυτό που λέτε συμβαίνειπραγματικά. Mπορείτε να επαναλάβετε λεκτικά ή νοη-τικά ό,τι προτιμάτε. Συγκεντρωθείτε στη βασική ενέρ-γεια κάθε παραγράφου αυτής της προσευχής. H πρώτηπαράγραφος τονίζει το ξύπνημα της ανθρωπότηταςμέσα από το φως της γνώσης της πνευματικής αλή-θειας. H δεύτερη ζητάει το ξύπνημα αυτό να γίνει μέσααπό την αγάπη που κατοικεί σε κάθε καρδιά και χρειά-ζεται μόνο λίγη ενθάρρυνση. H τρίτη ζητάει την παρά-δοση της ατομικής θέλησης στη Θεία θέληση, πουγνωρίζει τι είναι καλύτερο για το σύνολο. H τέταρτηεπισημαίνει την πραγματικότητα, ότι δηλαδή καμιάαλλαγή δε γίνεται χωρίς την κοινή προσπάθεια.Mεγάλοι πνευματικοί δάσκαλοι μπορούν να μας δεί-ξουν το δρόμο, όμως μόνο μέσα από την κοινή προ-σπάθεια θα δημιουργηθεί αρμονία πάνω στη Γη.

Aυτός είναι ένας θαυμάσιος τρόπος για να προχω-ρήσει κανείς στο διαλογισμό. Φέρνει κάποιον πιο κοντάστις υψηλές αλήθειες. O διαλογισμός γίνεται πολύ βα-θύτερος αφού έχουμε συνδεθεί με αυτόν τον τρόπο.

Aυτή η τεχνική όμως έχει και μόνη της πολλές σημα-


ντικές ποιότητες, ακόμη και αν δε χρησιμοποιηθεί σανεισαγωγή στο διαλογισμό. Συνδεόμαστε σταδιακά,μέσα από λεπτές πνευματικές γραμμές ενέργειας, μεόλες τις άλλες υπάρξεις που δουλεύουν μαζί σ’ έναπνευματικό επίπεδο για έναν καλύτερο κόσμο.Συνδεόμαστε με το Θεό μέσα από την καλή μας θέλησηκαι την επιθυμία για το καλό, καθώς και μέσα από τηνπροσπάθεια να είμαστε χρήσιμοι και να συνεργαζόμα-στε με τους άλλους γι’ αυτόν το σκοπό. Aρχίζουμε ναβιώνουμε «οικουμενικότητα» καθώς αισθανόμαστε ότιείμαστε ένα μικρό αλλά σημαντικό μέρος τους σώμα-τος της ανθρωπότητας. Aυτό μας βοηθάει να ξεπερά-σουμε την τεράστια σημασία που δίνουμε στο «εγώ»μας και να έχουμε συναισθήματα αδελφοσύνης γιαόλους. Tο «εγώ» μας μειώνεται και η ενότητα αυξάνε-ται.

Mε το να επαναλαμβάνουμε αυτές τις λέξεις καθημε-ρινά συντονιζόμαστε περισσότερο με την επιθυμία γιακαλοσύνη, αγάπη και ενότητα μέσα μας. Oι σκοποί μαςγίνονται πιο διαυγείς και οδηγούμαστε περισσότεροαπό πνευματικές αξίες στις καθημερινές μας συναλλα-γές. Oι καθημερινοί μας οραματισμοί εμφυτεύουν, ακό-μη πιο βαθιά, στο συλλογικό ασυνείδητο όλης της αν-θρωπότητας και της δημιουργίας, τις αξίες της αγά-πης, της ειρήνης και της αρμονίας. Kάθε σας πράξηεπηρεάζει το σύνολο. O νους σας συνδέεται με τον κο-σμικό νου και μέσα από τον κοσμικό νου οι σκέψειςσας επηρεάζουν όλες τις άλλες υπάρξεις σε κάποιοβαθμό. (Για περισσότερες λεπτομέρειες πάνω σ’ αυτό,διαβάστε το βιβλίο «ΘAYMATA AΓA ΠHΣ KAI ΓNΩΣHΣ»και το «OIKOYMENIKH ΦIΛOΣO ΦIA».

ΔIAΛOΓIΣMOΣ ΣTO ΦΩΣYπάρχει μια μεγάλη ποικιλία διαλογισμών πάνω

στο φως με ή χωρίς μορφή. Έχουμε ήδη αναφερθεί σεορισμένους. Yπάρχει επίσης ένας που είναι ιδιαίτερααποτελεσματικός και ωφέλιμος για τους αρχάριουςστο διαλογισμό. Πάρτε τη σωστή θέση σώματος και


νου με τις μεθόδους που έχουν ήδη εξηγηθεί.Φανταστείτε τώρα ένα φως στο μέτωπό σας. Θα

μπορούσε να είναι η φλόγα ενός κεριού, ο ήλιος, ηαπλά ένα φως χωρίς μορφή. Aφήστε αυτό το φως νααπλωθεί και να γεμίσει την κοιλότητα του εγκεφάλου,πλημμυρίζοντας το νου με την ουσία του φωτός. Ότανλέμε «φανταστείτε ένα φως» δεν εννοούμε απαραίτητανα δείτε ένα φως. Mπορεί να αισθανθείτε την παρου-σία του φωτός ή να έχετε την ιδέα, τη δόνηση ή την αί-σθηση του φωτός. Mπορείτε να δουλέψετε με οτιδήπο-τε από αυτά.

Tώρα, αφήστε αυτές τις εκδηλώσεις του φωτός νακινηθούν προς τα κάτω στην περιοχή του λαιμού καινα διαπεράσουν το χώρο. Mετά αφήστε το να ρέειστους ώμους και κατόπιν στα χέρια σας. Kάθε βήμααυτής της διαδικασίας θα πρέπει να γίνεται αργά καιφυσικά χωρίς βιασύνη. Aφήστε τη συνειδητότητα τουφωτός να γεμίσει κάθε περιοχή πριν προχωρήσετεστην επόμενη. Δε χρειάζεται να μείνετε σ’ αυτήν τησειρά των μελών του σώματος, μπορείτε να διαλέξετεόποια σειρά σας ταιριάζει καλύτερα. Oρισμένοι προτι-μούν να φαντάζονται ότι το φως εξαγνίζει κάθε μέροςτου σώματος και το καθιστά ανίκανο να συμμετέχει σεπράξεις που υποβαθμίζουν τη συνειδητότητά του.

Kινηθείτε με αυτόν τον τρόπο στην κοιλότητα τουστήθους και το κέντρο της καρδιάς. Mετά κάτω προςτην κοιλιά, επιτρέποντας στο φως να διαπεράσει καινα χαλαρώσει όλους τους μυς σ’ αυτό το σημείο και ει-δικά το ηλιακό πλέγμα και τον αφαλό. Mετά αφήστε τηνπαρουσία του φωτός να κινηθεί προς τα κάτω, σταπόδια, δημιουργώντας χαλάρωση και αρμονία.

Aφού όλο σας το σώμα έχει διαποτιστεί από τοφως, ελέγξτε αν υπάρχει κάποια περιοχή που έχει ακό-μη ένταση ή είναι απομονωμένη από την ενωτική πα-ρουσία. Aφήστε το φως να κινηθεί σ’ αυτήν την περιο-χή. Mετά φανταστείτε το φως να απλώνεται και ορα-ματιστείτε ή αισθανθείτε μια αύρα από φως γύρω απότο σώμα σας. Tώρα το φως που ήταν μέσα σας βρί-σκεται και γύρω από σας. Nιώστε να βυθίζεστε μέσα σ’


αυτό το φως και το φως να βυθίζεται μέσα σας.Nιώστε τη φυσική σας μορφή να διαλύεται και να εξα-φανίζεται και να γινόσαστε ένα πεδίο φωτός-ενέργει-ας. Kατόπιν φανταστείτε το Θεό σαν ένα άπειρο ενερ-γειακό πεδίο και την ένωση αυτή των δύο πεδίων, τουδικού σας σα φως, ενέργεια ή συνειδητότητα με τουΘεού σα φως, ενέργεια ή συνειδητότητα. Mείνετε σ’ αυ-τήν τη μακάρια ένωση όσο μπορείτε και επιστρέψτε σ’αυτό ξανά και ξανά όταν ο νους σας ξεφεύγει.

Aυτό μπορεί να χρησιμοποιηθεί και σα μέθοδος ει-σαγωγής στο διαλογισμό αλλά και σα διαλογισμόςόπου το αντικείμενο είναι η ένωση της ενέργειάς σαςμε το Θεό ή η συνειδητότητα του εαυτού σας σα φω-τεινή ενέργεια. Στο τέλος του διαλογισμού μπορείτε ναοραματιστείτε αυτήν τη φωτεινή ενέργεια να πηγαίνεισε όλους εκείνους που έχουν ανάγκη. Φανταστείτε ότιδιαπερνά το υλικό, νοητικό και πνευματικό τους σώμακαι ότι αποκαλύπτει την αρμονία που υπάρχει μέσαστον καθένα τους.

ΔIAΛOΓIΣMOΣ ΣTH ΦΛOΓAO διαλογισμός στο κερί μπορεί να χρησιμοποιηθεί

από εκείνους που έχουν δυσκολία να συγκεντρωθούν.Έχει το πλεονέκτημα ότι κρατάμε τα μάτια μας ανοιχτάκαι το «αντικείμενο» είναι πιο συγκεκριμένο και δια-σκεδαστικό. Kαθόμαστε με την πλάτη ίσια και τοποθε-τούμε ένα κερί σε απόσταση 20 με 30 πόντους μπρο-στά μας και περίπου στο ύψος της μύτης.Eστιαζόμαστε ήρεμα στη φλόγα, αφήνοντας την εικόνατου να γεμίσει το νου μας. Όταν ανακαλύπτουμε ότι ονους μας βρίσκεται αλλού, τότε απαλά και με υπομονήεπαναφέρουμε τη συνειδητότητά μας στη φλόγα καιτις ιδιότητές της. Προσπαθούμε να είμαστε συνέχειαστην παρούσα στιγμή, χωρίς σκέψεις για το παρελθόνή το μέλλον. H φλόγα γίνεται η μοναδική μας πραγμα-τικότητα. Συνεχίζουμε να επιστρέφουμε σ’ αυτήν.Xρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή να μη γίνεται αυτό μεένταση. Θυμηθείτε ότι πρόκειται για μια ήρεμη παρα-κολούθηση ενός αντικειμένου, έτσι όπως παρακολουθεί


κανείς χωρίς ένταση τη ροή ενός ποταμού.Παρακολουθούμε με τον ίδιο τρόπο τη ροή της φλόγαςαπό το φυτίλι. Δεν προσπαθούμε να αποδείξουμε τί-ποτα ή να πετύχουμε κάτι, απλά ζητάμε να είμαστεπαρόντες εκείνη τη στιγμή, να είμαστε ήρεμοι και συ-γκεντρωμένοι μόνο στη φλόγα και πουθενά αλλού.

Mετά από πέντε λεπτά περίπου, κλείστε τα μάτιακαι οραματιστείτε τη φλόγα. Παρακολουθείστε την καινοητικά με τον ίδιο τρόπο. Όταν χάνετε την εσωτερικήσυγκέντρωση ανοίξτε τα μάτια πάλι και συνεχίστε μετην εξωτερική φλόγα που βρίσκεται μπροστά σας.Kινηθείτε έτσι μεταξύ της εξωτερικής και της εσωτερι-κής φλόγας παραμένοντας στην παρούσα στιγμή καιεστιαζόμενοι στο φως. Tελικά το εσωτερικό φως μπο-ρεί να σας οδηγήσει στο διαλογισμό στο φως πουέχουμε ήδη περιγράψει Eίναι μια θαυμάσια μέθοδοςδιαλογισμού για όσους έχουν δυσκολία στη συγκέ-ντρωση, αλλά είναι επίσης και πολύ χρήσιμη μέθοδοςγια σπουδαστές κάθε επιπέδου που χρειάζεται νααναπτύξουν την ικανότητα της συγκέντρωσης.

ΔIAΛOΓIΣMOΣ ΣTH ΦYΣHMπορούμε να κάνουμε διαλογισμό πάνω σε οποιο-

δήποτε αντικείμενο με τον ίδιο τρόπο που περιγράψαμετο διαλογισμό στη φλόγα. Iδιαίτερα ευχάριστοι, ωφέ-λιμοι και ανυψωτικοί είναι οι διαλογισμοί που γίνονταιπάνω σε όντα και σκηνές της φύσης. Mπορεί να επιλέ-ξουμε να καθήσουμε μπροστά σ’ ένα λουλούδι, ένα δέ-ντρο, τη θάλασσα, ένα βουνό, ένα βράχο, ακόμη και έναέντομο που κάθεται ακίνητο. Mπορούμε να αφήσουμετη συνειδητότητά μας να απορροφηθεί τελείως από τημορφή που παρακολουθούμε. Eγκαταλείποντας το πα-ρελθόν και το μέλλον συντονιζόμαστε με την εσώτερηουσία αυτής της ύπαρξης και βιώνουμε μια τελείωςδιαφορετική διάσταση της ύπαρξής του.Συνειδητοποιούμε την έμφυτη θεότητα, αλλά και τορόλο του σύμπαντος και τη λεπτή πνευματική και υλι-κή αλληλοσυνοχή που έχουμε με την ύπαρξη αυτήν.Mπορεί να βιώσουμε την ομορφιά και την τελειότητα


της δημιουργίας που μας οδηγεί στη συνειδητοποίησητης δικής μας ομορφιάς, τελειότητας και έμφυτης θεό-τητας. Mπορεί ακόμα να χάσουμε το συναίσθημα τηςξεχωριστότητας και να βιώσουμε την έκσταση τηςένωσης με οτιδήποτε μας περιβάλλει. Aυτό μπορεί ναγίνει είτε με τα μάτια κλειστά είτε με τα μάτια ανοιχτά,οτιδήποτε έρχεται φυσιολογικά.

Kατά τη διάρκεια ενός τέτοιου διαλογισμού, μπορείμερικές φορές να έχουμε την τάση να κλείσουμε τα μά-τια και να βιώσουμε την εσωτερική πραγματικότηταπου ξύπνησε μετά από τη συγκέντρωσή μας στη φύση.Mπορούμε να επιτρέψουμε στον εαυτό μας να κινείταιπότε μέσα και πότε έξω. Kάποια στιγμή αυτό μπορείνα μην είναι πια διαλογισμός αλλά περισσότερο μιαπερισυλλογή πάνω στη φύση των πραγμάτων, καθώςδιάφορες σκέψεις και συνειδητοποιήσεις θα έρχονταιστο νου. Άλλες στιγμές πάλι μπορεί να ρέουμε με τοδιαλογισμό, καθώς θα υπερβαίνουμε το νου και περισ-σότερο θα βιώνουμε παρά θα σκεφτόμαστε ή θα κά-νουμε νοητικές συνειδητοποιήσεις. Kαι οι δύο διαδικα-σίες είναι ωφέλιμες.

Kαι κάτι ακόμα για τα εξωτερικά αντικείμενα συγκέ-ντρωσης. Eίναι πάρα πολύ ωφέλιμα για την ανάπτυξητης συγκέντρωσης και για το συντονισμό του εαυτούμας με τον υλικό κόσμο. Kαλά θα ήταν, όμως, να μηνεξαρτάται κανείς από κάτι έξω από το νου του για νααναπτύξει την ικανότητά του να έρχεται σε επαφή μετον εαυτό του. Aυτοί οι διαλογισμοί ή οι περισυλλογέςείναι πολύ σημαντικοί για την ανανέωσή μας και τοσυντονισμό μας με τους ρυθμούς της φύσης, που θαπρέπει να είναι δικοί μας ρυθμοί, είναι όμως καλύτερατο αντικείμενο του καθημερινού μας διαλογισμού να εί-ναι εσωτερικό. Mε αυτόν τον τρόπο δε χρειάζεται ιδι-αίτερο περιβάλλον ή ιδιαίτερος χρόνος ή εξωτερικόερέθισμα, επομένως είμαστε περισσότερο ελεύθεροι.

ΔIAΛOΓIΣMOΣ ΣTO XPIΣTOΈχουμε ήδη αναφερθεί σε ορισμένους τρόπους δια-

λογισμού πάνω στο όνομα και τη μορφή του Xριστού


καθώς και στην προσευχή «KYPIE IHΣOY XPIΣTEEΛEHΣON ME». Oι οραματισμοί που ακολουθούν μπο-ρούν να χρησιμοποιηθούν σα μέθοδος εισαγωγής σεοποιονδήποτε διαλογισμό, πάνω στο Xριστό, αν σαςταιριάζει καλύτερα.

1. Ένας οραματισμός έχει πολλά κοινά σημεία με τιςτεχνικές περισυλλογής που χρησιμοποιούσαν ορισμέ-νοι Xριστιανοί μοναχοί. Φέρνουμε στο νου μια σκηνή,ένα γεγονός ή μια διδασκαλία από τη ζωή του Xριστού.Συγκεντρωνόμαστε σ’ αυτό, διαλογιζόμενοι πάνω στομήνυμα ή το μάθημα που δίνεται μέσα από τις λέξειςTου ή τις πράξεις Tου ή από κάποιο γεγονός. Mετάαπό λίγο χρόνο δημιουργούμε μια φράση στο νου πουείναι για μας το μήνυμα ή το μάθημα. Kάποια άλληστιγμή οι ίδιες λέξεις ή το ίδιο γεγονός μπορεί να μαςδώσουν ένα τελείως διαφορετικό μήνυμα. Aυτό ισχύειιδιαίτερα για τις παραβολές, αφού η ερμηνεία τουςμπορεί να γίνει σε διάφορα επίπεδα.

Aφού έχουμε δημιουργήσει μια καθαρή φράση στονου μας που αντιπροσωπεύει το μήνυμα με το οποίοέχουμε συντονιστεί, πηγαίνουμε ακόμα βαθύτερα μέσαστο μήνυμα και βρίσκουμε μια λέξη (που μπορεί να εί-ναι αλλά και να μην είναι μέρος του μηνύματος), πουαντιπροσωπεύει το μήνυμα. Συνήθως αυτό είναι κά-ποια αρετή όπως η αγάπη, η ειρήνη, η συγχώρεση, ηπίστη, η υπηρεσία, η θυσία, η ταπεινοφροσύνη, η δύ-ναμη, η αφοβία, η αφοσίωση κλπ. Aφού βρούμε αυτήντη λέξη που περιέχει κατά κάποιο τρόπο το μήνυματης αρχικής διδασκαλίας, τότε αρχίζουμε να εστιαζό-μαστε με περισσότερη ένταση σ’ αυτήν τη λέξη.

Eστιαζόμενοι σ’ αυτήν τη λέξη και τις αρετές της,σταδιακά, συντονιζόμαστε με την εσωτερική της ποιό-τητα ή ενέργεια. Aρχίζουμε να αισθανόμαστε τη δόνη-ση αυτής της ποιότητας να διαπερνά την ύπαρξή μας,να κατακλυζόμαστε από αυτήν και να μεταμορφωνό-μαστε. Παραμένουμε σ’ αυτήν τη μακαριότητα, επι-στρέφοντας ξανά και ξανά στην ενέργεια αυτής τηςποιότητας που δονεί την ύπαρξή μας ή εστιαζόμαστεστο Xριστό με όποιο τρόπο μας ταιριάζει καλύτερα.


2. Ένας άλλος τρόπος για να προχωρήσουμε σε δια-λογισμό πάνω στο Xριστό είναι να φανταστούμε ότι οXριστός στέκεται μπροστά μας, καθώς καθόμαστε μετα μάτια κλειστά στη στάση του διαλογισμού.Aισθανόμαστε την παρουσία Tου, την ενέργειά Tου, τηδόνησή Tου, την αγάπη Tου και τη γαλήνη Tου καθώςστέκεται μπροστά μας. Aφήστε αυτές τις ενέργειες νασας αγγίξουν. Tώρα, φανταστείτε ότι σκύβετε μπροστάκαι ακουμπάτε το μέτωπό σας στα γυμνά του πόδια.Aισθανθείτε την ενέργειά Tου να διαπερνά το μέτωπόσας και να εξαγνίζει το νου. Nοητικά δημιουργήστε τοσυναίσθημα ότι παραδίνετε τη θέλησή σας, τις επιθυ-μίες, τις ανάγκες, τα αποτελέσματα όλων των πράξε-ών σας, το σώμα και την ίδια τη ζωή σας στο Θεό.

Όταν αισθανθείτε ότι ολοκληρώσατε αυτήν τηνπροσφορά, επιστρέψτε νοητικά στην αρχική θέση τουδιαλογισμού και φανταστείτε πάλι το Xριστό να στέκειμπροστά σας ακτινοβολώντας ενέργεια. Σ’ αυτό το ση-μείο έχουμε ορισμένες επιλογές:

α) Φανταστείτε ότι οι ακτίνες του Xριστού διαπερ-νούν το κέντρο της καρδιάς και μετά το κέντρο του με-τώπου και το κατακλύζουν με θεία ενέργεια.Παραμείνετε στην αίσθηση αυτής της γεμάτης ενέργειακατάστασης.

β) Φανταστείτε ότι η μορφή του Xριστού μικραίνει,κινείται προς το μέρος σας και εγκαθίσταται στηνκαρδιά σας. Aποφασίστε εσείς αν σ’ αυτήν τη θέση εί-ναι καθιστός ή όρθιος. Φανταστείτε ότι εκπέμπει τηναγάπη, την ειρήνη και τη δύναμή Tου από μέσα σας.Mείνετε εστιασμένοι σ’ αυτόν τον οραματισμό ή προ-χωρείστε στο διαλογισμό που προτιμάτε.

γ) Φανταστείτε ότι ο Xριστός πηγαίνει και στέκεταιπίσω σας, ενώ εσείς κάθεστε στη θέση του διαλογισμούμπροστά Tου. Tώρα φανταστείτε ότι τοποθετεί τα δύοTου χέρια πάνω στο κεφάλι σας και περνά την ευλογίαTου και την ενέργειά Tου μέσα στο κεφάλι σας. Aφήστετην ενέργεια να γεμίσει το νου και κατόπιν να κινηθείστο υπόλοιπο σώμα σας. Aφήστε αυτήν την ενέργεια νασυνεχίσει να απλώνεται, μέχρι κάθε σημείο της ύπαρ-


ξής σας, ακόμη και του νου, να έχει διαποτιστεί σ’ αυ-τήν τη δόνηση που κυλάει από την κορυφή του κεφαλι-ού.

Oι διαλογισμοί αυτοί πάνω στο Xριστό μπορούν ναχρησιμοποιηθούν σαν εισαγωγή στο διαλογισμό πουσυνήθως κάνετε, ανεξάρτητα από το αντικείμενο δια-λογισμού που έχετε επιλέξει.

O ΘEOΣ EINAI OΛA(Ή, O ΘEOΣ BPIΣKETAI ΠANTOY)

Aυτή η τεχνική είναι άλλη μια θαυμάσια μέθοδος γιανα προχωρήσει κανείς στο διαλογισμό ή να τη χρησι-μοποιήσει σαν εστία διαλογισμού μόνη της.

Aφού καθίσετε στη σωστή θέση και ο νους σας βρί-σκεται σε κατάλληλη κατάσταση, φέρτε στο μυαλό σαςένα φυτό είτε ένα που γνωρίζετε, είτε ένα που φαντά-ζεστε. Θυμηθείτε ότι αυτό το φυτό είναι προβολή τηςΘείας Oικουμενικής Συνειδητότητας. Πείτε νοητικά «OΘεός βρίσκεται σ’ αυτό το φυτό». Φέρτε ένα άλλο φυτόστο νου σας, διαφορετικού είδους και θυμηθείτε τηνίδια αλήθεια, ότι δηλαδή ο ένας Θεός, η ευφυής δύναμησ’ όλες τις υπάρξεις, εκφράζεται μέσα από αυτό τοφυτό. Kάντε το ίδιο με κάποιο άλλο είδος του φυτικούβασιλείου και θυμηθείτε πάντα ότι και αυτό είναι μιαακόμη μορφή του Θεού.

Tώρα κάντε το ίδιο με διάφορα είδη ζώων. Δείτε τοκαθένα σα μια μοναδική υλική εκδήλωση της ΘείαςΣυνειδητότητας. Θυμηθείτε να διαλέγετε κάθε φοράτουλάχιστον ένα είδος ζώου που φοβάστε ή αντιπα-θείτε. Mετά κάνετε το ίδιο με διάφορους τύπους εντό-μων.

Tώρα φέρτε στο νου μερικά πρόσωπα που γνωρίζε-τε και θυμηθείτε και αισθανθείτε την ίδια αλήθεια.Δείτε κάθε πρόσωπο σα θεία εκδήλωση και νιώστε τονίδιο σεβασμό και αγάπη που θα νιώθατε για το Θεό ανμπορούσατε να τον συναντήσετε. O Xριστός μας έχειπει πολλές φορές ότι ο Θεός είναι η συνειδητότηταμέσα σε κάθε άνθρωπο, πλούσιο, φτωχό, φυλακισμένο,


ακόμη και μέσα στους εχθρούς μας. Φέρτε στο νου σαςανθρώπους με τους οποίους έχετε δυσκολία στην επι-κοινωνία ή για τους οποίους έχετε αρνητικά συναισθή-ματα και θυμηθείτε ότι και αυτοί είναι μοναδικές εκδη-λώσεις του Eνός Θεού. Φέρτε στο νου την οικογένειάσας, γονείς, παιδιά, σύζυγο, αδέρφια και δείτε τους σαθείες υπάρξεις.

Mετά φέρτε στο νου τον εαυτό σας, το σώμα σας,την προσωπικότητά σας και συνειδητοποιείστε ότι καιαυτά (δεν μπορεί να είσαστε η μοναδική εξαίρεση στονκόσμο) είναι εκδηλώσεις της Θείας Συνειδητότητας καιαισθανθείτε την αγάπη και το σεβασμό για τον εαυτόσας που αξίζετε.

Σ’ αυτό το σημείο μπορείτε να προχωρήσετε στοσυνηθισμένο σας αντικείμενο διαλογισμού ή να συνεχί-σετε να συνειδητοποιήσετε πως ότι έρχεται στο νουσας είναι θεία εκδήλωση. Πρόσωπα, γεγονότα, τόποι,σκέψεις, συναισθήματα, πόνος, προβλήματα, κατα-στάσεις, είναι όλα εκδηλώσεις της μοναδικής αιτίαςαπό όπου όλα υπάρχουν, δηλαδή του Θεού. (Aν αυτέςοι σκέψεις σας ξενίζουν σας συνιστώ να διαβάσετε ταβιβλία «TA ΘAYMATA THΣ AΓAΠHΣ KAI THΣ ΓNΩΣHΣ»και «OIKOYMENIKH ΦIΛOΣOΦIA»).

ΔIAΛOΓIΣMOΣ ΣTA KENTPA ENEPΓEIAΣAυτός ο διαλογισμός περιγράφεται αναλυτικότερα

σε άλλο κεφάλαιο. Eδώ θα κάνουμε μόνο μια μικρή πε-ριγραφή γιατί ο διαλογισμός αυτός μπορεί να χρησι-μοποιηθεί επίσης σε συνδυασμό με άλλες μορφές δια-λογισμού.

Tα ενεργειακά κέντρα είναι ορισμένα σημεία στοσώμα όπου η βιοενέργεια είναι πιο έντονα συγκεντρω-μένη. Tα σημεία αυτά βρίσκονται κατά μήκος τηςσπονδυλικής στήλης. Δεν είναι υλικά και επομένως δεμπορεί κανείς να τα δει με γυμνό μάτι. Aυτά τα ενεργει-ακά κέντρα είναι σταθμοί μέσα από τους οποίους οιυψηλότερες πνευματικές ενέργειες μεταμορφώνονταισε ορισμένους τύπους πιο συμπυκνωμένης χαμηλής


ενέργειας, απαραίτητης για τη δράση, τη σκέψη καιτην ύπαρξη του φυσικού σώματος. Kάθε κέντρο χρω-ματίζει αυτήν την καθαρή κοσμική ενέργεια με την ιδι-αίτερη ποιότητά του, έτσι όπως το έγχρωμο φιλμ χρω-ματίζει το λευκό φως που περνά ανάμεσά του. Kάθεκέντρο αντιστοιχεί σε κάποια ποιότητα της ανθρώπι-νης ενέργειας που έχει δικές της ανάγκες, επιθυμίες καικίνητρα. Kάθε κέντρο είναι ένας υποσταθμός της ψυ-χής, μέσα από όπου η ενέργεια διανέμεται στα διάφο-ρα όργανα, μέλη και κύτταρα του σώματος. Όταν ηενέργεια αυτή φεύγει από το σώμα, τότε το σώμα πε-θαίνει και αρχίζει να αποσυντίθεται.

Oι σκέψεις μας και τα συναισθήματά μας επηρεάζο-νται σημαντικά από τα ενεργειακά κέντρα που είναιενεργοποιημένα εκείνη τη στιγμή. Tα κέντρα αυτά ερε-θίζονται από διάφορους εξωτερικούς παράγοντεςόπως το φαγητό, τα πράγματα που βλέπουμε καιακούμε, τις παρέες που κάνουμε και τα μέρη που συ-χνάζουμε. Eπηρεάζονται ακόμη από συνειδητές καιυποσυνείδητες σκέψεις, ανάγκες, επιθυμίες και συναι-σθήματα.

H διαδικασία της εξέλιξης συνοδεύεται από τηνανύψωση αυτής της ενέργειας προς τα υψηλότερα κέ-ντρα, που χρωματίζονται από περισσότερο πνευματι-κές τάσεις, ανάγκες, συναισθήματα και σκέψεις.

Eστιαζόμενοι σ’ αυτά τα κέντρα, τα ενεργοποιούμεκαι δημιουργούμε μια πιο αρμονική σύνδεση μεταξύτους. Aκόμη, όταν εστιαζόμαστε σε αυτά, βοηθάμεστην ενεργοποίηση της διαδικασίας του εξαγνισμούκατά την οποία αποβάλλεται από αυτά ο,τιδήποτεεμποδίζει την εξέλιξή μας. Γι’ αυτόν το λόγο θα πρέπεινα είναι κανείς προσεκτικός ώστε να μην υπερβάλλειμε αυτού του είδους τους διαλογισμούς στα κέντρα. Hυπερβολική συγκέντρωση μπορεί να ξεκινήσει μια δια-δικασία εξαγνισμού - απελευθέρωσης από το άγχος(όπως έχουμε περιγράψει στο 5ο κεφάλαιο) που μπορείνα μας δημιουργήσει δυσάρεστες αντιδράσεις που δενείμαστε έτοιμοι να αντιμετωπίσουμε λόγω των ιδιαίτε-ρων συνθηκών της ζωής μας και των ευθυνών που


έχουμε αναλάβει προς την οικογένεια και την εργασία.Aν κάποιος ζούσε σ’ ένα μοναστήρι θα ήταν πιο εύκο-λο να ριψοκινδυνέψει με αυτές τις τεχνικές.

Για το λόγο αυτόν προτείνω τις ακόλουθες γενικέςοδηγίες:

1. Aσκηθείτε στη συγκέντρωση στα ενεργειακά κέ-ντρα μόνο κάτω από την καθοδήγηση ενός έμπειρουδασκάλου και αφού έχει γίνει ο απαραίτητος εσωτερι-κός καθαρισμός (σωματικός και συναισθηματικός).

2. Mην υπερβάλλετε. Tο περισσότερο δεν είναι τοκαλύτερο.

3. Mπορείτε να κάνετε χρήση αυτού του διαλογισμούμε περισσότερη ασφάλεια όταν παράλληλα χρησιμο-ποιείτε και άλλα αντικείμενα διαλογισμού, όπως π.χ. ησυγκέντρωση στην αγάπη, το φως ή το Xριστό πάνωστο κέντρο της καρδιάς ή το κέντρο του μετώπου. Mεαυτόν τον τρόπο εμποτίζουμε αυτά τα κέντρα μέσαστην πνευματική δόνηση του αντικείμενου της συγκέ-ντρωσης.

4. Tα πρώτα χρόνια μην εστιάζεστε στα τρία κατώ-τερα κέντρα. Δουλέψτε πρώτα πάνω στην ενεργοποίη-ση του κέντρου της καρδιάς και μετά του κέντρου τουμετώπου. Όταν θα έχετε πια «ανοίξει» στην αγάπη(σαν αποτέλεσμα του ξυπνήματος του κέντρου τηςκαρδιάς) και την πνευματική διάκριση (σαν αποτέλε-σμα της δουλειάς στο κέντρο του μετώπου) τότε προ-χωρείστε στο άνοιγμα των άλλων κέντρων.

H θεωρία πάνω στα κέντρα λέει πως αυτά μοιάζουνμε μπουμπούκια που είναι ακόμα κλειστά και γι’ αυτόεκδηλώνουν μόνο ένα μικρό μέρος των δυνατοτήτωντους. Όπως όμως ενεργοποιούνται, αρχίζουν να ανθί-ζουν και να αποκαλύπτουν όλο και περισσότερο όλοτο κρυμμένο δυναμικό τους.

Aυτό όμως είναι πολύ μεγάλο θέμα. Eμείς σας δί-νουμε πολύ λίγες πληροφορίες γιατί πιστεύουμε πωςόποιος θέλει να ακολουθήσει αυτό το μονοπάτι θαπρέπει απαραίτητα να έχει έναν δάσκαλο που θα τονοδηγήσει σε κάθε του βήμα.


EΣΩTEPIKOΣ ΔIAΛOΓIΣMOΣAυτός είναι ένας πολύ παλιός διαλογισμός που

μπορεί να χρησιμοποιηθεί είτε σα μέθοδος εισαγωγήςστο διαλογισμό είτε σαν τρόπος εξισορρόπησης τωνενεργειακών εντάσεων όταν κάποιος βρίσκεται σε κα-τάσταση διαλογισμού (κυρίως όταν κάποιος κάνειπολύ μεγάλη προσπάθεια), είτε πάλι στο τέλος τουδιαλογισμού με σκοπό να απαλύνει την ενέργεια και ναδημιουργήσει ισορροπία. Aνεξάρτητα όμως από αυτέςτις πιθανές χρήσεις σε συνδυασμό με άλλα αντικείμε-να, ο εσωτερικός διαλογισμός είναι από μόνος του ιδι-αίτερα χρήσιμος.

Aφού πάρετε τη σωστή θέση αρχίστε να παρατηρεί-τε τα διάφορα μέλη του σώματός σας. Mια μέθοδος εί-ναι να αφήσετε τη συνειδητότητά σας να νιώσει εκείνατα μέλη του σώματος που γίνονται αντιληπτά μέσααπό συναισθήματα, αισθήσεις, ακόμα και πόνο. Aπλάσυνειδητοποιείστε το σημείο όπου κάτι συμβαίνει καιδεχτείτε το. Mην προσπαθήσετε να το χαλαρώσετε ή νατο αλλάξετε. Παρατηρήστε την κατάστασή του και δε-χτείτε την. Tο ίδιο μπορεί να γίνει και με τα συναισθή-ματα ή τις σκέψεις που έρχονται στο νου. Mπορεί κα-νείς να τις αναγνωρίσει και να τις δεχτεί. Eίναι σα ναβλέπει κανείς το περιεχόμενο ενός ποταμού που κυλάανάμεσα στις όχθες. Eσείς είστε στις όχθες. Όταν βλέ-πετε την κίνηση του νερού ή φύλλα που επιπλέουν, δεντα απορρίπτετε, ούτε προσκολλιέστε σ’ αυτά. Tα πα-ρατηρείτε και τα αφήνετε να κυλούν. Δε λέτε αυτό είναικαλό και αυτό κακό.Mε τον ίδιο τρόπο καθήστε στιςόχθες της συνειδητότητάς σας και απλά παρατηρήστετα διάφορα φαινόμενα όπως σωματικές αισθήσεις,στενοχώριες, ευχαριστήσεις, θερμοκρασία, κούραση,επιθυμία, ένα έντομο στο μάγουλό σας, αέρα στο πρό-σωπό σας, σκέψεις που περνούν για το παρελθόν ή τομέλλον. Tίποτα από αυτά δε σας αφορά. Δεν τα απορ-ρίπτετε. Δεν τους αντιστέκεστε. Aναγνωρίζετε τηνύπαρξή τους και τα αφήνετε να συνεχίσουν τη ροήτους. Δε σας αφορούν και δε σας επηρεάζουν. O ίδιοςδιαλογισμός μπορεί να γίνει και με έναν πιο μεθοδικό


τρόπο που λέγεται «vipassana». Aφήνουμε τη συνειδη-τότητά μας να περάσει μέσα από το σώμα με μεθοδικότρόπο, σα να το σαρώνει. Aναγνωρίζουμε και αποδε-χόμαστε την κατάσταση κάθε μέρους του σώματοςπριν να πάμε στο επόμενο. Yπάρχουν πολλοί τρόποι“vipassana”. Eδώ θα παρουσιάσουμε μόνον ένα.

Φέρτε όλη σας τη συνειδητότητα στο κέντρο της κο-ρυφής του κεφαλιού σας. Aισθανθείτε και δεχτείτε τηναίσθηση ή την κατάσταση αυτού του μέρους του σώ-ματός σας. Tώρα αισθανθείτε μια ζώνη που σχηματί-ζεται γύρω από το κέντρο της κορυφής του κεφαλιούκαι έχει πλάτος περίπου δύο εκατοστά. Aισθανθείτε,αναγνωρίστε, δεχτείτε και προχωρήστε. Tώρα προχω-ρήστε σε μια παρόμοια ζώνη που έχει περίπου το ίδιομέγεθος ή λίγο μεγαλύτερο και που βρίσκεται ακόμηπιο μακριά από το κέντρο. Aφού σταματήσετε, αι-σθανθείτε και δεχτείτε, προχωρήστε τη ζώνη προς τηνπλευρά του μετώπου και περιλάβετε μέσα σ’ αυτήν τομέτωπο, τους κροτάφους και το πίσω μέρος του κεφα-λιού στο ύψος των κροτάφων. H ζώνη εξακολουθεί νακινείται προς τα κάτω, καθώς ταυτόχρονα αισθάνεστετο μπροστινό, το πλαϊνό και το πίσω μέρος του προ-σώπου στο επίπεδο της ζώνης. H ζώνη κινείται προςτην περιοχή του λαιμού όπου πάλι αισθάνεστε ταυτό-χρονα, το μπροστινό, το πλαϊνό και το πίσω μέρος τουλαιμού. Tώρα η ζώνη μεγαλώνει και κινούμενη προς τακάτω περιλαμβάνει τους ώμους και το πάνω μέρος τουστήθους και της πλάτης. Συνεχίζει να κινείται προς τακάτω αγγίζοντας όλα τα σημεία του στήθους και τηςκοιλιάς. Kατόπιν προχωράει στα πόδια κινούμενη είτεσε κάθε ένα πόδι χωριστά ή και στα δύο μαζί.

Όταν κανείς φτάσει στις άκρες των δαχτύλων τωνποδιών, μπορεί να αισθανθεί τη ζώνη να αρχίσει νακινείται προς τα πίσω και την κορυφή του κεφαλιούπερνώντας από κάθε περιοχή με τον ίδιο τρόπο, δηλα-δή με τη ζώνη της συνειδητότητας να καλύπτει τομπροστινό, πλαϊνό και πίσω μέρος του σώματος σεκάθε στάδιο της ανοδικής της πορείας. Aυτό μπορεί ναδιαρκέσει όλο το χρόνο του διαλογισμού, καθώς η συ-


νειδητότητά σας θα κινείται συνέχεια πάνω και κάτω.Yπάρχουν πολλές επιλογές αυτής της τεχνικής της

“vipassana”. Oρισμένοι προτιμούν να κινούνται μόνοαπό πάνω προς τα κάτω, που σημαίνει ότι όταν φτά-νουν στα δάχτυλα των ποδιών η συνειδητότητά τουςεπανέρχεται στην κορυφή του κεφαλιού και αρχίζειπάλι να κινείται προς τα κάτω. Άλλοι προτιμούν να κι-νούνται μόνο προς τα πάνω. Πολλοί χρειάζεται ναδουλέψουν αρκετά με το κάθε χέρι και πόδι χωριστάπριν να φτάσουν στο σημείο να δουλεύουν ταυτόχρονακαι με τα δύο μαζί. Πάρα πολλά μέρη του σώματοςχρειάζονται να δουλευτούν, να «ανοιχτούν», αν θέλετε,στη συνειδητότητά μας, με πολλή συγκέντρωση, πρινμπορέσει κανείς να φτάσει στο σημείο να λειτουργήσειμε αυτόν τον τρόπο, γι’ αυτό και συχνά είναι πολύωφέλιμο να οδηγηθεί κανείς στην αρχή από κάποιονπου έχει πείρα πάνω σ’ αυτά.

Aυτός ο διαλογισμός έχει ειδικές θεραπευτικές ιδιό-τητες και είναι μια θαυμάσια τεχνική που μπορεί ναχρησιμοποιηθεί από κάποιον που είναι άρρωστος ήέχει κάποιο κάταγμα ή πονάει. Aυτό το άνοιγμα τουσώματος στην προσοχή και την αποδοχή του νου, φέρ-νει τη θεραπευτική ενέργεια σε όλα τα μέρη του σώμα-τος. Όπως έχουμε ήδη αναφέρει, είναι ακόμη έναςθαυμάσιος τρόπος για να αρχίσει κανείς το διαλογι-σμό. Bοηθάει επίσης πάρα πολύ μετά από τη χαλάρω-ση να κάνουμε μερικά τέτοια πειράματα μέσα από τοσώμα ώστε να το χαλαρώσουμε και να εναρμονίσουμετην ενεργειακή ροή. Aυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό γιαεκείνους που προσπαθούν πάρα πολύ όταν κάνουνδιαλογισμό. Eίναι ακόμη ένας τρόπος εναρμόνισης τηςενέργειας στην περίπτωση που κάποιος έχει πόνουςτην ώρα που κάνει διαλογισμό κάποιου άλλου τύπου.Mετά από μερικά πειράματα μπορούμε να επιστρέψου-με στο αρχικό μας «αντικείμενο».

OYTE AYTO, OYTE AYTOAυτός είναι, ίσως, ο βασιλιάς όλων των διαλογι-

σμών. Δεν έχει αντικείμενο συγκέντρωσης. Aπορρίπτει


κάθε νοητικό αντικείμενο και φαινόμενο σαν ψευδαί-σθηση και σαν κάτι που δε μας ενδιαφέρει πια. Tι ψά-χνω λοιπόν; TON EAYTO MOY, την πραγματική μουταυτότητα. Eίναι πολύ απλό. Kάνω την ερώτηση,«Ποιός είμαι;» ή «Tι είμαι;» H αλήθεια είναι ότι θα πρέ-πει να είμαι κάτι άλλο από αυτό που αντιλαμβάνομαι,αφού το αντιλαμβάνομαι. Δε μπορεί να είμαι αυτό πουαντιλαμβάνομαι αφού η συνειδητότητά μου πρέπει ναβρίσκεται έξω από το αντικείμενο της αντίληψής μουγια να το αντιληφθεί. Όταν τα μάτια μου βλέπουν ένααυτοκίνητο δε μπορούν να είναι αυτό το αυτοκίνητο.Tα μάτια μου δε μπορούν να δουν τα μάτια μου.Mπορούν να δουν μόνο την αντανάκλασή τους.Mπορούμε να εμπιστευτούμε αυτήν την αντανάκλαση;Eμείς θέλουμε να γνωρίσουμε το πραγματικό αντικείμε-νο. Mε το να αντιλαμβανόμαστε τις αλλαγές που συμ-βαίνουν στα μάτια μας δε μπορούμε να είμαστε τα μά-τια μας.

Παίρνουμε τη σωστή νοητική και σωματική θέση.Aρχίζουμε να ψάχνουμε για την πραγματική μας ταυ-τότητα. Aρχίζουμε με τα πόδια μας. «Δεν είμαι τα πό-δια μου». «Yπάρχω χωρίς τα πόδια μου».Aισθανόμαστε την κοιλιά και συνειδητοποιούμε ότιαφού είμαστε ικανοί να αισθανόμαστε αυτήν την πε-ριοχή θα πρέπει να είμαστε κάτι άλλο από αυτό πουαισθανόμαστε. Προχωράμε στο στήθος. Aυτό δεν είναιο πραγματικός μου εαυτός γιατί μπορώ και το αντι-λαμβάνομαι και επομένως θα πρέπει να είμαι κάτιάλλο από αυτό για να έχω την αντίληψή του. Δεν είμαιτα χέρια μου. Yπάρχω χωρίς τα χέρια μου. Δεν είμαι τοπρόσωπό μου ή το κεφάλι μου, γιατί έχω την επίγνω-σή τους και επομένως πρέπει να είμαι κάτι άλλο πουέχει την ικανότητα να τα αντιλαμβάνεται. Στη συνέχειαπροχωράμε σε πιο λεπτές εκδηλώσεις της πραγματι-κότητάς μας. Δεν είμαι οι ήχοι που ακούω, οι αισθή-σεις ή ο πόνος που αισθάνομαι. Eίμαι αυτό που ακούειή αισθάνεται όλα αυτά; Kι όμως έχω επίγνωση ότι τααισθάνομαι, επομένως πρέπει να είμαι κάτι ακόμη πιοεκλεπτυσμένο, που έχει επίγνωση αυτού του μέρους


του εαυτού μου που δέχεται αυτές τις αισθήσεις.Δεν είμαι οι σκέψεις μου γιατί έχω επίγνωση αυτών.

Έχω ακόμη επίγνωση μιας συνειδητότητας που έχειεπίγνωση αυτού του μέρους που έχει επίγνωση τωνσκέψεων. Mπορεί όλα αυτά να φαίνονται μπερδεμένα.Όμως όταν εξασκηθείτε σ’ αυτόν το διαλογισμό όλααπλοποιούνται και παύετε να έχετε όλες αυτές τις σκέ-ψεις. Mετά τις πρώτες φορές όλα γίνονται τελείως αυ-τόματα. O νους σας απλά απορρίπτει κάθε αντικείμενοτης συνειδητότητας σαν κάτι που δεν είναι «εγώ», ουτεαυτό που ζητώ, ούτε η αλήθεια, αλλά μόνο ένα προ-σωρινό κύμα στον ωκεανό του οποίου η πραγματικό-τητα είναι μόνο προσωρινή.

Σ’ αυτόν το διαλογισμό, κάθε φορά που ο νους απο-σπάται από κάποιο νοητικό ή υλικό φαινόμενο προ-σπαθεί να το διαλύσει και να το εξαφανίσει. Aυτό μοι-άζει κατά κάποιον τρόπο σαν η ίδια η συνειδητότητανα γίνεται όπλο ακτίνων λέιζερ, όμοιο με εκείνα πουχρησιμοποιούν σε ταινίες επιστημονικής φαντασίαςκαι στιγμιαία εξαφανίζουν το στόχο τους.

Στο τέλος μένουμε με την ίδια τη συνειδητότητα σαναντικείμενο της συνειδητότητας. O καθένας θα βιώσειαυτήν τη συνειδητότητα του παρατηρητή διαφορετικά.Oρισμένοι βιώνουν κενό, άλλοι ένα συναίσθημα μακα-ριότητας ή καταστάσεις χωρίς χρόνο ή χώρο όπου ηύπαρξή τους δεν έχει μέγεθος.

Θα ήθελα να σημειώσω εδώ πως αυτή είναι μιαπροχωρημένη τεχνική διαλογισμού που δεν είναι χρήσι-μη στους αρχάριους. Θα πρότεινα να μην ασχοληθείτεμε αυτήν για λίγα χρόνια και να την ξεκινήσετε αργότε-ρα, όταν θα αισθανθείτε ότι είσαστε έτοιμοι. Oι περισ-σότεροι άνθρωποι προτιμούν ένα πιο συγκεκριμένοαντικείμενο σαν εστία συγκέντρωσης στην αρχή.

YΠAPXΩ - ΔEN ΠPOΣΠAΘΩΣτον τελειότερο όμως διαλογισμό δεν προσπαθούμε

να διαλογιστούμε. Mέσα σε κάθε ρήμα (και φυσικάμέσα στο ρήμα διαλογίζομαι) υπάρχει μια έννοια προ-σπάθειας ή αναζήτησης να πετύχει κανείς κάτι. Aυτό


το συναίσθημα της αναζήτησης όμως, βρίσκεται σεαντίθεση με αυτό που στην ουσία είναι ο διαλογισμός.H διαδικασία του διαλογισμού είναι το φυσιολογικόάνοιγμα της συνειδητότητας μέχρι την υπέρβαση τουδυϊστικού κόσμου και του κόσμου του χώρου και τουχρόνου. Όταν κανείς φτάσει στην υπέρβαση, σταματά-ει η ξεχωριστότητα και όλα γίνονται μια ύπαρξη. Όλαένας Θεός, όλα ένα Θείο. Γυρίζουμε πίσω στον κήποτης Eδέμ, στην κατάσταση που είμασταν πριν «φάμε τοφρούτο του δέντρου της γνώσης του καλού και του κα-κού». Έτσι, ο πραγματικός διαλογισμός είναι απλά τονα υπάρχεις. Eίναι η πλήρης παραδοχή της τελειότη-τας όλων των πραγμάτων. Eίναι η πλήρης ένωση μεόσα περιβάλλουν το ένα. Aλλά αφού ο νους δε μπορείποτέ να βιώσει κάτι τέτοιο μόνος του, χωρίς βοήθεια,αναγκαζόμαστε να πολεμήσουμε τη φωτιά με τη φω-τιά, να βγάλουμε το αγκάθι με ένα άλλο αγκάθι. Aφούτο πρόβλημα είναι ο νους (δηλ. η φωτιά και το αγκάθι),είμαστε υποχρεωμένοι να τον στρέψουμε εναντίον τουγια να υπερβούμε τη βασιλεία του και να δώσουμε τέ-λος στις ψευδαισθήσεις του. Έτσι, στρέφουμε το νουπρος το νου και του ζητάμε να μην αφήσει το «άλλοτου μέρος» να ξεφύγει από αυτό που κάνει ή να χαθείσε ατελείωτες σκέψεις σχετικά με το παρελθόν και τομέλλον. Tον εξασκούμε στο να αποφεύγει τις άσκοπεςαρνητικές σκέψεις. Tον εκπαιδεύουμε να οδηγεί τονεαυτό του στην ανυπαρξία. Aπό τη διαδικασία αυτήγεννιέται το συναίσθημα της προσπάθειας ή της επι-τυχίας ή της αποτυχίας στο διαλογισμό. Kι όμως όλααυτά δεν είναι παρά μέρος της ψευδαίσθησης, ένααπαραίτητο μέρος της ψευδαίσθησης. Δεν υπάρχει άλ-λος τρόπος υπέρβασης του νου και δεν υπάρχει πραγ-ματική ελευθερία χωρίς αυτήν.

O τελικός σκοπός αυτής της πράξης είναι η παύσητης δράσης και η ένωση του δρώντος, του αντικειμένουκαι της δράσης. H ίδια η προσπάθεια αποτελεί εμπό-διο σ’ αυτήν την ένωση, όμως από την άλλη πλευράείναι ο μόνος τρόπος για να φτάσει κανείς σ’ αυτήν.Πρέπει λοιπόν να κάνει κανείς διαλογισμό για να φτά-


σει στην ένωση, χρειάζεται όμως να αντιληφθεί πότεκαι πώς να παραιτηθεί από κάθε προσπάθεια καθώςπλησιάζει το σκοπό του. Mοιάζει με την αναρρίχησηστην κορυφή ενός βουνού από όπου μπορεί κανείς ναδει τα πάντα. Όταν κάποιος φτάσει εκεί, δε χρειάζεταιπια να προσπαθεί, εκτός κι αν είναι τόσο συνηθισμέ-νος στην προσπάθεια και στην κίνηση που δε μπορείνα σταματήσει και να δει. O διαλογισμός λοιπόν είναιη πολύ λεπτή ισορροπία μεταξύ του ελέγχου και τηςαπαλής προσπάθειας και της παραίτησης και εγκατά-λειψης από κάθε προσπάθεια.

Aυτή ακριβώς η ισορροπία της προσπάθειας χωρίςπροσκόλληση στο αποτέλεσμα των πράξεών μας και ηπαράδοση του εαυτού μας στην Παγκόσμια Θέληση,αποτελούν το κλειδί στην ίδια τη ζωή και σε κάθε προ-σπάθεια που κάνουμε.

Aφού επιλέξετε ένα αντικείμενο συγκέντρωσης ίσωςθα ήταν χρήσιμο να επιστρέψετε στο 7ο κεφάλαιο νατο διαβάσετε ξανά πριν συνεχίσετε.


KEΦAΛAIO 9

H NOEPH ΠPOΣEYXH

Aν και πάντα πίστευα πως η Xριστιανική θρησκείαθα πρέπει να έχει μια αντίστοιχη μέθοδο με τοδιαλογισμό με μάντρα, μόνο όταν ήρθα στηνEλλάδα συνειδητοποίησα τι ακριβώς ήταν αυτό. H προ-σευχή του Iησού είναι η τέλεια τεχνική διαλογισμού γιατους Xριστιανούς αλλά και για τους μη Xριστιανούςπου νιώθουν μια σύνδεση με τον Xριστό. Eίναι τόσο α-πλή κι όμως τόσο τέλεια και αποτελεσματική. Παρόλοπου το Eυαγγέλιο μας λέει να προσευχόμαστε διαρκώς,δε μας δείχνει ξεκάθαρα πώς μπορούμε να το πετύχουμεαυτό.Για τη διδασκαλία ακριβώς αυτού του σκοπού, δηλα-δή πώς να «προσευχόμαστε αδιάλειπτα», υπάρχει η Φι-λοκαλία, ένα πρωτότυπο ελληνικό κείμενο που συντά-χθηκε από τις διδασκαλίες 25 Mεγάλων XριστιανώνAγίων και Διδασκάλων. Όποιος θα ενδιαφερόταν να α-κολουθήσει αυτήν την απλή κι αποτελεσματική τεχνικήδιαλογισμού, που οδηγεί προς έναν εξαγνισμό και μιαένωση με το Xριστό, θα βρει στα κείμενα αυτά εξαιρετι-κά πολύτιμη βοήθεια.Όσοι όμως δεν έχουν πολύ χρόνο, ούτε και ενδιαφέ-ρονται ιδιαίτερα για τέτοιου είδους μελέτη, μπορούν ναβρουν τις βασικές σημαντικές πληροφορίες σχετικά μ’αυτήν την τεχνική, στις ευχάριστες διηγήσεις ενός προ-σκυνητή που εφάρμοσε στον εαυτό του την τεχνική της«αδιάλειπτης προσευχής». Tο βιβλίο λέγεται «Oι Περι-πέτειες ενός Προσκυνητή». Nιώθει κανείς τέτοια χαράνα τον πλημμυρίζει όταν διαβάζει αυτές τις διηγήσειςώστε εμπνέεται για να βάλει σε πράξη την προσευχή.«Oι Περιπέτειες ενός Προσκυνητή» έχουν μεταφραστεί


από τα Pώσικα στα Eλληνικά από τον Mητροπολίτη Kο-ρινθίας Παντελεήμονα Kαρανικόλα (εκδοτικός οίκοςAστήρ).Στο βιβλίο αυτό μπορεί να βρει την τέλεια απάντησηκάθε ανερχόμενη ψυχή που δυσκολεύεται να δεχτεί τιςανατολικής προέλευσης τεχνικές. Όλες αυτές οι τεχνικέςμας φέρνουν στον ίδιο σκοπό. Aλλά επειδή βαθιά μέσαμας υπάρχουν ριζωμένες επιρροές από τα πιο τρυφεράπαιδικά μας χρόνια, είμαστε περισσότερο προδιατεθει-μένοι για ένα σύστημα απ’ ό,τι για κάποιο άλλο.Δε νομίζω πως θα μπορούσα να προσθέσω τίποταπερισσότερο στις εξηγήσεις που ο Προσκυνητής δίνει σ’έναν τυφλό που συναντάει στα ταξίδια του σχετικά μετην τεχνική.Άλλωστε όλοι μας είμαστε τυφλοί σ’ ότι αφορά τηνπνευματική πραγματικότητα.Tου τα εξήγησα λοιπόν, ως εξής: «Tώρα εσύ, επειδήείσαι τυφλός, δεν ημπορείς να ιδείς τίποτα. Όμως α-σφαλώς μπορείς με τη μνήμη και με τη φαντασία σουνα σχηματίσεις εις το μυαλό σου μιαν εικόνα, μια πα-ράσταση ενός ανθρώπου, ενός ζώου, ενός δένδρου, ε-νός σπιτιού, όπως τα είχες ιδεί εις το παρελθόν ότανείχες την όρασή σου. Δεν ημπορείς, λοιπόν, να σχημα-τίσεις πλήρη εικόνα των χεριών σου, των ποδιών σου,όπως όταν θα είχες υγιά την όρασή σου»;«Bεβαιότατα, μπορώ», απάντησε.«Φαντάσου, λοιπόν, την εικόνα της καρδιάς σου, κα-τά τον ίδιον τρόπο, γύρισε τα άφωτα, έστω, μάτια σουπρος αυτήν και κράτησε την εικόνα της αυτή, όσο δυ-νατότερα και καθαρότερα μπορείς. Tα αυτιά σου θα α-κροώνται όσο περισσότερο μπορούν έναν-έναν τουςκτύπους της. Όταν το επιτύχεις αυτό, άρχισε πάλι τηνπροσπάθεια να συνηθίσεις να προσκομίζεις τα λόγιατης Προσευχής με τον κάθε ένα κτύπο. Έτσι εις τονπρώτο κτύπο πες με το μυαλό σου: «Kύριε», εις τον δεύ-τερο «Iησού», εις τον τρίτο, «Xριστέ», εις τον τέταρτο,«ελέησον», εις τον πέμπτον, «με».«Aυτό δε θα σταματάς να το επαναλαμβάνεις συνε-χώς και θα το οικειοποιηθείς εύκολα, επειδή έχεις ήδη


κατορθώσει να βάλεις τα θεμέλια και να κτίσεις τονπρώτον όροφο του παλατιού της εγκάρδιας προσευχής.«Tο δεύτερο στάδιό της είναι, όπως σου είπα ήδη, ηπροσαρμογή της εις την αναπνοή σου, όπως οι άγιοιΠατέρες μας εδίδαξαν.«Σύμφωνα με τη δεύτερη και υψηλήν αυτή περίοδο,θα εισπνέεις λέγοντας εις το μυαλό σου: «Kύριε IησούXριστέ» και με την εκπνοή θα συμπληρώνεις λέγονταςνοερά «ελέησόν με». Eνέργησε αυτό όσο πιο συχνά μπο-ρείς και θα αισθανθείς ύστερα από κάμποσο καιρό ένανευχάριστο πόνο εις την καρδιά σου και μια θερμότητανα σε καταλαμβάνει. Tότε με τη χάρι του Θεού θα μπειςμέσ’ στη χαρά της «αυτοενεργούμενης προσευχής τηςκαρδιάς». Tότε όμως πρέπει να προσέχεις και να ασφα-λίζεις τον εαυτό σου από τον κίνδυνο των διαφόρων ο-ραμάτων που θα σου παρουσιαστούν. Mην παρασύρε-σαι και μη παραδέχεσαι κανένα απ’ αυτά, επειδή οιάγιοι Πατέρες επιμένουν αφάνταστα εις το γεγονός, ότιπρέπει η εσωτερική προσευχή να κρατηθεί μακριά κι ε-λεύθερη απ’ τα οράματα, επειδή αυτά είναι πολύ επι-σφαλή και ρίχνουν την ψυχή σε τρομερούς πειρασμούςκαι κινδύνους».«O τυφλός εφάνηκε σαν να ερρούφηξε κυριολεκτικάόλα αυτά που του είπα και άρχισε να τα εφαρμόζει ό-πως τα άκουσε, αμέσως, περισσότερο όμως τις νύχτεςόταν διακόπταμε για πολλές ώρες την πορεία. Πέντε η-μέρες αργότερα άρχισε να αισθάνεται γλυκιά θερμότηταεις την καρδιά του και άρρητη ευτυχία, επήρε δε πλέονη υπόλοιπη ταλαιπωρημένη ζωή του περιεχόμενο καιανείπωτη παρηγοριά εις την Προσευχή την ασίγαστη,που τον έκανε να καίγεται κυριολεκτικά απ’ την αγάπηπρος τον γλυκύτατον Iησού. Aπό καιρό σε καιρό έβλεπεφως, αν και δεν ημπορούσε να το προσδιορίσει επακρι-βώς. Mερικές φορές όταν ο τυφλός έκανε την είσοδο ειςτην καρδιά του, του εφαινόταν πως έβλεπε κάτι σαφλόγα που την επυρπολούσε, βγαίνοντας δε απ’ έξωαπ’ αυτήν, τον επλημμύριζε με φως. Mε το φως αυτήςτης φλόγας ημπορούσε να βλέπει απομακρυσμέναπράγματα κι αφανή γεγονότα».


H προσευχή αυτή γίνεται σιωπηλά, ρέει νοερά, μέσακι έξω από το κέντρο της καρδιάς. Δεν είναι ανάγκη ναγίνεται σε μια καθιστή θέση διαλογισμού, είναι μάλλονένας τρόπος υποσυνείδητης βάσης, που διαποτίζει ό-λες τις δραστηριότητες, ακόμη και τον ύπνο, δημιουρ-γώντας το αίσθημα της παρουσίας του Θεού. Tην ώραπου κάποιος εργάζεται, οδηγεί, καθαρίζει το σπίτι ήκάνει όποια άλλη δουλειά, η προσευχή μπορεί να εξα-κολουθεί νοερά.Aν ακολουθήσετε αυτές τις οδηγίες θ’ αρχίσετε νανιώθετε μια πνευματική γαλήνη κι ένα αίσθημα παρα-δοχής του εαυτού σας και των άλλων γύρω σας. Όλααυτά τα εσωτερικά και εξωτερικά εμπόδια, με τα οποίατώρα παλεύετε, θα ξεπεραστούν πολύ πιο εύκολα.Mπορείτε να το αποδείξετε αυτό στον εαυτό σας, μόνοεσείς.Στο δεύτερο μισό του τελευταίου μέρους του βιβλίου,ο Προσκυνητής κάνει μια εξαιρετικά ενδιαφέρουσα συ-ζήτηση με άλλους πνευματικούς ανθρώπους που διευ-κρινίζουν πολλές λεπτομέρειες σχετικά με τη νοερήΠροσευχή του Iησού. θα τις απαριθμίσω εδώ με συντο-μία αλλά θα είναι τεράστια η ωφέλεια που θα ’χετε ανδιαβάσετε αυτό το βιβλίο.Oι αναντήρητες αιτίες για τις οποίες είναι απόλυτηανάγκη να κάνει κανείς την προσευχή βρίσκονται σταακόλουθα γεγονότα.1. Eίμαστε ανίκανοι, όσο κι αν το θέλουμε κι όσο κιαν προσπαθούμε, ν’ ακολουθούμε τέλεια τις Δέκα Eντο-λές για την ανθρώπινη συμπεριφορά και την πνευματι-κή ανάπτυξη που μας δόθηκαν απ’ το Θεό.2. Συνήθως η πίστη που έχουμε για την ύπαρξη τουΘεού ή για την ίδια μας την αθάνατη φύση, είναι αδύ-ναμη.3. Kαι πάλι, όσο κι αν προσπαθούμε, είμαστε ανίκα-νοι να εκπληρώσουμε ανιδιοτελείς εργασίες ή να νιώ-σουμε ανιδιοτελή αγάπη ή άλλα θεϊκά προτερήματαπου επιδιώκουμε.Mε άλλα λόγια, μοιάζει να είμαστε μάλλον ανήμπο-ροι να εκπληρώσουμε τις βασικές ανάγκες για ανθρώ-


πινη αρμονία ή πνευματική ανάπτυξη. Xωρίς τις αρετέςπου αναφέραμε πιο πάνω, όσες ασκήσεις, αναπνοές,διαλογισμούς ή άλλες τεχνικές κάνουμε, δε θα φέρουνγαλήνη ή πνευματική ανάπτυξη. Eίναι τα βασικά θεμέ-λια που πάνω τους πρέπει να χτίσουμε. Aλλιώς θα χτί-ζουμε «κάστρα στην άμμο» που θα γκρεμιστούν με τηνπρώτη δυσκολία.Aυτό το νόημα έχουν τα λόγια του Σάι Mπάμπα: «Δενμπορείτε να διώξετε το σκοτάδι, το μόνο που μπορείτεείναι να στραφείτε προς το φως». Kαι τα λόγια τουXριστού «Xωρίς Eμένα, δεν μπορείτε τίποτα να κάνετε»·και «Aν θα ζητήσετε οτιδήποτε στο Όνομά Mου θα τοκάνω».Eπομένως, αυτό που μας απομένει είναι να «προσευ-χόμαστε αδιαλείπτως» όπως ο Aπόστολος Παύλος λέει,για έλεος ή βοήθεια, για ν’ αποκτήσουμε τη δύναμη καιτην πίστη για τη θεμελίωση των σωστών πνευματικώνβάσεων. Στην αρχή αυτό μπορεί να φανεί μηχανικό.Aλλά οι άγιοι και οι πνευματικοί διδάσκαλοι μας βεβαι-ώνουν πως αυτή η προσευχή έχει τη δύναμη να αυτοε-νεργεί και να μεταμορφώνει το άτομο, ανεξάρτητα απότο πώς μπορεί να την επαναλαμβάνει. Δεν έχει καμιάσημασία ποιον ακούτε, το Xριστό, τον Kρίσνα, το Mωά-μεθ, το Σάι Mπάμπα, το Σρι Pαμακρίσνα· όλοι αυτοί ε-πιβεβαιώνουν την ίδια αλήθεια - πως το όνομα του Θε-ού είναι μια μεγάλη πηγή δύναμης που μπορεί ναυπερνικήσει κάθε εμπόδιο, σωματικό, διανοητικό ή ψυ-χικό. Aπλά και μόνο η επανάληψη του Oνόματός Tουμας μεταμορφώνει. Δεν υπάρχει μεγαλύτερο γιατρικόγια την κατάθλιψη, το φόβο ή τη στεναχώρια.Kαθώς η προσευχή μπαίνει στην καρδιά και γίνεταιόλο και πιο υποσυνείδητη και συνεχής, θα αφυπνίσειμια πιο ειλικρινή ανάγκη γι’ αυτή. Θα εξαγνίσει και θατελειοποιήσει το ανθρώπινο πλάσμα αυτόματα. H προ-σευχή αυτή είναι ιδιαίτερα σημαντική για όλους εμάςπου περνάμε δύσκολες στιγμές στην προσπάθειά μαςνα υπερνικήσουμε τις αρνητικές τάσεις μας, όπως ηπολυφαγία, ο θυμός, το μίσος, η ζήλεια, ο φόβος, η τε-μπελιά, η αδυναμία ή η έλλειψη πειθαρχίας. Όταν δεν


έχουμε τη δύναμη για αυτοέλεγχο, αυτή είναι η μέθοδοςπνευματικής ανάπτυξης για να φτάσουμε εκεί.Παρόλο που η προσευχή αυτή γίνεται αυτόματα, μέ-νοντας αδιάλειπτα μέσα μας παντού και πάντα, στηναρχή βοηθάει πολύ να γίνεται σ’ ένα ήσυχο μέρος και σεμια καθορισμένη ώρα κάθε μέρα. Oι καλύτερες ώρες εί-ναι πολύ νωρίς το πρωί μόλις ξυπνάει κανείς, πριν απότο δείπνο και πριν να πάει για ύπνο το βράδυ. Oι ώρεςαυτές θα γίνουν έτσι ειδικές στιγμές για ανάπαυλα, συ-γκέντρωση στην καρδιά και την αναπνοή και την επα-νάληψη της προσευχής «Kύριε Iησού Xριστέ Eλέησόν με»όπως την εξηγεί ο Προσκυνητής.Έπειτα, σ’ όλη τη διάρκεια της μέρας, όποτε το θυ-μηθείτε, να φέρνετε την προσευχή στο νου και την καρ-διά, χωρίς να είναι απαραίτητο να δουλεύετε με την α-ναπνοή.O πνευματικός δάσκαλος του Προσκυνητή μας εν-θαρρύνει: «Προσεύχεστε και κάνετε ό,τι θέλετε». M’ άλλαλόγια, η προσευχή θα μας οδηγεί σ’ όλες μας τις πρά-ξεις αν είματε ειλικρινείς. Παρόλο που θα ήταν προτι-μότερο να έχει κανείς έναν πνευματικό δάσκαλο σ’ αυ-τήν την προσπάθεια, αν αυτό δεν είναι δυνατό, μπορείνα χρησιμοποιεί το Θεό για δάσκαλό του. Γιατί Aυτόςείναι ο Δάσκαλος όλων των δασκάλων. H προσευχή κιαυτή η ίδια η ζωή, θα είναι η μέθοδος της διδασκαλίας.Στη Φιλοκαλία είναι γραμμένο, «καθίστε σιωπηλά μέσαστο κελί σας κι αυτό θα σας διδάξει τα πάντα». Παρόλοπου ίσως δεν έχουμε ένα κελί, το μήνυμα της φράσηςείναι πως ο θεός είναι μέσα μας και πως όλες οι απα-ντήσεις μπορεί να έρθουν από μέσα μας, αν μόνο αφή-σουμε το νου να ησυχάσει και να «Mείνουμε ακίνητοι,και ν’ Aκούσουμε». Ή, όπως ο Iωάννης το εκφράζει:«Aνώτερος είναι Aυτός που είναι μέσα σας, κι όχι αυτόςπου είναι μέσα στον κόσμο». Oι περισσότεροι από μαςέχουν χάσει την πίστη τους σ’ αυτό το γεγονός. Aναζη-τάμε ολόγυρά μας στον υλικό κόσμο την ευτυχία, τη γα-λήνη και τις απαντήσεις στις αμφιβολίες μας, όταν ό-λες οι απαντήσεις βρίσκονται μέσα μας και περιμένουννα αναδυθούν, αρκεί μόνο να ησυχάσουμε αρκετά ώστε


να τις ακούσουμε. H Προσευχή του Iησού είναι ένας τέ-λειος τρόπος για να φέρουμε το νου σε μια γαλήνια ε-πικοινωνία με τον εσωτερικό εαυτό και το Xριστό πουυπάρχει μέσα στον καθένα μας.H Φιλοκαλία μας ενθαρρύνει να ακολουθήσουμε τονχωρίς Mορφή δρόμο. Πρέπει να πάμε πέρα από την ει-κόνα του Xριστού που ξέρουμε σαν το σώμα του Iησούκαι να καταλάβουμε πως Xριστός είναι η αρχή της Θεί-ας Aνιδιοτελούς Aγάπης που υπάρχει σε λανθάνουσακατάσταση μέσα μας. Δεν ενθαρρύνει την αναζήτηση ο-ραμάτων και εμπειριών και μας ζητάει να συγκεντρω-νόμαστε στον Oικουμενικό Aνεκδήλωτο Θεό. Aυτός ο Έ-νας Θεός είναι ο Θεός που λατρεύεται απ’ όλες τιςθρησκείες, ανεξάρτητα από το ποιές μορφές χρησιμο-ποιούν. Δεν υπάρχουν ιεροί πόλεμοι, μόνο ανίεροι πό-λεμοι υπάρχουν, που εξαπολύονται από ανθρώπουςπου νομίζουν πως είναι ικανοί να κατέχουν το Θεό. Hπίστη τους η ίδια είναι αδύνατη και είναι ανίκανοι ν’ α-ντιμετωπίσουν τον εσωτερικό τους εχθρό ή την ίδιατους την έλλειψη πνευματικής πίστης.Aκριβώς όπως μπορούμε να αντιληφθούμε την ιδέατης ζέστης, του κρύου ή της κενότητας, μπορούμε να α-ντιληφθούμε την ιδέα του ανεκδήλωτου Θεού, που είναιπέρα από κάθε είδους ιδιότητες, αρετές ή μορφή. Mπο-ρούμε να νιώσουμε σαν τον ποταμό που λαχταράει τηθάλασσα. Mπορούμε να νιώσουμε το Θεό σαν κάτι το ά-πειρο πέρα από κάθε τι.Eπιπλέον, η Φιλοκαλία μας ενθαρρύνει να εξασκού-μαστε όσο το δυνατό περισσότερο στη σιωπή, για ναβοηθήσουμε το νου να καθαρίσει από άχρηστες σκέψεις.Aκόμη, σύμφωνα με τις συνομιλίες του Προσκυνητή μετους αδερφούς του πνευματικούς αναζητητές, το ναπροσεύχεται ο ένας για τον άλλο βοηθάει πολύ και τουςδύο, αυτόν για τον οποίο γίνεται η προσευχή κι αυτόνπου προσεύχεται. Kαι οι δύο μεταμορφώνονται με τηβοήθεια της δύναμης της προσευχής. H προσευχή αυτήπου γίνεται για κάποιον άλλον πηγάζει από μια αμοι-βαία συμπάθεια και βλέπουμε το πρόσωπο για το ο-ποίο προσευχόμαστε κοντά στο Θεό, περιτριγυρισμένο


από φως, ζητώντας απ’ το Θεό να τον προστατεύσεικαι να τον γεμίσει με Aγάπη, Φως και Σοφία.H προσευχή της καρδιάς ή του Xριστού είναι μια τε-χνική που μπορεί να εφαρμοστεί όλες τις ώρες της μέ-ρας. Ή μπορεί να είναι μια προετοιμασία για διαλογι-σμό ή ένας ολοκληρωμένος διαλογισμός.


KEΦAΛAIO 10

MEPIKEΣ ΓENIKEΣ OΔHΓIEΣΓIA TO EΣΩTEPIKO TAΞIΔI

EΣΩTEPIKH EΠAΦHΉ ΦYΓH AΠO TON KOΣMO;Oαπώτερος στόχος του διαλογισμού είναι η μετα-

φορά αυτής της ειρηνικής και διαυγούς κατά-στασης στην καθημερινή μας ζωή όπου θα λει-

τουργεί σαν κέντρο από όπου θα ενεργούμε και θααντιδρούμε. Aν όλες μας οι σκέψεις και οι πράξεις ξε-κινούν από αυτόν το χώρο της καθαρής συνειδητότη-τας χωρίς επιρροές από προγραμματισμούς, τότε θαείμαστε πάντα σε αρμονία με τους άλλους και τον κό-σμο γύρω μας.

Tελικά θα πρέπει να υπάρξει μια συγχώνευση τηςδιαλογιστικής κατάστασης με την πρακτική καθημερι-νότητά μας. O διαλογισμός είναι χρήσιμος στην εναρ-μόνιση του συμπλέγματος σώμα-νους-ψυχή. Ότανσώμα-νους-ψυχή βρίσκονται σε αρμονία, ο διαλογι-σμός παύει να είναι απαραίτητος. H ίδια η ζωή γίνεταιδιαλογισμός.

Oρισμένοι άνθρωποι στρέφονται στο διαλογισμόκαι σε άλλες πνευματικές πειθαρχίες για να απαλύνουντα προβλήματα και τις νευρώσεις τους, για να υποκα-ταστήσουν άλλες εξαρτήσεις από ναρκωτικά και φάρ-μακα. Aυτό είναι απόλυτα φυσιολογικό γιατί συχνά,μέσα από τις ταλαιπωρίες της ζωής και τον πόνο,αναγκαζόμαστε να συνειδητοποιήσουμε την ύπαρξητης ψυχής που είναι ο μοναδικός θεραπευτής. Aν δενείχαμε τα προβλήματα, μπορεί ποτέ να μην είχαμε κί-


νητρο για να κινηθούμε προς τον πνευματικό δρόμο.O διαλογισμός μπορεί να μας βοηθήσει να αναπτύ-

ξουμε μια εσωτερική πηγή ασφάλειας, αυτοπεποίθη-σης, αυτοπαραδοχής και ακόμη να απαιτήσουμε μεγα-λύτερη πίστη στο Θεό, στη φύση και στην ίδια τη ζωή.Aυτή η εσωτερική ασφάλεια οδηγεί σταδιακά σε έναάνοιγμα προς τη ζωή. Mπορεί, όμως, να περάσουμεμέσα από μια περίοδο που κλεινόμαστε στον εαυτόμας, όπως η κάμπια που κλείνεται μέσα στο κουκούλιτης καθώς μεταμορφώνεται σε μια πανέμορφη πετα-λούδα, που όταν τελικά βγει έξω στη φύση προσφέρειτόση χαρά στον κόσμο.

O διαλογισμός επομένως μπορεί να γίνει το προσω-ρινό καταφύγιο ή «πνευματικό κουκούλι» μέσα απόόπου μπορεί να χρειαστεί να περάσουμε για να βιώ-σουμε την εσωτερική μας μεταμόρφωση. Δε θα πρέπειόμως να γίνει σε καμιά περίπτωση το κρυσφύγετο απότον κόσμο και τα προβλήματά του.

Oρισμένοι από αυτούς που βρίσκονται στον πνευ-ματικό δρόμο δεν είναι εναρμονισμένοι με το περιβάλ-λον, νιώθουν έλλειψη ικανοποίησης στη ζωή τους,εσωτερική σύγχυση ή υπερβολικό άγχος. Mέσα από αυ-τές τις συγκρούσεις με τον εαυτό τους και τους άλλους,οδηγούνται στις αλήθειες της ζωής. Σπάζοντας τα δε-σμά που η κοινωνία και οι υλικές προσκολλήσεις μαςέχουν δημιουργήσει, βρισκόμαστε ανοιχτοί και απρο-στάτευτοι από κανόνες και συνηθισμένες συμπεριφο-ρές. Περνάμε μέσα από περιόδους αμφιβολίας, σύγχυ-σης και αποξένωσης από τους υπόλοιπους που μοιά-ζουν να είναι ευχαριστημένοι με αυτά που για μας δενέχουν καμιά σημασία πια.

Aυτή είναι μια από τις παγίδες που συναντά ο αρ-χάριος στο διαλογισμό. Mια αίσθηση αποξένωσης απότην κοινωνία. Στο διαλογισμό βρίσκουμε ένα χώρο γα-λήνης, ένα ρυάκι που μπορούμε να επισκεφτούμε κα-θημερινά, έναν χώρο όπου κανείς δε μας ενοχλεί, ούτεέχουμε προβλήματα.

Eίναι φυσικό να αρχίσουμε να προτιμάμε αυτήν τηνκατάσταση της γαλήνης από την κατάσταση του άγ-


χους που βρίσκεται ο νους μας τον περισσότερο καιρό.Θα μπορούσε επομένως εύκολα να γίνει ένας τρόποςνα κρυβόμαστε από τον κόσμο ή μια μέθοδος να κλεί-νουμε τους ανθρώπους απέξω. Tο να γνωρίζουμε βέ-βαια γι’ αυτήν την αντίδραση δε σημαίνει ότι μπορούμεκαι να την αποφύγουμε, γιατί κατά κάποιον τρόπο λει-τουργεί σα φυσιολογικό μέρος της διαδικασίας τηςανάπτυξης. Kαθώς κάποιος αρχίζει να συγκεντρώνεταιστις εσωτερικές αισθήσεις ή στην εσωτερική αίσθησηκινήτρων και ηθικής, είναι φυσιολογικό να έχει τηνανάγκη να κλείσει για λίγο απέξω τα εξωτερικά ερεθί-σματα και τους προγραμματισμούς. Kαθώς κάποιοςκαθοδηγείται όλο και περισσότερο από την εσωτερικήφωνή, παραιτείται αναγκαστικά από τις κοινωνικέςφωνές από όπου εξαρτιόταν για την κατεύθυνση πουθα έπαιρνε.

Δυστυχώς, καθώς περνάμε μέσα από αυτήν την πε-ρίοδο προσαρμογής, έχουμε την τάση να ρίχνουμε τοφταίξιμο στην κοινωνία, την οικογένειά μας, την κυ-βέρνηση, το εκπαιδευτικό σύστημα, τη θρησκεία καιάλλα για την «καταπίεση» που έχουμε υποστεί τόσοκαιρό. Mπορεί ακόμη να αντιδράσουμε με ένα αίσθημακαταδίκης και αποξένωσης από τις ομάδες όπου κά-ποτε συμμετείχαμε.

Kαθώς τα ενδιαφέροντά μας αλλάζουν, μπορεί νααισθανθούμε την ανάγκη να απορρίψουμε αυτούς πουακόμη ωθούνται από ενδιαφέροντα που κάποτε έπαι-ζαν και στη δική μας τη ζωή σημαντικό ρόλο. Συχνά τοκάνουμε αυτό επειδή τώρα απορρίπτουμε αυτά τα εν-διαφέροντα μέσα μας, φοβόμαστε όμως μήπως ακόμηδεν έχουμε ελευθερωθεί από αυτά. Φοβόμαστε ακόμηότι μπορεί να μην έχουμε απελευθερωθεί από τον πει-ρασμό των άλλων.

Έχουμε ακόμη την τάση να απορρίπτουμε τους άλ-λους γιατί θέλουμε να αισθανόμαστε πιο σπουδαίοιαπό αυτούς, πιο πνευματικοί, καλύτεροι από αυτούς.Aυτό είναι αποτέλεσμα της ανασφάλειάς μας και τηςαδυναμίας μας να δεχτούμε όλες τις εκφράσεις τουεαυτού μας. Aπορρίπτουμε στους άλλους αυτά που


απορρίπτουμε στον εαυτό μας.O διαλογιζόμενος μπορεί να αποφύγει την πίκρα, τη

μοναξιά και τη μνησικακία, που συχνά συνοδεύουν αυ-τές τις αλλαγές, με το να δεχτεί την ευθύνη της ζωήςτου. Kανείς δε μας αναγκάζει να ακολουθούμε τον τρό-πο σκέψης και ζωής των άλλων. Tίποτα δε συμβαίνεισε μας τυχαία ή σαν αποτέλεσμα «συγκυριών». Aναναλάβουμε την ευθύνη των πράξεών μας θα μάθουμεαπό τις εμπειρίες μας. H ιδέα της προσωπικής ευθύνηςγια την πραγματικότητά μας έχει βαθιές πνευματικέςρίζες που δεν είναι δυνατό να συζητηθούν εδώ με λε-πτομέρεια, μπορεί όμως ο αναγνώστης να ερευνήσει τοθέμα περισσότερο στα βιβλία «H ΨYXOΛOΓIA THΣEYTYXIAΣ», «OIKOYME NIKH ΦIΛOΣOΦIA» και «TAΘAYMATA THΣ AΓAΠHΣ KAI THΣ ΓNΩΣHΣ».

Aν νιώθουμε αποξενωμένοι δεν είναι γιατί οι άλλοιδε μας φέρονται φιλικά. Eίναι γιατί αλλάζουμε και αι-σθανόμαστε διαφορετικά. Eίμαστε η αιτία όλων τωνπροβλημάτων μας. Δεχτείτε τις αλλαγές που συμβαί-νουν στη ζωή σας σαν αλλαγές που συμβαίνουν μέσασας και αντανακλώνται στο περιβάλλον σας. Kαλό θαήταν να μένετε μόνοι σας πότε πότε, για να ξεκαθαρί-σετε και να διαλευκάνετε αυτό που σας συμβαίνει εσω-τερικά. Eίναι ο καλύτερος τρόπος για να αρχίσετε ναγνωρίζετε τον εαυτό σας.

Tο να μένετε μόνοι σας μερικές φορές είναι ωφέλι-μο· το πρόβλημα είναι να αισθάνεστε μόνοι ή αποξε-νωμένοι. Θα βρείτε νέους φίλους με τους οποίους θασυνδεθείτε ή θα συνδεθείτε με διαφορετικό τρόπο μετους παλιούς. Θυμηθείτε πως για την οικογένεια καιτους φίλους που δεν αλλάζουν, το να βλέπουν τη ζωήκαι τις αξίες σας να παίρνουν διαφορετική κατεύθυνσηείναι μια εξέλιξη που τους μπερδεύει. Kατά πάσα πι-θανότητα θα αισθανθούν ανασφάλεια, ακόμα και ζή-λεια για τα νέα ενδιαφέροντά σας, που μπορεί να φο-βούνται ότι αποσπούν την προσοχή σας από εκείνους.Mην ξεχνάτε να τους βεβαιώνετε για την αγάπη και τοενδιαφέρον που νιώθετε γι’ αυτούς.

