Βrexit: Tι θα σημάνει για τους Έλληνες ... · 2017-07-07 ·...

ΔΙΜΗΝΙΑΙΑ ΕΚΔΟΣΗ | Σκουφά 64 106 80 Αθήνα | Τηλ. 210 3814 939 | Fax 210 3803 327 | e-mail: [email protected] | www.odvima.gr | MAΪΟΣ - ΙΟΥΝΙΟΣ 2017 | ΤΕΥΧΟΣ 116

Τo 1980 ο Αμερικανός μηχανικός Charles Hull, κατασκεύασε τον πρώ-το τρισδιάστατο εκτυπωτή, χωρίς να μπορεί να φανταστεί την επανάστα-ση που θα ακολουθούσε. Σχεδόν σαράντα χρόνια μετά, η τρισδιάστατηεκτύπωση, το 3D Printing όπως έχει επικρατήσει να λέγεται, έχει μετα-μορφώσει ριζικά το τοπίο της σύγχρονης ιατρικής, ενώ δεν αποκλείεταικάποια στιγμή στο μέλλον οι επιστήμονες να μπορούν να «εκτυπώσουνζωή»! Στο παρόν τεύχος έχουμε την τιμή να φιλοξενούμε έναν από τουςπρωτοπόρους της τρισδιάστατης εκτύπωσης στην Iατρική, τον Καθηγη-τή Εμβιομηχανικής και Υπολογιστικής Χειρουργικής, κ. Πάνο Διαμαν-τόπουλο, o οποίος μας μιλά για τις απαρχές, τις εφαρμογές αλλά και τιςδυνατότητες εξέλιξης του 3D Printing στην ιατρική επιστήμη. Σελ. 8-9

3D Printing στην Ιατρική Όταν η τεχνολογία υπόσχεται ζωή…

από εκτυπωτή

Βrexit: Tι θα σημάνει για τους Έλληνεςοδοντιάτρους του Ην. Βασιλείου;

Το Brexit έχει καλλιεργήσει μια μεγάλη συζήτηση στους κύκλους των θεωρητι-κών τόσο για τον λεγόμενο «γίγαντα του ευρω-σκεπτικισμού» που μοιάζει πλέοννα έχει ξυπνήσει και να απειλεί τα θεμέλια του ευρωπαϊκού οικοδομήματος, όσοκαι για τις πρακτικές πλευρές του ζητήματος που αλλάζει τα δεδομένα στη ζωήχιλιάδων Eυρωπαίων πολιτών που ζουν και εργάζονται στο Ηνωμένο Βασίλειο.Δεδομένου του αριθμού των Ελλήνων οδοντιάτρων που τα τελευταία χρόνιαέχουν μεταναστεύσει στο Ηνωμένο Βασίλειο, λόγω της κρίσης, το άκουσμα τουΒrexit ήταν αναμενόμενο να πυροδοτήσει ποικίλες ανησυχίες σχετικά με τουςόρους παραμονής και εργασίας της ελληνικής οδοντιατρικής κοινότητας στοΗν. Βασίλειο. Το «ΟΒ» επικοινώνησε με τον Δρ. Mick Armstrong, Πρόεδροτης Εκτελεστικής Επιτροπής της Βρετανικής Οδοντιατρικής Ομοσπονδίας(PEC) και παράλληλα εκπρόσωπο της Βρετανικής Οδοντιατρικής Ομοσπον-δίας (BDA) στο Συμβούλιο Ευρωπαίων Οδοντιάτρων (CED), o oποίος προσπά-θησε να μας σκιαγραφήσει- με κάθε επιφύλαξη- ένα πιθανό πλαίσιο προτεραι-οτήτων και στοχοθετήσεων που απασχολεί την υπό –εξέλιξη συζήτηση σχετικάμε τους επαγγελματίες της υγείας που εργάζονται στο Ην. Βασίλειο. Σελ. 4-6

«Μικροσκοπικό» έπαρμαάνω χείλους

Της Αργυρώς Παπαδοπούλου, Δερματολό-γου-Αφροδισιολόγου, Οδοντιάτρου............................................... Σελ. 14

Ψηφιακές ολικέςοδοντοστοιχίεςΔρ Piero Venezia και Pasquale Lacasella.......................................... Σελ. 24-25

Ανάστροφη έμφραξη με Biodentine™ σε ακρορριζεκτομήΤου Alberto Segovia Ramirez, ΧειρουργούΟδοντιάτρου ........................Σελ. 26-28

ITΙ World Symposium 2017Του Χρήστου Κωνσταντινίδη, Οδοντιά-τρου - M.Sc (Προσθετ.) ..........Σελ. 31-32

Aνταύγειες Λόγουκαι ΤέχνηςΤου Γεράσιμου Δουβίτσα Αναπλ. ΚαθηγητήΕΚΠΑ .................................Σελ. 38-39

Το 43ο ΠανελλήνιοΠαιδοδοντικό Συνέδριο«ανοίγει τις πύλες του»στο Πολεμικό ΜουσείοΤο 43ο Πανελλήνιο Παιδοδοντικό Συ-νέδριο θα λάβει χώρα στο συνεδριακόκέντρο του Πολεμικού Μουσείου στις22 έως 24 Σεπτεμβρίου 2017 με θεμα-τολογία αιχμής που θα καλύπτει όλες τιςπαραμέτρους της σύγχρονης Παιδο-δοντιατρικής. Ένα ιδιαίτερα ξεχωριστόγεγονός του Συνεδρίου, είναι ότι στοφετινό πρόγραμμα θα ενσωματωθούνκαι μια σειρά τιμητικών εκδηλώσεων γιατην αφυπηρέτηση από το ΕΚΠΑ τουΚαθηγητή κ. Κωνσταντίνου Ουλή. Το«ΟΒ» έχει την τιμή και τη χαρά να φιλο-ξενεί τον Πρόεδρο της Ελληνικής Παι-δοδοντικής Εταιρείας, κ. Νίκο Λυγιδά-κη, ο οποίος μας μίλησε για τη θεματο-λογία, τις καινοτομίες, αλλά και τον ξε-χωριστό χαρακτήρα της φετινής διορ-γάνωσης. Σελ. 16-17