Aς αναλάβουμε την ευθύνη των πράξεών μας και ας


μείνουμε ισορροπημένοι καθώς εξελισσόμαστε.Aναπόφευκτα, μέσα από δοκιμές και λάθη θα κάνουμευπερβολές, όπως να απομονωθούμε ή να τρώμε μόνοορισμένα φαγητά ή να φοράμε ορισμένα ρούχα. Δε θαπρέπει να ξεχνάμε ότι σκοπός της ζωής πάνω στη γηείναι όχι μόνο να πραγματοποιήσουμε την πνευματικήμας φύση αλλά ακόμη να φέρουμε σε αρμονία το πνεύ-μα με το σώμα και τον νου.

Eπομένως δε χρειάζεται να αλλάξουμε τον τρόποζωής μας ριζικά, εκτός αν πραγματικά αισθανόμαστεμέσα μας ένα καινούργιο κίνητρο να μας οδηγεί. Θαήταν λάθος να προσπαθήσουμε να συναγωνιστούμε τοστερεότυπο ενός καλόγερου ή ενός γιόγκι, εκτός ανπραγματικά αισθανόμαστε έτσι εσωτερικά.

Πολλοί αρχάριοι στον πνευματικό δρόμο έχουν μιατελείως επιφανειακή ιδέα για το τι είναι «πνευματικό»και προσπαθούν να το πετύχουν με τα ανάλογα ρούχα,φαγητό, λεξιλόγιο, τρόπο ζωής κλπ. Όλα είναι πνευ-ματικά όταν γίνονται με αγάπη για το Θεό και την αν-θρωπότητα.

Oι δραστικές αλλαγές δεν είναι απαραίτητες εκτόςαν νιώθουμε πως ο τωρινός τρόπος ζωής μας είναιεξαιρετικά διασκορπισμένος ή αντίθετος με την πνευ-ματική μας ανάπτυξη. Aπό τη στιγμή που κάποιος αρ-χίζει το διαλογισμό, οι καταστροφικές αυτές πράξειςαρχίζουν να ελαττώνονται μόνες τους. Για παράδειγ-μα, αν αισθανθείτε λιγότερη επιθυμία για κρέας, φάτελιγότερο κρέας. Aλλά μη σταματήσετε να τρώτε κρέαςγια να γίνετε πνευματικοί άνθρωποι. Aυτό τελικά είναιτο ίδιο με το να ακολουθείτε τις επιταγές της κοινω-νίας· είναι απλά μια άλλη κοινωνία, η πνευματική κοι-νωνία. Aκολουθήστε την εσωτερική σας φωνή.

Πρέπει να δεχτώ πάντως, ότι ορισμένοι δάσκαλοι ήορισμένα συστήματα απαιτούν από σας να κόψετεορισμένες συνήθειες όπως π.χ. ναρκωτικά, σεξ, κρέαςκαι άλλα. Έχουν βέβαια κάποιο δίκιο να ζητούν κάτιτέτοιο, γιατί από κάποιο στάδιο διαλογισμού και μετάείναι απαραίτητη η απόσπαση από αυτές τις επιθυ-μίες. Aν βρίσκετε πως δε μπορείτε να ακολουθήσετε τις


οδηγίες τους, τότε ασκηθείτε σε μιαν άλλη μορφή δια-λογισμού που δεν απαιτεί τέτοιον εξαγνισμό. Aν πάλινομίσετε πως θέλετε να το δοκιμάσετε, τότε δοκιμάστετο τουλάχιστον για μερικούς μήνες ή ένα χρόνο καιμετά αποφασίζετε αν σας κάνει. Φυσικά σε καμιά πε-ρίπτωση δε θα πρέπει να συνδυάσετε τα ναρκωτικά μετο διαλογισμό. Aν θέλετε να αρχίσετε διαλογισμό θαπρέπει να σταματήσετε τα ναρκωτικά.

H απόσπαση από τον κύκλο της επιθυμίας και τηςπροσωρινής εκπλήρωσης είναι και απαραίτητη στοδιαλογισμό αλλά και αποτέλεσμα του διαλογισμού.Όσο είμαστε παγιδευμένοι σ’ αυτήν την αέναη ταλά-ντευση μεταξύ του να θέλουμε κάτι και να εκπληρώνο-με αυτήν την επιθυμία, τόσο η επιθυμία θα επα -νέρχεται. Aυτό θα εμποδίζει την εσωτερική συγκέντρω-ση γιατί θα είμαστε πολύ απασχολημένοι με το «εγώ»και τις απατηλές του επιθυμίες και προβλήματα.

Σταδιακά θα πρέπει να μάθουμε και στο τέλος ναβιώσουμε ότι στο επίπεδο της ψυχής δε χρειαζόμαστεαπολύτως τίποτα, εκτός ίσως από το να υπάρχουμεκαι να δημιουργούμε. Όμως βρισκόμαστε στη Γη και στοσώμα μας, επομένως πρέπει να αντιμετωπίζουμε τααντικείμενα της προσκόλλησης καθημερινά.

Tο να κάνουμε έρωτα δεν είναι κακό. Eίναι η προ-σκόλληση, η ανάγκη γι’ αυτό, που μας δένει με τοσώμα. Tα χρήματα είναι μια πανίσχυρη πηγή πουμπορεί να βοηθήσει πολύ κόσμο. Tο να είμαστε προ-σκολλημένοι σ’ αυτό για λόγους ασφάλειας, σημαίνειότι είμαστε προσκολλημένοι στην απατηλή αξία τηςύλης. Tο να είμαστε διάσημοι μπορεί να γίνει ο τρόποςμε τον οποίο μπορούμε να ανυψώσουμε το εξελικτικόεπίπεδο της ανθρωπότητας, μπορεί όμως να γίνει πα-γίδα ματαιοδοξίας και ταύτισης με το «εγώ».

Δεν υπάρχει τίποτα κακό στα χρήματα, το σεξ καιτις άλλες γήινες απολαύσεις· το πρόβλημα βρίσκεταιστην προσκόλληση, στην κατάσταση της εξάρτησηςαπό ένα τέτοιο αντικείμενο συνειδητότητας σαν πηγήασφάλειας και νοήματος ζωής.

Σταδιακά κάθε ασφάλεια και κίνητρο θα πρέπει να


προέρχονται από υψηλότερο κέντρο συνειδητότητας.Mόνο τότε μπορεί κανείς να λειτουργεί πραγματικά μεαγνότητα. Mόνο τότε μπορεί κανείς να αγαπά χωρίςτην εγωιστική ανάγκη της ανταπόδοσης της αγάπηςτου.

Για περισσότερη σε βάθος, ανάλυση της φυσικήςκαι χωρίς εμπόδια «εξέλιξης των επιθυμιών» μας, δια-βάστε το σχετικό κεφάλαιο στο βιβλίο «H ΨYXOΛOΓIATHΣ EYTYXIAΣ».

EΞΩTEPIKH Ή EΣΩTEPIKH AΣΦAΛEIATο κυριότερο εμπόδιο στη βαθιά επικοινωνία με την

ψυχή, την ώρα του διαλογισμού, είναι η εσωτερικήένταση, η ταύτιση με το «εγώ» και η επιθυμία της προ-σκόλλησης. Aποτέλεσμα αυτών είναι η ένταση και ηδυσκαμψία στη δομή σώματος και νου.

Aν είμαστε γεμάτοι συναισθήματα και νοητική έντα-ση, τότε στο διαλογισμό μας θα βιώσουμε κατά κύριολόγο απελευθέρωση από το άγχος αντί για την εσωτε-ρική σιωπή.

Aλλά και αυτό δεν είναι κακό. O διαλογισμός είναιμια πολύτιμη τεχνική για να δουλέψει κανείς με το άγ-χος. Eίναι όμως καλύτερα να δουλέψει το μεγαλύτερομέρος της έντασης με διάφορες ασκήσεις και τεχνικέςαναπνοής, ώστε να βελτιώσει την ποιότητα του διαλο-γισμού. Σε σχέση με το παράδειγμα που δώσαμε τηςβύθισης στη θάλασσα της συνειδητότητας, οι ασκήσειςαπελευθερώνουν τις πιο εμφανείς εντάσεις που επι-πλέουν κοντά στην επιφάνεια της συνειδητότηταςώστε κατά τη διάρκεια του διαλογισμού μπορεί κανείςνα βυθιστεί πιο εύκολα, με λιγότερα εμπόδια στο δρόμοτου και έτσι έχει τη δυνατότητα να φτάσει τις λεπτότε-ρες και πιο εκλεπτυσμένες περιοχές της συνειδητότη-τας.

Oι ασκήσεις και οι τεχνικές της αναπνοής είναιωφέλιμες στην απελευθέρωση συσσωρευμένου άγχους.Tο ιδανικό θα ήταν όμως να ζει κανείς και να σκέφτε-


ται με τέτοιο αρμονικό τρόπο ώστε να μη δημιουργείτις εντάσεις.

Tο να έχει κανείς ένα σώμα χωρίς ένταση μέσα απόκαθημερινές ασκήσεις, βοηθάει πολύ. Όταν κάποιος εί-ναι χαλαρός, τόσο λιγότερες καταστάσεις έντασης πα-ράγονται. Όταν κάποιος έχει ένταση, τότε ό,τι συμβαί-νει γίνεται γι’ αυτόν πηγή ερεθίσματος. Mπορεί κανείςνα επιλέξει ποιά από τις δύο καταστάσεις προτιμά.Xαλαρώνοντας κάποιος συναντά λιγότερες δυσκολίες,γίνεται πιο ανεκτικός και ίσως ακόμη και πιο ευτυχήςότι κι αν συμβαίνει γύρω του.

Kύρια πηγή έντασης είναι η ταύτισή μας με τηνπροσωπικότητά μας και η άγνοια των πραγματικώναξιών της ζωής. Mόνο το «εγώ» έχει προβλήματα, όχιη ψυχή. Oι δυσκολίες μας ξεκινούν όταν ξεχνάμε τη δύ-ναμη, και την αιώνια φύση της ψυχής μας και προ-σπαθούμε να δυναμώσουμε το φοβισμένο μικρό μας«εγώ» περιβάλλοντας τον εαυτό μας με πολλές απατη-λές ασφάλειες.

Όταν αρνούμαστε αυτήν την εσωτερική δύναμη ήδεν έχουμε επίγνωση ότι υπάρχει, τότε μοιάζουμε μεεκείνο το πλοίο που αναφέραμε νωρίτερα που κλυδω-νίζεται στη θάλασσα. Ψάχνουμε μέσα στον κόσμο αυτόπου θα μας δώσει ασφάλεια. Έτσι, ρίχνουμε σκοινιάπρος κάθε κατεύθυνση. Ένα προς τις σχέσεις, φίλους,σύζυγο, αγαπημένους. Άλλο προς την εργασία, για ναέχουμε επαγγελματική αξιοπρέπεια και νόημα ζωής.Για να αποκτήσουμε ασφάλεια αγκιστρώνουμε σκοινιάσε χρήματα και υλικά αντικείμενα που μπορούν ναεξαφανιστούν μ’ ένα στιγμιαίο τρεμούλιασμα της γης,από φωτιά ή από πόλεμο. Mοιάζουμε με αράχνες πουπλέκουμε έναν ιστό γύρω μας, αλυσοδένοντας τελικάτον εαυτό μας σ’ έναν άκαμπτο και περιορισμένο τρό-πο ζωής που, αντί να μας προστατεύει, μας πνίγεινοητικά και πνευματικά.

Στην περίπτωση αυτή το πλοίο μας θα είναι πολύ«ασφαλές». Στην πραγματικότητα δε θα κινείται καθό-λου και εμείς θα είμαστε τελείως «κολλημένοι», απόλυ-τα τελματωμένοι, ανίκανοι να ξεφύγουμε από τον ιστό


των ταυτίσεων που έχουμε φτιάξει γύρω μας. Aυτό θαήταν καλό σ’ έναν κόσμο στατικό αλλά ο κόσμος πουζούμε αλλάζει με όλο και μεγαλύτερη ταχύτητα. Hφύση της ζωής είναι μια συνεχής αλλαγή και πρέπεινα είμαστε έτοιμοι να το αντιμετωπίσουμε αυτό.Tίποτα δε μένει το ίδιο· πρέπει συνέχεια να είμαστεέτοιμοι να προσαρμοστούμε και να αντιμετωπίσουμετο περιβάλλον μας.

Kαι εδώ είναι το πρόβλημα, γιατί σύντομα τα «στη-ρίγματα» όπου έχουμε δέσει τα σκοινιά ασφάλειας,αρχίζουν να κινούνται και τα σκοινιά να σπάζουν ή νανομίζουμε ότι πάνε να σπάσουν και αρχίζουμε να φο-βόμαστε ότι αν συμβεί κάτι τέτοιο θα χαθούμε ή θαπνιγούμε. Tο βασικό μας λάθος είναι ότι δε συνειδητο-ποιούμε πως όλα αυτά τα «στηρίγματα» όπου έχουμεπροσδεθεί, και ίσως ακόμη και αλυσοδεθεί, δεν είναιστατικά αλλά κινούνται και αυτά πάνω κάτω στην ίδιααγριεμένη θάλασσα της ζωής. Tίποτα «εκεί έξω» δενείναι σταθερό. Όλα αλλάζουν. Ό,τι υπάρχει τώρα εδώμπορεί να μην υπάρχει μετά από πέντε λεπτά. H πραγ-ματική ασφάλεια βρίσκεται μόνο στην πίστη ότι μπο-ρούμε να επιπλέουμε στη θάλασσα της ζωής χωρίς τηβοήθεια των άλλων. Mπορεί ακόμη να αισθανθούμε μιαβαθιά αίσθηση ασφάλειας πιστεύοντας στην ίδια τηθάλασσα (τη ζωή, τη φύση ή το Θεό), πιστεύοντας ότιείναι αγαθή και ότι επιθυμεί ό,τι είναι καλύτερο γιαμας, δηλαδή την εξέλιξη και την αυτοπραγμάτωσήμας. Έχοντας απόλυτη πίστη στον εαυτό μας, τη ζωήκαι το Θεό, βιώνουμε εσωτερική ασφάλεια.Διαφορετικά γινόμαστε ευάλωτοι στις διάφορες αλλα-γές.

Ένας εραστής μπορεί να μας εγκαταλείψει. Έναςσύζυγος να πεθάνει. Oι οικονομικές συγκυρίες μπορείνα έχουν σαν αποτέλεσμα να χάσουμε τη δουλειά μας ήτην επαγγελματική μας κατάσταση. Mπορεί ακόμα ναγίνει πόλεμος, να χάσουμε ιδιοκτησίες ή την οικονομικήμας ασφάλεια.

Xάνουμε τόσο πολύ χρόνο ανησυχώντας για το πώςθα κρατήσουμε αυτά τα σκοινιά ασφάλειας ώστε στο


τέλος τα κάνουμε να σπάσουν πιο γρήγορα. Aν είχαμεπερισσότερη πίστη θα ρέαμε με τα γεγονότα και θαβρισκόμασταν σε μεγαλύτερη αρμονία με τις δυνάμειςπου δρουν γύρω μας.

Kάθε μια από αυτές τις καταστάσεις κρίσεων μαςπροσφέρει την ευκαιρία να εγκαταλείψουμε τις γραμ-μές προσκόλλησης και να πιστέψουμε στον εσωτερικόμας εαυτό.

Aν κάποιος χάσει ένα παιδί ή ένα σύζυγο, βρίσκεταισ’ ένα πραγματικά πολύ λυπηρό γεγονός. Ένας σύ-ντροφος ή ένα παιδί είναι για τους περισσότερους απόμας η δυνατότερη συναισθηματική προσκόλληση πουδημιουργούμε. Aν όμως συμβεί αυτός ο χωρισμός, τιεπιλογές έχουμε;

Mπορεί να πέσουμε σε κατάθλιψη και να αισθαν-θούμε πίκρα και μνησικακία για το Θεό και τον κόσμοπου μας φέρθηκαν τόσο σκληρά. H αυτολύπηση αυξά-νεται και δε θέλουμε να ζήσουμε πια. Ή μπορεί πάλι νακαλύψουμε γρήγορα το κενό και να γιατρέψουμε τονπόνο δημιουργώντας νέα σκοινιά ασφαλείας, βρίσκο-ντας κάποιον άλλο για να εξαρτηθούμε ή κάποιον άλλογια τον οποίο να ζούμε.

Mια τρίτη, πιο πρακτική λύση είναι να δεχτούμε καινα εκφράσουμε τον πόνο και τη λύπη για το γεγονόςκαι μετά, αντί να φτιάχνουμε νέα σκοινιά εξάρτησης,να αρχίσουμε να κοιτάμε μέσα στον εαυτό μας και ναβιώνουμε την εσωτερική δύναμη και ικανότητα να ταβγάζουμε πέρα. Kάθε κρίση είναι μια ευκαιρία για ναγίνουμε πιο δυνατοί, πιο συνειδητοί, πιο ζωντανοί.Tίποτα στον υλικό κόσμο δε διαρκεί, ούτε είναι αρκετάστέρεο για να στηριχτούμε σ’ αυτό. Mόνο η εσωτερικήεπαφή με τη δύναμη μέσα μας θα μας δώσουν τηνασφάλεια και την ευελιξία να μεγαλώσουμε και να λει-τουργήσουμε σ’ αυτόν τον κόσμο που αλλάζει τόσογρήγορα.

Σ’ αυτό το σημείο οι «ρεαλιστές» προβάλλουν τοεπιχείρημα: «Δηλαδή λέτε πως δε θα πρέπει να πα-ντρευόμαστε ή να αγαπάμε ή να έχουμε χρήματα ήσπίτι να ζούμε; Aν δεν έχουμε επαγγέλματα ο κόσμος


θα καταρρεύσει. Eννοείτε ότι θα πρέπει να αφήσουμετα πάντα στην πίστη και να μην κάνουμε τίποτα γιανα βελτιώσουμε τη ζωή μας;»

Όχι, δε λέω τίποτα από όλα αυτά. Tι θα ήταν ο κό-σμος χωρίς αγάπη και γάμο; Kαι ούτε χρειάζεται να ζεικανείς υποβαθμισμένη ζωή όταν η γη έχει τόσα ναπροσφέρει.

Tο πρόβλημα βρίσκεται στην προσκόλληση που δη-μιουργούμε γι’ αυτές τις καταστάσεις για να νιώθουμεασφαλείς. Mπορούμε να αγαπάμε χωρίς να εξαρτιόμα-στε. Mπορούμε να έχουμε ένα επάγγελμα χωρίς να βα-σιζόμαστε σ’ αυτό για να είμαστε σπουδαίοι.Mπορούμε να ζούμε σ’ ένα πολιτικό, θρησκευτικό ήκοινωνικό σύστημα χωρίς να πιστεύουμε ότι είναι τομόνο σωστό και ότι δε θα είμαστε καλά αν αλλάξει.Mπορούμε να συνεχίσουμε να είμαστε ευτυχείς ακόμηκαι αν χάσουμε την περιουσία μας.

H ψυχή, ο εσωτερικός εαυτός, ο Θεός είναι οι μόνεςάγκυρες που είναι αρκετά στέρεες ώστε να κρατήσουντο πλοίο μας στη θέση του μέσα από τις καταιγίδεςτης ζωής. Σε μια καταιγίδα το πλοίο χρειάζεται να εί-ναι ευέλικτο ώστε να κινείται με τα ρεύματα, διαφορε-τικά θα συντριβεί και θα βυθιστεί.

Kάποτε που ήμουν στα Bραχώδη Όρη στοKολοράντο, βρέθηκα μπρος σ’ ένα ποτάμι. Aμέσωςυπνωτίστηκα από τη ρυθμική ροή του και κάθησα γιαώρες κοιτώντας, χωρίς να σκέφτομαι, τα πεντακάθαρανερά του που κυλούσαν πάνω από ένα βυθό γεμάτοστρογγυλές, γκρίζες, κοφτερές πέτρες. Tα μάτια μουπροσηλώθηκαν στο στροβιλιζόμενο χορό των υδρό-βιων χόρτων που ήταν προσκολλημένα σε μια πέτρα.Tο νερό περνούσε μέσα από τα βρύα στριφογυρνώνταςτα σε μια ατέλειωτη ποικιιλία από κινήσεις. Aυτά ταλεπτά και εύθραυστα χόρτα, αν και ήταν πολύ σφιχτάκαι δυνατά ριζωμένα στην πέτρα με τη βάση τους,εγκαταλείπονταν και αφήνονταν να ρέουν και να στρι-φογυρνούν όπου και όπως η δύναμη του νερού τα πή-γαινε.

Mια απλή σκέψη ήρθε στο νου μου: «Έτσι πρέπει να


ζει κανείς τη ζωή του. Nα είναι από τη μια γερά ριζω-μένος στην πειθαρχία και τη διάκριση, αλλά την ίδιαώρα να είναι χαλαρός, ευέλικτος και ανοιχτός στηναλλαγή γύρω του».

Aυτός ο τρόπος ζωής και σκέψης, αν και ξένος γιαμας στο σημείο αυτό, είναι ένα από τα απαραίτητασκαλοπάτια που πρέπει να ανεβούμε στο δρόμο τηςεξέλιξής μας. Aυτή η συμπεριφορά δημιουργεί τη μι-κρότερη δυνατή ένταση και τη μεγαλύτερη δυνατή αρ-μονία.

AΠEΛEYΘEPΩΣH AΠO TIΣ ΠPOΣKOΛΛHΣEIΣO διαλογισμός είναι μια διαδικασία απελευθέρωσης

του εαυτού μας από τις υπερβολικές και αυτοκατα-στροφικές προσκολλήσεις σε εξωτερικές πηγές ασφά-λειας, ευχαρίστησης, ικανοποίησης ή επιβεβαίωσης. Hδιαδικασία αυτή έρχεται φυσικά σε σύγκρουση με τιςβαθιά ριζωμένες προσκολλήσεις, τους φόβους, και τηνάγνοια από όπου πηγάζουν.

Tι μπορούμε λοιπόν να περιμένουμε όταν αρχίζουμετο διαλογισμό; Για να το καταλάβουμε αυτό πρέπει ναδούμε τι προσφέρει ο διαλογισμός στην πνευματικήανάπτυξη και επομένως να δούμε τι είναι πνευματικήανάπτυξη.

Πνευματική ανάπτυξη είναι το ταξίδι στο μονοπάτιαπό το «εγώ» προς το πνεύμα που υπάρχει μέσα μας.Δηλαδή, ο δρόμος της εξέλιξης όπου η ατομική συνει-δητότητα ξεδιπλώνεται σε μια μεγαλύτερη και πιο αρ-μονική έκφραση. Tο σταδιακό άνοιγμα του καναλιούανάμεσα στο πνεύμα και την προσωπικότητα, πουφέρνει μεγαλύτερη ταύτιση με την εσωτερική πηγή τουνου και έτσι ο ανώτερος εαυτός μπορεί να λειτουργή-σει πιο ελεύθερα και αποτελεσματικά στο επίπεδο τηςγης.

Kάθε πράξη μας στη ζωή είναι μέρος αυτού του τα-ξιδιού στο πνευματικό μονοπάτι. Kάθε στιγμή είναι μιαευκαιρία, ένα σταυροδρόμι, όπου μπορούμε να κάνουμεένα βήμα μπρος ή να παραμείνουμε κοιμισμένοι στην


άκρη του δρόμου.H πνευματική μας ανάπτυξη δεν αντανακλάται στο

πόση ώρα κάνουμε διαλογισμό ή τι ασκήσεις κάνουμεαλλά στη συμπεριφορά μας, τις σκέψεις, τις πράξειςκαι τις σχέσεις μας κάθε στιγμή της ημέρας. Tο να κά-νει κάποιος διαλογισμό μισή ώρα κάθε πρωί και μετάνα ξοδεύει μισή ώρα στο τηλέφωνο κάνοντας παράπο-να για τα παιδιά του, το σύζυγο, τους φίλους, δενοδηγεί πουθενά. Όσες ώρες και να ξοδέψει κανείς στηθαυμάσια γαλήνη του διαλογισμού είναι άχρηστες, ανη συμπεριφορά του και οι αξίες του παραμένουν εγωι-στικές και ανεύθυνες.

Πνευματική ανάπτυξη σημαίνει να παίρνουμε τηνευθύνη της δημιουργίας της πραγματικότητας. Ό,τιμας συμβαίνει είναι αποτέλεσμα των πράξεων, σκέψε-ων, αναγκών, συναισθημάτων και πεποιθήσεών μας,παλιών και τωρινών. H συνειδητοποίηση αυτή είναι ηκύρια προστασία μας από προβλήματα που συναντάμεστο πνευματικό μονοπάτι. Kαθώς δεχόμαστε ότι δημι-ουργούμε τα γεγονότα που συμβαίνουν γύρω μας μπο-ρούμε να ρωτήσουμε, «Γιατί μου συμβαίνει αυτό; Tιμπορώ να μάθω από αυτό; Πώς μπορώ να γίνω πιοώριμος και πιο δυνατός μέσα από αυτήν την εμπει-ρία;»

Mε αυτόν τον τρόπο πλησιάζουμε την πραγματικήπηγή ή την αιτία της ροής των γεγονότων και μπορού-με επομένως ή να τα αλλάξουμε πιο αποτελεσματικά(αν δε μας αρέσουν) ή να ρέουμε με αυτά, αν δε μπο-ρούμε να τα αλλάξουμε.

H απάντηση, που πολλές φορές είναι προφανέστα-τη, στο «γιατί συμβαίνουν όλα αυτά;» είναι ότι αυτέςοι καταστάσεις μέσα στις οποίες μπλεκόμαστε, δημι-ουργούνται από μας για να αφυπνιστούμε και να ανα-γκαστούμε να αφεθούμε και να ρέουμε μέσα στο ποτά-μι του εσωτερικού μας εαυτού. Για παράδειγμα:Eίσαστε πολύ ερωτευμένοι και δεν αντέχετε στη σκέψηνα ζήσετε χωρίς τον ή την αγαπημένη σας. Aκόμα καιλίγες μέρες χώρια αισθάνεστε χαμένοι και στενοχωρη-μένοι. Mέχρι τώρα όλα έχουν πάει καλά γιατί ο φίλος -


η σας είναι επίσης εξαρτημένος από σας και σας χρει-άζεται το ίδιο.

Φυσικά, δεν υπάρχει κανένα κακό στην αγάπη γιατίσίγουρα είναι η πιο ισχυρή θεραπευτική δύναμη στοΣύμπαν. Όμως, ο εσωτερικός σας εαυτός αναγνωρίζειότι υπονομεύετε τη δύναμή σας και την εικόνα που έχε-τε για τον εαυτό σας με το να αγνοείτε την εσωτερικήσας δύναμη μέσα από την πεποίθηση ότι για να είστεευτυχής ή να συνεχίσετε να υπάρχετε, θα πρέπει ναέχετε τον αγαπημένο σας. Eίναι προφανές ότι με τόσομεγάλη εξάρτηση δε μπορείτε να πάτε πολύ μακριά στοπνευματικό μονοπάτι, αφού δεν αναγνωρίζετε ποιόςείστε πραγματικά, δηλαδή ένα πνεύμα που κατοικείμέσα στο σώμα και είναι αθάνατο. Σ’ αυτό το υψηλότε-ρο επίπεδο, το εσωτερικό επίπεδο, καθένας είναιερωτευμένος με όλη την ανθρωπότητα. Aν κάποιοςεπιθυμεί να προχωρήσει προς την ταύτιση με το οικου-μενικό, τότε η υπερπροσκόλληση σ’ ένα συγκεκριμένοάτομο πρέπει να σταματήσει.

Θα πρέπει λοιπόν να σταματήσουμε να αγαπάμε;Φυσικά όχι. Δεν υπάρχει τίποτα στην αγάπη που μπο-ρεί να μας εμποδίσει στην πορεία προς την ψυχή μας.Eίναι η εξάρτηση, η ανάγκη,η δυσπιστία στον εαυτόμας που μας καθυστερεί. Eίναι απόλυτα δυνατό να εί-ναι κάποιος παντρεμένος, να έχει πολλά παιδιά καιπαράλληλα να εκφράζει τη δημιουργικότητα, τη δύνα-μη και την αθανασία της ψυχής του.

Aς επιστρέψουμε στο παράδειγμά μας. H ψυχή, πουείναι ο «διευθυντής» της πραγματικότητάς μας, (όσοτουλάχιστον της επιτρέπουμε να είναι), βλέπει πωςέχουμε κολλήσει στο δρόμο ή ότι σερνόμαστε. Όμως ομόνος λόγος που έχουμε έρθει εδώ στη γη και κατοι-κούμε σ’ αυτά τα σώματα είναι για να συνεχίσουμε τηνπορεία μας στο πνευματικό μονοπάτι και να εναρμονί-σουμε πνεύμα και σώμα.Ό,τι κάνουμε πρέπει να τοβλέπουμε από αυτήν την οπτική γωνία, δηλαδή σανένα ακόμη βήμα προς την αυτογνωσία και την πραγ-μάτωση του ανθρώπινου δυναμικού.

O εσωτερικός μας εαυτός μπορεί να βαρεθεί να πε-


ριμένει καθώς εμείς τον αγνοούμε και ψάχνουμε οπου-δήποτε αλλού για ευτυχία και ικανοποίηση. H ζωή γιακάποιον που αγνοεί την ψυχή του είναι μια συνεχήςπροσπάθεια για εξωτερική ευχαρίστηση, ασφάλεια,απόλαυση, μέσα από το φαγητό, το σεξ, χρήματα,αγαθά, κοινωνικές σχέσεις, καταξίωση, φήμη, επαγ-γελματική επιτυχία, ακόμα και πνευματική επιτυχία.Mε άλλα λόγια, το «εγώ» σα μικρό παιδί, χαμένο απότους γονείς του, ψάχνει παντού εκτός από το σπίτι τουγια την ασφάλεια και την αγάπη που υπάρχει πάνταεκεί.

Έτσι, ο εσωτερικός μας εαυτός αποφασίζει να μαςξυπνήσει λίγο και να κόψει τις «αλυσίδες και τα βάρη»που σέρνουμε μαζί μας στο δρόμο μας. Συχνά αυτή εί-ναι ιδιαίτερα επικίνδυνη και ενοχλητική διαδικασία, ει-δικά όταν δεν καταλαβαίνουμε ότι αυτή είναι μια δια-δικασία που ξεκινά από τα βάθη της ύπαρξής μας γιατο καλό της πνευματικής μας ανάπτυξης.

Σ’ αυτήν την περίπτωση μπορεί να αντιμετωπίσου-με την απώλεια κάποιας πηγής ασφάλειας, ευχαρί-στησης ή επιβεβαίωσης. Aυτή θα είναι και η κρίσιμηστιγμή της δοκιμασίας όπου είτε θα διευρυνθεί η συ-νειδητότητά μας και θα κινηθούμε πιο ελεύθερα καιγρήγορα στο μονοπάτι ή θα αρπαχτούμε με απελπισίασε κάποια άλλα «βάρη και αλυσίδες» από όπου θαεξαρτηθούμε. Mπορεί να δεχτούμε αυτό που συμβαίνει,να βρούμε εσωτερική δύναμη και να ανακαλύψουμε ότιμπορούμε να είμαστε ολοκληρωμένοι μέσα στον εαυτόμας και μπορούμε να ζήσουμε χωρίς τα «καλύμματαασφαλείας». Aυτό έχει σαν αποτέλεσμα την αναγέννη-ση, το ξεκίνημα δηλαδή ενός πιο ανοιχτού και δυναμι-κού τρόπου ζωής.

Έτσι, ο διαλογισμός είναι ένας επιταχυντής τηςπνευματικής ανάπτυξης. Όταν κάποιος ασκείται στοδιαλογισμό και σε άλλες πνευματικές πειθαρχίες, στηνουσία είναι σα να λέει στον εσωτερικό του εαυτό,«Eντάξει, αποφασίζω συνειδητά ότι θέλω να σε γνωρί-σω. Θέλω να μεγαλώσω, να διευρύνω τη συνειδητότη-τά μου, να γνωρίσω το Θεό, να συνεχίσω στο μονοπάτι


της εξέλιξης, να απελευθερωθώ από την ψευδαίσθησηκαι τη δυστυχία που δημιουργεί”.

Όπως έχουμε ήδη αναφέρει, το κάθε τι στη ζωή εί-ναι πνευματική ανάπτυξη, και πραγματική πνευματικήανάπτυξη υπάρχει μέσα από την αλληλεπίδραση μετους ανθρώπους και τα γεγονότα της ζωής μας. Oκάθε άνθρωπος βρίσκεται στο πνευματικό μονοπάτι,είναι ο μόνος λόγος για τον οποίο βρισκόμαστε σ’ αυ-τόν τον πλανήτη. Aπλά υπάρχουν διάφοροι τρόποι καιταχύτητες με τις οποίες ταξιδεύουμε σ’ αυτό το μονο-πάτι.

Άλλος μπορεί να κινηθεί με τον αργό ρυθμό της αν-θρωπότητας, χωρίς να τολμά να ξεφύγει από τους κα-νόνες, να σηκωθεί και να αρχίσει να περπατά.Aποφεύγουν να αποφασίσουν για τον εαυτό τους, να-νουρισμένοι από το μαζικό ύπνο και ακολουθούν τιςδιάφορες μορφές κοινωνικών προγραμματισμών σχε-τικά με το τι δίνει ευτυχία και επιτυχία και το τι έχεισημασία και αξία στη ζωή.

Άλλοι διαλέγουν να περπατήσουν μόνοι. O μοναχι-κός ταξιδευτής συχνά οδηγείται σε διάφορες πνευμα-τικές πειθαρχίες. Aυτό συμβαίνει όταν αυτοί που ταξι-δεύουν μόνοι στην αρχή, μπερδεύονται και αισθάνονταιδυστυχείς γιατί νιώθουν διαφορετικοί και δε βρίσκουνπια ευχαρίστηση ούτε ασφάλεια στα παιχνίδια καιστις δυσάρεστες καταστάσεις της κοινωνίας. Στηναναζήτησή τους για κάτι που να τους ικανοποιεί βα-θύτερα, συναντούν μια ποικιλία από πνευματικά οχή-ματα, όπως μπορούμε να τα αποκαλέσουμε, με ταοποία μπορούν να ταξιδέψουν πιο γρήγορα. Mπορείκάποιος να επιλέξει ένα συνδυασμό φιλοσοφίας, ψυ-χολογίας, διαλογισμού, αλλαγής διατροφής, υπηρε-σίας στους άλλους, ασκήσεων, τεχνικών αναπνοής,προσευχή κλπ. Oποιοδήποτε όχημα κι αν διαλέξει, σί-γουρα θα κινηθεί πιο γρήγορα στον πνευματικό δρόμοαπό ό,τι πριν. Aυτό όμως σημαίνει ότι τα δεσμά τωνπροσκολλήσεων και της ασφάλειας θα πρέπει να σπά-σουν πιο γρήγορα, γιατί δεν είναι δυνατό να τα σέρνεικανείς μαζί του σε τόσο μεγάλες ταχύτητες ανάπτυξης.


Nα γιατί μερικές φορές ο διαλογισμός δημιουργεί προ-βλήματα. Mε το να ασκείται κανείς τακτικά στο διαλο-γισμό προετοιμάζει τον εαυτό του να απελευθερωθείαπό ταυτίσεις και προσκολλήσεις. Aυτό είναι μερικέςφορές μια δύσκολη και επώδυνη διαδικασία γιατί μπο-ρεί να περάσουμε μέσα από περιόδους σύγχυσης κα-θώς βρισκόμαστε παγιδευμένοι μεταξύ των αλληλοσυ-γκρουόμενων αναγκών μας για εξωτερική εξάρτηση καιεσωτερική ενδοσκόπηση.

Στην περίπτωση που η πορεία στην πνευματικήανάπτυξη δημιουργεί σε κάποιον εσωτερική κρίση, ημόνη ασφάλεια που μπορεί να τον βοηθήσει στηνανάρρωση από κάθε ατύχημα είναι η αποδοχή του γε-γονότος ότι η ζωή είναι ένα σχολείο και ότι μας δίνειπάντα ακριβώς ό,τι χρειαζόμαστε για το επόμενο βήμαστην πνευματική ανάπτυξη.

Όπως λέει και ο Richard Bach στο βιβλίο του“Ψευδαισθήσεις”, «ποτέ δε μας έρχεται ένα πρόβλημαχωρίς ένα μικρό δώρο στο χέρι του». Kάθε πρόβλημαπου μας έρχεται είναι στην πραγματικότητα μια ανε-κτίμητη ευκαιρία στην πορεία της πνευματικής μαςανάπτυξης. Aυτό δε σημαίνει βέβαια ότι πρέπει να αρ-χίσουμε να ψάχνουμε ή να δημιουργούμε προβλήματα.Tα προβλήματα θα φανούν όταν τα χρειαζόμαστε.

Όταν κάποιος κάνει διαλογισμό δύο φορές τη μέραγια 20 με 30 λεπτά, υπάρχει πολύ μικρή πιθανότητα ναδημιουργηθούν σοβαρά προβλήματα από εσωτερικάμπλοκαρίσματα και εντάσεις. Aπό την άλλη όμως, ταπροβλήματα είναι μέρος της ζωής κάθε ανθρώπου,είτε αυτός κάνει διαλογισμό είτε όχι.

MEPIKA BOHΘHMATA ΣTO ΔIAΛOΓIΣMOYπάρχουν ορισμένες ωφέλιμες δραστηριότητες που

βοηθούν να ετοιμάσουμε το σώμα και το νου για τοδιαλογισμό, που συμπληρώνουν και εμπλουτίζουν τηνπορεία της πνευματικής ανάπτυξης σε συνδυασμό μετο διαλογισμό. Θα αναφερθούμε σύντομα εδώ σε ορι-


σμένες από αυτές. Άλλες θα αναπτυχθούν με περισσό-τερες λεπτομέρειες αργότερα σ’ αυτό το βιβλίο. Άλλεςπάλι εξηγούνται με λεπτομέρεια στα άλλα βιβλία μαςκαι θα αναφερθούμε σ’ αυτές την κατάλληλη στιγμή.

Oι παρακάτω τεχνικές μπορούν να μας βοηθήσουνστην αλλαγή και να λειτουργήσουν σαν «καταλύτες»στο χορό της ψυχής.

1. Bαθιά χαλάρωση - Συνειδητοποίηση του σώ-ματος.

Aνάπτυξη της επικοινωνίας μεταξύ της επίγνωσηςτης συνειδητότητας και της επίγνωσης του σώματος.Xαλάρωση του σώματος τμηματικά και στο σύνολο.(Περισσότερες λεπτομέρειες στο βιβλίο«AYTOΘEPAΠEIA»).

2. Aσκήσεις.Aπελευθερώνουν μεθοδικά το σώμα και το νου από

τις εντάσεις μέσα από ασκήσεις, στάσεις και αναπνο-ές. Δημιουργούν ένα πιο εύκαμπτο και χαλαρό σώμακαι νου («AYTO ΘE PA ΠEIA»).

3. Xορός - Δημιουργικές κινήσεις.Σπάει την ακαμψία του σώματος και του νου και

φέρνει κάποιον σε επαφή με τις εσωτερικές δυνάμειςκαι τις δυνάμεις της φύσης. H ίδια δυνατότητα υπάρ-χει σε κάθε μορφή δημιουργικής έκφρασης, όπως μου-σική, ζωγραφική, τέχνες, επιστημονική ανακάλυψη,τραγούδι κλπ.

4. Ψαλμοί - Προσευχή.Eπαναλαμβανόμενοι ψαλμοί απλών τραγουδιών και

προσευχών βοηθούν στον προσανατολισμό και συντο-νισμό της προσωπικότητας με τις κοσμικές δυνάμεις.Eίναι επίσης διασκέδαση.

5. Aντιμετώπιση του εαυτού μας.Mαθαίνουμε να βλέπουμε τις ταυτίσεις του «εγώ»

μας, να τις δεχόμαστε και να τις ξεπερνάμε.


(Περισσότερα στα βιβλία «H ΨYXOΛOΓIA THΣ EYTYXIAΣ»και «TA ΘAYMATA THΣ AΓAΠHΣ KAI THΣ ΓNΩΣHΣ»).

6. Tεχνικές αναπνοών.Iσορροπούν και αυξάνουν τη ροή της ενέργειας στο

σώμα και το νου, επιτρέποντάς μας να σταθούμε πιοεύκολα με τη σπονδυλική στήλη ίσια και να πετύχουμευψηλότερα επίπεδα συνειδητότητας (βιβλίο«AYTOΘEPAΠEIA»).

7. Eπαφή με τη φύση.Παίζει σημαντικό ρόλο στη διαδικασία του συντονι-

σμού με τον παγκόσμιο εαυτό, που εκφράζεται σε υλι-κή μορφή μέσα από την αρμονία, την ομορφιά και τηντελειότητα της φύσης.

8. Yπηρεσία στην ανθρωπότητα.Kαθώς συντονίζουμε την προσωπική μας θέληση με

το καλό της ανθρωπότητας, εναρμονιζόμαστε με τιςδυνάμεις της φύσης που στηρίζουν την ανθρώπινηύπαρξη και επιβίωση. Όταν υπηρετούμε τους άλλους,οι δυνάμεις γύρω μας φροντίζουν. Σταδιακά απελευθε-ρωνόμαστε από το «εγώ» και τις τάσεις του προς τονεγωκεντρισμό που είναι και το βασικό εμπόδιο στηνπνευματική μας ανάπτυξη (βιβλίο «H OI KOY MENIKHΦIΛOΣOΦIA»).

9. Aποταύτιση και διάκριση.O πιό ισχυρός σύντροφος στο διαλογισμό είναι μια

στάση αποταύτισης από αντικείμενα και σχέσεις πουδένουν το νου στη σκέψη πως είμαστε αυτό το σώμα. Hδιάκριση μεταξύ σώματος και ψυχής, μας βοηθάει ναφτάσουμε σε υψηλότερα επίπεδα διαλογισμού πιοαποτελεσματικά. H αποταύτιση από το σώμα και τηνπροσωπικότητα είναι απαραίτητη προϋπόθεση γιατην πνευματική ανάπτυξη (βιβλίο «H OIKOYMENIKHΦIΛOΣOΦIA»).


KEΦAΛAIO 11

TA ENEPΓEIAKA KENTPAKAI H EΞEΛIΞH

Στο προηγούμενο κεφάλαιο αναφερθήκαμε με συ-ντομία στο πόσο η υγεία, η ευτυχία και η διαύγειατου νου είναι ουσιαστικά αποτέλεσμα του πόσο ά-

φθονα και αρμονικά ρέει η ενέργειά μας μέσα στο σώμακαι τον νου. Γι’ αυτό θα ήταν χρήσιμο να συζητήσουμεεδώ για τα επτά κέντρα από όπου η βιοενέργεια διανέ-μεται σε όλο το σώμα, τρέφοντας τα κύτταρα και ταόργανα του σώματος με αυτήν τη δύναμη που δημιουρ-γεί και συντηρεί τη ζωή. H ποιότητα αυτής της ενέργει-ας έχει σημαντική επίδραση πάνω στην ποιότητα τουδιαλογισμού, της σκέψης και της διαδικασίας των συ-ναισθημάτων μας. Mια χαμηλή ή προβληματική ροή ε-νέργειας μπορεί να οδηγήσει στον φόβο, την κατάθλιψηκαι την αρνητική σκέψη ή στο άγχος και την υπερκινη-τική σκέψη, κι αυτό γίνεται εμπόδιο στην πνευματικήμας ανάπτυξη και γενικά στην ευτυχία μας.

H ύπαρξη αυτών των κέντρων ανακαλύφθηκε χιλιά-δες χρόνια πριν, από μυστικιστές και γιόγκι που, μέσααπό τον διαλογισμό, είχαν καταφέρει να διεισδύσουν σεβάθος μέσα στην πραγματικότητα του σώματος και τουνου. Oυσιαστικά οι άνθρωποι αυτοί είδαν τα επτά κέ-ντρα σαν στροβίλους ενέργειας, που βρισκόταν σε συ-νεχή παλμική κίνηση. Mε την πάροδο των ετών, άτομαπου είχαν το χάρισμα της ικανότητας να βλέπουν πέρααπό το φυσιολογικό («ευαίσθητοι»), είδαν και ανέφεραντην ύπαρξη αυτών των κέντρων. Eπισήμαναν ακόμη ότιη ποιότητα και το σχέδιο της ενεργειακή ροής, όπως καιτο χρώμα και το φως που εκπέμπονταν, άλλαζε ανάλο-


γα με τη φυσική, συναισθηματική και νοητική κατάστα-ση του ατόμου. Πρόσφατα έγιναν πολύ ενδιαφέροντα ε-πιστημονικά πειράματα, πάνω στην ικανότητα τέτοιων«ευαίσθητων» (όπως ονομάζονται) ατόμων που κάνουνδιάγνωση ασθενειών και άλλων φυσικών προβλημά-των, μέσα από την ερμηνεία των καταστάσεων που έ-βλεπαν στα ενεργειακά κέντρα, από μια γιατρό της κλι-νικής Mπελβιού της Nέας Yόρκης. Tο όνομα της γιατρούείναι Δρ. Kαραγκούλα και το βιβλίο που έγραψε και πα-ρουσιάζει το αποτέλεσμα της έρευνας έχει τον τίτλο«IATPI KEΣ MEΛETEΣ ΠANΩ ΣTIΣ ΨYXIKEΣ ΔYNAMEIΣ TOYAN ΘPΩ ΠOY» (εκδόσεις “APMONIKH ZΩH”). Aυτό το πολύενδιαφέρον βιβλίο αναφέρεται στην εκπληκτική ακρί-βεια (συνήθως γύρω στο 80%) με την οποία, αυτοί οι ευ-αίσθητοι, μπορούσαν να διαγνώσουν την αιτία τωνπροβλημάτων των ασθενών, μέσα από την ερμηνεία τηςκατάστασης των ενεργειακών κέντρων. H δόκτωρ Kα-ραγκούλα και οι «ευαίσθητοι», κάθονταν στον χώρο τωνεπειγόντων περιστατικών του νοσοκομείου και παρα-τηρούσαν τους ασθενείς που έρχονταν. O «ευαίσθητος»έλεγε στη γιατρό ποιό νόμιζε πως ήταν το πρόβλημακαι η γιατρός το σημείωνε. Oύτε οι ασθενείς, ούτε οιγιατροί στην μονάδα των επειγόντων περιστατικώνγνώριζαν τι συνέβαινε, γιατί η γιατρός Kαραγκούλα καιο «ευαίσθητος» κάθονταν στην αίθουσα αναμονής τηςεισόδου και η διάγνωση γινόταν την ώρα που περνούσεο ασθενής. Πρόκειται πραγματικά για ένα καταπληκτικόφαινόμενο, που μπορεί να βοηθήσει πάρα πολύ κόσμονα αποδεχτεί την ύπαρξη αυτών των ενεργειακών κέ-ντρων και τη σχέση τους με τη σωματική και νοητικήμας κατάσταση. Σίγουρα αυτός είναι ένας χώρος ευρύ-τερης έρευνας για το μέλλον.

Όπως έχουμε ήδη πει, τα ενεργειακά κέντρα βρίσκο-νται κατά μήκος της σπονδυλικής στήλης. Στην πραγ-ματικότητα δεν αποτελούν μέρος της σπονδυλικής στή-λης, ούτε είναι νεύρα γύρω από αυτήν, είναι όμως, στηνουσία, το ενεργειακό σύστημα που δημιουργεί την αι-τιατή πραγματικότητα του νευρικού συστήματος. Aν δενυπήρχε βιοενέργεια, το νευρικό σύστημα δε θα λειτουρ-


γούσε. Xιλιάδες λεπτές γραμμές ενέργειας ρέουν απόαυτά τα κέντρα. Oνομάζονται “Nαντίς” και διανέμουντην ενέργεια σε όλα τα κύτταρα του σώματος. Aν ανοί-ξουμε το σώμα κάποιου ανθρώπου δε θα δούμε αυτά ταενεργειακά κέντρα, όμως αν τα φωτογραφήσουμε μέσασ’ ένα ηλεκτρομαγνητικό πεδίο, είναι πολύ πιθανό ναμπορέσουμε να τα δούμε τυπωμένα στην φωτογραφία.Kαι στη Pωσία και στην Aμερική γίνονται προσπάθειεςκαι έρευνες πάνω σ’ αυτό το θέμα.

Tα κέντρα αυτά είναι ταυτόχρονα και ενεργειακά κέ-ντρα και συνειδησιακά. Eίναι τα κέντρα μέσα από όπουη συνειδητότητα εκδηλώνεται σαν ενέργεια και κατευ-θύνεται προς το σώμα και τον νου. Mέσα απ’ αυτά ηψυχή ή ο ανώτερος εαυτός επικοινωνεί και στηρίζει τοσώμα και τον νου. Kαθώς εξελισσόμαστε, η ενέργειααυτή ρέει προς τα πάνω, τα ανώτερα κέντρα ενεργο-ποιούνται και γινόμαστε έτσι πιο συνειδητοί, πιο έξυ-πνοι, περισσότερο συνδεμένοι με τον ανώτερο εαυτόμας. Aς συζητήσουμε τώρα γι’ αυτά τα επτά κέντρα.

Tο πρώτο κέντρο βρίσκεται στην περιοχή της βάσηςτης σπονδυλικής στήλης. Eπηρεάζει τα πόδια, τα γεν-νητικά όργανα και σ’ ένα βαθμό τη διαδικασία της αφό-δευσης. Όταν υπάρχει, κάποιο πρόβλημα στη ροή ενέρ-γειας αυτού του κέντρου, τότε υπάρχει πρόβλημα σ’αυτές τις περιοχές. Aπό την άλλη πλευρά, αν υπάρχεικάποια διαταραχή σ’ αυτά τα μέρη του σώματος, θα υ-πάρχει ανάλογη διαταραχή σ’ αυτό το ενεργειακό κέ-ντρο. Tα κέντρα αυτά συνδέονται επίσης με το συγκινη-σιακό και νοητικό μας σώμα· έτσι οι αρνητικές σκέψειςκαι τα αρνητικά συναισθήματα μπορεί να δημιουργή-σουν διαταραχή σε κάποιο κέντρο, κάτι που στη συνέ-χεια μπορεί να εκδηλωθεί σαν πρόβλημα στο υλικό σώ-μα. Πολλά συνασθηματικά προβλήματα μεταφέρονταιστο σώμα με τον τρόπο αυτό. Tο ενεργειακό αυτό σύ-στημα φαίνεται αν βρίσκεται σε κατάσταση αρμονίας ήδυσαρμονίας μέσα από τις επιδράσεις του στο νευρικόκαι ενδοκρινικό σύστημα.

Tο πρώτο κέντρο έχει σχέση με την ανάγκη για α-σφάλεια και επιβίωση. Ένα άτομο που λειτουργεί μέσα


από αυτό το κέντρο, θα αισθάνεται ιδιαίτερα ανασφα-λές και οι περισσότερες από τις πράξεις του θα έχουνσαν κίνητρο την εξασφάλιση της επιβίωσης και της σι-γουριάς. H ψυχολογική πλευρά όλων αυτών των κέ-ντρων αναπτύσσεται με περισσότερες λεπτομέρειες στοβιβλίο “H ΨYXOΛOΓIA THΣ EYTYXIAΣ”.

Tο δεύτερο ενεργειακό κέντρο βρίσκεται μερικά εκα-τοστά κάτω από τον αφαλό. Tο κέντρο αυτό ρυθμίζειτην ενεργειακή ροή προς τα όργανα που κρατούν και α-ποβάλλουν τις άχρηστες ουσίες του σώματος. Eλέγχειεπίσης τα όργανα αναπαραγωγής καθώς και την ανά-γκη μας για αισθησιακές απολαύσεις. Tο άτομο πουλειτουργεί κυρίως μέσα από αυτό το κέντρο θα αναζητάσυνέχεια να ικανοποιήσει την ανάγκη του για απολαυ-στικές εμπειρίες με διάφορους τρόπους, όπως το φα-γητό, το ποτό, το σεξ, τον καφέ, τα τσιγάρα, τα διάφο-ρα ναρκωτικά. Tα άτομα αυτά έχουν την τάση ναεξαρτώνται από ουσίες, ανθρώπους ή καταστάσεις.

Tο τρίτο κέντρο βρίσκεται στην περιοχή του ηλιακούπλέγματος και έχει σχέση με τη ροή ενέργειας στα όρ-γανα της πέψης και της χώνεψης, π.χ. το στομάχι, τοδωδεκαδάκτυλο, λεπτό έντερο, συκώτι, χολή και πά-γκρεας.

Tο κέντρο αυτό και κατά συνέπεια τα αντίστοιχα όρ-γανα επηρεάζεται ιδιαίτερα από τη συναισθηματικήμας κατάσταση. Έτσι, τα διάφορα προβλήματα που έ-χουμε με την πέψη, όπως έλκος, γαστρίτιδα, κολίτιδακλπ. τις περισσότερες φορές είναι ψυχοσωματικά. Στοβιβλίο μας “AYTOΘEPAΠEIA” δίνονται διάφορες ασκή-σεις και τεχνικές αναπνοών, για την απελεθεύρωση τηςμπλοκαρισμένης ενέργειας σ’ αυτό το κέντρο, που βοη-θούν στην αποκατάσταση της σωστής λειτουργίας τουπεπτικού συστήματος. Tο κέντρο αυτό ευθύνεται επίσηςγια τις θερμαντικές ανάγκες του σώματος. Aν κάποιοςέχει κακή κυκλοφορία του αίματος ή κρυώνει εύκολα ί-σως να χρειάζεται να ξεμπλοκάρει αυτό το κέντρο μεδιάφορες τεχνικές που δίνονται.

Συναισθηματικά αυτό το κέντρο έχει σχέση με τηνπροσωπική δύναμη και την αυτοεπιβεβαίωση. Tο άτομο


που λειτουργεί κυρίως μέσα από αυτό το κέντρο θαπροσπαθεί να αποδείξει την αξία του στους άλλους μέ-σα από την επιτυχία του ή τη δύναμή του σε διάφορουςτομείς, όπως επαγγελματικά, κοινωνικά, σεξουαλικά,πολιτικά, αθλητικά, οικονομικά, με τις σκέψεις και τιςπράξεις του. Συνέχεια θα συγκρίνει τον εαυτό του μετους άλλους και θα τους ανταγωνίζεται για να αποδεί-ξει ότι αυτός έχει δίκιο ή ότι είναι ανώτερος ή πιο πε-τυχημένος. Aυτό, βέβαια είναι πολύ κουραστικό για τοσώμα, τα νεύρα και το νου. H βαθιά αναπνοή με κράτη-μα (5 δευτερόλεπτα) βοηθάει στην απελευθέρωση της ε-πιπλέον ενέργειας που έχει συσσωρευθεί σ’ αυτό το κέ-ντρο. Bοηθούν ακόμη πολύ οι τεχνικές χαλάρωσης.

Tο τέταρτο κέντρο έχει σχέση με την καρδιά, τουςπνεύμονες και το θύμο αδένα. Όταν υπάρχει εκεί μπλο-κάρισμα μπορεί να έχουμε προβλήματα με το αναπνευ-στικό σύστημα όπως άσθμα, βρογχίτιδα, συχνά κρυο-λογήματα. Mπορεί επίσης να έχουμε προβλήματα με τηνκαρδιά. Δε θέλουμε να πούμε με αυτό ότι τα ενεργειακάμπλοκαρίσματα είναι η μόνη αιτία των προβλημάτωνπου σχετίζονται με την καρδιά, αλλά να επισημάνουμεότι μπορούν να είναι ένας παράγων που οδηγεί σ’ αυ-τό. Kατά τη διαδικασία της πνευματικής μας ανάπτυ-ξης και καθώς αυτό το κέντρο της “αγάπης” αρχίζει ναανοίγει, μπορεί να νιώσουμε πόνο στην περιοχή τουστήθους. Aν αυτός ο πόνος είναι πραγματικά ενεργεια-κό φαινόμενο (κάτι που σπάνια συμβαίνει) τότε δεν έχεικαμιά σχέση με πρόβλημα καρδιάς. Όταν η ενέργεια αρ-χίζει να ανεβαίνει και τα κέντρα ανοίγουν (σαν ταμπουμπούκια που ανοίγουν και γίνονται άνθη) τότε,συχνά, αρχίζουν να εμφανίζονται προσωρινά προβλή-ματα στην περιοχή όπου υπάρχει ενεργειακή δραστη-ριότητα. Mπορεί δηλαδή κάποιος να αισθάνεται πόνουςή διάφορες αισθήσεις, ενοχλήσεις στο στήθος, το λαι-μό, το μέτωπο ή στην κορυφή του κεφαλιού. Δε θα σαςδώσουμε όμως τεχνικές για το ανέβασμα αυτής της ε-νέργειας προς τα πάνω σ’ αυτό το βιβλίο, γιατί αυτό α-παιτεί ειδική καθοδήγηση και εξαγνισμό, χωρίς τα ο-ποία η διαδικασία αυτή μπορεί να γίνει επικίνδυνη.


Tα άτομα που λειτουργούν από το κέντρο της καρ-διάς, δρουν με αγάπη χωρίς όρους και για τον εαυτότους και για τους άλλους. Tους αρέσει να υπηρετούνκαι να βοηθούν του ανθρώπους. Mόνο σ’ αυτό το στά-διο αρχίζουμε να νιώθουμε πραγματική αγάπη. Mέχριτότε αισθανόμαστε αγάπη με όρους. Aγαπάμε τους αν-θρώπους γιατί μας προσφέρουν ασφάλεια, ευχαρίστη-ση ή επιβεβαίωση. Όταν πάυουν να μας τα προσφέ-ρουν ή μας εμποδίζουν να έχουμε αυτό που θέλουμε, ηαγάπη μας μετατρέπεται σε πόνο, απογοήτευση, θυμόκαι μερικές φορές μίσος. H διαδικασία της εξέλιξης,από αυτού του είδους την αγάπη σ’ εκείνη της αγάπηςχωρίς όρους του τέταρτου κέντρου, είναι συχνά επώδυ-νη γιατί περνά μέσα από πολλές δοκιμασίες όπου μα-θαίνουμε αν η αγάπη μας είναι πραγματικά χωρίς ό-ρους ή όχι.

Tο πέμπτο κέντρο βρίσκεται στην περιοχή του λαι-μού και ρυθμίζει την ενεργειακή ροή γύρω από τις λει-τουργίες του λαιμού, όπως κατάπωση, ομιλία, τραγού-δι κλπ. Bρίσκεται κοντά στο θυρεοειδή καιπαραθυρεοειδή αδένα και ευθύνεται για την ενεργειακήροή στους αδένες αυτούς. Tο κέντρο αυτό έχει σχέση μετη δύναμη της δημιουργίας που είναι ιδιαίτερα συνδε-μένη με το λαιμό και το λόγο. Eίναι το πιο δημιουργικόκέντρο. Tο λιγότερο δημιουργικό κέντρο είναι το δεύτεροκέντρο που μέσα απ’ αυτό δημιουργούνται τα παιδιά.Mέσα από το υψηλότερο δημιουργικό κέντρο δημιουρ-γούμε μουσική, τέχνη, ποίηση, θέατρο και ιδέες. Tο κέ-ντρο αυτό συνδέεται άμεσα με το υποσυνείδητο και τιςψυχικές ικανότητες. H καλλιέργεια όμως των ψυχικώνδυνάμεων δε μας ενδιαφέρει και προσέχουμε να μηνπαίζουμε με αυτές.

Tο έκτο κέντρο είναι το κέντρο του μετώπου και ρυθ-μίζει την ενεργειακή ροή προς όλους τους μυς του προ-σώπου και του εγκεφάλου. Tαυτίζεται κυρίως με την υ-πόφυση. Eίναι το κέντρο της ανώτερης γνώσης τουεσωτερικού παρατηρητή. Eίναι η έδρα της συνειδητότη-τας και της πνευματικής διάκρισης μεταξύ του πραγ-ματικού και του προσωρινού. H χαλάρωση αυτού του


κέντρου και η συγκέντρωση σ’ αυτό, μας βοηθάει να α-ποσπάσουμε την προσοχή μας από το υλικό μας σώμα.Eίναι ένα θαυμάσιος τρόπος να ξεπεράσουμε τον πόνο.Aνεξάρτητα από το πού αισθανόμαστε πόνο στο σώμαμας, αν μπορέσουμε να απομονώσουμε τη συνειδητότη-τά μας στο κέντρο του μετώπου, θα πάψουμε να νιώ-θουμε τον πόνο. Tο άτομο εκείνο που λειτουργεί μέσααπό αυτό το κέντρο είναι αποταυτισμένο από ό,τι κά-νει. Eίναι ο αιώνιος παρατηρητής. Aντιλαμβάνεται ότιδεν είναι το σώμα και ο νους που δρα μέσα στην ζωήαλλά μια αθάνατη ψυχή, που προσωρινά καταλαμβάνεικαι χρησιμοποιεί το σώμα και το νου.

Tο έβδομο κέντρο δε θεωρείται πραγματικό κέντρο.Tο αντίστοιχο όργανο στο σώμα θεωρείται ότι είναι οαδένας της επίφυσης στον εγκέφαλο. Δε γνωρίζουμε,ακόμη, πολλά πράγματα γύρω από αυτόν τον αδένα, ί-σως γιατί δε λειτουργεί όπως θα λειτουργεί μετά απόκάποιες χιλιάδες χρόνια εξέλιξης. Tο κέντρο αυτό είναιπέρα από το σώμα. Tο πρόσωπο που λειτουργεί μέσααπό αυτό το κέντρο βρίσκεται σε ευδαιμονική ένωση μετον Θεό, τη φύση και όλες τις υπάρξεις. Zει σε μια κα-τάσταση συνεχούς μακαριότητας που δεν επηρεάζεταιαπό τη συνεχή αλλαγή του περιβάλλοντός του. Bρίσκε-ται σε συνεχή κατάσταση διαλογισμού.

Oι διάφορες τεχνικές που προτείνονται στον πνευ-ματικό αναζητητή, όπως σωματικές ασκήσεις, τεχνικέςαναπνοών, τεχνικές καθαρισμού,τεχνικές βαθιάς χαλά-ρωσης, οδηγίες διατροφής, προσευχή και διαλογισμός,έχουν δημιουργηθεί για να δημιουργήσουν αρμονία σ’αυτά τα κέντρα και σταδιακά να απελεθερώσουν την ε-νέργεια από τα χαμηλότερα κέντρα και να την αφήσουννα ανέβει στα υψηλότερα κέντρα της ανώτερης συνει-δητότητας. Oι διάφορες τεχνικές αναπνοών και ιδιαίτε-ρα η ρυθμική εναλλασόμενη αναπνοή, βοηθούν πάραπολύ στην εναρμόνιση αυτών των κέντρων και στη γε-νική ροή της βιοενέργειας σ’ ολόκληρο το σώμα.


H ANΘPΩΠINH EΞEΛIΞHAς ρίξουμε μια σύντομη ματιά στον ρόλο που παί-

ζουν τα ενεργειακά κέντρα στη γενική εξέλιξη της αν-θρωπότητας. H συνειδητότητα υπήρχε πριν από τη δη-μιουργία του Ήλιου, της Σελήνης και της φυσικής ζωήςστον πλανήτη Γη. H συνειδητότητα αυτή άρχισε να εκ-φράζεται αρχικά σαν ένας μικροσκοπικός μονοκύττα-ρος οργανισμός (εφόσον αποκλείουμε την εκδήλωσήτης μέσα από τα στοιχεία της φύσης όπως τον ορυκτόκόσμο, το νερό, τον αέρα, τη φωτιά, το φως). Kαθώςξεκίνησε η εξέλιξη, η συνειδητότητα αυτή άρχισε να εκ-δηλώνει όλο και περισσότερο τις απεριόριστες λανθά-νουσες δυνάμεις της με όλο και πιο προχωρημένουςτρόπους. Mε τον τρόπο αυτό δημιούργησε όλο και πιοικανά οχήματα για να εκφράζει τη φύση της όπως π.χ.φυτά, ζώα και τελικά τον άνθρωπο. Σε κάθε στάδιοαυτής της εξέλιξης η συνειδητότητα αποκτούσε ακόμηπερισσότερη ελευθερία από την ύλη.

Mαζί με την ελευθερία έκφρασης, η συνειδητότηταάρχισε σιγά-σιγά να βιώνει τον εαυτό της σαν κάτι τοξεχωριστό από την υπόλοιπη δημιουργία και να βιώνειτην ελευθερία να επιλέγει να ζει σύμφωνα με τους φυ-σικούς νόμους ή όχι. Aυτές οι δυο μεγάλες ανακαλύψειςέγιναν η αφορμή της αποσύνθεσης του ανθρώπου καιπιθανά της καταστροφής του. Θα μπορούσε όμως ναμάθει να επιλέγει να ζει αρμονικά με τους συμπαντι-κούς νόμους και να ανακαλύψει ξανά την ενότητά τουμε τη φύση. Yπάρχουν ενδείξεις ότι όλο και περισσότε-ροι άνθρωποι στρέφονται προς τα κει.

Mέχρι τώρα η εξελικτική διαδικασία γινόταν σε ασυ-νείδητο επίπεδο. Eλάχιστοι άνθρωποι προσπάθησανσυνειδητά να βετλιώσουν τον εαυτό τους και να εξελι-χθούν. Tο βιβλίο αυτό αναφέρεται ακριβώς στη συνει-δητή και επίμονη συμμετοχή στη διαδικασία της εξέλι-ξης. Aυτός είναι ο σκοπός της ζωής.

H διαδικασία της εξέλιξης ενός ατόμου συνοδεύεταιαπό τη σταδιακή αφύπνιση των υψηλότερων κέντρωνσυνειδητότητας. Έτσι, όταν κανείς κάνει διαλογισμό


και χρησιμοποιεί διάφορες τεχνικές για την αύξηση τηςπνευματικής επίγνωσης, αρχίζει να βιώνει το ξύπνημααυτών των κέντρων. Oρισμένοι βιώνουν διάφορα φαι-νόμενα στην περιοχή αυτών των κέντρων. Oι περισσό-τεροι όμως, βλέπουν απλά τα αποτελέσματα αυτώντων ανοιγμάτων σαν αλλαγές στη νοητική και συγκι-νησιακή τους κατάσταση, ιδιαίτερα στο χαρακτήρατους. Γίνονται πιο ήρεμοι, πιο δημιουργικοί, πιο ευτυ-χείς, πιο ισορροπημένοι, η προοπτική τους αποκτά οι-κουμενικότητα και αισθάνονται περισσότερη αγάπηγια τους άλλους.

Όμως ο δρόμος δεν είναι πάντα χωρίς εμπόδια ήδυσκολίες. Έχουμε ήδη αναφερθεί στο 5ο κεφάλαιο, μέ-χρι ένα βαθμό, στο φαινόμενο της απελευθέρωσης τουάγχους. Aς δούμε εδώ μερικές ακόμα λεπτομέρειες.

H ενεργειακή ροή ανάμεσα στα κέντρα, εμποδίζεταιαπό τους παρακάτω παράγοντες.1. Tοξίνες που εμποδίζουν την ελεύθερη ροή των νευ-

ρικών ιστών.2. Aδυναμία στα όργανα, τα μέλη, και τη σπονδυλική

στήλη.3. Σφίξιμο των μυών.4. Kακή στάση του σώματος.5. Συναισθηματικά μπλοκαρίσματα - ειδικά ανασφά-

λεια και φόβος.6. Προσκολλήσεις, συνήθειες, εξαρτήσεις.7. Tαύτιση με το σώμα και το νου.8. Tάσεις, συνήθειες ή κάρμα από προηγούμενες ζωές.

Kαθώς η ενέργεια προσπαθεί να κινηθεί προς τουψηλότερο κέντρο, συναντά αυτό το εμπόδιο. Kαι,όπως το νερό που περνάει μέσα από μια σωλήνα, πουείχε μείνει άδεια για καιρό, παρασύρει ό,τι σκουπίδιακαι σκουριές έχουν μαζευτεί εκεί, με τον ίδιο τρόπο καιη ενέργεια θα κάνει το ίδιο με το εμπόδιο. Tην ώρα πουτα εμπόδια αυτά ανεβαίνουν στην επιφάνεια του σώ-ματος και του νου, αρχίζουμε να βιώνουμε διάφορες«θεραπευτικές κρίσεις» ή «κρίσεις ανάπτυξης» όπωςονομάζονται γιατί αν και δημιουργούν προβλήματααποπροσανατολισμού και είναι δυσάρεστες, στην ου-


σία είναι πολύ ωφέλιμες στην διαδικασία της ανάπτυ-ξης και της θεραπείας. Πολλοί αναζητητές πάντως δεβιώνουν τίποτε από αυτά γιατί τα «εμπόδια» μετακι-νούνται και φεύγουν σε μικρές δόσεις και όλα προχω-ρούν κανονικά.

Aν παρουσιαστούν σε κάποιον σοβαρά προβλήματααυτό συμβαίνει γιατί το άτομο αυτό είχε ήδη σε μεγάλοβαθμό σωματική ή νοητική έλλειψη ισορροπίας (άσχε-τα αν αυτό γινόταν αντιληπτό από τον ίδιο ή από τουςάλλους) ή γιατί μπορεί να χρησιμοποίησε τις τεχνικέςπερισσότερο από όσο χρειαζόταν.

TA ΣYMΠTΩMATATι συμπτώματα παρουσιάζει κανείς σ’ αυτές τις

περιπτώσεις; Eκείνο που συνήθως συμβαίνει είναι ναβιώνει τον έναν ή και τους δύο πόλους διάφορων σω-ματικών και νοητικών αντιθέσεων. Για παράδειγμαμπορεί κάποιος να νιώσει έντονη εσωτερική ζέστηανεξάρτητα από την εξωτερική θερμοκρασία γύρω του.Ή να αισθανθεί τόσο κρύο που όσα ρούχα και να βάλεινα μη ζεσταίνεται. Mπορεί να έχει φοβερή όρεξη, πουδεν ικανοποιείται με τίποτα ή καθόλου όρεξη. Mπορείνα έχει έντονες επιθυμίες ή καθόλου. Mπορεί να έχειστιγμές έκστασης με τα απλούστερα πράγματα ή κα-τάθλιψη που μηδενίζει τα πάντα. Mπορεί να έχει απε-ριόριστη ενέργεια ή καθόλου ενέργεια. Mπορεί να χρει-άζεται ελάχιστο ύπνο ή να θέλει να κοιμάται συνέχεια.Mπορεί να έχει οράματα ευχάριστα ή δυσάρεστα.Mπορεί να έχει πόνους σε διάφορα μέρη του σώματόςτου όπου προσπαθεί να φτάσει η ενέργεια αλλά βρί-σκει αντίσταση.

Tα ίδια συμπτώματα συναντά κανείς όταν χρησιμο-ποιεί φυσικές μεθόδους θεραπείας όπως ομοιοπαθητι-κή ή νηστεία. O διαλογισμός είναι στην πραγματικότη-τα «νηστεία» από τις σκεπτομορφές. Eπαναλαμβάνωότι πολλοί λίγοι βιώνουν αυτά τα συμπτώματα. Aνόμως συμβεί κάτι τέτοιο, ας ακολουθήσουν τις οδηγίες


που αναφέρονται στο κεφάλαιο 5.

ΠPOETOIMAΣIA TOY ΣΩMATOΣ KAI TOY NOYMπορούμε να βοηθήσουμε την ενέργεια να ρέει πιο

ελεύθερα με τη χρήση διαφόρων τεχνικών που εξαγνί-ζουν το σώμα και τον νου και κάνουν τη διαδικασίατης πνευματικής ανάπτυξης πιο ασφαλή, γρήγορη καιευχάριστη.

1. H NHΣTEIA μια φορά την εβδομάδα μας βοηθάεινα καθαρίσουμε το σώμα από τις διάφορες τοξίνεςπου σωρεύονται εκεί και καταστρέφουν την υγεία μας.H νηστεία είναι ακόμη ένας θαυμάσιος τρόπος για νααυξήσουμε την πνευματική μας διάκριση και τη δύναμητης θέλησης. Mπορείτε να κάνετε νηστεία με νερό, χυ-μούς ή βότανα ή αν δε μπορείτε χωρίς φαγητό για διά-φορους σοβαρούς λόγους, τότε τρώτε μόνο φρούτα. Hνηστεία αυτή μπορεί να γίνει για 24 ώρες. Για παρά-δειγμα τρώμε την Πέμπτη το μεσημέρι, νηστεύουμε τηνΠέμπτη το βράδυ και την Παρασκευή το πρωί και ξα-νατρώμε την Παρασκευή το μεσημέρι. Ή μπορεί να νη-στέψουμε περισσότερο χρόνο, δηλαδή από Πέμπτηβράδυ όλη την Παρασκευή μέχρι το Σάββατο πρωί.(Όποιος έχει αναιμία, χαμηλή πίεση, προβλήματα καρ-διάς ή παίρνει πολλά φάρμακα, θα πρέπει πρώτα νασυμβουλευτεί τον γιατρό του).

2. H YΓIEINH ΔIATPOΦH είναι η μεγαλύτερη ασφάλειαγια την υγεία σώματος και νου. Oι δονήσεις του φαγη-τού που τρώμε επιδρούν στην ποιότητα του σώματοςκαι του νου. Aν τρώμε τροφή που είναι νεκρή, επεξερ-γασμένη, μαγειρεμένη πολλή ώρα, χωρίς ζωή, θα δημι-ουργήσουμε ένα σώμα που θα είναι και αυτό χωρίςζωή και ζωτικότητα. Aν τρώμε φαγητά που είναι καυ-τερά, διεγερτικά και δημιουργούν διαταραχές, θα έχου-με ένα ανάλογο νευρικό σύστημα - ανήσυχο, νευρικό,αγχώδες ακόμη και επιθετικό.


Kαι στις δυο περιπτώσεις δυσκολεύεται ο διαλογι-σμός. Θέλουμε η τροφή μας να είναι αρμονική, να δίνειζωντάνια αλλά και ηρεμία. (Διαβάστε στο βιβλίοOικουμενική Φιλοσοφία για τις τρεις ποιότητες τηςφύσης). Γι’ αυτό θέλουμε η δίαιτά μας να αποτελείταικυρίως από:1. Φρέσκα λαχανικά και φρούτα.2. Aναποφλοίωτα δημητριακά και όσπρια.3. Φρέσκους, άψητους και ανάλατους ξηρούς καρπούς.4. Διάφορα γαλακτερά.

Aυτά θα πρέπει να είναι η βάση της διατροφής μαςαν επιθυμούμε πνευματική ανάπτυξη και υγεία. Θαπρέπει να αποφεύγουμε όσο μπορούμε να τρώμε κρέας,ψάρι, πουλερικά, φαγητό μαγειρεμένο πολλή ώρα, ζά-χαρη, αποφλοιωμένους σπόρους και χημικά συντηρητι-κά. Όλες οι θρησκευτικές παραδόσεις θεωρούν το κρέαςσα μια μη πνευματική τροφή. Γι’ αυτό το λόγο οι λαοίόλων των θρησκειών απέχουν από το κρέας πριν απόμεγάλες πνευματικές γιορτές όπως π.χ. στην Eλλάδα τοΠάσχα, το Δεκαπενταύγουστο κλπ. Σύμφωνα με το ημε-ρολόγιο της επίσημης εκκλησίας, ένας ΈλληναςOρθόδοξος που ακολουθεί όλες τις ημέρες της νηστείαςαπό το κρέας, μπορεί να τρώει κρέας γύρω στις 50ημέρες τον χρόνο. (Ποικίλες από χρόνο σε χρόνο). Έτσι,ακόμη και η θρησκεία που υποτίθεται ότι επιτρέπει τονα τρώει κανείς κρέας, προτείνει αποχή από αυτό γιατις 300 περίπου από τις 365 μέρες του χρόνου. Tο κρέ-ας εμποδίζει την πνευματική μας ανάπτυξη.

Δεν προτείνω πάντως να πιεστεί κάποιος για νασταματήσει να τρώει κρέας. Eίναι καλύτερο να το σκε-φτεί και να αναρωτηθεί αν πραγματικά θέλει να τοφάει, αν είναι μια συνήθεια ή νομίζει ότι πρέπει να τοφάει γιατί αυτό κάνει καλό στην υγεία του και του δίνειενέργεια. H τελευταία πεποίθηση είναι μια από τις πιολαθεμένες αντιλήψεις της εποχής μας. Tόσα εκατομμύ-ρια άνθρωποι της Aνατολής έζησαν ολόκληρη τη ζωήτους χωρίς ποτέ να φάνε κρέας κι όμως είχαν όλες τιςσωματικές και νοητικές ικανότητες που έχουν εκείνοιπου τρώνε κρέας. Mπορούν να δουλεύουν σκληρά σω-


ματικά και έχουν την ίδια ευφυΐα με εκείνους που τρώ-νε κρέας. Πώς εξηγείται αυτό;

Yπάρχει ένας απλός τρόπος για να διαπιστώσετεαν το κρέας ή οποιαδήποτε άλλη τροφή, ταιριάζειστην ψυχοσύνθεσή σας. Ένας τρόπος να δείτε τι σαςταιριάζει σαν τροφή και τι όχι, είναι να τρώτε οτιδή-ποτε νιώθετε ότι μπορείτε να το πάρετε με τα χέριασας. Aν νιώθετε άνετα να κόβετε ένα μήλο από ένα δέ-ντρο ή να ξερριζώνετε ένα καρότο από το έδαφος τότεαυτά σας ταιριάζουν. Aν μπορείτε άνετα να κόψετε τολαιμό μιας αγελάδας, ενός, αρνιού, ενός χοίρου, μιαςκότας ή ενός ψαριού και μετά να το τεμαχίσετε, τότεαυτό σας ταιριάζει. Mπορεί κάποιος να πει«Aισθάνομαι άνετα με το ψάρι και το κοτόπουλο, αλλάόχι καλά με την αγελάδα και το αρνί». Aυτή είναι τότε ηεπιλογή σας. Tρώτε εκείνο που η συνείδηση και τα συ-ναισθήματά σας σας επιτρέπουν να πάρετε με τα δικάσας χέρια, χωρίς πρόβλημα. Aυτό δε σημαίνει βέβαιαότι χρειάζεται να σκοτώσετε την αγελάδα εσείς ο ίδιοςαλλά ότι χρειάζεται να είστε ικανός να το κάνετε καινα αισθάνεστε καλά γι’ αυτό. M’ αυτόν τον τρόπο η έμ-φυτη ευαισθησία μας γίνεται ο καλύτερος οδηγός γιατο τι πρέπει να φάμε. Eκείνοι που είναι λιγότερο ευαί-σθητοι, δε βλάπτουν πνευματικά τον εαυτό τους με τονα τρώνε άλλο ζώο. Όταν κάποιος είναι πιο ευαίσθη-τος, το συναίσθημά του του λέει όταν κάτι που τρώειείναι καλό γι’ αυτόν.

Eίναι καλύτερα όμως να κάνετε κάποιες αλλαγές στηδιατροφή σας σταδιακά και αν έχετε σοβαρό πρόβλημαυγείας, να το συζητήσετε με το γιατρό σας.

3. KAΘHMEPINEΣ AΣKHΣEIΣ βοηθούν στην απομά-κρυνση των τοξινών που σωρεύονται στο σώμα.Δυναμώνουν και χαλαρώνουν τους μυς ώστε να μπορείκανείς να μένει για περισσότερη ώρα στην στάση τουδιαλογισμού χωρίς να ενοχλείται από πόνους ή άλλοπρόβλημα. Oι ασκήσεις δυναμώνουν ακόμη και εναρ-μονίζουν το νευρικό, ενδοκρινικό και ανοσοποιητικόσύστημα και δημιουργούν τις προϋποθέσεις για να λει-


τουργούν το σώμα και ο νους με αρμονία, ζωντάνιακαι υγεία.

Oι ασκήσεις που κάνει κανείς, για να διατηρήσει τηνυγεία του και να προχωρήσει πνευματικά, δεν είναιόλες ίδιες αλλά εξαρτώνται από το είδος του σώματοςπου έχει, τις ειδικές ανάγκες και πόσο έχει δουλέψει μετο σώμα του μέχρι τώρα. Yπάρχουν όμως μερικές γενι-κές οδηγίες που μπορούν να σας δείξουν με ποιόν τρό-πο ή χρήση των ασκήσεων βελτιώνει το διαλογισμόσας.

α. Kάντε τις ασκήσεις σας πριν από το διαλογι-σμό. H ενεργειακή ροή θα είναι πιο ελεύθερη, η σπον-δυλική στήλη πιο ίσια και η συγκέντρωση ευκολότερη.

β. Kάντε ασκήσεις που απελευθερώνουν τη σπον-δυλική στήλη από τις εντάσεις. Tέντωμα προς ταπάνω και ασκήσεις σε κάθε στάση που δημιουργεί τέ-ντωμα προς τα πίσω, τέντωμα προς τα εμπρός, στοπλάι και στροφή της σπονδυλικής στήλης, αριστεράκαι δεξιά.

γ. Kάντε ασκήσεις που απελευθερώνουν το λαιμόαπό τις εντάσεις του.

δ. Kάντε ασκήσεις με το κεφάλι κάτω για να αυξήσε-τε τη ροή του αίματος προς τον εγκέφαλο.

ε. Aπελευθέρωση της κοιλιακής χώρας από τηνένταση με τις ασκήσεις που σας ταιριάζουν.

ζ. Άσκηση των μερών του σώματος που είναι αδύ-ναμα και χρειάζονται βοήθεια.

η. Προχώρημα στις αναπνευστικές τεχνικές και μετάστο διαλογισμό σας.

Όσοι έχουν δουλέψει με το σώμα τους μέσα απόασκήσεις της γιόγκα και έχουν προχωρήσει στις κύριεςστατικές ασκήσεις, προτείνουμε να ακολουθήσουν τηνκάτωθι σειρά στάσεων σα μια πολύ καλή προετοιμα-σία για το διαλογισμό. Tην τορσιόν (καθιστή ή ξαπλω-τή), λαμπάδα, άροτρο, ψάρι, τσιμπίδα, κόμπρα, τόξοκαι τελικά τη στάση της προσευχής (η τη γιόγκα μού-ντρα για όσους μπορούν χωρίς να βλάψουν τα γόνατάτους). Στην συνέχεια, παίρνετε πάλι την καθιστή στάσηγια τις αναπνευστικές τεχνικές και το διαλογισμό.


(Eκείνοι που δεν έχουν εξασκηθεί σ’ αυτές τις τεχνικέςδε θα πρέπει να προσπαθήσουν να τις κάνουν μόνοιτους χωρίς καθοδήγηση.

H πιο πάνω σειρά ασκήσεων είναι πιο εύκολο να γί-νεται το βράδυ. Mπορεί κάποιος να έχει δυσκολία μετις στατικές ασκήσεις το πρωί όταν το σώμα είναιακόμη δύσκαμπτο. Φυσικά το σώμα συνηθίζει σε κάθεπρόγραμμα μετά από κάποιο χρόνο και άσκηση.Mερικοί προτιμούν να κάνουν το πρωί δυναμικές ασκή-σεις. O χαιρετισμός στον ήλιο είναι ένας θαυμάσιοςτρόπος προετοιμασίας του σώματος για το διαλογι-σμό. Eκείνοι που δεν έχουν εκπαιδευτεί σ’ αυτές τις τε-χνικές, μπορούν να κάνουν οποιαδήποτε άσκηση τουςβοηθάει να νιώθουν το σώμα τους πιο ελαφρύ, λιγότε-ρο άκαμπτο και πιο ζωντανό.

Tο σταδιακό πέρασμα από τις ασκήσεις στις ανα-πνοές και από κει στο διαλογισμό, μοιάζει με το οδή-γημα ενός αυτοκινήτου. Όταν ξεκινάμε, βάζουμε τηνπρώτη ταχύτητα και πατάμε γκάζι για να ξεκινήσουμε.Aφού πρώτα αποκτήσουμε κάποια ταχύτητα, βάζουμετη δεύτερη ταχύτητα. Aυτή είναι οι τεχνικές αναπνοής.Έχοντας ακόμη περισσότερη επιτάχυνση, βάζουμε τηντρίτη ταχύτητα (προσευχή ή επίκληση) και τελειώνουμεμε την τέταρτη ταχύτητα (διαλογισμός) οπότε ταξιδεύ-ουμε πια με πολύ μικρή προσπάθεια. Aν είχαμε προ-σπαθήσει να βάλουμε μπροστά το αυτοκίνητο με τηντέταρτη ταχύτητα θα ήταν πολύ πιο δύσκολο αν όχιαδύνατο. Mη νομίζετε, όμως, ότι κάποιος δε μπορεί νακάνει διαλογισμό χωρίς όλη αυτή την προετοιμασία.Yπάρχουν πολλές σχολές διαλογισμού που δε χρησιμο-ποιούν αυτές τις τεχνικές. H δική μας πείρα όμως έχειδείξει ότι η προετοιμασία αυτή μας προσφέρει ένανπολύ βαθύτερο διαλογισμό και βοηθά στην πιο αποτε-λεσματική απορρόφηση των πνευματικών αλλαγώναπό το σώμα και το νου. Aν όμως κάποιος δεν μπορείνα χρησιμοποιήσει αυτές τις τεχνικές, μπορεί να προ-χωρήσει στο διαλογισμό χωρίς αυτές.

4. TEXNIKEΣ ANAΠNOΩN, όπως έχουμε ήδη πει στο


πέμπτο κεφάλαιο, είναι πολύ σημαντικές για την ισορ-ροπία και τον έλεγχο της υπερβολικής ενέργειας, πουείναι απαραίτητος για την υπέρβαση του νου. (Για πε-ρισσότερες λεπτομέρειες κοιτάξτε το 5ο κεφάλαιο αυ-τού του βιβλίου ή το βιβλίο μας “AYTO ΘEPAΠEIA”).

5. AYTOΠAPATHPHΣH KAI AYTOANAΛYΣH, παίζουνσημαντικό ρόλο στη διαδικασία εξαγνισμού, που διευ-κολύνει την άνοδο της βιοενέργειας στα υψηλότερα κέ-ντρα συνειδητότητας. Tα συναισθήματα και οι συνή-θειές μας που απορρέουν από τις βασικές πεποιθήσειςμας, είναι το κύριο εμπόδιο στην πνευματική μας ανά-πτυξη. Tο να παρατηρούμε, να αναλύουμε και τέλος νααλλάζουμε τις λαθεμένες αυτές πεποιθήσεις αποτελείσημαντικό μέρος της πνευματικής μας πορείας.(Περισσότερες λεπτομέρειες πάνω σ’ αυτό το θέμα θαβρείτε στο βιβλίο μας “ΨYXOΛOΓIA THΣ EYTYXIAΣ”).

6. TEXNIKEΣ BAΘIAΣ XAΛAPΩΣHΣ είναι πολύ χρήσιμεςστη διαδικασία εξαγνισμού και εναρμόνισης. Στη χα-λάρωση μπορούμε να απομακρύνουμε τις διάφορεςψυχοσωματικές εντάσεις που εμποδίζουν την ενεργει-ακή ροή στο σώμα και το νου. Eπίσης,επειδή η χαλά-ρωση έχει πολλές ομοιότητες με το διαλογισμό, μερικέςφορές μπορεί να έχουμε ίδια βιώματα με αυτά που δο-κιμάζουμε στο διαλογισμό, όπως π.χ. αίσθημα απόλυ-της εγκατάλειψης. Aυτό μας βοηθάει πολύ στο διαλο-γισμό.

7. ΠPOΣEYXH KAI ΨAΛMOI, είναι πολύ σημαντικές μέ-θοδοι συγκινησιακού εξαγνισμού. Aπελευθερώνουν συ-ναισθηματική ενέργεια και ξυπνούν υψηλά πνευματικάσυναισθήματα αγάπης, ευγνωμοσύνης και έκστασης,που βοηθούν στο άνοιγμα των υψηλότερων κέντρων.Aυξάνουν την πίστη και το συναίσθημα επικοινωνίαςμε το Θεό που διευκολύνει την εσωτερική μας γαλήνη.

8. HΘIKH ΣYMΠEPIΦOPA είναι ίσως η πιο ουσιαστικήπροετοιμασία σε κάθε πνευματική προσπάθεια. Όπως


θα συζητήσουμε με περισσότερες λεπτομέρειες αργότε-ρα η ηθική συμπεριφορά είναι η βάση της πνευματικήςζωής. Xωρίς στέρεη βάση όλη η πνευματική μας δομήκάποια στιγμή καταρρέει.

Όπως βλέπετε υπάρχουν διάφοροι τρόποι που δι-ευκολύνουν τη ροή της ενέργειας στα υψηλότερα κέ-ντρα συνειδητότητας. Oι μέθοδοι αυτοί είναι μια σημα-ντική προετοιμασία, αλλά και συμπλήρωμα του διαλο-γισμού μας και θα πρέπει να ενσωματωθεί όσο γίνεταιπερισσότερο στην καθημερινή μας ζωή.


KEΦAΛAIO 12

H EΠIΓNΩΣH, AYΞHΣH KAIENAPMONIΣH THΣ BIOENEPΓEIAΣ

Mέχρι το πολύ πρόσφατο παρελθόν οι επιστήμο-νες πίστευαν ότι τα άτομα οικοδομούν τον υλικόκόσμο. Πρόσφατα συνειδητοποίησαν ότι αυτά

τα οικοδομικά υλικά είναι, απλά, εκδηλώσεις της ενέρ-γειας σε συμπυκνωμένη μορφή. H ενέργεια αυτή είναι ηβασική δημιουργική “ουσία” πίσω από το υλικό σύμπαν.Στο μέλλον θα αντιληφθούν ότι η δημιουργική πηγή αυ-τής της ενέργειας είναι η συνειδητότητα και ότι η συνει-δητότητα είναι ο αιτιατός παράγων για ό,τι υπάρχει σεκάθε επίπεδο.

H ενέργεια παίζει σημαντικό ρόλο σα συνδετικός κρί-κος μεταξύ της συνειδητότητας, της σκέψης και τηςδράσης στην υλική πραγματικότητα. H ενέργεια είναιλοιπόν ο σύνδεσμος μεταξύ πνεύματος, νου και σώμα-τος.

Όταν δεν υπάρχει αρκετή ενέργεια στο σύστημα ψυχή- νους - σώμα τότε δεν μπορούμε να έχουμε υγεία, ειρή-νη, διαύγεια, ευτυχία, αγάπη, ούτε να λειτουργούμε α-ποτελεσματικά σε οποιοδήποτε επίπεδο.

KATANOΩNTAΣ TO POΛO THΣ ENEPΓEIAΣAς εξετάσουμε την ιεραρχία των διαφόρων σωμά-

των μας, όπως αυτή έχει εξηγηθεί από τους μεγάλουςστοχαστές που κατάφεραν να εισδύσουν πολύ βαθιάμέσα στον εσωτερικό κόσμο του ανθρώπου. Tο ακό-λουθο διάγραμμα μας βοηθάει να κατανοήσουμε τη


σχέση μεταξύ των διαφόρων μερών του ανθρώπου.

Tο πνεύμα είναι αιώνια συνειδητότητα, χωρίς αρχήκαι τέλος, χωρίς γέννηση και θάνατο, χωρίς να υπόκει-ται σε αλλαγές. Eίναι Θεία Συνειδητότητα - Eυδαιμονία- Aιώνια Ύπαρξη. Tο αιτιατό σώμα είναι το «υποσυ-νείδητο της ψυχής», όπου έχουν εγγραφεί όλες οι ανα-μνήσεις και οι τάσεις της ψυχής, από το ξεκίνημα τουεξελικτικού της ταξιδιού μέσα στον υλικό κόσμο. Hανώτερη διάνοια είναι το μέρος του νου που έχει με-γαλύτερη διαύγεια πνευματική διάκριση και αποταύτι-ση από τις ψευδαισθήσεις του κοινού νου. O κοινόςνους είναι ένα προγραμματισμένο σύστημα πεποιθή-σεως και επιδράσεων που δεν έχει μεγάλη σχέση με τηνπραγματικότητα. Όταν κάποιος λειτουργεί μέσα απότον κοινό νου, βρίσκεται κάτω από την επιρροή τωνεμπειριών του παρελθόντος και είναι έτσι προγραμμα-τισμένος ώστε, όταν αντιμετωπίζει ορισμένες κατα-στάσεις, να δρα και να σκέπτεται μηχανικά, χωρίς ναέχει την ελευθερία να χρησιμοποιήσει το ανώτερο δυ-ναμικό του. Aντιδρά επομένως σα ρομπότ, όπως ακρι-βώς έχει προγραμματιστεί.

Tο ενεργειακό σώμα είναι ένα ενεργειακό σύστημαπου τροφοδοτεί όλα τα άλλα σώματα. Aν το ενεργειακόσύστημα εξαντλήσει την ενέργειά του ή αν η ενέργειαδε ρέει αρμονικά, τότε τα σώματα αυτά και οι αντί-στοιχες λειτουργίες τους υποφέρουν (όσο η ψυχή είναιενσαρκωμένη).

Tο υλικό σώμα είναι αυτό που όλοι γνωρίζουμε,έχουμε προσκολληθεί και δίνουμε τόση σημασία.Aγωνιούμε συνέχεια για την υγεία του, την εμφάνισήτου και τις απολαύσεις του. Oι προσκολλήσεις αυτέςείναι και η αιτία των περισσότερων προβλημάτων μας.

AΠOΔEIΞH THΣ YΠAPΞHΣTOY ENEPΓEIAKOY ΣΩMATOΣ

Oρισμένα επιστημονικά πειράματα μας βοηθούν να


κατανοήσουμε τη σημασία του ενεργειακού σώματος.Ένα πείραμα είναι εκείνο με τα γονιμοποιημένα αυγάκότας. Tα αυγά αυτά, φωτογραφίζονταν καθημερινάμέσα σ’ ένα ηλεκτρομαγνητικό πεδίο, ώστε η φωτογρα-φία Kίρλιαν να δείξει το ενεργειακό πεδίο του αυγού.Mετά από μερικές μέρες, εμφανίστηκε το έμβρυο τουαυγού στη φωτογραφία Kίρλιαν. Oι επιστήμονες έμει-ναν κατάπληκτοι γιατί ήταν πολύ νωρίς ακόμη για τηνανάπτυξη του εμβρύου. Άνοιξαν το αυγό και πραγμα-τικά δεν υπήρχε ακόμη έμβρυο. Tο προφανές συμπέρα-σμα είναι λοιπόν ότι το ενεργειακό πεδίο υπάρχει πριναπό την πραγματική ανάπτυξη του φυσικού εμβρύουτου αυγού. Kαταλαβαίνουμε από αυτό ότι το ενεργεια-κό σώμα κάθε ανθρώπου υπάρχει πριν από το σχημα-τισμό του υλικού σώματος στη μήτρα της μητέρας. Tακύτταρα αναπτύσσονται γύρω από το ενεργειακό πε-δίο, καθοδηγούμενα από την «ενεργειακή του δομή»που, κάποια στιγμή, μετατρέπεται σε υλική. Eπομένως,το ενεργειακό σώμα, είναι η δημιουργική δύναμη πουευθύνεται για την καθοδήγηση της δημιουργίας τουυλικού σώματος. Φυσικά, το ίδιο το ενεργειακό πεδίο,καθοδηγείται και είναι δημιούργημα ανώτερων σωμά-των.

Ένα δεύτερο παράδειγμα αφορά τα θαλάσσιασφουγγάρια που, αφού τα πήραν από τη θάλασσα, ταέκοψαν σε μικρά κομμάτια και τα πέρασαν μέσα απόμεταξωτό ύφασμα, για να τα διαχωρίσουν σε ατομικάκύτταρα. Mετά τα τοποθέτησαν σε ένα εργαστηριακόδοχείο. Tην επομένη μέρα το σφουγγάρι είχε επανέλθειστην ίδια ακριβώς αρχική του δομή και μορφή. Ένα λο-γικό συμπέρασμα θα ήταν ότι το ενεργειακό πεδίο τουσφουγγαριού, παρέμεινε ανέπαφο όταν η υλική τουδομή είχε τελείως διαλυθεί και μπόρεσε έτσι να οδηγή-σει τα κύτταρα στην αρχική τους ιδιαίτερη θέση για νασυνεχίσει το σφουγγάρι τη λειτουργία του.

Aπό τα παραδείγματα αυτά, μπορούμε να δούμε ότιτο ενεργειακό σώμα είναι ένα πεδίο ενέργειας που κα-θοδηγεί τη δημιουργία του υλικού σώματος και συντη-ρεί τη δομή και τη ζωτικότητά του, σ’ όλη τη διάρκεια


της ζωής του σώματος αυτού. Oι περισσότεροι απόσας δε χρειάζεστε απόδειξη για το γεγονός πως όταν ηενέργειά μας είναι χαμηλή, οι συναισθηματικές, νοητι-κές και δημιουργικές λειτουργίες εξασθενούν και πολύσυχνά γίνονται αρνητικές και δυσάρεστες. Δε χρειαζό-μαστε επίσης απόδειξη για το ότι, όταν η ενέργειά μαςείναι πεσμένη, η ψυχολογική και σωματική μας υγείαγίνεται ευάλωτη.

AYTH H MIA ENEPΓEIAEXEI ΠOΛΛEΣ ΛEITOYPΓIEΣ

H βιοενέργεια αυτή είναι για το σώμα μας ό,τι ηηλεκτρική ενέργεια για το σπίτι μας. H ηλεκτρική ενέρ-γεια μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε διάφορες περιπτώ-σεις όπως για θέρμανση, ψύξη, μουσική, μαγείρευμα,ανάλογα με τη μηχανή που μπαίνει σε λειτουργία κάθεφορά. Mε τον ίδιο τρόπο η βιοενέργειά μας χρησιμο-ποιείται για τη θέρμανση του σώματος, το περπάτημα,το τρέξιμο, την εργασία, τη δημιουργία παιδιών, τησκέψη, το τραγούδι, τη δημιουργία νέων κυττάρων, τηναπομάκρυνση βλαβερών επισκεπτών απο το σώμαμας, την πέψη και φυσικά τη λειτουργία κάθε μέλουςτου σώματος καθώς και των αισθήσεων.

Tι συμβαίνει όταν αυτή η ενέργεια ρέει άφθονα καιαρμονικά μέσα από το σύστημα σώμα- νους; Στο υλικόπεδίο θα έχουμε υγεία, ζωντάνια, ευκινησία και έλλει-ψη πόνου ή αρρώστιας. Στο συναισθηματικό επίπεδοθα βιώσουμε γαλήνη, ευχαρίστηση και αγάπη. Στο νοη-τικό επίπεδο θα έχουμε ηρεμία, διαύγεια, αποτελεσμα-τική λειτουργία και δημιουργικότητα. Kοινωνικά θαζούμε μέσα στην αγάπη, τον αμοιβαίο σεβασμό, την ει-λικρίνεια, τη συνεργασία και την ενότητα. Στο τέλος θαγίνουμε δέκτες των πνευματικών ιδιοτήτων της οικου-μενικής αγάπης, της σοφίας, της εσωτερικής γαλήνης,της ενότητας με όλες τις υπάρξεις, της υπέρβασης τουατομικού εαυτού και της πραγμάτωσης του οικουμενι-κού Eαυτού.


Aπό τη συζήτηση μας μέχρι τώρα, βλέπουμε ότιαυτή η μία βιοενέργεια είναι η δημιουργική δύναμηστην ανάπτυξη του σώματος. Eίναι η δύναμη που στη-ρίζει και κρατάει το σώμα ζωντανό. Eίναι απαραίτητηγια τη σωστή λειτουργία του σώματος και του νου.Eίναι η ζωτική ενέργεια από όπου η ύπαρξη θα εξελι-χθεί και θα αναπτύξει ανώτερες πνευματικές ιδιότητες.Eίναι ακόμη ο συνδετικός κρίκος ανάμεσα σε μας καιτις άλλες υπάρξεις και αντικείμενα που μας περιβάλ-λουν. Συνδεόμαστε με αυτά, μέσα από το αόρατο ενερ-γειακό μας πεδίο, μέσα από αυτά τα ενεργειακά κανά-λια.

Όπως δείξαμε στο αρχικό μας διάγραμμα, το ενερ-γειακό πεδίο είναι ο συνδετικός κρίκος μεταξύ σώμα-τος και νου. Όταν υπάρχει κάποια διαταραχή στο νου,όπως άγχος, φόβος, κατάθλιψη ή θυμός, δημιουργεί-ται, σαν αποτέλεσμα, μια ανάλογη σύσπαση και πα-ραμόρφωση του ενεργειακού πεδίου. Aυτό έχει άμεσηεπίπτωση στους αδένες της υπόφυσης και του υποθά-λαμου που μεταφέρουν αυτές τις συναισθηματικές κα-ταστάσεις στο νευρικό και ενδοκρινικό σύστημα. Oιαλλαγές που δημιουργούνται σ’ αυτά τα δύο κύρια συ-στήματα εκδηλώνονται, στη συνέχεια, σε όλα τα συ-στήματα· όπως το ανοσοποιητικό, το πεπτικό, το ανα-πνευστικό, το κυκλοφοριακό, το μυϊκό, το λυμφατικόκαι το απεκκριτικό.

Aπό την άλλη, όταν υπάρχει κάποια διαταραχή στουλικό σώμα όπως π.χ. στο πεπτικό σύστημα εξαιτίαςκακής διατροφής ή στην σπονδυλική στήλη από κακήστάση, διαταράσσεται η ενεργειακή ροή κι αυτό επιφέ-ρει αρνητικές συναισθηματικές και νοητικές καταστά-σεις. Bλέπουμε λοιπόν, πόσο ιδιαίτερα σημαντική είναιη διατήρηση της αρμονικής ροής της ενέργειας.

TO KΛEIΔI THΣ APMONIAΣΠοιό είναι το κλειδί της αρμονικής ροής της βιοενέρ-

γειας; Όπως υπάρχουν νόμοι που κυβερνούν την αρμο-νία του σύμπαντος π.χ. ο νόμος της βαρύτητας καιτων ηλεκτρομαγνητικών πεδίων και όπως υπάρχουν


κανόνες για τη δημιουργία αρμονικής μουσικής, υπάρ-χουν νόμοι που κυβερνούν την αρμονική λειτουργία τουατόμου και της κοινωνίας. Aυτοί οι νόμοι έχουν σχέσημε τον τρόπο που ο άνθρωπος φτιάχτηκε για να τρώει,να αναπνέει, να κινείται, να σκέπτεται και να αλληλε-πιδρά με το περιβάλλον του. Όταν ο άνθρωπος λει-τουργεί αρμονικά με αυτούς του νόμους βιώνει άφθονηκαι αρμονική ενεργειακή ροή. Όταν δε ζει και δε δρααρμονικά με αυτούς τους νόμους, τότε το ενεργειακόπεδίο, η υγεία, η σκέψη και η κοινωνική του συμπερι-φορά δυσλειτουργούν.

Mόνο ο άνθρωπος έχει την επιλογή να μη ζήσει αρ-μονικά με αυτούς τους νόμους. Oι άλλες υπάρξεις τηςγης είναι αναγκασμένες να ζουν σύμφωνα με την εσω-τερική τους φύση. Mόνον ο άνθρωπος έχει την ελεύθε-ρη βούληση να αγνοεί την εσωτερική του φύση. Aυτήείναι η ευλογία και η κατάρα του, ανάλογα με το ανχρησιμοποιεί αυτήν την ευκαιρία για να συμμετέχει συ-νειδητά στη θεία του φύση. Aυτό του προσφέρει τηνευκαιρία είτε να εξελιχθεί, είτε να χάσει τελείως τηνισορροπία του (τουλάχιστον προσωρινά).

Aς κοιτάξουμε τώρα τους παράγοντες που έχουμεανάγκη για να προμηθευτούμε άφθονη και αρμονικήενέργεια. Mας ενδιαφέρει και η ποσότητα και η ποιό-τητα. Δε μας ενδιαφέρουν οι μεγάλες ποσότητες ενέρ-γειας που δε μπορούμε να εκφράσουμε αρμονικά καιδημιουργικά. Tέτοια ενέργεια, συχνά, γίνεται αιτία συ-ναισθηματικών εκρήξεων και μπορεί να δημιουργήσειπροβλήματα στις σχέσεις μας και στη διαύγεια τουνου. Mας ενδιαφέρει μια σταθερή ροή ενέργειας πουδεν υφίσταται απότομες αλλαγές όπως είναι η εξά-ντληση ή η επιθετικότητα. Πάρτε για παράδειγμα ένακομμάτι ξύλο. Aπό μόνο του δεν εκπέμπει μεγάλες πο-σότητες ενέργειας. Θα μπορούσατε να πείτε ότι βρί-σκεται σε κατάσταση αδράνειας, εκδηλώνοντας χαμη-λή ενεργειακή ροή. Aν όμως του βάλουμε φωτιά, τότεαπελευθερώνεται μεγάλη ποσότητα ενέργειας που δενελέγχεται, ούτε μπορεί να χρησιμοποιηθεί αποτελεσμα-τικά. Aυτό μοιάζει με τη νευρική ενέργεια που βγάζουν


ορισμένοι άνθρωποι με έναν δημιουργικό αλλά και κα-μιά φορά καταστροφικό τρόπο. Tελικά εκείνο που μένειαπό τη φωτιά είναι το λαμπερό κάρβουνο που εκπέ-μπτει μια σταθερή και έντονη ενέργεια που μπορεί ναχρησιμοποιηθεί πιο αποτελεσματικά για τις ανάγκεςμας. Aυτός είναι ο τύπος ενέργειας που γυρεύουμε. Δεμας ενδιαφέρει να είμαστε ούτε ξερό ξύλο ούτε κατα-στροφική φωτιά.

TO ANΘPΩΠINO ENEPΓEIAKO ΣYΣTHMAAς κοιτάξουμε τώρα το παραπάνω διάγραμμα που

θα μας βοηθήσει να κατανοήσουμε το ανθρώπινο ενερ-γειακό σύστημα. Tο ορθογώνιο, με τα τέσσερα ανοίγ-ματα στις πλευρές και από ένα άνοιγμα στο πάνω καιστο κάτω μέρος, αντιπροσωπεύουν το άτομο. O απά-νω κύκλος αντιπροσωπεύει την παγκόσμια πηγή κάθεενέργειας που οι περισσότεροι από μάς αποκαλούνΘεό ή Oικουμενική Ύπαρξη ή Παγκόσμιο EνεργειακόΠεδίο. Φανταστείτε αυτόν τον κύκλο σα μια σφαίραπου γύρω της υπάρχουν πολλά ορθογώνια που συμβο-λίζουν τις κάθε είδους υπάρξεις. Kάθε ύπαρξη παίρνειενέργεια από αυτήν τη μία πηγή. Eίναι η μόνιμη πηγή..

Kάθε ύπαρξη δέχεται αυτήν την ενέργεια μέσα απότο άνοιγμα στο πάνω μέρος του ορθογώνιου.Oρισμένοι δέχονται περισσότερη ενέργεια από τουςάλλους, καθώς το άνοιγμα της οπής είναι πιο ανοιχτό.Έχουν μεγαλύτερη επικοινωνία με τα ανώτερα επίπεδατης ύπαρξης τους και πιο άφθονη ροή ενέργειας. Όλοιέχουν αυτήν την επαφή με την παγκόσμια πηγη κατάτη διάρκεια του ύπνου. Xωρίς ύπνο θα είχαμε τελείωςεξαντληθεί και αποπροσανατολιστεί. Σκοπός τηςπνευματικής ζωής είναι να μάθουμε να ανοιγόμαστεσυνειδητά σ’ αυτήν την ενέργεια και τελικά να είμαστεσυνέχεια ανοιχτοί σ’ αυτήν, ώστε ακόμη και ο ύπνος ναμην είναι απαραίτητος.

Σκοπός αυτής της ενέργειας είναι να ρέει προς τοσκοπό της ζωής μας. Kάθε ψυχή έχει έρθει στη γη για


κάποιον συγκεκριμένο λόγο. Όλοι έχουν έρθει για ναμάθουν, να υπηρετούν και να δημιουργούν. Λίγοι όμως,έχουν επίγνωση του σκοπού της ζωής τους και γι’αυτό δεν κατευθύνουν την ενέργειά τους προς αυτόν τοσκοπό. Έτσι, οι ενέργειές τους χάνονται στην αναζήτη-ση προσωρινών απολαύσεων ασφάλειας και αυτεπι-βεβαίωσης. Mε αυτόν τον τρόπο γινόμαστε δυστυχείς,γεμίζουμε απογοήτευση και χάνουμε ενέργεια, αφούξοδεύουμε πάρα πολλή ενέργεια χωρίς το ανάλογο αί-σθημα ικανοποίησης που γυρεύουμε. Tην ικανοποίησηαυτή αποκτούν μόνον όσοι έχουν ανακαλύψει το σκοπότης ζωής τους και κατευθύνουν την ενέργεια τους προςαυτόν.

Στο κάτω μέρος του ορθογώνιου βρίσκεται το άνοιγ-μα που αντιπροσωπεύει την ενέργεια που ρέει προς τοσκοπό της ζωή μας. Tα τέσσερα ανοίγματα στα πλευ-ρά, αντιπροσωπεύουν την ενέργεια που χάνεται σε άλ-λες, χωρίς νόημα, κατευθύνσεις. Έχουμε μεγάλη απώ-λεια πολύτιμης ενέργειας μέσα από την επιφανειακήομιλία. Oι περισσότεροι από μας μιλάμε πολύ περισ-σότερο από όσο χρειάζεται, γιατί είτε προσπαθούμε ναεπιβεβαιώσουμε τον εαυτό μας στα μάτια των άλλων,είτε προσπαθούμε να γεμίσουμε τη σιωπή μέσα στηνοποία δεν αισθανόμαστε άνετα. Έτσι, όχι μόνο χάνουμεμεγάλη ποσότητα πνευματικής ενέργειας, αλλά επι-πλέον γεμίζουμε το νου μας (καθώς και των άλλων) μεπάρα πολλές άχρηστες πληροφορίες ή αρνητικές εντυ-πώσεις, που στη συνέχεια διαταράσσουν τη νοητικήκαι συναισθηματική μας κατάσταση. H εσωτερική σιω-πή γίνεται τότε ακόμη δυσκολότερη και χρειαζόμαστεάλλες μορφές απελευθέρωσης της έντασης, για ναισορροπήσουμε πάλι τον εαυτό μας. Έτσι χάνεται ακό-μη περισσότερη ενέργεια χωρίς να κατευθύνεται προςτο σκοπό της ζωής μας.

Άλλο ένα άνοιγμα απ’ όπου χάνουμε ενέργεια είναι ηπολυφαγία. Oι άνθρωποι τρώνε για να πάρουν ενέρ-γεια. Όμως μέσα από την πολυφαγία ή τους κακούςσυνδυασμούς τροφών στην ουσία χάνουμε ενέργεια καιμειώνουμε την πνευματικότητά μας. Γι’ αυτό το λόγο


όλες οι θρησκείες ενθαρρύνουν τη νηστεία πριν απόσημαντικές πνευματικές γιορτές. Έτσι, οι αισθήσειςτων ανθρώπων είναι περισσότερο πνευματικά συντο-νισμένες.

Ένα τρίτο άνοιγμα απώλειας πολύτιμης πνευματι-κής ενέργειας είναι το κυνηγητό της προσωρινήςαπόλαυσης, ευτυχίας, ασφάλειας και επιβεβαίωσης.H προσοχή και η ενέργειά μας είναι συνέχεια εστιασμέ-νες στον εξωτερικό κόσμο καθώς προσπαθούμε νααποκτήσουμε και να κρατήσουμε οτιδήποτε πιστεύουμεότι μπορεί να μας κάνει ευτυχείς ή ασφαλείς. Mπορείνα κυνηγάμε σχέσεις, χρήματα, περιουσίες, επαγγελμα-τικές ή κοινωνικές θέσεις, ναρκωτικά, φαγητό, διακο-πές, διασκεδάσεις ή ό,τι πιστεύουμε ότι θα μας ευχα-ριστήσει. Δεν είναι λάθος να έχουμε οτιδήποτε απόαυτά. Tο πρόβλημα υπάρχει όταν χάνουμε σημαντικέςποσότητες ενέργειας προσπαθώντας να τα αποκτή-σουμε και μετά προσπαθώντας να τα διατηρήσουμε.Xάνουμε ακόμη ενέργεια με το φόβο ότι μπορεί να ταχάσουμε και με την κατάθλιψη όταν τα χάσουμε. Hπραγματικότητα είναι πάντως πως όλα αυτά μαςπροσφέρουν πολύ λίγη ευτυχία και πάρα πολύ δυστυ-χία.

Tο τέταρτο άνοιγμα είναι η ανάγκη και η ανησυχίαμας για το το τι θα μας συμβεί. Πολλοί άνθρωποι χά-νουν τεράστιες ποσότητες ενέργειας με την έλλειψη πί-στης και το φόβο, που τους κάνουν ν’ ανησυχούν γιακάθε μικρή λεπτομέρεια της ζωής τους. Συχνά φαντά-ζονται ότι θα συμβεί το χειρότερο σε κάθε κατάσταση,καθώς ο νους τους σκέφτεται τη χειρότερη δυνατήέκβαση για κάθε πρόβλημα που τους αφορά. Δεν έχουνεμπιστοσύνη στον εαυτό τους, ούτε στους άλλους, ούτεστο Θεό.

EΣΩTEPIKA MΠΛOKAPIΣMATAΣτο κέντρο του ορθογώνιου βλέπουμε διάφορα

μπλοκαρίσματα που εμποδίζουν την ελεύθερη ροή της


ενέργειας του ατόμου προς το σκοπό της ζωής του. Tιείναι αυτά τα μπλοκαρίσματα; Ένα μεγάλο μπλοκάρι-σμα είναι η έλλειψη αυτοπαραδοχής. Όταν κάποιος δενείναι σίγουρος για τις ικανότητές του και ειδικά ότανκάποιος φοβάται ότι θα αποτυχαίνει στα μάτια τωνάλλων, τότε είναι πολύ πιθανό πως δε θα επιτρέπειστην ενέργειά του να κυλά ελεύθερα εκεί που τον οδηγείο εσωτερικός του εαυτός. Mε το φόβο του θα καταπιέ-σει τη δημιουργικότητά του και θα πέσει σε κατάστασηαδράνειας.

Ένα άλλο βασικό συγκινησιακό μπλοκάρισμα δημι-ουργείται από το συναίσθημα της ενοχής και την έλ-λειψη αυτοπαραδοχής. Όταν κάποιος δε δέχεται τονεαυτό του ή νιώθει ντροπή ή ενοχή, τότε δε νιώθει ότιέχει το δικαίωμα να εκφράζει το εσωτερικό του δυνα-μικό ή να δημιουργεί μια όμορφη ζωή για τον εαυτότου. Mπλοκάρει την ενέργειά του και συχνά παγιδεύε-ται σε αυτοκαταστροφικούς μηχανισμούς και συμπερι-φορές όπως το φαγητό, αλκοόλ, ναρκωτικά ή δυστυχι-σμένες σχέσεις, υπονομεύοντας έτσι την ευτυχία του,τη δημιουργικότητα και την επιτυχία. Προφανώς θατου είναι δύσκολο να κατευθύνει την ενέργειά του προςτο σκοπό της ζωής του.

O φόβος είναι ένα άλλο βασικό εμπόδιο προς τηολοκλήρωση του σκοπού της ζωής κάποιου. O φόβοςείναι ένας φανταστικός τοίχος που εμποδίζει αυτόνπου φοβάται να περάσει μέσα από αυτόν. O καθέναςέχει περιορίσει τον εαυτό του μέσα σε αυτοδημιούργη-τες φυλακές που εμποδίζουν την ελευθερία του. Oι τοί-χοι της φυλακής του είναι φτιαγμένοι από τους φό-βους του. Όταν ξεπερνάμε το φόβο είμαστε πάλι ελεύ-θεροι να κινηθούμε πιο δημιουργικά και αποτελεσματι-κά προς το σκοπό της ζωής μας. Oι κύριοι φόβοι πουχρειάζεται να ξεπεράσουμε, είναι ο φόβος του θανάτουκαι του τι σκέπτονται οι άλλοι για μας. Όταν θα έχου-με ξεπεράσει αυτούς τους δύο φόβους θα είμαστε πολύπιο ελεύθεροι.


ANOIΓONTAΣ ΠPOΣ THN ΠHΓHΠώς μπορούμε λοιπόν να προχωρήσουμε προς την

αύξηση του ενεργειακού μας πεδίου και την κατεύθυν-σή του προς τον σκοπό της ζωής μας; Tο πρώτο βήμαπου χρειάζεται να κάνουμε είναι να ψάξουμε να βρού-με το σκοπό της ζωής μας και να απομακρύνουμεό,τι μας εμποδίζει στην πλήρη πραγματοποίησήτου. Δεν έχουμε αρκετό χώρο σ’ αυτό το βιβλίο για νααναφερθούμε σ’ αυτό το θέμα πιο αναλυτικά, όμωςστο βιβλίο μας “OIKOYMENIKH ΦIΛOΣOΦIA” το θέμα κα-λύπτεται με περισσότερες λεπτομέρειες.

H σημασία του να είναι κανείς συνδεμένος με τοσκοπό της ζωής του γίνεται περισσότερο κατανοητό μετο παράδειγμα του ηλεκτρικού καλώδιου που χρειάζε-ται να συνδεθεί και από τις δύο πλευρές, από την μίαδηλαδή με την πρίζα του τοίχου και από την άλλη μεκάποιο ηλεκτρικό μηχάνημα, όπως π.χ. το σίδερο, ένακασσετόφωνο, μια ηλεκτρική σκούπα. Aν το καλώδιοέχει συνδεθεί με το μηχάνημα και όχι με την πρίζα, τότεδε ρέει σ’ αυτό ηλεκτρική ενέργεια. Aυτό μοιάζει με τηνπερίπτωση κάποιου που έχει συνδεθεί με το σκοπό τηςζωής του, όχι όμως με την παγκόσμια πηγή. Έτσι, δενπαίρνει την ενέργεια που χρειάζεται για να δράσει.Aπό την άλλη, αν το καλώδιο είναι συνδεμένο με τηνπρίζα, όχι όμως με το μηχάνημα, πάλι δε θα κυλάενέργεια. Για να κυλήσει η ενέργεια από την πηγή τηςπρέπει να είναι συνδεμένη σ’ ένα σκοπό, διαφορετικάλιμνάζει. Tο ίδιο ισχύει και στις ανθρώπινες υπάρξεις.Aν κάποιος δεν έχει συνδεθεί με κάποιο σκοπό, η ενέρ-γειά του λιμνάζει. Στην αρχή, ο σκοπός που τον κινη-τοποιεί έχει σχέση με τις σωματικές και συγκινησιακέςτου ανάγκες και η ενέργειά του κινητοποιείται από αυ-τές τις επιθυμίες και ανάγκες. Σταδικά αντιλαμβάνεταιτην προσωρινή και επιφανειακή φύση αυτών τών στό-χων και αναζητά κάτι βαθύτερο, έναν σκοπό ζωής.

Άλλος ένας λόγος, για τον οποίο είναι απαραίτητονα συνδεθεί κανείς, τουλάχιστον ως έναν ορισμένοβαθμό με το σκοπο της ζωής του, είναι αν αυξήσει ση-


μαντικά το ενεργειακό του πεδίο χωρίς να έχει διέξοδογι’ αυτήν την ενέργεια, μπορεί να αντιμετωπίσει διά-φορα σωματικά και συναισθηματικά προβλήματα. Hδιέξοδος αυτή μπορεί να μην είναι ο υψηλότερος πνευ-ματικός στόχος για τον οποίο έχει ενσαρκωθεί, μπορείόμως να είναι κάτι εποικοδομητικό και ωφέλιμο γιατον ίδιο και το περιβάλλον του.

Tο δεύτερο βήμα σ’ αυτήν τη διαδικασία είναι ηαπομάκρυνση των ενεργειακών μπλοκαρισμάτωνπου υπάρχουν μέσα στο σύστημα, όπως ο φόβος και ηέλλειψη αυτοπαραδοχής και αυτοπεποίθησης. Aυτόμπορεί να γίνει μέσα από την αυτοανάλυση και διάφο-ρες τεχνικές αναπρογραμματισμού, όπως περιγράφο-νται στο βιβλίο “H ΨYXOΛOΓIA THΣ EYTYXIAΣ”. H κατα-νόηση των πνευματικών αληθειών που υπάρχουν στηβάση της ύπαρξής μας είναι πολύ ωφέλιμη. Για περισ-σότερες λεπτομέρειες πάνω σ’ αυτές μπορείτε ν’ ανα-τρέξετε στο βιβλίο μας “OIKOYMENIKH ΦIΛOΣOΦIA”.

Tο τρίτο βήμα είναι η μείωση της ενέργειας πουχάνεται μέσα από τα ανοίγματα στις πλευρές τουορθογώνιου ενεργειακού μας συστήματος. Aυτό σημαί-νει αλλαγή στον τρόπο ζωής μας, με λιγότερη επιφα-νειακή ομιλία και λιγότερο φαγητό. Σταδιακά, με τηβοήθεια διάφορων πνευματικών τεχνικών όπως ασκή-σεις, τεχνικές αναπνοών, βαθιά χαλάρωση, θετικήπροβολή σκέψεων, προσευχή, ανάλυση, διαλογισμό καιανιδιοτελή υπηρεσία, αρχίζει κανείς να απελευθερώνε-ται από την ψευδαίσθηση ότι η ευτυχία βρίσκεται μέσασε εξωτερικούς παράγοντες και έτσι ξοδεύει λιγότερηενέργεια στην αναζήτηση εξωτερικής ικανοποίησης.Kαθώς η πίστη στον εαυτό μας, τους άλλους και τοΘεό μεγαλώνει, χάνουμε λιγότερη ενέργεια χωρίς τηνανησυχία και το άγχος.

Tο τέταρτο βήμα είναι το άνοιγμα του διαφράγμα-τος στην απάνω πλευρά του ορθογώνιου από όπουδεχόμαστε την πνευματική ενέργεια από τη μία πα-γκόσμια πηγή.

Aυτό γίνεται με την αύξηση των ωρών της προσευ-χής και του διαλογισμού και σταδιακά μετατρέπεται το


σύστημα των πεποιθήσεών μας με τέτοιο τρόπο ώστενιώθουμε ένα ακόμη πιο σταθερό άνοιγμα της καρδιάς,καθώς βιώνουμε συναισθήματα ενότητας με τους άλ-λους και το περιβάλλον μας. Όταν συμβούν όλα αυτά,αισθανόμαστε μια σταθερή και αρμονική ροή ενέργειαςσε κάθε πλευρά της ζωής μας. Oι τεχνικές που μαςβοηθούν σ’ αυτήν τη διαδικασία, έχουν συζητηθεί καισ’ αυτό αλλά και σε άλλο βιβλίο μας. Eμείς απλά θατις απαριθμήσουμε εδώ.

1. H καθημερινή επαφή με το νερό, με τη μορφήντους και το συχνό πλύσιμο του προσώπου και τωνχεριών, ανανεώνει και εναρμονίζει την ενεργειακή ροή.

2. Mια αγνή και υγιεινή διατροφή με φρέσκα λαχα-νικά και φρούτα, αναποφλοίωτα δημητριακά ήόσπρια, άψητους και ανάλατους ξηρούς καρπούς καιγαλακτοκομικά προϊόντα, δημιουργεί ένα υγιές και ζω-ντανό σώμα.

3. Oι σωματικές ασκήσεις, και οι δυναμικές και οιστατικές, είναι απαραίτητες για την απελευθέρωσητων ενεργειακών μπλοκαρισμάτων και την ελεύθερηροή της βιοενέργειας.

4. Oι αναπνευστικές τεχνικές, κυρίως όμως η βα-θιά ρυθμική αναπνοή με διάφορες ειδικές αναλογίες,αυξάνει και εναρμονίζει τη βιοενέργεια. Όταν η ανα-πνοή αυτή γίνεται μέσα από διαφορετικό κάθε φοράρουθούνι (εναλλασσόμενη) το αποτέλεσμα είναι ακόμηκαλύτερο.

5. Oι τεχνικές βαθιάς χαλάρωσης μας επιτρέπουννα αντιληφθούμε νοητικά την ύπαρξη αυτών τωνμπλοκαρισμάτων και μας βοηθούν να απελευθερωθού-με από αυτά, μέσα από νοητικές διαδικασίες εγκατά-λειψης, παραίτησης, καθώς επίσης και μέσα από τηθετική σκέψη και τη συνειδητή καθοδήγηση της ενερ-γειακής ροής.

6. H αυτοανάλυση μας βοηθάει να ανακαλύψουμετους ψυχολογικούς μηχανισμούς που εμποδίζουν καιπαραμορφώνουν τη ροή της ενέργειας. Σταδιακά κατα-φέρνουμε να απελευθερωθούμε από αυτούς τους μηχα-νισμούς και να ελευθερώσουμε την ενεργειακή ροή από


αυτούς τους συναισθηματικούς μηχανισμούς.7. H προσευχή ανοίγει το νου μας στις υψηλότερες

πηγές πνευματικής ενέργεια, που σταδιακά μεταμορ-φώνει τις εσωτερικές μας δονήσεις και μας γαληνεύει.

8. H θετική προβολή σκέψεων αναπτύσσει θετικήροή στο ενεργειακό μας πεδίο, επιτρέποντας στηνενέργειά μας να ρέει για τη δημιουργία θετικών πραγ-ματικοτήτων για τον εαυτό μας και τους άλλους.

9. Oι δημιουργικές δραστηριότητες επιτρέπουνστην εσωτερική δημιουργική ενέργεια να ρέει προς ταέξω, απελευθερώνοντας μπλοκαρισμένες ενέργειες καιπροσφέροντάς μας μια αίσθηση εσωτερικής ικανοποί-ησης και αυτοεκτίμησης.

10. H σύνδεση με το σκοπό της ζωής μας είναι ση-μαντική για τους λόγους που έχουμε ήδη αναπτύξει.

11. O διαλογισμός απελευθερώνει το νου, στηναρχή προσωρινά και αργότερα όλο και πιο μόνιμα,από τις διάφορες σκεπτομορφές που περιορίζουν τηροή της ενέργειας, την αγάπη και τη δημιουργική δύ-ναμη σε όλες μας τις δραστηριότητες και επαφές.

12. H αγάπη είναι η κατάσταση εκείνη όπου η ενέρ-γειά μας είναι ανοιχτή σε ό,τι μας περιβάλλει. Tοάνοιγμα αυτό επιτρέπει τη σταθερή ροή της ενέργειαςαπό τη θεία πηγή προς εμάς και από εμάς προς τουςάλλους. Γινόμαστε έτσι κανάλια της ενέργειας τηςαγάπης, που ρέει μέσα από μας προς το περιβάλλονμας.

13. H Σοφία της πνευματικής αλήθειας, ότι όλα εί-ναι Θεός και ότι δεν είμαστε αυτά τα σώματα ή αυτόςο νους αλλά θείες συνειδητότητες που κατοικούν μέσασ’ ένα σώμα, μας επιτρέπει να ξεπεράσουμε κάθε τιπου εμποδίζει το δρόμο προς την αρμονία, την αγάπη,την εξέλιξη και την εκδήλωση του εσωτερικού θείουδυναμικού μας εδώ στη Γη.

ΣYMΠEPAΣMAMπορούμε τώρα να καταλάβουμε πόσο σημαντικό

ρόλο παίζει η ενέργεια στην αναζήτησή μας για υγεία,αρμονία και εξέλιξη. O έλεγχος της ενέργειας είναι,


επομένως, σημαντικός σε κάθε προσπάθειά μας προςτο διαλογισμό. H ποιότητα του διαλογισμού μας εξαρ-τάται καθαρά από την ποιότητα ενέργειας που έχουμεεκείνη τη στιγμή. Aν μας λείπει ενέργεια είναι πολύ πι-θανό ο διαλογισμός μας να είναι γεμάτος από εικόνεςκαι συναισθήματα ονειρικών καταστάσεων. Aν είμαστενευρικοί και αναστατωμένοι, σ’ όλη τη διάρκεια τουδιαλογισμού θα σκεπτόμαστε αυτό που μας ενοχλεί.Όποιος θέλει να πετύχει στο διαλογισμό και στη πο-ρεία της πνευματικής εξέλιξης ή όποιος απλά θέλει ναζήσει μια υγιή και ευτυχισμένη ζωή, θα ήταν φρόνιμονα ασχοληθεί συνειδητά με το ενεργειακό του σύστημαμέσα από τις τεχνικές που έχουμε ήδη αναφέρει.


KEΦAΛAIO 13

KATANOHΣH TOY ΔIAΛOΓIΣMOYMEΣA AΠO ΠAPAΔEIΓMATA

Συχνά τα μοντέλα, τα παραδείγματα και οι παρα-βολές, μας οδηγούν πιο αποτελεσματικά στην κα-τανόηση νέων ιδεών από ό,τι η ανάλυσή τους με

λέξεις. Θα έχετε ακούσει το γνωμικό «μια εικόνα αξίζει,όσο 1000 λέξεις». Tο ίδιο ισχύει και για μια νοητική ει-κόνα. Mας διευκολύνει στην κατανόηση ενός καινούργι-ου αντικειμένου μέσα από την παρουσίαση ενός αντι-κειμένου με το οποίο είμαστε ήδη εξοικειωμένοι. Ή, πά-λι, βοηθάει στην κατανόηση νοητικών και πνευματικώνιδεών μέσα από υλιστικά παραδείγματα.

Έχουμε ήδη χρησιμοποιήσει αρκετά παραδείγματαστα προηγούμενα κεφάλαια όπως π.χ. το παράδειγματου ποταμού και των χόρτων του, του πλοίου και τηςθάλασσας, της φωτιάς και του υπνοδωματίου, της χύ-τρας ταχύτητας και άλλα. Eδώ θα σας παρουσιάσουμεακόμη μερικά παραδείγματα που βρίσκουμε πως είναιχρήσιμα για την κατανόηση των διάφορων πλευρώντου διαλογισμού και του ώφελους που προσφέρει. Θαπρέπει να σας υπενθυμίσουμε πάντως πως κανένα μο-ντέλο ή παράδειγμα δεν είναι τέλειο. Θα υπάρχουν πά-ντα πιθανότητες αντιφάσεων. Aυτό όμως δε μειώνει τηχρησιμότητά τους.

O MAΓNHTHΣ KAI TO ΣIΔEPOOι επιστήμονες που ερευνούν τους μαγνήτες και το

σίδερο ανακάλυψαν ένα πολύ περίεργο φαινόμενο. Oμαγνήτης είναι ένα κομμάτι σίδερο που όλα του τα μό-ρια είναι στραμμένα στην ίδια κατεύθυνση, δηλαδή όλαέχουν το θετικό τους πόλο στην ίδια πλευρά και τον


αρνητικό στην άλλη. Tα μόρια βρίσκονται σε τάξη. Σ’ένα απλό κομμάτι σίδερο αυτό δεν ισχύει. Tα μόρια εί-ναι σκορπισμένα τυχαία και ανοργάνωτα. Θα έχετεπροσέξει πως όταν ακουμπάμε ένα συνηθισμένο κομ-μάτι σίδερο πάνω σ’ έναν μαγνήτη, αποκτά προσωρινάτις ιδιότητες του μαγνήτη και μπορεί να προσελκύσειάλλα κομμάτια σίδερο. Όσο βρίσκεται σε επαφή με τονμαγνήτη αποκτά μαγνητικές ιδιότητες. Όταν απομα-κρύνεται από αυτόν χάνει αυτές τις ιδιότητες. Eκείνοπου ανακάλυψαν όμως οι επιστήμονες, είναι ότι τοαπλό σίδερο δεν ήταν πια ακριβώς το ίδιο μετά τηνεπαφή. Kάποιες αδιόρατες αλλαγές είχαν γίνει.Oρισμένα μόρια, κάτω από την επήρεια του μαγνητι-κού πεδίου, είχαν αλλάξει θέση και αρκετά από αυτάήταν στραμμένα προς την ίδια κατεύθυνση. Aυτή ηανεπαίσθητη αλλαγή μετά από κάθε επαφή του σίδε-ρου με το μαγνήτη είναι το αποτέλεσμα της υστέρη-σης. Όταν αυτό συμβεί για μεγάλο χρονικό διάστημα ήέχει επαναληφθεί αρκετές φορές τότε συμβαίνουν πολ-λές αλλαγές στη μοριακή δομή και κατεύθυνση τουαπλού σίδερου, που το μετατρέπουν πια οριστικά σεμαγνήτη. Mετά από αυτήν την μεταμόρφωση το σίδεροδιατηρεί τις μαγνητικές του ιδιότητες, ακόμα και ότανδε βρίσκεται σε άμεση επαφή με τον μαγνήτη. Aυτόσυμβαίνει επειδή τα μόρια είναι τώρα οργανωμένα καιπροσανατολισμένα προς μία κατεύθυνση.

Mε το παράδειγμα αυτό θέλουμε να δείξουμε τιακριβώς συμβαίνει στο νου μετά από μερικά χρόνιαδιαλογισμού. O μαγνήτης είναι ο εσωτερικός εαυτός, ηψυχή, το πνεύμα, ο ανώτερος εαυτός ή ανώτερη διά-νοια, ή ακόμη και ο Θεός, ανάλογα με τον τρόπο πουέχουμε μάθει να βλέπουμε τον πνευματικό εαυτό. Tοσυνηθισμένο κομμάτι σίδερου είναι ο νους μας. Kατάτη διάρκεια του διαλογισμού φέρνουμε το νου σε επα-φή με την ανώτερη πλευρά του εαυτού μας.Προσωρινά, και μόνο για το χρόνο που διαρκεί αυτή ηεπαφή, ο νους αποκτά τις ιδιότητες της γαλήνης, τηςδιαύγειας, της ελευθερίας, της ευδαιμονίας και της σο-φίας. Bρίσκεται κάτω από την επήρεια της δύναμης


του πνεύματος. Όταν σταματάμε το διαλογισμό επι-στρέφουμε στο συνηθισμένο τρόπο σκέψης και δράσης.Όμως, μια μικρή, ανεπαίσθητη αλλαγή έχει συμβεί,όμοια με το αποτέλεσμα της υστέρησης στο κομμάτιτου σίδερου. O νους μας έχει υποστεί μια ελάχιστη αλ-λαγή. Oι νοητικές μας ενέργειες έχουν λίγο περισσότε-ρο οργανωθεί, είναι πιο πολύ εστιασμένες προς τηνπνευματική κατεύθυνση, λιγότερο διασκορπισμένες,πιο συγκεντρωμένες.

Όταν αυτό επαναλαμβάνεται για πολλά χρόνια,τότε αρχίζουμε να βιώνουμε αυτές τις ιδιότητες όλοκαι περισσότερο στη διάρκεια της ημέρας. Tα συναι-σθήματα αυτά δεν περιορίζονται πιά μόνο στη χρονικήδιάρκεια του διαλογισμού. Aκριβώς όπως το κομμάτισίδερου απέκτησε, μέσα από επαναμβανόμενες επα-φές, μαγνητικές ιδιότητες, έτσι και ο νους, μέσα απότην τακτική καθημερινή επαφή με το πνεύμα, αποκτάπνευματικές ιδιότητες και οι ενέργειες αποκτούν πνευ-ματικό προσανατολισμό.

TO ΦΩΣ THΣ ΛAMΠAΣKAI OI AKTINEΣ ΛEΪZEP

H διαφορά μεταξύ μιας κοινής λάμπας, των 60 βατας πούμε, και ενός λέιζερ δε βρίσκεται στην ποσότητατης υπάρχουσας ενέργειας· η διαφορά βρίσκεται στογεγονός ότι οι ακτίνες της κοινής λάμπας δονούνται σεδιαφορετικές συχνότητες και εκπέμπονται προς όλεςτις κατευθύνσεις, ενώ στο λέιζερ όλες οι ακτίνες έχουντην ίδια συχνότητα δόνησης και την ίδια κατεύθυνση.Έτσι, ενώ το φως της λάμπας απλά φωτίζει ένα δω-μάτιο και δεν εισχωρεί στις επιφάνειες, το λέιζερ μετην ίδια ενέργεια μπορεί να εισχωρήσει μέσα από τιςεπιφάνειες καθώς έχει δυεισδυτική δύναμη. Aυτό συμ-βαίνει γιατί οι ενέργειές του είναι οργανωμένες, συγ-χρονισμένες και κατευθύνονται σ’ ένα σημείο. Δενυπάρχει χάσιμο ενέργειας σε άλλες κατευθύνσεις καισυχνότητες.


H ίδια διαφορά υπάρχει ανάμεσα στο συνηθισμένονου και το νου που ενισχύεται από το διαλογισμό.Mετά από αρκετά χρόνια διαλογισμού, οι νοητικές μαςενέργειες διασκορπίζονται λιγότερο και εστιάζονταιευκολότερα. Kάποια στιγμή βλέπουμε ότι πολλές απότις επιδιώξεις μας, που νομίζαμε πριν ότι ήταν πολύσημαντικές, είναι επιφανειακές και δεν αξίζουν να ξο-δεύουμε τόση ενέργεια γι’ αυτές. Aρχίζουμε να έχουμεπερισσότερη πίστη και να χάνουμε λιγότερη ενέργειασε φόβους, αγωνίες και άγχος. Δεχόμαστε τον εαυτόμας και την ανάγκη μας να ξοδεύουμε λιγότερη ενέρ-γεια στην αναζήτηση της αυτοεπιβεβαίωσης. Έτσι ονους μας, όπως και οι ακτίνες λέιζερ, αρχίζει να εισ-δύει σε προβλήματα και καταστάσεις και να τα βλέπειστην πραγματική τους διάσταση και όχι όπως εμφανί-ζονται μέσα από τους προγραμματισμούς και τουςεσωτερικούς μηχανισμούς. Mε τον τρόπο αυτό, μπο-ρούμε να λύνουμε τα προβλήματα πιο αποτελεσματικά,να δημιουργούμε και να δρούμε με μεγαλύτερη ελευθε-ρία σκέψης. O νους γίνεται πιο λειτουργικός.

TA KYMATA KAI O BYΘOΣ THΣ ΘAΛAΣΣAΣO νους μοιάζει με τη θάλασσα. Eίναι σε συνεχή κα-

τάσταση κίνησης. Kάτω από τη θάλασσα υπάρχει οβυθός που είναι σταθερός, ακίνητος, στέρεος. Aυτή ησταθερή, αναλλοίωτη επιφάνεια πάνω από όπου κι-νείται η θάλασσα, είναι το πνεύμα. Aνεξάρτητα από τοτι μπορεί να συμβαίνει στο νου, βαθιά μέσα μας ηπνευματική μας ύπαρξη είναι ακίνητη, ειρηνική, σεαναλλοίωτη ευδαιμονία. Eδώ δεν υπάρχει φόβος, αμ-φιβολία, προσπάθεια, άγχος. Yπάρχει ένας αιώνιος ει-ρηνικός παρατηρητής, που δεν επηρεάζεται από ταπάνω και τα κάτω της συναισθηματικής μας ζωής.

Όταν υπάρχει θαλασσοταραχή δε μπορούμε να δού-με το βυθό, γιατί η εικόνα του παραμορφώνεται απότα κύματα, την άμμο και τα διάφορα αντικείμενα πουεπιπλέουν. Όλη αυτή η ταραχή είναι οι σκέψεις μας και


τα συναισθήματά μας που συνέχεια καταστρέφουν τηγαλήνη στη θάλασσα του νου μας. Όσο υπάρχουν αυ-τές οι σκέψεις και τα συναισθήματα δε μπορούμε νααισθανθούμε την ύπαρξη του εσωτερικού πνευματικούεαυτού. Όταν τα κύματα κοπάζουν και η κίνηση στα-ματά εντελώς, τότε μπορούμε να δούμε πάλι καθαρά τοβυθό. Mε τον ίδιο τρόπο, όταν δεν υπάρχουν σκέψεις ήσυναισθήματα, μπορούμε να βιώσουμε αυτήν τη βαθιάεσωτερική γαλήνη του πνευματικού μας εαυτού.

O διαλογισμός είναι η διαδικασία μέσα από όπουηρεμούμε τα κύματα, σταματάμε τις σκέψεις και βιώ-νουμε τον πραγματικό μας εαυτό, που είναι συνήθωςκαλυμένος από αδιάκοπη ροή σκέψεων και συναισθη-μάτων.

O NOYΣ MOIAZEI ME ENA KOMMATI YΦAΣMAO νους μοιάζει μ’ ένα κομμάτι ύφασμα όπου οι κλω-

στές είναι οι σκέψεις, τα συναισθήματα, οι προσδο-κίες, οι συνήθειες, οι ανάγκες και οι επιθυμίες μας.Kάθε κλωστή προσθέτει τη δική της πραγματικότηταστο νου. Aν όλες οι κλωστές απομακρυνθούν, ο νουςθα μείνει άδειος, γιατί δεν έχει δική του πραγματικότη-τα. Όπως κάθε ύφασμα, η ιδιαίτερη πραγματικότητάτου δημιουργείται από τον τύπο των κλωστών που τοαποτελούν.

O διαλογισμός, όπως και κάθε προσπάθεια στονπνευματικό δρόμο, είναι η διαδικασία με την οποίααφαιρούμε μία μία τις κλωστές από την ύφανση τουνου. Σταδιακά, καθώς περνούν τα χρόνια, η πυκνότητατων κλωστών μειώνεται και έτσι το ύφασμα γίνεταιπιο διάφανο, πιο αραιό. Aυτό είναι σημαντικό γιατίόταν το ύφασμα είναι πυκνοϋφασμένο, πολύ λίγεςεμπειρίες μπορούν να περάσουν μέσα από αυτό, χωρίςνα πιαστούν πάνω του. Kι αυτό πάλι σημαίνει πωςελάχιστα από τα πράγματα που μας συμβαίνουν περ-νούν μέσα από το νου μας χωρίς να πυροδοτήσουν κά-ποια πεποίθηση ή συναίσθημα, που γίνονται αιτία να


παραμείνει η εμπειρία στο νου και ως κάποιο βαθμό νατον κατακλύσει. Όταν κάποιος νιώθει απόλυτα ασφα-λής, δε χρειάζεται να στηρίζεται σε εμπειρίες αλλάμπορεί να τις αφήνει να περνούν ώστε την επόμενηστιγμή να βρίσκεται πάλι στο παρόν. Mπορούμε να κα-ταλάβουμε τη διαφορά πηγαίνοντας προσωρινά σ’ έναάλλο παράδειγμα. Aν χαράξουμε μ’ ένα μαχαίρι ένακομμάτι μέταλλο ή μια πέτρα, που είναι συμπαγή θαμείνει ένα μόνιμο σημάδι πάνω τους. Aν κάνουμε τοίδιο πάνω στο νερό, θα αντιδράσει στιγμιαία, δημιουρ-γώντας κυματισμούς και στη συνέχεια θα επανέλθειστη φυσιολογική του κατάσταση, σα να μη συνέβη τί-ποτα. Eπειδή το νερό έχει ελαστικότητα, δε μένει στοπαρελθόν αλλά ανταποκρίνεται πάλι στα ερεθίσματατου παρόντος.

Στο αρχικό μας τώρα παράδειγμα, μπορούμε ναπούμε ότι όσο πιο πυκνοϋφασμένο είναι το ύφασμα,τόσο πιο μεγάλη η ύφανση του παρελθόντος, γιατί οικλωστές είναι στην ουσία το αποτύπωμα του παρελ-θόντος στο νου. Mε το διαλογισμό, απομακρύνουμεσιγά- σιγά αυτές τις κλωστές, δηλαδή τους προγραμ-ματισμούς του παρελθόντος. Tελικά η ύφανση γίνεταιχαλαρή, κι αυτό σημαίνει ότι γινόμαστε πιο ανοιχτοίστην κάθε στιγμή, επειδή υπάρχουν λιγότερες κλωστέςτου παρελθόντος που κρύβουν και παραμορφώνουν τοπαρόν. Σταδιακά, μετά από πολλά χρόνια πνευματικήςάσκησης, ο νους γίνεται ένα ανοιχτό κανάλι και πολύλίγες εμπειρίες μπορούν να διαταράξουν τη γαλήνη καιτην εσωτερική ασφάλεια, που τώρα πια βασίζεταιστην επαφή με τον εσωτερικό πνευματικό EAYTO.

Aφού λοιπόν πολύ λίγα γεγονότα μπορούν πιά ναμας ενοχλήσουν γινόμαστε πιο ανοιχτοί, πιο γεμάτοιαγάπη και βιώνουμε μεγαλύτερη ενότητα με όλους.Όταν ο νους απελευθερώνεται από όλες τις κλωστέςβιώνουμε την κατάσταση της φώτισης και γινόμαστεανοιχτά κανάλια σε όλες τις ιδιότητες του θείου.


O NOYΣ MOIAZEI ME ΠΛAΣTIKH ΣAKOYΛAΌπως είπαμε στο προηγούμενο παράδειγμα, ο νους

δεν έχει δική του πραγματικότητα. H πραγματικότητάτου δημιουργείται από τα περιεχόμενά του. Mοιάζει μεμια πλαστική σακκούλα ή σελοφάν, που παίρνει τοσχήμα του αντικειμένου που τοποθετούμε μέσα του. Aντυλίξουμε κάτι μακρύ και λεπτό παίρνει αυτό το σχή-μα. Aν τυλίξουμε κάτι στρογγυλό γινεται στρογγυλό.Παίρνει πάντα το σχήμα του περιεχομένου του.

Έτσι και ο νους παίρνει το σχήμα των σκέψεων, συ-ναισθημάτων, επιθυμιών, αναγκών, συνηθειών καιπροσδοκιών που περιέχει. Όταν συχνά καταλαμβάνουντο νου κάποιες συγκεκριμένες σκέψεις, επιθυμίες, ή συ-ναισθήματα ή για μεγάλα χρονικά διστήματα ή σε με-ρικές περιπτώσεις ασταμάτητα, ο νους αρχίζει νακρυσταλλώνεται γύρω από αυτές τις σκεπτομορφές.Xάνει την ευκαμψία του και αποκτά έμμονες ιδέες γιακάποιο αντικείμενο ή ιδέα. Tότε ο νους δεν είναι ελεύ-θερος να βιώσει το παρόν ούτε να σκεφτεί κάτι άλλοεκτός από αυτό με το οποίο μανιωδώς ασχολείται. Δεμπορεί να πάρει χαρά από ό,τι του προσφέρεται, γιατίέχει κολλήσει σ’ αυτήν την ιδιαίτερη σκεπτομορφή πουτου περιορίζει την ικανότητα να επικοινωνήσει με άλ-λες πραγματικότητες από όπου θα μπορούσε να μάθεικαι να πάρει χαρά.

Σε πολλές περιπτώσεις, αυτές οι κρυσταλλωμένεςσκεπτομορφές του νου, είναι αρνητικές σκέψεις πουβασίζονται ή πάνω στην πεποίθηση ότι είμαστε αδύ-ναμοι και χρειαζόμαστε κάποιον ή κάτι για να ευτυχή-σουμε, ή πάνω στο φόβο για τον εαυτό μας και τουςαγαπημένους μας. Tότε οι αρνητικές σκεπτομορφές,συχνά, δημιουργούν την αρνητική πραγματικότηταπάνω στην οποία λειτουργεί ο νους μας.

O διαλογισμός είναι η διαδικασία μέσα από όπουπροσωρινά (και αργότερα με το χρόνο πιο μόνιμα)αδειάζουμε το νου από αυτές τις σκεπτομορφές πουέχουν κρυσταλλωθεί και δίνουν στο νου αυτήν τηνάκαμπτη μορφή. O νους γίνεται πιο μαλακός αλλά και


πιο δυνατός, ανταποκρίνεται πιο εύκολα στην παρού-σα στιγμή και τελικά βιώνει μεγαλύτερη ενότητα με τοσύνολο.

H ANAPPIXHΣH ΓIA TON KAPΠOTHΣ KAPYΔAΣ

Θα μπορούσαμε να πούμε ότι η πνευματική μαςπραγματικότητα μοιάζει με μια καρύδα που βρίσκεταιψηλά πάνω σε ένα φοίνικα. H σκιά της καρύδας στοέδαφος είναι η υλική πραγματικότητα, που μαζί με ταυλικά της αντικείμενα είναι απλά σκιά και εκδήλωσητης πνευματικής πραγματικότητας.

Bλέπουμε τη σκιά πάνω στο έδαφος και προσπα-θούμε να την πιάσουμε με τον ίδιο τρόπο που μαζεύ-ουμε πλούτη, αντικείμενα, σχέσεις κλπ. Όμως η σκιάγλιστράει μέσα από τα δάχτυλά μας και μεις μένουμεμε την άμμο πάνω στην οποία είχε προβληθεί. Mε τονίδιο τρόπο δε μας μένει τίποτα, παρά τις προσπάθειεςπου κάνουμε για να βρούμε ευτυχία στον υλικό κόσμο.

Mετά από χρόνια άκαρπης προσπάθειας στην ανα-ζήτηση της ευτυχίας στις σκιές της καρύδας πάνωστην άμμο, μια μέρα τυχαίνει να κοιτάξουμε προς ταπάνω και να δούμε, ίσως για πρώτη φορά, την πραγ-ματική καρύδα πάνω στο δέντρο. Aρχίζουμε τότε νακαταλαβαίνουμε ότι η σκιά είναι το αποτέλεσμα τηςκαρύδας και ότι, αν μπορέσουμε να φτάσουμε την κα-ρύδα, θα έχουμε ταυτόχρονα και τη σκιά της. Όμως δενείναι τόσο εύκολο να σκαρφαλώσει κανείς στη φοινι-κιά. Xρειάζεται δύναμη, επιμονή και πολλή εξάσκησηώσπου να γίνουμε ικανοί να φτάσουμε τόσο ψηλά. Eκείστοχεύουν ο διαλογισμός και κάθε πνευματική προ-σπάθεια. Mόλις καταλάβουμε ότι μπορούμε να έχουμεκαι τους δύο κόσμους δηλ. και τον πνευματικό και τονυλικό, όταν αποκτήσουμε τον πνευματικό αρχίζουμε νασυγκεντρώνουμε την ενέργειά μας σ’ αυτήν την κατεύ-θυνση, αποτραβώντας την προσοχή μας από τις σκιέςκαι κατευθύνοντάς την προς τις πνευματικές αλήθειες,


από όπου δημιουργούνται οι σκιές.

ANEBAINONTAΣ THN EΣΩTEPIKH ΣKAΛAO νους μας, με τα διάφορα κέντρα συνειδητότητας,

μοιάζει με μια πολυκατοικία που έχει επτά πατώματα.H θέα από κάθε πάτωμα είναι διαφορετική· όσο πιοψηλά βρίσκεται κανείς τόσο πιο πολλά βλέπει και τόσοπιο καθαρά. Mπορείτε να δείτε τα ίδια γεγονότα, τιςίδιες αλήθειες τελείως διαφορετικά, ανάλογα με τούψος όπου βρίσκεστε. Όσο πιο ψηλά τόσο πιο αντικει-μενικά και μέσα στις πραγματικές τους διαστάσειςφαίνονται τα πράγματα.

Διαλογισμός είναι η διαδικασία που μέσα απ’ αυτήανεβαίνουμε την εσωτερική σκάλα προς τα ψηλότεραπατώματα από όπου όλα φαίνονται καθαρότερα καιέχουν σωστότερη προοπτική. Στην αρχή μπορείτε ναεπισκεφτείτε μόνο προσωρινά τα ψηλότερα πατώμα-τα. Tελικά, μετά από πολλά χρόνια διαλογισμού καιάλλων πνευματικών ασκήσεων, αρχίζετε να κατοικείτεεκεί πιο μόνιμα.


KEΦAΛAIO 14

ΠPOETOIMAZONTAΣ TO NOY

Σύμφωνα με την παράδοση όλων των πολιτισμώνόπως της Iνδίας, της Kίνας, της Eλλάδας, της Aι-γύπτου, της Λατινικής Aμερικής, της Aφρικής, κά-

θε έντονη πνευματική τεχνική ή εμπειρία απαιτεί προε-τοιματία. Tο ίδιο ισχύει φυσικά και για το διαλογισμό.Tρεις βασικοί τρόποι προετοιμασίας προτείνονται στονπνευματικό αναζητητή που επιθυμεί να προχωρήσειστο δρόμο του διαλογισμού. Aυτοί είναι:1. «TAΠAΣ», αυτοπειθαρχία, αυτοέλεγχος ή αυτοκυ-

ριαρχία.2. Mελέτη του εαυτού3. Aφοσίωση και εγκατάλειψη στο Θεό

Oι τρεις αυτοί τρόποι προετοιμασίας προτείνονταιαπό τον Πατάντζαλι, έναν Iνδό σοφό που έγραψε τους«Aφορισμούς» του γύρω στο 300 π.X. H μέθοδος αυτήέχει τους ακόλουθους στόχους:

1. Nα δει το άτομο αν μέσα από τις προπαρασκευα-στικές πειθαρχίες είναι έτοιμο για έναν αφοσιωμένοτρόπο ζωής και επομένως αν είναι έτοιμο για τον πνευ-ματικό δρόμο.

2. Nα εξαγνιστεί μέσα από την αυτοπειθαρχία ώστενα ετοιμαστεί για πιο προχωρημένες τεχνικές και γνώ-σεις.

3. Nα μειώσει τον εγωκεντρισμό και την έμφαση στηνπροσωπική ζωή. Έτσι αμβλύνεται ο εγωισμός, πηγήκάθε πόνου, και το άτομο κινείται προς την αυτοπραγ-μάτωση.

Πριν συζητήσουμε με λεπτομέρειες αυτές τις τρειςτεχνικές της αυτοπειθαρχίας, της μελέτης του εαυτού


και της εγκατάλειψης στη θεϊκή θέληση είναι ενδιαφέ-ρον να σημειώσουμε ότι ο Πατάντζαλι θεώρησε σκόπι-μο να αναφερθεί σ’ αυτές και σε άλλο σημείο του κειμέ-νου του. Όσοι έχουν διαβάσει τις “Σούτρες” τουΠατάντζαλι γνωρίζουν ότι αυτές είναι το αποκορύφω-μα της περιληπτικότητας. Mέσα σ’ αυτές δίνεται μόνο οσκελετός των πληροφοριών. O μελετητής πρέπει να κα-τανοήσει το υπόλοιπο μέσα από τις ασκήσεις του δια-λογισμού. O Πατάντζαλι θεωρεί τις τρεις αυτές τεχνικέςτόσο σημαντικές ώστε αναφέρεται δύο φορές σ’ αυτές.Eκείνος που ζητά να βελτιώσει τον εαυτό του, να υπερ-βεί την ταλαιπωρία της ζωής, να αναπτυχθεί πνευμα-τικά ή να ενωθεί με το θείο θα πρέπει να δώσει ιδιαίτε-ρη προσοχή σ’ αυτές τις τρεις εξαγνιστικές τεχνικές.

Στο βιβλίο μας “OIKOYMENIKH ΦIΛOΣOΦIA” αναπτύσ-σονται με λεπτομέρεια τα τρία αυτά θέματα. Eδώ θα α-σχοληθούμε σύντομα με αυτά.

TAPAS - ΠEIΘAPXIEΣKάθε προσπάθεια που γίνεται με σκοπό τη βελτίωση

του εαυτού ή τον έλεγχο του σώματος και του νου μεοποιοδήποτε τρόπο, μπορεί να θεωρηθεί σα μια μορφή«Tapas» ή πειθαρχίας. H λέξη πειθαρχία δεν αποδίδειπραγματικά όλο το νόημα της λέξης «Tapas». «Tapas»είναι κάθε πράξη του σώματος, του νου ή του λόγουπου αναπτύσσει τη θέληση που βοηθάει στον έλεγχοτης ασυνείδητης, σε μορφή ρομπότ, δραστηριότητας.“Tapas” είναι ο έλεγχος των επιθυμιών και των παρορ-μήσεων του σώματος και του νου για να μπουν αυτάκάτω από τον έλεγχο του ανώτερου εαυτού. Tapas είναικάθε όρκος που παίρνει κανείς για πνευματικούς λό-γους. Tapas είναι κάθε μορφή αυτοέλεγχου, όπως οέλεγχος της αναπνοής, των αισθήσεων, της σκέψης, οδιαλογισμός, η προσευχή, η νηστεία, η σιωπή, η αγα-μία ή αποχή από δραστηριότητες που εξασθενούν τονεαυτό. Tapas μπορεί να είναι ο όρκος που παίρνει κά-ποιος να κάνει τακτικά ορισμένα πράγματα όπως να


ανάβει κεριά, να διαβάζει τη Bίβλο, να δίνει χρήματακάθε μήνα στους φτωχούς, ή κάθε άλλη πράξη πουβοηθάει στη μείωση της δύναμης της κατώτερης εγωι-στικής φύσης και αυξάνει τη δύναμη της ανώτερης οι-κουμενικής φύσης του ατόμου.

Tα περισσότερα Tapas βοηθούν στον εξαγνισμό καιτην ενδυνάμωση του σώματος και του νου. Oι άνθρω-ποι σήμερα είναι αδύναμοι και νωθροί επειδή ζουνμέσα στην άνεση. Δεν έχουν καθόλου εσωτερική δύνα-μη. Kοιτάξτε τα πορτραίτα οικογενειών που έζησανπριν εκατό χρόνια, όταν η ζωή πρόσφερε πολύ λιγότε-ρες ανέσεις. Πόσο περισσότερη αξιοπρέπεια λάμπειστα πρόσωπά τους σε σχέση με τις δικές μας αδύναμεςκαι μπερδεμένες αύρες. Oι πολυτέλειες μας έχουν κάνειαδύναμους, άρρωστους, χωρίς αυτοέλεγχο.

Θα πρέπει να επιστρέψουμε σε έναν πιο απλό τρό-πο ζωής, ανταλλάσοντας τις ανέσεις μας με εσωτερικήφυσική και νοητική δύναμη και αρετή. Xρειάζεται ναεπιστρέψουμε στην τακτική νηστεία και σιωπή για νααναπτύξουμε εσωτερικό χαρακτήρα. Xρειάζεται ναεξαλείψουμε τις τάσεις που μας κάνουν να δρούμε καινα σκεφτόμαστε επιφανειακά και εξασθενούν την υγείακαι το χαρακτήρα μας. Πρέπει να αυξήσουμε την εσω-τερική ηθική δύναμη και τη δύναμη της θέλησης για ναγίνουμε αφέντες της ζωής μας, γιατί τώρα μοιάζουμεμε κούκλες που παρασύρονται από κάθε ιδιοτροπία,διαφήμηση και μόδα της κοινωνίας. Έχουμε πολύ λίγηεσωτερική γνώση, ώστε να διακρίνουμε μεταξύ του τιθα μας βοηθήσει και τι θα μας καταστρέψει. Στο όνομακάποιων κοινωνικών υποχρεώσεων καταστρέφουμε τοσώμα μας με ανθυγιεινές τροφές, αλκοολούχα ποτάκαι καπνό. Eίναι αυτό που γυρεύουμε σαν κοινωνία;Eίναι αυτό που θέλουμε για τον εαυτό μας και τα παι-διά μας;

H τηλεόραση είναι ένας από τους κυριότερους πα-ράγοντες που συντελούν σ’ αυτήν τη θλιβερή κατάστα-ση. Eνήλικες και παιδιά κάθονται με τις ώρες μπροστάστην τηλεόραση, υπνωτισμένοι από τη ροή των εικό-νων, συνήθως υποβαθμισμένων. Όλη η δημιουργικότη-


τά τους καταχωνιάζεται στην επιθυμία χιλιάδωνάχρηστων και καταστροφικών πραγμάτων, μέσα απότις διαφημίσεις και τα προγράμματα.

Όλοι μας χρειαζόμαστε περισσότερα tapas και αυ-τοέλεγχο στη ζωή μας. Mόνο τότε μπορούμε να ανα-πτύξουμε τη συγκέντρωση και την απαραίτητη δύναμητης θέλησης που χρειάζεται, για να πετύχουμε τουςυλικούς και πνευματικούς στόχους μας στη ζωή. Tαtapas αναπτύσσουν τη συγκέντρωση, το μαγνητισμόκαι τη δύναμη μέσα στο άτομο που στο τέλος αποκτάπνευματικές δυνάμεις. Aρχίζουν να γίνονται θαύματαγύρω του, όπως στις περιπτώσεις μεγάλων Aγίων. Θαθυμάστε την περίπτωση όπου οι μαθητές του Iησούπροσπαθούσαν χωρίς επιτυχία να εξορκίσουν ένα δαί-μονα από ένα παιδί στο ναό. Όταν ήρθε ο Iησούς καιέδιωξε το δαίμονα, οι μαθητές του τον ρώτησαν γιατίεκείνοι δε μπόρεσαν να κάνουν το ίδιο. Eκείνος τουςαπάντησε ότι αυτού του είδους η δύναμη επιτυγχάνε-ται μόνο μέσα από «νηστεία και προσευχή».

Δε θα πρέπει όμως, ο πνευματικός αναζητητής ναχρησιμοποιεί τις δυνάμεις που θα αναπτύξει μέσα απότο tapas για προσωπικό όφελος, γιατί αυτό απλά διαι-ωνίζει τη δύναμη του εγωισμού και τα προβλήματαπου ακολουθούν.

Tα tapas χωρίζονται σε τρεις κατηγορίες:1. Tα «αρμονικά tapas» που εκτελούνται χωρίς επι-

θυμία για όφελος, αναγνώριση ή αποτέλεσμα. Eδώ τοενδιαφέρον βρίσκεται στο να βάλει κανείς την κατώτε-ρη φύση κάτω από τον έλεγχο της ανώτερης. Έτσι,προσφέρει την κατώτερη φύση στην ανώτερη.

2. Tα «εγωιστικά tapas» που γίνονται με στόχο τηναπόσπαση της προσοχής και της επιβεβαίωσης ή τοκέρδος δύναμης ή φήμης.

3. Tα “μηχανικά tapas” που γίνονται σε βάρος τουεαυτού και των άλλων χωρίς στην ουσία να καταλα-βαίνει κανείς συνειδητά γιατί ασκεί αυτήν την πειθαρ-χία.

O τύπος των «αρμονικών tapas» χωρίζεται επίσης


σε τρεις κατηγορίες:1. Eυλάβεια προς το Θεό, τους Aγίους και τους σο-

φούς. Eυθύτητα, αθωότητα, καθαρότητα και σεξουαλι-κή αγνότητα.

2. Tapas του λόγου, δηλαδή ομιλία που δεν προκαλείπόνο στους άλλους, είναι ειλικρινής και αναφέρεταιπάντα σε ό,τι είναι καλό και ωφέλιμο, καθώς και η τα-κτική μελέτη των γραφών.

3. Nοητικά tapas είναι η άσκηση της γαλήνης, τηςσυμπάθειας, του διαλογισμού πάνω στο εσωτερικόπνεύμα, της απομάκρυνσης του νου από τα αντικείμε-να των αισθήσεων και της ακεραιότητας των κινή-τρων.

O Σάτυα Σάι Mπάμπα μας προτρέπει να ξεκινήσουμεμε τον έλεγχο της γλώσσας.

Xωρίς τον έλεγχο των αισθήσεων η πνευματικήάσκηση δεν είναι αποτελεσματική. Eίναι σα να κρατάεικάποιος νερό σ’ ένα τρύπιο δοχείο. O Πατάντζαλι είπεπως, όταν κατακτηθεί η γλώσσα, η νίκη έχει κερδιθεί.Όταν η γλώσσα επιθυμεί κάποια λιχουδιά προσπαθή-στε να μην υποκύψετε στο καπρίτσιο της. Aν επιμείνετεστο να τρέφεστε απλά, με τροφή που ίσως δεν είναιγευστική ή ζεστή, αλλά πολύ θρεπτική, η γλώσσα μπο-ρεί να αντιδράσει για μερικές μέρες, σύντομα όμως θατην καλοδεχτεί. Έτσι θα υποτάξετε και θα ξεπεράσετετις κακές επιπτώσεις όταν η γλώσσα γίνεται ο αφέ-ντης σας.

H γλώσσα είναι ευάλωτη στα σκάνδαλα και στιςαρνητικές συζητήσεις. Θα πρέπει να ξεπεράσετε καιαυτήν την τάση. Mιλάτε λίγο, μιλάτε γλυκά, μιλάτεμόνο όταν υπάρχει μεγάλη ανάγκη, μόνο σ’ αυτούς πουπρέπει· μη φωνάζετε, μην υψώνετε τη φωνή σας ότανείσαστε θυμωμένοι ή ενθουσιασμένοι. O έλεγχος αυτόςθα βελτιώσει την υγεία και τη νοητική γαλήνη και θαβοηθήσει στη δημιουργία καλύτερων σχέσεων με τουςάλλους, ενώ παράλληλα θα υπάρχει λιγότερη συμμετο-χή σε επαφές αλλά και σε συγκρούσεις με τους άλλους.Mπορεί να σας κοροϊδέψουν και να πουν ότι είσαστε


βαρετοί, όμως εσείς αποζημιώνεστε κερδίζοντας χρόνοκαι ενέργεια και έτσι κάνετε καλύτερη χρήση της ενέρ-γειάς σας. Tο μήνυμα που μας δίνει είναι «Eλέγξτε τηγεύση σας, ελέγξτε την ομιλία σας».

Θα πρέπει να είμαστε πολύ προσεκτικοί ώστε ναμην ασκούμε τα tapas με εγωιστικό τρόπο. Aυτή η συ-μπεριφορά, δηλαδή όταν ασκεί κανείς τα tapas γυρεύο-ντας αναγνώριση, είχε επισημανθεί από τον Xριστό,όταν είπε στους μαθητές του να μην είναι σκυθρωποίόταν νηστεύουν ώστε να καταλαβαίνουν οι άλλοι τικάνουν. Tους είπε ακόμη να προσεύχονται κρυφά,ώστε η πρόθεση να είναι σοβαρή και ειλικρινής. Tο ναπροσεύχεται κάποιος μπροστά στους άλλους μερικέςφορές κρύβει την επιθυμία να μας δουν οι άλλοι και ναμας θαυμάσουν. Oρισμένοι άνθρωποι επίσης έχουν τησυνήθεια να ανακοινώνουν σ’ όλον τον κόσμο ότι νη-στεύουν. Aυτό αναπτύσσει αυτό που λέμε «πνευματικήπερηφάνια»· Tο άτομο αρχίζει να αισθάνεται καλύτεροαπό τους άλλους, γιατί μπορεί να νηστεύει και ναπροσεύχεται. Όμως αυτό καταλήγει σε μια πολύ επι-κίνδυνη παγίδα για τον πνευματικό αναζητητή. Όσολιγότερο μιλάμε για τις πνευματικές μας προσπάθειεςκαι ασκήσεις τόσο το καλύτερο. Διδάσκουμε καλύτερατους άλλους μέσα από την αλλαγή του χαρακτήρα μαςπαρά μέσα από την επιδειξιομανία και τις τελετές.

Oι τρεις βασικές πειθαρχίες με τις οποίες μπορούμενα ξεκινήσουμε, είναι η νηστεία, η σιωπή και ο διαλο-γισμός.

H MEΛETH TOY EAYTOYAν και στα υψηλότερα επίπεδα της πραγματικότη-

τας υπάρχει μόνο μία ύπαρξη, που περιλαμβάνει οτι-δήποτε υπάρχει στον ορατό και αόρατο κόσμο, όμωςγια να κατανοήσουμε το δυϊσμό του κόσμου αυτού θαθεωρήσουμε πως το κάθε άτομο έχει δύο εαυτούς. Oένας είναι ο συνδυασμός προσωπικότητας-σώματος,που είναι προσωρινός, θνητός και υποκείμενος σε συ-


νεχείς αλλαγές. Aυτός είναι ο εαυτός που έχει όνομακαι μορφή με την οποία συνήθως ταυτιζόμαστε. Θασημειώνουμε αυτό τον εαυτό με μικρό «ε» αφού δεν εί-ναι ο πραγματικός Eαυτός με την απόλυτη έννοια τουόρου. O πραγματικός Eαυτός με μεγάλο «E» είναι οαθάνατος και αναλλοίωτος παρατηρητής όλου του θε-ατρικού έργου της ζωής μας. Oνομάζεται πνεύμα,ψυχή, ανώτερος εαυτός, εσωτερικός εαυτός, ο παρα-τηρητής κλπ., ανάλογα με το σύστημα που ακολουθείκανείς.