54ο Ετήσιο Συνέδριοτης ΣτοματολογικήςΕταιρείας της ΕλλάδαςΤο 54ο Ετήσιο Συνέδριο της Στοματο-λογικής Εταιρείας της Ελλάδας (ΣΕΕ)που πραγματοποιείται φέτος με τηνστήριξη του Οδοντιατρικού ΣυλλόγουΔράμας θα λάβει χώρα στις 8 έως και 9Σεπτεμβρίου 2017 στην όμορφη πόλητης Δράμας. Ο Πρόεδρος της Στοματο-λογικής Εταιρείας της Ελλάδας, Στομα-τικός και Γναθοπροσωπικός Χειρουρ-γός, κ. Ιωάννης Μελακόπουλος, μίλησεστο «ΟΒ» για τη δομή και τη θεματολο-γία της φετινής εκδήλωσης. Σελ.29-30

Οδοντιατρικά σφραγίσματα 13.000 ετών:Τι γνώριζαν για την Οδοντιατρική οι

προϊστορικές κοινωνίες;Πρόσφατα, Ιταλοί ερευνητές ανακάλυψανστην περιοχή Riparo Fredian της Τοσκάνης,στη Βόρεια Ιταλία, σφραγίσματα από οργανι-κό υλικό σε δόντια ηλικίας 13.000 ετών, ταοποία εκτιμάται ότι είναι τα αρχαιότερα πουέχουν ανακαλυφθεί μέχρι σήμερα. Το «ΟΒ»μίλησε με τον κ. Gregorio Oxilia, εκ της ιταλι-κής ερευνητικής ομάδας που έφερε στο φωςτα αρχαιότερα οδοντιατρικά σφραγίσματα, οοποίος μοιράζεται μαζί μας λεπτομέρειες γιατα ευρήματα της ομάδας του. Σελ. 10-11

Στις 12 Μαΐου 2017, και πάλι φέτος, γιορτάστη-κε η Ευρωπαϊκή Ημέρα για την Υγεία των Ούλων.Πρόκειται για την προσπάθεια της ΕυρωπαϊκήςΟμοσπονδίας Περιοδοντολογίας, σε συνεργασίαμε τις εθνικές επιστημονικές εταιρείες Περιοδον-τολογίας να ευαισθητοποιήσει το γενικό πληθυ-σμό στη σπουδαιότητα της περιοδοντικής υγείας.Στο άρθρο του που φιλοξενείται στη στήλη τηςΕΠΕ, ο Επικ. Καθηγητής ΕΚΠΑ, κ. Βασίλειος

Παπαϊωάννου, αναλύει τον καίριο ρόλο τουοδοντιάτρου σε αυτή την προσπάθεια που δεν πε-ριορίζεται μόνο σ’ αυτή την ημέρα. Όπως υπο-γραμμίζει ο ίδιος, o οδοντίατρος καλείται να μπο-ρεί να αναγνωρίζει τα διάφορα περιοδοντικά νο-σήματα και να τα αντιμετωπίζει κατάλληλα, ενώθα πρέπει να συμβάλλει στην πρόληψη αυτών τωννοσημάτων και να εκπαιδεύει τους ασθενείς γιααυτό το σκοπό. Σελ. 12-13

Η πρόληψη των περιοδοντικών νοσημάτωνΣτον απόηχο της Ημέρας για την Υγεία των Ούλων

Η επίτευξη ενός αποδεκτού, εάν όχι ιδανικού αι-σθητικού αποτελέσματος, σε ό,τι αφορά την πρό-σθια περιοχή της άνω γνάθου, αποτελεί πλέον ανα-πόσπαστο ζητούμενο, τόσο από την πλευρά τουασθενή, όσο και από τον θεράποντα ιατρό.Ωστόσο, όλες οι περιπτώσεις που αφορούν την το-ποθέτηση ενός ή περισσότερων εμφυτευμάτωνστην άνω πρόσθια περιοχή θα πρέπει να αντιμετω-πίζονται ως περιστατικά προχωρημένης δυσκολίας(advanced) ή σύνθετα (complex). Μέσα από τηνστήλη της ΙΤΙ, επιχειρείται η παρουσίαση ενός κλι-νικού περιστατικού, προχωρημένης δυσκολίας πουαφορά την αντικατάσταση ενός κεντρικού τομέατης άνω γνάθου από εμφύτευμα. Το τελικό αποτέ-λεσμα κρίθηκε αποδεκτό με παραμέτρους βιολο-γίας, λειτουργίας και αισθητικής. Σελ. 18-20

Μονήρες εμφύτευμα

Το μελάνωμα είναι κακόηθες νεόπλασμα πουπροέρχεται από μελανινοκύτταρα. Προ-σβάλλει κυρίως το δέρμα και σπανιότεραβλεννογόνους και άλλες περιοχές. Στο σημε-ρινό του άρθρο, ο Αναπλ. Καθηγητής Στομα-τολογίας της Ιατρικής Σχολής ΕΚΠΑ, κ.Γιώργος Λάσκαρης, αναλύει το μελάνωματου στόματος, το οποίο παρότι είναι σπάνιοδημιουργεί συχνά διαφοροδιαγνωστικά προ-βλήματα από άλλες καλοήθεις μελανές βλά-βες που εμφανίζονται συχνά στο στόμα, υπο-γραμμίζοντας τον ρόλο του Στοματολόγουστην έγκαιρη διάγνωσή του. Σελ. 22

Κακόηθες μελάνωμαΤο στόμα σπάνιος,

αλλά επικίνδυνος στόχος

BHMA116 29/06/2017 11:35 π.μ.

2 ΜΑΪΟΣ - ΙΟΥΝΙΟΣ 2017 | ΟΔΟΝΤΙΑΤΡΙΚΟΒΗΜΑ

√¢√¡Δπ∞Δƒπ∫√ μ∏ª∞ ¢ÈÌËÓÈ·›· ŒÎ‰ÔÛË

¢ÈÂ˘ı˘ÓÙ‹˜: ŸıˆÓ·˜ °ÎfiÙÛË˜

™‡Ì‚Ô˘ÏÔ˜ ŒÎ‰ÔÛË˜: ∫·ÙÂÚ›Ó· ∫Ô˘ÓÙÔ˘ÚÈÒÙË-

∫·ÚÎ·Ù˙Ô‡ÏË

™‡ÓÙ·ÍË: ∏ÏÈ¿Ó· °È·ÓÓÔ‡ÏË

∫ˆ‰ÈÎfi˜ 016446

Federation International of Periodical Press

π‰ÈÔÎÙ‹ÙË˜: √¢√¡Δπ∞Δƒπ∫√ μ∏ª∞ ª.∂.¶.∂.