O προσωπικός εαυτός έχει μόνο προσωρινή πραγ-ματικότητα όπως εκείνη του εαυτού που ονειρεύεταικαι που εξαφανίζεται μόλις εκείνος ξυπνήσει. Στοόνειρό μας μπορεί να είμαστε πλούσιοι, φτωχοί, νακινδυνεύουμε ή να ζούμε σε έκσταση, όταν όμως ξυ-πνάμε συνειδητοποιούμε ότι ήταν μια προσωρινήπραγματικότητα. Έτσι, ο εαυτός που ζει μέσα σ’ αυτότο όνειρο που λέγεται ζωή, κάποια στιγμή θα ξυπνή-σει, θα αντιληφθεί τον αληθινό του Eαυτό και θα κατα-λάβει τη μη-πραγματικότητα εκείνων που παίρνειτώρα τόσο σοβαρά. Aυτό μπορεί να συμβεί τη στιγμήτου θανάτου, την ώρα που η ψυχή εγκαταλείπει τοσώμα και αντιλαμβάνεται εκείνη την ώρα ότι δεν είναιαυτό το σώμα. Mπορεί αυτή η συνειδητοποίηση νασυμβεί και κατά τη διάρκεια της ενσάρκωσης, μέσααπό υπερβατική πνευματική εμπειρία.

H μελέτη του εαυτού, επομένως, είναι η μελέτη τωνδύο εαυτών και της σχέσης μεταξύ τους. O προσωρι-νός εαυτός ονομάζεται σώμα-νους και ο ανώτεροςεαυτός ο γνώστης του σώματος-νου. Θα πρέπει ναμπορούμε να διακρίνουμε μεταξύ του προσωρινού εαυ-τού, που βρίσκεται σε συνεχή αλλαγή και του αιώνιουπαρατηρητή Eαυτού που είναι καθαρή, απεριόριστησυνειδητότητα.

Kαθώς μελετάμε την προσωπικότητά μας, αντιλαμ-βανόμαστε μέσα από την αυτοπαρατήρηση ότι είναιπρογραμματισμένη να συμπεριφέρεται με ορισμένουςτρόπους. Θα δούμε τις αδυναμίες και τη δύναμή της.Mπορούμε να δουλέψουμε με την προσωπικότητά μας,


όπως ο γλύπτης που αφαιρεί ή προσθέτει υλικό, προ-σπαθώντας να βελτιώσει το δημιούργημά του. Eίμαστεοι δημιουργοί του νου και του σώματός μας και επομέ-νως έχουμε τη δύναμη να τροποποιήσουμε το δημιούρ-γημά μας. Δημιουργούμε την πραγματικότητά μας καιεπομένως έχουμε τη δύναμη να την αλλάξουμε αν δεμας ικανοποιεί. Aυτή η συνεχής παρατήρηση της προ-σωπικότητας σαν ξεχωριστή οντότητα, μας βοηθάειστο να πάψουμε να ταυτιζόμαστε τόσο πολύ με τοσώμα, το νου και τις προσκολλήσεις, τους φόβους, ταπροβλήματα και τις δυστυχίες του. Σταδιακά, μπορείκανείς να δει την προσωπικότητά του σαν το όχημαμέσα από όπου εκφράζεται ο ανώτερος Eαυτός. Όταναρχίσουμε να κοιτάμε τη ζωή μ’ αυτόν τον τρόπο, τότεθα μπορούμε να δεχτούμε τον εαυτό μας όπως είναι,ανεξάρτητα από τις αδυναμίες και τις ατέλειες πουμπορεί να έχουμε, γιατί καταλαβαίνουμε ότι δεν είμα-στε αυτός ο εαυτός που δρα, αλλά αυτός ο Eαυτός πουπαρατηρεί.

Mπορούμε να μελετήσουμε τον ανώτερο εαυτό μέσααπό το διάβασμα των γραφών των διαφόρων θρησκει-ών που περιγράφουν το Πνεύμα και τις ανώτερεςπνευματικές αλήθειες. Πολλοί σοφοί, άγιοι, δάσκαλοικαι αβατάρ που έχουν βιώσει την εμπειρία του αληθι-νού Eαυτού έχουν προσπαθήσει να την περιγράψουν μεδιάφορους τρόπους. Φυσικά οι λέξεις δεν είναι ικανέςνα περιγράψουν κάτι που βρίσκεται πέρα από το νου.Oι παραβολές και οι περιγραφές που μας έχουν δώσει,μπορούν να γίνουν αντικείμενα διαλογισμού, μέσα απόόπου μπορούμε να εισδύσουμε άμεσα στο μυστήριο καιτην εμπειρία του ανώτερου Eαυτού. Yπάρχει καλύτεροςτρόπος να μελετήσει κανείς κάτι από το να το βιώσειάμεσα; O διαλογισμός μας προσφέρει αυτήν τη δυνα-τότητα.

EΓKATAΛEIΨH ΣTO ΘEOMπορούμε επίσης να έχουμε άμεση εμπειρία του


ανώτερου Eαυτού μέσα από τη Xάρη του Θεού. H χάρηαυτή δίνεται μόνο όταν εγκαταλείψουμε στον Θεό (τοOικουμενικό Πνεύμα), κάθε επιθυμία και προσωπικήπροσκόλληση.

Tο να αφεθεί κανείς στη θέληση του Θεού, σημαίνεινα δεχτεί πως ο,τιδήποτε μας δίνει η ζωή είναι ακρι-βώς αυτό που χρειαζόμαστε κάθε στιγμή. Σημαίνει ότικατευθύνουμε όλη τη νοητική και συναισθηματική μαςενέργεια στη λατρεία κάποιας μορφής του Θεού.

H μορφή του Θεού που θα επιλέξετε για να συγκε-ντρωθείτε, θα εξαρτηθεί από τη θρησκεία και τη ψυχο-σύνθεσή σας. Oι περισσότεροι Xριστιανοί διαλέγουντον Xριστό. Oι Iνδουϊστές μπορούν να επιλέξουν ανά-μεσα σε διάφορες θεότητες. Όλες οι μορφές, ακόμη καιη δική σας και η δική μου, είναι εκφράσεις της MίαςΘείας Oικουμενικής Συνειδητότητας. Mόνο οι αμαθείςδιαφωνούν και καυγαδίζουν για τη μορφή του Θεού. OΘεός δεν περιορίζεται από καμία ιδιαίτερη μορφή·όλες οι μορφές είναι δικές Tου, ακόμη και οι μορφέςτων μελών της οικογένειάς σας.

Tο να εγκαταλειφθεί κανείς στο Θεό είναι όπωςεγκαταλείπεται το κύτταρο στη θέληση του σώματος.Tο κύτταρο είναι μέρος του σώματος. Tο σώμα αποτε-λείται από κύτταρα και όλες οι σωματικές λειτουργίεςγίνονται μέσα από τις αλληλεπιδράσεις αυτών τωνκυττάρων. Kάθε κύτταρο καλύπτει τις βασικές τουανάγκες μέσα από τη συνεργασία όλων των κυττάρων.Eίναι φυσικό λοιπόν το κάθε κύτταρο να αντιλαμβάνε-ται πόσο σοφό είναι να αφήνει την προσωπική του θέ-ληση στη θέληση του σώματος. Mόνο έτσι μπορεί ναυπάρξει αρμονία και υγεία. H συνειδητότητα μέσα στοσώμα είναι ο Θεός. H συνειδητότητα αυτή μπορεί ναυπάρχει χωρίς το σώμα, δε μπορεί όμως να εκφραστείστο υλικό επίπεδο χωρίς τό σώμα αυτό.

Έτσι, η μορφή του Θεού που λατρεύουμε, είναι τοσύμβολο για όλες τις υπάρξεις. O Θεός είναι η συνει-δητότητα που εκφράζεται μέσα από όλες τις υπάρξεις.Δε μπορεί να περιοριστεί σε μια ιδιαίτερη μορφή, αλλάεκφράζεται πιο ολοκληρωμένα και εντονότερα μέσα


από Θεϊκές Eνσαρκώσεις, για να μας αφυπνίσει και ναμας οδηγήσει στην πραγματική μας ταυτότητα καιστον πραγματικό σκοπό της ζωής μας. H εγκατάλειψηστο Θεό είναι επομένως εγκατάλειψη σ’ ένα ανώτερομέρος της ύπαρξής μας που δε μπορούμε ακόμα ναδιακρίνουμε, επειδή μας λείπει η πνευματική ευαισθη-σία.

Eίμαστε ένα κύτταρο μέσα στο σώμα του Xριστού,το Oικουμενικό Πνεύμα. O Iησούς ήταν η ενσάρκωσηαυτού του Oικουμενικού Πνεύματος. Eίμαστε όλοι εν-σαρκώσεις των ατομικών πνευμάτων, που δημιουρ-γούν το σύνολο αυτού του Oικουμενικού Πνεύματοςπου ονομάζεται Xριστός.

Yπάρχουν διάφοροι τρόποι με τους οποίους οι άν-θρωποι εγκαταλείπονται στο Θεό. Oρισμένοι πηγαί-νουν τακτικά στην εκκλησία, άλλοι δεν πηγαίνουν κα-θόλου, αλλά λατρεύουν το Θεό μέσα στο βωμό τηςκαρδιά τους. Άλλοι ψέλνουν ή τραγουδούν ύμνους στηδόξα του Θεού. Άλλοι Tον υμνούν ασταμάτητα. Άλλοιπαίρνουν όρκους αυτοθυσίας. Άλλοι υπηρετούν ταπαιδιά του Θεού που είναι φτωχά, ανάπηρα και δυ-στυχισμένα. Άλλοι, τέλος, επαναλαμβάνουν εσωτερικάτο όνομα του Θεού όλη μέρα.

Tο μόνο που χρειάζεται, είναι ειλικρίνεια και αλ-τρουϊσμός. Oι σιωπηλές προσευχές, είναι πιο αποτελε-σματικές από τις δυνατές που γίνονται μπροστά σεκόσμο. Oι πράξεις υπηρεσίας προς τους άτυχους τηςζωής, είναι περισσότερο ευχάριστες στο Θεό από ό,τιοι δωρεές μεγάλων χρηματικών ποσών που κοινοποι-ούνται για λόγους ματαιοδοξίας. Όσο περισσότερηαναγνώριση γυρεύουμε στον εξωτερικό κόσμο, τόσο λι-γότερη δεχόμαστε στον εσωτερικό.

H εγκατάλειψη στο Θεό, σημαίνει παραίτηση απόόλες τις προσωπικές ανάγκες και επιθυμίες και υπηρε-σία στο Θεό μέσα στη μορφή της Aνθρωπότητας.Σημαίνει σκλήρη εργασία για τη βελτίωση της ποιότη-τα της ζωής όλων των ανθρώπων, χωρίς προσκόλλη-ση σ’ ένα συγκεκριμμένο αποτέλεσμα. Σημαίνει έλλειψηφόβου, αφού γνωρίζουμε ότι ο Θεός φροντίζει και μας


και τις ανάγκες μας. Σημαίνει να προσφέρουμε όλη τηζωή μας στην υπηρεσία του Φωτός και της Aγάπηςπάνω στη γη, όπως έκανε ο Xριστός που θυσίασε τοΣώμα του για να μας σώσει.

H αλήθεια είναι πάντως, ότι δεν υπάρχει κανέναςστον οποίο να χρειάζεται να εγκαταλειφθούμε.Aφηνόμαστε απλά, στο δικό μας ανώτερο εαυτό, πουείναι ένα με το Θεό. Mήπως το κύτταρο εγκαταλείπειτίποτα όταν υποκύπτει στη θέληση του σώματος; Όχιβέβαια, αφού εγκαταλείπεται στον εαυτό του. Nα πωςερμηνεύει αυτό το γεγονός ο Σάι Mπάμπα: «Δεν υπάρ-χει θέμα παράδοσης η εγκατάλειψης σε κάποιον άλλο.O καθένας εγκαταλείπεται στον εαυτό του.Eγκατάλειψη είναι η ανάγνωριση ότι το Πνεύμα είναι οεαυτός μας. Eγκατάλειψη σημαίνει, στην πραγματικό-τητα, συνειδητοποίηση ότι όλα είναι Θεός, ότι δενυπάρχει κανείς που παραδίνεται, ότι δεν υπάρχει τί-ποτα να παραδοθεί, ότι δεν υπάρχει κάποιος στονοποίον να παραδοθεί κανείς. Όλα είναι Θεός. Yπάρχειμόνο Θεός».

H συνειδητοποίηση αυτή είναι ο τελικός στόχος τωνδιάφορων θρησκειών και πνευματικών συστημάτων. Hλιτότητα, η μελέτη του εαυτού και η εγκατάλειψη στοΘεό, μας προσφέρουν τους τρόπους να ξεκινήσουμε τομακρύ ταξίδι προς τον εαυτό μας.

Bλέπουμε ότι αυτά τα τρία προκαταρκτικά στάδια,είναι μέθοδοι που βοηθούν στην ανάπτυξη της θέλη-σης, της συναισθηματικής αγνότητας και της νοητικήςδιαύγειας, τρεις ποιότητες τελείως απαραίτητες στηνπνευματική εξέλιξη. Eίναι ταυτόχρονα μέθοδοι εξέλιξηςπου μας βοηθούν σ’ όλο το ταξίδι προς τηνAυτοπραγμάτωση. Δεν είναι κάτι που κάνουμε στηναρχή και στη συνέχεια το αφήνουμε.


KEΦAΛAIO 15

TA ΠPΩTA BHMATA ΠPOΣTHN EΛEYΘEPIA

Oλοι μας θέλουμε την ελευθερία. Πάρα πολλές ε-παναστάσεις έχουν γίνει στο όνομά της και πολ-λοί άνθρωποι έχουν πεθάνει αγωνιζόμενοι γι’

αυτήν. Λίγοι άνθρωποι όμως έχουν ανακαλύψει τοπραγματικό νόημα της ελευθερίας. H εξωτερική ελευθε-ρία είναι σημαντική για κάθε άνθρωπο και κανείς δενπρέπει να τη στερείται, αφού όλοι έχουν ίσα δικαιώμα-τα. Oρισμένοι όμως, χάνουν αυτό το δικαίωμα επειδή δεσέβονται τα δικαιώματα των άλλων ή το χρυσό κανόνα,“Nα μην κάνεις στους άλλους ό,τι δε θα ήθελες να κά-νουν εκείνοι σε σένα”. Eδώ, δε θα μιλήσουμε γι’ αυτήντην εξωτερική ελευθερία, αλλά για έναν πιο σημαντικότύπο ελευθερίας, την ελευθερία από το “εγώ”, τις πε-ποιθήσεις του, τους φόβους, τις ανάγκες, τις επιθυμίες,τις προσδοκίες και τους συναισθηματικούς μηχανι-σμούς του. Mιλάμε για την ελευθερία να είμαστε ευτυ-χείς, ανεξάρτητα από το τι μας συμβαίνει, την ελευθε-ρία να αγαπάμε, ανεξάρτητα από τη συμπεριφορά τουάλλου, την ελευθερία να νιώθουμε ασφαλείς και σίγου-ροι σε κάθε περίπτωση. Tην ελευθερία να σκεφτόματεμε διαύγεια, ανεξάρτητα από τι πιστεύει το περιβάλλονμας. Eίσαστε ελεύθεροι να αισθάνεστε συνέχεια ευτυχι-σμένοι, ήρεμοι, ασφαλείς, δημιουργικοί και γεμάτοι α-γάπη, ανεξάρτητα από το τι συμβαίνει στη ζωή σας;Eίναι μάλλον απίθανο, εκτός αν είστε φωτισμένες καιαπελευθερωμένες ψυχές. Eίμαστε όλοι μας φυλακισμέ-νοι μέσα στις πεποιθήσεις, τις προσκολλήσεις, τις ανά-γκες, τις επιθυμίες και τους φόβους μας. Aυτό είναι το


πραγματικό εμπόδιο στην ελευθερία μας και όχι οι άλ-λοι άνθρωποι ή οι κυβερνήσεις.

Eίμαστε όλοι αιχμάλωτοι των κοινωνικών μας προ-γραμματισμών, του φόβου για το τι σκέφτονται οι άλ-λοι για μας, το φόβο του θανάτου, της άγνοιας, τηςπραγματικής μας φύσης. Eίμαστε αιχμάλωτοι των αι-σθήσεών μας, που ελέγχουν τις νοητικές και συναισθη-ματικές μας λειτουργίες, με αποτέλεσμα να κάνουμεπράγματα που, άπειρες φορές, έχουμε ορκιστεί ότι δεθα ξανακάνουμε. Oι αισθήσεις μας όμως, παρασύρουντο νου μας στην επανάληψη αυτών των μηχανικών σκέ-ψεων και πράξεων.

Mπορούμε να φανταστούμε το σώμα μας σαν το σκε-λετό ενός αυτοκινήτου και το ενεργειακό μας σώμα σαντη μηχανή του. Tο τιμόνι είναι ο νους και ο οδηγός είναιη ανώτερη διάνοια ή ψυχή. Tο πνεύμα είναι ο ιδιοκτή-της του αυτοκινήτου που κάθεται στο πίσω κάθισμακαι απλά, παρατηρεί τι συμβαίνει χωρίς να συμμετέχει.Όταν ο οδηγός ελέγχει το τιμόνι όλα πάνε καλά. Όμως,συνήθως δε συμβαίνει αυτό. H ανώτερη διάνοια κοι-μάται σχεδόν σε όλους τους ανθρώπους, γιατί δεν έχειαφυπνισθεί μέσα από εντατικές πνευματικές ασκήσεις.Έτσι, το αυτοκίνητό μας κινείται στη ζωή χωρίς να υ-πάρχει κάποιος στο τιμόνι. Kινείται επομένως προςτην κατεύθυνση της μικρότερης αντίστασης· προς τονκατήφορο. Aκολουθεί τις αισθήσεις, όπου εκείνες τον ο-δηγούν. Eίναι φανερό λοιπόν ότι αυτό το αυτοκίνητο θασυγκρουστεί κάποια στιγμή με κάποια άτυχη μοίρα.

H διαδικασία της απελευθέρωσης είναι η διαδικασίατης αφύπνησης της ανώτερης διάνοιας, δηλαδή του ο-δηγού του αυτοκινήτου, ώστε μέσα από τη δύναμη τηςθέλησης και τη διάκρισης, να βλέπει πού πηγαίνουμεκαι να μας οδηγεί στη ζωή με ασφάλεια και αποτελε-σματικότητα.

TA OXTΩ BHMATATο αρχαίο σύστημα πνευματικής εξέλιξης που ονο-


μάζεται Γιόγκα, είναι ίσως το μόνο που έχει αναπτύξει,στο μεγαλύτερο δυνατό βαθμό, την τεχνική του διαλο-γισμού. O μεγάλος σοφός Πατάντζαλι, που έζησε 300χρόνια πριν τον ερχομό του Xριστού, συνένωσε τις διά-φορες τεχνικές που υπήρχαν, σε ένα σαφές και αποτε-λεσματικό σύστημα που ονομάστηκε το μονοπάτι των8 βημάτων.

Tο σύστημα αυτό έχει αποδειχτεί αποτελεσματικόγια εκατομμύρια πνευματικούς αναζητητές σε μια πε-ρίοδο 4.000 ετών. (Tο σύστημα αυτό υπήρχε πολύ πριντο μεταφέρει ο Πατάντζαλι σε γραπτό λόγο). Eίναι μιαευλογία από το Θεό, αυτό το τόσο απλό και αποτελε-σματικό σύστημα, που μας δείχνει το δρόμο για νααπελευθερωθούμε από τη μόνη πηγή της δυστυχίαςμας, δηλαδή την άγνοια της πραγματικής μας φύσης.

Aς εξετάσουμε λοιπόν αυτό το σύστημα που κατα-λήγει στην τεχνική του διαλογισμού.

Σύμφωνα με τον Πατάντζαλι, βιώνει κανείς πνευμα-τική ολοκλήρωση όταν παύουν οι εναλλαγές του νου.Tο πνεύμα είναι καθαρή συνειδητότητα, χωρίς καμίαδιαταραχή ή ενόχληση. Mοιάζει με τη θάλασσα ότανείναι απόλυτα ήρεμη και τόσο καθαρή ώστε μπορεί κα-νείς να δει μέχρι το βυθό. O νους αντίθετα, είναι γεμά-τος κύματα και διακυμάνσεις που προκαλούνται απόεξωτερικά και εσωτερικά ερεθίσματα. Kαι έτσι, είναιαδύνατο να βιώσει κανείς το κέντρο της ύπαρξής του.Πνευματική ανάπτυξη είναι λοιπόν η διαδικασία τηςσταδιακής μείωσης της ποσότητας και της ευρύτηταςαυτών των κυμάτων ώστε να μπορεί κανείς, μέσα σ’αυτήν την απόλυτη γαλήνη, να βιώσει τον πραγματικότου Eαυτό. Στη Bίβλο ο Θεός προστάζει «Mείνε ακίνη-τος και γνώρισε ότι είμαι Θεός». Mόνο όταν ο νους εί-ναι απόλυτα ακίνητος, χωρίς να ασχολείται με κάποιοεσωτερικό ή εξωτερικό αντικείμενο, μπορεί να πραγμα-τώσει τον εαυτό του σα Θεό.

Xωρίς αμφιβολία, δεν είναι εύκολο αλλά είναι ίσως,η δυσκολότερη απ’ όλες τις ανθρώπινες προσπάθειες.Όμως, η αυτοπραγμάτωση είναι ο ύψιστος στόχος τηςζωής πάνω στη γη. Δεν υπάρχει μεγαλύτερος σκοπός


για τον άνθρωπο από το να «γνωρίσει τον εαυτό του».H ψυχή βεβαίως, περιορίζεται από τα διάφορα σώ-

ματα μέσα από τα οποία εκφράζεται κατά τη διάρκειατης ενσάρκωσής της στη γη. Tα σώματα αυτά θα πρέ-πει, προοδευτικά, να εξαγνιστούν ώστε το αγνό φωςτης ψυχής να λάμψει στον κόσμο.

Tο οχτώ βήματα είναι ο προοδευτικός εξαγνισμόςαυτών των σωμάτων. O Πατάντζαλι εξηγεί πως “ότανη άγνοια διαλύεται από συστηματική άσκηση των τε-χνικών της Γιόγκα, τότε αποκτούμε πνευματική διάκρι-ση”.

Aυτές οι τεχνικές, χωρίζονται σε οχτώ μέρη ή βήμα-τα, από τα οποία καθένα ελέγχει τα διάφορα οχήματαή σώματα μέσα από όπου εκφράζεται ο άνθρωπος καιείναι τα εξής:1. Έλεγχος της συμπεριφοράς (YAMA)2. Άσκηση πειθαρχίας (NIYAMA)3. Έλεγχος του σώματος (ASANA)4. Έλεγχος της αναπνοής και της βιοενέργειας (PRANA

YAMA)5. Έλεγχος των αισθήσεων (PRATYAHARA)6. Συγκέντρωση (DHARANA)7. Διαλογισμός (DHYANA)8. Έκσταση - Ένωση με το Θεό (SAMADHI).

Bλέπουμε εδώ ότι τα πέντε πρώτα βήματα ελέγχουνπαράγοντες εκτός του νου ενώ τα τελευταία τρία ελέγ-χουν τον ίδιο το νου.

Aς εξετάσουμε όμως το κάθε βήμα χωριστά.

(YAMA) Έλεγχος της συμπεριφοράςΔυστυχώς, δίνουμε πολύ λίγη προσοχή σ’ αυτήν την

ιδιάιτερα σημαντική προϋπόθεση για κάθε πνευματικήτεχνική. Tο να επιτρέπουμε σ’ ένα άτομο να ασκεί πιοπροχωρημένες τεχνικές, χωρίς προηγούμενα να έχει τηδυνατότητα να ελέγχει ως ένα βαθμό τη συμπεριφοράτου, είναι σα να του δίνουμε την άδεια να οδηγήσει ένααυτοκίνητο, χωρίς να είμαστε σίγουροι ότι ξέρει να


οδηγεί, ότι έχει καλή όραση και ότι δεν είναι τρελός. Oάνθρωπος αυτός μπορεί να γίνει επικίνδυνος και γιατον εαυτό του και για τους άλλους. Eμείς που ζούμε στοδυτικό πολιτισμό θέλουμε γρήγορα αποτελέσματα καιεύκολες εμπειρίες. Θέλουμε να ασκούμε πιο προχωρη-μένες τεχνικές και διαλογισμούς χωρίς πρώτα να έχου-με εμπεδώσει τη συναισθηματική δομή που είναι απα-ραίτητη για την εξάσκηση και την υποστήριξη αυτώντων τεχνικών. Eίναι σα να προσπαθούμε να χτίσουμετον έβδομο όροφο μιας πολυκατοικίας πριν ακόμη στε-γνώσει καλά καλά το τσιμέντο στον πρώτο όροφο.Eίναι φυσικό ότι κάποια στιγμή αργά ή γρήγορα θα κα-ταρρεύσει.

Όπως είπαμε πολύ κόσμος σήμερα ενδιαφέρεται καιεπιθυμεί την ελευθερία. Eλευθερία του λόγου, ελευθερίαστις σεξουαλικές σχέσεις, ελευθερία δράσης και συ-μπεριφοράς. Eίναι πάρα πολύ σημαντικό να λειτουργείκανείς ανάλογα με τις κλίσεις του. Mόνο μέσα από αυ-τήν την ελευθερία μπορεί κανείς να ωριμάσει και να γί-νει μια πραγματικά συνειδητή ύπαρξη με το δικό τηςκέντρο δράσης.

H ελευθερία αυτή είναι απαραίτητη προϋπόθεσηστην εξελικτική μας διαδικασία. Tι συμβαίνει όμωςόταν το άτομο στο οποίο έχει δοθεί η ελευθερία αυτήδεν έχει εσωτερική σύνδεση με τη συνείδησή του; Tισυμβαίνει όταν μια ολόκληρη κοινωνία ατόμων, πουδεν έχουν ακόμη αναπτύξει την πνευματική ωριμότηταπου χρειάζεται για να ακούν και να υπακούουν στηφωνή της συνείδησής τους, βιώνει αυτήν την ελευθε-ρία; Tο αποτέλεσμα το βλέπετε σήμερα γύρω σας.Eπιτρέψτε μου να σας δώσω μερικά στοιχεία για τηνAμερικάνικη κοινωνία, που είναι και το κύριο δείγμαόπου αυτή η εξωτερική ελευθερία έχει φτάσει στο από-γειό της. (H παράγραφος που ακολουθεί είναι από τοβιβλίο του Λέο Mπουσκάλια “Nα ζεις, ν’ αγαπάς, ναμαθαίνεις”. «Nομίζω ότι ορισμένα από τα πολύ ενδια-φέροντα στοιχεία που έχω βρει, είναι αποτέλεσμα τηςνοοτροπίας του “Eγώ” μέσα στην οποία παγιδευόμα-στε. Tο έχω πάρει από ένα βιβλίο με τίτλο «Mια συνη-


θισμένη μέρα στην Aμερική”. Nα μερικά: Σε μια συνηθι-σμένη μέρα στην Aμερική, γεννιούνται 9.077 μωρά.Aυτό είναι θαυμάσιο. Tα 1.282 από αυτά είναι νόθακαι δεν τα θέλουν. 2.740 παιδιά την ημέρα το σκάνεαπό το σπίτι τους. Kάθε μέρα 1.986 ζευγάρια χωρί-ζουν. Kάθε οχτώ λεπτά γίνεται ένας βιασμός, κάθε 27λεπτά ένας φόνος, κάθε 76 δευτερόλεπτα μια ληστεία.Ένας κλέφτης χτυπάει κάθε 10 δευτερόλεπτα, κάθε 33δευτερόλεπτα κλέβουν ένα αυτοκίνητο και η μέση διάρ-κεια ζωής μιας σχέσης στην Aμερική, είναι σήμερα 3μήνες. Δεν είναι εξωφρενικό; Aυτός όμως είναι ο κό-σμος που δημιουργούμε για τον εαυτό μας. Aυτός είναιο κόσμος του “Eγώ”. E, λοιπόν, δε θέλω να είμαι μέροςαυτού του κόσμου, θέλω να δημιουργήσω έναν άλλοκόσμο και αυτό μπορούμε να το κάνουμε μαζί. Δεν εί-ναι αυτό υπέροχο;»

Aυτή είναι μια πολύ θλιβερή κατάσταση στην οποίαμας έχει οδηγήσει η έλλειψη εσωτερικής ανάπτυξης.Πριν μας δοθεί αυτή η ελευθερία είμασταν ανώριμοιαλλά λιγότερο επικίνδυνοι· π.χ. σε χώρες όπως ηΣαουδική Aραβία ή οι κομμουνιστικές χώρες όπουυπάρχει λιγότερη προσωπική ελευθερία, υπάρχουν καιλιγότερα από τα προβλήματα που αναφέραμε πιοπάνω. Aυτό όμως δε σημαίνει ότι είναι περισσότεροεξελιγμένοι πνευματικά και πιο ώριμοι από εμάς. Aπλάδεν έχουν την επιλογή να ακολουθήσουν ή όχι τη συνεί-δησή τους. Eίναι υποχρεωμένοι από τους νόμους καιτον αυστηρό έλεγχο των κυβερνήσεών τους, να πιστεύ-ουν σε ορισμένα πράγματα.

Bέβαια το να στερεί κανείς την ελευθερία από μιακοινωνία είναι, κατά τη γνώμη μου, ένα βήμα προς ταπίσω στις περισσότερες περιπτώσεις. Σε ορισμένεςπεριπτώσεις όμως, η στέρηση ορισμένων ελευθεριώνπιθανά να χρειάζεται σαν έκτακτο μέτρο, όταν ο κό-σμος έχει χάσει τον έλεγχό του και επικρατεί χάος.Kάποια στιγμή πάντως, θα πρέπει να μάθουμε να λει-τουργούμε αρμονικά και με ωριμότητα με το πανίσχυροεργαλείο της ελευθερίας. Θα πρέπει να πάψουμε ναφερόμαστε σα μικρά παιδιά που συμπεριφέρονται


καλά μόνο όταν οι γονείς ή οι δάσκαλοι (ή τώρα ηαστυνομία, ή ο δικαστής), στέκουν πάνω από το κεφά-λι τους, ενώ όταν δε μας προσέχουν και ξέρουμε πωςδεν πρόκειται να τιμωρηθούμε, τότε κάνουμε ό,τι μαςκατεβαίνει στο κεφάλι χωρίς να σκεφτούμε τις συνέ-πειες για τον εαυτό μας και την κοινωνία.

KYTTAPA ΣTO ΣΩMA THΣ KOINΩNIAΣΌπως έχουμε ήδη αναφέρει, είμαστε κύτταρα στο

σώμα της κοινωνίας.Ό,τι κάνουμε και ό,τι μας συμβαί-νει επηρεάζει ολόκληρη την κοινωνία σα σύνολο. Oισκέψεις, τα λόγια και οι πράξεις μας ακτινοβολούν καιεπηρεάζουν τις σκέψεις και τη συμπεριφορά των άλ-λων. H αγάπη μας γεννά αγάπη και ο εγωισμός μαςδιεγείρει τον εγωισμό των άλλων. O θυμός μας προκα-λεί θυμό στους αλλους, οι φόβοι μας μεταδίδονται σανκολλητική ασθένεια. H γαλήνη μας ηρεμεί τους άλλουςκαι τα καλά μας λόγια διεγείρουν αισθήματα καλοσύ-νης μέσα τους. Oι βίαιες πράξεις μας επιστρέφουν σεμας μέσα από την αρνητικότητα των άλλων. Tα ψέμα-τά μας δημιουργούν μέσα τους την ανάγκη να προστα-τέψουν με ψέματα τον εαυτό τους. H ικανότητά μας νακλέβουμε ή να εξαπατούμε κάνει τους άλλους εξίσουικανούς να κάνουν το ίδιο και πάλι στο όνομα της αυ-τοπροστασίας. Σε μερικές χώρες όπου ακόμη και τοσύστημα επιβολής του νόμου έχει υποστεί διαφθορά,το αποτέλεσμα είναι η ολοκληρωτική αποσύνθεση κάθεέννοιας της ηθικής στις χώρες αυτές.

H ηθική είναι η βάση κάθε προσωπικής και κοινωνι-κής αρμονίας. H ηθική είναι η έκφραση των υψηλώνπνευματικών αληθειών, των υψηλότερων φυσικών νό-μων του σύμπαντος στο σωματικό, συγκινησιακό, νοη-τικό και κοινωνικό επίπεδο. H βασική αλήθεια του σύ-μπαντος είναι ότι υπάρχει μόνο ENA ΠNEYMA και έτσιστην πραγματικότητα ENA MONO ON που εμπεριέχειόλα τα όντα που υπάρχουν στη γη. H αλήθεια τηςπνευματικής μας ενότητας διδάχτηκε από OΛEΣ TIΣ


ΘPH ΣKEIEΣ. Όπως ο Sai Baba το εκφράζει αυτό: “υπάρ-χει μόνο μία θρησκεία, η θρησκεία της AΓAΠHΣ.” Έτσι ηβασική αλήθεια γίνεται ο βασικός νόμος όλης της δη-μιουργίας, σύμφωνα με τον οποίο ό,τι κάνουμε σεοποιαδήποτε άλλη ύπαρξη, στην πραγματικότητα τοκάνουμε στον εαυτό μας. Kάθε ύπαρξη είναι απλά έναάλλο κύτταρο στο ίδιο σώμα του σύμπαντος όπουζούμε.

Έτσι λοιπόν, κάθε σκέψη, λόγος ή πράξη μας, επι-στρέφει στην πραγματικότητα σε μας μέσα από τηνεπιρροή που έχει σ’ αυτό το συμπαντικό σώμα. Aυτόςο νόμος εκφράζεται τότε σαν νόμος του Kάρμα, σύμ-φωνα με τον οποίο ό,τι κάνουμε, σκεφτόμαστε ή λέμε,γυρίζει πάντα σε μας με το ίδιο μέτρο. O Xριστός έχειεκφράσει το μήνυμα αυτό πολλές φορές στη διδασκα-λία του. Eξήγησε ότι θα κριθούμε ανάλογα με το πώςκρίνουμε και ότι αυτοί που ζουν με το σπαθί, θα πεθά-νουν με το σπαθί. Aκόμη, βοήθησε ανθρώπους ασθε-νείς, με παράλυση ή τύφλωση, λέγοντας: “συγχωρέθη-καν οι αμαρτίες σου”, εννοώντας ότι το σωματικό τουςπρόβλημα ήταν το αποτέλεσμα κάποιας προηγούμενηςαμαρτίας. H αμαρτία δεν είναι τίποτε περισσότερο απόμια εγωιστική πράξη που βλάπτει εμάς τους ίδιους ήκάποιον άλλον. H βασική αμαρτία είναι η πεποίθησηότι είμαστε ξεχωριστά όντα και ότι μπορούμε να ωφε-ληθούμε φροντίζοντας για τις προσωπικές μας μόνοανάγκες, συχνά και σε βάρος των άλλων.

H λέξη αμαρτία όμως, είναι μια έκφραση βαριά. Θαπροτιμούσα τη λέξη άγνοια ή σφάλμα. O εγωισμός μαςκαι οι αρνητικές μας πράξεις που έχει σαν αποτέλε-σμα, βασίζονται στην άγνοια της πνευματικής μαςενότητας και στη λαθεμένη μας ταύτιση με το σώμακαι το νου, που μας κάνει να φοβόμαστε τους άλλουςκαι τη ζωή και να προσπαθούμε να προστατευτούμε,καταφεύγοντας πιθανά σε πλάγιους τρόπους, όπως ηβία, το ψέμα, η απάτη και η κλοπή. Kάθε “αμαρτία”λοιπόν, κάθε άσχημη συμπεριφορά στην κοινωνία, εί-ναι η προβολή της άγνοιας, της λαθεμένης μας ταυτό-τητας και του φόβου. Aυτή είναι η ρίζα κάθε ανήθικης


συμπεριφοράς και η βάση της κοινωνικής και προσω-πικής δυσαρμονίας, της αρρώστιας, της έντασης, τωνδιαλυμένων οικογενειών και της ύπαρξης δυστυχισμέ-νων ανθρώπων που είναι το αποτέλεσμάς της.

H TIMΩPIA ΔEN EINAI ΛYΣHMόνιμη λύση σ’ αυτό το πρόβλημα δεν είναι ο πε-

ριορισμός της ελευθερίας των ανθρώπων ούτε η τιμω-ρία τους αλλά η εκπαίδευσή τους σ’ ένα πνευματικόεπίπεδο. H αφύπνιση σε κάθε άτομο του εσωτερικούεαυτού, της συνείδησης, είναι η μόνη θεραπεία. H συ-νείδηση ή ανώτερη διάνοια κάθε ατόμου είναι αυτό τομέρος του νου, που ανέρχεται στα υψηλότερα επίπεδατης ύπαρξης. H ανώτερη διάνοια έχει επίγνωση τηςπνευματικής ενότητας που μας συνδέει όλους και έχειγια όλους την ίδια συμβουλή «Συμπεριφέρσου στουςάλλους όπως θα ήθελες οι άλλοι να συμπεριφερθούνσε σένα», ή «Mην κάνεις στους άλλους ότι δεν θα ήθε-λες να κάνουν οι άλλοι σε σένα».

H συνείδηση κάθε ανθρώπου λέει σ’ αυτόν το ίδιοπράγμα. Παρά τις διαφορές στις πολιτιστικές,θρη-σκευτικές και πολιτικές παραδόσεις τους οι εσωτερικέςφωνές όλων των ανθρώπων αυτού του κόσμου συμ-φωνούν σ’ αυτήν την παγκόσμια συμβουλή. Όμως λί-γοι άνθρωποι είναι συντονισμένοι με την εσωτερικήτους φωνή ώστε να ακούσουν αυτό το μήνυμα Ένασωρό άλλες φωνές που παράγονται από επιθυμίες,προσκολλήσεις, αποστροφές, φόβους και ανασφάλει-ες, καλύπτουν αυτήν τη φωνή με αποτέλεσμα το άτομονα έχει μονίμως στραμμένη την νοητική του προσοχήστον εξωτερικό κόσμο.

Eπομένως τα προβλήματα του κόσμου μας δεν είναιπροϊόντα του κακού, της αμαρτίας ή των κακών αν-θρώπων. Eίναι αποτέλεσμα της έλλειψης γνώσης καικατανόησης σ’ αυτήν τη φάση της εξέλιξης. Όποιοςβρίσκεται στη διαδικασία της εξέλιξης, αναγκαστικάβρίσκεται σε ατελή κατάσταση. Mια ατελής κατάσταση


στη διαδικασία του να γίνει κανείς τέλειος, σημαίνεισύγκρουση μεταξύ του παλιού και του νέου. H γέννηση,η ανάπτυξη, η φθορά και ο θάνατος, είναι όλα μέροςαυτής της διαδικασίας. Δεν είμαστε κακοί επειδή έχου-με κάνει μερικά λάθη από φόβο, ανασφάλεια η ανάγκηεπιβεβαίωσης. Aπλώς, δε γνωρίζουμε αρκετά ώστε ναμην κάνουμε αυτά τα λάθη. Tι μπορούμε όμως να κά-νουμε. Θα πρέπει να αρχίσουμε να MAΘAINOYME AΠOTA ΛAΘH MAΣ.

ΠOIA EINAI H ΛYΣHH μόνη λύση για όλους μας είναι να γίνουμε εσωτε-

ρικά και με την θέλησή μας ηθικοί. Στην αρχή μιλήσαμεγια την ελευθερία. Όμως έχει ο μέσος άνθρωπος τηνελευθερία να είναι ηθικός; Έχει την εσωτερική δύναμηνα είναι ηθικός; Θα ήθελε βέβαια να είναι ηθικός καικαλός. Όμως αισθάνεται αδύναμος και μόνος, απρο-στάτευτος και ευάλωτος. Έτσι καταφεύγει στο ψέμα,την απάτη, την κλοπή, τη βία και την αδιαφορία για τοσυνάνθρωπό του, στο όνομα πάντα της αυτοάμυνας.Ένας αδύναμος άνθρωπος χωρίς πίστη στον εαυτό τουκαι σε μια θεϊκή δύναμη, χωρίς τη γνώση της αθανα-σίας της ψυχής του, δεν είναι ελεύθερος να είναι ηθι-κός και επομένως είναι αναπόφευκτο να βρίσκεται σεδυσαρμονία με τον εαυτό του και την κοινωνία. H λύσησ’ αυτό το πρόβλημα είναι η ΠNEYMA TIKH EKΠAIΔEYΣH.

Oι ηθικοί νόμοι είναι σαν τους νόμους της φύσης.Eίναι αδύνατο να ξεπεραστούν. Eίναι απόλυτοι όπως ηβαρύτητα. Aν πούμε ψέματα θα μας πουν ψέματα, ανκλέψουμε θα μας κλέψουν. Δεν υπάρχει τρόπος να τοαποφύγουμε αυτό. Oι νόμοι αυτοί δε χρειάζονταιαστυνομικούς, δικηγόρους ή δικαστές για να έχουνισχύ. Oι δυνάμεις της φύσης και της ζωής φροντίζουνώστε ο καθένας να παίρνει αυτό που του αξίζει. Oι δυ-νάμεις αυτές είναι απόλυτες. Όταν ένα άτομο εναντιώ-νεται σ’ αυτούς τους νόμους, τότε εναντιώνεται στηνίδια του την ανώτερη φύση, αυτήν που έχει δημιουργή-


σει αυτούς τους νόμους, με σκοπό την αρμονική λει-τουργία του σύμπαντος, του ατόμου και της κοινω-νίας.

Όλα τα πνευματικά συστήματα απαιτούν, από τοάτομο που ασχολείται με αυτά, τουλάχιστον να προ-σπαθήσει να ακολουθήσει μια ορισμένη ηθική συμπε-ριφορά πριν ασκήσει πιο προχωρημένες τεχνικές πουαπελευθερώνουν τις πανίσχυρες ενέργειες που υπάρ-χουν μέσα του. Σκοπός αυτής της στάσης είναι η προ-στασία του ατόμου και της κοινωνίας. O άνθρωπος θαπρέπει, ως ένα βαθμό, να έχει εξαγνιστεί και να έχειμειώσει τον εγωισμό του πριν αποκτήσει μεγάλη νοη-τική και πνευματική δύναμη.

Eπομένως, ο έλεγχος της συμπεριφοράς είναι τοπρωταρχικό αλλά και το βασικό θεμέλιο της πνευματι-κής ζωής. Δε μπορεί να υπάρξει πνευματική πρόοδοςχωρίς την αλλαγή συμπεριφοράς, όσες ώρες κι αν κάνεικανείς διαλογισμό, όσες ασκήσεις κι αν εκτελεί καθημε-ρινά, όση δύναμη κι αν έχει. Mέχρι να ξεπεραστεί ο εγω-ισμός, κάθε πνευματική άσκηση οδηγεί μοιραία, στοπνευματικό “εγώ” που είναι ο πιο δύσκολος τύπος “εγώ”που μπορεί να αντιμετωπίσει κανείς. O έλεγχος της συ-μπεριφοράς που προτείνεται από τη Yoga έχει πολλέςομοιότητες με τις 10 Eντολές που διατυπώνονται στηBίβλο.

Yπάρχουν πέντε βασικοί τρόποι για τον έλεγχο τηςσυμπεριφοράς και είναι:

1. MH BIA2. AΛHΘEIA3. OXI KΛOΠH4. OXI ZHΛEIA5. MEIΩΣH TΩN EΠIΘYMIΩN (ειδικά των σεξουαλικών)Aς εξετάσουμε τον καθένα χωριστά

MH BIAΌλοι θέλουμε ειρήνη. Όλοι επιθυμούμε να αισθανό-

μαστε ασφαλείς. Σε κανένα δεν αρέσει να αντιμετωπί-


ζει βία. Σε κανένα δεν αρέσει να τον μισούν, ή να τονβλάπτουν σωματικά, να του φωνάζουν, να τον κου-τσομπολεύουν ή να τον σκέφτονται με αρνητικό τρόπο.Όλοι επιθυμούμε έναν κόσμο με ειρήνη και αγάπη,όπου όλοι είναι φίλοι και που όλες οι ανθρώπινεςυπάρξεις τραγουδούν και χορεύουν ευτυχισμένες. Aυτόείναι ένα αρχέτυπο που υπάρχει σε κάθε ανθρώπινονου, ακόμα και αν σε ορισμένους είναι τόσο βαθιά θα-μένο, ώστε δεν το αντιλαμβάνονται ποτέ.

Kι όμως ζούμε σ’ έναν κόσμο γεμάτο θυμό, μίσος,ανταγωνισμό, επιθετικότητα και βία. Γιατί δεν μπο-ρούμε να φτιάξουμε τον κόσμο που επιθυμούμε; Hαπάντηση είναι ο ΦOBOΣ που έχουμε. Γιατί φοβόμαστε;H απάντηση είναι AΓNOIA. Άγνοια ποιανού πράγματος;Tης βασικής ανώτερης αλήθειας σχετικά με τη φύσητης πραγματικότητας. Άγνοια του ότι υπάρχει αρκετόφαγητό, ρούχα, στέγη και άλλοι πόροι απαραίτητοιστην ανθρώπινη επιβίωση, για όλους τους ανθρώπουςπάνω στη γη. Δεν υπάρχει έλλειψη πόρων στη γη,υπάρχει κακή διανομή αυτών των πόρων.

H έλλειψη κατανόησης αυτής της αλήθειας έχει σαναποτέλεσμα να συσσωρεύουν αγαθά για λογαριασμότους, όλοι εκείνοι που έχουν τη δύναμη και την ευκαι-ρία. Έτσι, πολλοί άνθρωποι δεν έχουν τίποτα και κα-θώς δεν καλύπτουν τις βασικές τους ανάγκες σε τρο-φή, στέγη, ρούχα, ελευθερία και αξιοπρέπεια, ν’ αντι-δρούν με βία ενάντια στη βία, την ακολασία, τον έλεγχοκαι την καταπίεση που βιώνουν από αυτούς που συ-γκεντρώνουν τα αγαθά.

Aγνοούμε ότι η πραγματική ικανοποίηση βρίσκεταιμέσα μας, ότι εσωτερικά είμαστε ολοκληρωμένοι.Eπειδή σπάνια κοιτάμε μέσα μας, δεν έχουμε ανακαλύ-ψει αυτήν τη σπουδαία αλήθεια. Eπειδή δεν έχουμε μά-θει να βιώνουμε αυτόν το θησαυρό που βρίσκεται μέσαμας, παρασυρόμαστε από επιθυμίες που εξελίσσονταιτελικά σε προσκολλήσεις, εξαρτήσεις και πόθους.Aυτές γίνονται πολύ ισχυρές συναισθηματικές και νοη-τικές δυνάμεις, που μας οδηγούν σε σύγκρουση με εκεί-νους που συνειδητά ή ασυνείδητα εμποδίζουν την εκ-


πλήρωση αυτών των έντονων επιθυμιών. Mπορεί ναφτάσουμε στο σημείο να αγνοούμε τις ανάγκες των άλ-λων, ακόμη και να θέλουμε να τους βλάψουμε επειδήείμαστε προσκολλημένοι σε κάποια μορφή ευχαρίστη-σης ή ανάγκης.


ΔPAΣH KAI ANTIΔPAΣH

H τρίτη αλήθεια που αγνοούμε, είναι ότι είμαστεόλοι, στην πραγματικότητα, μία πνευματική ύπαρξη.Aν και φαινόμαστε χωριστοί και αισθανόμαστε σαναπομονωμένες υπάρξεις, η αλήθεια είναι ότι στο πνευ-ματικό επίπεδο είμαστε όλοι ενωμένοι σε μία παγκό-σμια συνειδητότητα. Eπομένως, η αρχή που δίδαξε οXριστός, το να κάνεις δηλαδή στους άλλους αυτό πουθα ήθελες οι άλλοι να κάνουν σε σένα, ουσιαστικά πη-γάζει από την αλήθεια ότι ό,τι κάνεις στους άλλουςστην πραγματικότητα το κάνεις στον εαυτό σου. Mέσααπό αυτόν το φυσικό νόμο, οτιδήποτε κάνουμε σε κά-ποιον, οποτεδήποτε και αν είναι αυτό, αντανακλάταιπάνω μας από τον καθρέφτη της ζωής. Aυτό δεν ση-μαίνει ότι κάποιος θα μας φερθεί με τον ίδιο τρόποπου του φερθήκαμε εμείς. Mπορεί να βλάψουμε κάποι-ον και να μας κάνει κακό ένας άλλος. H πράξη όμωςεπιστρέφει. H ανταπόδοση της πράξης δεν είναι απα-ραίτητο να γίνει στη διάρκεια της ίδιας ζωής. Σαν ψυ-χές που ενσαρκώνονται ξανά και ξανά, μπορεί να δε-χτούμε τα αποτελέσματα των πράξεών μας πολλέςζωές αργότερα ή να πληρώνουμε τώρα τα αποτελέ-σματα πράξεων που έγιναν χιλιάδες χρόνια πριν.

Aυτός είναι ένας από τους λόγους που η αρχή του«οφθαλμού αντί οφθαλμό» και η ιδέα της εκδίκησης εί-ναι πρωτόγονες μορφές συμπεριφοράς που δεν ται-ριάζουν στον άνθρωπο σ’ αυτήν τη φάση της εξέλιξήςτου. O Xριστός προσπάθησε, πριν από δύο χιλιάδεςχρόνια, να διδάξει στους ανθρώπους το μάθημα τηςσυγχώρεσης και το να γυρίζει κανείς και το άλλο μά-γουλο όταν τον χτυπούν, όπως επίσης το μάθημα τηςαγάπης για τον εχθρό. Πολύ λίγο όμως έχουμε προχω-ρήσει σ’ αυτόν το δρόμο. Eίναι απίστευτο πόσο δύσκο-λο είναι να συγχωρέσει κανείς τους άλλους ή και τονίδιο του τον εαυτό. Γι’ αυτό, μόνο στο όνομα είμαστεXριστιανοί και όχι στην ουσία. Ό,τι μας κάνει κάποιοςείναι AKPIBΩΣ AYTO ΠOY MAΣ AΞIZEI. Eίναι πάντα η


απόλυτη ανταπόδοση των προηγούμενων σκέψεων,λέξεων και πράξεων, ακόμη κι αν συνειδητά δε γνωρί-ζουμε ποιές ήταν αυτές μας οι πράξεις.

H BAΣH THΣ ΠPOΣΩΠIKHΣ KAIKOINΩNIKHΣ APMONIAΣ

MH BIA είναι η βάση κάθε προσωπικής και διαπρο-σωπικής αρμονίας. Mόνο με την τελειοποίησή της γι-νόμαστε ικανοί να βιώσουμε οι ίδιοι υψηλότερα επίπε-δα συνειδητότητας, όπου υπάρχει η εσωτερική γαλήνη,η γνώση των ανώτερων αληθειών και η αγάπη χωρίςόρους. Mόνο μέσα από τη βάση αυτή μπορεί η κοινω-νία να επιβιώσει και να προοδεύσει. Mόνο μέσα απόαυτήν θα μπορέσει η φύση να κρατήσει την οικολογικήτης ισορροπία, που είναι απαραίτητη για την αρμονίατου πλανήτη.

Aς ερευνήσουμε όμως τη βία από διάφορες απόψεις.Λέμε μή βία σε όλα τα επίπεδα κι αυτό σημαίνει ακόμηκαι στα λόγια και τις σκέψεις. Tο εννοούμε για όλες τιςυπάρξεις, ακόμη και τα ζώα, τα φυτά και τα έντομα,όσο είναι αυτό δυνατό, αφού λάβουμε υπόψη τις ανά-γκες επιβίωσης και διατροφής. Xωρίς αμφιβολία χρει-άζεται να σκοτώσουμε κάτι για να φάμε. Eίναι ανάγκη,δηλαδή, να σκοτώσουμε για παράδειγμα ένα ζώο ή ένακαρότο ή ένα μήλο. Kι όμως, οι περισσότεροι από μαςνιώθουμε ότι δεν είναι το ίδιο να σκοτώσουμε ένα ζώοή ένα καρότο. Φανταστείτε ότι έχετε μια αγελάδα ή έναπρόβατο, πάρτε ένα μαχαίρι, κόψτε το λαιμό του καιπαρακολουθήστε τις αντιδράσεις του στις προθέσειςσας, παρακολουθήστε το αίμα του καθώς τρέχει πάνωστο χώμα, την ψυχή του καθώς εγκαταλείπει το σώματου. Nομίζετε πως θα έχετε το ίδιο συναίσθημα ότανσκοτώνετε ένα ζώο και όταν ξεριζώνετε ένα καρότο ήόταν κόβετε ένα μήλο; Όποιος νιώθει άνετα με αυτέςτις τρεις πράξεις, μπορεί άνετα να φάει και από τατρία είδη τροφής. Όποιος νιώθει φρίκη με την ιδέα νασκοτώσει ένα ζώο, αυτός βρίσκεται σ’ ένα επίπεδο συ-


νειδητότητας, στην πνευματική του εξέλιξη, που δεντου ταιριάζει πια αυτή η τροφή. Δε θα πρέπει να ξεγε-λάει τον εαυτό του με το να αγνοεί το γεγονός ότι τοκρέας που αγοράζει σε πλαστική συσκευασία, προέρ-χεται από κάποιο ζώο (με μάτια, εγκέφαλο, συναισθή-ματα και αισθήσεις) που έχει δολοφονηθεί για το κρέαςτου. Δεν είμαστε ακόμη ακρετά ευαίσθητοι να ακού-σουμε ή να αισθανθούμε τον πόνο του καρότου ή τουμήλου. Mια μέρα ίσως γίνουμε, αλλά αυτό θα το συζη-τήσουμε μια άλλη φορά).

TA AΠOTEΛEΣMATA THΣ BIAΣΔε μας ενδιαφέρουν μόνον οι εμφανείς πράξεις βίας,

αλλά και εκείνες που κρύβονται πίσω από το σαρκα-σμό, το ψέμα, την κλοπή, την απάτη, τη συσσώρευσηαγαθών, την αδιαφορία για τις ανάγκες των άλλων, τοκουτσομπολιό, το μίσος, την επιθυμία να παθει ο άλ-λος κάτι κακό, τα σκληρά λόγια, την απόρριψη, τημνησικακία κλπ.

Ποιά είναι τα αποτελέσματα αυτής της συμπεριφο-ράς;

1. Έλλειψη EΣΩTEPIKHΣ ΓAΛHNHΣ. Aν και οι περισ-σότεροι άνθρωποι έχουν θάψει βαθιά μέσα τους τηφωνή της συνείδησής τους, δε μπορούν να την εξαφα-νίσουν τελείως γιατί είναι αθάνατη. Mπορεί συνειδητάνα μην την ακούμε, όμως σε κάποιο επίπεδο του υπο-συνείδητου νου θα υπάρχει σύγκρουση ανάμεσα στο τισκεφτόμαστε, το τι λέμε και το τι κάνουμε και της εσω-τερικής φωνής που λέει «μην κάνεις στους άλλους ότιδε σου αρέσει να κάνουν σε σένα». Δημιουργείται έτσιεσωτερική σύγκρουση που εμποδίζει την εσωτερικήγαλήνη.

2. Kλείνει η EΣΩTEPIKH ΠOPTA προς το υποσυνείδητοκαι επομένως προς τα ανώτερα επίπεδα συνειδητότη-τας που βρίσκονται πέρα από αυτό. Eπειδή δεν αντέ-χουμε να ακούμε την εσωτερική φωνή, κλείνουμε τηνπόρτα στον εσωτερικό εαυτό και έτσι κλείνουμε την


πόρτα στην αρμονική δημιουργικότητα, στην αγάπηγια τον εαυτό, στην αυτοπαραδοχή, στο ανώτερο επί-πεδο της ύπαρξής μας.

3. H ΓPAMMH EΠIΣTPOΦHΣ στα ανώτερα επίπεδα τηςύπαρξής μας κλείνει. O διαλογισμός γίνεται με δυσκο-λία. Γίνεται αδύνατο να αδειάσει ο νους που θέλει ναασχολείται συνέχεια με τον εξωτερικό κόσμο για να μηναντιλαμβάνεται τις εσωτερικές συγκρούσεις. Έτσι, μέ-νουμε ξεκομμένοι από τα ανώτερα επίπεδα της ύπαρ-ξής μας που θα μπορούσαν να μας καθοδηγήσουν, ναμας εμπνεύσουν και να μας ανοίξουν το δρόμο προςτις ανώτερες καταστάσεις συνειδητότητας.

4. H προσωπική θέληση αποσυνδέεται από τηΣYMΠANTIKH ΘEΛHΣH. Tο άτομο αποφασίζει να ζήσειγια τον εαυτό του και να μη δέχεται τη ζωή έτσι όπωςέχει δημιουργηθεί από τη συμπαντική θέληση. Tο άτο-μο μοιάζει τότε με ένα καρκινογόνο κύτταρο που όχιμόνο δεν ενδιαφέρεται για τις ανάγκες των άλλων κυτ-τάρων, αλλά στο τέλος καταστρέφεται το ίδιο. Δεν εί-ναι εναρμονισμένο με την παγκόσμια ροή της ζωής. Tοάτομο αυτό είναι ικανό να βλάπτει τους άλλους ή νααγνοεί τις ανάγκες τους. Έχει αποσυνδεθεί από τη συ-μπαντική θέληση, της οποίας η επιθυμία είναι η φρο-ντίδα όλων των υπάρξεων. Aυτό τον κάνει να νιώθειακόμα μεγαλύτερη ξεχωριστότητα και απομόνωση καιεπομένως να αναπτύσσει ακόμα μεγαλύτερες εγωκε-ντρικές τάσεις προκειμένου να προστατέψει τον εαυτότου. Στο τέλος καταλήγει να γίνει ένα καταρρακωμένοκαι φοβισμένο άτομο.

5. Kάποια στιγμή στη ζωή του θα αισθανθεί ENOXHκαι επομένως συνειδητά ή ασυνείδητα θα απορρίψειτον εαυτό του ή, ακόμα περισσότερο, θα προσπαθήσειυποσυνείδητα να τιμωρήσει τον εαυτό του.

6. Δε μπορεί να EΞEΛIXΘEI ΠNEYMATIKA. H πνευματι-κή πρόοδος ενός ατόμου είναι η κίνηση προς την ου-σιαστικότερη πραγματοποίηση της ενότητας όλων τωνυπάρξεων και η συνειδητοποίηση ότι είμαστε όλοι έκ-φραση της μίας πνευματικής ουσίας. H συνειδητοποί-ηση αυτή δεν μπορεί να γίνει από κάποιον που είναι


ικανός να κάνει κακό στους άλλους ή ακόμα και νασκέφτεται αρνητικά γι’ αυτούς.

7. H BIA MOIAZEI ME METAΔOTIKH AΣΘENEIA. Ότανένα άτομο δρα με βίαιο τρόπο, αυτό διεγείρει τις ίδιεςτάσεις και στους άλλους. Σε στιγμές φόβου σχεδόνόλοι οι άνθρωποι είναι ικανοί να αντιδράσουν με βία.Όσο περισσότερη βία υπάρχει γύρω μας, τόσο περισ-σότερο διεγείρεται το κέντρο της βίας μέσα μας καιτόσο πιο πολύ είμαστε έτοιμοι να προστατέψουμε τονεαυτό μας με την ίδια συμπεριφορά. Tα μέσα μαζικήςενημέρωσης, η τηλεόραση και ο κινηματογράφος, μαςκατακλύζουν με σκηνές σέξ, βίας και τρόμου, που μο-λύνουν το νου του ανθρώπου και διαταράσσουν το συ-ναίσθημά μας της ασφάλειας. Πόσους νεκρούς έχετεδει στον κινηματογράφο και στην τηλεόραση; Πόσεςσκηνές βίας, ληστείες, ψέματα, μοχθηρές προθέσεις,σεξουαλικές επιθυμίες και συναισθηματικούς πόνουςέχετε παρακολουθήσει στις οθόνες; Όμως πόσο συχνάσας παρουσιάζονται τέτοιες σκηνές στην καθημερινήσας ζωή; Tελικά, οι εικόνες αυτές δημιουργούν στο νουμας μια παραμορφωμένη εικόνα της πραγματικότητας.

8. H ANAΣΦAΛEIA ΠPOKAΛEI ΦOBO KAI O ΦOBOΣΠPOKAΛEI BIA. Έτσι αντιμετωπίζουμε ένα φαύλο κύκλο,όπου ο φόβος γεννά αδιαφορία για τους άλλους καιέχει σαν κατάληξη τη βία που με τη σειρά της, δημι-ουργεί ακόμη πιο έντονα συναισθήματα ξεχωριστότη-τας, απομόνωσης και φόβου, που οδηγούν σε ακόμαμεγαλύτερη βία. Kάποιος, τελικά, θα πρέπει να σταμα-τήσει αυτόν το φαύλο κύκλο, με το να αποκτήσει μεγα-λύτερη πίστη στη θεία προστασία και στην αλήθεια ότιδε μπορεί να μας συμβεί τίποτα που δεν είναι ωφέλιμογια την πνευματική μας ανάπτυξη. Mπορεί να είμαστεπεριτριγυρισμένοι από κλέφτες και δολοφόνους και ναμη μας συμβεί απολύτως τίποτα αν το να μας κλέψουνή να μας βλάψουν δεν πρόκειται να μας βοηθήσει στηνπνευματική μας εξέλιξη. Eάν όμως η πνευματική μαςεξέλιξη απαιτεί να έχουμε την εμπειρία του να μαςκλέψουν ή να μας βλάψουν, τότε όλες οι προσπάθειεςνα προστατέψουμε τον εαυτό μας δεν πρόκειται να


αποτρέψουν την εμπειρία αυτή.Πρέπει βέβαια να προστατεύουμε τον εαυτό μας με

κάποιους τρόπους· οι τρόποι αυτοί όμως, δεν πρέπεινα περιλαμβάνουν βία για τους άλλους, εκτός ανυπάρχει πραγματικά κίνδυνος να βλάψουν εμάς ή κά-ποιον άλλον. Όμως θα πρέπει να θυμόμαστε ότι πολε-μώντας τη βία που αντιμετωπίζουμε πολεμάμε τηνπράξη και όχι το ον που την προκαλεί. Aπό τη στιγμήπου η βίαιη πράξη θα έχει αποτραπεί (πιθανό, αν είναιαναγκαίο με επιθετικό τρόπο) τότε το άτομο που τηνπροκάλεσε θα πρέπει να συγχωρεθεί και θα πρέπει ναγίνουν προσπάθειες να βρει το άτομο αυτό ένα νέοτρόπο ζωής και δράσης.

Bλέπουμε έτσι ότι και οι εντολές της Iουδαϊκο-Xριστιανικής μας κληρονομιάς και ο κώδικας συμπερι-φοράς που έχει δημιουργήσει το σύστημα της Γιόγκατονίζουν με έμφαση αυτό το βασικό πρώτο βήμα στονπνευματικό δρόμο, δηλαδή όχι BIA, όχι γιατί θέλουν να“ελέγχουν τις μάζες” (όπως πιστεύουν μερικοί διανοού-μενοι) αλλά γιατί πρόκειται για έναν αποτελεσματικόκώδικα συμπεριφοράς που επιτρέπει στο άτομο ναεναρμονιστεί με τις υψηλότερες ενέργειές του και τοπεριβάλλον του, ώστε να προχωρήσει πιο γρήγορα καιμε λιγότερες δυσκολίες και προβλήματα στο δρόμο τηςανώτερης συνειδητότητας.

Nομίζω ότι οι περισσότεροι θα συμφωνήσουν μαζίμου. Λίγοι όμως αισθάνονται ότι έχουν τη δύναμη νακάνουν το πρώτο βήμα για να γίνουν αληθινά ηθικέςυπάρξεις, μέσα σε μια ανήθικη κοινωνία. Yπάρχει μέσαμας ο φόβος ότι οι άλλοι θα μας περιγελάσουν, θα μαςκοροϊδέψουν, θα μας χρησιμοποιήσουν, θα νομίσουνότι είμαστε ανόητοι, θα μας ποδοπατήσουν.Πιστεύουμε ότι «Δε θα πετύχουμε», «Δε θα είμαστεασφαλείς», «Δεν θα είμαστε ικανοί να στηρίξουμε καινα προστατέψουμε τις οικογένειές μας».

Mε αυτόν τον τρόπο όμως, αμφισβητούμε την υπό-σχεση του Xριστού ότι δε θα έχουμε πρόβλημα εφόσονζούμε σε αρμονία με τους βασικούς νόμους. H μεγαλύ-τερη ασφάλεια βρίσκεται στην αγνότητα. H αγνότητά


μας εναρμονίζεται με την KOΣMIKH ΘEΛHΣH. Δεν υπάρ-χει μεγαλύτερη δύναμη στο σύμπαν από αυτήν. Δενυπάρχει ασφαλιστική εταιρεία ή ασφαλιστικό σχέδιομεγαλύτερο από αυτήν. Πόσο πιο όμορφη είναι η ζωήγια κείνον που έχει διαλέξει την αγνότητα αντί την πα-νουργία, το άφημα αντί την αντίσταση, την αγάπηαντί το φόβο, και τη συγχώρεση αντί την πίκρα και τηνεκδικητικότητα.

Γιατί δε το δοκιμάζετε; Έτσι κι αλλιώς πρόκειται ναπεθάνετε, ό,τι και να κάνετε. Kαι εσείς και ο κάθε άν-θρωπος πάνω στη γη, πρόκειται να πεθάνετε. Δεν είναικαλύτερο, μέχρι να έρθει εκείνη η στιγμή, να ζήσετε μεεσωτερική γαλήνη και αρμονία με τον εαυτό σας καιτον κόσμο που σας περιβάλλει, να ζήσετε ακόμα μεήρεμο νου και καθαρή συνείδηση; Έτσι, την ώρα πουθα αφήσετε το υλικό σας σώμα, θα νιώσετε την ίδιαεσωτερική γαλήνη και αρμονία. Kαι για τη ζωή και γιατο θάνατο (ιδιαίτερα για τις καταστάσεις συνειδητότη-τας μετά το θάνατο) η MH BIA EINAI H ΣHMANTIKOTEPHΠOΛITIKH.

Eίναι σημαντικό, πάντως, να καταλάβουμε ότι μόνοένα φωτισμένο άτομο μπορεί να την τηρήσει απόλυταόπως και τα άλλα Yamas. Όσο υπάρχει το “εγώ” και ηταύτιση με το σώμα, τόσο θα υπάρχει η τάση για εγωι-στική συμπεριφορά. Aυτό που μπορούμε να κάνουμε,είναι να βελτιώσουμε, όσο μπορούμε, την καθημερινήμας συμπεριφορά, ενώ παράλληλα θα δεχόμαστε τονεαυτό μας όπως είναι. Tα συναισθήματα ενοχής για τοπαρελθόν μας δε μας βοηθούν στη βελτίωσή μας.Πρέπει να δεχτούμε ότι βρισκόμαστε σε κατάστασηεξέλιξης, ότι τα οχήματα μέσα από όπου εκφραζόμα-στε απέχουν πολύ από το να είναι τέλεια, και να απο-φασίσουμε τελικά να βελτιωθούμε σταδιακά και στα-θερά.

Όταν θα βλέπουμε πως κλεινόμαστε, πως γινόμαστεεγωκεντρικοί, πως μιλάμε ή σκεφτόμαστε αρνητικά γιατους άλλους, πως βασανίζουμε κάποια άλλη ύπαρξη,ας θυμόμαστε ότι αυτή η συμπεριφορά δε μας βοηθάειστη βελτίωση των σχέσεών μας με τον εαυτό μας και


τους άλλους. Aς καταλάβουμε ότι ο θυμός μας είναιαποτέλεσμα των προσκολλήσεων και αποστροφώνμας, που είναι και αυτές αποτέλεσμα της έμφυτηςάγνοιας του τι πραγματικά είμαστε.

H βία μπορεί να στρέφεται επίσης κατά του εαυτούμας με τη μορφή πολυφαγίας ή βλαβερών συνηθειώνόπως π.χ είναι το να παραμελούμε τις ανάγκες τουσώματος και τις συνήθειες που το διατηρούν υγιές.Πολλοί άνθρωποι έχουν αρνητική εικόνα για τον εαυτότους και αυτό τους βασανίζει πάρα πολύ.

Kαθώς όμως αρχίζουμε να ανοιγόμαστε στην αγάπηγια τον εαυτό μας και τους άλλους, αρχίζουμε να απε-λευθερωνόμαστε από κάθε μορφή βίας.

AΛHΘEIAΌλοι μας θέλουμε να μας λένε την αλήθεια. Eίναι

σημαντικό για μας να αισθανόμαστε και να πιστεύουμεότι ο άλλος μας λέει την αλήθεια. Διαφορετικά αισθα-νόμαστε ανασφαλείς. Όταν επιθυμούμε να δημιουργή-σουμε σχέσεις με τους ανθρώπους, προσωπικές, κοι-νωνικές ή επαγγελματικές σχέσεις, περιμένουμε, αν δεντο απαιτούμε, ότι ο άλλος θα είναι ειλικρινής στη συ-ναλλαγή του με μας.

Tο συναίσθημα αυτό είναι κοινό σε όλους τους αν-θρώπους κι όμως υπάρχει μεγάλη έλλειψη ειλικρίνειαςσήμερα σ’ όλο τον κόσμο. Aυτή η έλλειψη ειλικρίνειας,οφείλεται, κατά ένα μεγάλο ποσοστό, στην έλλειψη τηςεμπιστοσύνης και της συνεργασίας ανάμεσα στους αν-θρώπους. Aυτό με τη σειρά του οδηγεί σε αυξημένασυναισθήματα ξεχωριστότητας, απομόνωσης, ευαι-σθησίας, ανταγωνισμού, επιθετικότητας και τελικάβίας. Άλλα αποτελέσματα αυτού του φαύλου κύκλουείναι η κοινωνική αναταραχή, οι απεργίες, οικονομικάπροβλήματα και γενικά κοινωνική δυσαρμονία.


MOPΦEΣ ANEIΛIKPINEIAΣAς εξετάσουμε τώρα μερικές από τις περισσότερο ή

λιγότερο εμφανείς εκδηλώσεις της έλλειψης ειλικρίνει-ας.

1. H πρώτη και πιο φανερή εκδήλωση είναι το«XONTPO ΨEMA» που δεν έχει καμιά σχέση με τηνπραγματικότητα όπως αυτή είναι. Aυτό μπορεί να εί-ναι τα ψέματα που λένε οι επιχειρηματίες μεταξύ τουςγια να κερδίσουν παράνομα ή ψέματα που λέει κάποι-ος στην εφορία ή στη γυναίκα του για να καλύψει κά-ποια εξωσυζυγική σχέση. Eδώ συμπεριλαμβάνονταικαι τα ψέματα που λέμε για τον εαυτό μας όταν καυ-χιόμαστε για πράγματα που έχουμε κάνει, με σκοπό ναεντυπωσιάσουμε τους άλλους.

2. Mετά υπάρχουν τα «ΛEYKA ΨEMATA», που μοιά-ζουν αβλαβή, όμως κρύβουν την αλήθεια, όπως π.χ.όταν κρύβουμε την πραγματική μας ηλικία, τα αληθινάμας συναισθήματα για κάτι ή για κάποιον κλπ.

3. NA MHN EIMAΣTE AYTO ΠOY EIMAΣTE είναι άλλημια μορφή ψέματος. Όταν αλλάζουμε την εμφάνισήμας, τις πεποιθήσεις μας, τις απόψεις μας, τα συναι-σθήματα και τη συμπεριφορά μας, ανάλογα με το πουβρισκόμαστε, τότε δημιουργούμε ένα διαφορετικό ψέμαγια κάθε πρόσωπο ή ομάδα, με την ελπίδα ότι έτσι θαείματε αυτό που εκείνοι περιμένουν από μας. Δεν υπο-στηρίζουμε αυτό που πραγματικά πιστεύουμε. Δενυπάρχει συνέπεια στη συμπεριφορά μας, δεν υπάρχειένας σταθερός εαυτός. Λέμε συνέχεια ψέματα σχετικάμε το πως αισθανόμαστε, πως ζούμε και το τι σκεφτό-μαστε. Aυτό σίγουρα δε δείχνει ειλικρίνεια απέναντιστον εαυτό μας.

4. Λέμε, ακόμα, ΨEMATA ΣTON EAYTO MAΣ ή δικαιο-λογούμε τις πράξεις μας. Λέμε, π.χ. «Mπορώ να κόψωτο κάπνισμα όποτε θέλω. Aπλά, δε θέλω να το κόψωτώρα» ή «Δεν έχω χρόνο να βοηθήσω, έχω πάρα πολλέςασχολίες». Λέμε ψέματα στον εαυτό μας και τους άλ-λους, που κατά βάθος όμως πιστεύουμε πως είναι αλή-θεια και επομένως πραγματικά δε θέλουμε να σταματή-


σουμε το κάπνισμα ή δεν έχουμε χρόνο να βοηθήσουμε.H αλήθεια είναι άλλη, όμως εμείς δε το παραδεχόμαστε.Aυτά τα ψέματα είναι και τα πιο δύσκολα να τα ανακα-λύψει κανείς γιατί τα πιστεύουμε για αλήθεια εμείς οιίδιοι.

5. Όταν λέμε OTI ΘA KANOYME KATI KAI ΔEN TOKANOYME, τότε αυτό γίνεται ψέμα. Όταν οι λέξειςβγαίνουν από το στόμα μας, δεν είναι ακόμα ψέμα. Θαγίνουν αλήθεια ή ψέμα ανάλογα με το αν το σώμα και ηπροσωπικότητά μας εκπληρώσει ή όχι την υπόσχεση ήτη δήλωση που έχει κάνει. Όταν λέμε ότι θα είμαστεκάπου στις 5 και πηγαίνουμε στις 5.30, τότε οι λέξειςμας έχουν γίνει ψέμα. Όταν λέμε ότι η δουλειά μας θαείναι έτοιμη τη Δευτέρα και δεν είναι, τότε οι λέξεις μαςγίνονται ψέμα. Όταν υποσχόμαστε βοήθεια ή συμμετο-χή σε κάποια δραστηριότητα και δεν κρατάμε την υπό-σχεσή μας, τότε οι πράξεις μας δε βρίσκονται σε αρμο-νία με τις λέξεις μας και επομένως δεν είναι ειλικρι-νείς.

Θα πρέπει λοιπόν να είμαστε πολύ προσεκτικοί,ώστε ό,τι λέμε να το κάνουμε. Aυτό είναι απόλυτααπαραίτητο και για την προσωπική μας εξέλιξη σευψηλότερες καταστάσεις συνειδητότητας, αλλά και γιατην αρμονική λειτουργία της κοινωνίας σε όλα τα επί-πεδα. AΛHΘEIA είναι η απόλυτη αρμονία και συνέπειαανάμεσα στις πεποιθήσεις, τις αξίες, τις σκέψεις, τιςλέξεις και τις πράξεις μας. Όταν κάποιο από αυτά ταπέντε στοιχεία ξεφεύγει από το αρμονικό σύνολο, τότεπαύει η αλήθεια και διακόπτεται η επικοινωνία με τηνπαγκόσμια πηγή της ζωής.

H άσκηση της απόλυτης αλήθειας, που σημαίνει νακάνει κανείς τις λέξεις του πραγματικότητα (καθώς καινα προσέχει πολύ τι υπόσχεται), παρέχει τελικά, τη δύ-ναμη και την ικανότητα στον άνθρωπο να εκπληρώνειτις επιθυμίες του. Γιατί η θέλησή του συνδέεται με τηΣυμπαντική Θέληση και έτσι ό,τι υπάρχει στο μυαλότου ή εκφράζεται με λέξεις, την ίδια στιγμή, εκδηλώνε-ται. Mοιάζει κατά κάποιο τρόπο σαν ο νους να είναιμια διαφάνεια ή ένα φιλμ μπροστά από το φως ενός


προβολέα. Ό,τι υπάρχει μπροστά από τον προβολέαπροβάλλεται στην οθόνη της ζωής. Όμως σήμερα,υπάρχουν ελάχιστοι άνθρωποι που έχουν τη δύναμη,το θάρρος, την αυτοπεποίθηση και την αυτοκυριαρχίανα κρατούν τις υποσχέσεις τους και να κάνουν τα λό-για τους πραγματικότητα.

Oι περισσότεροι από μας έχουμε πολύ λίγο έλεγχοπάνω στο σώμα και το νου μας, ώστε να μπορούμε ναξεπερνούμε προσκολλήσεις, προγραμματισμούς, πε-ποιθήσεις, συνήθειες και φόβους, που μας εμποδίζουννα κρατάμε το λόγο μας σε κάθε περίπτωση. Πολλοίάνθρωποι επίσης έχουν έλλειψη διάκρισης όταν υπό-σχονται κάτι. Aν σκέφτονταν καθαρά τι λένε, τότε θακαταλάβαιναν ότι αυτό που λένε δεν είναι δυνατό ναγίνει ή ότι δεν έχουν καμιά διάθεση να το κάνουν. Oιάνθρωποι σήμερα, γενικά, παίρνουν πολύ ελαφριά τολόγο τους κι αυτό σημαίνει ότι παίρνουν πολύ ελαφριάτις υποσχέσεις τους και, επομένως, τον εαυτό τους.Έτσι, οι λέξεις τους δεν έχουν νόημα, ούτε ισχύ. Στο τέ-λος κανένας δεν τους παίρνει στα σοβαρά, αφού και οιίδιοι δεν παίρνουν στα σοβαρά τον εαυτό τους.

TI MAΣ EMΠOΔIZEI NA EIMAΣTEΠANTA EIΛIKPINEIΣ

Aς κοιτάξουμε μερικούς από τους λόγους που μαςκάνουν να παραμορφώνουμε την αλήθεια.

1. Συναισθήματα ΞEXΩPIΣTOTHTAΣ και ΔYΣΠIΣTIAΣ,μπορεί να κάνουν έναν άνθρωπο να προσπαθεί ναπροστατέψει τον εαυτό του με το να μην είναι απόλυταειλικρινής στους άλλους για τα πραγματικά του συναι-σθήματα, τις σκέψεις και την κατάσταση της ζωήςτου.

2. Tο συναίσθημα ότι κανείς ΔEN EINAI APKETAKAΛOΣ, μπορεί να ωθήσει κάποιον στην υπερβολικήμεγέθυνση του εαυτού του, στην προσπάθειά του νακερδίσει το σεβασμό και την αποδοχή των άλλων.

3. H έλλειψη AYTOΠAPAΔOXHΣ, μπορεί να κάνει κά-


ποιον να μη δίνει πληροφορίες για τον εαυτό του, απόφόβο ότι οι άλλοι μπορεί να τον απορρίψουν. Aυτό εί-ναι κάτι πολύ συνηθισμένο αφού είναι μια συμπεριφο-ρά που μάθαμε σε πολύ μικρή ηλικία, όταν καταλάβαμεότι ήταν καλύτερο να μη λέμε στους γονείς μας ταπράγματα εκείνα που μπορεί να μη ήταν αποδεκτάαπό αυτούς, για να αποφύγουμε την απόρριψη, καιπιθανό, την τιμωρία.

4. O ΦOBOΣ NA XAΣOYME KATI όπως χρήματα, περι-ουσία, αποδοχή, μια επαγγελματική θέση, την αγάπη ήτην εκτίμηση του άλλου, μπορεί να λειτουργήσει σανερέθισμα για να πούμε ψέματα.

6. Aπό την άλλη, η EΠIΘYMIA NA KEPΔIΣOYME KATIσημαντικό για μας, όπως κάποια δουλειά ή χρήματα ήάλλο υλικό ή συναισθηματικό ώφελος (επιβεβαίωση),μπορεί να μας οδηγήσει στο ψέμα ή στην παραμόρφω-ση της αλήθειας.

7. Mπορεί να κρύψουμε την αλήθεια για ναAΠOΦYΓOYME THN ΣYΓKPOYΣH με τον άλλο.

8. Mπορεί να κρύψουμε την αλήθεια για να MHNΠΛHΓΩ ΣOYME κάποιον.

Έτσι, η ανάγκη να πούμε ψέματα βασίζεται, στιςπερισσότερες περιπτώσεις, σε συναισθήματα αδυνα-μίας, έλλειψη αυτοπαραδοχής, κατωτερότητα, φόβοκαι προσκολλήσεις. Tο να λέει ψέματα κάποιος, είναιλοιπόν σημάδι αδυναμίας. Aπαιτείται μεγάλη εσωτερι-κή δύναμη, αυτοπαραδοχή, αυτοπεποίθηση, αυτοκυ-ριαρχία και αγάπη για τον εαυτό του ώστε να μπορείκάποιος να λέει πάντα την αλήθεια, σε κάθε περίπτω-ση. Aν θέλει να αποφύγει τη σύγκρουση με τους άλλουςγύρω του, θα πρέπει να μάθει να λέει αυτήν την αλή-θεια με πάρα πολύ αγάπη. H αλήθεια σπάνια πληγώνειόταν εκφράζεται με αγάπη μέσα από την καρδιά μας.

Tο να λέει κανείς ψέματα, είναι χάσιμο χρόνου, γιατίη αλήθεια πάντα επικρατεί. Δεν υπάρχει άλλος τρό-πος. Δε μπορούμε να ζούμε σε συνεχή σύγκρουση μετον εαυτό μας. Aυτή η καταπίεση των πραγματικώνμας συναισθημάτων, αυτή η απόρριψη του τι πραγμα-τικά είμαστε και πιστεύουμε, αυτή η συνεχής ένταση να


είμαστε κάτι διαφορετικό από αυτό που πραγματικάείμαστε, μας καταστρέφει σωματικά, συναισθηματικά,νοητικά και πνευματικά. Δε μπορούμε να προστατέ-ψουμε τίποτα με τα ψέματα. Ό,τι κερδίζεται με αυτόντον τρόπο, γίνεται ξινό. Tο έχω δει κι αυτό πάρα πολ-λές φορές.

H αλήθεια γαληνεύει το νου, δυναμώνει το πνεύμακαι δίνει υγεία στο σώμα. O Σάι Mπάμπα λέει: «Aυτόςπου προστατεύει την αλήθεια, θα προστατευτεί απότην αλήθεια». Λίγοι άνθρωποι σήμερα το πιστεύουναυτό. Oυσιαστικά, πιστεύουν ότι θα πρέπει να λένεψέματα, για να προστατέψουν τον εαυτό τους. Aλλά τονα βρίσκεται κανείς σε αρμονία με τη ΣυμπαντικήΘέληση, είναι η υψίστη προστασία. H δύναμη του αν-θρώπου είναι μικρή και προσωρινή. Mοιάζει με το μι-κρό κύμα στην απεραντοσύνη του ωκεανού, μικρό καιασήμαντο. Λέμε ψέματα για να προστατευτούμε απόαυτά τα μικρά κύματα, όταν μπορούμε να έχουμε τηνπροστασία ολόκληρου του ωκεανού. Όταν λέμε ψέματακόβουμε την επαφή μας με τον ωκεανό και έτσι βάζου-με τον εαυτό μας σε πολύ ευάλωτη και δύσκολη θέση.

Eρχόμαστε τώρα στην υψηλότερη μορφή αλήθειας.Tην αλήθεια της AΛHΘINHΣ MAΣ ΦYΣHΣ. H άσκηση τηςαλήθειας, σημαίνει ακόμα την ανάμνηση της αλήθειαςτου ποιοί ή τι είμαστε στην πραγματικότητα. Eδώ ανα-φερόμαστε στην «αλήθεια» του Xριστού «που θα μαςαπελευθερώσει». Kαι η αλήθεια αυτή είναι ότι είματεαθάνατα πνεύματα, που είναι άτρωτα και πάνταασφαλή, ότι δεν υπάρχει λόγος να φοβόμαστε τίποτα,ότι είμαστε μέρος του συμπαντικού ωκεανού, ότι είμα-στε υπέροχες και πανέμορφες υπάρξεις που η ειλικρί-νειά τους είναι και αποδεκτή και αγαπητή όταν ρέειανεμπόδιστη. H αλήθεια είναι επίσης ότι δεν είμαστεαυτά τα σώματα και αυτές οι προσωπικότητες, αλλάότι αυτά είναι προσωρινά οχήματα που χρησιμοποι-ούμε εδώ πάνω στη γη, για την έκφραση και την εξέλι-ξή μας. Mια μέρα θα τα εγκαταλείψουμε και τότε θασυνειδητοποιήσουμε την AΛHΘEIA THΣ ΠNEYMATIKHΣMAΣ YΠAPΞHΣ. Όμως έχουμε τη δυνατότητα να συνει-


δητοποιήσουμε αυτήν την αλήθεια πριν εγκαταλείψου-με το υλικό μας σώμα. Aυτός είναι και ο σκοπός τηςζωής. Όταν θα το έχουμε πραγματοποιήσει αυτό, τότεθα έχουμε την εσωτερική δύναμη να λέμε πάντα τηναλήθεια.

OXI KΛOΠHEλάχιστοι από εμάς που διαβάζουμε αυτό το βιβλίο

είμαστε ικανοί να κάνουμε μια καθαρή κλοπή.Eλάχιστοι θα μπορούσαμε να ληστέψουμε μια τράπεζαή να διαρρήξουμε ένα σπίτι για να πάρουμε χρήματα ήχρυσαφικά. Oρισμένοι, σε κάποια στιγμή επανάστασηςστα νιάτα τους, μπορεί να έκλεψαν κάτι από κάποιοκατάστημα, αεροπλάνο, ξενοδοχείο ή μεγάλο οργανι-σμό, όμως δεν το έκαναν αυτό κανόνα στη ζωή τους.Παρόλα αυτά όμως, υπάρχουν διάφοροι πιο εκλεκτυ-σμένοι τρόποι κλοπής που περνούν απαρατήρητοι στηζωή μας. Aς συζητήσουμε για μερικούς απ’ αυτούςτους «αφανείς» τρόπους.

Tα πάντα πάνω στη Γη ανήκουν στη Γη και το δημι-ουργό της. Eμείς είμαστε απλώς, φιλοξενούμενοι πάνωστη Γη και ό,τι «έχουμε» το έχουμε δανειστεί από αυ-τήν. Tίποτα στην πραγματικότητα δε μας ανήκει.Φτάσαμε εδώ γυμνοί, χωρίς να έχουμε τίποτα και θαφύγουμε από εδώ χωρίς νας πάρουμε απολύτως τίπο-τα. Όλα ανήκουν στην «Mητέρα Γη» και πάντα θα ανή-κουν.

Eπομένως, η ιδέα του να «κατέχει» κανείς υλικάαγαθά, είναι λαθεμένη και απατηλή. Στην ουσία, τίπο-τα δε μας «ανήκει». H Γη μας δανείζει ό,τι χρειαζόμα-στε στη διαδικασία της πνευματικής μας εξέλιξης.Όταν έιμαστε υπερβολικά συγκεντρωμένοι στο να“έχουμε” και να “εξουσιάζουμε”, στο “εμένα” και “δικόμου”, τότε δημιουργούμε το υπόβαθρο για την κλοπή σεκάθε επίπεδο. Όταν κάποιος συσσωρεύει για τον εαυτότου μεγάλες ποσότητες από τους πόρους της Γης, τηστιγμή που οι άλλοι δεν έχουν τίποτα, τότε δημιουργεί


τις προϋποθέσεις και την ανάγκη στον άλλον να κλέ-ψει. H συσσώρευση αγαθών από ένα άτομο, είναι μιαμορφή κλοπής, που δημιουργεί μια άλλη μορφή κλο-πής. Aλλά ας αναλύσουμε αυτήν την ασυνήθιστη ιδέα.

Yπάρχουν δύο παράγοντες που καθορίζουν την ηθι-κή και την αγνότητα των πραγμάτων που κατέχουμε,καθώς και τη σχέση μας με αυτό. O ένας είναι ΠΩΣAΠOKTHΣAME O,TI EXOYME και ο άλλος ΠΩΣXPHΣIMOΠOIOYME AYTO ΠOY EXOYME ή τι κάνουμε μεαυτά που έχουμε.

Aς εξετάσουμε τον πρώτο παράγοντα.

ΠΩΣ AΠOKTAME AYTA ΠOY EXOYMEYπάρχουν δύο τρόποι για να βγάζει κανείς σωστά

χρήματα. O ένας είναι μέσα από την εργασία, που βα-σίζεται στη σωστή δράση. O άλλος είναι μέσα από τηνκληρονομιά. Ό,τι κληρονομούμε είναι δικό μας, για νατο χρησιμοποιήσουμε με το σωστό τρόπο. (Θα συζητή-σουμε αργότερα την ορθή χρήση). Eδώ μιλάμε για ό,τικληρονομούμε στην πραγματικότητα και όχι θεωρητι-κά. Mπορεί δηλαδή να παρουσιαστούν κάποια εμπόδιαανάμεσα σε αυτό που θα πρέπει να κληρονομήσουμεκαι αυτό που τελικά κληρονομούμε. Aυτό δεν είναιοπωσδήποτε «αδικία», όπως πολλοί μπορεί να σκε-φτούν. Πολύ συχνά, τέτοιες ιστορίες είναι αποτέλεσμαπαλιών απλήρωτων χρεών από προηγούμενες ζωές. Σεάλλες περιπτώσεις πάλι, μπορεί να χρειάζεται να πά-ρουμε κάποιο μάθημα μέσα από το να μην μπορούμενα πάρουμε αυτό «που δικαιωματικά μας ανήκει». Ποτέδε μπορούμε να ξέρουμε από πριν. Mπορούμε να κά-νουμε ό,τι καλύτερο γίνεται , στα πλαίσια της νόμιμηςκαι πρέπουσας συμπεριφοράς, για να αποκτήσουμεαυτό που μας ανήκει. Aν όμως οι δυνάμεις της ζωήςμας εμποδίσουν σ’ αυτό παρόλες τις προσπάθειές μας,τότε θα πρέπει να συνεχίσουμε τη ζωή μας, να ξεχά-σουμε το παρελθόν, να συγχωρέσουμε αυτούς που μαςαδίκησαν και να συμπεράνουμε ότι κατά κάποιο τρόπο


αυτό ήταν το «δίκαιο» αποτέλεσμα.Ό,τι παίρνουμε από τους γονείς μας με νόμιμο τρό-

πο, είναι αυτό που έχουμε δημιουργήσει σε προηγούμε-νες ζωές. Aν όμως κάποιος έχει διαλέξει να γεννηθεί σεμια φτωχή οικογένεια, που δεν του αφήνει καμιά κλη-ρονομιά, αυτό δε σημαίνει ότι αυτός δεν πέτυχε τίποταστις προηγούμενες ζωές του. Yπάρχουν πολύ πιο πο-λύτιμα πράγματα να κληρονομήσει κανείς από τουςγονείς του εκτός από χρήματα, σπίτια ή γη. Yπάρχειαγάπη, αυτοπεποίθηση, εξυπνάδα, αξιοπρέπεια καιμια μεγάλη ποικιλία από ταλέντα και ικανότητες. Aυτάείναι τα πραγματικά δώρα που κάνουν τη ζωή εύκοληκαι όμορφη. Xωρίς αυτά μια περιουσία μπορεί να χα-θεί μέσα σε λίγα χρόνια. Xωρίς αυτά η περιουσία δεμπορεί να δώσει ευτυχία και γι’ αυτό είναι χωρίς αξία.

Aλλά ας δούμε τώρα τι σημαίνει να κερδίζει κανείςχρήματα με ορθό τρόπο. Tο να κερδίζει κανείς χρήματαμε το σωστό τρόπο βασίζεται στην αρχή του «Nα κά-νεις στους άλλους αυτό που θα ήθελες να κάνουν εκεί-νοι σε σένα» σε κάθε συναλλαγή με τους άλλους.

Ποιές είναι όμως οι πλευρές αυτού του χρυσού κα-νόνα.

1. Nα μη λέει κανείς ψέματα για να κερδίσει.2. Tο προϊόν που πουλάει να έχει την ποιότητα που

θα ήθελε εκείνος, αν το αγόραζε και που θα το πλήρω-νε με ευχαρίστηση.

3. Tο προϊόν που παράγουμε, η υπηρεσία ή εργασίαπου προσφέρουμε, να είναι ακριβώς αυτό που λέμε ότιείναι και όχι κάτι άλλο.

4. H δουλειά που κάνουμε για κάποιον, να είναι τηςίδιας ποιότητας που θα ζητούσαμε και εμείς. Aν πλη-ρωνόμαστε για μια εργασία που κάναμε με μισή καρδιάκαι καταβάλλαμε το 50% των προσπαθειών μας τότε,κατά κάποιο τρόπο, κλέβουμε τον άνθρωπο που μαςπληρώνει.

5. Aπό την άλλη, αυτός που πληρώνει για κάποιαεργασία, θα πρέπει να αισθάνεται ότι είναι πρόθυμοςνα κάνει την ίδια δουλειά με τον ίδιο μισθό, διαφορετι-κά κλέβει τον άνθρωπο που πληρώνει.


6. Όταν κάποιος χτίζει ένα σπίτι ή παράγει κάποιοπροϊόν, θα πρέπει να δείχνει την ίδια φροντίδα και νατοποθετεί τα ίδια υλικά με αυτά που θα έβαζε αν ήτανδικό του το σπίτι ή το προϊόν.

7. Θα πρέπει ακόμα να μην παίρνει κανείς κάποιαθέση σε δημόσιο ή ιδιωτικό οργανισμό αν δεν έχει τααπαραίτητα προσόντα ή εμπειρία. Γι’ αυτό και δε δί-νουμε, ούτε δεχόμαστε δουλειές που έχουν σχέση με τηνοικογένεια ή άλλου είδους γνωριμίες, παρά μόνο με τηνπροϋπόθεση ότι είναι κανείς ικανός να κάνει την εργα-σία, καλύτερα από τους άλλους υποψήφιους, που δενέχουν αυτές τις «γνωριμίες»

Tο κλειδί λοιπόν για τη σωστή απόκτηση χρημάτων,είναι να είμαστε πάντα έτοιμοι να μπούμε στη θέσητου άλλου ατόμου σε μια συμφωνία ή συναλλαγή έτσιώστε αν οι θέσεις άλλαζαν ξαφνικά και δεχόμαστεαυτό που πριν προσφέραμε, να είμαστε το ίδιο ευτυ-χείς. Aν αυτό δεν ισχύει τότε αυτό σημαίνει ότι με κά-ποιον τρόπο κλέβουμε τον άλλο.

ΣΩΣTH XPHΣH AYTΩN ΠOY EXOYMEYπάρχει ένα αρχαίο πανέμορφο σανσκριτικό γνωμι-

κό που λέει “ARDHA-DHARMA-KAMA-MOKSHA” · ARDHAσημαίνει πλούτος, με την ευρεία έννοια της λέξης πουπεριλαμβάνει χρήματα, γη, σπίτια, αντικείμενα, ενέρ-γεια, ιδέες, ταλέντα και σκέψεις. H λέξη DHARMA έχειπολλές έννοιες και είναι δύσκολο να μεταφραστεί εύ-κολα στις δυτικές γλώσσες. Σημαίνει σωστή δράση.Σημαίνει ακόμα κάθε πράξη που συνεισφέρει στη σω-ματική, συναισθηματική, νοητική και πνευματική ευη-μερία του ατόμου και της κοινωνίας. Σημαίνει υπέρβα-ση του προσωπικού “εγώ” και των εγωιστικών ανα-γκών και ζωή αφιερωμένη στο καλό του συνόλου.Σημαίνει να κάνει κανείς πάντα το σωστό. Σημαίνει ναχρησιμοποιεί κανείς οποιοδήποτε «πλούτο» έχει με τονίδιο τρόπο που θα ήθελε να τον χρησιμοποιούν για τοκαλό της ανθρωπότητας. Σημαίνει να είναι σε αρμονία


με τη ροή της ζωής, με τη ροή των δυνάμεων της εξέ-λιξης που υπάρχουν μέσα μας και γύρω μας.

Eπομένως ό,τι παίρνουμε από τη ζωή αυτήν, είναιστην πραγματικότητα μια δοκιμασία για να δούμεπόσο ικανοί είμαστε να το χρησιμοποιήσουμε σωστά,δηλαδή με ανιδιοτέλεια. Yπάρχει στη Bίβλιο η παραβο-λή για τα «Tάλαντα» που έδωσε ο αφέντης στον καθέ-να από τους τρεις υπηρέτες του. Oι δυο πρώτοι πουδιπλασίασαν τα «τάλαντά» τους με το να τα χρησιμο-ποιήσουν σωστά θεωρήθηκαν ικανοί και τους δόθηκανμεγαλύτερα ποσά. O τρίτος υπηρέτης που έκρυψε το«τάλαντό» του, θεωρήθηκε ανίκανος να διαχειρίζεταιχρήματα και έτσι του πήραν πίσω ό,τι του είχαν δώσεικαι τα δώρησαν στους άλλους. Eπίσης, όταν ο Xριστόςπέρασε μπροστά από τη συκιά και είδε ότι δεν έδινεκαρπούς, την καταράστηκε και ξεράθηκε.

Έχουμε έρθει εδώ για να παράγουμε, να δημιουργού-με, να προσφέρουμε. Όχι για να κρύβουμε ό,τι έχουμεαπό φόβο μη το χάσουμε. Έτσι, η «νταρμική» χρήσητου πλούτου μας, θα ήταν να φροντίζουμε τις βασικέςανάγκες της οικογένειάς μας και των ατόμων πουεξαρτώνται από μας. Aυτό σημαίνει να τους δίνουμετροφή, ρούχα, στέγη και μόρφωση. Πέρα από αυτό, θαπρέπει να υπάρχουν όρια στο τι ξοδεύει κανείς απόπροσωρινό καπρίτσιο και επιθυμίες που δημιουργού-νται από την καταναλωτική μας κοινωνία. Θα πρέπειακόμα να φροντίζει να μην ξοδεύει τους διάφορουςπόρους της Γης όπως το νερό, την τροφή, το ηλεκτρι-κό, το πετρέλαιο κ.λπ. Tο να ξοδεύει κανείς, είναι σαννα κλέβει τους άλλους. Aρρωσταίνουμε από το πολύφαγητό, ενώ άλλοι είναι άρρωστοι γιατί δεν έχουν αρ-κετό. Θα είμασταν επίσης πιο υγιείς αν προσπαθούσα-με να βοηθήσουμε αυτούς τους ανθρώπους να βρουντρόπους να παράγουν τη δική τους τροφή.

Άλλη μεγάλη σπατάλη είναι η συσσώρευση και ησυλλογή. Δημιουργούμε μπλοκαρίσματα στη ροή τηςενέργειας μέσα στην κοινωνία όταν οι ντουλάπες μαςείναι γεμάτες με ρούχα, παπούτσια, σακάκια, όταν οιτοίχοι μας είναι γεμάτοι από πανάκριβους πίνακες και


όταν τα μπάνια μας είναι γεμάτα από ακριβά καλλυ-ντικά, ενώ καθημερινά 40.000 παιδιά πεθαίνουν απόπείνα. Tα χρήματα αυτά θα μπορούσαν να πάνε σεδιάφορα εκπαιδευτικά προγράμματα, σε γεωτρήσειςγια νερό και για κατασκευή μικρών βιομηχανιών πουθα βοηθούσαν αυτούς τους ανθρώπους να ανεβάσουντο βιωτικό τους επίπεδο.

Aξίζουμε τον πλούτο που έχουμε, καθώς και εκείνοιαξίζουν τη φτώχεια μέσα στην οποία ζουν. Aυτό είναιαποτέλεσμα του παρελθόντος. είναι όμως και μια δο-κιμασία για το μέλλον. Mια δοκιμασία που μέσα απ’αυτήν πρέπει εμείς να δείξουμε τι πρόκειται να κάνου-με με τα χρήματά μας και οι άλλοι τι πρόκειται να κά-νουν με τη φτώχεια τους. Tο μάθημα είναι ότι όλοι εί-μαστε ένας. H αδιαφορία μας για τα βάσανα των άλ-λων είναι μια ακόμα μορφή κλοπής.

Ό,τι μας έχει δοθεί, έχει σκοπό να δοκιμάσει αν ηωριμότητα, η συμπόνια, η αγάπη και η σοφία μας εί-ναι αρκετά δυνατές ώστε να αντισταθούν στη λάμψηκαι την άνεση των υλικών αγαθών. Δεν είναι εύκολοαυτό. Γι’ αυτό και ο Xριστός είπε πως είναι πολύ δύ-σκολο για έναν πλούσιο άνθρωπο να μπει στο βασίλειοτων ουρανών. Eρωτεύεται τα αντικείμενά του και στοτέλος γίνονται εκείνα το αφεντικό του. Δε μπορεί ναπείσει τον εαυτό του να χρησιμοποιήσει τα αγαθά γιατο Dharma, για το καλό δηλαδή όλων. H περιουσία τουγίνεται κατάρα γι’ αυτόν ή εμπόδιο στην πνευματικήτου πρόοδο. Eίναι πολύ πιθανό ότι στο μέλλον σε μιαάλλη ζωή, θα βιώσει πείνα και φτώχεια, για να ξυ-πνήσει μέσα του το συναίσθημα της συμπόνιας γιατους συνανθρώπους του.

O πλούτος, μας έχει δοθεί από τη μοναδική πηγήκάθε πλούτου. Ό,τι έχουμε δεν είναι τόσο αποτέλεσματης προσωπικής μας προσπάθειας, όσο της ΘείαςXάρης. Tόσοι άλλοι άνθρωποι έχουν δουλέψει πολύσκληρότερα και δεν έχουν αποκτήσει τίποτα. Άλλοιπάλι έχουν δουλέψει ελάχιστα ή καθόλου και έχουντόσα πολλά. Όλα είναι ένα θέατρο, μια δοκιμασία, μιαευκαιρία για πνευματική ανάπτυξη. Oι περισσότεροι


όμως αποτυγχάνουν στις εξετάσεις. Ό,τι έχουμε είναιδανεισμένο από τη Γη, για να το χρησιμοποιήσουμεσωστά για το καλό της ζωής πάνω στη Γη. Eίναι σα ναείμαστε υπεύθυνοι επενδύσεων σε μια Tράπεζα και αρ-χίζουμε να παίρνουμε χρήματα για τον εαυτό μας, αντίνα τα χρησιμοπούμε για το καλό της Tράπεζας.

ΓIATI ΣYΣΣΩPEYOYME;Yπάρχουν λοιπόν διάφορες εκλεπτυσμένες μορφές

κλοπής. Aιτίες αυτής της συμπεριφοράς μας είναι:1. H ανασφάλειά μας, που μας οδηγεί στο να μα-

ζεύουμε περισσότερα από όσα χρειαζόμαστε (συχνά σεβάρος των άλλων), απλά και μόνο για την περίπτωσηπου θα δυσκολέψουν τα πράγματα στο μέλλον. Aυτόως ένα σημείο είναι λογικό. Όμως, πόσα πρέπει να βά-λει κανείς στην άκρη για να αισθάνεται ασφαλής; Kαιείναι ποτέ κανείς ασφαλής από σεισμό, φωτιά, βία,αρρώστια ή το χάσιμο ενός αγαπημένου προσώπου,απλά επειδή έχει πολλά λεφτά; Σ’ αυτές τις περιπτώ-σεις η μεγαλύτερη ασφάλεια είναι η αγάπη και το εν-διαφέρον των φίλων, για να μπορεί να ξεπεράσει κάθεδυσκολία. H υπερβολική όμως σημασία στα χρήματα,πολύ συχνά, μας αφήνει πολύ λίγους φίλους και αυτοίοι λίγοι που μας μένουν είναι, ίσως, φίλοι μας επειδήέχουμε χρήματα. Θα εξακολουθούν όμως να είναι φίλοιμας σε δύσκολους καιρούς;

2. H απληστία για χρήματα και ευχαρίστησησπρώχνει τον άνθρωπο στο να μαζεύει χρήματα καιαντικείμενα, για να είναι σίγουρος ότι θα ικανοποιήσειτις επιθυμίες του.

3. H ανάγκη για επιβεβαίωση από την κοινωνίαμέσα από την εικόνα της επιτυχίας που μετριέται απότο πόσα χρήματα, σπίτια, ή αντικείμενα έχει κανείς, εί-ναι ένα άλλο κίνητρο για να κρατάει κάποιος την περι-ουσία του για τον εαυτό του. Mπορεί ακόμα να οδηγή-σει ορισμένους ανθρώπους σε ανήθικες πράξεις για νααποκτήσουν περιουσία. Mαζί με αυτήν την ανάγκησυμβαδίζει και η ανάγκη για εξουσία πάνω στους άλ-


λους· κάτι που μπορεί να γίνει αιτία να χρησιμοποιείκάποιος τα χρήματα για να ελέγχει τους άλλους καιέτσι να έχει την εντύπωση ότι είναι σπουδαίος, δυνα-τός και όπως πρέπει.

Έτσι, τα εμπόδια στη νταρμική χρήση της περιου-σίας μας προέρχονται από βασικές εσωτερικές αμφι-βολίες για τον εαυτό μας και από έλλειψη εσωτερικήςολοκλήρωσης. O άνθρωπος που έχει εσωτερική ασφά-λεια, ικανοποίηση, επιβεβαίωση και αυτοπαραδοχή δεχρειάζεται να συσσωρεύει χρήματα και αντικείμενα.Aπελευθερώνεται από αυτές τις παγίδες και χρησιμο-ποιεί όλους τους υλικους, συναισθηματικούς, νοητι-κούς και πνευματικούς πόρους για τη θεραπεία τηςανθρωπότητας. Aφιερώνει το σπίτι, τα χρήματα, τιςικανότητες του νου, την ενέργεια και τη ζωή του, στημεταμόρφωση της κοινωνίας.

Kάθε στιγμή στη ζωή μας πρέπει να επιλέγουμεανάμεσα στην ασφάλεια (εξωτερική) και την εξέλιξη.Tο δεύτερο μέρος της σανσκριτικής φράσης εφαρμόζε-ται εδώ. «KAMA» σημαίνει επιθυμία και «MOKSHA» ση-μαίνει απελευθέρωση. Έτσι, όπως κάθε περιουσίαπρέπει να διοχετεύεται προς το DHARMA (δηλαδή τηνευημερία όλων), έτσι και κάθε επιθυμία πρέπει να διο-χετεύεται προς την απελευθέρωση ή τη φώτιση. Γι’αυτό πρέπει συνέχεια να προσέχουμε να επιλέγουμετην εξέλιξη και την απελευθέρωση - αντί την ασφάλειαπου μας κάνει να τρέχουμε πίσω από προσωρινές ανέ-σεις και απολαύσεις, ενώ οι συνάνθρωποί μας πεθαί-νουν από πείνα.

OXI ΦΘONOΣAπό παιδιά έχουμε ακούσει πάρα πολλές φορές την

εντολή, να μη ζηλεύουμε το γείτονά μας. Συνήθως τηνακούμε συνοδευόμενη από την καταδίκη ότι σε τέτοιαπερίπτωση εγκληματούμε εναντίον του ανθρώπου πουζηλεύουμε. Πραγματικά, η υπερβολική ζήλεια μπορείνα γίνει αιτία να αντιδράσουμε ιδιαίτερα εγωιστικά και


αρνητικά για τους άλλους. Όμως στις περισσότερεςπεριπτώσεις η ζήλεια και ο φθόνος βλάπτουν μόνοεμάς.

ΦΘONOΣ EINAI H EΛΛEIΨHAYTOΠAPAΔOXHΣ

Όταν φθονούμε κάποιον για αυτό που είναι ή γι’αυτό που έχει, τότε δε δεχόμαστε την ομορφιά της δι-κής μας ζωής. Aγνοούμε την τέλεια μοναδικότητα τηςζωής μας και το πόσο διαφορετική είναι από τη ζωήτων άλλων γύρω μας. Ποτέ δύο άτομα γεννημένα πάνωστη γη δεν έχουν ζήσει ακριβώς την ίδια ζωή, με τιςίδιες σκέψεις, ικανότητες, ιδιοκτησίες, ταλέντα, ενδια-φέροντα και ρόλους. Kαθένας μας είναι η μοναδική έκ-φραση της μίας παγκόσμιας συνειδητότητας. Ότανφθονούμε κάποιον γι’ αυτό που κάνει ή που έχει, τότεαπορρίπτουμε τον εαυτό μας και ότι μας έχει δοθεί.Aυτό σημαίνει ακόμα ότι απορρίπτουμε το ΘεϊκόΣχέδιο. Aυτό που μας δόθηκε, μπορεί να μοιάζει λιγό-τερο ή μικρότερο από ό,τι έχει δοθεί στους άλλους,αλλά εκείνο που πρέπει να καταλάβουμε, είναι ότι κάθεάνθρωπος έχει ακριβώς αυτό που χρειάζεται για ναπροχωρήσει στην εξέλιξή του, να μάθει τα μαθήματάτου και να παίζει τους ρόλους που ήρθε να παίξεισ’ αυτήν την ενσάρκωση. Aν δεν έχουμε αρκετά, αυτόσημαίνει ότι είναι χρήσιμο για μας να μην έχουμε πε-ρισσότερα, τουλάχιστον αυτήν τη στιγμή. Σημαίνει ότιαν είχαμε πιο πολλά, θα ήταν εμπόδιο στην ανάπτυξήμας. Mπορεί να χρειάζεται να έχουμε λιγότερα για ναδραστηριοποιηθούμε και να δουλέψουμε για να απο-κτήσουμε περισσότερα. Σκοπός μας μπορεί να είναι ναέχουμε περισσότερα χρήματα, αντικείμενα, γνώση, ικα-νότητες ή πνευματική συνείδηση. Σε κάθε περίπτωση,θα μάθουμε πολλά στην προσπάθειά μας να βελτιώ-σουμε την κατάστασή μας.

Όταν αισθανόμαστε ζήλεια για τους άλλους, χάνου-με πολύ ενέργεια, ενώ θα μπορούσαμε να τη χρησιμο-


ποιήσουμε για την ολοκλήρωση του σκοπού της ζωήςμας (όποιος κι αν είναι αυτός). Όταν φθονούμε, δεμπορούμε να είμαστε χαλαροί, ούτε γαλήνιοι. Έχουμεσυνέχεια την ανάγκη να φτάσουμε τους άλλους, νααποκτήσουμε αυτά που έχουν, να μοιάζουμε με κεί-νους, όχι γιατί με το να πετύχουμε κάτι τέτοιο θα είμα-στε πιο ευτυχείς αλλά γιατί δε δεχόματε τον εαυτό μαςόπως ακριβώς είναι.

O άνθρωπος που δέχεται τον εαυτό του όπως είναι,δε νιώθει ζήλεια ή φθόνο. Eίναι ικανοποιημένος μεαυτά που έχει και με αυτό που είναι, ενώ παράλληλαγνωρίζει ότι βρίσκεται στη διαδικασία της εξέλιξης.Ξοδεύει χρόνο και ενέργεια για να βελτιώσει την ποιό-τητα του σώματος, του νου, της προσωπικότητας καιτης ζωής του, χωρίς αυτό να γίνεται για να μοιάσειστους άλλους ή για να έχει ό,τι έχουν οι άλλοι.Aκολουθεί την εσωτερική φωνή που τον οδηγεί προςτην αυτοβελτίωση, ανεξάρτητα από το τι κάνουν οιάλλοι γύρω του. Aυτός που δε δέχεται τον εαυτό του,αναγκαστικά ακολουθεί τις φωνές, τις ανάγκες και τιςεπιθυμίες αυτών που τον περιβάλλουν. Δεν έχει καμιάσταθερότητα.

O φθόνος και η ζήλεια είναι φανερά σημάδια έλλει-ψης αυτοπαραδοχής και αυτοεπιβεβαίωσης. Tο άτομοπου νιώθει έτσι, δεν έχει ακόμα αισθανθεί την εσωτε-ρική, δική του αξία. Όταν στο τέλος αντιλαμβάνεταιότι η ζωή του είναι τέλειο μέρος του τέλειου θεϊκούσχεδίου που σταδιακά ξετυλίγεται, θα πάψει να φθονείτους άλλους. Tότε θα χαρεί για όλα εκείνα που τουέχουν δοθεί από τη ζωή, ακόμη και αν αυτά είναι αρ-νητικά, όπως αρρώστιες ή φτώχεια. Θα καταλάβει ότιοι καταστάσεις αυτές είναι ακριβώς ό,τι χρειάζεται γιανα συνεχίσει την εξέλιξή του. Tο μάθημά του μπορεί ναείναι να δέχεται τα πράγματα όπως έρχονται ή να κά-νει προσπάθειες για να τα ξεπεράσει. Kαι στις δύο πε-ριπτώσεις αυτός θα είναι ο νικητής.

Θα πρέπει λοιπόν να καταλάβει κανείς, ότι οι διά-φορες εντολές δε δημιουργήθηκαν για να ελέγξουν τουςανθρώπους ή για να μας αποτρέψουν από την αμαρ-


τία. Δημιουργήθηκαν σα γενικές οδηγίες, που βοηθούνστην ανάπτυξη της συνειδητότητάς μας και στηνπραγμάτωση της αληθινής πνευματικής μας φύσης.Eίναι αδύνατο να έχει κάποιος συνείδηση της πνευμα-τικής του φύσης και παράλληλα να νιώθει φθόνο, ζή-λεια ή θυμό. Aισθάνεται τόσο δυνατός, τόσο μεγάλος,τόσο άφοβος, ώστε δε χρειάζεται να συμπεριφέρεταιμ’ αυτόν τον τρόπο· αντίθετα είναι γεμάτος αγάπη καιυπηρετεί τους συνανθρώπους του.


KEΦAΛAIO 16

ENA AKOMH BHMA ΠPOΣTHN EΛEYΘEPIA

TO ΣEΞ, O EPΩTAΣ KAI H AΓAΠH ΣTONΠNEYMATIKO ΔPOMO

Eπειδή η ανάγκη για το άλλο φύλο είναι από τιςπιο δυνατές και αποτελεί ένα από τα κυριότεραεμπόδια αλλά και δοκιμασίες στον πνευματικό

δρομο, αποφασίσαμε να δώσουμε ιδιαίτερη προσοχήσ’ αυτό το θέμα.

Yπάρχει σήμερα μεγάλη σύγχυση γύρω από αυτά τατρία θέματα. Συνέχεια δεχόμαστε διαφορετικά και συ-γκρουόμενα μηνύματα από την εκκλησία, τους γονείς,τους φίλους, του ψυχολόγους, τους γιατρούς, την τη-λεόραση, τον κινηματογράφο και τα διάφορα περιοδι-κά. Tι να πιστέψουμε και ποιόν; Πώς να δημιουργή-σουμε τη δική μας προσωπική άποψη;

OPIΣMENEΣ AΠOΨEIΣMερικές από τις απόψεις που ακούμε γύρω από τα

θέματα του έρωτα, του σεξ και της αγάπης είναι οιεξής:

1. Tο σεξ είναι αμαρτία, χρειάζεται μόνο για τη δη-μιουργία παιδιών.

2. Tο σεξ εξαγνίζεται με το μυστήριο του γάμου.3. Tο σεξ έξω από τον γάμο είναι θανάσιμη αμαρ-

τία.4. Tο να έχει κάποιος σεξουαλική σχέση με οποιον-

δήποτε είναι καλό αν υπάρχει συναίσθημα «αγάπης».5. Tο σεξ είναι μια ιερή πράξη ένωσης ανάμεσα σε


δύο συνειδητές υπάρξεις.6. H σεξουαλική δραστηριότητα είναι καλή για την

υγεία και θα πρέπει να συνεχίζεται μέχρι τα βαθιά γε-ράματα.

7. Στη σεξουαλική πράξη καταναλώνεται πολύτιμηκαι ζωτική ενέργεια, που θα μπορούσε να μεταλλαχθείσε υψηλότερης μορφής δημιουργική ενέργεια ή αυτο-γνωσία.

8. H σεξουαλική δραστηριότητα θα πρέπει να εκ-φράζεται ελεύθερα και με οποιονδήποτε, ακόμα και μεάτομα του ίδιου φύλου.

9. Δε θα πρέπει κανείς να καταπιέζει τις σεξουαλι-κές του επιθυμίες, γιατί αυτό μπορεί να τον βλάψεισωματικά και ψυχολογικά.

10. Oι άντρες μπορούν να έχουν εξωσυζυγικές σχέ-σεις, όχι όμως οι γυναίκες.

11. Kαι οι άντρες και οι γυναίκες μπορούν να έχουνεξωσυζυγικές σχέσεις.

12. H σεξουαλική σχέση είναι παγίδα, που έχει σαναποτέλεσμα να χάνει ο άντρας τη λογική του και τη δι-αύγεια πνεύματος.

13. O έρωτας είναι η χαρά της ζωής και αξίζει τονκόπο να αφοσιώνεται κανείς σ’ αυτόν, ανεξάρτητααπό το τι του στοιχίζει στ’ άλλα επίπεδα της ζωήςτου.

14. H επιτυχία της αρρενωπότητας ή της θηλυκότη-τας κάποιου μετριέται με τις σεξουαλικές και ερωτικέςτου επιτυχίες. Διαφορετικά θα πρέπει κάτι να μη πη-γαίνει καλά με αυτό το άτομο.

15. Δεν υπάρχει πραγματική αγάπη.16. H πραγματική αγάπη περιλαμβάνει και υπερ-

βαίνει τον έρωτα και το σεξ.17. H πνευματική ανάπτυξη είναι αδύνατη όσο το

άτομο είναι συγκεντρωμένο στις ερωτικές και σεξουα-λικές του δραστηριότητες.

18. H σεξουαλική ενέργεια μπορεί να μεταλλαχθεί σεπνευματική ενέργεια αν κάποιος γνωρίζει πώς να τοκάνει.

Ποιά από αυτές τις απόψεις πιστεύετε; Ίσως θα


μπορούσατε να προσθέσετε κι άλλες δέκα πεποιθήσειςπου δεν αναφέρονται εδώ. Ποιός έχει δίκιο και ποιόςάδικο; Ποιά είναι η αλήθεια; Πώς μπορεί κανείς νασχηματίσει μια προσωπική φιλοσοφική άποψη πάνωσ’ αυτόν τον τόσο σημαντικό, αλλά και μπερδεμένο το-μέα της ζωής μας;

Δε μπορώ να ισχυριστώ προσωπικά ότι έχω ναδώσω κάποιες απαντήσεις στην κοινωνία. Έχονταςόμως αρκετή πείρα και αφού σκέφτηκα αρκετά το θέμααυτό, κατέληξα σε μια προσωπική φιλοσοφική θέση,που προς το παρόν με ικανοποιεί και που ίσως σαςφανεί χρήσιμη, για να δημιουργήσετε και σεις τη δικήσας. Oι σκέψεις που θα εκφράσω εδώ είναι προσωπι-κές και δεν εκπροσωπούν κανένα ιδιαίτερο σύστημα ήκατεστημένη φιλοσοφία, χωρίς φυσικά να αρνούμαι τογεγονός ότι έχουν επηρεαστεί από όλες τις φιλοσοφίεςπου έχω μελετήσει, από τους δασκάλους που έχω συ-ναντήσει και τις σχέσεις που έχω βιώσει.

OYTE ΣΩΣTO - OYTE ΛAΘOΣKαταρχήν δεν πιστεύω ότι το θέμα είναι ΠOIOΣ EXEI

ΔIKIO και ΠOIOΣ EXEI AΔIKO. Όλες αυτές οι δηλώσειςείναι σωστές ή λαθεμένες, ανάλογα με το δρόμο όπουβρίσκεται κανείς στο ταξίδι του προς την αυτογνωσίαή την πνευματική φώτιση. Θα πρέπει να εγκαταλεί-ψουμε την περηφάνια και την ενοχή που είναι συνυφα-σμένες με την ιδέα του σωστού και του λάθους, τουκαλού ή του κακού. Eκείνο που είναι «σωστό» και«καλό» είναι εκείνο που μας βοηθάει να προχωρήσουμεστο δρόμο μας προς την ενότητα με τους άλλους και τοΘεό. Eκείνο που είναι «κακό» και «αμαρτωλό» είναιεκείνο που δημιουργεί μια αίσθηση απόσταση, μεταξύτου εαυτού μας και των άλλων ή μεταξύ του εαυτούμας και του Θείου που ζει μέσα μας.

Eπομένως, η σεξουαλική δραστηριότητα μπορεί γιακάποιον να είναι παράγοντας αρμονίας και ενότηταςστη σωματική και ψυχολογική του ζωή, ενώ για τον


άλλον να είναι κατήφορος, χάσιμο της πνευματικήςτου ενέργειας και απόσπαση της προσοχής από τονπνευματικό στόχο. Δεν είναι ο ένας καλύτερος από τονάλλον έτσι όπως και ένας μαθητής κολλεγίου δεν είναικαλύτερος από έναν μαθητή του δημοτικού. Kαι οι δυόείναι καλοί και το ίδιο θεϊκοί στην εσωτερική τουςφύση. O ένας απλούστατα είναι μεγαλύτερος, πιοέμπειρος και προετοιμασμένος για δυσκολότερα μαθή-ματα και ευθύνες.

Θα πρέπει να είμαστε ειλικρινείς με τον εαυτό μας,να εξετάσουμε με προσοχή τη ζωή μας, τους στόχους,τις επιθυμίες, τις συνήθειες, τις προσκολλήσεις και τακίνητρά μας και να ξεκαθαρίσουμε εσωτερικά πόσο τοσεξ ή ο έρωτας μας βοηθάει την παρούσα στιγμή ναπροχωρήσουμε προς την αγάπη ή μας απομακρύνειαπό αυτήν. Για τους περισσότερους ανθρώπους το σεξκαι ο έρωτας παίζουν σημαντικό ρόλο για την επίλυσητων διαφορών, την εναρμόνιση των ενεργειών και τοπλησίαμα των ατόμων. Tο βασικό πρόβλημα είναι ότιτο μέσο έχει γίνει σκοπός και όχι μόνο αυτό, αλλά έχειακόμη θεοποιηθεί. Tο σεξ και ο έρωτας είναι οι θεοίτων σύγχρονων μέσων μαζικής ενημέρωσης, της τηλε-όρασης, των περιοδικών, του κινηματογράφου της μο-ντέρνας κοινωνίας.

Oτιδήποτε διαφημίζεται περνά στο άτομο μέσα απότο σεξουαλικό του κέντρο (προφανώς γιατί οι διαφη-μιστικές εταιρίες έχουν ανακαλύψει ότι αυτό είναι τοπιο ανοιχτό κέντρο στον άνθρωπο σήμερα).

Tο σεξ και ο έρωτας υπάρχουν με το σκοπό να μάθεισιγά-σιγά κανείς να αγαπάει. Γι’ αυτό το λόγο είναιαπαραίτητο, για τους περισσότερους από εμάς, κά-ποια στιγμή στη ζωή μας, συνήθως σε νεαρή ηλικία,να βιώσουμε αυτήν τη μορφή επικοινωνίας. Όμως ξε-χνάμε τι είναι αγάπη. Tη μπερδεύουμε με την προσκόλ-ληση, τη στοργή, την επιθυμία, τη λαγνεία, την ταύτι-ση, την ανησυχία, το άγχος, το φόβο, την περηφάνια,τον έλεγχο και διάφορα άλλα συναισθήματα. Θα πρέ-πει γι’ αυτό να αναρωτηθούμε αν η σεξουαλική μαςδραστηριότητα ή τα συναισθήματα του έρωτα, μας


φέρνουν πιο κοντά στο συναίσθημα της αγνής αγάπηςγια τα αγαπημένα μας πρόσωπα και για ολόκληρη τηνανθρωπότητα ή είναι, απλά, εκδηλώσεις των προσω-πικών φυσιολογικών αναγκών και των συναισθημάτωνανασφάλειας ή ανάγκη για επιβεβαίωση του “εγώ” ήακόμα αισθησιακή ευχαρίστηση.

ΣΩMA - ΠPOΣΩΠIKOTHTA - ΨYXHO άνθρωπος είναι σώμα, προσωπικότητα, ψυχή.

Όταν ένα σώμα έλκεται από ένα άλλο, αυτό είναι σεξ.Όταν μια προσωπικότητα έλκεται από μια άλλη προ-σωπικότητα αυτό είναι έρωτας. Aγάπη είναι η έλξηανάμεσα σε δύο ψυχές. Όπου υπάρχει αγάπη, ακολου-θεί φυσιολογικά έρωτας ή σεξ σαν τρόπος εκδήλωσηςτης πνευματικής ενότητας που ήδη υπάρχει, στο επί-πεδο της προσωπικότητας και του σώματος. Όποτευπάρχει έρωτας χωρίς σεξ τότε υπάρχει πολύ λίγηπραγματική ενότητα και συνήθως πολλές αρνητικέςσυνέπειες και προβλήματα. Kαι τα τρία είναι προσπά-θειες να ξεπεραστεί η αίσθηση της ξεχωριστότητας,της μοναξιάς, του κενού. Kαι τα τρία εκφράζουν τηνανάγκη της ψυχής να ενωθεί και πάλι με τις άλλες ψυ-χές που είναι απλά μέρη της μίας αληθινής ύπαρξης -του παγκόσμιου πνεύματος. Aλλά το σεξ και ο έρωτας,από μόνα τους, σπάνια δημιουργούν μια απόλυτη αί-σθηση ενότητας αν δεν υπάρχει ταυτόχρονα διαρκήςκαι αγνή αγάπη, για να ενώσει και τις ψυχές εκτός απότα σώματα και τις προσωπικότητες.

Eκείνο που συνήθως αποκαλούμε αγάπη είναι στηνπραγματικότητα σεξουαλική έλξη ή έρωτας. Aπόδειξηγι’ αυτό είναι το ότι όταν η άλλη προσωπικότητα αρ-χίζει να αλλάζει ή τα ενδιαφέροντά μας αλλάζουν, ηαγάπη μας ξεφτίζει και γίνεται απογοήτευση και μερι-κές φορές θυμός, πόνος, πίκρα και δυσαρέσκεια. Hαγάπη μας δεν είναι χωρίς όρους. Συνήθως η έλξη λει-τουργεί στο επίπεδο των αναγκών της προσωπικότη-τας, άλλες φορές καθαρά στο σωματικό επίπεδο και


σπάνια στο επίπεδο των αναγκών της ψυχής.

EΞΩΣYZYΓIKEΣ ΣXEΣEIΣΈνα μεγάλο τμήμα της σημερινής κοινωνίας υπο-

στηρίζει την ελεύθερη σεξουαλική δραστηριότητα, μετο επιχείρημα ότι αυτός είναι ο σύγχρονος και ψυχολο-γικά υγιής τρόπος. Πιστεύουν ότι το δόγμα της εκκλη-σίας είναι, απλά, προσπάθεια καταπίεσης των μαζών.

H παρατήρηση της προσωπικής μου ζωής, αλλά καιτης ζωής των άλλων, μου έχει αποδείξει πως υπάρ-χουν ορισμένοι πρακτικοί λόγοι για τους οποίους ηελεύθερη σεξουαλική συμπεριφορά δε φέρνει πραγμα-τική ευτυχία ή αρμονία στους ανθρώπους που τη γυ-ρεύουν.

Ένας λόγος είναι ότι η ικανοποίηση του σεξουαλι-κού οργασμού κρατά ελάχιστα και η αίσθηση ενότητας(που είναι το βασικό κίνητρο), αν αυτή έχει επιτευχθεί,σύντομα εξαφανίζεται, αφήνοντας και τους δύο συ-ντρόφους στην ίδια σχεδόν κατάσταση που βρίσκοντανκαι πριν· ίσως να έχουν απελευθερώσει λίγη σωματικήκαι συναισθηματική ένταση και να έχουν χαλαρώσειγια λίγο προσωρινά. Δυστυχώς, στις περισσότερες πε-ριπτώσεις, αυτές οι στιγμές σπάνια χρησιμοποιούνταιγια να προχωρήσουν στην πνευματική επαφή ανάμεσαστις δύο ψυχές. Συχνότερα είναι απλώς μια μηχανικήδιαδικασία απελευθέρωσης της έντασης. Συνήθως οιάντρες χρησιμοποιούν περισσότερο αυτήν τη μηχανικήπροσέγγιση, που δεν περιέχει ούτε στοργή, ούτε επι-κοινωνία.

Oρισμένοι άνθρωποι, επίσης, αρχίζουν να εξαρτώ-νται από αυτήν τη στιγμιαία ευχαρίστηση και αντί ναπροσθέτουν στη ζωή τους κάποιο νόημα, γίνονταισκλάβοι της δύναμής της πάνω τους, όπως θα έκανανκαι με άλλες εξαρτητικές συνήθειες, όπως π.χ. τσιγά-ρα, ναρκωτικά ή ηρεμιστικά. Σε μερικές περιπτώσειςόταν κάποιος εξαρτάται πάρα πολύ από αυτήν την ευ-χαρίστηση, θυσιάζει με προθυμία τις αρχές και τις πε-


ποιθήσεις του για να πετύχει την ικανοποίησή της.Mπορεί να απατήσει το σύντροφό του, παρόλο που δεθα του άρεσε ο άλλος να κάνει το ίδιο. Συχνά δημιουρ-γούνται σχέσεις με άτομα που είναι ήδη παντρεμένα.Aν και δεν αρέσει στους ανθρώπους να έχει κάποιοςσχέση με το δικό του σύζυγο, αναγκάζεται κανείς μέσααπό τη δύναμη της σεξουαλικής παρόρμησης ή τουέρωτα, να κάνει στους άλλους κάτι που δεν του αρέσεινα κάνουν οι άλλοι σ’ αυτόν. Δημιουργεί λοιπόν «κάρ-μα· η πράξη δηλαδή θα επιστρέψει σ’ αυτόν κάποιαστιγμή.

Eκτός όμως από την «καρμική» αντίδραση, υπάρχεικαι το πρόβλημα της έλλειψης συνέπειας στις πεποι-θήσεις του ίδιου του ατόμου, τις αξίες, τις σκέψεις, τιςλέξεις και τις πράξεις του. Aυτό δημιουργεί σύγχισηκαι διασκορπισμό της ενέργειας, και αυτό συνήθωςεμποδίζει τον άνθρωπο να βρει την ευτυχία και τηνικανοποίηση που γυρεύει. Προσπαθώντας λοιπόν τοάτομο να βρει ευτυχία και ευχαρίστηση μέσα από τηνάλλη σχέση, στο τέλος βρίσκει μόνο εσωτερική σύ-γκρουση και μπέρδεμα.

Aυτός που αρχίζει να εξαρτάται από την προσωρι-νή και στιγμιαία ευχαρίστηση της σεξουαλικής τουδραστηριότητας ή του έρωτα με κάποιον, χάνει συχνάτη διαύγειά του και γίνεται ικανός και να λέει ψέματαστους άλλους για να μη χάσει την πηγή της ευχαρίστη-σής του και πολύ συχνά λέει ψέματα στον ίδιο τον εαυ-τό του. Όλα αυτά, φυσικά, γίνονται εμπόδιο στηνπνευματική του ανάπτυξη και μπορούν να του δημι-ουργήσουν προβλήματα και στην υγεία και στο σπίτιτου.

H ΘAΛAΣΣA - TO KYMA - O AΦPOΣΌταν είμαστε συγκεντρωμένοι στο σεξουαλικό επί-

πεδο έχουμε την τάση να βλέπουμε τους ανθρώπουςγύρω μας σα σώματα. Tους αντιμετωπίζουμε σανπηγή ευχαρίστησης ή, όταν είναι ανταγωνιστικοί, σαν


απειλή της ευχαρίστησής μας. Δε μπορούμε λοιπόν ναδούμε τον άλλον σα ψυχή, μερικές φορές μάλιστα ούτεκαν σαν προσωπικότητα. Πόσοι νέοι άνθρωποι δε βιά-στηκαν να παντρευτούν, παρασυρμένοι από τις σεξου-αλικές τους επιθυμίες και στο τέλος ανακαλύψαν ότιέχουν τελείως διαφορετικές προσωπικότητες, στόχουςκαι ενδιαφέροντα στη ζωή. Kαι πόσοι από μας δενένιωσαν την πανίσχυρη δύναμη του έρωτα να υποχω-ρεί σταδιακά με τον καιρό και με την ανάληψη ευθυ-νών, τον ερχομό των παιδιών και τον αγώνα για τηζωή. Tότε είναι που ορισμένοι ξεκινούν εξωσυζυγικέςσχέσεις για να μη χάσουν αυτό το συναίσθημα της συ-γκίνησης, της χαράς και της ευχαρίστησης. Όμως στηφύση του έρωτα είναι να περνά. Mοιάζει με το μεγάλοκύμα που όλο και αυξάνεται σε όγκο δημιουργώνταςστην κορυφή του αρκετό αφρό και στο τέλος σιγά σιγάξεθυμαίνει και χάνεται στη θάλασσα. Ήταν ωραία,αλλά τελείωσε. H αγάπη μοιάζει με θάλασσα βαθιά,σταθερή, αναλλοίωτη πηγή ενότητας. Mε πόσα κύματαθα πρέπει να οδηγηθούμε προς την απογοήτευση, τησύγχυση και μερικές φορές την κατάθλιψη μέχρι να ξυ-πνήσουμε και να αρχίσουμε να προτιμάμε την ίδια τηθάλασσα; H θάλασσα είναι η αγάπη, το κύμα είναι οέρωτας και το σεξ είναι ο αφρός στην κορυφή. Oαφρός ζει ελάχιστα, το κύμα λίγο περισσότερο, η θά-λασσα για πάντα.

TO ΠPOBΛHMA THΣ AΠΩΛEIAΣ ENEPΓEIAΣΈνα άλλο πρόβλημα που δημιουργείται από την

ελεύθερη σεξουαλική δραστηριότητα και τις πολλα-πλές σχέσεις, είναι αυτό της απώλειας της ενέργειας.Kάθε άτομο έχει τόση ενέργεια, όση χρειάζεται για ναδιατηρήσει την ισορροπία και την υγεία του και νααντιμετωπίσει τη ζωή και τις ευθύνες της. Όταν κά-ποιος έχει σεξουαλική επαφή με ένα άλλο άτομο, οιαύρες τους ή τα ενεργειακά τους πεδία ανακατεύονται.Προσωρινά, οι συναισθηματικές και φυσικές τους


ενέργειες ενώνονται. Aν είναι συντονισμένοι πνευματι-κά, τότε μπορεί να υπάρξει επικοινωνία και των πνευ-ματικών ενεργειών κι αυτό είναι κάτι το μοναδικό.Όμως σπάνια συμβαίνει αυτό. Όταν λοιπόν, κάποιοςαρχίζει να έχει σεξουαλική επαφή με έναν άλλον, αρκε-τές φορές αρχίζουν να δημιουργούνται ανάμεσά τουςσυναισθηματικά κανάλια, που κάνουν τα άτομα αυτάπολύ ευάλωτα το ένα στο άλλο. Δημιουργείται ταύτι-ση, συναισθηματική εξάρτηση και προσδοκίες. O έναςγίνεται πιο ευάλωτος στην ενέργεια του άλλου. Έτσι,ευκολότερα πληγώνεται, ενοχλείται και χάνει την ηρε-μία και τη γαλήνη του νου του, όταν τα πράγματα δενπάνε καλά με τον άλλον. Aυτό έχει σαν αποτέλεσμα τηναπώλεια συναισθηματικής, πνευματικής και νοητικήςενέργειας. Σκεφτείτε τι συμβαίνει όταν κανείς έχειπάνω από μία σεξουαλική σχέση. Tότε είναι που δια-λύεται, εξαντλείται, χάνει τη διαύγειά του και φυσικάδε μπορεί να ανταποκριθεί στις ευθύνες καμιάς σχέ-σης. Bρίσκεται συνέχεια κάτω από την επιρροή τηςψυχολογικής ατμόσφαιρας που δημιουργείται από τηνκάθε σχέση, εκτός και αν αποσυνδεθεί συναισθηματικάαπό αυτές, όπως κάνουν αρκετοί, όμως η κατάστασηαυτή δουλεύει στο υποσυνείδητο και κάποια στιγμήαυτό πληρώνεται με σοβαρά σωματικά και νοητικάπροβλήματα. Tο έχω δει αυτό πολύ συχνά στουςάντρες των σαράντα ετών, που προσπαθούν να «ξα-νακερδίσουν» τη νιότη τους κυνηγώντας γυναίκες.Φυσικά μ’ αυτές τις συνθήκες είναι αδύνατη και η ευτυ-χία και η υγεία και η πνευματική ανάπτυξη.

Kάθε προσκόλληση είναι άλλη μια αλυσίδα στα πό-δια μας, που περιορίζει την ελευθερία μας. Γινόμαστεσκλάβοι και υπηρετούμε τις επιθυμίες μας. Aυτό πουσυνήθως αποκαλούμε αγάπη είναι κυρίως έλξη, πουβασίζεται στην ανάγκη για ασφάλεια, αισθησιακή ευ-χαρίστηση ή ικανοποίηση του “εγώ”. Σκεφτείτε πως θανιώθατε αν κάποιο αγαπημένο σας πρόσωπο πέθαινε.Θα είσασταν λυπημένοι; Γιατί; Tο αγαπημένο σας πρό-σωπο είναι μια ψυχή που είναι πια πολύ ευτυχισμένη,γιατί απελευθερώθηκε από τους περιορισμούς του υλι-


κού σώματος. Bρίσκεται σε πολύ καλύτερη κατάσταση.Tότε γιατί αισθανόμαστε λύπη; Γιατί έχουμε χάσεικάτι πολύ σημαντικό για μας, κάτι που χρειαζόμα-στε ή νομίζουμε ότι χρειαζόμαστε, κάτι που μας έδινεμια αίσθηση ασφάλειας, ευχαρίστησης ή επιβεβαίω-σης. Aυτά συνήθως εννοούμε όταν μιλάμε για αγάπη.

Όταν ξεκινάμε μια σχέση με βασικό σκοπό την κά-λυψη αναγκών, τότε περιμένουμε από τον άλλο να δη-μιουργήσει μέσα μας τα συναισθήματα ασφάλειας, ευ-τυχίας, αυτοπαραδοχής που ουσιαστικά μας λείπουν.Όμως, σπάνια κάποιος άλλος μπορεί να δημιουργήσειγια μας συναισθήματα που εμείς δεν έχουμε. Aυτά είναιεσωτερικά συναισθήματα που αποκτά κανείς με εσω-τερική εργασία και εμπειρία και δε μεταφέρονται απόάτομο σε άτομο. Aποτέλεσμα λοιπόν, αυτών των σχέ-σεων είναι η απογοήτευση, γιατί ο άλλος δε μας δίνειαυτό που έχουμε ανάγκη και θέλουμε. Δημιουργείταιέτσι ένταση, που καταλήγει πολύ συχνά σε χωρισμούςκαι διαζύγια.

O μέσος άνθρωπος έχει ένα ορισμένο ποσοστό ενέρ-γειας για την επίτευξη των στόχων και των επιθυμιώντου. H ενέργεια αυτή ονομάζεται Πράνα ή βιοενέργεια.Eίναι η βασική ζωτική ενέργεια, που μπορεί να χρησι-μοποιηθεί σε όποια κατεύθυνση επιλέξει το άτομο.Όπως έχουμε ήδη αναφέρει, γίνεται σωματική ενέργειαή νοητική ή νευρική ή χημική ή σεξουαλική ή ενέργειαδημιουργικής έκφρασης ή διάφορες άλλες μορφέςενέργειας.

Όταν κάποιος χρησιμοποιεί το μεγαλύτερο μέροςτης ενέργειάς του στο σεξουαλικό επίπεδο, σιγά σιγάθα εξαντλήσει τα αποθέματά της και θα του μείνειπολύ λίγη ενέργεια για πνευματικές και νοητικές επι-διώξεις. Aκόμη κι αν του περισσεύει ενέργεια, θα είναιδύσκολο γι’ αυτόν να αποσπάσει το νου του από αυτότο κέντρο συνειδητότητας που είναι εστιασμένο στοσεξ. Δε θα είναι ικανός να συγκεντρωθεί για μεγάλαχρονικά διαστήματα σε βαθιά πνευματικά θέματα. Oνους του θα επιστρέφει συνέχεια στην ευχαρίστησηπου παίρνει μέσα από τη σεξουαλική επαφή. Θα είναι


αδύνατο να δει τους ανθρώπους σαν ψυχές, θα τουςβλέπει μόνο σαν αντικείμενα ευχαρίστησης ή απειλήγια την ικανοποίησή της. Δε θα μπορεί να ανεβάσει τηνεστία της συγκέντρωσής του πιο πάνω από το σεξου-αλικό κέντρο.

ΠPOΣΩΠIKH AΓAΠH - OIKOYMENIKH AΓAΠHΈνα άλλο πρόβλημα με το σεξ και τον έρωτα, ξεκι-

νάει από το γεγονός ότι, επειδή βασίζεται στο επίπεδοτης προσωπικότητας και του σώματος, η έκφρασήτους περιορίζεται και απευθύνεται μόνο σε ορισμέναάτομα και όχι προς την κοινωνία στο σύνολό της. Στηδιάρκεια της πνευματικής μας εξέλιξης, η αγάπη μαςθα πρέπει σιγά σιγά να απλώνεται και να περιλαμβά-νει ένα όλο και ευρύτερο κύκλο υπάρξεων. H σεξουαλι-κή έλξη λειτουργεί μόνο για ορισμένες υπάρξεις, συνή-θως του αντίθετου φύλου, που επίσης έλκονται απόμας προσωπικά. Mε τον ίδιο τρόπο αισθανόμαστεέρωτα για ορισμένους μόνο ανθρώπους, των οποίων ηπροσωπικότητα ταιριάζει με αυτό που θεωρούμεαξιόλογο και ενδιαφέρον. Έτσι, η προσοχή μας περιο-ρίζεται και επικεντρώνεται στ’ άτομα εκείνα που μαςελκύουν με το σώμα και την προσωπικότητά τους.

Όπως αναφέραμε και πριν, για κάποιον που αισθά-νεται απομονωμένος ή που δεν μπορεί να αισθανθείενότητα με άλλους ανθρώπους, το σεξ και ο έρωταςμπορεί να γίνουν το εισιτήριο για την αγάπη. Για κεί-νον όμως που έχει επανειλημμένα δοκιμάσει τη γλυκό-πικρη γεύση του σεξ και του έρωτα, το να συνεχίζει τοκυνηγητό αυτών των εμπειριών, μπορεί να σημαίνειτην καθυστέρηση της συναισθηματικής, νοητικής καιπνευματικής του εξέλιξης.

H σεξουαλική ενέργεια από μόνη της είναι, ίσως, ηπιο ισχυρή έκφραση της παγκόσμιας κοσμικής ενέργει-ας στον άνθρωπο, σ’ αυτό το στάδιο της εξέλιξής του.Ίσως μετά από χιλιάδες χρόνια ο άνθρωπος θα φτάσειτο στάδιο εκείνο της εξέλιξης όπου την ίδια αξία που


δίνει αυτήν τη στιγμή στο σεξ, θα τη δίνει στην αγάπηκαι την υπηρεσία. Θα μπορεί επομένως να παίρνει τηνίδια οργασμική ευχαρίστηση μέσα από την αγάπη καιτην υπηρεσία ή την αίσθηση ενότητας με ένα άλλοάτομο. Kαι μετά από μερικές χιλιάδες ακόμα χρόνια, νανιώθει την ίδια οργασμική χαρά μέσα από την αίσθησητης ενότητας με το Θεό και την παγκόσμια ενέργειαπου υπάρχει σε κάθε ανθρώπινη ύπαρξη. Θα αισθάνε-ται τότε απόλυτη ενότητα με όλες τις υπάρξεις της δη-μιουργίας και έτσι δε θα υπάρχει κάποιος ξεχωριστός«άλλος» που να τον έλκει. Όμως, δεν είμαστε ακόμαεκεί. Kάθε άνθρωπος πρέπει να δει πού βρίσκεται καινα αξιολογήσει τις ανάγκες και τους στόχους του. Tιθέλει να κάνει με τη ζωή του; Πρέπει να χρησιμοποιή-σει την ενέργειά του για την επίτευξη αυτού του στό-χου. Δε μπορεί να κάνει αλλιώς. Aν χρησιμοποιεί όλητην ενέργειά του σε σεξουαλικές δραστηριότητες καισυναισθηματικά παιχνίδια για να νιώσει ασφάλεια,ευχαρίστηση και αυτο- επιβεβαίωση, τότε δεν του πε-ρισσεύει ενέργεια για να την κατευθύνει προς τουςστόχους του, όποιοι κι αν είναι αυτοί. Oύτε θα έχει τοχρόνο, την ηρεμία του νου και τη διαύγεια που χρειά-ζεται για να ασχοληθεί με τεχνικές όπως ο διαλογι-σμός και η προσευχή, που θα μπορούσαν να τον βοη-θήσουν να βρει εσωτερική ασφάλεια, ευτυχία και αυτο-επιβεβαίωση.

Aπό την άλλη, όσο βρισκόμαστε μέσα στο φυσικόμας σώμα, η σεξουαλική μας πόλωση είναι μια πραγ-ματικότητα. Mοιάζουμε με τα ηλεκτρόνια και το πρω-τόνιο που έχουν αντίθετα φορτία και μοιραία έλκονται.Δε μπορούμε να το παραβλέψουμε αυτό. Όμως, ο άν-θρωπος έχει περισσότερη συνειδητότητα από το ηλε-κτρόνιο και το πρωτόνιο. Έχει την ικανότητα, μέσααπό συνειδητή πνευματική ανάπτυξη, να αρχίσει ναεναρμονίζεται και να μειώνει τη φόρτισή του. Oάντρας έλκεται από τις ιδιότητες της γυναίκας πουεκείνος δεν έχει και η γυναίκα για τον ίδιο λόγο έλκεταιαπό τον άντρα. Όμως, σαν ψυχές δεν είμαστε ούτε αρ-σενικοί, ούτε θηλυκοί. Eίμαστε και τα δύο και πέρα


από αυτά. Έτσι, καθώς ο άντρας θα αναπτύσει περισ-σότερη αγάπη, στοργή, συναίσθημα, τρυφερότητα, ευ-αισθησία, αγνότητα, ηρεμία και ταπεινότητα και κα-θώς η γυναίκα, αντίστοιχα, θα αναπτύσει περισσότερηδύναμη, κουράγιο, αυτοπεποίθηση και φιλοσοφία, θααισθάνονται και οι δυο πιο ολοκληρωμένοι· τα φορτίατους δε θα είναι πια τόσο αντίθετα και η αγάπη τουςθα μπορεί να εκφραστεί προς το σύνολο, χωρίς να πε-ριορίζεται από σεξουαλικές ανάγκες και έρωτες. Aυτήη ολοκλήρωση και η αρμονία των αρσενικών και θηλυ-κών χαρακτηριστικών, βρίσκει την έκφρασή της στοXριστό, την Παναγία και ορισμένους αγίους, που συν-δυάζουν στην προσωπικότητά τους, την ανάγκη, τηνηρεμία, την αποφασιστικότητα, τη δύναμη και το κου-ράγιο να πολεμήσουν το κακό.

H METAΛΛAΞH THΣ ΣEΞOYAΛIKHΣENEPΓEIAΣ

Eίναι γνωστό σε πολλούς κύκλους της εσωτερικήςφιλοσοφίας, ότι η σεξουαλική ενέργεια μπορεί να με-ταλλαχθεί σε πνευματική ενέργεια και να αυξήσει μεαυτόν τον τρόπο τη δημιουργική δύναμη ή να βοηθήσειστη φώτιση. Πρέπει να γίνει αντιληπτό εδώ, ότι με-τάλλαξη δε σημαίνει καταπίεση. Όταν καταπιέζουμεκάτι, αυτό αποθηκεύεται όπως είναι μέσα μας και μαςπιέζει εσωτερικά. Aν μάθουμε να το μεταλλάσουμε,τότε γίνεται κάτι πιο λεπτό, που μπορεί στο τέλος ναεκφραστεί με κάποιον άλλο τρόπο, όπως γράψιμο,χορό, μουσική, τέχνη, κοινωνική υπηρεσία, διαλογιστι-κές καταστάσεις κ.α. Όμως η τέχνη της μετάλλαξηςτης σεξουαλικής ενέργειας, γίνεται αρκετές φορές επι-κίνδυνη και γι’ αυτό απαιτείται ένας πνευματικός δά-σκαλος και φυσικά ο σωστός σύντροφος. Kαι ακόμηπερισσότερο απαιτείται μεγάλος αυτοέλεγχος και πει-θαρχία, πολλά χρόνια χορτοφαγίας, διαλογισμός,αποχή από ναρκωτικά κάθε είδους και απόλυτος έλεγ-χος των κινήσεων του νου. Διαφορετικά, ο νους θα κα-


τακλυστεί από την ξαφνική ροή της σεξουαλικής ενέρ-γειας και θα χαθεί ή ακόμα χειρότερα, μπορεί να ταξι-δέψει σε επικίνδυνες περιοχές, δημιουργώντας σωμα-τικά και νοητικά προβλήματα στο άτομο. Yπάρχουναυτήν τη στιγμή πάνω στη γη ορισμένοι δάσκαλοι πουέχουν φτάσει το πνευματικό επίπεδο που χρειάζεταιώστε να οδηγήσουν τους ανθρώπους σ’ αυτήν τηνπροσπάθεια. Aκόμα, το κλειδί στη διαδικασία της με-τάλλαξης της σεξουαλικής ενέργειας, είναι η μετάλλα-ξη του τρόπου με τον οποίο βλέπουμε τον κόσμο. Ότανμπορούμε να βλέπουμε τον αγαπημένο μας σαν την εν-σάρκωση του Θεού, όταν καταφέρνουμε να αντιμετω-πίζουμε και να βιώνουμε τον κάθε άνθρωπο σαν εκδή-λωση του ENOΣ ΠAΓKOΣMIOY ΠNEYMATOΣ του οποίουκαι εμείς είμαστε μέρος, όταν αυτό δεν είναι μόνο σκέ-ψη, αλλά γίνεται εμπειρία, τότε όλες μας οι ενέργειεςθα μεταλλαχθούν και ότι κι αν θα κάνουμε θα είναι θεϊ-κό. Eπομένως, εκείνο που χρειαζόμαστε είναι η αλλαγήτου τρόπου με τον οποίο βλέπουμε τον κόσμο, ο εξα-γνισμός του νου μας, των σκέψεων, των επιθυμιών καιτων κινήτρων μας, ώστε να μπορούμε να βλέπουμε τονκόσμο πιο καθαρά και να μη ξεγελιόμαστε από τηνψευδαίσθηση των προσωρινών μορφών. Θα πρέπει ναείναι ξεκάθαρο στο νου μας το γεγονός ότι το σώμακαι η προσωπικότητά μας, με τα οποία ασχολούμαστετόσο πολύ και πιστεύουμε ότι «χρειαζόμαστε», είναιαπλά, προσωρινή μορφοποίηση της γης, που κάποτεξαναγίνεται γη, ενώ το πνεύμα που βρίσκεται μέσα σ’αυτά, είναι αιώνιο και δεν έχει ούτε φύλο, ούτε προ-σωπικότητα.

Eπιτρέψτε μου να σας δώσω μια συμβουλή που βρί-σκω πολύ χρησιμη. Eκείνο που πραγματικά γυρεύουμεείναι AΓAΠH. Όλοι θέλουμε να μας αγαπούν, να νιώ-θουμε την αγάπη, να δίνουμε αγάπη. H προσφοράαγάπης σε μια σχέση, είναι ένας σημαντικός εξισορρο-πητικός μηχανισμός σ’ αυτήν την ανταλλαγή ζωτικώνενεργειών. Aν μπορούσαμε να αγκαλιαζόμαστε και ναφιλιόμαστε αθώα όπως κάνουν τα παιδιά, θα είχαμελιγότερη ανάγκη για σεξουαλική επαφή. H ενέργεια θα


μεταδιδόταν στον άλλον και η σεξουαλική μας φόρτισηθα μειωνόταν. Aν μπορούσαμε να ξαναγίνουμε παιδιάκαι να αρχίσουμε να επικοινωνούμε με τους άλλους μεαθώα αγγίγματα, αγκαλιάσματα, φιλιά και προσφοράστοργής, τότε θα είχαμε πολύ λιγότερο το αίσθημα τηςξεχωριστότητας, αμφιβολία για τα αισθήματα των άλ-λων και πολύ λιγότερη ανάγκη για σεξουαλική επαφή,που μας στοιχίζει απώλεια πολύτιμης πνευματικήςενέργειας. Συχνά η ανάγκη για επαλήθευση της ύπαρ-ξης της αγάπης και της ενότητας μας δημιουργεί τηνανάγκη για σεξουαλική επαφή. Όπου υπάρχει λιγότερηαμφιβολία υπάρχει λιγότερη ανάγκη για επαλήθευση.

ΣEΞ KAI ΓEPAMATAAλλά ας κλείσουμε τη συζήτηση με το θέμα του σεξ

και των ηλικιωμένων ατόμων. Έχω συναντήσει πολλάάτομα που προσπαθούν να διατηρήσουν τη σεξουαλι-κή τους δραστηριότητα σε πολύ μεγάλη ηλικία, παράτο γεγονός ότι οι σωματικές ενέργειες έχουν μειωθείπολύ, επειδή έχουν την ανάγκη για επιβεβαίωση ή για-τί πιστεύουν ότι είναι υγιεινό και τους διατηρεί νέους.Eίναι κρίμα να χάνονται αυτά τα τελευταία χρόνια τηςζωής μας με αυτόν τον τρόπο. Tα τελευταία αυτά χρό-νια μας δίνουν την ευκαιρία για εσωτερική δουλειά.Όταν τα παιδιά κάποιου έχουν μεγαλώσει και μπορείπια να πάρει σύνταξη, τότε έχει την ευκαιρία να εγκα-ταλείψει τις παλιές του δραστηριότητες, που τον ανα-γκάζουν να ταυτίζεται με το σώμα και την προσωπι-κότητα. Mπορεί κανείς τότε να αρχίσει μια ζωή μεέντονη πνευματική δραστηριότητα, διαλογισμό, προ-σευχή, διάβασμα, κοινωνική προσφορά και να τελειώ-σει τη ζωή του με αξιοπρέπεια και ηρεμία του νου.

Περιληπτικά, λοιπόν, ο καθένας θα πρέπει να πάρειτη δική του απόφαση πάνω σ’ αυτό το θέμα. Δενυπάρχει θέμα σωστού ή λάθους, αλλά τί είναι αποτε-λεσματικό στην απόκτηση της ευτυχίας που αναζητάκαι τί μπορεί να τον αφήσει άδειο και ανικανοποίητο


στο τέλος. H απόφαση αυτή θα πρέπει να γίνει συνει-δητά και αντικειμενικά· θα πρέπει κανείς να σιγουρευ-τεί ότι δεν καταπιέζει κάποιο σημαντικό μέρος τουεαυτού του, αλλά και από την άλλη ότι δεν τυφλώνεταιαπό συνήθειες, επιθυμίες και κοινωνικούς προγραμμα-τισμούς. Θα πρέπει κανείς να δει τί θέλει από τη ζωήκαι πώς μπορεί καλύτερα να το πετύχει.


KEΦAΛAIO 17

ΣYNEXIZONTAΣ TA BHMATAΠPOΣ THN EΛEYΘEPIA

Aπό την μέχρι τώρα συζήτησή μας βλέπουμε ότι ταYAMAS δεν είναι απλά ηθικοί περιορισμοί ή κώδι-κες συμπεριφοράς που αποδέχεται ο πνευματικός

αναζητητής, αλλά ένας επιστημονικά τεκμηριωμένοςκώδικας συμπεριφοράς που οδηγεί το άτομο από τον ε-γκλεισμό του στην ταύτιση με το “εγώ” προς την πνευ-ματική του ελευθερία. Aκόμη μας προσφέρουν μια εναλ-λακτική άποψη του τι είναι «καλό» και τι «κακό». Kαλόείναι ό,τι μας βοηθάει να ξεφύγουμε από τον εγωκε-ντρισμό μας και να ταυτιστούμε με το Σύμπαν. Kαλό εί-ναι ό,τι μας διευκολύνει να αποταυτιστούμε από τοσώμα, τα συναισθήματα ξεχωριστότητας, το φόβο, τονανταγωνισμό με τους άλλους. Kαλό είναι ό,τι μας κα-τευθύνει προς τον αλτρουϊσμό, την αγάπη, την ενότηταμε τις άλλες υπάρξεις. Kαλό είναι να κάνουμε στους άλ-λους αυτό που θα θέλαμε να κάνουν εκείνοι σε μας.

Kακό είναι ό,τι μας κρατάει δεμένους στην ψευδαί-σθηση της ξεχωριστότητας και της απομάκρυνσης απότον κόσμο. Kακό είναι ό,τι μας προκαλεί φόβο, μίσοςκαι θυμό για τους ανθρώπους γύρω μας. Kακό είναι ναμη συμπεριφερόμαστε στους άλλους όπως θα θέλαμενα συμπεριφέρονται εκείνοι σε μας.

Σε ορισμένες περιπτώσεις η ίδια πράξη μπορεί να εί-ναι καλή για ένα άτομο και κακή για ένα άλλο. Για πα-ράδειγμα, για τους περισσότερους ανθρώπους η ρομα-ντική αγάπη μπορεί να είναι ένα βήμα προς την ευτυχίακαι τον αλτρουϊσμό, ενώ για τον πνευματικό αναζητη-


τή, που έχει ήδη περάσει από αυτά τα στάδια, η ενα-σχόληση με μια προσωπική ρομαντική αγάπη λειτουρ-γεί σαν εμπόδιο στο επόμενο βήμα του προς την οικου-μενική αγάπη. Έτσι, ό,τι είναι χρήσιμο για τον έναν,είναι άχρηστο για τον άλλο. Ίσως οι λέξεις «χρήσιμο»και «άχρηστο» θα πρέπει να αντικαταστήσουν το καλόκαι το κακό. «Kαλό» είναι ό,τι είναι «χρήσιμο» για την ο-λοκλήρωση του στόχου μας πάνω στη γη. «Kακό» είναιό,τι είναι «άχρηστο», ό,τι μας εμποδίζει να πραγματο-ποιήσουμε την αληθινή μας φύση. Aν αρχίσουμε ναχρησιμοποιούμε τις λέξεις χρήσιμο και άχρηστο, θαμπορέσουμε να δούμε το πρόβλημα της ηθικής κάτωαπό άλλο φως. Tώρα το συγχέουμε με συναισθήματα ε-νοχής και δυσαρέσκειας για την εκκλησία και την κοι-νωνία που μας επιβάλλουν αυτές τις ιδέες.

Aπό αντικειμενική άποψη βλέπουμε ότι τα YAMAS δενείναι παρά πρακτικές οδηγίες, χωρίς τις οποίες δε θαμπορούσαμε να πετύχουμε κοινωνική ή προσωπική γα-λήνη ή ολοκλήρωση. Έτσι, οι πράξεις δεν είναι από μό-νες τους καλές ή κακές αλλά είτε μας βοηθούν είτε μαςεμποδίζουν στην ανεύρεση της ευτυχίας, της ηρεμίαςκαι στην ολοκλήρωση του στόχου της ζωής μας.

Mπορούμε να φανταστούμε ότι ταξιδεύουμε από τημια πλευρά της θάλασσας της ζωής στην άλλη. Ξεκινά-με απο το ατομικό “εγώ” και τελειώνουμε στο οικουμε-νικό πνεύμα. Tα YAMAS, δηλαδή όχι βία, ειλικρίνεια, όχικλοπή, η σεξουαλική αγνότητα, όχι φθόνος, είναι ταπέντε πώματα που εμποδίζουν το νερό να μπει από τιςτρύπες στο πλοίο μας και να το βουλιάξει.

Aς θυμηθούμε όμως πως μόνο ένα ολοκληρωμένο ά-τομο μπορεί, πραγματικά να ασκεί τα YAMAS σε κάθεπερίπτωση. Aς μην είμαστε αυστηροί με τον εαυτό μαςαλλά ας προσπαθήσουμε όσο καλύτερα μπορούμε νατηρούμε αυτούς τους κανόνες στην καθημερινή μαςζωή.

Θα συζητήσουμε τώρα το δεύτερο βήμα προς την ε-λευθερία που ονομάζεται «NIYAMA». Aυτό αποτελείταιαπό πέντε κανόνες, που σκοπό έχουν να μας βοηθήσουννα αναπτύξουμε πειθαρχία, ψυχικό σθένος και διαύ-


γεια, απαραίτητα για την ασφαλή πορεία στον πνευμα-τικό δρόμο.

NIYAMAS - ΠEIΘAPXIEΣEνώ τα YAMAS μας εξηγούν τι δεν πρέπει να κάνου-

με, τα NIYAMAS μας προτείνουν τι πρέπει να κάνουμεαν θέλουμε να επιτύχουμε στο σκοπό της ζωής μας.Όπως σε κάθε προσπάθεια, έτσι και στην πνευματικήαναζήτηση, ο βαθμός της επιτυχίας μας εξαρτάταιαπό τη σοβαρότητα που δείχνουμε και την προσπάθειαπου θα κάνουμε.

Yπάρχουν 5 NIYAMAS. Aυτά είναι η πειθαρχία, η με-λέτη του εαυτού, η εγκατάλειψη στο Θεό, η σωματικήκαι νοητική αγνότητα και η ικανοποίηση. Tα τρίαπρώτα τα έχουμε συναντήσει στο κεφάλαιο 14 και δεχρειάζεται, επομένως, να συζητήσουμε περισσότερογι’ αυτά. Aναλύονται επίσης ευρύτερα στο βιβλίο μαςOIKOYMENIKH ΦIΛOΣOΦIA.

Eδώ θα αναφερθούμε σ’ αυτά σύντομα.1. Tα tapas ή η πειθαρχία, είναι, προφανώς, απα-

ραίτητα σε όποιον γυρεύει να ξεπεράσει την ταύτιση μετο σώμα. Oι επιθυμίες και οι συνήθειες του σώματοςμπορούν να ξεπεραστούν, κυρίως μέσα από την προ-σπάθεια να μάθει κανείς να ζει χωρίς αυτές. Έτσι, ηεπιθυμία μετατρέπεται σε θέληση. H θέληση είναι απα-ραίτητη στην επιτυχία κάθε προσπάθειας, ιδιαίτεραστην πνευματική προσπάθεια. Λέγεται ότι όταν κάποι-ος γνωρίζει πώς να πειθαρχεί, απομακρύνονται οιακαθαρσίες σώματος και νου και το άτομο αποκτά με-γάλες μεταφυσικές ικανότητες, όπως διορατικότητακαι τηλεπάθεια.

Όπως είπαμε πριν, ο πνευματικός αναζητητής δεθα πρέπει να χρησιμοποιεί αυτές τις δυνάμεις ώσπουη ανώτερη διάνοια, το ανώτερο όχημα, να έχει πλήρηέλεγχο του “εγώ”, διαφορετικά μπορεί η λαθεμένη χρή-ση αυτών των δυνάμεων να κάνει κακό στον ίδιο καιστους άλλους.

Όλοι μας μπορούμε να ωφεληθούμε από πειθαρχίες


όπως να νηστεύουμε μια φορά την εβδομάδα, να μιλά-με λιγότερο, να λέμε μόνα καλά λόγια και να μη μιλάμεποτέ υποτιμητικά για τον άλλο. Aυτοί που καπνίζουν,πίνουν, τρώνε πολύ, πέρνουν ναρκωτικά ή φάρμακα,καλό θα ήταν να ασκηθούν στη διακοπή αυτών τωνσυνηθειών που βλάπτουν την υγεία και το χαρακτήρατους.

2. H μελέτη του εαυτού είναι σημαντική για όποιονθέλει να πετύχει ακόμα και το μικρότερο βαθμό ελέγχουτου νου, πόσο μάλλον την αυτοπραγμάτωση. Eπειδήείμαστε οι δημιουργοί της πραγματικότητάς μας μπο-ρούμε να αλλάξουμε την πραγματικότητά μας όταν κα-ταλαβαίνουμε αντικειμενικά τους τρόπους με τουςοποίους δημιουργούμε την πραγματικότητα που βιώ-νουμε. Ώσπου να φτάσουμε στο σημείο να παρατηρού-με την προσωπικότητά μας και να την βλέπουμε σαντο όχημα μέσα από το οποίο λειτουργούμε και όχι σαντο σύνολο της ύπαρξής μας, δεν υπάρχει περίπτωσηαλλαγής ή ανάπτυξης. Ώσπου να βγούμε έξω καιπάνω από το “εγώ” μας και να περιεργαστούμε τις λει-τουργίες του δεν μπορούμε «να δούμε το δάσος μέσααπό τα δέντρα του». Ώσπου να αρχίσουμε να ταυτιζό-μαστε με τον ανώτερο εαυτό, την πνευματική φύση, δεμπορούμε να έχουμε μεγάλη πρόοδο.

3. H εγκατάλειψη στο Θεό αναφέρεται στις Σούτρεςτου Πατάντζαλι, σαν ξεχωριστό και ανεξάρτητο μονο-πάτι στην ένωση με το Θεό. Tο άτομο που ασκείταιστην απόλυτη εγκατάλειψη του “εγώ”, των προσκολλή-σεων και των επιθυμιών στον ανώτερο εαυτό, ενώνε-ται με το Σύμπαν. Δε χρειάζονται άλλοι τύποι τεχνι-κών. Aυτό είναι το μονοπάτι της Aγάπης και τηςAφοσίωσης. Eίναι το μονοπάτι που έχει προβάλλει ηXριστιανοσύνη και ιδιαίτερα ο Aπόστολος Παύλος στιςεπιστολές του. Tο άτομο που ακολουθεί το μονοπάτιτης αγάπης για το Θεό (οποιαδήποτε μορφή και αν Tουδίνει) διαπιστώνει με αυτόν τον τρόπο ότι η ένωση μετο Θεό γίνεται πιο γρήγορα και με μεγαλύτερη ασφά-λεια.

4. H αγνότητα είναι κάτι που αρέσει σε όλους.


Aγνότητα μπορεί να είναι η ομορφιά της φύσης ή ηαυθόρμητη εκδήλωση ενός παιδιού. H αγνότητα έλκειτην προσοχή μας και μας χαλαρώνει. Eίναι απαραίτη-τη ιδιότητα στην πνευματική μας εξέλιξη.

Για να αποκτήσουμε διαύγεια του νου, που είναιαπαραίτητη αν θέλουμε να βιώσουμε υψηλά επίπεδασυνειδητότητας, χρειάζεται να εξαγνιστούμε σωματι-κά, συναισθηματικά και νοητικά.

ΣΩMATIKOΣ EΞAΓNIΣMOΣH σωματική καθαριότητα μπορεί να γίνει με διαφό-

ρους τρόπους. Yπάρχει καταρχήν το εξωτερικό μέροςτου σώματος, δηλαδή το δέρμα και τα μαλλιά. Πρέπεινα διατηρούνται καθαρά για να μην κινδυνεύουν απόμικρόβια και διάφορες ασθένειες. Tο καθημερινό πλύ-σιμο του σώματος είναι εξαιρετικά σημαντικό για δια-φόρους λόγους. Όταν πλένουμε το σώμα δεν απομα-κρύνουμε μόνο τα μικρόβια και τις ακαθαρσίες αλλάπαράλληλα εξαγνίζουμε την αύρα μας, το ενεργειακόμας πεδίο. Tο νευρικό σύστημα και το ενεργειακό πε-δίο, χαλαρώνουν και τονώνονται από το νερό πάνωστο σώμα. Όλοι έχουμε αισθανθεί πόσο ενεργειακό εί-ναι ένα ντους όταν είμαστε κουρασμένοι ή έχουμε έντα-ση. Nιώθουμε ανακουφισμένοι και ανανεωμένοι.

Eκτός από το καθημερινό ντους σ’ όλο το σώμα,καλό θα ήταν να κάνει κανείς και «μισά μπάνια» όπουπλένει χέρια και μπράτσα μέχρι τους αγκώνες καθώςεπίσης το πρόσωπο και το λαιμό του. Aυτό ανανεώνειτο σώμα και χαλαρώνει τα νεύρα. Bοηθάει όσους έχουνχαμηλή ενέργεια ή είναι πολύ νευρικοί. Tο έθιμο είναινα κάνει κανείς αυτά τα μισά μπάνια μόλις ξυπνήσει,πριν να φάει, πριν προσευχηθεί ή κάνει διαλογισμό καιπριν κοιμηθεί. Mε αυτόν τον τρόπο η ενέργεια παραμέ-νει σε αρμονία όλη την ημέρα. Eίναι επίσης πάρα πολύχρήσιμο πριν από το διαλογισμό γιατί απομακρύνει τιςδονήσεις από τις προηγούμενες δραστηριότητες καιβοηθάει στη συγκέντρωση. Διώχνει τη νύστα την ώρατου διαλογισμού.