π‰Ú˘Ù‹˜: °È¿ÓÓË˜ ∫·ÚÎ·Ù˙Ô‡ÏË˜

™ÎÔ˘Ê¿ 64 106 80 ∞ı‹Ó· ΔËÏ. 210 3814 939 Fax 210 3803 327 e-mail: [email protected]

ÀÂ‡ı˘ÓÔ˜ ÏÔÁÈÛÙËÚ›Ô˘:°ÈÒÚÁÔ˜ ∫¿ÓÙ˙Ô˜

¡ÔÌÈÎfi˜ ™‡Ì‚Ô˘ÏÔ˜:§¿ÌÚÔ˜ ∞Ó‰Ú. ΔÛÔÚ¿˜

ÀÂ‡ı˘ÓÔ˜ Δ˘ÔÁÚ·ÊÂ›Ô˘:pressious arvanitidis A.E.B.E.78fi ¯ÏÌ. ∂ıÓÈÎ‹˜ √‰Ô‡ ∞ıËÓÒÓ §·Ì›·˜ΔËÏ. 226 100 5100

ΑΝΤΙΔΩΡΟ - ΙΣΤΟΡΙΑΣΟ Ελληνισμός μέσα από την ιστορία του

Μετά από τη μεγάλη ανταπόκριση των ανα-γνωστών για την πρώτη έκδοση, οι Εκδό-σεις ΜΕΝΑΝΔΡΟΣ προχώρησαν στην κυ-κλοφορία της δεύτερης έκδοσης του βιβλί-ου ΑΝΤΙΔΩΡΟ ΙΣΤΟΡΙΑΣ του επιτυχημέ-νου συγγραφέα και αρθρογράφου ΔΗΜΗ-ΤΡΗ ΜΑΥΡΑΕΙΔΟΠΟΥΛΟΥ.Αφορμή να γραφτεί αυτό το βιβλίο στάθηκεη τελευταία οικονομική κρίση, το πώς μιαγενιά πολιτικών με τα λάθη και τις αστοχίεςκατέστησαν τους Έλληνες για τρεις γενιέςσύγχρονους ραγιάδες.Το βιβλίο είναι χωρισμένο σε τρεις συνοπτι-κές ενότητες:Στην πρώτη ενότητα γίνεται μια ιστορικήαναδρομή είκοσι αιώνων από την ήττα των

προγόνων μας από τους Ρωμαίους μέχρι την εθνική παλιγγενεσία (168 π.Χ.-1821 μ.Χ.) και το πώς πορεύτηκε ο ελληνισμός όλα εκείνα τα χρόνια. Συνεχίζειμε τα επόμενα εκατόν ενενήντα τέσσερα χρόνια που διανύσαμε, με τα θετικά καιτα αρνητικά, χωρίς όμως να καταφέρουμε να φτιάξουμε ένα σύγχρονο κράτος.Η δεύτερη ενότητα αναφέρεται στους πυλώνες του ελληνισμού (αυτοτελή κεφά-λαια), όπως τη γλώσσα μας, τη θρησκεία μας, τη μουσική, την παιδεία μας, τουςθεσμούς μας κ.λπ.Ο συγγραφέας κλείνει την τρίτη ενότητα παραθέτοντας ένα ποικίλο δείγμα με τηνπολιτιστική συνέχεια του ελληνισμού από τον Όμηρο έως τις μέρες μας (γνωμικάκαι παροιμίες).

Συνοψίζει πολλά διαβάσματα, πολύ στοχασμό, αλλά και (το σπουδαιότερο ίσως) πολύ πόνοκαι αγάπη για τον Ελληνισμό και την ελληνικότητα. Μακάρι να διαβαστεί όσο γίνεται ευρύ-τερα και να γονιμοποιήσει προβληματισμούς και ανησυχίες.

Χρήστος Γιανναράς

Είναι παρήγορο τη στιγμή που οι επίσημοι «ιστορικοί» σπιλώνουν την ιστορία μας, άνθρω-ποι σαν κι εσάς προσπαθούν να την απομολύνουν. Η ιστορία είναι το σπίτι μας. Αλίμονο κιαν αφήσουμε να το γκρεμίσουν κάποιοι «βαλτοί» ή «φερτοί».

Σαράντος Ι. Καργάκος

Σε μια εποχή κατά την οποία η ιστορικότητά μας βάλλεται πανταχόθεν, το βιβλίο σας αυτόέρχεται να ενισχύσει και να προβάλει την αθάνατη Ελληνική ιστορία μας και τον σπουδαίοπολιτισμό μας σε όλους του αναγνώστες του, κυρίως τους νέους και τις νέες μας, που είναιτο ελπιδοφόρο μέλλον μας.

Πατριάρχης Αλεξάνδρειας

«Ο ελληνισμός μέσα από την ιστορία του», πράγματι αντίδωρο της ελληνικής ιστορίας.Θερμά συγχαρητήρια.

Αναστάσιος,Αρχιεπίσκοπος Αλβανίας

Η ενασχόλησή σας με την Ελληνική Ιστορία και τον πολιτισμό μας προσφέρει σημαντικούςπνευματικούς καρπούς και συμβάλλει στην εθνική μας αυτοσυνειδησία.

Ιερώνυμος Β΄,Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και πάσης Ελλάδος

ΣEΛIΔEΣ: 304, ΣXHMA: 17X25, ISBN: 978-618-5033-35-4, ΤΙΜΗ: 15 €Το βιβλίο θα το βρείτε σε όλα τα βιβλιοπωλεία Public, ΙΑΝΟΣ κ.λ.π. Τα δικαιώματα του συγγραφέα προσφέρονται για αλτρουϊστικούς σκοπούς.