Tο εσωτερικό του σώματος πρέπει επίσης να είναιαγνό. Όταν δεν είναι, οι διάφορες τοξίνες εμποδίζουντη σωστή λειτουργία του σώματος και φυσικά του νου.Eίναι γνωστό ότι οι άνθρωποι που υποφέρουν από δυ-σκοιλιότητα, έχουν συχνά πονοκεφάλους. Aυτό συμ-βαίνει γιατί οι τοξίνες δηλητηριάζουν τα νεύρα και δη-μιουργούν ένταση.

Tο σώμα είναι μια μηχανή και, όπως κάθε μηχανή,παθαίνει βλάβη όταν βάζουμε μέσα της λάθος καύσιμαή τη φορτώνουμε με διάφορες ακάθαρτες ουσίες. Όλεςοι μηχανές χρειάζονται έναν ειδικό τύπο καύσιμου γιανα λειτουργήσουν. Aν βάλουμε μέσα τους κάτι άλλο,όχι μόνο δε θα λειτουργήσουν καλά αλλά και θα χαλά-σουν. Tο ανθρώπινο σώμα είναι φτιαγμένο να λειτουρ-γεί με φυσικές οργανικές ουσίες που προέρχονται απότη φύση. Όταν γεμίζουμε το σώμα μας με διάφορα χη-μικά με τη μορφή λιπασμάτων, συντηρητικών, χρωμά-των κλπ., του στερούμε τη δυνατότητα να τα διαλύσεικαι να τα αποβάλλει, με αποτέλεσμα το συκώτι και ταάλλα όργανα να βλάπτονται. Oι τοξίνες αυτές τότεεπηρεάζουν τη διαύγεια και την καθαρότητα του νου.

Eπίσης όταν τρώμε επεξεργασμένες τροφές, όπωςάσπρη ζάχαρη και αλεύρι ή κρέας που έχει ορμόνες καιαντιβιωτικά, το σώμα μας εσωτερικά βρωμίζει. Aυτόεξασθενίζει την υγεία, το ανοσοποιητικό μας σύστημακαι τη διαύγεια της σκέψης.

Όλες οι μηχανές έχουν ανάγκη πότε πότε να καθαρι-στούν. Tο ανθρώπινο σώμα μπορεί να καθαριστεί μενηστείες και άλλες τεχνικές. Όλες οι θρησκείες και ταπνευματικά συστήματα χρησιμοποιούν τη νηστεία σαντρόπο προετοιμασίας του σώματος και του νου, ώστενα γίνουν ικανά να φτάσουν ανώτερα συναισθήματακαι σκέψεις. Γι’ αυτό και οι νηστείες γίνονται πριν απόμεγάλες πνευματικές γιορτές που τα παλιά χρόνιαέπαιζαν το ρόλο των μυήσεων.

Mαζί με τη νηστεία υπάρχουν και διάφορες άλλεςτεχνικές καθαρισμού που μπορεί κανείς να χρησιμο-ποιήσει για να καθαρίσει το εσωτερικό του σώματος,όπως το κλίσμα και οι πλύσεις στομάχου. Oι τεχνικές


αυτές περιγράφονται στο βιβλίο AYTOΘEPAΠEIA.

ΣYNAIΣΘHMATIKH AΓNOTHTAΣτη χημεία όταν μιλάμε για καθαρό διάλυμα, εννο-

ούμε το διάλυμα που περιέχει μόνο μια ουσία. Δενυπάρχει τίποτα άλλο εκεί μέσα, καμιά ακαθαρσία.

Tο ίδιο ισχύει και για τη συναισθηματική καθαρότη-τα. Σημαίνει ότι έχουμε ένα βασικό συναίσθημα ή συ-γκίνηση. Σημαίνει ότι αισθανόμαστε αγάπη, κατανόη-ση, στοργή για τους ανθρώπους γύρω μας. Σκεφτείτετο άνοιγμα, την ειλικρίνεια και την αγνότητα ενός μι-κρού παιδιού. Aυτό είναι συναισθηματική καθαρότητα.Tο παιδί αυτό έχει ευθύτητα, ειλικρίνεια και δεν κρύβεισκέψεις και συναισθήματα. Tα βασικά του συναισθή-ματα είναι αγάπη και ενδιαφέρον για τους άλλους. Δενέχει πονηρές σκέψεις. H σημασία της συναισθηματικήςκαθαρότητας, έχει επισημανθεί από το Xριστό, πουλέει πως, μόνο όταν γίνουμε πάλι παιδιά, θα μπορέ-σουμε να μπούμε στο Bασίλειο των Oυρανών.

H συναισθηματική καθαρότητα μπορεί να επιτευχθείμέσα από τη συντροφιά με αγνούς και απλούς ανθρώ-πους, με το τραγούδι, την προσευχή, το διαλογισμό καιμέσα από την αυτοανάλυση με την οποία απομακρύ-νουμε αρνητικές συναισθηματικές καταστάσεις απότους βασικούς προγραμματισμούς μας.

NOHTIKH KAΘAPOTHTAH νοητική καθαρότητα, όπως και η συναισθηματική,

επιτυγχάνεται με το να έχει κανείς το νου του γεμάτο μεέναν τύπο σκέψεων, με ένα στόχο ή αρχή. Όταν έχουμεσυγκρουόμενες σκέψεις, στόχους ή επιθυμίες δεν μπο-ρεί να υπάρξει πρόοδος σε καμιά κατεύθυνση. Θα πρέ-πει να αναλύσουμε τι θέλουμε από την ζωή, τι πιστεύ-ουμε ότι είναι σημαντικό, ποιοί είναι οι στόχοι μας καιπώς θέλουμε να ζήσουμε. Θα πρέπει να επιλέξουμεανάμεσα στις συγκρουόμενες σκέψεις, στόχους και επι-


θυμίες που τώρα δημιουργούν σύγχυση στο μυαλό μας.Mέσα από την αυτοανάλυση, το διαλογισμό, την

προσευχή και τη μελέτη των πνευματικών αληθειών,μπορούμε να απελευθερωθούμε από αυτήν τη σύγχυσηκαι να συγκεντρωθούμε στη βασική αλήθεια, ότι δηλα-δή είμαστε όλοι αιώνιες ψυχές στη διαδικασία της εξέ-λιξης. Tότε θα αφιερώσουμε τη ζωή μας στο βασικόστόχο της επίσπευσης της εξελικτικής διαδικασίας γιατον εαυτό μας και τους άλλους.

Όταν έχουμε σωματική, συναισθηματική και νοητικήκαθαρότητα αποκτούμε εσωτερική αρμονία και γαλήνη,κάτι σαν αυτό που βιώνει κανείς μετά από ένα ντους,μια νηστεία ή τη λήψη της ιερής κοινωνίας. Όταν είμα-στε αγνοί, θέλουμε να παραμείνουμε αγνοί και έτσι αι-σθανόμαστε μικρότερη έλξη για πράξεις που μπορούννα εμποδίσουν την άνοδό μας σε υψηλότερο επίπεδοσυνειδητότητας, όπου βιώνουμε εσωτερική ηρεμία,ικανοποίηση και ενότητα με τον κόσμο γύρω μας.

5. H ικανοποίηση είναι μια σπάνια κατάσταση τουνου στη σημερινή κοινωνία. Πολλοί λίγοι άνθρωποι εί-ναι ευχαριστημένοι με αυτά που έχουν ή με αυτά πουέχουν πετύχει στη ζωή. Aισθάνονται πως θα είναι ευ-χαριστημένοι, αν αποκτήσουν ένα ακόμη πράγμα ήόταν πετύχουν έναν ακόμη στόχο. Όμως κάτι τέτοιο δεσυμβαίνει. Ή είμαστε ικανοποιημένοι ή δεν είμαστε.Kανένα εξωτερικό αντικείμενο, θέση, σχέση ή γεγονόςδε μπορεί να μας δώσει ικανοποίηση που διαρκεί. Hικανοποίηση έρχεται με τη συνειδητοποίηση ότι ήδηέχουμε, αλλά και ότι πάντα θα έχουμε ακριβώς ό,τιχρειαζόμαστε κάθε στιγμή για την ολοκλήρωσή μας. Aνη ικανοποίησή μας εξαρτάται από εξωτερικούς παρά-γοντες, τότε δε μπορεί να διαρκέσει, γιατί θα αλλάξειόπως αλλάζουν και οι εξωτερικοί παράγοντες.

Yπάρχουν δύο τρόποι για να μάθει κανείς να είναιικανοποιημένος. O ένας, με το να εκπαιδευτεί να είναιικανοποιημένος με ό,τι έχει και με ό,τι του δίνει η ζωή.O άλλος, με το να γίνει όλο και περισσότερο ικανός νααποκτήσει εκείνο που θέλει για να είναι ικανοποιημέ-νος. H Aνατολή έχει πετύχει το πρώτο. Oι άνθρωποι


εκεί, έχουν μάθει να είναι ικανοποιημένοι με τα λίγα. HΔύση έχει δώσει έμφαση στο δεύτερο τρόπο, στην ικα-νότητα δηλαδή να αποκτά κανείς αυτό που θέλει καιεπιθυμεί.

Προσωπικά πιστεύω ότι η πραγματική λύση βρίσκε-ται στο συνδυασμό αυτών των δύο μεθόδων.Mπορούμε να αναζητούμε τη συνεχή βελτίωση της ποι-ότητας της ζωής για τον εαυτό μας και τους άλλους,ενώ παράλληλα να αποδεχόμαστε τα πρακτικά αποτε-λέσματα που έχουμε σε κάθε στάδιο αυτής της διαδι-κασίας και να είμαστε ικανοποιημένοι με αυτά.

Aυτό φέρνει στο νου τη σοφία της προσευχής τουAγίου Φραγκίσκου: «Θεέ μου, δώσε μου τη δύναμη ναδέχομαι τα πράγματα που δε μπορώ να αλλάξω, τοκουράγιο να αλλάξω αυτά που μπορώ και τη σοφία ναγνωρίζω τη διαφορά». Έτσι, προσπαθούμε να βρούμεικανοποίηση μέσα από τη βελτίωση των συνθηκών τηςζωής μας, όμως είμαστε πάντα έτοιμοι να νιώσουμεικανοποίηση με ό,τι έχουμε. Δεχόμαστε την παρούσαστιγμή και ό,τι συμβαίνει σ’ αυτήν, σαν τέλεια.

Aυτό ισχύει για μια μεγάλη ποικιλία αναγκών πουέχουμε, όπως οι ανάγκες επιβίωσης, ευχαρίστησης,επιβεβαίωση αγάπης, ακόμη και για ανάγκες πνευμα-τικής εξέλιξης ή ένωσης με τον Θεό.

Στην αρχή, ο πνευματικός αναζητητής αγχώνεταιστην ιδέα του αν θα μπορέσει να πετύχει σ’ αυτήν τηνπεριπέτεια της αυτομεταμόρφωσης.

Δεν έχει μεγάλη επιμονή και θέλει αποτελέσματααμέσως. Aποθαρρύνεται και στεναχωριέται σε κάθεοπισθοδρόμηση και συχνά αισθάνεται πως δεν προ-χωράει. Aισθάνεται ανικανοποίητος. Aυτή η έλλειψηικανοποίησης είναι χρήσιμη γιατί τον σπρώχνει ναπροχωρήσει, τον εμπνέει να προσπαθήσει πιο πολύ.Aλλά καθώς περνούν τα χρόνια και ο αναζητητής κα-ταλαβαίνει ότι η πρόοδος γίνεται πολύ σιγά, μαθαίνειτότε να κάνει υπομονή και να έχει πίστη. Aλλά το πιοσημαντικό από όλα, μαθαίνει σιγά σιγά να αποταυτί-ζεται από την προσωπικότητά του, που βιώνει τουςκύκλους της ευχαρίστησης και της δυσαρέσκειας.


Aρχίζει να αναπτύσσει μια σταθερή εσωτερική ικανο-ποίηση, παρά τα δράματα που συμβαίνουν γύρω του.Γίνεται τότε ικανός να παρακολουθεί τα πάνω και τακάτω, τις επιτυχίες και τις αποτυχίες της ζωής του μετο ίδιο βλέμμα. Λέγεται ότι η απόλυτη ικανοποίησηφέρνει απόλυτη, αδιατάραχτη ευτυχία ή ευλογία.

Mπορούμε να τα καταλάβουμε αυτά με τη βοήθειατου πιο πάνω διαγράμματος. Σε κάποιο σημείο, αι-σθανόμαστε ανικανοποίητοι με τον εαυτό μας και τηζωή μας. Θέλουμε να αλλάξουμε το χαρακτήρα μας, νααπελευθερωθούμε από κάποιο αρνητικό χαρακτηριστι-κό ή συνήθεια. Δεν είμαστε ευτυχείς με τον εαυτό μας.Mπορεί να απορρίπτουμε τον εαυτό μας ακόμη ή καινα τον μισούμε.

Σαν αποτέλεσμα αυτής της έλλειψης ικανοποίησης,κάποια στιγμή κάνουμε προσπάθεια να αλλάξουμεαυτό που δεν μπορούμε να δεχτούμε. Mετά από κάποιοχρονικό διάστημα, σύντομο ή όχι, καταφέρνουμε να τοπετύχουμε. Tώρα, αισθανόμαστε ικανοποίηση - ευχα-ρίστηση για την επιτυχία μας.

Όμως αυτή η ικανοποίηση δεν κρατάει πολύ.Σύντομα ανακαλύπτουμε κάτι άλλο που θέλουμε να αλ-λάξουμε στον εαυτό μας. Aισθανόμαστε πάλι ανικανο-ποίητοι. Mετά από μια περίοδο δυσαρέσκειας, κάνουμεξανά νέα προσπάθεια. Kαθώς προσπαθούμε να αλλά-ξουμε, συχνά νιώθουμε άγχος, αμφιβολίες και φόβο ότιθα αποτύχουμε. Aυτό πάλι, συχνά συνοδεύεται από αι-σθήματα αυτοαπόρριψης ώσπου, τελικά, να πετύχου-με.

Kι έτσι ο κύκλος επαναλαμβάνεται: H δυστυχία τουανικανοποίητου συναισθήματος, το άγχος της προ-σπάθειας, η περηφάνια και η χαρά της επιτυχίας καιμετά πάλι έλλειψη ικανοποίησης.

Mετά από πολλά χρόνια ο πνευματικός αναζητητήςαρχίζει να καταλαβαίνει ότι η διαδικασία της αλλαγήςκαι της εξέλιξης είναι αργή και δύσκολη και απαιτείυπομονή. Σταδιακά, αποταυτίζεται από τη διαδικασία,από την προσπάθεια. Συνεχίζει να κάνει προσπάθειες


για την αλλαγή, όμως δεν αμφιβάλλει πια τόσο πολύ.Προχωρεί στη διαδικασία της βελτίωσης του εαυτούτου χωρίς την αυτοαπόρριψη, το άγχος και την περη-φάνια που συνήθως συνοδεύουν αυτήν την προσπά-θεια.

Eίναι σημαντικό να θυμόμαστε ότι τα πνευματικάχαρακτηριστικά θα πρέπει να αναπτύσσονται φυσιο-λογικά μ’ έναν αρμονικό τρόπο. Tα φυτά μεγαλώνουνμε τον ίδιο τρόπο. Δε θα είναι χρήσιμο να προσποιού-μαστε ότι έχουμε κάποιες πνευματικές ικανότητες γιατις οποίες διαβάζουμε στα διάφορα βιβλία. Aυτό θαήταν ψεύτικο. Aς ασκηθούμε στις τεχνικές που γνωρί-ζουμε και ταυτόχρονα ας είμαστε ειλικρινείς γι’ αυτάπου πραγματικά νιώθουμε και ας αφήσουμε τις αλλα-γές να συμβούν φυσιολογικά μέσα μας.

ASANAS - ΣΩMATIKEΣ ΣTAΣEIΣAς πάμε τώρα στο τρίτο βήμα προς την ελευθερία,

που είναι ο έλεγχος, δηλαδή η κυριαρχία και η υπέρβα-ση του υλικού σώματος.

Oι αρχαίοι σοφοί κάθονταν για πολλές ώρες κάθεμέρα σε στάσεις διαλογισμού. Για να προετοιμάσουν τοσώμα γι’ αυτόν τον δύσκολο σωματικό και νοητικόστόχο, ανέπτυξαν μια σειρά από στάσεις που δυναμώ-νουν το σώμα. Aυτές οι στάσεις κρατούσαν επίσης τοσώμα ζωντανό και υγιές με την μικρότερη δυνατή προ-σπάθεια, χρόνο και ενέργεια. Aνέπτυξαν μια επιστήμητης καλλιέργειας του υλικού σώματος που κρατούσε τοσώμα σε θαυμάσια αρμονία.

Oι στάσεις αυτές είναι κυρίως στατικές και σ’ αυτέςμένει κανείς για μεγάλα διαστήματα κρατώντας τοσώμα ακίνητο και απόλυτα χαλαρό. Σε κάθε στάση ονους είναι επίσης χαλαρός σε κατάσταση βαθιάς χα-λάρωσης ή και διαλογισμού. Oι στάσεις αυτές, σε συν-δυασμό με τον έλεγχο της αναπνοής και τη σωστή δια-τροφή, επιδρούν, σε μεγάλο βαθμό, θετικά στο νευρικόκαι ενδοκρινικό σύστημα. Aυτό είναι το μεγάλο μυστικό


των ασκήσεων της γιόγκα· ότι δηλαδή εναρμονίζουν τονευρικό και ενδοκρινικό σύστημα που με τη σειρά τουςεναρμονίζουν όλα τα άλλα συστήματα του σώματος.

H ένταση απελευθερώνεται από τους μυς, τα νεύρακαι τον ίδιο το νου. Όσοι έχουν ασκηθεί στις ασκήσειςτης γιόγκα, γνωρίζουν πόσο ισχυρή επίδραση έχουνστο σώμα και το νου. Σήμερα, στη Δύση, οι ασκήσειςτης γιόγκα έχουν γίνει αυτοσκοπός. Έχουν γίνει άλλοένα είδος γυμναστικής και μάλιστα σε μερικές περι-πτώσεις έχει καταλήξει να είναι ανταγωνιστικό σπόρ.Aυτό φυσικά δεν έχει καμιά σχέση με τις προθέσεις πουείχαν κατά νου οι γιόγκις όταν ανέπτυσσαν αυτό τοσύστημα.

Oι ασκήσεις αυτές έχουν σκοπό, κάτι που βρίσκεταιπέρα από το σώμα. Eκτελούνται για να κρατήσουν τοσώμα σε άριστη κατάσταση ώστε να μη γίνεται εμπό-διο στο δρόμο για την αυτοπραγμάτωση. Για ο,τιδήπο-τε θέλουμε να πετύχουμε στη ζωή, είτε αυτό είναιπνευματικό, είτε υλικό, χρειαζόμαστε ένα υγιές σώμα.H παραμικρότερη δυσαρμονία του σώματος, αντανα-κλάται στο νου και αντίστροφα. Έτσι, πριν ο πνευμα-τικός αναζητητής προσπαθήσει να ελέγξει το νου του,θα πρέπει να απομακρύνει τις εντάσεις και τις αδυνα-μίες του σώματος.

Λέγεται ότι, εκείνος που τελειοποιεί αυτές τις ασκή-σεις, απελευθερώνεται από τα αντίθετα των αισθήσε-ων, όπως ζέστη, κρύο, υγρασία, ξηρασία, πείνα, δίψα.Tο σώμα γίνεται δυνατό και ικανό να αντέξει κάθε δυ-σκολία και ένταση. Έτσι ο νους ενοχλείται λιγότερο καιπροσαρμόζεται ευκολότερα.ΠPANAΓIAMA - EΛEΓXOΣ THΣ BIOENEPΓEIAΣ

Έχουμε αναφερθεί με λεπτομέρεια στο θέμα της βιο-ενέργειας και στα κέντρα ενέργειας κατά μήκος τηςσπονδυλικής στήλης. Tο τέταρτο βήμα προς την ελευ-θερία είναι η διαδικασία ελέγχου της ενέργειας, έτσιώστε να ρέει άφθονη και αρμονικά.

Oι τεχνικές ελέγχου της αναπνοής χρησιμοποιούνταισε συνδυασμό με τη συγκέντρωση, για να εξασφαλί-


σουμε άφθονη πράνα στο σώμα, αλλά και την αρμονι-κή της ροή μέσα σ’ αυτό. Mπορεί κανείς να έχει αρκετήενέργεια, όμως αυτή να μη ρέει σωστά σε όλα τα μέρητου σώματος και του νου. Oρισμένες περιοχές του σώ-ματος και του νου μπορεί να στερούνται ενέργειας,λόγω σωματικών εντάσεων ή μπλοκαρισμάτων στοσυναισθηματικό και νοητικό επίπεδο.

Mέσα από βαθιά, αργή και ρυθμική αναπνοή μπορείκανείς να εναρμονίσει την ποσότητα και τη ροή τηςενέργειας, ώστε όχι μόνο να δημιουργήσει μια κατά-σταση τέλειας υγείας, αλλά και ένα αίσθημα ήρεμηςζωτικότητας. H πράνα είναι ο συνεκτικός σύνδεσμοςμεταξύ σώματος και νου. H πράνα δρα πάνω στοσώμα μέσα από το ενδοκρινικό και νευρικό σύστημα. Oνους επικοινωνεί με το σώμα μέσα από την πράνα καιαντίστροφα. Για το λόγο αυτόν η πράνα είναι το κλειδίτης υγείας, της ζωτικότητας και της γαλήνης του νου.

Πολλά ψυχολογικά προβλήματα είναι μπλοκαρισμέ-να στο αναπνευστικό σύστημα και μπορούν να δουλευ-τούν μόλις το άτομο μάθει να αναπνέει σωστά, χρησι-μοποιώντας τα πνευμόνια του σε όλη τους τη χωρητι-κότητα, ρυθμικά. O πνευματικός αναζητητής μαθαίνειακόμα να ελέγχει την ποσότητα του αέρα που περνάειμέσα από κάθε ρουθούνι. Aυτή η τεχνική της εναλλασ-σόμενης αναπνοής, είναι ιδιαίτερα αποτελεσματικήστη χαλάρωση του νου και στον καθαρισμό του νευρι-κού συστήματος. Eξισορροπούνται, επίσης, η παθητικήή επιθετική στάση του ατόμου.

Όλες αυτές οι ανωμαλίες πρέπει να ρυθμιστούνπριν το άτομο προχωρήσει σε πιο προχωρημένα στά-δια ελέγχου των αισθήσεων και του νου. Λέγεται ότιμέσα από την τελειοποίηση των τεχνικών της πρανα-γιάμα, ο νους κερδίζει μεγάλη δύναμη συγκέντρωσης.

Δε χρειάζεται να δώσουμε εδώ περισσότερες λεπτο-μέρειες γιατί ένα τέτοιο αντικείμενο απαιτεί μελέτημαζί με κάποιον έμπειρο δάσκαλο.

PRATYAHARA - AΠOΣYNΔEΣH TOY NOY


AΠO TIΣ AIΣΘHΣEIΣOι πέντε αισθήσεις, στέλνουν συνέχεια ηλεκτρικά

ερεθίσματα στο νου, πληροφορώντας τον για τουςεξωτερικούς παράγοντες. O νους ξοδεύει ένα μεγάλοποσοστό ενέργειας, χρόνου και προσπάθειας, κάθεμέρα, για να ερμηνεύσει και να αντιδράσει με διαφό-ρους τρόπους στην εισροή των δεδομένων. Έτσι, ενώαπό τη μία η διαδικασία αυτή είναι απόλυτα απαραί-τητη για την αποτελεσματική και αρμονική αλληλεπί-δραση με τον κόσμο γύρω μας, από την άλλη, αν δεμπορούμε να την ελέγχουμε, μπορεί αυτή να αποσπάτο νου και να μη του επιτρέπει να συγκεντρωθεί.

O Σάτυα Σάι Mπάμπα λέει μια χιουμοριστική ιστο-ρία σχετικά με έναν βασιλιά που είχε πέντε γυναίκεςκαι δε μπορούσε να ελέγξει καμιά από αυτές. Ήτανπολύ δυστυχισμένος γιατί και οι πέντε τον ενοχλούσαναπό το πρωί που ξυπνούσε μέχρι το βράδυ που πήγαι-νε για ύπνο. Tον ενοχλούσαν μάλιστα ακόμα και τηνώρα που κοιμόταν.

Aποφάσισε λοιπόν να ζητήσει βοήθεια και να βρειμια λύση, καλώντας σε συνέλευση όλους τους άντρεςτου βασιλείου. Έφτιαξε δύο μεγάλες σκηνές και στη μίαέβαλε μια πινακίδα που έγραφε “ANTPEΣ ΠOYEΛEΓXONTAI AΠO TIΣ ΓY NAI KEΣ TOYΣ” και στην άλλη μιαπινακίδα “ANTPEΣ ΠOY EΛEΓ XOYN TIΣ ΓYNAIKEΣ TOYΣ”.

Mε μεγάλη του έκπληξη ο βασιλιάς διαπίστωσε πωςη σκηνή για κείνους που δεν ελέγχουν τις γυναίκες τουςήταν γεμάτες, ενώ στην άλλη για κείνους που ελέγχουντις γυναίκες τους υπήρχε μόνο ένας άντρας. O βασι-λιάς έτρεξε απελπισμένος στον άντρα αυτόν, ελπίζο-ντας ότι θα βρει λύση στο πρόβλημά του.

Pώτησε λοιπόν τον άντρα: «Πες μου το μυστικό,πώς ελέγχεις τη γυναίκα σου;» O άντρας τον κοίταξε μεέκπληξη. «Eγώ ελέγχω τη γυναίκα μου; Aδύνατον νατην ελέγξω· εκείνη ελέγχει όλη μου τη ζωή».

Kαι ο βασιλιάς ρώτησε: “Tότε γιατί κάθεσαι σ’ αυ-τήν τη σκηνή και όχι στην άλλη;”

O άντρας απάντησε δειλά: «H γυναίκα μου, μου είπε


να το κάνω».Στην παραβολή αυτή βασιλιάς είναι ο νους και οι

πέντε γυναίκες είναι οι πέντε αισθήσεις. O νους δυστυ-χώς, όχι μόνο δε μπορεί να τις ελέγξει, αλλά και ελέγ-χεται από αυτές.

Pratyahara λοιπόν είναι η διαδικασία με την οποίαμαθαίνουμε να αποσυνδέουμε το νου από τα ερεθίσμα-τα των αισθήσεων.

Eίναι κοινή εμπειρία, όπως όταν είμαστε πολύαπορροφημένοι από κάποια δραστηριότητα και χά-νουμε επαφή με τα μηνύματα που δέχονται οι αισθή-σεις. Παύουμε να έχουμε επίγνωση των ήχων, των ει-κόνων και της θερμοκρασίας του περιβάλλοντος.Mπορεί κάποιος να μας μιλήσει και αυτό να μην κατα-γραφεί στο συνειδητό μας νου. Έχουμε ακόμα τηνεμπειρία του ύπνου όπου οι αισθήσεις λειτουργούν,όμως δεν καταγράφονται στο συνειδητό νου. Σε ορι-σμένες περιπτώσεις τα ερεθίσματα των αισθήσεωνπηγαίνουν κατευθείαν στο υποσυνείδητο, ώστε ο συ-νειδητός νους να είναι συγκεντρωμένος σε πιο σημα-ντικά θέματα. Στις περισσότερες περιπτώσεις, αν τουποσυνείδητο διακρίνει κάποιον κίνδυνο, τότε πληρο-φορεί το συνειδητό ώστε να λάβει τα μέτρα του.

Eύκολα καταλαβαίνει κανείς ότι αυτή η ικανότητατης αποσύνδεσης του συνειδητού νου από τις αισθή-σεις είναι απόλυτα απαραίτητη σε κάποιον που επιθυ-μεί να διεισδύσει στο νου με βαθιά συγκέντρωση. H συ-γκέντρωση δεν είναι δυνατή όταν κάθε ήχος ή άλλη αί-σθηση δημιουργεί αλυσσίδα αντιδράσεων και σκεπτο-μορφών μέσα στο νου.

H σχέση μεταξύ των Pratyahara (πέμπτο βήμα) καιτης συγκέντρωσης (έκτο βήμα) είναι πάρα πολύ στενή.Σε μερικές περιπτώσεις, είναι σχεδόν αδύνατο να δεικανείς τη διαφορά, γιατί και τα δυο χρειάζονται το έναγια το άλλο. H αποκοπή του νου από τις αισθήσεις,εξαρτάται αλλά είναι και προϋπόθεση της συγκέντρω-σης. Δουλεύουν μαζί, υποστηρίζουν το ένα το άλλο.

Yπάρχουν τεχνικές με τις οποίες μαθαίνει κανείς νασυγκεντρώνεται στα μηνύματα των αισθήσεων που έρ-


χονται στο νου, χωρίς όμως να τα ερμηνεύει και νααντιδρά σ’ αυτό. Mια τέτοια τεχνική είναι «η παθητικήακροάση» όπου παίρνει κανείς μια χαλαρή θέση καιεπιτρέπει σ’ όλους τους ήχους του περιβάλλοντος ναπερνούν από το νου. Mαθαίνει να μη δίνει ταυτότηταστους ήχους ή να τους ερμηνεύει σαν ευχάριστους ήδυσάρεστους. Έτσι, οι ήχοι βιώνονται σαν καθαρέςενεργειακές δονήσεις που δε δημιουργούν σκεπτομορ-φές και αντιδράσεις στο νου. Mπορεί κάποιος να απο-ταυτιστεί από τα ερεθίσματα των αισθήσεων, ακόμα κιαπό τον πόνο. Mέσα από αυτές τις τεχνικές, οι αισθή-σεις χάνουν τη δύναμη να επηρεάζουν το νου τόσο εύ-κολα. O νους τότε είναι πιο ελεύθερος να συγκεντρω-θεί.


KEΦAΛAIO 18

TA TEΛEYTAIA BHMATAΠPOΣ THN EΛEYΘEPIA

Mέχρι τώρα έχουμε συζητήσει τα πρώτα πέντεβήματα προς την ελευθερία:

1. YAMA - Oδηγίες ηθικής συμπεριφοράς2. NIYAMA - Πνευματικές πειθαρχίες3. ASANA - Έλεγχος του σώματος4. PRANAYAMA - Έλεγχος της βιοενέργειας5. PRATYAHARA - Έλεγχος των αισθήσεων

Aυτά τα πρώτα βήματα αφορούν τον έλεγχο όλωντων παραγόντων που βρίσκονται έξω από το νου, δη-λαδή τη συμπεριφορά, το σώμα, τη βιοενέργεια και τιςαισθήσεις. Tα τελευταία τρία βήματα έχουν σχέση μετον έλεγχο και την υπέρβαση του ίδιου του νου. Tα τε-λευταία τρία βήματα είναι συγκέντρωση, διαλογισμόςκαι έκσταση. Yπάρχουν τρεις βαθμοί συγκέντρωσης, οκαθένας πιο έντονος και πιο ολοκληρωμένος από τονπροηγούμενο.

DHARANA - ΣYΓKENTPΩΣHTο έκτο βήμα προς την ελευθερία είναι η διαδικασία

του να μάθει κανείς να συγκεντρώνει το νου του.Σύμφωνα με τον Πατάντζαλι, «Συγκέντρωση είναι ο

περιορισμός του νου μέσα σε μια περιορισμένη νοητική


περιοχή (εστία συγκέντρωσης)». H αλήθεια είναι ότικαμιά ανθρώπινη πράξη δε μπορεί να εκτελεστεί χωρίςκάποιο βαθμό συγκέντρωσης. Aν κάποιος δεν είναι συ-γκεντρωμένος όταν μαγειρεύει, μπορεί να κόψει το χέριτου ή να κάψει το φαγητό. Aν κάποιος δεν είναι συγκε-ντρωμένος όταν οδηγεί, μπορεί να προκαλέσει κάποιοατύχημα. Aν δεν είναι συγκεντρωμένος στη δουλειάτου, μπορεί να κάνει λάθη που θα στοιχίσουν χρήματα,ίσως και ζωές. Aν δεν είμαστε συγκεντρωμένοι ότανπερπατάμε στο δρόμο, μπορεί να πέσουμε σε κάποιοαντικείμενο. H μελέτη και οι σπουδές απαιτούν επίσηςπάρα πολλή συγκέντρωση.

Mπορούμε να φανταστούμε πόση συγκέντρωσηχρειάζεται για να κρατηθεί ο νους σ’ ένα σημείο γιαμεγάλο χρονικό διάστημα. Για τους περισσότερουςαυτό είναι απλά αδύνατο στην αρχή. Δεν έχουμε εκπαι-δευτεί να κάνουμε κάτι τέτοιο. H ικανότητα να κρατάμετο νου σε ένα αντικείμενο, ιδέα, εικόνα, ήχο, εσωτερικάσυναισθήματα, σημείο του σώματος ή κάποιο άλλοαντικείμενο συγκέντρωσης, αναπτύσσεται με τηνEΞAΣKHΣH. Δεν υπάρχει άλλος τρόπος. Aν θέλετε ναμάθετε να κολυμπάτε θα πρέπει να πάτε στη θάλασσακαι να αρχίσετε την άσκηση. Aν θέλετε να μάθετε νασυγκεντρώνεστε, θα πρέπει να ασκείστε τακτικά.

Όλα τα μονοπάτια στα οποία αναφερθήκαμε μέχριτώρα, βοηθούν να χαλαρώνει ο νους και να γίνεται πιοεύκολα η συγκέντρωση. H συγκέντρωση, ο διαλογισμόςκαι το Σαμάντι είναι η «εσωτερική εργασία» γιατί τώραπια ασχολείται κανείς με τον ίδιο το νου.

Kάθε άνθρωπος έχει το δικό του βαθμό επιτυχίαςστην προσπάθειά του να συγκεντρωθεί. Eίναι σημαντι-κό να μην πιέζει κανείς αυτήν την προσπάθεια. Ότανπροσπαθούμε να πιέσουμε το νου δημιουργούμε πιοπολύ ένταση. O νους μοιάζει συχνά μ’ ένα μικρό παιδί.Όταν το πιέζεις επαναστατεί. Δεν έχουμε δυσκολία νασυγκεντρωθούμε σε μια ταινία ή σε μια εκπομπή στηντηλεόραση. Tο ενδιαφέρον που έχουμε μας κρατάει τηνπροσοχή. Aν είχαμε το ίδιο ενδιαφέρον για εσωτερικάκαι πνευματικά θέματα η συγκέντρωσή μας θα είναι


πιο εύκολη.H συγκέντρωση θα πρέπει να αναπτυχθεί σιγά σιγά

και με πολύ υπομονή. Θα πρέπει να γίνεται σε τακτάχρονικά διαστήματα κι αν είναι δυνατό καθημερινά. Oχρόνος της συγκέντρωσης θα αυξάνεται σταδιακά όσοαυτή θα γίνεται ευκολότερη. Oι ασκήσεις της γιόγκακαι οι αναπνοές πριν από τη συγκέντρωση διευκολύ-νουν τη διαδικασία.

Eίναι σημαντικό να θυμόμαστε πως την ώρα τηςσυγκέντρωσης δε θα πρέπει να περιμένουμε αποτελέ-σματα ή κάποιες εμπειρίες. Aπλά καθόμαστε ήρεμακρατώντας το νου στην περιοχή που έχουμε προκαθο-ρίσει για τη συγκέντρωση. Όταν ο νους αποσπάται,υπομονετικά και με επιμονή, τον επαναφέρουμε στοσημείο της συγκέντρωσης. Eστία της συγκέντρωσης θαμπορούσε να είναι μια φιλοσοφική ιδέα, μια αρετήόπως η αγάπη, ένας ήχος, ένα όνομα όπως τουXριστού, η φλόγα ενός κεριού ή οποιοδήποτε άλλοαντικείμενο που ανεβάζει τη συνειδητότητα. Eξωτερικάαντικείμενα όπως η φλόγα ενός κεριού ή ένα λουλούδι,είναι ευκολότερα αντικείμενα συγκέντρωσης για τοναρχάριο. Kαθώς αυξάνεται η συγκέντρωση όμως, είναικαλύτερο να μετακινηθεί κανείς σ’ ένα εσωτερικό αντι-κείμενο συγκέντρωσης. Tελικός στόχος αυτής της συ-γκέντρωσης είναι η ολοκληρωτική υπέρβαση του νου.

Θυμηθείτε το παράδειγμα της κοινής ηλεκτρικής λά-μπας και των ακτίνων λέιζερ. Στη συνηθισμένη ηλε-κτρική λάμπα τα κύματα του φωτός διαχέονται σεκάθε κατεύθυνση με διαφορετικές συχνότητες. Tο φωςτης λάμπας αντανακλάται στους τοίχους και τα αντι-κείμενα του δωματίου. Όταν η ίδια ποσότητα φωτόςπεράσει μ’ έναν καθορισμένο τρόπο μέσα από ένα κρύ-σταλλο, τότε όλα τα κύματα συγκεντρωμένα πηγαίνουνπρος την ίδια κατεύθυνση, έχουν την ίδια συχνότητακαι μπορούν να περάσουν μέσα από έναν τοίχο. O νουςπου δεν είναι συγκεντρωμένος μοιάζει με αυτήν τηναπλή λάμπα που αντανακλά το φως της οπουδήποτε.Oι ακτίνες λέιζερ είναι ο συγκεντρωμένος νους πουστέλνει όλη του την ενέργεια σε μια κατεύθυνση και δυ-


εισδύει κάθε αντικείμενο, αποκαλύπτοντας με αυτόντον τρόπο την ύψιστη αλήθεια πίσω από κάθε αντικεί-μενο συγκέντρωσης.

Στη συγκέντρωση δουλεύουμε με τρεις βασικούςτρόπους.

1. Προσπαθούμε να έχουμε όσο γίνεται λιγότερεςσκέψεις που δε συνδέονται μεταξύ τους.

2. Aναπτύσσουμε μια πιο ολοκληρωτική συγκέντρω-ση στην εστία της συγκέντρωσης.

3. Eπαναφέρουμε ξανά και ξανά το νου στο αντικεί-μενο της συγκέντρωσης.

DHYANA - ΔIAΛOΓIΣMOΣΣυγκέντρωση και διαλογισμός είναι δύο στάδια της

ίδιας διαδικασίας. Mοιάζουν με το λουλούδι και τοφρούτο. Σύμφωνα με τον Πατάντζαλι διαλογισμός εί-ναι «η αδιάκοπη ροή του νου προς το αντικείμενο τηςσυγκέντρωσης». Έτσι, διαλογισμός είναι απλά η επιτυ-χία της συγκέντρωσης. Aυτό που εμείς κάνουμε σήμεραείναι περισσότερο συγκέντρωση παρά διαλογισμός.

Στο διαλογισμό ο νους ρέει ελεύθερα και σταθεράπρος το αντικείμενο της συγκέντρωσης με τον ίδιοτρόπο που ο νους παρακολουθεί ένα ενδιαφέρον φιλμ.Δεν υπάρχει ούτε προσπάθεια σ’ αυτό, ούτε σκέψειςπου αποσπούν την προσοχή.

Oι περισσότεροι από μας μπορούν ίσως να μείνουνσ’ αυτήν την κατάσταση για πολύ μικρά χρονικά δια-στήματα. Θα πρέπει να γίνει κατανοητό ότι αυτό δενείναι μια στατική διαδικασία γιατί ο νους είναι εστια-σμένος στο αντικείμενο της συγκέντρωσης, το ίδιοαντικείμενο, όμως μπορεί να βιώνεται με διαφορετι-κούς τρόπους. Για παράδειγμα, μπορεί κάποιος να συ-γκεντρώνεται στην αναπνοή του. H αναπνοή όμως συ-νέχεια αλλάζει. Πότε είναι εισπνοή και πότε εκπνοή,πότε γρήγορη και πότε αργή, πότε βαθιά και πότε ρηχήή ακόμη και ανύπαρκτη κάποιες στιγμές. Όμως ο νουςβρίσκεται πάντα στην αναπνοή, όσο και αν αυτή αλ-


λάζει. Tο ίδιο συμβαίνει και με τα μάντρα ή τον εσωτε-ρικό ήχο που διαλέγει κανείς για να διαλογιστεί.Mπορεί να αλλάζει η δόνηση, το συναίσθημα ή η λε-πτότητα. Όμως ο νους μένει μαζί του σε όλες τις αλ-λαγές και τις κινήσεις του, με τον ίδιο τρόπο που δύοπεταλούδες κυνηγούν η μια την άλλη στον αέρα.Aναπτύσσεται έτσι όλο και μεγαλύτερη ενότητα κινή-σεων ανάμεσα στο νου και το αντικείμενο της συγκέ-ντρωσης και επομένως μεγαλύτερη οικειότητα.

Σ’ αυτήν την κατάσταση ο νους ηρεμεί απόλυτα.Aνανεώνεται και γεμίζει με εσωτερική σοφία. Θα μπο-ρούσαμε να φανταστούμε ότι ο κάθε διαλογισμός είναιμια επαφή με τον εσωτερικό εαυτό, από την οποία ηπροσωπικότητα επωφελείται με διάφορους τρόπους.O νους σταδιακά εξαγνίζεται και αποκτά επίγνωσητης εσωτερικής φωνής που καθοδηγεί και δίνει κίνη-τρα. Tο άτομο σιγά σιγά συντονίζεται με τις δυνάμειςτης φύσης.

Aφού συζητήσαμε το έβδομο βήμα προς την ελευθε-ρία ας προχωρήσουμε τώρα στο όγδοο που δεν είναιπαρά αποτέλεσμα του έβδομου.

SAMADHI - EKΣTAΣHΉ YΠEPBATIKH KATAΣTAΣH

O Πατάντζαλι εξηγεί πως «ο διαλογισμός εκείνοςστον οποίο υπάρχει συνειδητότητα του αντικειμένουτου διαλογισμού και όχι του ίδιου του νου είναιSamadhi». Eπομένως η συγκέντρωση, ο διαλογισμός καιτο Samadhi είναι τρία στάδια της ίδιας διαδικασίας. Tοακόλουθο παράδειγμα είναι από το βιβλίο του I. K.Tάϊμνι «H επιστήμη της Γιόγκα» και μας βοηθάει να τοκατανοήσουμε καλύτερα αυτό.

1. α β γ α δ α ε ζ η θ α ι κ συγκέντρωση2. α α α β α γ δ α α δ α α α »3. α α α α α α α α α α α α α διαλογισμός4. α α A A α α A A α α A A A »


5. A A A A A A A A A A A A A SAMADHI

Tο γράμμα A έχει επιλεχθεί σαν αντικείμενο συγκέ-ντρωσης. Στην πρώτη γραμμή βλέπουμε πως μπορούμενα κρατήσουμε το A στο νου για πολύ λίγο χρονικόδιάστημα, αφού παρεμβαίνουν άλλες σκέψεις όπως B,Γ, Δ κλπ. Στη δεύτερη γραμμή η συγκέντρωσή μας είναικαλύτερη. Mπορούμε να κρατήσουμε το γράμμα A γιαμεγαλύτερα χρονικά διαστήματα με λιγότερες διακο-πές.

Στην τρίτη γραμμή έχουμε πετύχει το διαλογισμό,αφού ο νους ρέει χωρίς διακοπές προς το A. Στην τέ-ταρτη γραμμή βλέπουμε ότι ορισμένα γράμματα είναικεφαλαία, ενώ άλλα είναι μικρά. Aυτό χρειάζεται εξή-γηση.

Στο διαλογισμό, όπως και σε κάθε άλλη πράξη,δρουν τρεις παράγοντες. Eκείνος που δρα, εκείνος πουδέχεται τη δράση και η διαδικασία της δράσης. Για πα-ράδειγμα, υπάρχει εκείνος που τρώει, αυτό που τρώεικαι η διαδικασία του φαγητού, ή εκείνος που μιλάει,αυτό που λέει και η ομιλία.

Aυτό είναι η εμπειρία μας μέσα στην ψευδαίσθησητης ξεχωριστότητας που έχουμε για τον κόσμο όπουνιώθουμε ότι είμαστε ξέχωροι από τα αντικείμενα καιτις υπάρξεις με τα οποία αλληλεπιδρούμε.

Aκόμα και στο διαλογισμό υπάρχει αυτός ο δυϊσμόςόπου υπάρχει αυτός που κάνει διαλογισμό, το αντικεί-μενο του διαλογισμού και η διαδικασία του διαλογι-σμού. Στο Samadhi ο νους του διαλογιζόμενου συγχω-νεύεται με το αντικείμενο του διαλογισμού και εξαφα-νίζεται. Aπομένει μόνο το αντικείμενο του διαλογισμού.H ψευδαίσθηση της δυϊκότητας ξεπερνιέται και ο δια-λογιζόμενος ενώνεται με την ύψιστη αλήθεια της ενό-τητας όλων των υπάρξεων. Yπερβαίνει έτσι το νου καιβιώνει ενότητα με το Σύμπαν. O νους χάνει τη μορφήτου και παίρνει τη μορφή του αντικειμένου της συγκέ-ντρωσης. Tο καιφαλαίο A αντιπροσωπεύει την επί-γνωση του A χωρίς την επίγνωση του εαυτού. Έτσι, ηπέμπτη γραμμή αντιπροσωπεύει την κατάσταση του


SAMADHI.Yπάρχουν διάφοροι τύποι SAMADHI που αντιστοι-

χούν στα διάφορα στάδια της εξέλιξης. Aυτοί μπαί-νουν σε δύο βασικές κατηγορίες το SABIJA και NIRBIJASAMADHI. Sabija σημαίνει «με σπόρο» και αφορά τοSAMADHI που πετυχαίνει κανείς μετά από συγκέντρω-ση σε κάποιο αντικείμενο. Tο nirbija Samadhi είναι «χω-ρίς σπόρο» Eίναι η συγχώνευση με το κενό ανάμεσα σεδύο σκέψεις. Eίναι η συγχώνευση με το ανεκδήλωτοαπό όπου ξεπηδάει με μυστηριώδη τρόπο κάθε δημι-ουργία.

Έτσι, ο σκοπός της ζωής επιτυγχάνεται και το άτο-μο επιστρέφει στην πηγή του και συγχωνεύεται με τηνOικουμενική ύπαρξη από όπου προήλθε. Έχει, επιτέ-λους, πραγματώσει την OIKOYMENIKH AIΩNIAΠPAΓMATIKOTHTA.

Aυτή η επανένωση με το Θεό, τη μία Θεϊκή Ύπαρξη,είναι ο στόχος κάθε θρησκείας και πνευματικής φιλο-σοφίας. Tο όγδοο βήμα, που συντελεί στην αύξηση τουελέγχου πάνω το σώμα και το νου, είναι ένα ανεκτίμη-το εργαλείο στην επίτευξη αυτού του σκοπού.Mπορούμε να το φανταστούμε σα μια ανερχόμενη σκά-λα που διευκολύνει την ανάβασή μας. Aς θυμηθούμεεπίσης ότι τα πρώτα δύο βήματα των ηθικών εντολώνκαι των πνευματικών πειθαρχιών δεν είναι δυνατό ναεφαρμοστούν τέλεια, πρίν κανείς ουσιαστικά φωτιστείκαι πραγματώσει τον αληθινό Eαυτό.

Mπορούμε έτσι να φανταστούμε τα βήματα αυτάσαν τα κάγκελα της σκάλας, που μας βοηθούν στο ανέ-βασμα και μας προφυλλάσουν από την πτώση.

Aυτός ο δρόμος των οκτώ βημάτων δεν είναι ο μο-ναδικός. Aς θυμηθούμε ότι εκτός από αυτό το μονοπά-τι της θέλησης και του αυτοελέγχου, υπάρχουν ακόμηάλλα τρία βασικά μονοπάτια που μπορεί κανείς ναακολουθεί χωριστά ή σε συνδυασμό. Oι περισσότεροιβρίσκουν ότι ο συνδυασμός είναι πιο ικανοποιητικός,καθώς ο άνθρωπος είναι μια πολυδιάστατη ύπαρξη μεπολλές ανάγκες. Eπειδή τα μονοπάτια αυτά περιγρά-φονται στο πρώτο κεφάλαιο, θα αναφερθούμε εδώ


σ’ αυτά με συντομία.Ένα είναι το μονοπάτι της υπηρεσίας προς τους

συνανθρώπους μας, τα ζώα ή τα φυτά. H υπηρεσίααυτή πρέπει να γίνεται με ταπεινότητα χωρίς συναι-σθήματα έπαρσης και χωρίς προσκόλληση στο αποτέ-λεσμα των προσπαθειών μας, όταν υπηρετούμε τιςανάγκες των άλλων. Eξασθενίζουμε έτσι την αίσθησητης ταύτισης με το Eγώ.

Tο δεύτερο μονοπάτι είναι εκείνο της αγάπης καιτης αφοσίωσης στο Θεό. Mέσα από την προσευχή,τους ψαλμούς και την εγκατάλειψη της προσωπικήςθέλησης στη Θεία Θέληση απελευθερωνόμαστε από τονιστό του εγωισμού και της ψευδοπερηφάνιας.

Tο τρίτο μονοπάτι είναι το μονοπάτι της γνώσηςκαι της διάκρισης ανάμεσα στον αληθινά αθάνατοπνευματικό Eαυτό και το προσωρινό μας σώμα καινου. Aυτή η πνευματική διάκριση μας απελευθερώνειαπό την πνευματική μας άγνοια που είναι η αιτίαόλων των προβλημάτων.

Oι περισσότεροι από μας πιστεύουν ότι ένας συν-δυασμός από αυτά τα μονοπάτια μας προσφέρει ένανισορροπημένο τρόπο εξέλιξης που αναπτύσσει:

1. Tη θέληση και τον αυτοέλεγχο2. Tην αγάπη και την αφοσίωση στο Θεό και την

Aνθρωπότητα.3. Tη σοφία και την αποταύτιση4. Tην ενότητα με όλους μέσα από την υπηρεσία.Mε αυτήν την ευκαιρία θέλω να ευχηθώ σε σας τους

αναγνώστες κάθε επιτυχία στο πνευματικό μονοπάτι.Aς είσαστε ευλογημένοι με υγεία, ευτυχία, αρμονία

και εξέλιξη.


KEΦAΛAIO 19

TA EMΠOΔIA ΣTHNΠNEYMATIKH EΞEΛIΞH

Mέσα στον κόσμο των αλλαγών, που περιλαμβά-νει κάθε υλικό, ενεργειακό και νοητικό φαινόμε-νο, υπάρχουν τρεις ποιότητες σε συνεχή λει-

τουργία. Oι ποιότητες αυτές μπορούν ναχρησιμοποιηθούν για την περιγραφή κάθε αντικειμένου,ύπαρξης ή γεγονότος ακόμη και των σκέψεων, των συ-γκινήσεων, των αντιλήψεων και των πράξεων.

Για μια ακόμη φορά θα πρέπει να προσαρμοστούμεστους σανσκριτικούς όρους γι’ αυτές τις ποιότητες, α-φού δεν υπάρχει μονολεκτική μετάφραση γι’ αυτές. Oιποιότητες αυτές ονομάζονται «Tamas», «Rajas» και«Sattwa».

OI TPEIΣ ΠOIOTHTEΣTο Tamas αντιπροσωπεύει καταστάσεις βαρυθυ-

μίας, στασιμότητας, σκοτεινιάς, βαρεμάρας, άγνοιας,κούρασης, έλλειψης ενέργειας, ψευδαίσθησης, κατά-θλιψης, δυσαρέσκειας και άλλες παρεμφερείς.

Για παράδειγμα, ταμασικό άτομο είναι εκείνο πουδεν έχει ούτε ενδιαφέροντα, ούτε ενέργεια, που παρερ-μηνεύει και παρεξηγεί τα πάντα. Tο ταμασικό άτομοδεν έχει κίνητρο και συχνά αρρωσταίνει. Tαμασικήτροφή είναι η τροφή χωρίς ενέργεια, είναι το παραψη-μένο φαγητό, το φαγητό πολλών ημερών ή το φαγητόσε κονσέρβες. Tέτοια τροφή, όταν καταναλώνεται συ-


χνά, δημιουργεί ταμασική κατάσταση στο σώμα και τονου. Tαμασικές πράξεις είναι οι πράξεις που γίνονταιασυναίσθητα χωρίς διαύγεια ή συγκέντρωση. Oι ταμα-σικές εντυπώσεις είναι εκείνες που δημιουργούν μιακατάσταση ψευδαίσθησης ή κατάθλιψης όπως π.χ. με-ρικές ταινίες ή περιοδικά με νοσηρά θέματα. Tάμας εί-ναι μια κατάσταση όπου η «υλιστική» όψη της ζωήςεπισκιάζει την «ενεργειακή» όψη καθώς και εκείνη της«επίγνωσης».

To Rajas περιγράφει μια κατάσταση ενέργειας, δρα-στηριότητας, επιθετικότητας, μη-αρμονικής δράσης,ανεξέλεγκτης ενέργειας, διέγερσης, νευρικής ενέργειας,έλλειψη ικανότητας για χαλάρωση, κατάσταση προ-σπάθειας. Eίναι η κατάσταση εκείνη όπου η ενεργειακήόψη της ζωής είναι μεγαλύτερη από την υλική ή εκείνητης επίγνωσης. Pατζασικές προσωπικότητες είναιεκείνες που όλη την ημέρα τρέχουν πίσω από πολλούςστόχους και επιθυμίες. Συνήθως οι επιθυμίες είναιπολύ έντονες στο ρατζασικό άτομο. Eίναι πολύ δρα-στήριος στη ζωή. Πολύ συχνά είναι ανίκανος να χαλα-ρώσει όταν το χρειάζεται και προτιμάει δυναμικάσπορ σαν τρόπο χαλάρωσης. H ρατζασική προσωπι-κότητα είναι ανταγωνιστική και συχνά μπορεί να γίνειεπιθετική, μερικές φορές μάλιστα βίαιη. Pατζασικέςτροφές είναι το φρέσκο κρέας και τα μπαχαρικά πουερεθίζουν και ενεργοποιούν το νευρικό σύστημα σεακόμη πιο έντονη δραστηριότητα. Pατζασικές εντυπώ-σεις είναι εκείνες που ερεθίζουν τις επιθυμίες και τηνεπιθετικότητα, όπως το σεξ και η βία που υπάρχουν σεορισμένα φιλμ και περιοδικά. O στρατιωτικός, επιχει-ρηματικός και πολιτικός κόσμος περιλαμβάνει ένα με-γάλο ποσοστό ρατζασικών ανθρώπων.

Tο Sattwa περιγράφει μια κατάσταση αρμονίας,ισορροπίας, ηρεμίας, ικανοποίησης και επίγνωσης. Σ’αυτήν τη περίπτωση η ποιότητα της επίγνωσης είναιμεγαλύτερη από εκείνες της «ενέργειας» και της «ύλης».Ένα σατβικό άτομο έχει άφθονο απόθεμα ήρεμης καιδημιουργικής ενέργειας που μπορεί να χρησιμοποιήσειγια όφελος δικό του, αλλά και των άλλων. Yπάρχει μια


ατμόσφαιρα ικανοποίησης σ’ αυτόν τον άνθρωπο πουεπιδρά στο περιβάλλον γύρω του. Tο άτομο αυτό έχειβρει την ισορροπία ανάμεσα στην παθητικότητα καιστασιμότητα της ταμασικής ποιότητας και στην ενέρ-γεια και δημιουργική δύναμη της ρατζασικής ποιότη-τας. Tο sattwa είναι λοιπόν η απόλυτη, αρμονική ισορ-ροπία της ταμασικής και ρατζασικής ποιότητας.

Eλάχιστα άτομα είναι τελείως ταμασικά, ρατζασικάή σατβικά. Παρόλο που ο καθένας μας έχει τη δική τουιδιαίτερη τάση, βιώνει συνέχεια μέσα από την ύπαρξήτου την εναλλασσόμενη ροή των τριών ποιοτήτων καικαταστάσεων.

O καθένας μας περνάει από ταμασικές καταστάσειςκούρασης και κατάθλιψης. O καθένας μας ακόμη έχειστιγμές επιθετικής δραστηριότητας, ακραίας προσπά-θειας, νευρικές εντάσεις ή έντονες επιθυμίες. Έχουμεακόμη και στιγμές γαλήνιας ικανοποίησης με τον εαυτόμας και τον κόσμο γύρω μας.

O άνθρωπος που επιθυμεί να δουλέψει συνειδητάγια τη βελτίωση του εαυτού του και την πνευματικήτου εξέλιξη θα προσπαθήσει να καλλιεργήσει μια πιοσατβική κατάσταση σώματος και νου. Mια σατβική κα-τάσταση προσφέρεται περισσότερο επαγωγική στηνπροσπάθεια για πνευματική ζωή. H ταμασική κατά-σταση εμποδίζει το άτομο να κάνει την απαραίτητηπροσπάθεια για το σκοπό της αυτοπραγμάτωσης.

Έτσι, ο πνευματικός αναζητής επιζητεί μόνο σατβι-κή τροφή, όπως αγνά και φρέσκα λαχανικά και φρού-τα, ξηρούς καρπούς, σπόρους, όσπρια και γαλακτεράπροϊόντα. Προσπαθεί ακόμη να έχει μόνο σατβικέςεντυπώσεις, όπως πνευματικά βιβλία, φιλμ, περιοδικάκαι ανθρώπους.

H παρέα που κάνουμε έχει επίσης ιδιαίτερη σημα-σία. Eπηρεαζόμαστε πάρα πολύ από την ποιότητα τωνανθρώπων με τους οποίους κάνουμε παρέα. Aυτό είναιιδιαίτερα σημαντικό στο ξεκίνημα της πνευματικής μαςπροσπάθειας, όταν ακόμη έχουμε αμφιβολίες, αισθα-νόμαστε αβεβαιότητα και οι άλλοι επιδρούν πάνω μας.Kαθώς η πίστη μας αυξάνεται όμως, μπορούμε πιο εύ-


κολα στη συνέχεια να επικοινωνούμε, ακόμα και ναβοηθάμε ταμασικά ή ρατζασικά άτομα.

Yπάρχει μια κατάσταση υψηλότερη από τη σατβικήόπου παύουμε να ταυτιζόμαστε με το σώμα ή το νουμέσα από τα οποία εκδηλώνονται αυτές οι καταστά-σεις. Oι ταμασικές, ρατζασικές και σατβικές ποιότητεςσυνεχίζουν το χορό τους μέσα από το σώμα και το νου,όμως εμείς δεν ταυτιζόματε με αυτές. Tελικός στόχοςτης γιόγκα είναι να υπερβεί κανείς ακόμη και τη σατβι-κή κατάσταση. Όμως σ’ αυτήν τη φάση της εξέλιξήςμας οι περισσότεροι από μας αναζητάμε και καλλιερ-γούμε μια σατβική κατάσταση σώματος και νου, σανένα ουσιαστικό βήμα προς την υπέρβαση.

O Πατάντζαλι έχει επιστήσει την προσοχή σε μερικάαπό τα εμπόδια της πνευματικής ζωής που δε μαςεπιτρέπουν να αναπτύξουμε τον απαραίτητο βαθμόσάτβα και συγκέντρωσης που οδηγεί στο SAMADHI.Eπισημαίνει πως «η αρρώστια, η φυσική τεμπελιά, ηαμφιβολία, η αδιαφορία, η νοητική τεμπελιά, η επιθυ-μία της ευχαρίστησης των αισθήσεων, η λαθεμένηαντίληψη, η απελπισία που δημιουργεί η αποτυχία καιη έλλειψη σταθερότητας, αποσπούν το νου και εμποδί-ζουν την πνευματική πρόοδο». Aς εξετάσουμε το καθέ-να από αυτά τα εμπόδια χωριστά και ας σκεφτούμεπώς μπορούμε να τα ξεπεράσουμε. Γενικά οΠατάντζαλι ισχυρίζεται ότι όλα αυτά ξεπερνιούνται μετη συνεχή άσκηση μιας αλήθειας ή αρχής, δηλαδή τηςσυγκέντρωσης. Kι όμως αυτά τα εμπόδια από μόνατους εμποδίζουν τη συγκέντρωση. Aς κοιτάξουμε λοι-πόν ποιές άλλες τεχνικές μπορούμε να χρησιμοποιή-σουμε για να πετύχουμε στη συγκέντρωση και τηνπνευματική μας πρόοδο.

1. AΣΘENEIA. Eύκολα καταλαβαίνει κανείς ότι έναάρρωστο σώμα δεν μπορεί να συγκεντρωθεί για μεγάλοχρονικό διάστημα χωρίς να αποσπαστεί η προσοχήτου από πόνους ή έλλειψη άνεσης. Θα βρίσκεται ακόμησε ταμασική κατάσταση και δε θα έχει ενέργεια. Ότανένα σώμα είναι άρρωστο για μεγάλα χρονικά διαστή-


ματα, η νοητική κατάσταση του ατόμου γίνεται αρνη-τική και καταθλιπτική. Aν τότε προσπαθήσει να συγκε-ντρωθεί, το σώμα του θα τον ελέγχει στέλνοντάς τουμηνύματα όπως «κοίταξέ με, χρειάζομαι προσοχή».

Δε θα μπορεί να υπερβεί τη συνειδητότητα του νου.Ένα υγιές σώμα είναι απαραίτητο για οποιαδήποτε

υλική ή πνευματική προσπάθεια αναλάβουμε. Eίναιεπομένως σημαντικό να το διατηρούμε υγιές μέσα απόσωστή διατροφή, ασκήσεις, τεχνικές αναπνοών καιαρκετή ξεκούραση. Σκοπός όλων αυτών των τεχνικώνείναι να προφυλλάξουν το νου από ενοχλήσεις καιαδυναμίες του σώματος.

2. ΣΩMATIKH AΔPANEIA. H σωματική αδράνεια εί-ναι σύμπτωμα της ταμασικής κατάστασης. Όταν έναάτομο έχει αυτό το πρόβλημα βρίσκει συνέχεια δικαιο-λογίες για να μην κάνει τις πνευματικές του ασκήσειςκαι να μην προσπαθεί όσο χρειάζεται για να ξεπεράσειτις συνήθειες και τις επιθυμίες του σώματος. Tο άτομοαυτό δε μπορεί να πετύχει σε καμιά προσπάθεια υλικήή πνευματική. H αδράνεια του σώματος θα πρέπει ναξεπεραστεί, ώστε το σώμα να μην είναι εμπόδιο στηνπορεία προς την ολοκλήρωση. Aκόμη και τα καθημερι-νά καθήκοντα δε θα εκτελούνται σωστά όσο η σωματι-κή αδράνεια επιμένει.

Mέσα από τις ασκήσεις της γιόγκα ή άλλου τύπουασκήσεις, οι σωματικές δυνάμεις μπορούν σιγά-σιγάνα ξυπνήσουν. H βαθιά ρυθμική αναπνοή βοηθάει στηναναζωογόνηση του σώματος. Tο άτομο που υποφέρειαπό σωματική αδράνεια θα πρέπει επίσης να φροντί-σει τη διατροφή του. Θα πρέπει να αποφεύγει τις τα-μασικές τροφές, όπως κονσέρβες και μπαγιάτικες ήπαραψημένες τροφές. Πρέπει να τρώει φρέσκα λαχανι-κά, φρούτα, δημητριακά, όσπρια, ξηρούς καρπούς καιγαλακτερά προϊόντα για να έχει άφθονη ζωτική δύνα-μη. Θα πρέπει επίσης να προσέχει να μην παρατρώει·πολλοί άνθρωποι δεν έχουν αρκετή ενέργεια επειδήτρώνε πολύ με αποτέλεσμα να βαραίνει και το σώμακαι ο νους.


Για να ξεκινήσει όμως κάποιος τη διαδικασία υπέρ-βασης της σωματικής αδράνειας θα πρέπει να χρησι-μοποιήσει τη θέλησή του. Kαθώς η αδράνεια θα ξεπερ-νιέται σιγά σιγά και η ενέργεια θα ρέει πιο εύκολα στοσώμα, θα απαιτείται λιγότερη προσπάθεια. Aυτό μπο-ρεί να γίνει κατανοητό με το παράδειγμα του αυτοκινή-του. Όταν ξεκινάμε ένα αυτοκίνητο βάζουμε την πρώτηταχύτητα και πατάμε γκάζι. Σταδιακά καθώς αυξάνε-ται η ταχύτητα βάζουμε λιγότερο δυνατές ταχύτητεςμέχρι να φθάσουμε στην τετάρτη, οπότε δε χρειάζεταιπια να πατάμε πολύ το γκάζι για να πηγαίνουμε με με-γάλη ταχύτητα. Tο καύσιμο που χρειάζεται για να ξε-κινήσει το αυτοκίνητο είναι περισσότερο από εκείνοπου χρειάζεται όταν τρέχει με μεγάλη ταχύτητα. Tοίδιο ισχύει και για τη σωματική αδράνεια. Στη αρχή θαπρέπει να καταβάλουμε σημαντική προσπάθεια να ξε-περάσουμε την ταμασική κατάσταση του σώματος,από την στιγμή όμως που έχει μπει κανείς σε μια υγιει-νή ρουτίνα η προσπάθεια που χρειάζεται πια είναιπολύ λίγότερη.

3. AMΦIBOΛIA. Eίμαστε γεμάτοι αμφιβολίες, ιδίωςσε ό,τι έχει σχέση με την πνευματική ζωή.Aμφιβάλλουμε για την ύπαρξη της ψυχής, του Θεού,την αξία των πνευματικών πρακτικών και την αλήθειατων πνευματικών διδασκαλιών. Aμφιβάλλουμε ακόμαγια την ικανότητά μας να πετύχουμε στην πνευματικήπροσπάθεια. Aμφιβάλλουμε για το αν ο Θεός έχειπραγματικά γνώση των πράξεων και των προσευχώνμας και για το αν θα συνεχίσουμε να υπάρχουμε μετάτο θάνατο του υλικού σώματος. Aμφιβάλλουμε γιαπάρα πολλά πράγματα.

Aυτό είναι φυσικό αφού ο κοινωνικός μας περίγυ-ρος και οι προγραμματισμοί δεν ενθαρρύνουν την πί-στη σ’ αυτά τα θέματα. O στόχος της πνευματικήςζωής θεωρείται ανέφικτος, καθόλου πρακτικός και κα-τάλληλος για τρελούς και μυστικιστές. Oι κοινωνικέςαξίες δίνουν έμφαση στο χρήμα, την εξουσία και ταυλικά αγαθά. Eλάχιστη αξία δίνεται στις πνευματικές


ιδιότητες. Δεν υπάρχουν καθόλου παραδείγματα πνευ-ματικών ατόμων στις δημόσιες φυσιογνωμίες όπωςστους πολιτικούς, ηθοποιούς του κινηματογράφου,αθλητές, επιχειρηματίες. Aκόμη και οι ιερείς δε δίνουντο σωστό παράδειγμα πνευματικής ζωής με τη ζωήτους. Πολλοί χρησιμοποιούν όμορφες λέξεις, όμως λί-γοι ζουν σύμφωνα με αυτές.

Πώς μπορεί η αμφιβολία να αντικατασταθεί απότην πίστη; Ένας τρόπος είναι μέσα από την εμπειρία.Mε την άσκηση των διάφορων πνευματικών πειθαρ-χιών συχνά έχουμε εμπειρίες που αυξάνουν την πίστημας. H αυξημένη μας πίστη ανοίγει το νου και την καρ-διά μας και αυξάνει την πιθανότητα να έχουμε και άλ-λες τέτοιες εμπειρίες, που στη συνέχεια αυξάνουν τηνπίστη μας κ.ο.κ. H επαφή επίσης με ανθρώπους πουέχουν τους ίδιους στόχους και τρόπο ζωής με μας,βοηθάει να ξεπεράσουμε τις αμφιβολίες. Γι’ αυτό θαπρέπει να προσπαθούμε να συμμετέχουμε σε ομαδικέςδραστηριότητες που σκοπό έχουν τη βελτίωση τουεαυτού και την πνευματική εξέλιξη. Mια τέτοια ομάδαθα μας υποστηρίζει στην προσπάθειά μας και μεις μετη σειρά μας θα υποστηρίζουμε τους άλλους μέσα απόκοινές πεποιθήσεις και πίστη.

H μελέτη των πολυπληθών βιβλίων που κυκλοφο-ρούν σήμερα για κάθε πτυχή της ανθρώπινης εξέλιξηςμας επιβεβαιώνει την αλήθεια αυτών των πνευματικώνθεωριών και την αξία της προσωπικής και κοινωνικήςπροσπάθειας προς αυτήν την κατεύθυνση.

Ίσως η μεγαλύτερη εμπειρία, ικανή να διώξει κάθεαμφιβολία, θα ήταν να βρίσκεται κανείς κοντά σε κά-ποια θεία παρουσία όπως εκείνη του Xριστού, τουKρίσνα, του Pάμα, του Bούδα ή κάποιου Aγίου.

Eγώ είχα την ευλογία να έχω την εμπειρία της ΘείαςΎπαρξης του Mπαγκαβάν Σρι Σάτυα Σάι Mπάμπα πουέχει τη δύναμη της παντογνωσίας, της θεραπείαςασθενειών, της υλοποίησης αντικειμένων. O ΣάιMπάμπα έχει αναστήσει δύο νεκρούς και έχει επηρεά-σει εκατομμύρια ανθρώπους προς μια ζωή γεμάτηαγάπη, γαλήνη και αλήθεια. Eκπέμπει μια Θεία


Aκτινοβολία Aγάπης χωρίς όρους για κάθε ύπαρξη,παρόλο που γνωρίζει τα κρυφά σκοτεινά μυστικά της.Φαντάζεστε πόσο βοηθάει στην ανάπτυξη της πίστηςη εμπειρία μιας τέτοιας ύπαρξης, όταν μάλιστα σουλέει πως «είσαι κι εσύ Θεός» και πως αν ασκηθείς σεπνευματικές πειθαρχίες η θεότητά σου θα εκδηλωθεί. Hαμφιβολία σιγά σιγά εξαφανίζεται.

4. AΔIAΦOPIA. Προφανώς η αδιαφορία υπονομεύεικάθε προσπάθεια. Όταν κάποιος οδηγεί αδιάφορα καιαπρόσεκτα μπορεί να προκαλέσει κάποιο ατύχημα.Όταν μαγειρεύει χωρίς ενδιαφέρον δε φτιάχνει καλόφαγητό και όταν κάνει πνευματικές ασκήσεις όχι μόνοδεν έχει καμιά επιτυχία, αλλά μπορεί και να βλάψει τοσώμα και το νου. Όταν κάποιος δεν ενδιαφέρεται σο-βαρά γι’ αυτό που κάνει δε δίνει όλη του την προσοχή,ούτε όλη του την προσπάθεια σ’ αυτήν τη δραστηριό-τητα. Όταν κάποιος αδιαφορεί για τις πνευματικές τουπειθαρχίες δεν έχει βέβαια πιθανότητα επιτυχίας.Mπορεί επίσης κάποιος να ενδιαφέρεται γι’ αυτό πουκάνει, αλλά να είναι από τη φύση του απρόσεχτος στιςλεπτομέρειες. Όποιος όμως και αν είναι ο λόγος γιατην έλλειψη προσοχής, η αδιαφορία είναι επικίνδυνηγια τον πνευματικό αναζητητή και το περιβάλλον του.Όταν κάποιος δεν ακολουθεί προσεχτικά τις οδηγίεςπου δίνονται από τους πνευματικούς δασκάλους ότανασκεί τις τεχνικές, μπορεί να βλάψει σοβαρά το σώμακαι το νου του. Aνωμαλίες δημιουργούνται επίσης μετην έλλειψη αρμονίας στην εξάσκηση των πειθαρχιών.

Tαυτόχρονα αν ο πνευματικός αναζητητής δεν ακο-λουθεί προσεχτικά τα Yamas και τα Niyamas μπορεί ναπροκαλέσει ζημιά στον εαυτό του και σε άλλους αν-θρώπους. Aν είναι αδιάφορος για τα συναισθήματάτου και εκφράζει βίαιο θυμό στους ανθρώπους γύρωτου, θα κάνει πολύ μεγαλύτερη ζημιά από ένα μέτριοάτομο. O πνευματικός αναζητητής σιγά σιγά κερδίζειτην εμπιστοσύνη και το άνοιγμα από το περιβάλλοντου που γίνεται πολύ δεκτικό σ’ ότι λέει και κάνει. Aνλοιπόν εκείνος από αδιαφορία χάσει τον έλεγχο τότε


μπορεί να πληγώσει πολύ τους άλλους.O μαθητής της γιόγκα μαθαίνει σιγά σιγά τη σημα-

σία της προσοχής στη λεπτομέρεια. Mέσα από την πεί-ρα μαθαίνει πως δε μπορεί να βρίσκει δικαιολογίες συ-νέχεια για τον εαυτό του και ότι θα πρέπει να είναι σο-βαρός και ιδιαίτερα προσεχτικός στο πώς ζει και εκτε-λεί τις πνευματικές του ασκήσεις. Όσο ο σκοπός τουγίνεται πιο σταθερός μέσα στο νου του τόσο γίνεταιπιο ικανός να συγκεντρώνεται σ’ αυτό που κάνει.

5. NOHTIKH AΔPANEIA. H έλλειψη, μερικές φορές,διαύγειας και μοναδικού κινήτρου είναι η αιτία τηςνοητικής αδράνειας. Tο νοητικά αδρανές άτομο έχειεπίσης την τάση να ελκύεται από την άνεση, που γίνε-ται κέντρο της προσοχής του. Ένα τέτοιο άτομο είναιαπείθαρχο και αποφεύγει την προσπάθεια που χρειά-ζεται για την επιτυχία κάποιου στόχου. O άνθρωποςαυτός χρειάζεται έναν στόχο που θα τον κινητοποιήσεικαι θα τον βγάλει από την ταμασική του κατάσταση.Στην αρχή δεν είναι απαραίτητο ο στόχος αυτός να εί-ναι πνευματικός. Ένας υλικός στόχος είναι το ίδιο κα-λός και ίσως και καλύτερος για να λειτουργήσει σαναρχική κινητήρια δύναμη. Έτσι το άτομο θα έχει αντι-καταστήσει την ταμασική κατάσταση με ρατζασική.Aπό τη στιγμή που η νοητική δραστηριότητα θα έχειδιεγερθεί, θα μπορεί πια να την κατευθύνει για τηναυτο-βελτίωση και την αυτο-ανακάλυψη.

Mια ενδιαφέρουσα εργασία ή δραστηριότητα βοηθάπάρα πολύ στο ξεπέρασμα και της σωματικής και τηςνοητικής αδράνειας. Tο παράδειγμα της ηλεκτρικήςπρίζας μπορεί να μας βοηθήσει να το καταλάβουμεαυτό. Mέσα στην πρίζα υπάρχει ενέργεια, ικανή ναενεργοποιήσει πολλές χιλιάδες βατ ανάλογα με τιςανάγκες του καθένα. Όταν δεν ενώνεται σε κάποια συ-σκευή ο ηλεκτρισμός μένει στατικός μέσα στην πρίζα.Όταν όμως συνδεθεί με κάποια συσκευή τότε ρέει χω-ρίς εμπόδιο. Mε τον ίδιο τρόπο και το σωματικά καινοητικά οκνηρό άτομο μπορεί να έχει άφθονη σωματι-κή και νοητική ενέργεια, που περιμένει σε λανθάνουσα


κατάσταση να συνδεθεί με την κατάλληλη εργασία ήδραστηριότητα. Aν η εργασία αυτή δε βρεθεί, η ενέρ-γεια παραμένει στατική και το άτομο τεμπελιάζει.

Για το λόγο αυτό η εργασιοθεραπεία και οι δραστη-ριότητες της Kάρμα γιόγκα παίζουν σημαντικό ρόλοστη ζωή κάθε πνευματικής κοινότητας. Πολλοί άνθρω-ποι που παραπονιούνται ότι δεν έχουν αρκετή ενέργειανομίζουν ότι χρειάζονται ξεκούραση. Σε πολλές όμωςπεριπτώσεις, συμβαίνει ακριβώς το αντίθετο, δηλαδήεκείνο που χρειάζονται είναι κάποιες τονωτικές δρα-στηριότητες. Θα ωφεληθούν ακόμη από διάφορους τύ-πους tapas όπως να τρώνε λιγότερο, να νηστεύουν, ναμιλούν λιγότερο και να κάνουν κρύα ντους.

6. EΠIΘYMIA ΓIA AIΣΘHΣIAKEΣ AΠOΛAYΣEIΣ (EΓKO -ΣMIA ENΔIAΦEPONTA). Aυτό είναι ίσως το μεγαλύτεροεμπόδιο για την πνευματική εξέλιξη στη σημερινή κοι-νωνία. Eίμαστε εξαρτημένοι από διάφορα ερεθίσματατων αισθήσεων όπως από ποικιλία γεύσεων, από τησεξουαλική ευχαρίστηση, τον κινηματογράφο, τα πε-ριοδικά, τις ανέσεις κάθε μορφής και ένα πλήθος απόάλλα ακούσια ερεθίσματα της όρασης, της ακοής καιτης όσφρησης που δε μπορούμε να ελέγξουμε. O μέσοςαστός δε γνωρίζει πώς να αντέξει τη σιωπή. Πρέπει ναγεμίζει τη σιωπή με κουβέντα ή με το ραδιόφωνο ή τηντηλεόραση. Λίγοι άνθρωποι μπορούν να μείνουν αρκε-τές ώρες χωρίς να βάλουν κάτι στο στόμα τους, είτεείναι αυτό φαγητό, ή καφές ή αλκοολούχο ποτό ή τσι-γάρο. O μέσος νους του αστού δε μπορεί ποτέ να δει σεμια απόσταση μεγαλύτερη των 100 μέτρων. H όρασήμας συνέχεια βομβαρδίζεται από αφίσες, διαφημίσεις,κτήρια, αυτοκίνητα, ανθρώπους κ.λπ. Mε άλλα λόγια,οι αισθήσεις μας έχουν συνηθίσει σε μια εντατική εισα-γωγή πληροφοριών, γι’ αυτό και δε νιώθουμε καλάόταν ξαφνικά παύει να υπάρχει αυτή η είσοδος πλη-ροφοριών στο νου.

Όταν δεν υπάρχει είσοδος πληροφοριών μέσα απότις αισθήσεις, ο άνθρωπος είναι αναγκασμένος νααντιμετωπίσει τον εαυτό του. Aυτό είναι ιδιαίτερα δυ-


σάρεστο για πολλούς ανθρώπους. Πώς μπορούμε ναδιαλογιστούμε αν τη στιγμή που φτάνουμε σε κάποιαμορφή σιωπής αρχίζουμε από συνήθεια να επιθυμούμεκάποιο αισθητηριακό ερέθισμα; Πώς μπορούμε να συ-γκεντρωθούμε στον πνευματικό μας στόχο της πραγ-μάτωσης του εσωτερικού Eαυτού αν ο νους παρασύρε-ται συνέχεια από διάφορες εξωτερικές προκλήσεις;

Aυτή η έντονη επιθυμία για αισθησιακές απολαύ-σεις έχει σαν αποτέλεσμα την απώλεια μεγάλης ποσό-τητας ενέργειας, προσπάθειας, χρόνου, χρημάτων καισκέψης που θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν σευψηλότερους και πιο σταθερούς στόχους. Όταν ο νουςείναι τόσο πολύ απασχολημένος με τον εξωτερικό κό-σμο δε μπορεί να στραφεί προς τα μέσα. H επιθυμίαλοιπόν για αισθησιακές απολαύσεις θα συνεχίζεται,μέχρι να συνειδητοποιήσουμε ότι δεν είναι δυνατό ναικανοποιηθούν ποτέ, γιατί η επιθυμία θα επιστρέφεισυνέχεια, ξανά και ξανά.

Tο σώμα και ο νους μπορούν σταδιακά να καθαρι-στούν από αυτές τις επιθυμίες μέσα από την άσκησητων τάπας, το διαλογισμό και την επαφή με αγνούςκαι φωτισμένους ανθρώπους, που δεν ενδιαφέρονταιγια τις απολαύσεις των αισθήσεων. Tελικά ο χρόνοςείναι με το μέρος μας, γιατί σιγά σιγά κουραζόμαστενα γυρεύουμε συνέχεια και χωρίς επιτυχία απολαύσειςπου να διαρκούν. Έτσι, στρέφουμε την προσοχή μαςπρος τα μέσα για να βρούμε τη μόνη πραγματική καιδιαρκή ικανοποίηση που βρίσκεται σε λανθάνουσα κα-τάσταση μέσα μας.

7. ΛAΘEMENH ANTIΛHΨH - ΠΛANH. Πλάνη σημαίνεινα βλέπουμε τα πράγματα διαφορετικά από ό,τι είναι.Πλάνη σημαίνει να παρερμηνεύουμε την εξωτερικήαντικειμενική πραγματικότητα εξαιτίας των υποκειμε-νικών διαστρεβλώσεων. Προφανώς το αποτέλεσμα θαείναι να παίρνουμε λαθεμένες αποφάσεις και να κά-νουμε αρκετά λάθη στο δρόμο μας προς την Aλήθεια.Eίμαστε σχεδόν πάντα γεμάτοι παρανοήσεις και λάθοςπληροφορίες λόγω του κοινωνικού προγραμματισμού.


Bομβαρδιζόμαστε από ένα επιφανειακό σύστημααξιών που δε μας επιτρέπει να αξιολογήσουμε σωστάαυτό που βλέπουμε. Aκόμη και στις πνευματικές μαςασκήσεις ψάχνουμε και περιμένουμε άλλου είδουςαποτελέσματα, παρερμηνεύοντας αυτά που έχουμε.Πολλοί ζητούν έντονες μεταφυσικές εμπειρίες στο δια-λογισμό τους. Όταν τελικά δημιουργούν αυτές τιςεμπειρίες στο αστρικό επίπεδο πιστεύουν ότι έχουν θε-ϊκή προέλευση, ενώ στην πραγματικότητα προέρχονταιαπό το επίπεδο των ονείρων.

Aυτό δεν αποκλείει βέβαια την πιθανότητα να έχεικανείς θεϊκά οράματα, όμως αυτό σπάνια συμβαίνειστο μέσο διαλογιζόμενο.

Πολύ εύκολα σήμερα μπορεί να παραπλανηθούμεαπό ψευδοπροφήτες και άπληστους γκουρού που πα-ρελαύνουν στη Δύση. Πολλοί από αυτούς ξεκίνησαν μεκαλές προθέσεις, όμως υπέκυψαν στον πειρασμό τηςεξουσίας και των χρημάτων. Στον πνευματικό δρόμοθα πρέπει να αναπτύξουμε μια κοφτερή σαν ξυράφιδιάκριση για να ταξιδέψουμε στο μονοπάτι που ονο-μάζεται «κόψη του ξυραφιού».

Θα πρέπει να αναλύσουμε τους προγραμματισμούςμας, ώστε να δούμε με ποιόν τρόπο διαστρεβλώνουμεό,τι συμβαίνει γύρω μας. O καθένας μας ερμηνεύει τηνίδια εξωτερική πραγματικότητα με τελείως διαφορετι-κό τρόπο ανάλογα με το δικό του μοναδικό προγραμ-ματισμό. Mέσα από την αυτοανάλυση θα μπορέσουμετελικά να αποφύγουμε το λάθος της διαστρέβλωσηςκαι της λαθεμένης αντίληψης της πραγματικότητας.Όταν συμμετέχουμε σε «σατσανγκ» (πνευματικές ομά-δες που συζητούν, διαλογίζονται και ψέλνουν) ή σεψυχολογικές ομάδες, σιγά σιγά βελτιώνουμε τον τρόποπου βλέπουμε την πραγματικότητα.

8. AΠEΛΠIΣIA ΛOΓΩ AΠOTYXIAΣ ΣTHN EΠITEYΞHMIAΣ KATAΣTAΣHΣ Ή ENOΣ ΣTOXOY. Aυτή η μορφήαπελπισίας είναι πολύ συχνή όταν ξεκινάμε για να πε-τύχουμε τον τεράστιο στόχο του ελέγχου του σώματοςκαι του νου. Συχνά αισθανόμαστε ότι δεν κάνουμε κα-


μιά πρόοδο. Άλλες φορές πάλι αισθανόμαστε ότι, ενώέχουμε προχωρήσει αρκετά, επιστρέφουμε στις παλιέςμας συμπεριφορές ακόμα πιο πίσω από ό,τι όταν ξε-κινήσαμε, με αποτέλεσμα να χάνουμε την πίστη, τηνυπομονή και το θάρρος μας. Oρισμένοι απελπίζονταιτόσο πολύ που σταματούν κάθε προσπάθεια και απο-φασίζουν ότι δεν είναι έτοιμοι.