Κριτικές:

El sueño de la razón produce monstrous.Πρόκειται για το πασίγνωστο χαρακτικό του ισπανού

ζωγράφου Φρανσίσκο Γκόγια λίγα χρόνια πριν την γαλλική

επανάσταση. Ο ίδιος ο ζωγράφος απεικονίζεται να έχει γείρει

πάνω σε ένα τραπέζι ενώ γύρω του πετούν κουκουβάγιες και

νυχτερίδες. Όταν η λογική υποχωρεί, η αμάθεια, η ανοησία και

η δεισιδαιμονία είναι έτοιμες να κυριαρχήσουν. Η φαντασία

μπορεί να είναι ταυτόχρονα μήτρα των τεχνών αλλά και των

τεράτων. Ακόμα και στη Λακανική τρισδιάστατη ανθρώπινη

πραγματικότητα το φαντασιακό, που κυριαρχεί ως μήτρα

δόμησης της ταυτότητας, κινείται στο χώρο της αυταπάτης.

Ο κίνδυνος αποπλάνησης είναι ορατός. Αντίθετα ο ορθός

λόγος δεν αφήνει περιθώρια για αναπόδεικτες φαντασιώσεις.

Απορρίπτει την μεταφυσική και βδελύσσεται την εξ

αποκαλύψεως αλήθεια. Μια άνωθεν επιβαλλόμενη «αλήθεια»

που με καταιγιστικό ρυθμό αλλάζει σχεδόν σε καθημερινή

βάση. Δυστυχώς τα αντανακλαστικά της απαίδευτης μάζας

είναι πολύ χλιαρά για να αντιμετωπίσουν την ιλιγγιώδη

εναλλαγή των ανατροπών, που με χαρακτήρα δήθεν

επαναστατικού προτάγματος ακυρώνουν κάθε ορθολογική

προσέγγιση. Οι ξεκάθαροι συμβολισμοί του χαρακτικού του

Γκόγια γίνονται, περισσότερο παρά ποτέ, επίκαιροι.

Ζητείται επειγόντως ορθός λόγος.

Ο ύπνος της λογικήςγεννάει τέρατα

Ηρακλής ΚαρκαζήςΑναπληρωτής Καθηγητής Κινητής Προσθετικής ΕΚΠΑ

BHMA116 29/06/2017 11:36 π.μ.

BHMA116 29/06/2017 11:36 π.μ.

4 • Θέμα ΜΑΪΟΣ - ΙΟΥΝΙΟΣ 2017 | ΟΔΟΝΤΙΑΤΡΙΚΟΒΗΜΑ

Δρ. Armstrong, το Brexit αποτελεί ζήτημαμείζονος ενδιαφέροντος για πολλούς Έλ-ληνες οδοντιάτρους που εργάζονται στοΗνωμένο Βασίλειο. Θα ήθελα να μου πείτεποιες εκτιμάτε ότι θα είναι οι συνέπειες τουBrexit στις συνθήκες εργασίας των οδον-τιάτρων από την ΕΕ που εργάζονται στοΗνωμένο Βασίλειο και κυρίως αν θα εξακο-λουθήσουν να ασκούν τα καθήκοντά τουςστο Ηνωμένο Βασίλειο;

Επί του παρόντος, δεν υπάρχει σαφήνεια σχετι-κά με το καθεστώς που θα ισχύσει για τους πο-λίτες της Ε.Ε. στο Ηνωμένο Βασίλειο, ότανπλέον ολοκληρωθεί η διαδικασία του Brexit(δηλαδή τον Μάρτιο του 2019). Ωστόσο, είναιένα από τα πιο επιτακτικά ζητήματα που πρέπεινα εξεταστούν στο πλαίσιο των προσεχών δια-πραγματεύσεων. Οι οδοντίατροι της Ε.Ε. είναιεγγεγραμμένοι στο Γενικό Οδοντιατρικό Συμ-βούλιο (GDC) και δεν έχουμε λόγο να πι-στεύουμε ότι αυτή η εγγραφή τους θα τεθεί σεκίνδυνο, εφόσον οι εγγεγραμμένοι οδοντία-τροι συμμορφώνονται με τις κανονιστικές απαι-τήσεις εδώ. Ωστόσο, αυτό που μπορεί να αλλά-ξει είναι το καθεστώς εργασίας τους στο Ηνω-μένο Βασίλειο, μπορεί να ισχύσει για παράδειγ-μα ό,τι για τους μετανάστες από τρίτες χώρες,όπου απαιτείται άδεια εργασίας. Όλα αυτά βέ-βαια, εξαρτώνται από τη στρατηγική της νέαςκυβέρνησης που προέκυψε μετά από την εκλο-γική αναμέτρηση της 8ης Ιουνίου, και στη συ-νέχεια από τις διαπραγματεύσεις με την Ε.Ε.,οπότε δεν μπορούμε να πούμε πολλά πράγμα-τα στην παρούσα φάση.

Ποια θα είναι η τύχη της ισχύουσας οδη-γίας της ΕΕ σχετικά με την αναγνώριση τωνεπαγγελματικών προσόντων και την ελεύ-θερη κυκλοφορία επαγγελματιών(2005/36 ΕΚ); Αναφορικά με την προ-

ηγούμενη ερώτησή μου, πρόκειται να πα-ρακολουθήσουμε δύο διαφορετικές πολιτι-κές, μία για τους Ευρωπαίους οδοντιάτρουςπου ήδη εργάζονται στο Ηνωμένο Βασί-λειο και μία για τους Ευρωπαίους οδοντιά-τρους που θα εισέλθουν στην οδοντιατρικήαγορά του Ηνωμένου Βασιλείου μετά τηνολοκλήρωση του Brexit;

Όπως αναφέρθηκε και προηγουμένως, δενυπάρχει τίποτα συγκεκριμένο που να μπορούμενα πούμε γι 'αυτό επί του παρόντος, καθώς όλαεξαρτώνται από τον τρόπο με τον οποίο συνεχί-ζονται οι διαπραγματεύσεις. Προς το παρόν, η κυβέρνηση έχει δηλώσει ότιόλη η νομοθεσία που απορρέει από την Ε.Ε. θασυμπεριληφθεί στο βρετανικό δίκαιο – διαδι-κασία που είναι γνωστή ως «The Great RepealBill»- αν κι αυτό ακούγεται ευκολότερο από ό,τιείναι στην πράξη.