Για να ξεπεράσουμε αυτό το εμπόδιο χρειάζεται νααναπτύξουμε υπομονή και μια πιο ευρεία αντίληψη τουχρόνου. Πρέπει να δούμε με διαφορετικά μάτια τον κύ-κλο της ζωής και του θανάτου, καθώς και τη σχέση με-ταξύ της προσωπικότητας και της ψυχής. Θα πρέπεινα είμαστε υπομονετικοί στα σκαμπανεβάσματα τηςζωής. H ζωή είναι κυκλική. Tο σώμα, ο νους και οι συ-γκινήσεις περνούν μέσα από αυτούς τους κύκλους καιθα πρέπει να είματε έτοιμοι να δεχτούμε το γεγονός ότιθα υπάρχουν μέρες που θα αισθανόμαστε δυνατοί καιζωντανοί και άλλες όπου θα αισθανόματε αδύναμοικαι ανασφαλείς. Aυτή είναι η ζωή.

Aν επανεξετάσουμε την ιδέα του χρόνου και δούμεπόσο λίγο είναι το χρονικό διάστημα των προσπαθει-ών μας σε σχέση με ολόκληρη τη διάρκεια της ζωήςμας των 80 έως 100 χρόνων, πόσο μικρή είναι η ζωήμας σε σχέση με τις ζωές που έχουμε ζήσει και εκείνεςπου θα ζήσουμε και πόσο μικρή χρονικά είναι αυτή ηπερίοδος που προσπαθούμε σε σχέση με την αιώνιαύπαρξή μας, τότε θα καταλάβουμε πόσο ανόητη είναιαυτή η ανυπομονησία και η απελπισία μας.

Aν επίσης συνειδητοποιήσουμε πως δεν είμαστεστην πραγματικότητα αυτή η οντότητα που υφίσταταιτις αλλαγές, τις επιτυχίες, τις αποτυχίες και που συνε-χώς προσπαθεί, αλλά ο αιώνιος και τέλειος παρατη-ρητής που παρακολουθεί το θεατρικό έργο που παίζε-ται, τότε θα έχουμε περισσότερη υπομονή και συμπά-θεια για τις προσπάθειες της προσωπικότητας. Θαδούμε ότι το σώμα και ο νους δεν είναι τέλεια όργανα,μπορούμε όμως με υπομονή και συστηματική προσπά-θεια σιγά σιγά να τα εξαγνίσουμε και να τα τελειοποι-ήσουμε.


Ένας πνευματικός δάσκαλος-οδηγός βοηθάει πολύστο ξεπέρασμα αυτού του εμποδίου, γιατί ο ίδιος έχειταξιδέψει σ’ αυτό το μονοπάτι και με το παράδειγμάτου μας βεβαιώνει για την αξία του. Όταν δεν είναι δυ-νατή η άμεση επαφή μ’ έναν πνευματικό δάσκαλο, χρη-σιμεύει πολύ η τακτική συναναστροφή με ανθρώπουςπου έχουν τον ίδιο στόχο. Θα πρέπει να μάθουμε ναπροσπαθούμε χωρίς προσκόλληση στο αποτέλεσματης προσπάθειας και να συνειδητοποιήσουμε ότιυπάρχει μια ατελείωτη σειρά από βήματα που θα πρέ-πει να κάνουμε για να φτάσουμε στην τελειότητα. Θαθυμάστε ασφαλώς το πιο κάτω μοντέλο που μας βοη-θάει να καταλάβουμε την άποψη αυτή.

Bλέπουμε εδώ μια σειρά από βήματα, που αντιπρο-σωπεύουν τις διάφορες δοκιμασίες, προσπάθειες καιεξελιχτικές κινήσεις που πρέπει να γίνουν, για να φτά-σουμε σε μια τέλεια ύπαρξη. Kάθε βήμα ξεκινάει με δυ-σαρέσκεια για κάποιο στοιχείο του εαυτού. Aυτό κινη-τοποιεί την προσπάθεια για βελτίωση που στο σχέδιοαντιστοιχεί στην κάθετη γραμμή. Όταν η προσπάθειαείναι επιτυχής τότε φτάνει κανείς στο επόμενο επίπεδοκαι αισθάνεται ικανοποίηση για ένα χρονικό διάστημα.Mπορεί ακόμη κανείς να αισθανθεί περήφανος και ότιστο εξής όλα θα είναι εύκολα και ότι τίποτα δε μπορείνα μπει στο δρόμο του. Σύντομα όμως καταλαβαίνειότι η κορυφή κάθε κάθετης γραμμής είναι η βάση τηςεπόμενης και επομένως θα έχει να αντιμετωπίσει τοεπόμενο βουνό μπροστά του. Kάνουμε την προσπάθεια(ράτζας) και αισθανόμαστε ικανοποίηση (σάτβα) στηνκορυφή του βουνού. Όμως η ικανοποίηση αυτή εξελλί-σεται σε δυσαρέσκεια (τάμας) καθώς συνειδητοποιείκανείς ότι έχει να αντιμετωπίσει νέες δοκιμασίες και νακάνει νέες αλλαγές.

Όταν τελικά καταλαβαίνουμε τι συμβαίνει, μπορού-με να αποτραβηχτούμε και να παρατηρήσουμε απόαπόσταση αυτήν τη διαδικασία και έτσι να περάσουμεκαι τις κοιλάδες και τα βουνά με μια δρασκελιά.Kάνουμε ό,τι καλύτερο μπορούμε και αφήνουμε τα


αποτελέσματα στο Θεό.

9. AΣTAΘEIA. Aστάθεια υπάρχει όταν κάποιος πετυ-χαίνει κάτι και στη συνέχει υποχωρεί. Aυτό συμβαίνεισυχνά όταν έχει κανείς αποτύχει άλλες φορές να δημι-ουργήσει τις βάσεις της σωστής πνευματικής ζωήςόπως π.χ. “Γιάμας” και “Nιγιάμας”. O μόνος τρόπος γιανα αποφύγει την αστάθεια είναι να κινείται αργά στοπνευματικό μονοπάτι και να προχωράει στο επόμενοεπίπεδο αφού πρώτα έχει εμπεδώσει σωστά το προη-γούμενο. O σύγχρονος αναζητητής χαρακτηρίζεται απόανυπομονησία και επιθυμία για γρήγορα και θεαματι-κά αποτελέσματα. Θέλει αμέσως να ασκηθεί σε πιοπροχωρημένες τεχνικές για να έχει πιο έντονες εμπει-ρίες. Θέλει να «φτιάχνεται» και γι’ αυτό το λόγο μερι-κές φορές καταφεύγει στις χημικές ουσίες που θα τονβοηθήσουν σ’ αυτό. Όταν γίνεται αυτό, εκείνος πραγ-ματικά «φτιάχνεται», όμως δεν έχει βάσεις να τον στη-ρίζουν και σύντομα βρίσκεται φαρδύς-πλατύς πάλιστο χώμα.

H υπομονή, η επιμονή και η άσκηση είναι οι τρειςαρετές που χρειαζόμαστε για μια σταθερή πνευματικήανάπτυξη.

Aυτά τα εννέα εμπόδια είναι μόνο λίγα από τα πολ-λά που εμποδίζουν τις προσπάθειές μας στον πνευμα-τικό δρόμο. Yπάρχουν και άλλα. Eσείς θα πρέπει ναβρείτε ποιά είναι εκείνα που στέκουν μπροστά σας καινα προσπαθήσετε να τα ξεπεράσετε με όποιον τρόποπροτιμάτε.


KEΦAΛAIO 20

AΠOMAKPYNONTAΣ TA EMΠOΔIAΣTHN ΠNEYMATIKH ANAΠTYΞH

Στο προηγούμενο κεφάλαιο συζητήσαμε εννέα απότα διάφορα προβλήματα που εμποδίζουν τη συ-γκέντρωση και την πνευματική εξέλιξη. Όπως θα

θυμάστε αυτά είναι: οι ασθένειες, η σωματική αδράνεια,η αμφιβολία, η αδιαφορία, η νοητική αδράνεια, η επι-θυμία για αισθησιακές απολαύσεις, η λαθεμένη αντίλη-ψη, η απελπισία που προκαλείται από την αποτυχίαστην επίτευξη ενός στόχου και η αδυναμία διατήρησηςμιας κατάστασης που έχει στεφθεί με επιτυχία.

O Πατάντζαλι προτείνει στα Γιόγκα Σούτρας ορισμέ-νους τρόπους για το ξεπέρασμα αυτών των εμποδίων.Θα θυμόσαστε επίσης ότι, σύμφωνα πάντα με τον Πα-τάντζαλι Pάτζα Γιόγκα είναι «η παύση, η αναστολή τωνμεταβολών του νου». Σκοπός της πνευματικής ζωής εί-ναι να οδηγηθεί ο νους σε μια τόσο απόλυτα γαλήνιακατάσταση, ώστε να μην ενοχλείται πια από εσωτερι-κές ή εξωτερικές διαταραχές. O Πατάντζαλι εξηγεί ότιοι διαταραχές αυτές και οι μεταβολές της καθαρής συ-νειδητότητας μπορούν να σταματήσουν με «συστηματι-κή άσκηση και μη προσκόλληση».

H συστηματική άσκηση και η μη προσκόλληση είναιτα βασικά εργαλεία της πνευματικής ζωής. Mοιάζουνμε τα πετάλια ενός ποδήλατου. Tο ένα βοηθάει καιπροχωράει το άλλο. Όσο πιο πολύ αυξάνουμε την ικα-νότητά μας να ηρεμούμε τις διαταραχές του νου μέσααπό την άσκηση, τόσο λιγότερη είναι η προσκόλλησήμας. Όσο λιγότερο προσκολλημένοι είμαστε σε πράγμα-τα και ανθρώπους, τόσο πιο εύκολα ηρεμούμε το νου.


Aυτές οι δύο συνεργαζόμενες δυνάμεις δημιουργούν στοάτομο μια ανερχόμενη ελικοειδή εξελιχτική κίνηση. Στη“Mπάγκαβατ Γκίτα” υπάρχει ο ακόλουθος διάλογος με-ταξύ του Σρι Kρίσνα και του Aρτζούνα.

APTZOYNA: Kρίσνα, περιγράφεις αυτό το μονοπάτισα μια ζωή όπου υπάρχει συνεχής ένωση με τον Θεό.Όμως δε βλέπω πώς είναι δυνατό να υπάρχει μια τέ-τοια μόνιμη κατάσταση. O νους είναι τόσο ανήσυχος.

KPIΣNA: Nαι Aρτζούνα, δεν υπάρχει αμφιβολία ότι ονους είναι ανήσυχος και ότι είναι πολύ δύσκολο να τονυποτάξει κανείς. Όμως μπορεί κανείς να τον ελέγξει μέ-σα από συνεχή εξάσκηση και άσκηση της αποταύτισης.Φυσικά αν κάποιος δεν ελέγχει το “εγώ” του, θα δυσκο-λευτεί να κυριαρχήσει στο μονοπάτι αυτό. Όμως ο άν-θρωπος που έχει αυτοέλεγχο, μπορεί να επιτύχει ανδουλέψει σκληρά και χρησιμοποιήσει τους σωστούςτρόπους.

O Πατάντζαλι τονίζει πως το αποτέλεσμα θα είναιανάλογο με την προσπάθεια που έχει καταβληθεί καιπροτείνει σαν τρόπο για το ξεπέρασμα των εμποδίωντην άσκηση μιας αλήθειας ή αρχής. Aυτό σημαίνει πωςθα πρέπει κανείς να συγκεντρώνει το νου σε μια εστίακαι να μην του επιτρέπει να παρασύρεται από διάφο-ρες οχλήσεις. Σημαίνει να στρέφει το νου προς τα μέσααντί να τον αφήνει να πετά προς κάθε ερέθισμα. Σημαί-νει ακόμη να μάθει κανείς να συγκεντρώνεται και να κά-νει διαλογισμό.

H συγκέντρωση αυτή μπορεί να γίνεται είτε με τοδιαλογισμό είτε με την επιλογή ενός κεντρικού στόχουόπου συγκεντρώνει κανείς την ενέργειά του. O άνθρω-πος που έχει ένα στόχο στη ζωή του, έχει μεγαλύτερη ι-κανότητα στο να συγκεντρώνει την ενέργειά του και νααποφεύγει την απόσπαση της προσοχής του, ενώ εκεί-νος που δεν έχει έναν κεντρικό στόχο στη ζωή του τείνεινα παρασύρεται από διάφορα ερεθίσματα και από διά-φορες αρνητικές καταστάσεις του σώματος και τουνου. Aυτό είναι πολύ εμφανές στις μητέρες που περνούντη μεταβατική περίοδο όπου τα παιδιά τους φεύγουναπό το σπίτι. O στόχος και ο ρόλος που είχαν, παύει να


υπάρχει, ενώ ακόμη δεν έχουν βρει καινούργιο σκοπόστη ζωή τους. Έτσι, συχνά περνούν από μια πολύ δύ-σκολη περίοδο.

TEΣΣEPEIΣ ΣYMΠEPIΦOPEΣ (ΣTAΣEIΣ)O Πατάντζαλι λέει πως ο νους μπορεί να καθαριστεί

ώστε να είναι έτοιμος για τη συγκέντρωση και το δια-λογισμό, μέσα από την καλλιέργεια των πιο κάτω συ-μπεριφορών.1. Φιλική συμπεριφορά προς τους ανθρώπους που εί-

ναι δυστυχείς.2. Συμπόνια για τους ανθρώπους που υποφέρουν.3. Eυχαρίστηση στην παρουσία ενάρετων ανθρώπων.4. Aδιαφορία στην παρουσία αρνητικών ανθρώπων.

Aν και επιφανειακά μοιάζει προφανές ότι θα πρέπεινα είμαστε ευτυχείς για την ευτυχία του άλλου και ότιθα πρέπει να συμπονούμε αυτούς που δυστυχούν, στηνπραγματικότητα δεν είναι έτσι. Στη σημερινή ανταγω-νιστική μας κοινωνία μαθαίνουμε ότι πρέπει να αντα-γωνιζόμαστε τους άλλους σε κάθε πλευρά της ζωής.Έχουμε μάθει να ζηλεύουμε την επιτυχία των άλλωνκαι να χαιρόμαστε για την αποτυχία και τη δυστυχίατους. Έχουμε μάθει να αγνοούμε τη δυστυχία των άλ-λων λέγοντας ότι είναι δικό τους πρόβλημα. Σπάνιααδιαφορούμε μπρος σε κάτι άσχημο και μάλιστα βια-ζόμαστε να κρίνουμε τους άλλους για να νιώθουμε έτσιότι εμείς είμαστε σωστοί. Aκόμη, δεν είμαστε πάνταπολύ ευτυχείς στην παρουσία της αρετής, μερικές φο-ρές μάλιστα αισθανόμαστε δυσάρεστα ή κατώτεροιμπροστά της. O καθένας από μας θα πρέπει να απο-φασίσει αν χρειάζεται να αφιερώσει χρόνο στην καλ-λιέργεια μιας συμπεριφοράς που εξαγνίζει το νου.

Όταν ο νους είναι καθαρός συγκεντρώνεται πιο εύ-κολα. Aς κοιτάξουμε μερικές από τις οδηγίες που δίνειο Σρι Kρίσνα στη “Mπαγκαβάτ Γκίτα” για το διαλογι-σμό.

«Kλείνοντας τις αισθήσεις στα εξωτερικά ερεθίσμα-


τα, προσηλώνοντας το βλέμμα στη ρίζα των φρυδιών,ελέγχοντας τη ροή της αναπνοής μέσα και έξω από ταρουθούνια, συγκρατώντας τις αισθήσεις και τη διά-νοια, αποθώντας το φόβο και το θυμό και σβήνονταςτην επιθυμία, ο άνθρωπος γίνεται πραγματικά ελεύθε-ρος για πάντα».

«Όπως κάθεται, ελέγχει συνέχεια τις αισθήσεις καιτη φαντασία και κρατά το νου συγκεντρωμένο στοαντικείμενό του (αυτό που έχει επιλέξει). Aν κάνει δια-λογισμό με αυτόν τον τρόπο η καρδιά του θα εξαγνι-στεί».

«Πρέπει να στέκει ακίνητος με το σώμα, το κεφάλικαι το λαιμό κρατημένο ίσια, την όραση τραβηγμένηπρος τα μέσα σα να κοιτάζει την άκρη της μύτης. Δενπρέπει να κοιτάζει γύρω του».

ANTIKEIMENA ΣYΓKENTPΩΣHΣO Πατάντζαλι προτείνει τα πιο κάτω αντικείμενα

για εστίες συγκέντρωσης:1. Mπορούμε να συγκεντρωθούμε στην κίνηση της

αναπνοής στα ρουθούνια. Aυτή είναι μια από τις βα-σικές τεχνικές διαλογισμού, όπου παρακολουθεί κανείςτη ροή της αναπνοής και την παρατηρεί καθώς αλλά-ζει. Kάθε φορά που ο νους αποσπάται, τον επαναφέ-ρουμε στην αναπνοή. Δε χρειάζεται να την ελέγχουμε.Aπλά την παρατηρούμε καθώς ρέει μέσα και έξω απότα ρουθούνια. Aυξάνεται έτσι η συγκέντρωση και κα-θαρίζονται τα Nάντις και το νευρικό σύστημα. (TαNάντις είναι κανάλια της ροής της ενέργειας μέσα στοσώμα).

2. Mπορεί κάποιος να αποκτήσει επίγνωση και συ-γκέντρωση στις εσωτερικές αισθήσεις, όπως σε ήχουςκαι οράματα. Δε θα πρέπει αυτές να παρερμηνευθούνσα θείες εμπειρίες, αλλά να αντιμετωπιστούν μόνο σανένα εσωτερικό αντικείμενο συγκέντρωσης που βοηθάειτο νου να στραφεί προς τα μέσα και να μην αποσπά-ται από εξωτερικά ερεθίσματα.

3. Ένας άλλος τρόπος είναι το κράτημα του νου σε


εσωτερικά βιώματα φωτός και βαθιάς γαλήνης. H συ-γκέντρωση αυτή χαλαρώνει όλα τα συστήματα τουσώματος, φέρνει εσωτερική ειρήνη στην προσωπικό-τητα και βοηθάει στην ανάπτυξη μιας πιο χαλαρής καιαποταυτισμένης στάσης ζωής.

4. O νους μπορεί να προσηλωθεί στην εικόνα και τοόνομα μιας πνευματικής ύπαρξης που είναι απελευθε-ρωμένη από προσκολλήσεις. Mπορεί να συγκεντρωθείσε ενσαρκώσεις του Θεού όπως ο Iησούς Xριστός, ο ΣριKρίσνα, ο Σάι Mπάμπα. Mέσα από αυτόν το διαλογι-σμό, αρχίζει κανείς να αναπτύσσει τις θεϊκές ιδιότητεςτης ύπαρξης στην οποία συγκεντρώνεται. O μέσος άν-θρωπος συγκεντρώνεται πιο εύκολα σε μια μορφή,όπως αυτή του Iησού, παρά στις αφηρημένες πνευμα-τικές ιδιότητες όπως η θεία αγάπη, η εσωτερική γαλή-νη, η απόλυτη αλήθεια, η δικαιοσύνη που είναι ενσω-ματωμένες σ’ αυτές τις υπάρξεις.

5. Mπορεί ακόμη κάποιος να διαλογιστεί πάνω σεπληροφορίες που πήρε μέσα από όνειρα ή μέσα στονύπνο του. Mπορούμε να φανταστούμε ότι πότε πότεμας δίνονται πολύ χρήσιμα μηνύματα μέσα από ονει-ρικές καταστάσεις, πάνω στα οποία θα ήταν πολύωφέλιμο να διαλογιστούμε.

6. Tέλος ο Πατάντζαλι προσθέτει ότι μπορούμε ναδιαλογιστούμε πάνω σ’ ό,τι μας ταιριάζει, ανάλογα μετην προσωπική μας κλίση. Mε αυτόν τον τρόπο θαδιαλέξουμε ένα αντικείμενο που θα μας βοηθήσει ναδιευρύνουμε τη συνειδητότητά μας έξω από τις ταυτί-σεις του μικρού μας “εγώ” και πέρα από το πλήθοςτων εξωτερικών και εσωτερικών ερεθισμάτων πουαποσπούν την προσοχή μας.

Στο ξεκίνημα της πνευματικής αναζήτησης μπορείκανείς να πειραματιστεί με το αντικείμενο της συγκέ-ντρωσης. Θα πρέπει όμως κανείς να κρατήσει το ίδιοαντικείμενο συγκέντρωσης το λιγότερο 5-6 μήνες πριντο αλλάξει με κάτι άλλο. Eίναι καλύτερο επίσης να περ-νάμε από τα πιο χονδροειδή στα πιο λεπτά αντικείμενακαθώς προχωράμε στην εξάσκηση της συγκέντρωσης. Hπαρακάτω ιστορία είναι ένα καλό παράδειγμα:


Ένας μαθητής ζήτησε από το δάσκαλό του να τουπροτείνει ένα αντικείμενο για το διαλογισμό του. O δά-σκαλος του έδειξε ένα αστέρι ψηλά στον ουρανό. O μα-θητής συγκεντρωνόταν σ’ αυτό το αστέρι καθημερινά,μέχρι που μπορούσε πια να το βλέπει καθαρά και νακρατά για ώρα το βλέμα του σ’ αυτό. Mετά πήγε πάλιστο δάσκαλό του και του ζήτησε ένα νέο αντικείμενοσυγκέντρωσης. O δάσκαλος του έδειξε ένα αστέρι πολύμικρότερο από το πρώτο, που μόλις φαινόταν. Mέσααπό καθημερινή άσκηση πάνω στο μικροσκοπικό καιωχρό αστέρι σύντομα μπορούσε να το βλέπει τόσο κα-θαρά όσο έβλεπε και το προηγούμενο. Tην επόμενηφορά που ζήτησε ένα άλλο αντικείμενο από το δάσκα-λό του, εκείνος του έδειξε ένα ακόμη πιο μικρό καιωχρό αστέρι που στην αρχή δεν μπορούσε να δει καθό-λου. Όμως μέσα από συνεχή και επίμονη άσκηση σύ-ντομα μπόρεσε να δει και αυτό το αστέρι τόσο καθαράόσο και τα προηγούμενα δύο. H διαδικασία αυτή συνε-χίστηκε και ο μαθητής γινόταν όλο και πιο ικανός ναεισδύει σε όλο και πιο λεπτές πραγματικότητες.

Δεν είναι απαραίτητο πάντως ν’ αλλάζει κανείςαντικείμενο διαλογισμού συνέχεια γιατί κάθε αντικείμε-νο είναι εκδήλωση του ενός Πνεύματος που γυρεύουμενα γνωρίσουμε. Mέσα από τη διείσδυση των χονδροει-δών και λεπτών σωμάτων κάθε αντικειμένου και κάθεύπαρξης μπορούμε να βιώσουμε την ΠνευματικήΠραγματικότητα, που είναι ταυτόχρονα η αιτιακή δύ-ναμη πίσω από αυτό το αντικείμενο και πίσω από τονίδιο μας τον εαυτό. Όλοι μας είματε μοναδικές εκφρά-σεις του ίδιου Eνός Oικουμενικού Πνεύματος, του οποί-ου το σώμα είναι όλο το σύμπαν. Mε το διαλογισμό σεκάθε όψη της δημιουργίας ανακαλύπτουμε τοΔημιουργό.

Παρόλα αυτά, ορισμένα καρύδια σπάνε ευκολότερααπό άλλα. Έτσι και ορισμένα αντικείμενα δυσκολεύουνπερισσότερο τη διείσδυση από άλλα, επειδή είναι πυ-κνά και χονδροειδή. Aυτά είναι κατάλληλα για τηνανάπτυξη της συγκέντρωσης στα αρχικά στάδια, είναιόμως χονδροειδή για να τα δει κανείς εύκολα σαν εκδη-


λώσεις του Θείου. Για παράδειγμα, σε κάποιο σύστημαενθαρρυνόμαστε να διαλογιστούμε στο υλικό σώμα.Mετά από αρκετή ώρα συγκέντρωσης στο υλικό σώμααρχίζουμε να έχουμε επίγνωση του ενεργειακού μαςσώματος. Tότε μπορούμε να διαλογιστούμε για λίγηώρα στο ενεργειακό σώμα, ακολουθώντας τις κινήσειςκαι τη ροή του μέχρι να δυεισδήσουμε το νοητικό σώμακαι να αποκτήσουμε επίγνωση της καθαρής διάνοιας.Στο τελικό στάδιο βιώνουμε το αιτιατό σώμα, που εί-ναι πιο λεπτό από την καθαρή διάνοια (το buddhi) καιόταν η συγκέντρωση γίνει πια πάρα πολύ έντονη τότεφθάνουμε στο “Σαμάντι” της ένωσης με τον Eαυτό, πουβρίσκεται πίσω από όλα αυτά τα σώματα. Έτσι, μέσααπό τη συγκέντρωση στο υλικό σώμα η επίγνωσή μαςεισδύει σε όλο και πιο λεπτές πραγματικότητες, μέχρινα φθάσει στα θεμέλια της ύπαρξής της, στοΠαγκόσμιο Πνεύμα.

MANTPAΈνα άλλο πολύ καλό όχημα για το ταξίδι μέσα από

το επίπεδο του νου είναι τα «μάντρα». Mάντρα είναιένας εσωτερικός ήχος με μια ιδιαίτερη πνευματική δό-νηση και νόημα, που όταν επαναλαμβάνεται και ο νουςσυγκεντρώνεται σ’ αυτό, καθαρίζει τη διάνοια και τηνοδηγεί σε υψηλότερα επίπεδα συνειδητότητας.Yπάρχουν πολλά μάντρα που αντιπροσωπεύουν τιςδιάφορες ιδιότητες της Θεότητας. Oρισμένα από αυτάέχουν τα ονόματα των διαφόρων ενσαρκώσεων τουΘεού όπως «Kύριε Iησού Xριστέ ελέησον με» ή «XαίρεKρίσνα» ή «Σρι Pαμ, Tζέι Pαμ ή «Σάι Pαμ» ή «Oμ NάμαΣιβάγια» και άλλα. Mέσα από την επανάληψη και τοδιαλογισμό πάνω στο νόημα αυτών των μάντρα ανα-πτύσσουμε σιγά σιγά τις ποιότητες που εκδηλώνονταιμέσα από αυτές τις μεγάλες υπάρξεις και έλκουμε τηXάρη τους.

Άλλα μάντρα έχουν σχέση με την ανεκδήλωτη πλευ-ρά της Θεότητας. Tο «Σο Xαμ» επαναλαμβάνεται με τηναναπνοή συγκεντρωμένη στον ήχο «Σο» κατά την ει-


σπνοή και στο «Xαμ» κατά την εκπνοή. «Σο» σημαίνειAυτός, το Παγκόσμιο Πνεύμα που βρίσκεται σε όλες τιςυπάρξεις και «Xαμ» σημαίνει «Eίμαι». Έτσι με αυτό ταμάντρα, που μπορεί να χρησιμοποιηθεί και σε συνδυα-σμό με την αναπνοή αλλά και χωρίς αυτήν, επιβεβαιώ-νει κανείς την ταύτισή του με το Παγκόσμιο Πνεύμα.

Ίσως το πιο γνωστό και δημοφιλές μάντρα να είναιτο AOYM ή OM που αντιπροσωπεύει τον AνεκδήλωτοΘεό. Έχει λεχθεί ότι ο διαλογισμός πάνω στο OM είναιαρκετός για να πραγματώσει κανείς την ΎψιστηAλήθεια. Aν κανείς βρει ότι ο διαλογισμός στο OM τουταιριάζει και αισθάνεται άνετα με αυτόν, τότε δεν είναιαπαραίτητος ο διαλογισμός σε άλλο αντικείμενο. TοOM θεωρείται ότι είναι ένα με το Θεό και ο ήχος μέσααπό τον οποίο εκδηλώνει τον Eαυτό του στο δημιουρ-γημένο κόσμο. OM είναι η λέξη για την οποία μιλάει οΆγιος Iωάννης ο Eυαγγελιστής στην αρχή τουEυαγγελίου του.

«Eν αρχή ην ο Λόγος και ο Λόγος ην προς τον Θεόνκαι Θεός ήν ο Λόγος. Oύτος ήν εν αρχή προς τον Θεόν.Πάντα δι’ αυτού εγένετο και χωρίς αυτόν εγένετο ουδέεν ο γέγονεν. Eν αυτώ ζωή ην και η ζωή ην το φως τωνανθρώπων». (στην αρχή ήταν ο Λόγος και ο Λόγος ήτανμε τον Θεό και Θεός ήταν ο Λόγος. Aυτός ήταν στηναρχή με το Θεό. Όλα έγιναν μέσα από αυτόν και χωρίςαυτόν δε θα γινόταν τίποτα από όσα έγιναν. Mέσα σ’αυτόν ήταν η ζωή και η ζωή ήταν το φως των ανθρώ-πων).

O Σάι Mπάμπα επιβεβαιώνει το λόγο του AγίουIωάννη λέγοντας πως ο Θεός εκδηλώθηκε σαν υλικόςκόσμος μέσα από τον ήχο OM.

«Kάθε μικρή κίνηση η συμβάν δημιουργεί κάποιονήχο, τον οποίο όμως μπορεί να μην έχετε την ικανότη-τα να ακούτε, αφού το ακουστικό σας πεδίο είναι πε-ριορισμένο. Tο κλείσιμο ενός βλέφαρου στο μάτι δημι-ουργεί ήχο, η πτώση της δροσοσταλίδας πάνω σ’ έναπέταλο κάνει επίσης κάποιον ήχο. Oποιαδήποτε ανα-ταραχή που διαταράσσει τη γαλήνη, όσο μικρή και ανείναι αυτή, παράγει ήχο. O ήχος που προήλθε από την


πρώτη κίνηση, που είχε σαν αποτέλεσμα την έκφρασητου Θεού στον κόσμο της ψευδαίσθησης, είναι το OM.

O Πατάντζαλι έχει επίσης ακριβώς την ίδια άποψηκαι ακόμη ισχυρίζεται ότι με τη συγκέντρωση στονΠαγκόσμιο Ήχο (OM) μπορεί κανείς να επανεισδύσειστην παγκόσμια ένωση. H σταθερή εσωτερική συγκέ-ντρωση στο OM εξαγνίζει τα διάφορα σώματα του αν-θρώπου μέχρις όπου εκείνος είναι αρκετά καθαρός γιανα δεχτεί τη Θεία Xάρη της Aυτοπραγμάτωσης. Για μιαπιο λεπτομερή εξήγηση αυτής της διαδικασίας, μπορείνα αναφερθεί κανείς στο βιβλίο του I. K. Tάιμνι «HEπιστήμη της Γιόγκα» που εξηγεί ότι «με την παρα-γωγή ενός ιδιαιτέρου είδους δόνησης μέσα από έναόχημα, είναι δυνατό να ελκυθεί ένα ιδιαίτερο είδος δύ-ναμης σ’ αυτό το όχημα ή να παραχθεί μια ιδιαίτερηκατάσταση συνειδητότητας στο όχημα. Tέτοιες δονή-σεις δημιουργούνται με τα Mάντρας, το καθένα από ταοποία είναι ένα συνδυασμός ήχων που παράγει συγκε-κριμένα αποτελέσματα». O Πατάντζαλι αναφέρει επί-σης ότι μέσα από το διαλογισμό στο OM απομακρύνο-νται τα εμπόδια στον πνευματικό δρόμο και η συνειδη-τότητα στρέφεται προς τα μέσα.

Aς κοιτάξουμε μερικές από τις διδασκαλίες τουΣάτυα Σάι Mπάμπα σχετικά με το διαλογισμό στο OM.H λέξη «Πρανάβα» αναφέρεται στο OM.

«H καλύτερη Upodesh είναι η «Πρανάβα», η ιερήσυλλαβή OM, που ενσωματώνει πολλές αρχές θεολο-γίας, φιλοσοφίας και μυστικισμού. Στα μικρά παιδιάπου μόλις αρχίζουν να περπατούν, δίνεται μια στράταμε 3 ρόδες την οποία σπρώχνουν μπροστά. Tο OM εί-ναι ένα τέτοιο μηχάνημα για το πνευματικό παιδί. Oιτρεις ρόδες είναι «α», «ου» και «μ», τα τρία συστατικάτου μάντρα. OM είναι ο πρωτογενής ήχος που ενυπάρ-χει στην αναπνοή της ζωής. Kάθε φορά που αναπνέ-ουμε λέμε «Σο-Xαμ». «Σο» όταν εισπνέουμε και «Xαμ»όταν εκπνέουμε, που σημαίνει «Aυτός-Eίμαι». Tούτομας εμποτίζει με την πεποίθηση ότι Aυτός που είναιόλος ο εξωτερικός κόσμος είναι Eγώ που είναι όλος οεσωτερικός κόσμος μας, δηλαδή την πεποίθηση της


Eνότητας. Kατά τη διάρκεια του βαθύ ύπνου, όταν οιαισθήσεις, ο νους και η διάνοια κοιμούνται και επομέ-νως δε λειτουργούν, το «Aυτός» και το «Eγώ» δε θεω-ρούνται χωριστά. Tο «Σο» και το «Xαμ» εξασθενίζουνκαι ο ήχος «Σοχάμ» μετατρέπεται σε OM υποδεικνύο-ντας μ’ αυτόν τον τρόπο τη συγχώνευση του εξωτερι-κού με το εσωτερικό σε μία αλήθεια. Tο OM έχει ακόμακαι άλλες σημασίες και ο διαλογισμός στο OM είναιμια πολύτιμη «Σάντανα» (πνευματικη άσκηση) για τοναναζητητή της αλήθειας. Tο OM μοιάζει με τα επτάχρώματα του ηλιακού φάσματος, που συγχωνεύονταισε μία άχρωμη (λευκή) λαμπρότητα». Στο ανθρώπινοσώμα υπάρχουν έξι νευρικά κέντρα, που έχουν τη μορ-φή του λωτού. Kαι οι έξι μορφές του λωτού έχουνπάνω σε κάθε πέταλό τους γράμματα ή ήχους. Όπωςκαι το πλήκτρο του αρμόνιου, έτσι και τα πέταλα ότανκινούνται παράγουν το καθένα έναν ιδιαίτερο ήχο.Όσοι παρακολουθούν το συλλογισμό αυτό μπορεί ναθέσουν το ερώτημα αν πράγματι κινούνται τα πέταλα,ποιός τα κινεί; Λοιπόν η Δύναμη που τα κινεί είναι οAρχέγονος Ήχος, ο Δυσδιάκριτος και Aδιόρατος Ήχοςπου εκπέμπεται χωρίς προσπάθεια, ανεξάρτητα απόΣυνειδητή Θέληση. Aυτή είναι η Pranava. Όπως οι χά-ντρες στο κορδόνι έτσι και τα γράμματα και οι ήχοι εί-ναι περασμένα στο κορδόνι της Pravana. Aυτό είναι καιη έννοια της δήλωσης ότι Aυτός είναι η Pravana τωνBέδων. O Kρίσνα λέει στη διδασκαλία του ότι θα πρέ-πει κανείς να συγχωνεύει το νου του στη Pravana πουείναι η Παγκόσμια Bάση”.

Πολλοί λέγουν πως η Pravana μπορεί να επιτευχθείμόνο από λίγους και ότι οι υπόλοιποι δεν έχουν τέτοιαδυνατότητα. Aυτό είναι λάθος. Έχουν καταλήξει σ’αυτό το λαθεμένο συμπέρασμα γιατί δε γνωρίζουν τηναλήθεια. H γνώμη τους είναι αποτέλεσμα λαθεμένηςπεποίθησης. H Γκίτα δεν αναφέρεται σ’ αυτήν την ομά-δα ή την άλλη ομάδα. O Kρίσνα δηλώνει «οποιοσδήπο-τε» χωρίς επεξηγηματικά σχόλια για την κοινωνικήτάξη ή το φύλο. Δεν είπε ούτε καν «αυτός που το αξί-ζει» ή «αυτός που δεν το αξίζει. ή «αυτός που είναι


σχετικός» ή «αυτός που δεν είναι σχετικός». Eκείνο πουείπε είναι ότι για να κάνει κανείς διαλογισμό στοPranava (γιατί «απλά το να το φέρνει κανείς στη μνήμητου» δε χρησιμεύει σε τίποτα) πρέπει να περάσει μέσααπό προκαταρκτικές πειθαρχίες, όπως ο έλεγχος τωναισθήσεων, η συγκέντρωση του νου κλπ.

Όταν ο νους πετάει από τη μια επιθυμία στην άλληδεν είναι δυνατό η παραγωγή του ήχου OM από ταφωνητικά όργανα να ωφελήσει. O ήχος δε βοηθάειστην απόκτηση της ελευθερίας. Oι αισθήσεις πρέπει ναχαλιναγωγηθούν και οι σκέψεις να είναι συγκεντρωμέ-νες σε ένα σημείο. Γι’ αυτό ο Kύριος συμβουλεύει να εί-ναι κανείς μόνιμα δεσμευμένος στην αναζήτηση τηςαλήθειας. Aντίθετα, αν αναβάλλετε τις πνευματικέςσας προσπάθειες μέχρι την τελευταία στιγμή, θα είσα-στε σαν το φοιτητή που ξεφυλλίζει το βιβλίο του γιαπρώτη φορά λίγο πριν να μπει στο χώρο των εξετάσε-ων. Όταν ο φοιτητής ξέρει πως έχει μπρος του μιαολόκληρη χρονιά κι όμως αμελεί να παρακολουθήσειτις διαλέξεις του καθηγητή ή να διαβάσει το βιβλίο καιτις σημειώσεις του, δε μπορεί να μάθει τίποτα ξεφυλ-λίζοντας το βιβλίο του το πρωί των εξετάσεων. Aυτόμπορεί μόνο να του αυξήσει την απελπισία και να τουδώσει δίπλωμα τεμπελιάς.

Kανένα δέντρο δε δίνει καρπό την ίδια στιγμή πουφυτεύεται στον κήπο σου. Για να φτάσει κανείς σ’ αυτότο σημείο θα πρέπει να ακολουθήσει με προσοχή καιχωρίς ανάπαυλα τις προπαρασκευαστικές πειθαρχίες.Kανείς δε μπορεί να αποκτήσει καρπούς χωρίς σταθε-ρότητα και επαγρύπνηση».

Θα πρέπει λοιπόν να αρχίσουμε από τώρα να ανα-πτύσσουμε την ικανότητα να συγκεντρωνόμαστε στοOM (ή σε οποιαδήποτε άλλα μάντρα ή αντικείμενα συ-γκέντρωσης αν θέλουμε να ξεπεράσουμε τα εμπόδιακαι να εκπληρώσουμε τον πνευματικό μας σκοπό στηζωή). Oι Oυπανισάντ, που αντιπροσωπεύουν τις υψη-λότερες αλήθειες των Iνδικών πνευματικών διδασκα-λιών, συχνά αναφέρονται πολύ κολακευτικά στη χρήσητου OM. O Σουάμι Σαρβανάντα, στο σχόλιό του πάνω


στην Tαϊτιριγιοπανισάντ, λέει ότι το OM θεωρείται ότιείναι το υψηλότερο σύμβολο δόνησης για το Θεό.

«Στην αρχή θα πρέπει κανείς να κάνει διαλογισμόαποκλειστικά πάνω στο OM χωρίς να σκέφτεται τίπο-τα άλλο, γιατί το OM είναι η λέξη που εκδηλώνει τοΘεό. Tην ώρα της άσκησης θα πρέπει κανείς να επα-ναλαμβάνει τη συλλαβή OM με το νου συγκεντρωμένοστο νόημα της συλλαβής που είναι Θεός. O ΣουάμιBιβεκανάντα λέει πως «σύμβολο είναι η εκδήλωση τηςσημασίας ενός πράγματος. Aν το πράγμα αυτό έχειήδη μια ύπαρξη και αν από εμπειρία γνωρίζουμε ότιτο σύμβολο έχει εκφράσει πολλές φορές αυτό το πράγ-μα τότε είμαστε σίγουροι ότι υπάρχει πραγματική σχέ-ση μεταξύ τους». H ιδέα του Θεού έχει συνδεθεί με εκα-τοντάδες λέξεις από τις οποίες η κάθε μία έχει τη θέσησύμβολου για το Θεό. Θα πρέπει να υπάρχει όμως κάτιγενικό, ένα υπόβαθρο, ένα κοινό έδαφος για όλα αυτάτα σύμβολα. Eκείνο λοιπόν που είναι κοινό σύμβολο θαείναι το καλύτερο και θα τα αντιπροσωπεύει όλα. TοOM είναι ένας τέτοιος ήχος, η βάση όλων των ήχων.

Συμπερασματικά, μπορούμε να ξεπεράσουμε ταεμπόδια που συναντάμε στον πνευματικό δρόμο μέσααπό την ανάπτυξη ενός αγνού νου, που έχει την ικανό-τητα να συγκεντρώνεται σε ένα σημείο. Aυτό μπορεί ναγίνει μέσα από την άσκηση και την αποταύτιση.Yπάρχουν πολλά αντικείμενα συγκέντρωσης στα οποίαμπορεί κανείς να ασκηθεί. Στο πρώτο κεφάλαιο αυτούτου βιβλίου αναφερθήκαμε σε μια μεγάλη ποικιλία πι-θανών αντικειμένων συγκέντρωσης. Eσείς διαλέξτεαυτό που ταιριάζει στο χαρακτήρα σας.

Tο κλειδί λοιπόν για την απελευθέρωση από διάφο-ρα εμπόδια είναι η ίδια η συγκέντρωση. H συγκέντρω-ση αυτή έχει δύο μορφές. H πρώτη είναι η μέθοδος τουδιαλογισμού που πρέπει να γίνεται καθημερινά. H δεύ-τερη είναι συγκέντρωση στην αλήθεια όλη τη διάρκειατης ημέρας ακόμη κι όταν είμαστε απασχολημένοι μετις καθημερινές μας δραστηριότητες. Ένας τρόπος γιανα γίνει αυτό είναι μέσα από την εσωτερική προσευχή,όπως είναι η προσευχή του Iησού «Kύριε Iησού Xριστέ


Eλέησόν με». Ένας άλλος τρόπος είναι η συνεχής νοη-τική επανάληψη του ονόματος του Θεού. Ένας άλλοςείναι η συγκέντρωση σε κάποια πνευματική αρετήόπως η Aγάπη, η Eιρήνη, η Aλήθεια κλπ. ή κάποιαπνευματική αλήθεια όπως «Eίμαστε αιώνια πνεύματα»ή «Όλα είναι Θεός» ή «Όλοι είμαστε ένα».

Aυτές οι νοητικές ασκήσεις σταδιακά θα μας απε-λευθερώσουν από τα διάφορα εμπόδια στη διαδικασίατης πνευματικής μας ανάπτυξης.


KEΦAΛAIO 21

ΦEPNONTAΣ TO ΘEO ΠAΛIΣTH ZΩH MAΣ

Oπως έχουμε καταλάβει τώρα ο καθένας μας είναιένα αιώνιο πνεύμα. Yπήρχαμε πριν κατοικήσουμεσ’ αυτά τα σώματα και θα εξακολουθήσουμε να

υπάρχουμε και μετά την αποσύνθεσή τους μέσα στη γη.Ήμασταν, είμαστε και θα είμαστε πάντα πλήρεις στηνπνευματική μας φύση, χωρίς να χρειαζόμαστε τίποτακαι κανέναν.

Aπό την άλλη, ο καθένας μας άρχισε αυτή τη γήινηενσάρκωσή του σαν ένα μόνο κύτταρο. Mάλιστα, υπήρ-ξε εποχή που το σώμα που κατοικείτε τώρα ήταν έναμικροσκοπικό κύτταρο στη μήτρα της μητέρας σας. Aυ-τό το κύτταρο άρχισε να διαιρείται, να πολλαπλασιά-ζεται και να διαφοροποιείται, σταδιακά εξελισσόμενοσ’ ένα πολύπλοκο ανθρώπινο έμβρυο.

Ως έμβρυο το σώμα σας ήταν ένα με το σώμα τηςμητέρας σας και μοιραζόταν το ίδιο αίμα και την ίδιαδύναμη ζωής. Δεν είχατε καμία ατομικότητα. Mέσα απότον ομφάλιο λώρο τροφοδοτούνταν ζωτικές ανάγκεςτου σώματός σας. Πέρασαν εννέα μήνες και πρόβαλε τοσώμα σας. O ομφάλιος λώρος κόπηκε. Aκολούθησε ηπρώτη αναπνοή και αποκοπήκατε από την πηγή σας,από την ασφαλή σας ένωση. Tώρα σαν μία ξεχωριστήοντότητα, γραπωθήκατε απελπισμένα από το στήθοςτης μητέρας σας για επιβίωση, τροφή και ασφάλεια.

Σαν αποτέλεσμα αυτού του τραυματικού χωρισμού,πρέπει τώρα, και για το υπόλοιπο της ζωής σας να α-


ναζητάτε την επανασύνδεση. Θα ψάχνετε σ’ όλη σας τηζωή για αυτό το μοναδικό πράγμα ή ο,τιδήποτε θαμπορούσε να επαναφέρει αυτήν την ασφαλή ένωση απόόπου αποκοπήκατε.

Aυτή η ανάγκη είναι η κινητήρια δύναμη πίσω απόόλες τις σχέσεις, τη θρησκεία και την επιστήμη. Aυτός οαποχωρισμός του παιδιού από τη μητέρα συμβολίζειτον αποχωρισμό του νου από τη ψυχή, της ψυχής απότην υπέρ-ψυχή, του ανθρώπου από το Θεό. H λέξη«Religion» (θρησκεία) σχηματίζεται από δύο λατινικέςλέξεις - “re” (πάλι) και “legere” (ενώνω) - και σημαίνειξαναενώνω. O σκοπός της θρησκείας είναι να επανι-δρύσει την ένωση μεταξύ του ανθρώπου και της κοσμι-κής του Mητέρας· το Θεό.

H επιστήμη προσπαθεί να καταλάβει τους νόμουςπου κυβερνούν τις σχέσεις και τις λειτουργίες όλων τωνόντων και των αντικειμένων του σύμπαντος. Mέσα απότην επιστήμη ο άνθρωπος ζητά να καταλάβει και να α-ποκαταστήσει την αληθινή του σχέση με το Σύμπαν. Hλέξη Universe προέρχεται από το λατινικό “uni” (ένα) και“vertere” (μετατρέπω)· μετατρέπω σε ένα. Tο Σύμπανείναι κάτι που μετατρέπεται σε ένα. Aυτό το ένα είναι οΘεός, από όπου το Σύμπαν προήλθε.

Στο παρελθόν η θρησκεία και η επιστήμη συνέκλινανστο ίδιο σημείο μέσα από τα διαφορετικά μονοπάτιατης διαίσθησης και της λογικής.

Mε τον ίδιο τρόπο, όλες οι σχέσεις είναι προσπάθειεςνα συνδεθούμε με τα όντα και τα αντικείμενα του κό-σμου γύρω μας, για να ξαναβρούμε αυτήν την ασφαλήένωση που χάθηκε όταν εμφανίστηκε η ατομικότητα μέ-σω της μετενσάρκωσης του πνεύματος.

O καθένας μας ζητά να ενωθεί με άλλα όντα ή αντι-κείμενα, με διάφορους τρόπους, για να αισθάνεται πε-ρισσότερο ασφαλής. Mερικοί από εμάς βρίσκουν την α-σφάλεια στο φαγητό, άλλοι στα χρήματα ή στα υλικάαγαθά. Άλλοι αισθάνονται ασφαλείς μέσα στην οικογέ-νεια, τις ομάδες, τις οργανώσεις ή το επάγγελμά τους.Kαι άλλοι όταν αποκτούν γνώσεις ή ικανότητες.

Kερδίζουμε την ένωση μ’ αυτές τις εξωτερικές πραγ-


ματικότητες και όμως εξακολουθούμε να νιώθουμε ημι-τελείς, ατελείς. Στην πορεία της εξέλιξης, αναζητάμετην ένωση με διάφορα όντα, αντικείμενα και καταστά-σεις, επιθυμούμε να τα καταλάβουμε και να κυριαρχή-σουμε πάνω σ’ αυτά.

Tελικά, αφού έχουμε ψάξει για πολύ καιρό έξω απότον εαυτό μας, μας έρχεται η φαεινή ιδέα να κοιτάξουμεμέσα μας. Aντιλαμβανόμαστε σιγά σιγά ότι μόνο η έ-νωση με την έσχατη πηγή της ζωής μας θα φέρει τηναιώνια Eιρήνη και Aγάπη που θα θεραπεύσει το τραύματου χωρισμού μας.

Aν ένα μωρό θέλει γάλα θα ικανοποιηθεί μ’ ένα άδειομπουκάλι; Όλα τα αντικείμενα και οι άνθρωποι είναι ά-δεια μπουκάλια γι’ αυτόν που δεν έχει μάθει να βλέπειτην ουσία του γάλατος μέσα τους. Mόνο η ένωση με τοΘεό θα μας δώσει το πνευματικό γάλα για το οποίο δι-ψάμε. Mπορούμε να έρθουμε σε επαφή με το Θεό μεπολλούς τρόπους, γι’ αυτό ας εξετάσουμε μερικούς απότους πιο πιθανούς.

Oι περισσότεροι άνθρωποι δημιουργούν μία σχέσημε τον Θεό μέσα από τη μορφή και τις διδασκαλίες τωναγίων Tου, των αγγελιοφόρων και των Avatars (προφή-τες), που έχουν έρθει για να μας δείξουν το δρόμο. Aυτοίείναι Θεάνθρωποι και εμείς είμαστε άνθρωποι-θεοί. OΘεός μέσα τους κυριάρχησε πάνω στην ανθρώπινη τουςφύση. Σε μας όμως η ανθρώπινή μας φύση επισκιάζειτη θεϊκή.

Έτσι, λατρεύουμε αυτά τα όντα όπως το Xριστό, τονKρίσνα, το Pάμα ή το Bούδα σαν εκφραστές αυτού τουΘεϊκού Δυναμικού που υπάρχει μέσα στον καθένα μας.Aκολουθώντας τις διδασκαλίες και το παράδειγμά τουςερχόμαστε πιο κοντά στη θεϊκή ουσία που είναι μέσαμας και φέρνει ειρήνη και αγάπη στη ζωή μας. Άλλοιλατρεύουν το Θεό σα μια αφηρημένη οντότητα, τη θεϊκήανεκδήλωτη πηγή της Δημιουργίας. Mπορούμε να πι-στεύουμε στο Θεό σαν την Πρωταρχική Eνέργεια, τηνKοσμική Συνείδηση, ή σαν έννοια όπως η Aγάπη, ηAλήθεια, η Eιρήνη, το Σωστό. Mερικοί μπορεί ακόμη νααισθάνονται το Θεό σαν κάτι που δε μπορεί να προσ-


διοριστεί ή να κατανοηθεί.Για πολλά χρόνια έψαχνα το Θεό στη μοναξιά της α-

πομόνωσης και στη φύση, στις αναπνοές και στο δια-λογισμό. Έψαχνα για κάποιο είδος εμπειρίας όπου έναον φωτός και δόξας θα ερχόταν στη μοναξιά μου και θαμε φώτιζε. Λοιπόν, αυτό δεν έχει συμβεί ακόμα. Όμωςκάτι άλλο, πολύ όμορφο συμβαίνει τώρα. Aντί να πρέ-πει να δραπετεύσω μέσα στη μοναξιά για να βρω τοΘεό, Aυτός έχει αρχίσει να εμφανίζεται στην καθημερινήμου ζωή. Aισθάνομαι κάπως σαν τη γυναίκα που έψα-χνε σ’ όλο το σπίτι για το κολιέ της, ενώ το φορούσεστο λαιμό της. O Θεός που έψαχνα τόσο καιρό, ήτανπάντα μπροστά μου.

Yπάρχει σε κάθε ον που συναντώ, κάθε δένδρο, φυτό,ζώο, έντομο που βλέπω. Tον αισθάνομαι στον άνεμοκαι τον βλέπω στον ήλιο και τη φλόγα, τον ακούωστους ήχους γύρω μου. Tου μιλώ μέσα στον ίδιο μουτον εαυτό. Nιώθουμε τόσο μακριά από το Θεό και όμωςAυτός είναι μέσα μας γύρω μας, πάνω και κάτω απόμας.

Tη χρονική περίοδο 1964-1970 πίστευα ότι ο άν-θρωπος είχε δημιουργήσει την ιδέα του Θεού για να κα-θησυχάσει την ανασφάλειά του για τη ζωή και το θά-νατο και ότι η επιστήμη θα εξηγούσε γρήγορα τηνέννοια «Θεός» μέσα από την πυρηνική φυσική. Όμως,συνέβη το αντίθετο. H πυρηνική φυσική διαπέρασε τοντοίχο της ύλης μόνο και μόνο για να βρεί ένα τεράστιοκενό αβεβαιότητας στην άλλη πλευρά. Bρήκαν ότιπραγματικά δεν υπάρχει κάτι συγκεκριμένο που να ορί-ζεται σαν ύλη, αλλά υπάρχει μόνο συμπυκνωμένη ενέρ-γεια. Aυτή η ενέργεια είναι μια εκδήλωση του Nου ή τηςΣυνείδησης. Aυτή τη συνείδηση που διαποτίζει όλα ταόντα, έμψυχα και άψυχα και τα αντικείμενα, την ονομά-ζω Θεό.

Έτσι λοιπόν, φθάνουμε στο πιο αποτελεσματικόπνευματικό μονοπάτι για «οικογενειάρχες», για ανθρώ-πους που έχουν οικογένειες να φροντίσουν και ανειλημ-μένες υποχρεώσεις. H λύση είναι απλή. Πρέπει απλά νακαταλάβουμε ότι η Kαθαρή Συνειδητότητα που ονομά-


ζουμε Θεό είναι η βασική εσωτερική πραγματικότητατης γυναίκας μας, του συζύγου, του παιδιού, του συγ-γενή, του φίλου, του συναδέλφου, του προϊσταμένουκαι κάθε ανθρώπου. Mέσα από τα μονοπάτια της Aγά-πης και της Yπηρεσίας μαθαίνουμε να βλέπουμε και ναυπηρετούμε το Θεό στον καθένα που συναντάμε.

M’ αυτόν τον τρόπο, τους συμπεριφερόμαστε με τοσεβασμό και την αγάπη που αξίζουν. Στην αρχή χρειά-ζεται να χρησιμοποιούμε τη φαντασία και τη μνήμημας. Όταν βλέπουμε το άτομο απέναντί μας σα σώμα,προσωπικότητα, απειλή, ευχαρίστηση ή πρόβλημα,μπορούμε να υπενθυμίζουμε στον εαυτό μας ότι αυτότο ον απέναντι μας είναι στην πραγματικότητα μια υλι-κή εκδήλωση του δικού μας Oικουμενικού Πνεύματος.Xρησιμοποιούμε αυτό το συναίσθημα της ενότητας γιανα ξεπεράσουμε όλα τα συναισθήματα ξεχωριστότηταςκαι τις σκέψεις που μπορεί να εμποδίζουν την αγάπηκαι την παραδοχή γι’ αυτό το άτομο.

Έτσι, ξαναφέρνουμε το Θεό στη ζωή μας σ’ ένα πολύγήινο και πρακτικό επίπεδο. Yπάρχουν μερικοί πρακτι-κοί τρόποι για ν’ αυξήσουμε το συναίσθημα ότι είμαστεκοντά στο Θεό. Kάθε θρησκεία μας προσφέρει τέτοιεςτεχνικές. Mια απ’ αυτές είναι να κρεμάμε εικόνες μιαςμορφής του Θεού που έχουμε διαλέξει, όπως ο Xριστός,η Παναγία ή κάποιος από τους αγίους, στο σπίτι μαςώστε τα μάτια μας και το μυαλό μας να θυμούνται συ-νέχεια την αγάπη τους, τη δύναμη, το παράδειγμα καιτη διδασκαλία τους. Aυτό που βλέπουμε στο περιβάλ-λον επηρεάζει σημαντικά την κατάσταση του νου μας.Σήμερα δεν είναι της μόδας να έχουμε εικόνες θρησκευ-τικού περιεχομένου στο σπίτι. Oι άνθρωποι προτιμούνπιο εξωτικές και συχνά ερωτικές εικόνες, που είναι τηςμόδας, για να εντυπωσιάσουν τους άλλους, δείχνονταςπως είναι μοντέρνοι ή διανοούμενοι.

Tελικά ο Θεός είναι χωρίς μορφή, ανεκδήλωτος, δεμπορεί να περιγραφεί· αιώνιος, πανταχού παρών καιβέβαια δε μπορεί να περιοριστεί σε καμία μορφή, εικό-να, σκέψη, ιδέα, δόγμα ή θρησκεία. Aλλά μπορούμε ναχρησιμοποιήσουμε όλες τις πιο πάνω μορφές και έννοι-


ες για να εξυψώσουμε το επίπεδο συνείδησής μας καινα εξαγνιστούμε έτσι ώστε να μπορέσουμε να προετοι-μαστούμε για την υπέρβαση του νου και την εμπειρίααυτής της Kαθαρής Συνειδητότητας, που ονομάζουμεΘεό. Έτσι, η μορφή γίνεται μια πόρτα ή ένα μέσο για ναέρθουμε σ’ επαφή με το άμορφο. Ένα κερί που καίειμπροστά σε μια εικόνα μας υπενθυμίζει την κάθαρσημέσα από τη φωτιά της αρνητικότητας και των εμπο-δίων που παρεμποδίζουν την πνευματική μας ανάπτυ-ξη. H φλόγα μας υπενθυμίζει το φως, τη σοφία της ψυ-χής ή τη φώτιση που απομακρύνει το σκοτάδι τηςάγνοιας μέσα στην οποία ζούμε. H ενέργεια της φλόγαςγίνεται το σύμβολο του Eνός Θεού από όπου μπορούννα προέλθουν αναρίθμητες άλλες φλόγες, χωρίς να μει-ωθεί καθόλου η αρχική φλόγα.

H διατήρηση της φλόγας, με το να θυμόματε να βά-ζουμε λάδι και ν’ αλλάζουμε το φυτίλι, μας δίνει τη δυ-νατότητα να σταματάμε την αδιάκοπη ενασχόλησή μαςμε τις υλικές επιδιώξεις και να εκφράζουμε τα αισθή-ματα, τις σκέψεις, τις ανάγκες και την ευγνωμοσύνημας εκείνη τη στιγμή στο Θεό. Eπίσης, το να βάζουμελουλούδια ή ν’ ανάβουμε θυμίαμα μπροστά στην εικόνα,μας δίνει μια παρόμοια ευκαιρία να εκφράσουμε τις ευ-χαριστίες μας ή απλά να έχουμε ένα λεπτό επικοινω-νίας μ’ αυτήν την ΠAPOYΣIA που στηρίζει όλη τη δημι-ουργία.

Kαμιά από αυτές τις εξωτερικές μορφές λατρείας δενείναι απαραίτητη ή υποχρεωτική για μια σχέση με τοΣύμπαν. Bοηθούν, όμως, αυτούς που τις χαίρονται. Bέ-βαια είναι περισσότερο ενθαρρυντικό από πνευματικήάποψη να περνάμε τον καιρό μας με τέτοιες δραστηριό-τητες παρά στα σινεμά, στις ταβέρνες και στην τηλεό-ραση.

Aυτό ισχύει και για τη μουσική πνευματικού περιεχο-μένου και τους ψαλμούς. Oι ήχοι, οι μελωδίες και οι δο-νήσεις, έχουν ειδικά αναπτυχθεί για να ξυπνούν ένα συ-ναίσθημα ειρήνης και πνευματικής λαχτάρας στοάτομο. Tο ίδιο βέβαια ισχύει και για την κλασική μουσι-κή. Γενικά χρειαζόμαστε περισσότερη μουσική και τρα-


γούδια στη ζωή μας. Tο τραγούδι είναι η γλώσσα τηςψυχής.

M’ αυτόν τον τρόπο, μέσα από τις εικόνες, τα λου-λούδια, τα κεριά, το θυμίαμα και τη μουσική, ραντίζου-με τις αισθήσεις και το νου και δημιουργούμε μια ατμό-σφαιρα με αυξημένη πνευματικότητα όπου μπορούν ναμεγαλώσουν και να ευδοκιμήσουν σκέψεις και συναι-σθήματα πνευματικής ανάτασης. Όλα αυτά δρουν σαντελετουργικοί μηχανισμοί, που μας βοηθούν να νιώθου-με κάπως πιο αγνοί και πιο κοντά στο Θεό. Tότε νιώ-θουμε πιό ευχαριστημένοι και ασφαλείς μέσα μας. Mε-ρικοί θα θεωρήσουν ότι αυτό είναι ένα είδοςαυτο-απάτης ή φαντασίας. Nαι, πράγματι, στην αρχήαυτής της διαδικασίας χρειάζεται φαντασία. Γιατί πρέ-πει να πολεμήσουμε τη φωτιά με τη φωτιά. TώραΦANTAZOMAΣTE ότι είμαστε αυτά τα σώματα και ταπνεύματα. Aυτή είναι η βασική πλάνη της ζωής μας.Zούμε μέσα στην άγνοια και τις ψευδαισθήσεις που βα-σίζονται στον προγραμματισμό της παιδικής μας ηλι-κίας. Φανταζόμαστε ότι είμαστε αυτά τα ξεχωριστάσώματα που θα χαθούν σύντομα και θα απορροφηθούναπό τη γη. Φανταζόμαστε ότι είμαστε ξεχωριστοί απότο Θεό. Φανταζόμαστε τον εαυτό μας αβοήθητο και α-νάξιο. Nιώθουμε απομονωμένοι και μόνοι, πιστεύουμεότι πρέπει να προστατευτούμε από τους άλλους και τονκόσμο γύρω μας. Oι περισσότερες πράξεις μας στη ζωήβασίζονται σε απατηλούς φόβους και ανασφάλειες καιαυτό μας αναγκάζει να κυνηγάμε τις εφήμερες απολαύ-σεις και την υλική εξασφάλιση. Όλα αυτά είναι μιαΦANTA ΣTIKH προσωρινή πραγματικότητα, κάτι σαν τηνπραγματικότητα που βιώνουμε στα όνειρα από την ο-ποία ξυπνάμε. Όταν αφήνουμε αυτά τα σώματα ή ότανφωτιζόμαστε, τότε ξυπνάμε από το φανταστικό όνειροπου ζούμε.

Πολεμάμε λοιπόν τη φωτιά με τη φωτιά. H φαντασίαπροκάλεσε τη ψευδαίσθηση και η φαντασία μπορεί νατη γιατρέψει. Tο πρώτο βήμα για την απελευθέρωση εί-ναι να φανταστούμε τη σχέση μας με το Θεό. Tο να φα-νταστούμε ότι είμαστε πνεύματα σε ENOTHTA με όλα


τα άλλα πνεύματα είναι το πρώτο βήμα για να αφυπνι-σθεί ο νους. Σιγά σιγά η πραγματικότητα που φαντα-ζόμαστε σε τακτά διαστήματα, μέσα από τις διάφορεςτελετουργίες και τεχνικές, εγκαθίσταται όλο και περισ-σότερο στο νου και στις αισθήσεις μας. Σβήνεται ο πα-λιός λαθεμένος προγραμματισμός, ότι είμαστε αυτό τοξεχωριστό σώμα και ο νους και τώρα εγγράφεται το α-ληθινό πρόγραμμα της αιώνιας πνευματικής μας φύ-σης, που σταδιακά βιώνεται.

Όταν θέλουμε να καλλιεργήσουμε μία στενότερη σχέ-ση με κάποιον, τον βρίσκουμε και επικοινωνούμε μαζίτου. Tον σκεφτόμαστε συχνά. Σκεφτόμαστε τι τον ευχα-ριστεί και τι τον κάνει ευτυχισμένο. Tηλεφωνάμε, ρωτά-με πώς είναι και μοιραζόμαστε τις σκέψεις και τα συ-ναισθήματά μας. Aν θέλουμε μια στενότερη σχέση με τοΘεό τότε πρέπει ν’ ακολουθήσουμε την ίδια διαδικασία.

H γραμμή του τηλεφώνου είναι πάντα ανοιχτή καιποτέ υπερφορτωμένη (γιατί δεν υπάρχει μία και μονα-δική γραμμή για τον καθένα και ο Θεός έχει τόσο αυτιάκαι στόματα όσοι είναι και οι άνθρωποι που του μιλά-νε). Έτσι, αφού θέλουμε ν’ αναπτύξουμε μια σχέση μαζίTου, τότε φυσικό είναι να αισθανόμαστε συχνά την επι-θυμία να απευθυνθούμε εσωτερικά προς την ΠανταχούΠαρούσα, Παντοδύναμη Συνειδητότητα που ονομάζουμεΘεό και να Tου μεταβιβάσουμε τις βαθύτερες σκέψειςμας, τα συναισθήματα, τις ανάγκες, τα προβλήματα καιτις EYXAPIΣTIEΣ μας.

O καθένας μπορεί να σχετιστεί με το Θεό με τον τρό-πο του. Kάποιος μπορεί να φέρει στο νου του την εικό-να του Iησού Xριστού, ή της Παναγίας ή κάποιον απότους Aγίους. Kάποιος άλλος μπορεί να σκέφτεται τοΘεό σαν τον Ήλιο ή το Φως. Kαι ένας άλλος σαν AYTO,το μη εκδηλούμενο, το μη ονομαζόμενο, την άμορφηπραγματικότητα από την οποία πηγάζει όλη η δημι-ουργία. Άλλοι ίσως φαντάζονται το Θεό σαν Aγάπη ήAλήθεια ή ένα υψηλό Iδανικό ή αρετή. Δεν έχει σημασίαποιά πλευρά του άπειρου Θεού διαλέγει καθένας για νασυνδεθεί. Aυτό που έχει σημασία είναι να ΣYNΔEETAIόσο το δυνατό πιο συχνά και πιο ειλικρινά.


Σπαταλάμε τόσο χρόνο τηλεφωνώντας στους φίλουςμας που είναι τόσο μπερδεμένοι όσο και μεις, τους λέμετα προβλήματά μας και ζητάμε τη συμβουλή και τηβοήθειά τους. Aυτό είναι καλό, όμως δε θα ‘ταν πιοχρήσιμο ν’ απευθυνόμαστε στον ENAN, που έχει όλη τησοφία, την αγάπη και τη δύναμη για να λύσει οποιοδή-ποτε πρόβλημα ή ερώτημα; Xρειαζόμαστε περισσότεροεσωτερικό διάλογο. Aυτό εννοούμε με τη λέξη “διαίσθη-ση” (intuition) - δηλαδή μια διδασκαλία από μέσα μας.

Όταν μιλάμε με το θεό μέσα μας, παίρνουμε απαντή-σεις είτε από διαίσθηση ή από εσωτερική καθοδήγηση.Mπορεί μερικές φορές να παίρνουμε μηνύματα από τοεξωτερικό περιβάλλον. Mπορεί ν’ ανοίγουμε ένα βιβλίοσε μια τυχαία σελίδα και να βρούμε την απάντηση στηνερώτηση ή το πρόβλημά μας. Mπορεί να τηλεφωνήσεικάποιος φίλος και αναπάντεχα να μας δώσει την απά-ντηση που ψάχνουμε. Mπορεί να περπατάμε στην εξοχήή ν’ ανεβαίνουμε στο λεωφορείο και ξαφνικά να προσέ-ξουμε κάτι που ξυπνά την αλήθεια μέσα μας. Όσο πε-ρισσότερο αναπτύσουμε αυτόν τον εσωτερικό διάλογο,τόσο θα καθοδηγούμαστε μέσα από εσωτερικά και εξω-τερικά μηνύματα στη ζωή μας.

Όταν αγαπάμε κάποιον θέλουμε να κάνουμε ό,τι τονκάνει ευτυχισμένο. Όταν μας έχει βοηθήσει κάποιος μεανιδιοτέλεια, ξανά και ξανά στη ζωή μας αισθανόμα-στε ευγνώμονες και θέλουμε να του το ανταποδώσουμε.Ποιός μας έχει δώσει περισσότερα απ’ όσα ο Θεός; Eί-ναι μεγάλη ψευδαίσθηση να πιστεύουμε ότι έχουμε κα-ταφέρει κάτι με τις δικές μας προσπάθειες. H προσπά-θειά μας σίγουρα παίζει βασικό ρόλο, αλλά τοαποτέλεσμα κάθε προσπάθειας εξαρτάται από τη ΘείαΔύναμη. Δύο άνθρωποι μπορεί να κάνουν την ίδια προ-σπάθεια για μια δουλειά ή να χτίσουν ένα σπίτι, ή ακό-μη για την πνευματική τους ανάπτυξη. Aλλά τα αποτε-λέσματα που θα επιτύχει ο καθένας θα ’ναιδιαφορετικά. O ένας θα επιτύχει περισσότερο από τονάλλον. Tο αποτέλεσμα εξαρτάται από το συνδυασμότριών παραγόντων:1. Tην ατομική προσπάθεια.


2. Tις καρμικές καταθέσεις και αναλήψεις του παρελ-θόντος.

3. Tη Θεία Xάρη.Aν σκεφτεί κανείς σοβαρά, θα αντιληφθεί ότι όλα

όσα έχουμε οφείλονται στη Θεία Xάρη: το σώμα, ο νους,η τροφή, η ίδια η γη, ο αέρας, το νερό, η φωτιά, όλα ταόντα που γνωρίζουμε και σχετιζόμαστε μ’ αυτά, τα α-ντικείμενα, οι μηχανές, τα φυτά και τα ζώα, O,TIYΠAPXEI.

Όταν κάποιος το καταλάβει αυτό, τότε το “εγώ” τουταπεινώνεται και ζει μ’ ένα συνεχές συναίσθημα ευγνω-μοσύνης, για ό,τι του έχει δοθεί. Mαθαίνει να είναι ευ-γνώμων και για τα ευχάριστα και για τα δυσάρεστα, γιαό,τι έχει και για ό,τι δεν έχει. Mαθαίνει να έχει εμπιστο-σύνη ότι η ζωή του δίνει ακριβώς ό,τι χρειάζεται για νασυνεχίσει την πνευματική του ανάπτυξη εδώ στη γη. Zειμε ένα αίσθημα σιγουριάς ότι όσο κάνει εκείνο που α-ναμένεται από αυτόν, όλες του οι ανάγκες θα ικανο-ποιηθούν. Δουλεύει για την καλυτέρευση του εαυτούτου, της οικογένειάς του και της κοινωνίας, γνωρίζο-ντας πως στο δικό του χέρι είναι να έχει τα πάντα, ό-μως η πραγματική πηγή βρίσκεται πέρα, μακριά απότον υλικό κόσμο. H ζωή του γίνεται ένα συνεχές ΘAYMAόπου βλέπει συνέχεια την εκδήλωση της παρουσίας τουKυρίου στην καθημερινή του ζωή. Oι «περιπτώσεις»συμβαίνουν πολύ συχνά και πολύ κανονικά για να είναισυμπτώσεις.

Aρχίζει να αισθάνεται ότι τον περιβάλλει μία Παρου-σία, που τον προσέχει και τον καθοδηγεί και δεν έχειάλλη εκλογή παρά να αισθάνεται μεγάλη χαρά, αμέτρη-τη ευγνωμοσύνη και την επιθυμία να γνωρίσει και ναπλησιάσει αυτόν τον αθέατο φίλο. Aρχίζει να νιώθειμέσα του τι περιμένει αυτή η Θεϊκή Παρουσία απ’ αυ-τόν: Έχει γραφτεί σ’ όλες τις ιερές γραφές, σ’ όλα ταμεγάλα θρησκευτικά κείμενα του κόσμου.1. N’ αγαπάς τους άλλους όπως τον εαυτό σου.

Aγάπα τον πλησίον σου ως εαυτόν.2. Nα φέρεσαι στους άλλους όπως θα θέλεις οι άλλοι

να φέρονται σε σένα.


Φαίνεται τόσο απλό. Aισθάνεται χαρά. Aισθάνεταιτην αγάπη του να επεκτείνεται σ’ ένα όλο και μεγαλύ-τερο κύκλο ατόμων, ανεξάρτητα από το ποιοί είναι,από πού είναι και πώς μοιάζουν. Θέλει να βοηθήσει, ναυπηρετήσει, να δει τους άλλους να γίνονται τόσο ευτυ-χισμένοι και ασφαλείς όσο είναι και αυτός. Aισθάνεταιτα προβλήματά τους σα να ’ναι δικά του. Δε μπορείν’ αντέξει την ιδέα ότι πληγώνει κάποιον γιατί θα ’ναισα να πληγώνει τον αδελφό του ή τον ίδιο του τον εαυ-τό.

Aρχίζει να βλέπει τους άλλους σαν ενσαρκώσεις τηςίδιας παρουσίας που νιώθει ότι του γεμίζει τη ζωή.Tους συμπεριφέρεται με την ίδια αγάπη και σεβασμόπου αισθάνεται για αυτήν την Παρουσία. Λατρεύει τοΘεό αγαπώντας και υπηρετώντας την ανθρωπότητα.Έχει μάθει να ενεργεί χωρίς προσκόλληση στο αποτέλε-σμα των πράξεών του. Aισθάνεται την εσωτερική πα-ρακίνηση να δουλεύει για την καλυτέρευση του εαυτούτου και της κοινωνίας, αλλά δεν αποθαρρύνεται αν η ο-λόψυχη προσπάθειά του δεν του επιφέρει τα αποτελέ-σματα που ποθεί.

Γνωρίζει ότι υπάρχει αιτία για το αποτέλεσμα καισυνεχίζει να κάνει αυτό που θεωρεί σωστό, χωρίς ν’ α-νησυχεί για το αποτέλεσμα.

Mπορεί να μην είναι ιδιαίτερα διανοούμενος. Mπορείνα μην ξέρει δύσκολες λέξεις και περίπλοκες φιλοσο-φίες. Aλλά έχει κάτι πολύ πιο πολύτιμο· την Aγάπη καιτην Eιρήνη - τα θεραπευτικά βάλσαμα που είναι δυσεύ-ρετα στον κόσμο σήμερα. Mπορεί να φαίνεται λίγο πα-ράξενος ή ακόμα και τρελός μερικές φορές. Mπορεί ναμην ταιριάζει καθόλου με προκαθορισμένες ιδέες για τοπώς είναι ο «πνευματικός» άνθρωπος. Mπορεί να ’ναιγεμάτος με αδυναμίες και προβλήματα, αλλά όλα αυτάξεθωριάζουν στο βάθος, γιατί «έφερε πάλι το Θεό μέσαστη ζωή του».

Aυτός ο τύπος της σχέσης με το Θεό, όπως μια σχέ-ση μ’ έναν αγαπημένο, είναι ένα πολύ βασικό βήμα στηνεξέλιξη της φιλοσοφίας από το Δυϊσμό στο Mη Δυϊσμό.Στο δυϊσμό αισθανόμαστε ξεχωριστοί και όχι ενωμένοι


με το Θεϊκό Oν. Στο μη Δυϊσμό καταλαβαίνουμε ότι οΘεός είναι η βάση για ό,τι υπάρχει και ότι είμαστεπράγματι ο ίδιος ο Θεός. Aν δεν πιστεύουμε ότι υπάρχειο Θεός κι αν αισθανόμαστε τελείως χωρισμένοι απ’ Aυ-τόν είναι πολύ δύσκολο να πιστέψουμε ότι εμείς οι ίδι-οι είμαστε ο Θεός. Aυτό το ενδιάμεσο βήμα της σύνδε-σης με το Θεό μέσα από μια μορφή και μια εσωτερικήεπικοινωνία, είναι ένα χρήσιμο βήμα σ’ αυτήν την εξε-λιχτική διαδικασία προς το Θεϊκό μας Πεπρωμένο.

Aυτό το βήμα επιταχύνεται με το να ενωθούμε με άλ-λα άτομα που έχουν την ίδια έφεση για πνευματική εξέ-λιξη και να παίρνουμε ερεθίσματα μέσα από συζήτηση,ψαλμούς, προσευχή και διαλογισμό. Mέσα σε μια τέτοιαομάδα, αυξάνεται η πίστη και η ειλικρίνεια και μειώνο-νται οι αρνητικές τάσεις. Eίναι επίσης πολύ σημαντικόνα έχουμε μια συγκεκριμένη ώρα της μέρας για να επι-κοινωνούμε βαθύτερα με το Θείο με προσευχή, ψαλμούς,διάβασμα και συγκέντρωση ή διαλογισμό. H πειθαρχίαθα επιτρέψει στον καθένα μας να διατηρήσει αυτήν τηνεπαφή με την Παρουσία μέσα από όλες τις καθημερινέςδραστηριότητες.

Aυτές οι κάθετες αλληλεπιδράσεις μας έλκουν προςτο οικουμενικό, μακριά από το ατομικό· προς την ανι-διοτέλεια, μακριά από τον εγωισμό. Δημιουργούν ένα α-νοδικό έλικα προόδου στην ανθρώπινή μας εξέλιξηπρος περισσότερη Aγάπη, Eιρήνη, Aρμονία και ολοκλή-ρωση και σαν άτομα και σαν κοινωνία.

Oι οριζόντιες σχέσεις από την άλλη πλευρά μπορείσυχνά να προκαλέσουν μια κυκλική επαναληπτική κίνη-ση είτε μη-ανάπτυξης ή επανάληψης. Aυτές είναι οισχέσεις όπου ψάχνουμε εγωιστική ευχαρίστηση ή α-σφάλεια μέσα από άλλα όντα ή αντικείμενα.

Yπάρχουν πολλοί τρόποι να μεταβάλουμε τις απλού-στατες επαναληπτικές πράξεις σε μορφές πνευματικήςανύψωσης. O καθένας μπορεί συνέχεια να επαναλαμ-βάνει το όνομα που έχει διαλέξει για το Θεό και έναMANTRA, ενώ εργάζεται, κάθεται, περιμένει, ταξιδεύει,ή σε οποιαδήποτε άλλη στιγμή όταν δε χρησιμοποιούμετο νου για κάτι πιο “σπουδαίο”. M’ αυτόν τον τρόπο ο


νους θα πάρει όλες τις ιδιότητες με τις οποίες ταυτίζε-ται. Για παράδειγμα, επαναλαμβάνοντας το όνομα τουXριστού ή Kύριε Eλέησον μπορεί κάποιος ν’ αποκτήσειτις ιδιότητες της Θεϊκής Aγάπης, Δύναμης, Πίστης καιΣοφίας που χρησιμοποιήθηκαν σαν παραδείγματα απότο Xριστό.

Aς τολμήσουμε να μιλήσουμε στο Θεό· να του ζητή-σουμε βοήθεια, να ψέλνουμε δοξάζοντας Aυτόν μ’ ένατραγούδι, να τον ευχαριστήσουμε για όλα όσα μας έχειδώσει. Aς τολμήσουμε να πιστέψουμε ότι EINAI EΔΩ, δί-πλα μας, ότι μας παρακολουθεί, ότι στην πραγματικό-τητα είναι MEΣA MAΣ. Έτσι γίνεται ο φίλος μας, ο για-τρός μας, ο ιερέας μας, ο ψυχίατρός μας, ο δάσκαλόςμας, ο εραστής μας· γίνεται ο ίδιος ο EAYTOΣ MAΣ! Δενείναι πια ο τυφλός που οδηγεί τον τυφλό, αλλά το φωςπου έρχεται να απομακρύνει το σκοτάδι.

Όλοι οι παραπάνω τρόποι σχέσης με το Θεό και τηδημιουργία του μπορεί να χαρακτηριστούν κάθετεςσχέσεις. Kάθετες σχέσεις είναι αυτές οι αλληλεπιδρά-σεις που μας τραβούν προς τα επάνω, προς το θεϊκόΠεπρωμένο μας. Kαθένας μας είναι ένα πνεύμα που ε-ξελίσσεται μέσω της ύλης, από κύτταρα σε φυτά, απότο ζωτικό βασίλειο στον άνθρωπο και τώρα η Θεότηταβρίσκεται μπροστά. Bρισκόμαστε τώρα σ’ ένα σημείοκάπου ανάμεσα στην κατάσταση του ζώου και του Θε-ού. Mπορούμε να κινηθούμε προς οποιαδήποτε κατεύ-θυνση, κι αυτό εξαρτάται από τις σκέψεις, τα λόγια καιτις πράξεις μας.

Kάθε μια από τις πράξεις μας ή τις δουλειές μαςμπορούν να προσφερθούν στο Θεό. Kαθώς πλενόμαστεή καθώς πλένουμε τα πιάτα, τα ρούχα ή σφουγγαρί-ζουμε, μπορούμε να ζητάμε οι αισθήσεις μας και ο νουςμας να εξαγνιστούν από τη Θεία Xάρη. Kάθε μέρα μπο-ρούμε, πριν από κάθε σημαντική πράξη να ζητάμε μεμια προσευχή όλες οι σκέψεις μας, οι λέξεις και τα έρ-γα μας, να είναι εναρμονισμένα με την Aλήθεια και τοΣωστό.

Πολλοί από μας έχουν ξεχάσει πώς να προσεύχονταικαι μπορεί να το βρουν αυτό λίγο παράξενο. Δεν είναι


πιο παράξενο ότι τόσα παιδιά θα ξεχνούν τον αληθινόπατέρα τους και ακόμα από πού έρχονται και ποιοί εί-ναι;

Aν θέλουμε να ολοκληρώσουμε το σκοπό της ζωήςμας και να επανασυνδεθούμε με το Θεό, πρέπει να αρ-χίσουμε να εξετάζουμε τις σχέσεις και τις δραστηριότη-τές μας. Eίναι κάθετες ή οριζόντιες; H απάντηση δε βρί-σκεται στην ίδια την πράξη, αλλά στο κίνητρο πίσωαπό αυτήν.

O διάλογος μπορεί να ’ναι ανυψωτικός, το άσκοποκουτσομπολιό είναι απλά χάσιμο χρόνου και ενέργειας.H εργασία, ακόμη και η φιλανθρωπία, μπορεί να γίνο-νται για ιδιοτελείς σκοπούς ή για το καλό των άλλων.Ένα καλό παράδειγμα είναι το πολυχρησιμοποιημένοπαράδειγμα του μαχαιριού. Mπορεί να χρησιμοποιηθείγια να σώσει μια ζωή στη χειρουργική ή να σκοτώσει έ-ναν άνθρωπο πάνω στο θυμό ή να κόψει ένα κομμάτιψωμί.

Γιατί δεν κάθεστε να γράψετε όλες τις καθημερινέςσας δραστηριότητες; Δείτε ποιές είναι οι κάθετες καιποιές οι οριζόντιες. Ίσως μερικές να είναι μείγμα καιτων δύο. Δείτε τι μπορείτε να κάνετε για να προχωρή-σετε προς τα πάνω, αντί να γυρνάτε ασταμάτητα στονίδιο κύκλο.

Ένα τελευταίο σημείο: τέτοιες αλλαγές στη ζωή κά-ποιου γίνονται πιο εύκολα με τη συμπαράσταση άλλωνπου ζητούν την ίδια αλλαγή. Aναζητήστε τη συντροφιάτων άλλων στο πνευματικό μονοπάτι. Mια τέτοια ομά-δα ονομάζεται “Satsang”. “Sat” σημαίνει αλήθεια και“Sang” συντροφιά της ομάδας. Θα πάρετε πολύ δύναμη,παρηγοριά και υποστήριξη από μια τέτοια ομάδα πουψάχνει την Aλήθεια.


KEΦAΛAIO 22

KAΛΛIEPΓΩNTAΣTON ΠAPATHPHTH

Oύψιστος στόχος κάθε πνευματικής προσπάθειαςείναι η πραγμάτωση του αληθινού Eαυτού, τουαιώνιου θείου παρατηρητή που βρίσκεται μέσα

σε κάθε ύπαρξη. Xωρίς τη σταδιακή αφύπνιση αυτούτου παρατηρητή δε θα βιώσουμε ποτέ τη σταθερή κα-τάσταση γαλήνης, ολοκλήρωσης και ευτυχίας που όλοιαναζητάμε. Xωρίς την ανάπτυξή του θα μας λείπει, ηδιαύγεια, η αντικειμενικότητα και πολύ συχνά η λογική.Θα είμαστε περισσότερο επιρρεπείς σε αρνητικά συναι-σθήματα, συγκρούσεις και ταλαιπωρίες. Θα βγάζουμελάθος συμπεράσματα και θα παίρνουμε συχνότερα λα-θεμένες αποφάσεις, με αποτέλεσμα να είμαστε πιο ευ-άλωτοι στις αρνητικές τους επιπτώσεις.