Παρ’ όλα αυτά, αυτό φαίνεται να είναι η πρόθε-ση. Αυτό θα σήμαινε ότι, για το άμεσο μέλλον,τα προσόντα που έχουν αποκτηθεί εντός ευρω-παϊκού εδάφους, θα εξακολουθούσαν να γίνον-ται αποδεκτά, έως ότου η κυβέρνηση αποφασί-σει να εξετάσει ειδικά το ζήτημα ή έως ότου οιρυθμιστικές αρχές καταθέσουν τις δικές τουςπροτάσεις για αλλαγή αυτού του κανονιστικούπλαισίου. Η κατάσταση που προτείνετε είναιδυνατή, αλλά δεν μπορούμε να πούμε τίπο-τα με βεβαιότητα αυτή τη στιγμή. Όλαείναι εικασίες.

Υπάρχουν πρωτοβουλίες εκ μέρους τουCED για την εξασφάλιση των δικαιωμάτωναπασχόλησης των Ευρωπαίων οδοντιά-τρων που εργάζονται στο Ηνωμένο Βασί-λειο. Τι γίνεται με τους Βρετανούς οδοντιά-τρους που εργάζονται στον ΕΟΧ;

Όπως ήδη επισημάναμε, όλα αυτά εξαρτώνταιαπό τις διαπραγματεύσεις μεταξύ του Ηνωμέ-νου Βασιλείου και της Ε.Ε. τους επόμενους 18μήνες περίπου. Η κυβέρνηση του ΗνωμένουΒασιλείου σίγουρα έχει ενημερωθεί από τουςφορείς που εμπλέκονται στη χάραξη πολιτικώνστο Ηνωμένο Βασίλειο και από άλλους ότι ησυμβολή των πολιτών της Ε.Ε. στη ζωή στοΗνωμένο Βασίλειο και ιδιαίτερα η συνεισφοράτων επαγγελματιών υγείας στο NHS είναι ανε-κτίμητη και το καθεστώς που θα ισχύσει για αυ-τούς είναι εξαιρετικά υψηλή προτεραιότητα,δεδομένου ότι οι υπηρεσίες υγείας και κοινωνι-κής μέριμνας εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό απόεπαγγελματίες από άλλες χώρες. Όλα τα κύριαβρετανικά πολιτικά κόμματα διαβεβαίωσαν ότιαποδέχονται την αξίααυτών των συνεισφο-ρών, αλλά πρέπεινα περιμέ-νου -

Βrexit: Tι θα σημάνει για τους Έλληνεςοδοντιάτρους του Ην. Βασιλείου;

Το Brexit έχει καλλιεργήσει μια μεγάλη συζήτηση στουςκύκλους των θεωρητικών τόσο για τον λεγόμενο «γίγαντατου ευρω-σκεπτικισμού» που μοιάζει πλέον να έχει ξυ-πνήσει και να απειλεί τα θεμέλια του ευρωπαϊκού οικο-δομήματος, όσο και για τις πρακτικές πλευρές του ζητή-ματος που αλλάζει τα δεδομένα στη ζωή χιλιάδωνEυρωπαίων πολιτών που ζουν και εργάζονται στο Ηνω-μένο Βασίλειο. Δεδομένου του αριθμού των Ελλήνωνοδοντιάτρων που τα τελευταία χρόνια έχουν μεταναστεύ-σει στο Ηνωμένο Βασίλειο, λόγω της κρίσης, το άκουσματου Βrexit ήταν αναμενόμενο να πυροδοτήσει ποικίλεςανησυχίες σχετικά με τους όρους παραμονής και εργα-σίας της ελληνικής οδοντιατρικής κοινότητας στο Ην. Βα-σίλειο. Λαμβανομένων υπ’ όψιν των επικειμένων διαπραγματεύ-σεων που θα καθορίσουν το νέο πλέγμα σχέσεων τουΗνωμένου Βασιλείου με την ευρωπαϊκή οικογένεια, οποι-αδήποτε απάντηση επιχειρούσαμε να δώσουμε στα τρέ-χοντα ζητήματα που επιτακτικά θέτει στο προσκήνιο του

δημόσιου διαλόγου το Brexit, θα ήταν παρακινδυνευ-μένη και δεν θα αποτελούσε τίποτα περισσότερο απόπροσωπική εικασία-εκτίμηση του εκφραστή της.Παρ’ όλα αυτά, το «ΟΒ» επικοινώνησε με τον Δρ. MickArmstrong, Πρόεδρο της Εκτελεστικής Επιτροπής τηςΒρετανικής Οδοντιατρικής Ομοσπονδίας (PEC) και πα-ράλληλα εκπρόσωπο της Βρετανικής ΟδοντιατρικήςΟμοσπονδίας (BDA) στο Συμβούλιο Ευρωπαίων Οδον-τιάτρων (CED), o oποίος προσπάθησε να μας σκιαγρα-φήσει- με κάθε επιφύλαξη- ένα πιθανό πλαίσιο προτε-ραιοτήτων και στοχοθετήσεων που απασχολεί την υπό–εξέλιξη συζήτηση σχετικά με τους επαγγελματίες τηςυγείας που εργάζονται στο Ηνωμένο Βασίλειο. Μένει λοιπόν, να δούμε μετά τις πρόσφατες εκλογές στοΗν. Βασίλειο και σε κάθε περίπτωση μέχρι τα τέλη Μαρ-τίου 2019 πώς θα διαμορφωθεί η νέα επαγγελματικήπραγματικότητα για τους Έλληνες, αλλά και λοιπούς Ευ-ρωπαίους οδοντιάτρους που παρέχουν τις υπηρεσίεςτους στην βρετανική οδοντιατρική αγορά.

Dr Mick ArmstrongΠρόεδρος της ΕκτελεστικήςΕπιτροπής της ΒρετανικήςΟδοντιατρικής Ομοσπονδίας

Συνέντευξη στην Ηλιάνα Γιαννούλη δημοσιογράφο

2007 2008 2009 2010 2011 2015

��

��

��

��

��

��

��

��

��

��

��

��

À¿Ú¯Ô˘Ó ÙfiÛ· ÔÏÏ¿ ËÙ‹Ì·Ù· Ô˘ Ú¤ÂÈÓ· ÂÍÂÙ·ÛÙÔ‡Ó ·fi ÙË Ó¤· Î˘‚¤ÚÓËÛË

ÙÔ˘ ∏ÓˆÌ¤ÓÔ˘ μ·ÛÈÏÂ›Ô˘, ·fi Ù· ıÂÛÌÈÎ¿ fiÚÁ·Ó·ÙË˜ ∂.∂. Î·È ·fi ÔÚÁ·ÓÒÛÂÈ˜

fiˆ˜ Â›Ó·È Ë ‰ÈÎ‹ Ì·˜, ·ÏÏ¿ ··ÈÙÂ›Ù·È ÚfiÓÔ˜ÁÈ· ÙËÓ Ú‡ıÌÈÛ‹ ÙÔ˘˜, Ë ÔÔ›· ‰ÂÓ ı· Ú¤ÂÈ

Ó· ÂÚÈÏ·Ì‚¿ÓÂÈ ÌfiÓÔ ÙËÓ ÔÏÈÙÈÎ‹ ÙÔ˘˜ Ï‡ÛË,·ÏÏ¿ ÙËÓ Û˘ÓÔÏÈÎ‹ ·ÓÙÈÌÂÙÒÈÛ‹ ÙÔ˘˜

Ì¤Û· ·fi ÙËÓ ÓÔÌÈÎ‹ Î·È ·ÓıÚÒÈÓË ıÂÒÚËÛ‹ ÙÔ˘˜.

~

Η οικονομική κρίσηλειτούργησε καταλυτικάστην αύξηση τωνΕλλήνων οδοντιάτρωνπου αναζήτησανεπαγγελματική στέγηστο Ηνωμένο Βασίλειο.

Πηγ

ή: S

incl

air,

Stag

nell

& S

hah,

201

6

BHMA116 29/06/2017 11:36 π.μ.

BHMA116 29/06/2017 11:36 π.μ.


με να διευκρινιστούν οι διαπραγματευτικές θέ-σεις και να ξεκινήσει η διαδικασία. Άλλες χώ-ρες της Ε.Ε. έχουν κάνει παρόμοιες τοποθετή-σεις σχετικά με την στήριξη των υπηκόων τουΗνωμένου Βασιλείου στην επικράτειά τους.Όταν οι διαπραγματευτικές αυτές θέσεις είναισαφείς, θα πρέπει να αποφασίσει το CED εάνθα επιθυμεί να συμβάλει στη συζήτηση εξ ονό-ματος των οδοντιάτρων που έχουν κάνει χρήσητων δικαιωμάτων ελεύθερης κυκλοφορίας. Δενυπάρχουν τρέχουσες πρωτοβουλίες, αλλά τοCED σίγουρα παρακολουθεί στενά την όληδιαδικασία. Μέχρι στιγμής, όμως, οι αρχές δενέχουν σχηματίσει μια συμπαγή θέση, ώστε νασυγκροτηθεί ένα σώμα πίεσης που να πιέζειπρος συγκεκριμένες αποφάσεις.

Η Βρετανική Οδοντιατρική Ομοσπονδία(BDA) είναι μέλος του CED. Μετά το Bre-xit, ποιο θα είναι το μέλλον της BDA στοCED;

Δεν υπάρχει ουσιαστικός λόγος για να αλλάξεισημαντικά η κατάσταση. Το CED δεν είναι θε-σμικό όργανο της Ε.Ε., είναι μια ευρωπαϊκήομοσπονδία που αποτελείται από εθνικούς φο-ρείς-μέλη. Ως εκ τούτου, η απόφαση για το ποι-ος μπορεί να γίνει μέλος του CED λαμβάνεταιμε βάση το καταστατικό του. Ωστόσο, βεβαίωςκι έχει μια πολιτική αρμοδιότητα που συνδέεταιάμεσα με το δίκαιο της Ε.Ε. και την υποστήριξητων οδοντιάτρων της Ε.Ε..Το δίκαιο της Ε.Ε. θα παραμείνει σχετικά ση-μαντικό για το Ηνωμένο Βασίλειο για μεγάλοχρονικό διάστημα, και μάλιστα πιθανόν να εί-ναι σχετικό με τον ένα ή τον άλλο τρόπο επ 'αό-ριστον. Αν θέλουμε να συνεχιστεί το εμπόριοιατρικών συσκευών ή υπηρεσιών ή να συνεργα-ζόμαστε για την καταπολέμηση ασθενειών, θαπρέπει ορισμένοι κανόνες, όπως για παράδειγ-μα η πιστοποίηση (CE) των προϊόντων πουεναρμονίζονται με τα πρότυπα και τις προδια-γραφές που καθορίζονται στις κατευθυντήριεςοδηγίες της Ε.Ε. ή το κανονιστικό πλαίσιο πουδιέπει την προστασία των δεδομένων προσω-πικού χαρακτήρα να συνεχίσουν να ισχύουν μετον έναν ή τον άλλον τρόπο, ακόμη και μετά τοBrexit.Yπό αυτή την έννοια, είναι πολύ λογικό να συ-νεχιστεί το ενδιαφέρον της BDA για το CED,αλλά και του CED για συνεργασία με την BDA.