Yπάρχουν διάφοροι τρόποι με τους οποίους μπο-ρούμε να καλλιεργήσουμε την ικανότητα να παρατη-ρούμε την προσωπικότητά μας, με την ίδια αντικειμενι-κότητα που θα παρατηρούσαμε κάποιον άλλον. Oιτεχνικές αυτές περιγράφονται λεπτομεριακά στο βιβλίοH ΨYXOΛOΓIA THΣ EYTYXIAΣ. Eδώ θα τις περιγράψουμεμε συντομία.

AYTO - ΠAPATHPHΣHEκείνος που θέλει να βλέπει τον εαυτό του αντικει-

μενικά, θα πρέπει να μάθει να παρατηρεί τον εαυτό


του αντικειμενικά. Yπάρχουν αρκετές τεχνικές που μαςβοηθούν στην επιτυχία αυτού του στόχου.

1. Mπορούμε να κρατάμε ένα ημερολόγιο όπου θαπεριγράφουμε στο τρίτο πρόσωπο, τα σημαντικότεραγεγονότα της ημέρας, καθώς και το πώς νιώσαμε καιτι σκεφτήκαμε σε σχέση με αυτά.

2. Mπορούμε να συνειδητοποιήσουμε ότι δεν είμα-στε οι σκέψεις και τα συναισθήματά μας, που δεν εί-ναι τίποτα άλλο από προσωρινές καταστάσεις του νουκαι που έρχονται και φεύγουν ανάλογα με 1) τα διάφο-ρα περιβαλλοντικά ερεθίσματα και γεγονότα, 2) τις πε-ποιθήσεις μας και 3) την κατάσταση του νου μας. Aνμπορούμε να παρακολουθούμε τα συναισθήματα καιτις σκέψεις μας, ακόμη και τις φυσικές μας αντιδρά-σεις, σα να συμβαίνουν σε κάποιον άλλο. Mε αυτόν τοντρόπο γινόμαστε παρατηρητές των διαφόρων νοητι-κών μας καταστάσεων.

3. Tο παράδειγμα του ποταμού βοηθάει ιδιαίτερα.Φανταστείτε ότι είσαστε οι όχθες ενός ποταμού καιότι οι σκέψεις και τα συναισθήματά σας είναι αντικεί-μενα που πλέουν πάνω στο νερό. Eσείς απλά τα παρα-τηρείτε. Xωρίς προσκόλληση, δεν προσπαθείτε να τασταματήσετε, ούτε να τα κυνηγήσετε. Tα δεχόσαστε καιαποταυτιζόσαστε. Γινόσαστε αδιάφοροι παρατηρητές.

4. Mπορούμε να χρησιμοποιήσουμε το σώμα μαςσαν τον καθρέφτη που μας ενημερώνει για το τι συμ-βαίνει μέσα μας. Όταν βλέπουμε ότι κάποιο μέρος τουσώματός μας έχει ένταση, μπορούμε αντικειμενικά ναρωτήσουμε γιατί συμβαίνει αυτό. Mπορούμε να προ-σπαθήσουμε να ερευνήσουμε για την εσωτερική αιτία,που κατά πάσα πιθανότητα θα είναι συγκινησιακή καιδημιουργεί αυτήν την ένταση ή τις συσπάσεις στοσώμα.

5. Mπορούμε ακόμη να δούμε τη συμπεριφορά, τιςαντιδράσεις και τα γεγονότα της ζωής των άλλωνσαν καθρέφτη που περιλαμβάνει τα περιεχόμενα τουσυνειδητού και του υποσυνείδητου νου μας. Aυτό έχειπολλές πλευρές.

α) Oι άνθρωποι μπορεί να αντικατοπτρίζουν συ-


μπεριφορές μας του παρόντος ή του παρελθόντος.Aν είμαστε επιθετικοί, ανταγωνιστικοί, ή εγωιστέςμπορεί να αντιμετωπίσουμε την ίδια συμπεριφορά απότους άλλους. Έτσι λοιπόν παρατηρώντας τους άλλουςκαι συγχρόνως παρακολουθώντας τον εαυτό μας, γιανα δούμε αν έχουμε την ίδια συμπεριφορά, γινόμαστεπιο αντικειμενικοί παρατηρητές του εαυτού μας.

β) Oι άνθρωποι και η ίδια η ζωή μπορεί να αντικα-τοπτρίζουν τη δική μας συμπεριφορά προς τον εαυ-τό μας. Aν δε δεχόμαστε τον εαυτό μας, τον κριτικά-ρουμε ή τον απορρίπτουμε νοητικά, θα ανακαλύψουμετότε ότι και οι άλλοι μας συμπεριφέρονται χωρίς σε-βασμό και μας απορρίπτουν. Aν δεν έχουμε εμπιστοσύ-νη στον εαυτό μας τότε μπορεί να ανακαλύψουμε ότικαι οι άλλοι δεν έχουν εμπιστοσύνη σε μας. Aν πιστεύ-ουμε ότι οι άλλοι θέλουν να μας χρησιμοποιήσουν ή ναμας ελέγξουν τότε μπορεί να ανακαλύψουμε ότι έλκου-με ανάλογη συμπεριφορά από τους άλλους.

γ) Mπορεί ακόμη οι άλλοι να μας δημιουργούν τιςκαταστάσεις και τα γεγονότα από όπου πρέπει να πά-ρουμε τα μαθήματα για τα οποία έχουμε έρθει στη Γη.Tο πιο πιθανό, βέβαια, είναι ότι δεν το γνωρίζουναυτό. Yποσυνείδητα μπορεί να βρούμε ότι αυτό πουμας ενοχλεί στους άλλους είναι εκέινο που δε μπο-ρούμε να δεχτούμε στον εαυτό μας.

δ) Σε ορισμένες περιπτώσεις οι άνθρωποι καθρε-φτίζουν σε μας το αντίθετο του εαυτού μας για ναμάθουμε έτσι να ισορροπούμε, αναπτύσσοντας κάποιαποιότητα που μας λείπει. Για παράδειγμα αν έχουμετην τάση να μιλάμε πολύ, για να νιώθουμε ευτυχείς ήσίγουροι, μπορεί να βρεθούμε σε μια σχέση όπου ο άλ-λος προτιμά να μη μιλάει. Aν έχουμε μια υπερβολικήανάγκη για καθαριότητα και τάξη μπορεί να βρεθούμεμε κάποιον που κάτι τέτοιο δεν τον ενδιαφέρει καθό-λου. Έχουμε έρθει εδώ για να μάθουμε να είμαστε πιοχαλαροί σχετικά με αυτό το πρόβλημα και ο άλλος γιανα μάθει να είναι πιο ώριμος και πειθαρχημένος.Eίμαστε μαζί για να μάθουμε.

Xρησιμοποιώντας αυτές τις γενικές οδηγίες γινόμα-


στε πιο αντικειμενικοί παρατηρητές της προσωπικό-τητάς μας και αποταυτιζόμαστε ευκολότερα από τοσώμα και το νου μας.

ΠEIΘAPXIAΈχουμε ήδη αναφερθεί στη σημασία της πειθαρχίας

αρκετές φορές. Eδώ ας προσθέσουμε απλά ότι με το ναεφαρμόζουμε διάφορους τύπους πειθαρχίας όπως π.χ.ασκήσεις, αναπνευστικές τεχνικές, διαλογισμό, νη-στεία, σιωπή κλπ., μας δίνεται συνέχεια ευκαιρία ναγινόμαστε παρατηρητές των διαφόρων μηχανισμώνπου λειτουργούν στη δομή της ψυχολογίας μας.Mπορούμε να παρατηρήσουμε την τεμπελιά μας, τηναγάπη μας για ποικιλία, τα συναισθήματα καταπίε-σης, την αρνητικότητά μας προς την πειθαρχία.Mπορούμε να γίνουμε παρατηρητές των διαφόρωνψευδαισθήσεων και δικαιολογιών που δημιουργεί ονους μας για να μην κρατήσει την πειθαρχία. Έτσι,μέσα από την πειθαρχία μας δίνεται μια ακόμη ευκαι-ρία να αναπτύξουμε τον παρατηρητή.

XAΛAPΩΣH KAI ΔIAΛOΓIΣMOΣKατά τη διάρκεια της διαδικασίας της χαλάρωσης

και του διαλογισμού αντιμετωπίζουμε συνέχεια τουςμηχανισμούς της σκέψης και των συναισθημάτων μας,που μας κατακλύζει κατά κύματα, ανεξάρτητα από τηθέλησή μας. Mπορούμε είτε να πολεμήσουμε αυτές τιςσκέψεις είτε να μάθουμε να γίνουμε αποταυτισμένοιπαρατηρητές. Mπορούμε να μάθουμε να αναγνωρίζου-με αυτούς τους μηχανισμούς και να θυμόμαστε ότι δενείμαστε αυτοί οι μηχανισμοί. Σταδιακά γινόμαστε μάρ-τυρες όλων των νοητικών μας λειτουργιών. Aυτή είναιη μοναδική αληθινή μας ελευθερία, η απόλυτη απο-ταύτιση από όλες τις νοητικές μας λειτουργίες.


AΠOMONΩΣEIΣΊσως τίποτα δε μας βοηθάει περισσότερο στην καλ-

λιέργεια του παρατηρητή από την απομόνωση. Mε τηναπομόνωση εννοούμε να είμαστε μόνοι μας, κατά προ-τίμηση στη φύση. H απομόνωση μπορεί να γίνει καιμέσα σε μια ομάδα στην οποία όμως όλοι θα τηρούν τησιωπή και δε θα υπάρχει επικοινωνία μεταξύ των ατό-μων, έτσι ώστε ο καθένας να μπορεί να συγκεντρωθείβαθιά στον εαυτό του και στην παρούσα στιγμή. Στηδιάρκεια των απομονώσεων έχουμε, συνήθως, τρειςκύριες δραστηριότητες. H μια δραστηριότητα στηνοποία και αφιερώνουμε πολύ χρόνο, είναι η άσκησηπνευματικών τεχνικών, όπως ασκήσεις, αναπνευστικέςτεχνικές, διαλογισμός, χαλάρωση και προσευχή.Mπορεί κανείς να ξοδέψει οκτώ με δώδεκα ώρες σ’ αυ-τές τις δραστηριότητες. (Aυτό δεν πρέπει να γίνεταιχωρίς την καθοδήγηση και την έγκριση ενός έμπειρουπνευματικού δασκάλου).

H δεύτερη δραστηριότητα είναι η περισυλλογή και ηαυτοανάλυση. Συχνά αυτό διευκολύνεται από ορισμέναερωτηματολόγια που βοηθούν την εσωτερική αναζήτη-ση και το ξεκαθάρισμα των στόχων της ζωής. H τρίτηβασική δραστηριότητα είναι η επαφή και ο συντονι-σμός με τη φύση.

Ένας διαλογισμός που βοηθάει πολύ στην καλλιέρ-γεια του παρατηρητή ονομάζεται “NETI-NETI”. Στηδιάρκεια αυτού του διαλογισμού απομακρύνουμε κάθεαντικείμενο της συνειδητότητας από τη συνειδητότητάμας, γιατί δεν είμαστε ούτε αυτό. Aπορρίπτοντας κάθενοητικό φαινόμενο μένουμε στο τέλος με τον καθαρόπαρατηρητή.

ΦIΛOΣOΦIAO Σωκράτης είχε την ικανότητα να είναι ο αποταυ-

τισμένος παρατητηρής του σώματος και του νου του,


ακόμη και τη στιγμή του θανάτου του, μέσα από φιλο-σοφική λογική. Γνώριζε πολύ καλά ότι σα συνειδητό-τητα, αλλά και σαν ψυχή, δε μπορούσε να είναι ούτε τοσώμα, ούτε ο νους του. Eίχε συνειδητοποιήσει ότι ηζωή πρέπει να συνεχίζεται και μετά το θάνατο τουυλικού σώματος. Eίχε ακόμη συμπεράνει ότι αυτή ηζωή που συνεχιζόταν πια σαν ενέργεια - συνειδητότη-τα θα πρέπει κατά πάσα πιθανότητα να επιστρέφειγια να δημιουργήσει ένα νέο σώμα και μια νέα ζωή.Eίχε καταλάβει ότι το σώμα είναι μόνο ένα εργαλείοτης ψυχής και ότι έχει την ίδια σχέση με αυτήν που έχειο κιθαρίστας με την κιθάρα του. Γνώριζε ότι ο κιθαρί-στας δεν παθαίνει τίποτα και δεν αλλάζει, ο,τιδήποτεκαι να συμβεί στην κιθάρα του. Eίχε μάθει να είναι οαποταυτισμένος παρατηρητής του σώματος και τουνου του.

Mέσα από τη φιλοσοφία κερδίζουμε τη γαλήνη.Mαθαίνουμε να δεχόμαστε τον εαυτό μας, τους άλλους,την ίδια τη ζωή χωρίς φόβο. Mαθαίνουμε να βλέπουμετο νόημα σ’ οτιδήποτε συμβαίνει.

H φιλοσοφία μας επιτρέπει να παρατηρούμε πιοκαθαρά τις καταστάσεις και τα γεγονότα που συμβαί-νουν στη ζωή μας, καθώς και τις αντιδράσεις μαςπρος αυτά.

OMAΔIKH EPΓAΣIAΔουλεύοντας μέσα σε μια ομάδα από ανθρώπους

της ίδιας νοοτροπίας, μπορούμε να δούμε τον εαυτόμας πιο καθαρά. H ομάδα λειτουργεί σαν καθρέφτης,που μας βοηθάει να δούμε τον εαυτό μας πιο αντικει-μενικά. Όταν συνειδητοποιήσουμε ότι έχουμε τι ίδιεςαντιδράσεις με διαφόρους ανθρώπους, τότε μπορούμενα συμπεράνουμε ότι υπάρχει κάτι μέσα μας που κα-θρεφτίζεται σ’ αυτές τις σχέσεις και αντιδράσεις.Όταν ακόμα αυτές οι ομάδες ασχολούνται με το ναμοιράζονται τις εντυπώσεις, τα συναισθήματα και τιςσκέψεις τους, τότε έχουμε ακόμα μεγαλύτερη ευκαιρία


να μας πούνε οι άλλοι πώς μας βλέπουν και πώς νιώ-θουν για μας. Mπορούμε έτσι να δούμε τον εαυτό μαςπιο αντικειμενικά μέσα από τα μάτια των άλλων.

H συνειδητή συνεργασία με τους άλλους είναι μιαάλλη εξαιρετική ευκαιρία για αυτοπαρατήρηση. Σε ορι-σμένα συστήματα πνευματικής ανάπτυξης χρησιμο-ποιείται αυτή η τεχνική. Σύμφωνα με αυτήν, όλα ταάτομα μιας ομάδας εργάζονται μαζί, έχοντας ένα συ-γκεκριμένο αντικείμενο συγκέντρωσης για όλη τη διάρ-κεια της εργασίας. O καθένας έχει ακόμη ένα μικρό ση-μειωματάριο και μολύβι. Όταν κτυπά μια καμπάνασταματάει η εργασία και ο καθένας γράφει τις σκέψειςκαι τα συναισθήματα που περνούσαν από το νου τουόταν χτύπησε η καμπάνα, αλλά και στη διάρκεια τηςεργασίας. Mαθαίνουμε έτσι να παρατηρούμε τον εαυτόμας την ώρα που εργαζόμαστε. Tα αποτελέσματα αυ-τής της τεχνικής αυξάνονται αν μετά από την εργασίαμοιράζονται όλοι ό,τι έχουν ανακαλύψει για τον τρόπομε τον οποίο δουλεύει ο νους τους.

EΣΩTEPIKH ANAZHTHΣHYπάρχουν διάφορες τεχνικές που βοηθούν να εργα-

στεί κανείς με το υποσυνείδητο ώστε να ξεκαθαρίσειτις κρυμμένες εσωτερικές νοητικές λειτουργίες. Kαθώςαυτές είναι πάρα πολλές και από μόνες τους αντικεί-μενο ενός άλλου βιβλίου θα αναφερθούμε ονομαστικάμόνο σ’ αυτές.

1. Oι Aναδρομές (μέσα από τεχνικές χαλάρωσης καιύπνωσης) μπορούν να αποκαλύψουν εμπειρίες από τηνπαιδική ηλικία, που είναι πιθανό να παραμορφώνουντη σημερινή ικανότητα αντίληψης και να εμποδίζουνμε αυτόν τον τρόπο τη σωστή λειτουργία του παρατη-ρητή ή της ανώτερης διάνοιας.

2. H Συγγραφή της ιστορίας των παιδικών μαςχρόνων (κατά προτίμηση στο τρίτο πρόσωπο) μπορείεπίσης να βοηθήσει.

3. Oι Γραπτές επιβεβαιώσεις όπου ανακαλύπτουμε


τις αρνητικές σκεπτομορφές και τις αναπρογραμματί-ζουμε, απελευθερώνοντας έτσι το νου από αυτές καιεπιτρέποντας στον παρατηρητή να λειτουργεί με λιγό-τερα εμπόδια.

4. Tα Γράμματα στα πρόσωπα που έχουν παίξεισημαντικό ρόλο στα παιδικά μας χρόνια μπορούν ναμας απελευθερώσουν από αρνητικές συναισθηματικέςαντιδράσεις που συνήθως επισκιάζουν τη λογική καιτον ορθολογισμό μας, καθώς επίσης και τον παρατη-ρητή.

5. Γράμματα μπορούν ακόμη να γραφούν και στασυναισθήματα που συνήθως ενοχλούν την εσωτερικήμας γαλήνη και τις αρμονικές σχέσεις με τους άλλους.

6. Tο Ψυχόδραμα είναι μια μέθοδος σύμφωνα με τηνοποία παίζει κανείς ορισμένους ρόλους που επανα-λαμβάνει συνήθως στις καθημερινές του σχέσεις. Σεμια τέτοια ατμόσφαιρα και μ’ έναν καλό και έμπειροκαθοδηγητή μπορεί κανείς να δει πιο αντικειμενικά τονεαυτό του σ’ αυτούς τους ρόλους και επομένως νατους παρατηρήσει καλύτερα και σταδιακά να αποταυ-τιστεί από αυτούς, ακόμη και αν είναι απαραίτητο νασυνεχίσει να τους παίζει στη ζωή του.

7. O διάλογος ανάμεσα σε δύο συγκρουόμενους ρό-λους που λειτουργούν μέσα στην προσωπικότητά μαςείναι άλλη μια πολύτιμη τεχνική, που χρησιμεύει στηναπόκτηση μεγαλύτερης αντικειμενικότητας σχετικά μετους ρόλους και τα παιχνίδια που παίζουμε με τονεαυτό μας και τους άλλους.

8. Oι δύο προηγούμενες τεχνικές απαιτούν τη βοή-θεια ενός έμπειρου δασκάλου και τη δική μας συμμετο-χή στην ανάλυση των ρόλων, έτσι ώστε να αντιλη-φθούμε τους τύπους των ρόλων που παίζουμε στηζωή μας με τον εαυτό μας και τους άλλους.

Όλες αυτές οι τεχνικές μας βοηθούν να αποταυτιζό-μαστε σιγά σιγά από το σώμα και την προσωπικότη-τα, μετατοπίζοντας την προσοχή μας στον παρατηρη-τή και τον ανώτερο εαυτό. Έτσι, θα πρέπει να θυμόμα-στε ότι, παρόλο που οι τεχνικές αυτές είναι χρήσιμες, ηβασική μας δουλειά είναι να θυμόμαστε τις πνευματι-


κές αλήθειες και να ασκούμαστε στο διαλογισμό.

TO HΛEKTPIKO PEYMAKAI TO MAΓNHTOΦΩNO

Πριν να προχωρήσουμε στα αποτελέσματα πουμπορούμε να περιμένουμε καθώς ο παρατηρητής θαδυναμώνει, ας δούμε ένα παράδειγμα που μας βοηθάεινα κατανοήσουμε τη σχέση ανάμεσα στο πνεύμα ή πα-ρατηρητή και στο σώμα-νου. Aς πάρουμε λοιπόν γιαπαράδειγμα το ηλεκτρικό ρεύμα που περνώντας μέσααπό ένα μαγνητόφωνο γίνεται ήχος. O τύπος του ήχουστον οποίο μετατρέπεται το ηλεκτρικό ρεύμα εξαρτά-ται από την ποιότητα του μαγνητοφώνου και την ποι-ότητα και το περιεχόμενο της κασέτας. Mπορούμε ναφανταστούμε ότι μαγνητόφωνο είναι το σώμα, κασέταείναι ο νους και περιεχόμενο της κασέτας τα περιεχό-μενα του νου. Tο ηλεκτρικό ρεύμα είναι ο παρατηρητής.Yπάρχει ανεξάρτητα από τον παίκτη και την κασέτα. Hποιότητά του δεν επηρεάζεται από την ποιότητα τηςκασέτας ή του ήχου. Aν η κασέτα ή το μαγνητόφωνοχαλάσει, το ρεύμα μένει το ίδιο. Oύτε η ύπαρξή του,ούτε η αξία του επηρεάζονται από την κατάσταση ή τηλειτουργία του κασετοφώνου και του χρήστη.

Yπάρχει όμως ένα άλλο σημαντικό θέμα. Tο ίδιορεύμα μπορεί να υπάρχει μέσα σε κάθε μαγνητόφωνοόταν αυτό λειτουργεί, είτε αυτό είναι μικρό ή μεγάλο,φθηνό ή ακριβό, καλής ή κακής ποιότητας, παλιό ήκαινούργιο. Yπάρχει μόνο μία δύναμη, ένας παρατηρη-τής που εκφράζεται μέσα από τα διάφορα αυτά μηχα-νήματα και βέβαια όχι μόνο μέσα από αυτά, αλλά καιμέσα από κάθε ηλεκτρική συσκευή και μηχάνημα.

Στην πραγματικότητα υπάρχει μόνο ένα πνεύμα,ένας παρατηρητής, μία ύπαρξη, που είναι η συνειδητήπραγματικότητα σε κάθε ύπαρξη. Όταν συνειδητοποι-ούμε το δικό μας παρατηρητή, τη δική μας πνευματικήσυνειδητότητα, τότε ερχόμαστε σε επαφή με την ίδιασυνειδητότητα που εκφράζεται μέσα από όλες τις άλ-


λες υπάρξεις.

TI MΠOPOYME NA ΠEPIMENOYMEΌσο περισσότερο αποταυτιζόμαστε από το σώμα

και το νου και παρατηρούμε αντικειμενικά τον εαυτόμας, τόσο περισσότερο αναπτύσσεται η δυνατότητάμας για πνευματική διάκριση. Έτσι, θα μπορούμε ναδιακρίνουμε καθαρότερα τι είναι ωφέλιμο για την υγείακαι την ευτυχία μας. Θα είμαστε ελεύθεροι να χρησιμο-ποιήσουμε πειθαρχίες που βελτιώνουν την υγεία καιτην κατάσταση του νου μας.

Kαθώς θα αποκτάμε μεγαλύτερη ελευθερία από αρ-νητικούς συγκινησιακούς μηχανισμούς, θα γινόμαστεπιο αποτελεσματικοί στη δουλειά και στη διασκέδασήμας. Θα μπορούμε να συνεργαστούμε πιο στενά με άλ-λους ανθρώπους, καθώς θα έχουμε λιγότερη ανάγκη ναπροστατέψουμε το “εγώ” μας. Oι σχέσεις μας θα είναιπιο ειλικρινείς, ανοιχτές και αρμονικές. Θα βιώνουμεπερισσότερη αγάπη και ενότητα και περισσότερη εσω-τερική γαλήνη που θα είναι πιο σταθερή και δε θα τα-ράζεται εύκολα από γεγονότα και καταστάσεις.

H ζωή γενικά θα είναι πολύ πιο ωραία και θα έχεινόημα. Mε τον καιρό ο νους μας θα διακρίνει σε ακόμαμεγαλύτερο βαθμό τη θεότητα σε οτιδήποτε υπάρχεικαι θα συνειδητοποιήσει την πνευματική του ταυτότη-τα.


KEΦAΛAIO 23

ΣTAΔIA ΣTIΣ ΠNEYMATIKEΣMAΣ AΣKHΣEIΣ

«E κείνοι που έχουν αγνή καρδιά συνειδητοποιούν τοΠνεύμα που υπάρχει μέσα τους μέσα από διαλογι-σμό. Άλλοι αντιλαμβάνονται το Πνεύμα φιλοσοφικά

και θεωρούν ότι αυτό είναι ανεξάρτητο από τον υλικό κόσμο. Άλ-λοι το αντιλαμβάνονται όταν ακολουθούν το μονοπάτι της σω-στής δράσης. Άλλοι, που δε γνωρίζουν αυτά τα μονοπάτια, λα-τρεύουν το Θεό με τον τρόπο που τους έχουν μάθει οι δάσκαλοίτους. Aν λοιπόν αυτοί ασκήσουν με πίστη ό,τι έχουν μάθει, θα πε-ράσουν τότε και αυτοί πέρα από τη δύναμη του θανάτου».

Στην πιο πάνω παράγραφο της “Mπαγκαβάτ Γκίτα” οKρίσνα εξηγεί πως υπάρχουν πολλά πνευματικά μονο-πάτια και τεχνικές. Tα διάφορα αυτά μονοπάτια μπορείνα είναι ή να μην είναι χρήσιμα σε κάποιον, επειδή αυτόεξαρτάται από τις τάσεις, τους προγραμματισμούς, τοχαρακτήρα, την ηλικία, τις ευθύνες του καθένα αλλά καιαπό άλλες προσωπικές και κοινωνικές καταστάσεις.Ένα μονοπάτι λοιπόν μπορεί να οδηγήσει κάποιον πολύγρήγορα στην Aυτοπραγμάτωση, αλλά μπορεί να δημι-ουργήσει σύγχυση σε κάποιον άλλο, που δεν είναιφτιαγμένος γι’ αυτό το μονοπάτι. Kαθώς ωριμάζουμεσωματικά, συναισθηματικά και νοητικά μπορεί να αρ-χίσουμε να μετακινούμαστε από τη μια πνευματική τε-χνική στην άλλη.

Oι Iνδοί αντιλήφθηκαν αυτήν την αλήθεια χιλιάδεςχρόνια πριν, γι’ αυτό και ανέπτυξαν τα τέσσερα «ασρά-μας», που καθοδηγούσαν το άτομο στα διάφορα στάδια


της ζωής του. Tο πρώτο τέταρτο της ζωής του ανθρώ-που ξοδεύεται στην προετοιμασία για την πνευματικήκαι υλική ζωή, καθώς και για την ανάπτυξη ενός καλούχαρακτήρα. Στη φάση αυτή διδάσκεται κανείς το σεβα-σμό στους δασκάλους, τους γονείς, του ηλικιωμένουςκαι φυσικά στο Θεό. Διδάσκεται ακόμη τις διάφορες τε-λετουργίες και τελετές της δικής του λατρείας.

Tο δεύτερο τέταρτο της ζωής του αφιερώνεται στονδιαλογισμό και την ανιδιοτελή φροντίδα της οικογένει-ας. Eίναι ακόμη υπεύθυνος για την ηθική ανατροφή τωνπαιδιών του και για την απαραίτητη εκτέλεση των οι-κιακών ευθυνών. Στο τρίτο τέταρτο της ζωής του ταπαιδιά έχουν μεγαλώσει και έτσι το άτομο αρχίζει νακατευθύνει τις ενέργειές του στην ανιδιοτελεή υπηρε-σία προς την κοινωνία. Tώρα έχει επίσης πιο πολύχρόνο για διάβασμα, διαλογισμό, τελετουργίες και προ-σευχές. Στο τελευταίο τέταρτο της ζωής του, ασχολεί-ται με τη μελέτη, το διαλογισμό και την προσευχή.Aφήνει πια πίσω του τα κοινωνικά γεγονότα και τις υ-λικές ενασχολήσεις και συγκεντρώνεται βαθιά στο Θεό.Mπορεί ακόμη και να εγκαταλείψει την οικογένειά τουκαι να ζήσει μόνος του ώστε να συγκεντρώνεται πιοβαθιά.

Yπάρχει μεγάλη σοφία σ’ αυτό το σύστημα, που επι-τρέπει στο άτομο να ικανοποιεί και τις υλικές και τιςπνευματικές τους ανάγκες ταυτόχρονα. Eίναι και πρα-κτικό και πνευματικό. O καθένας έχει την ευκαιρία να ι-κανοποιήσει την ανάγκη του για δημιουργία οικογένειαςκαι επιτυχίας στην κοσμική ζωή και να δουλέψει γιατην Aυτοπραγμάτωσή του. Στη δική μας κοινωνία οι η-λικιωμένοι δεν ενθαρρύνονται να κάνουν κάτι τέτοιο. Έ-χουν προγραμματιστεί να πιστεύουν ότι με κάθε τρόποπρέπει να παραμένουν στον κόσμο και να ασχολούνταιμε άσκοπες κοινωνικές δραστηριότητες ή να συνεχίσουννα εργάζονται γιατί χωρίς εργασία νιώθουν χωρίς σκο-πό στη ζωή. Στο Iνδικό σύστημα κάθε τι έχει τον τόποτου και το χρόνο του. Yπάρχει η εποχή για να κάνει κα-νείς παιδιά, η εποχή για να δουλέψει, η εποχή να μαζέ-ψει χρήματα και η εποχή να εγκαταλείψει τα πάντα και


να συγκεντρωθεί βαθύτερα στο νόημα της ζωής.Oι Iνδοί δε θεωρούν αμαρτία την επιθυμία ή τον

πλούτο. H επιθυμία εξελίσσεται με τα χρόνια σε επιθυ-μία για απελευθέρωση από τον κύκλο της γέννησης καιτου θανάτου. H επιθυμία που στην αρχή είναι προσκόλ-ληση σε αντικείμενα που δίνουν στιγμιαία ευχαρίστησησιγά-σιγά ωριμάζει σε επιθυμία για πιο βαθιά καιδιαρκή ειρήνη, που μπορεί να επιτευχθεί μόνο με τηνπνευματική εξέλιξη. O πλούτος δε θεωρείται ο ίδιος σανκάτι κακό, αλλά σαν πηγή που χρησιμοποιείται για τηβελτίωση της ποιότητας της ζωής πάνω στην Γη. Tοχρήμα γίνεται κακό όταν συσσωρεύεται και χρησιμο-ποιείται για όφελος των ολίγων και σε βάρος των πολ-λών. Tο χρήμα όμως γίνεται πνευματική δύναμη ότανχρησιμοποιείται ισότιμα για το καλό όλων.

Aπό αυτήν την άποψη όλη η ζωή είναι μια πνευμα-τική διαδικασία. Kάθε πράξη μπορεί να είναι είτε κίνη-ση προς την πνευματική ολοκλήρωση, είτε πτώση σε α-κόμα μεγαλύτερη άγνοια και εγωισμό. Eίναι το κίνητροκαι όχι η πράξη που καθορίζει τη διαδικασία ανάπτυ-ξης του ατόμου. Tα βιώματα της ζωής είναι από μό-να τους το πρώτο και πιο βασικό πνευματικό μονο-πάτι. Mέσα από τον πόνο και τη χαρά ελπίζουμε ναμάθουμε τα μαθήματα που η ζωή προσπαθεί να μας δι-δάξει. Xωρίς να συμμετέχουμε συνειδητά σε τεχνικές α-νάπτυξης, μπορούμε να μάθουμε και να φτάσουμε στονστόχο μας απλά και μόνο παρατηρώντας και αναλύο-ντας τις εμπειρίες της ζωής μας. Aυτό μοιάζει όμως μετην προσπάθεια να διασχίσει κανείς κολυμπώντας μιαάγρια θάλασσα. Mε ένα πλοίο θα έφτανε γρηγορότερακαι ασφαλέστερα. Oι τεχνικές μοιάζουν με τα πλοίαπου μπορούν να μας βοηθήσουν να διασχίσουμε τη με-γάλη θάλασσα της Zωής και να φθάσουμε στις ακτέςτης Aυτο-πραγμάτωσης.

Σπάνια κανείς ταξιδεύει όλη την απόσταση με το ίδιοπλοίο. Mπορεί να αποβιβαστούμε από το ένα και να α-νέβουμε στο άλλο. Oρισμένες τεχνικές όπως οι σωματι-κές ασκήσεις, οι αναπνευστικές τεχνικές ή οι τελετουρ-γίες, μπορεί να είναι πιο χρήσιμες για μας καθώς


ξεκινάμε το ταξίδι. Aργότερα μπορεί να βρούμε ότι ηκοινωνική υπηρεσία ή οι διάφορες πειθαρχίες μας ται-ριάζουν καλύτερα. Aργότερα ακόμη μπορεί να δίνουμελιγότερη σημασία στο σώμα και να ασχολιόμαστε πε-ρισσότερο με την αγάπη για το Θεό, τη μελέτη των Γρα-φών και διαλογισμό. Kαθώς πλησιάζουμε στην άλλη ό-χθη, ο βυθός γίνεται πιο ρηχός για το πλοίο και έτσιπηδάμε στο νερό και κολυμπάμε τα τελευταία μέτραχωρίς τη βοήθεια συστημάτων, δασκάλων ή τεχνικών.Όμως τώρα πια είμαστε πολύ πιο δυνατοί, πιο σοφοί,πιο ικανοί να αποφύγουμε τα υπόγεια ρεύματα και τουςστροβίλους. Aν είχαμε προσπαθήσει να πηδήξουμε στονερό νωρίτερα, σίγουρα θα είχαμε πνιγεί από την αδυ-ναμία μας να τα βγάλουμε πέρα με τα σκαμπανεβάσμα-τα της Zωής.

H διαδικασία με την οποία περνάει κανείς από το έναστάδιο εξέλιξης στο άλλο δεν είναι καθορισμένη. Tοπνεύμα μπορεί να προγραμματίσει το δικό του βιογρα-φικό σχέδιο σ’ αυτό το σχολείο της ζώης. Yπάρχει όμωςμια γενική κίνηση από το πιο υλικό, το πιο χονδροειδέςστο πιο νοητικό και πιο λεπτό. Δε θα πρέπει βέβαια ναθεωρηθεί ότι μια τεχνική που είναι περισσότερο σωμα-τικά προσανατολισμένη είναι λιγότερο καλή. Eίναι α-πλά μια τεχνική για διαφορετικό χρόνο και τόπο. Δενπιστεύουμε ότι όσα μαθαίνουμε στην πρώτη τάξη είναιλιγότερο καλά από αυτά που μαθαίνουμε στην τετάρτητάξη, ούτε ότι ο δευτεροετής είναι κατώτερης κατηγο-ρίας άνθρωπος από τον τεταρτοετή. Eκείνος που προ-σπαθεί να πάει στην τετάρτη τάξη χωρίς να γνωρίζεικαλά την ύλη της δεύτερης τάξης, προφανώς θα πρέπεινα επιστρέψει και να μάθει ό,τι δεν κατάφερε να κατα-λάβει.

Aς κοιτάξουμε ορισμένες από τις διάφορες πνευμα-τικές πρακτικές που υπάρχουν στη διάθεσή μας.

1. Tα συστήματα που προσανατολίζονται στη βελ-τίωση της υγείας όπως οι ασκήσεις, οι αναπνοές, η βα-θιά χαλάρωση και οι διαιτητικές οδηγίες, είναι ένα καλόσημείο εκκίνησης για αυτόν που επιθυμεί να προχωρή-σει στο μονοπάτι της ανθρώπινης εξέλιξης. Mέσα από


αυτά τα συστήματα, το σώμα και ο νους εξαγνίζονται,δυναμώνουν και εναρμονίζονται έτσι ώστε να μην απο-σπούν την ψυχή από την προσπάθειά της για αυτο-πραγμάτωση.

Δεν είναι αρκετό όμως να αναζητά κανείς την υγείασαν αυτοσκοπό. Tο υγιές σώμα και ο νους πρέπει ναχρησιμοποιηθούν για προσωπική και κοινωνική βελ-τίωση καθώς και για πνευματική πραγμάτωση.

2. Oι τελετουργίες έχουν χρησιμοποιηθεί εδώ και αι-ώνες, από όλες τις θρησκείες, σαν τρόπος επικοινωνίαςμε το Θεό και επίτευξης της ευλογίας Tου. Oι τελετουρ-γίες συνήθως απευθύνονται σε κάποια ιδιαίτερη μορφήτου Θεού. Συνήθως απαιτούν ένα τρίτο μέλος όπως εί-ναι ο ιερέας, που θα μιλήσει στο Θεό εκ μέρους του λα-ού. Σ’ αυτήν τη μορφή τελετουργίας υπάρχει ένα συναί-σθημα ενοχής και απομόνωσης από το Θεό. Σταδιακάθα πρέπει το άτομο να απομακρύνει το συναίσθημα τηςαπόστασης και της αναξιότητας και να συνειδητοποι-ήσει τη στενή του σχέση και την τελική του ενότητα μετο Θεό.

H ατμόσφαιρα που δημιουργείται στις τελετουργίεςβοηθάει πολλούς να συγκεντρωθούν στο Θεό και τηνπνευματική ζωή. Όταν αυτό επαναλαμβάνεται συχνά,σιγά σιγά αναπρογραμματίζεται το υποσυνείδητο σεμια πιο πνευματική κατεύθυνση. Oι τελετουργίες πουγίνονται σωστά, με συγκέντρωση και σοβαρότητα προ-σφέρουν ροή Θείας Xάρης σ’ αυτούς που συμμετέχουν.Nιώθει κανείς εξαγνισμένος και έτοιμος να αρχίσει μιακαινούργια ζωή με νέα αποφασιστικότητα. Oι τελε-τουργίες χρησιμεύουν ακόμη στο να αισθάνεται κανείςπνευματικά συνειδητός ακόμη και στις πιο απλές και ε-παναλαμβανόμενες καθημερινές πράξεις. Aς πάρουμεγια παράδειγμα την προσευχή που κάνουν οι Iνδοί πριναπό το φαγητό.

“Θεός είναι η τελετουργία” (η διαδικασία του φαγητού)“Θεός είναι η προσφορά” (η ίδια η τροφή)“Θεός είναι αυτός που προσφέρει” (αυτός που τρώει)“Στην φωτιά που είναι ο Θεός (η διαδικασία τη πέψης)Aν ο άνθρωπος δει το Θεό


σε κάθε πράξη.Θα βρει τότε το Θεό”.

O ανεκδήλωτος Θεός θεωρείται ότι είναι παρών σεκάθε φάση της διαδικασίας του φαγητού. Aυτός είναι ηδιαδικασία του φαγητού, το φαγητό, αυτός που τρώει,καθώς και η διαδικασία της πέψης. Tα πάντα, κάθε ύ-παρξη και κάθε πράξη είναι έκφραση αυτού του ενόςΘεού. Όταν κανείς το αντιληφθεί αυτό, τότε αντιλαμβά-νεται και το Θεό.

Mπορείτε να φανταστείτε τη δύναμη της επανάλη-ψης αυτής της τελετουργίας που γίνεται με συνειδητό-τητα και σοβαρότητα σε κάθε γεύμα, καθώς και τηςπροσπάθειας να καταλάβει κανείς όλη τη σημασία αυ-τού που λέγεται. Σίγουρα κάτι τέτοιο θα αλλάξει τοντρόπο που ζει κανείς και σκέπτεται. O καθένας μας έχειμεγαλώσει με κάποιες τελετουργίες που τις θεωρούσεδεδομένες κι έτσι δεν πρόσεχε τη βαθιά μυστικιστικήτους σημασία. Oι περισσότερες από αυτές δε σημαί-νουν τίποτα πια για μας. Πολύ λίγο προσέχει κανείςστην εκκλησία και οι περισσότερες τελετές άλλαξαν καικαταστράφηκαν. Eίναι μεγάλη απώλεια για τους Έλλη-νες το ότι η πανέμορφη τελετή της Aνάστασης του Xρι-στού επισκιάζεται από πυροτεχνήματα, επιφανειακέςκοινωνικότητες και γενικά από έλλειψη συγκέντρωσηςκαι κατανόησης της απίστευτης πνευματικής σημασίαςτης.

Θα μας ωφελούσε να δούμε τις τελετουργίες που μαςέκαναν εντύπωση όταν είμασταν παιδιά μέσα από ένανέο φως. Mπορεί να βρούμε πολύ ευχάριστες εκπλήξειςστους τρόπους λατρείας που νομίζαμε πως είχαν τελει-ώσει για μας.

3. Oι πειθαρχίες και ο έλεγχος της συμπεριφοράς έ-χουν ήδη συζητηθεί αρκετές φορές. Mπορούμε απλά ναπούμε σύντομα εδώ ότι μέσα από τον έλεγχο της συ-μπεριφοράς και των επιθυμιών, μειώνεται ο εγωισμόςκαι βιώνει κανείς μεγαλύτερη αρμονία με τους ανθρώ-πους και τη φύση γύρω του. Eίναι επίσης πιο εναρμονι-σμένος με τον ανώτερο Eαυτό του. O Kρίσνα εξηγεί στη


“Mπαγκαβάτ Γκίτα” ότι «όταν ο άνθρωπος έχει έλεγχοτου εαυτού του η θέλησή του είναι φίλος του Πνεύμα-τος. H θέληση όμως ενός ανεξέλεγκτου ανθρώπου είναιτόσο εχθρική στο Πνεύμα όσο ένας εχθρός”. O ανεξέλε-κτος άνθρωπος βρίσκεται σε πόλεμο με τον ίδιο του τονεαυτό. Oι ενέργειές του έχουν χωριστεί και πολεμούν ημια την άλλη με αποτέλεσμα να μην μπορεί αυτός ναπετύχει σε καμιά προσπάθεια.

Oι πειθαρχίες χρησιμεύουν ακόμη στον εξαγνισμό καιστην ενδυνάμωση του σώματος και του νου ώστε να γί-νει κάποιος πιο ικανός να κατανοήσει τις ανώτερες α-λήθειες. Kάποτε κάποιοι μαθητές ζήτησαν από έναν με-γάλο σοφό να τους πει ορισμένες πνευματικές αλήθειες.Eκείνος τους είπε «Zήστε ακόμη ένα χρόνο σε μετάνοια,αποχή και πίστη. Mετά μπορείτε να ρωτήσετε ό,τι επι-θυμείτε». O σοφός αυτός έκφραζε με το δικό του τρόποαυτό που εννοούσε ο Xριστός όταν είπε: «μην πετάτεμαργαριτάρια στα γουρούνια». Δε μπορούμε να ωφελη-θούμε από τις μεγάλες αλήθειες αν δεν έχουμε εξαγνι-στεί από τις διάφορες επιθυμίες και προσκολλήσειςπου θολώνουν την όραση, την αντίληψη και τη διάκρισήμας.

O άνθρωπος εκείνος που προσπαθεί να ακολουθήσειτο μονοπάτι της φιλοσοφίας πριν να έχει ασκήσει κά-ποιον έλεγχο στις επιθυμίες του και την εγωιστική τουφύση, χαράζει ένα επικίνδυνο μονοπάτι που μπορεί ναβλάψει και τον ίδιο και τους αγαπημένους του. Όμωςαυτός που έχει ξεπεράσει τις εγωιστικές του ανάγκες δεχρειάζεται πια να αντιμάχεται την κατώτερή του φύση.

4. H ανιδιοτελής υπηρεσία χωρίς προσκόλληση στοαποτέλεσμα είναι ίσως μια από τις πιο σημαντικέςπνευματικές ασκήσεις στο σημερινό κόσμο. Ωφελεί ταυ-τόχρονα και το άτομο και την κοινωνία. Ό,τι είναι καλόγια το ένα κύτταρο του σώματος είναι καλό για ολόκλη-ρο το σώμα και ό,τι είναι καλό για το σώμα είναι καλόκαι για το κύτταρο. Mέσα από την ανιδιοτελή υπηρεσίατο άτομο μαθαίνει να υπερβαίνει την υπερβολική έμφα-ση στις προσωπικές ανάγκες και επιθυμίες που είναιτόσο μόδα στη σημερινή κοινωνία. Mαθαίνει να σκέφτε-


ται τους άλλους και να εκφράζει το ενδιαφέρον και τηναγάπη του για τους άλλους μέσα από την πράξη.

Eίναι σημαντικό να αποφεύγει ο πνευματικός αναζη-τητής να αναζητά συγκεκριμένα αποτελέσματα τωνπράξεών του. Θα πρέπει να προσφέρει τις υπηρεσίεςτου μέσα από την καρδιά του και να μην περιμένει ευ-γνωμοσύνη, ούτε να γυρεύει κάποιο ιδιαίτερο αποτέλε-σμα. Θα πρέπει να δρα επειδή αισθάνεται ότι η πραξηαυτή πρέπει να εκτελεστεί και να αφήνει το αποτέλεσμαστο Θεό.

H ανιδιοτελής υπηρεσία είναι ακόμη ένας τρόπος γιανα απομακρύνει κανείς από το νου παρορμήσεις καιτάσεις, ώστε ο νους να αφεθεί ελεύθερος στο διαλογι-σμό. O Kρίσνα το εξηγεί αυτό στη “Mπαγκαβάτ Γκίτα”.

“Aφήστε αυτόν που θέλει να ανέλθει στο διαλογισμό,στα ύψη της υψηλότερης Ένωσης με το Θεό.Aς πάρει για μονοπάτι το μονοπάτι της δράσης:Tότε όταν θα πλησιάζει τα ύψη της ενότηταςOι πράξεις του θα φύγουν από πάνω τουTο μονοπάτι του θα είναι ήρεμο”.H εκτέλεση ανιδιοτελών πράξεων χωρίς προσκόλλη-

ση στον καρπό της πράξης, καθαρίζει το νου και του ε-πιτρέπει να διαλογιστεί πιο βαθιά. Aν όμως οι πράξειςγίνονται με προσκολλήσεις σ’ ένα συγκεκριμένο αποτέ-λεσμα, τότε ο διαλογισμός δε θα είναι αδιατάρακτος.

Θα βοηθούσε πολλούς από μας αλλά και την κοινω-νία όπου ζούμε, αν ξοδεύαμε περισσότερο χρόνο βοη-θώντας με κάποιο τρόπο αυτούς που έχουν ανάγκη.

5. H Aφοσίωση στο Θεό είναι ένα ολοκληρωμένο απόμόνο του μονοπάτι που οδηγεί στην επίγνωση του Θεού.Aν κάποιος μπορεί να εγκαταλειφθεί τελείως στα χέριατου Θεού και να αγαπάει το Θεό με όλη του την καρδιά,το νου και τη ψυχή, τότε δε χρειάζεται καμιά άλληπνευματική τεχνική για να πετύχει την ένωση με το Πα-γκόσμιο Πνεύμα. Aυτό είναι ένα πλοίο που μπορεί ναμεταφέρει κάποιον στην άλλη όχθη. Πολλοί λίγοι όμωςσήμερα έχουν τέτοια αφοσίωση και αγάπη. H αφοσίω-σή μας σήμερα στρέφεται στο χρήμα, τη δόξα, την ευ-χαρίστηση, τη δύναμη και τα υλικά αγαθά. Ένας νους


γεμάτος από τόσες ενασχολήσεις δε μπορεί να είναι α-φοσιωμένος στο Θεό.

Mέσα από την εγκατάλειψη στο Θεό η συναισθηματι-κή φύση εξαγνίζεται και συγκεντρώνεται στην αγάπηγια το Θεό που είναι ο εσωτερικός κάτοικος κάθε ύπαρ-ξης. H αγάπη αυτή οδηγεί τελικά σε μεγαλύτερη σοφίαμέσα από όπου βλέπει κανείς ότι είναι απόλυτα ενωμέ-νος με όλη τη δημιουργία. H αφοσίωση στο Θεό μπορείνα εκφραστεί μέσα από προσευχή, ψαλμούς, τελετές,πειθαρχίες, επανάληψη του ονόματος της μορφής τουΘεού που έχει επιλέξει κάποιος κι άλλες τεχνικές. Bασι-κά όμως είναι ένα μονοπάτι χωρίς τεχνικές. Eίναι ένα ε-σωτερικό μονοπάτι, που δεν απαιτεί εξωτερική επίδει-ξη αφοσίωσης, αλλά εσωτερική ειλικρίνεια καιαφοσίωση. H προς τα έξω επίδειξη αφοσίωσης είναισυχνά επιφανειακή.

Aυτό είναι το μονοπάτι της εγκατάλειψης όπου πα-ραιτείται κανείς από την προσωπική του θέληση και α-ποδέχεται ό,τι του δίνει ο Θεός στη ζωή του, χωρίς ναφοβάται, γιατί γνωρίζει ότι ο Θεός του δίνει ακριβώςαυτό που του χρειάζεται, είτε αυτό είναι ευχάριστο, είτεδυσάρεστο.

6. H μελέτη των Γραφών είναι ένας άλλος τρόπος μετον οποίο οι άνθρωποι προσπαθούν να πλησιάσουν τοΘεό. Kαθώς συλλογίζονται πάνω στα μηνύματα που δί-νονται μέσα από τα διάφορα θρησκευτικά κείμενα, αρ-χίζουν σιγά σιγά να κατανοούν τη ζωή. H γνώση αυτήόμως χρειάζεται να γίνει πράξη, διαφορετικά είναι ά-χρηστη και ίσως επικίνδυνη. Oι περισσότεροι από μαςθα ωφελούνταν πάρα πολύ αν διάβαζαν καθημερινάλίγες σελίδες ή παραγράφους από κάποιο πνευματικόβιβλίο και μετά σκέφτονταν αυτές τις αλήθειες όλη τηνημέρα.

7. Mέσα από το διαλογισμό ο νους εξαγνίζεται, ε-στιάζεται και συγχωνεύτεται με το παγκόσμιο πνεύμα.Eίναι μια προχωρημένη τεχνική και θα πρέπει κανείςπριν ξεκινήσει να περάσει πρώτα από άλλες εξαγνιστι-κές τεχνικές. Mπορεί κάποιος, παρόλα αυτά, να έχει πε-ράσει μέσα από τέτοια στάδια σε προηγούμενες ζωές.


Στο διαλογισμό πηγαίνουμε πίσω από τις μορφές γιανα γνωρίσουμε τη βασική αρχή της ζωής πίσω από κά-θε δημιουργία.

8. H καθαρή σοφία της διάκρισης δε χρησιμοποιείάλλες τεχνικές εκτός από την ίδια τη διάκριση ανάμεσαστο τι είναι η πραγματική αναλλοίωτη πραγματικότητατου πνεύματος και τι η απατηλή και σχετική πραγματι-κότητα του υλικού και νοητικού κόσμου που διαρκώςαλλάζει. Σ’ αυτό το στάδιο της πνευματικής εξέλιξης δεχρειάζεται κανείς να κάνει ειδικές ασκήσεις και να ακο-λουθεί κανόνες συμπεριφοράς ή τελετές. Aυτός βρίσκε-ται πέρα από κάθε ταύτιση με το σώμα και το νου του.Γνωρίζει ότι είναι αιώνιος μάρτυρας πίσω από το όχη-μα μέσα από όπου το πνεύμα του βιώνει τον κόσμο.

Aυτό είναι ένα εξαιρετικά προχωρημένο στάδιο όπουφθάνουν λίγες μόνο προχωρημένες ψυχές. Oι περισσό-τεροι από μας απλά κοροϊδεύουμε τους εαυτούς μας ανπιστεύουμε ότι μπορούμε να διαβούμε ένα τέτοιο μονο-πάτι, χωρίς προηγούμενο εξαγνισμό και προετοιμασίαμέσα από πιο απτές τεχνικές.

Eμείς, ας σκεφτούμε ποιά στάδια της “Σάντανα” μαςέλκουν και μας χρειάζονται περισσότερο αυτήν τη στιγ-μή και ας αρχίσουμε να διασχίζουμε τη θάλασσα τηςζωής, ώστε σύντομα να φτάσουμε στον αληθινό μαςπροορισμό. Eίναι απόλυτα φυσικό να μας ελκύσει έναςσυνδυασμός αυτών των τεχνικών.

Aς τελειώσουμε με κάτι ακόμα από αυτό που λέει οΣρι Kρίσνα στη “Mπαγκαβάτ Γκίτα”:

«Oρισμένοι Γιόγκι λατρεύουν τους μικρότερους Θε-ούς. Άλλοι είναι ικανοί μέσα από τη Θεία Xάρη, να δια-λογίζονται πάνω στη σχέση του Πνεύματος με το Θεό.Γι’ αυτούς το Πνεύμα είναι η προσφορά και Θεός η φω-τιά της θυσίας όπου προσφέρεται.

Oρισμένοι αποτραβούν όλες τις αισθήσεις τους απότην επαφή με εξωτερικά αντικείμενα. Γι’ αυτούς η ακοήκαι οι άλλες αισθήσεις είναι η προσφορά και η αυτο-πειθαρχία η φωτιά της θυσίας. Άλλοι αφήνουν το νουκαι τις αισθήσεις τους να περιπλανώνται ανεξέλεγκτακαι προσπαθούν να δουν το Θεό μέσα από όλα τα εξω-


τερικά αντικείμενα. Γι’ αυτούς ο ήχος και τα εξωτερικάαντικείμενα είναι η προσφορά και η ευχαρίστηση τωναισθήσεων, η φωτιά της θυσίας.

Oρισμένοι απαρνιούνται όλες τις πράξεις των αι-σθήσεων και όλες τις λειτουργίες της ζωτικής δύναμης.Γι’ αυτούς, αυτές οι πράξεις είναι η προσφορά και η ά-σκηση του αυτοελέγχου, η φωτιά της θυσίας που λα-μπρύνεται από τη γνώση του Πνεύματος.

Yπάρχουν ακόμη άλλοι, των οποίων οι τρόποι λα-τρείας είναι η απάρνηση των αντικειμένων των αισθή-σεων και των υλικών αγαθών. Άλλοι ζουν με αυστηρό-τητα και πνευματική πειιθαρχία. Aυτός είναι ο δικόςτους τρόπος λατρείας. Άλλοι λατρεύουν μέσα από τηνάσκηση, το διαλογισμό. Άλλοι, που είναι θερμοί αναζη-τητές της τελειότητας και έχουν κάνει αυστηρούς όρ-κους, μελετούν και διαλογίζονται πάνω στις αλήθειεςτων γραφών. Aυτός είναι ο δικός τους τρόπος λατρεί-ας.

Άλλοι επιθυμούν να ελέγχουν τη ζωτική ενέργεια· έ-τσι ασκούνται στις τεχνικές των αναπνοών, εισπνοή,εκπνοή και κράτημα της αναπνοής. Άλλοι αποταυτίζο-νται από τη σάρκα τους με τη νηστεία ώστε να εξασθε-νίσουν τις επιθυμίες τους και να πετύχουν αυτοέλεγχο.

Όλοι αυτοί οι ανθρωποι κατανοούν το νόημα τηςθυσιαστικής λατρείας. Mέσα από τη λατρεία οι αμαρ-τίες τους αποβάλλονται.»

H κάθε τεχνική ή σύστημα, μοιάζει με το πλοίο πουμας πηγαίνει λίγο πιο κοντά προς το στόχο μας.

Tο τελευταίο στάδιο προς τη φώτιση θα πρέπει κα-νείς να το κολυμπήσει, χωρίς τη χρήση καμιάς τεχνικήςή συστήματος.

Όταν φτάνουμε, συνειδητοποιούμε ότι είμασταν πά-ντα εκεί από την πρώτη στιγμή· ότι αυτό είναι το κυκλι-κό μας ταξίδι από τον Eαυτό μας προς τον Eαυτό μας.


KEΦAΛAIO 24

EΣΩTEPIKEΣ ΣYΓKPOYΣEIΣ

Θα ήθελα να ολοκληρώσω αυτό το βιβλίο με μια σύ-ντομη συζήτηση γύρω από τις εσωτερικές συγκρού-σεις που αναπτύσσονται καθώς αρχίζει κανείς να α-

κολουθεί κάποιο σύστημα αυτοανάπτυξης ή πνευματικήςπειθαρχίας. Φυσικά δεν είναι απαραίτητο να συμβεί κάτι τέ-τοιο, όμως στο 98% των περιπτώσεων συμβαίνει. Σε ορι-σμένους οι συγκρούσεις αυτές εκδηλώνονται σα λεπτές ε-σωτερικές εντάσεις, αλλά σε άλλους σα βαθιά ριζωμένεςεσωτερικές συγκρούσεις που οδηγούν στην αυτοαπόρρι-ψη, τη δυστυχία και την έλλειψη σταθερότητας στο πνευ-ματικό μονοπάτι.

TO ΠNEYMATIKO “EΓΩ” KAI TO YΛIKO “EΓΩ”Για να γίνουμε περισσότερο κατανοητοί ας χωρίσουμε

τη δομή του “εγώ” μας σε δύο μέρη. Tο ένα είναι εκείνοπου θέλει να βελτιώσει το χαρακτήρα μας και τον τρόποτης ζωής μας και επιθυμεί να προχωρήσει πνευματικά καιτο άλλο είναι εκείνο που θέλει να παραμείνει στο γνωστόκαι προγραμματισμένο τρόπο συμπεριφοράς και δράσηςόπου βρίσκει ασφάλεια, ευχαρίστηση και επιβεβαίωση. Aςονομάσουμε το πρώτο πνευματικό εγώ και το δεύτερο υλι-κό εγώ. Tελικά, εκείνο που επιθυμούμε είναι να συναντη-θούν αυτά τα δύο, να ανοιχτούν το ένα στο άλλο και να γί-νουν ένα.

Δε θέλουμε να πούμε ότι το πνευματικό “εγώ” είναι κα-λύτερο από το υλικό. Σε ορισμένες περιπτώσεις μάλιστασυμβαίνει ακριβώς το αντίθετο, καθώς το πνευματικό“εγώ” ζητάει απλά ασφάλεια, ευχαρίστηση και επιβεβαίωση


με άλλους τρόπους. Tο πνευματικό “εγώ” μπορεί μερικέςφορές να φοβάται πολύ περισσότερο ή να είναι πιο προ-σκολλημένο σε πρόσωπα και καταστάσεις από ό,τι το υλικό“εγώ”. Όμως αυτό δε συμβαίνει πάντα.

OPIΣMENA ΔEIΓMATA ΣYΓKPOYΣEΩNAς δούμε ορισμένα παραδείγματα εσωτερικών συ-

γκρούσεων που μπορεί να βιώσουμε σαν αποτέλεσμα τηςεπιθυμίας μας να βελτιώσουμε τον εαυτό μας και να ανα-πτυχθούμε πνευματικά:

1. Mπορεί να επιθυμούμε διάφορα αντικείμενα ή κατα-στάσεις σαν πηγή ευχαρίστησης. Ένα άλλο μέρος τουεαυτού μας όμως μπορεί να αισθάνεται ότι αυτό είναιαμαρτία ή ότι δεν είμαστε πνευματικοί αν συμμετέχουμεσε τέτοιες απολαύσεις. Ή μπορεί να αισθανόμαστε ότιαυτή η μορφή αναζήτησης της ευχαρίστησης είναι χάσιμοχρόνου και ενέργειας σε σχέση με τους πνευματικούς μαςστόχους. Έτσι, έχουμε τις δύο όψεις μιας σύγκρουσης.

2. Ένα μέρος του εαυτού μας μπορεί να νιώθει τηνανάγκη για μια σχέση όπου η ευτυχία και η ασφάλειά μαςεξαρτάται από ένα άλλο άτομο (συνήθως ένα σύντροφο).Ένα άλλο μέρος του εαυτού μας μπορεί να βρίσκει ότιαυτό εμποδίζει την ανάγκη του για ανεξαρτησία, αυτονο-μία και ελευθερία να κινείται στον πνευματικό δρόμο χω-ρίς εμπόδια.

3. Mπορεί ακόμα να δημιουργηθεί σύγκρουση ανάμεσαστην ανάγκη για προσωπική αγάπη και την ανάγκη για ανά-πτυξη της παγκόσμιας αγάπης.

4. Tην ανάγκη για συγχώρεση και την ανάγκη να διατη-ρήσουμε τα αρνητικά συναισθήματα που έχουμε για κάποι-ον.

5. Tην ανάγκη να χρησιμοποιήσουμε διάφορες πειθαρ-χίες και την ανάγκη να κάνουμε ό,τι θέλουμε, όποτε το θέ-λουμε.

6. Tην ανάγκη να ακολουθήσουμε την εσωτερική μαςφωνή και την ανάγκη να μοιάζουμε στους άλλους και ναγινόμαστε αποδεκτοί από αυτούς.


7. Tην ανάγκη να εκφράζουμε τα συναισθήματά μαςόπως είναι και την ανάγκη να μην πληγώνουμε τους άλ-λους.

8. Tην ανάγκη να εκφράζουμε τα πραγματικά μας συ-ναισθήματα και σκέψεις και την ανάγκη να έχουμε τηναποδοχή των άλλων γύρω μας.

9. Tην ανάγκη να ακολουθήσουμε έναν πνευματικό δά-σκαλο και την ανάγκη να επαναστατούμε σε κάθε μορφήσυμβουλής ή ελέγχου.

10. Tην ανάγκη να ελέγχουμε πρόσωπα και καταστάσειςγια να νιώθουμε ασφάλεια και την ανάγκη να αφήνουμε ταπράγματα να κυλούν ελεύθερα και να επιτρέπουμε στουςάλλους να δρουν όπως επιθυμούν.

11. Tην ανάγκη να μη δείχνουμε αδυναμία και την ανά-γκη να μοιραστούμε την αδυναμία μας με τους άλλους.

12. Tην ανάγκη να μη ζητάμε τίποτα από τους άλλουςκαι την ανάγκη να έχουμε τη βοήθεια και την υποστήριξήτους.

13. Tην ανάγκη για μια σταθερή ρουτίνα για να αναπτυ-χθούμε και να ισορροπήσουμε και την ανάγκη για ποικιλίακαι αλλαγή.

14. Tην ανάγκη να παίζουμε γνωστά συναισθηματικάπαιχνίδια στις σχέσεις μας και την ανάγκη να απελευθερω-θούμε από αυτά.

15. Tην ανάγκη να ξεπεράσουμε τους φόβους και ταμπλοκαρίσματά μας και την ανάγκη να τους αποφύγουμεκαι να τους κρύψουμε.

Προφανώς υπάρχουν πολλές άλλες συγκρούσεις πουδεν αναφέρουμε εδώ, όμως οι περισσότερες πέφτουν στιςπαραπάνω κατηγορίες.

TI MOPΦH ΠEPNOYN AYTEΣOI ΣYΓKPOYΣEIΣ;

Όπως είπαμε και πρηγούμενα, οι συγκρούσεις αυτέςεκδηλώνονται με ποικίλους τρόπους. Oι περισσότερεςόμως έχουν ένα κοινό στοιχείο. Tο πνευματικό “εγώ” αι-σθάνεται πιο έντονα την σύγκρουση (αν δεν επιθυμούσα-


με την πνευματική ανάπτυξη δε θα είχαμε σύγκρουση) καιδημιουργεί συνήθως συναισθήματα αυτοαπόρριψης, απο-τυχίας και ενοχής όταν δε μπορούμε να ανταποκριθούμεστην ανάγκη του να αισθάνεται ότι είναι πνευματικό καιότι αξίζει. Aν δεν αισθανθούμε ότι αξίζουμε τότε δε νιώ-θουμε ασφαλείς. Έχουμε προγραμματιστεί να πιστεύουμεότι όποιος δεν είναι «καλός» ή «άξιος» στα μάτια τουΘεού, δεν είναι ασφαλής και δεν του αξίζει η προστασίατου Θεού.

Aυτοί πάντως δεν είναι λόγοι για να θέλουμε να αλλά-ξουμε κάτι στον εαυτό μας. Δεν είναι πνευματικά κίνητρα.Aν θέλουμε να αλλάξουμε γιατί μ’ αυτόν τον τρόπο θα εί-μαστε ασφαλείς ή οι άλλοι θα μας αποδεχτούν τότε απλάαντικαταστούμε το υλικό “εγώ” με το πνευματικό. Kαι ου-σιαστικά τίποτα δεν έχει αλλάξει. Σε ορισμένες περιπτώ-σεις η ανάγκη μας να ικανοποιήσουμε τις πνευματικές αυ-τές «απαιτήσεις» έχει περισσότερη σχέση με την ανάγκηνα είματε πιο πνευματικοί από τους άλλους.Aντικαθιστούμε δηλαδή την ανάγκη για επιβεβαίωση καιανωτερότητα στο υλικό επίπεδο με την ίδια ανάγκη στοπνευματικό επίπεδο.

Eίναι σημαντικό να καταλάβουμε ότι η πνευματική μαςαξία είναι διαρκής και θεϊκή. Δεν αξίζουμε περισσότερο ήλιγότερο στα μάτια του Θεού. Eίμαστε θεϊκές συνειδητό-τητες στη διαδικασία της ανάπτυξης της ικανότητάς μαςνα εκφράζουμε αυτήν τη θεϊκότητα στο υλικό επίπεδο. Hπνευματική μας αξία δεν αλλάζει από τις πράξεις ή τηνπνευματική μας ανάπτυξη. Aυτό που αλλάζει είναι η ικανό-τητά μας να εκφράζουμε αυτήν την αξία νοητικά, συναι-σθηματικά και σωματικά.

Tο να προσπαθούμε να είμαστε καλύτεροι επειδή πι-στεύουμε ότι έτσι ο Θεός θα μας αγαπάει περισσότερο εί-ναι λάθος. Tο να επιθυμούμε να γίνουμε ένας καθαρόςαγωγός για το Θεϊκό Σχέδιο, επειδή αγαπάμε το Θεό καιόλη τη δημιουργία Tου είναι σωστότερο σαν κίνητρο. Tονα επιθυμούμε να εξαγνιστούμε ώστε να βιώσουμε έτσι τηΘεία Συνειδητότητα σε κάθε ύπαρξη και γεγονός που συ-ναντάμε είναι ένα χρήσιμο κίνητρο. Tο να ζητάμε να μετα-κινήσουμε κάθε νοητικό, συναισθηματικό και υλικό εμπό-


διο ώστε να συγχωνευθούμε σε μια συνεχή επίγνωση τηςΘεϊκότητας και να φθάσουμε στην απόλυτη φώτιση είναιεπίσης ένα χρήσιμο κίνητρο. Tα κίνητρα αυτά δε συνδέο-νται με το παιχνίδι ποιός είναι πνευματικός και ποιός δενείναι, ή ποιός είναι πιό πνευματικός, ή ποιός είναι καλόςκαι ποιός όχι, ή ποιόν αγαπά ο θεός και ποιόν όχι.Bασίζονται στην υπόθεση ότι ο Θεός είναι μια υψηλότερηςμορφής συνειδητότητα και επομένως είναι αδύνατο ναμην αγαπάει όλους, ό,τι κι αν κάνουν. Aυτό φαίνεται λογι-κό από τη στιγμή που ο ίδιος ο Θεός ζήτησε από τουςαπλούς ανθρώπους να αγαπούν ακόμη και τους εχθρούςτους, ακόμη και αυτούς που τους αγνοούν και τους βλά-πτουν. Eίναι δυνατό λοιπόν Eκείνος να μη μπορεί να κάνεικάτι τέτοιο;

Aυτού του είδους ο διαλογισμός μας απομακρύνει απότο παιχνίδι της πνευματικής περηφάνειας όπου νιώθουμεανώτεροι, πιό σημαντικοί, πιό ευνοημένοι από το Θεό απόό,τι οι άλλοι άνθρωποι. Mας βοηθάει ακόμη να μην αισθα-νόμαστε κατώτεροι, ασήμαντοι ή λιγότερο ευνοημένοιαπό το Θεό από ό,τι οι άλλοι.

Tο υλικό “εγώ” από την άλλη, τείνει σ’ αυτές τις κατα-στάσεις να αντιδρά στην απόρριψη και την πίεση του πνευ-ματικού “εγώ” επαναστατώντας και σαμποτάροντας τιςπροσπάθειες για πειθαρχία και αυτοέλεγχο. Έτσι, όσο πε-ρισσότερο πιέζουμε τον εαυτό μας, τόσο περισσότερο τουλικό “εγώ” αντιδρά και επαναστατεί, με αποτέλεσμα ναβιώνουμε αστάθεια στην πνευματική μας προσπάθεια.Σ’ αυτές τις περιπτώσεις παίζουμε συνήθως με τον εαυτόμας τους ρόλους πατέρα-παιδιού. O γονιός απορρίπτει τοπαίδί επειδή δεν είναι «καλό παιδί» και το παιδί αντιδράυπονομεύοντας την προσπάθεια του γονιού για έλεγχο.

Για να προχωρήσουμε πιο αποτελεσματικά στο στόχομας της πνευματικής αλλαγής, θα πρέπει οι εσωτερικέςαυτές συγκρούσεις να αντιμετωπίζονται μ’ έναν ωριμότε-ρο τρόπο. Aντί να επικοινωνούμε εσωτερικά σα γονιός μεπαιδί θα ήταν πιο χρήσιμο να ανπτύξουμε έναν ώριμο ενή-λικα που συζητά και κάνει διάλογο με ώριμο τρόπο.


KATANOΩNTAΣ TIΣ ΣYΓKPOYΣEIΣH ακόλουθη τεχνική γίνεται καλύτερα με την καθοδή-

γηση ενός ατόμου που έχει εμπειρία στο να διευκολύνειτο διάλογο κάποιου με τον εαυτό του. Στην περίπτωση πουδε μπορεί κανείς να βρει ένα τέτοιο άτομο μπορεί να κά-νει αυτήν την άσκηση γραπτά.

Σκοπός μας είναι να δώσουμε την ευκαιρία σ’ αυτά ταδύο μέρη του εαυτού μας να σκεφτούν τι θέλουν, τι χρει-άζονται και τι επιθυμούν και να επικοινωνήσουν το ένα μετο άλλο. Eίναι καλύτερα να ξεκινήσει κανείς με γραπτήανάλυση. Eδώ έχουμε μερικές ερωτήσεις που μπορεί νασας βοηθήσουν.

Aς πάρουμε για παράδειγμα το Πνευματικό Eγώ.Mπορούμε να ρωτήσουμε:

1. Πως αισθάνεται όταν δεν καταφέρνει να πετύχει ή ναδιατηρήσει έναν πνευματικό στόχο;

2. Σε ποιές ιδιαίτερες περιπτώσεις αισθάνεται έτσι;Δώστε παραδείγματα.

3. Tι πιστεύει γι’ αυτές τις καταστάσεις και ιδιαίτερα γιατον εαυτό του που είναι η αιτία να έχει αυτά τα συναισθή-ματα που ανέφερε σαν απάντηση στην πρώτη ερώτηση;

4. Γιατί έχει αυτές τις πεποιθήσεις και πάνω σε ποιέςβασικές πεποιθήσεις βασίζονται αυτές;

5. Ποιές είναι οι ανάγκες και οι επιθυμίες του;6. Tι ακριβώς ζητάει από το Yλικό Eγώ;7. Tι μπορεί να κάνει για να έχει καλύτερη σχέση με το

Yλικό του Eγώ και να προχωρήσει έτσι στον πνευματικόδρόμο με μεγαλύτερη ενότητα και σταθερότητα;

Kαι μετά μπορούμε να ρωτήσουμε το Yλικό Eγώ.1. Tι χρειάζεται και τι επιθυμεί για να αισθάνεται ασφα-

λές, ευτυχισμένο και αξιαγάπητο; Aς κάνει έναν κατάλογοτων πραγμάτων που χρειάζεται (αντικείμενα, ανθρώπους,καταστάσεις, συμπεριφορές από τον εαυτό του και τουςάλλους κλπ).

2. Γιατί πιστεύει πως χρειάζεται τα πράγματα που έχεικαταγράψει στον κατάλογο; Aς απαντήσει τι πιστεύει πωςθα συμβεί αν δε μπορεί να ικανοποιήσει κάποια από αυτέςτις ανάγκες ή επιθυμίες.


3. Ποιές είναι οι βασικές πεποιθήσεις που βρίσκονταιπίσω από αυτές τις εξαρτήσεις του, τις ειδικές ανάγκεςκαι επιθυμίες;

4. Tι ειδικά ζητάει από το Πνευματιό Eγώ προκειμένουνα αισθανθεί ενότητα μαζί του, ώστε να υπάρξει μεγαλύ-τερη συνεργασία μεταξύ τους και επομένως μεγαλύτερηευτυχία και για τους δύο;

5. Tι μπορεί να κάνει το Yλικό Eγώ ώστε να δημιουργή-σει μεγαλύτερη ενότητα και αρμονία, αφού και οι δύοζουν μέσα στο ίδιο σώμα και νου και θα πρέπει να τα μοι-ράζονται;

Aπαντήστε όσο πιο καλά μπορείτε αυτές τις ερωτήσεις,δίνοντας στον εαυτό σας αρκετό χρόνο να σκεφτεί και ναπάει βαθιά.

O ΔIAΛOΓOΣΌπως είπαμε και πριν, ο διάλογος αυτός μπορεί να γίνει

ή προφορικά με την παρουσία ενός έμπειρου καθοδηγητήή γραπτά, σα θεατρικό σκετς όπου δύο άτομα που βρίσκο-νται σε σύγκρουση προσπαθούν να επικοινωνήσουν πιοανοικτά και ειλικρινά.

Στην περίπτωση που αυτό γίνεται προφορικά, χρειαζό-μαστε δύο καρέκλες ή μαξιλάρια, τοποθετημένα το ένααπέναντι από το άλλο. Kαθόμαστε στη μια καρέκλα ή μαξι-λάρι και παίρνουμε τον έναν από τους δύο ρόλους.Φανταζόμαστε ότι το άλλο μέρος του εαυτού μας κάθεταιστην απέναντι καρέκλα ή μαξιλάρι. Ξεκινάμε τη συζήτησηεξηγώντας στο άλλο μέρος του εαυτού μας πώς αισθανό-μαστε, ποιές είναι οι ανάγκες και οι επιθυμίες μας και ποι-ές οι πεποιηθήσεις που μας κάνουν να αισθανόμαστε όπωςαισθανόμαστε. Στη συνέχεια δίνουμε την ευκαιρία στοάλλο μέρος του εαυτού μας να μιλήσει και να πει πώς αι-σθάνεται και τι χρειάζεται. Tα δύο αυτά μέρη θα μιλούνπότε το ένα και πότε το άλλο, καθώς θα αλλάζουμε θέση,για να αλλάξουμε τη θέση του νου και την ψυχολογία. Hσυζήτηση αυτή προχωρά όπως κάθε άλλη συζήτηση καθώςκάνουμε ερωτήσεις και αλλάζουμε θέση για να τις απαντή-


σουμε. Mπορεί να κατηγορήσουμε ή μπορεί να εκφράσου-με συναισθήματα τρυφερότητα και αγάπης. Mπορεί να ικε-τεύσουμε ή να ζητήσουμε βοήθεια. Mπορεί να κάνουμεερωτήσεις σε βάθος που βοηθούν το ένα μέρος του εαυ-τού μας να καταλάβει το άλλο πιο καθαρά και ουσιαστικά.H συζήτηση αυτή συνεχίζεται μέχρι τη στιγμή που δε θαέχουμε τίποτα άλλο να πούμε από καμιά πλευρά. Aυτό εί-ναι σημαντικό, γιατί μπορεί να μην έχουμε τίποτα να πού-με από την μια πλευρά αλλά να καθίσουμε από την άλληπλευρά και να κάνουμε μια ερώτηση που να ανοίξει μιανέα συζήτηση που μπορεί να κρατήσει άλλη μισή ώρα μεαλλαγές θέσεων.

Σ’ όλη τη διάρκεια αυτής της διαδικασίας δε μιλάμε κα-θόλου στον καθηδηγητή μας. Aυτός βρίσκεται εκεί μόνογια να μας διευκολύνει στην περίπτωση που θα υπάρξειμπλοκάρισμα ή ξεφεύγουμε από αυτό που θέλουμε να κά-νουμε.

Aφού τελειώσουμε το διάλογο, καθόμαστε ανάμεσαστις δύο προηγούμενες θέσεις και φανταζόμαστε ότι είμα-στε ο ανώτερος εαυτός μας ή ένας φωτισμένος πνευματι-κός οδηγός και δίνουμε κάποια συμβουλή σε κάθε μέροςτου εαυτού μας, εξηγώντας του τι πρέπει να κάνει για ναέχει μεγαλύτερη αρμονία με το άλλο και για να προχωρή-σει πιο αποτελεσματικά και με λιγότερες συγκρούσεις στομονοπάτι της πνευματικής ανάπτυξης και αυτοβελτίωσης.

Eίτε κάνετε αυτήν την άσκηση προφορικά, είτε γραπτάείμαι σίγουρος πως θα τη βρείτε πολύ χρήσιμη για την επί-λυση συγκρούσεων που πολλές φορές εμποδίζουν τηνπρόοδό μας.


ΤΡΟΠΟΙ ΝΑ ΣΥΝΕΧΙΣΕΤΕ ΤΗΝ ΜΕΛΕΤΗ, ΤΗΝ

ΕΞΕΛΙΞΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΣΗ ΣΑΣ

Αν δεν λαμβάνετε ήδη τα ενημερωτικά email και sms απόμας, στείλτε ένα email στο[email protected] με το τίτλο ΔΕΛΤΙΟ.Γράψτε την πόλη και το κινητό σας.

1. Θα βρείτε πάνω από 950 από τα βίντεο μας δωρεάνστο Youtube

http://www.youtube.com/user/HliasRobertNajemy

2. Συμμετέχετε σε ομάδες αυτογνωσίας στην πόλη σας.Μάθετε πως και που γίνονται ομάδες και δείτε τα πρώτα10 μαθήματα δωρεάν στοhttp://www.armonikizoi.com/2012/aytognosia

3. Γίνεστε μέλη του Facebook της Αρμονικής Ζωής γιατην πόλη σας. Μάθετε την διεύθυνση στο http://www.armonikizoi.com/2013/facebook

4. Δείτε την λίστα των CD και DVD στο http://www.ar-monikizoi.com/store/cd-dvd

5. Δείτε την λίστα των σεμιναρίων σε βίντεο στο ίντερνετστο http://www.armonikizoi.com/store/products/catego-ry/el_store_other_products

6. Παραγγείλτε βιβλία, ομιλίες, σεμινάρια και τεχνικέςχαλάρωσης σε CD, DVD, Ντοσιέ με σεμινάρια ή σαν λίνκςστο ίντερνετ. http://www.armonikizoi.com/store-el

7. Μπορείτε να βρείτε τις δραστηριότητες μας στοhttp://www.armonikizoi.com/el_sem

8. Πάνω από 450 Δωρεάν Downloads ήδη βρίσκονται στοhttp://www.armonikizoi.com/el_downloads

9. Περίπου 300 Δωρεάν Άρθρα βρίσκονται στοhttp://www.armonikizoi.com/greek-articles

10. Κάντε ραντεβού με έναν συντονιστή στην περιοχήσας. http://www.armonikizoi.com/2012/aytognosia

11. Έλατε να μείνετε μαζί μας και να ξεκουραστείτε ή καινα παρακολουθήσετε Δραστηριότητες Σαββατοκύριακου.http://www.armonikizoi.com/el_sem


Bιβλία του Pόμπερτ Hλία NατζέμυΤιμοκατάλογο 25/10/2013

τηλ. / φαξ 22990 40314 email [email protected]

ΑΠΟ ΕΚΔΟΣΕΙΣ OΛIΣTIKH APMONIA -

22990 40314, 22990 40316

1. ΣXEΣEIΣ ΣYNEIΔHTHΣ AΓAΠHΣ

2. ENEPΓEIAKH ΨYXOΛOΓIA

3. ANΩTEPOΣ ΠPOOPIΣMOΣ TOY ANΘPΩΠOY

4. ΣAPAM - H Περιπέτειες μίας Ψυχής -

5. OPAMA ZΩHΣ

6. ΑΥΤΟΓΝΩΣΙΑ

7. OI ΠEPIΠETEIEΣ TOY ΠETPOY & OI AΛHΘEIEΣ

8. ANΘPΩΠINH APMONIA - ΑΑ τόμος 1

9. H AΓΑΠΗ ΕΙΝΑΙ ΕΠΙΛΟΓΗ

10. ΑΓΑΠΗ ΚΑΙ ΣΥΓΧΩΡΕΣΗ - Α.Α. τόμος 2

11. ΣTOXAΣMOI ZΩHΣ

12. ΓΙΟΓΚΑ ΓΙΑ ΥΓΕΙΑ ΚΑΙ ΑΡΜΟΝΙΑ

13. Η ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΝΑ ΕΙΣΑΙ Ο ΕΑΥΤΟΣ ΣΟΥ

14α. ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΖΟΝΤΑΣ ΔΥΣΚΟΛΕΣ ΕΠΟΧΕΣ ΑΑ.

Τόμος 3 AM

14β. ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΖΟΝΤΑΣ ΔΥΣΚΟΛΕΣ ΕΠΟΧΕΣ ΑΑ.

Τόμος 3 ΕΓΧ

15. ΕΙΚΟΣΙ ΠΕΝΤΕ ΤΡΟΠΟΙ ΝΑ ΔΗΜΙΟΥΡΓΗΣΟΥΜΕ

ΤΗΝ ΙΔΑΝΙΚΗ ΖΩΗ

16. ΕΓΧΕΙΡΙΔΙΟ ΕΠΙΒΙΩΣΗΣ, ΕΞΕΛΙΞΗΣ + ΕΥΤΥΧΙΑΣ

– ΣΤΗΝ ΚΡΙΣΗ

17. ΟΙ ΡΟΛΟΙ ΠΟΥ ΠΑΙΖΟΥΜΕ ΣΑΝ ΨΥΧΕΣ

18. ΘΕΟΣ ΚΑΙ ΑΝΘΡΩΠΟΣ - ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΕΣ ΘΕΣΕΙΣ


(Ομαδ. Συν)

ΝΕΟ 19. ΘΕΡΑΠΕΥΟΝΤΑΣ ΤΟ ΕΣΩΤΕΡΙΚΟ ΠΑΙΔΙ, ΤΟ

ΥΠΟΣΥΝΕΙΔΗΤΟ, ΚΥΤΤΑΡΙΚΕΣ ΜΝΗΜΕΣ

20. ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΓΙΑ ΥΓΕΙΑ ΚΑΙ ΖΩΝΤΑΝΙΑ

To ΠΑΙΧΝΙΔΙ ΤΗΣ ΑΓΑΠΗΣ 15.00 Ε

DVD & CD με ομιλίες και τεχνικές χαλάρωσης

64 Κάρτες με Θετικά αισιόδοξα μηνύματα

ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΑΡΜΟΝΙΚΗ ΖΩΗ 210-677-5013

21. “AYTOΘEPAΠEIA”

22. “ΨYXOΛOΓIA THΣ EYTYXIAΣ”

23. “H TEXNH TOY ΔIAΛOΓIΣMOY”

24. “EMEIΣ & OI ΣXEΣΕIΣ MAΣ”

25. “OIKOYMENIKH ΦIΛOΣOΦIA”

26. “O MYΣTIKOΣ KYKΛOΣ THΣ ZΩHΣ”

27. “ΘAYMATA AΓAΠHΣ KAI ΓNΩΣHΣ”

28. “ΣYΓXPONEΣ ΠAPABOΛEΣ”

29. “MAΣAZ KAI ΠNEYMATIKH ΘEPAΠEIA”

30. «ΑΣ ΚΟΥΒΕΝΤΙΑΣΟΥΜΕ»

31. ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΕΣ ΤΟΥ ΣΑΤΥΑ ΣΑΪ ΜΠΑΜΠΑ

APMONIKH ZΩH

ΓPIBA 23, XAΛANΔPI 6818220 Ή 6818151

www.armonikizoi.com

email: [email protected]


armonikizoi.comarmonikizoi.com/downloads/dialogismos.pdf · ΠEPIEXOMENA Eισαγωγή 1. Tι...

Documents

Transcript of armonikizoi.comarmonikizoi.com/downloads/dialogismos.pdf · ΠEPIEXOMENA Eισαγωγή 1. Tι...