Σε γενικές γραμμές, πώς βλέπετε το μέλλοντης οδοντιατρικής στην Ε.Ε., μετά το Bre-xit;

Δεν είμαστε ακόμη σε θέση να πούμε πολλά γιααυτό. Η Ε.Ε. θα εξακολουθήσει να έχει νόμους,όπως η οδηγία περί αναγνώρισης των επαγγελ-ματικών προσόντων, οι οδηγίες για την προ-στασία των δεδομένων προσωπικού χαρακτή-ρα και τη διακίνηση ιατροτεχνολογικών προ-ϊόντων, η σχετική νομοθεσία που αφορά στα

ζητήματα προστασίας του περιβάλλοντος καιαντιμικροβιακής αντοχής και πολλά άλλα ακό-μη που επηρεάζουν την οδοντιατρική και στοΗνωμένο Βασίλειο. Η εκπαίδευση, η έρευνα, ηανάπτυξη και η τεχνολογική πρόοδος παραμέ-νουν υψηλά στην ημερήσια διάταξη. Το Ηνω-μένο Βασίλειο συνέβαλε πολύ σε αυτούς τους

τομείς εδώ και πολλά χρόνια και δεν είναι επίτου παρόντος σαφές πόσο μπορεί να συνεχι-στεί αυτό. Μπορεί να αναπτύξει τις δικές του λύσεις με τονένα ή τον άλλο τρόπο, αλλά το εμπόριο, ταεπαγγελματικά προσόντα, η προστασία των δε-δομένων και πολλοί άλλοι τομείς πολιτικής της

Ε.Ε. θα εξακολουθούν να αφορούν το Ηνωμέ-νο Βασίλειο.Τα δικαιώματα ελεύθερης κυκλοφορίας τωνεπαγγελματιών στον τομέα της υγείας πρέπεινα αποσαφηνιστούν επειγόντως, αυτό είναι σα-φές, καθώς και το καθεστώς των υπηκόων τουΗνωμένου Βασιλείου που έχουν εκπαιδευτείσε άλλες χώρες της Ε.Ε. και των προσόντωνπου διαθέτουν. Υπάρχουν τόσα πολλά ζητήμα-τα που πρέπει να εξεταστούν από τη νέα κυβέρ-νηση του Ηνωμένου Βασιλείου, από τα θεσμι-κά όργανα της Ε.Ε. και από οργανώσεις όπωςείναι η δική μας, σχετικά με τον τρόπο με τονοποίο θα λειτουργήσουν τα πράγματα στο μέλ-λον, αλλά απαιτείται χρόνος για την ρύθμισήτους, η οποία δεν θα πρέπει να περιλαμβάνειμόνο την πολιτική τους λύση, αλλά την συνολι-κή αντιμετώπισή τους μέσα από την νομική καιανθρώπινη θεώρησή τους. Πέραν αυτού, είμαιβέβαιος ότι, ως επάγγελμα, οι οδοντίατροι δενθα απομονώσουμε τους εαυτούς μας από τηνΕυρώπη και τους φίλους και τις επαφές πουέχουμε κάνει εδώ και πολλά χρόνια.

Βιβλιογραφία: Sinclair, Ε., Stagnell, S. & Shah, S. (2016)"Brexit and dentistry", British Dental Journal,no. 10, pp.509-512.

333

319

164115

15 2292

317

671

340

1

661

275

63

191

28 37 27

803

507

625

462

683770

6

°È· ÙÔ ¿ÌÂÛÔ Ì¤ÏÏÔÓ,Ù· ÚÔÛfiÓÙ· Ô˘ ¤¯Ô˘Ó

·ÔÎÙËıÂ› ÂÓÙfi˜ Â˘Úˆ·˚ÎÔ‡ Â‰¿ÊÔ˘˜,ı· ÂÍ·ÎÔÏÔ˘ıÔ‡Û·Ó Ó· Á›ÓÔÓÙ·È ·Ô‰ÂÎÙ¿,

¤ˆ˜ fiÙÔ˘ Ë Î˘‚¤ÚÓËÛË ·ÔÊ·Û›ÛÂÈ Ó· ÂÍÂÙ¿ÛÂÈ ÂÈ‰ÈÎ¿ÙÔ ‹ÙËÌ· ‹ ¤ˆ˜ fiÙÔ˘ ÔÈ Ú˘ıÌÈÛÙÈÎ¤˜ ·Ú¯¤˜

Î·Ù·ı¤ÛÔ˘Ó ÙÈ˜ ‰ÈÎ¤˜ ÙÔ˘˜ ÚÔÙ¿ÛÂÈ˜ ÁÈ· ·ÏÏ·Á‹·˘ÙÔ‡ ÙÔ˘ Î·ÓÔÓÈÛÙÈÎÔ‡ Ï·ÈÛ›Ô˘.

ΔÔ˘Ï¿¯ÈÛÙÔÓ, ·˘Ùfi Ê·›ÓÂÙ·È Ó· Â›Ó·È Ë ÈÛ¯‡Ô˘Û· ÚfiıÂÛË.

~

Καθώς οι διαπραγματεύσεις του Ηνωμένου Βασιλείου με την Ε.Ε. σχετικά με το νέο καθεστώς που θα καθορίσει τις μεταξύ τους σχέσεις, μετά την ολοκλή-ρωση του Brexit, βρίσκονται ακόμη στην αρχή, χιλιάδες Ευρωπαίοι πολίτες που ζουν και εργάζονται στην Αγγλία αναζητούν απαντήσεις για το πώς θαείναι για αυτούς η επόμενη μέρα.

BHMA116 29/06/2017 11:36 π.μ.

BHMA116 29/06/2017 11:36 π.μ.

8 • Επιστημονικά Θέματα ΜΑΪΟΣ - ΙΟΥΝΙΟΣ 2017 | ΟΔΟΝΤΙΑΤΡΙΚΟΒΗΜΑ

3D Printing στην Ιατρική Όταν η τεχνολογία υπόσχεται ζωή… από εκτυπωτή

Τo 1980 ο Αμερικανός μηχανικός Charles Hull, κατα-σκεύασε τον πρώτο τρισδιάστατο εκτυπωτή, χωρίς ναμπορεί να φανταστεί την επανάσταση που θα ακο-λουθούσε. Σχεδόν σαράντα χρόνια μετά, η τρισδιά-στατη εκτύπωση, το 3D Printing όπως έχει επικρατήσεινα λέγεται, έχει μεταμορφώσει ριζικά το τοπίο της σύγ-χρονης ιατρικής, εξελίσσοντας τη Βιοϊατρική Μοντελο-ποίηση και ανοίγοντας νέους ελπιδοφόρους δρόμουςστους επιστήμονες. Με πεδίο εφαρμογής σε όλο σχε-δόν το φάσμα της ιατρικής, το 3D Printing έχει αλλάξειπραγματικά τα δεδομένα ιδίως στο χειρουργικό πεδίο,χαρίζοντας ζωή σε εκατομμύρια ασθενείς. Οι δυνατό-τητες του 3D Printing φαντάζουν απεριόριστες και ηπρόκληση του μέλλοντος είναι κάποια στιγμή οι επι-στήμονες να μπορούν να εκτυπώνουν αληθινά όρ-γανα από ανθρώπινα κύτταρα. Όσο φουτουριστικό

κι αν φαντάζει οι θιασώτες αυτής της τεχνολογίας, δεναποκλείουν στο μέλλον οι ειδικοί να μπορούν να«εκτυπώσουν ζωή»…Στο παρόν τεύχος του «ΟΒ» έχουμε την τιμή και τηνχαρά να φιλοξενούμε έναν από τους πρωτοπόρουςτης τρισδιάστατης εκτύπωσης στην Ιατρική, τον Καθη-γητή Εμβιομηχανικήςκαι ΥπολογιστικήςΧει ρουργικής, κ. Πά -νο Διαμαντόπουλο,o οποίος μας μιλά γιατις απαρχές, τις εφαρ-μογές αλλά και τιςδυνατότητες εξέλιξηςτου 3D Printing στηνιατρική επιστήμη.

Παναγιώτης Διαμαντόπουλος

Κε Διαμαντόπουλε, πώς γεννήθηκε η ιδέατης τεχνολογίας τρισδιάστατης εκτύπωσηςκαι των εφαρμογών της στην ιατρική, ποιαείναι η απόσταση που έχει διανυθεί μέσασε όλα αυτά τα χρόνια;

Η Τρισδιάστατη Εκτύπωση γεννήθηκε ως συ-νέχεια του Τρισδιάστατου Σχεδιασμού μέσωΥπολογιστή (Computer Aided Design), καιτης ανάγκης να υπάρχει η δυνατότητα άμεσηςπραγματικής κατασκευής του εικονικού σχεδί-ου στο τομέα της μηχανολογίας και των κατα-σκευών. Στο πλαίσιο αυτό μελετήθηκαν οι διά-φορες μέθοδοι παραγωγής, γνωστές ως τεχνι-κές Ταχείας Προτοτυποποίησης (Rapid Proto-typing). Μία από αυτές τις μεθόδους ήταν και ηΣτερεολιθογραφία (Stereolithography), όπως,στη συνέχεια, και η Τρισδιάστατη Εκτύπωση(3D Printing) ως μία ακόμα τεχνική.Τα πρώτα μηχανήματα εμφανίστηκαν την δε-καετία του 1980, με βασικό χαρακτηριστικόότι «χτίζουν» υλικό αντί να «κόβουν», όπως π.χη στερεολιθογραφία που χρησιμοποιεί λέιζερτο οποίο χτυπάει και στερεοποιεί ακρυλική ρη-τίνη χτίζοντας ένα αντικείμενο. Ως τεχνική, ητρισδιάστατη εκτύπωση επίσης χτίζει, αλλάλιώνοντας και κολλώντας υλικό.Προσωπικά ασχολήθηκα την περίοδο 1995-2003 με την μεταφορά της τεχνολογίας στηνΙατρική και την έρευνα των σχετικών κλινικώνεφαρμογών. Συγκεκριμένα, ανέπτυξα την σύν-δεση της Ιατρικής Απεικόνισης με τον Σχεδια-σμό, την Προσομοίωση και την Κατασκευή,έτσι ώστε να υπάρξει μια ολοκληρωμένη καιπρακτική διαδικασία για κλινική χρήση, ηοποία και να καλύπτει τις ανάγκες για διάγνω-ση, προ-εγχειρητικό σχεδιασμό και εξατομί-κευση εμφυτευμάτων ή εργαλείων. Απώτεροςσκοπός ήταν πάντα η προσωποποίηση τωνδιαδικασιών, καθώς ο κάθε ασθενής είναι δια-φορετικός.Την τελευταία δεκαετία το σκέλος της κατα-σκευής και της τρισδιάστατης εκτύπωσης έχειαπλοποιηθεί πολύ, ώστε τα σχετικά μηχανή-ματα να μοιάζουν πλέον αρκετά με τους κοι-νούς εκτυπωτές. Έτσι δίνεται η δυνατότητα σεόποιον έχει το ενδιαφέρον να σχεδιάσει και ναεκτυπώσει την ιδέα του, οδηγώντας σταδιακάστην άμεση παραγωγή και χρήση. Ο αρχικός σκοπός του απλού πρωτοτύπου τεί-νει να ξεπεραστεί, και η Τρισδιάστατη Εκτύπω-ση κερδίζει έδαφος όχι μόνο ως τεχνική αλλά

και ως γενικότερος όρος. Πλέον υπάρχει μιαμεγάλη ποικιλία μηχανημάτων ανάλογα με τηχρήση και την εφαρμογή που προορίζεται.Έτσι και η Ιατρική Τρισδιάστατη Εκτύπωση έρ-χεται πολύ πιο κοντά στον αρχικό στόχο της ει-σαγωγής σε κλινικό περιβάλλον.

Μπορείτε να μας περιγράψετε εν συντομίατα βήματα που ακολουθούνται για την κα-τασκευή τρισδιάστατων ανατομικών αντι-γράφων;

Καταρχήν είναι αναγκαία η ιατρική απεικόνιση- συνήθως αξονική τομογραφία, αλλά μπορού-με να χρησιμοποιήσουμε και άλλες μεθόδουςαπεικόνισης, όπως μαγνητική τομογραφία ήακόμη και τρισδιάστατη φωτογραφία – ακο-λουθώντας τα κατάλληλα ακτινολογικά πρω-τόκολλα.Στην συνέχεια ειδικό λογισμικό επιτρέπει τηνεπεξεργασία της ιατρικής εικόνας, την τρισδιά-στατη ανασύνθεση της ανατομίας που μας εν-διαφέρει και την σύνδεσή της με τα μηχανήμα-τα κατασκευής. Η επεξεργασία της εικόνας γί-νεται από εξειδικευμένους εμβιομηχανικούς(bioengineers), με την συνεργασία ακτινολό-

γου και θεράποντος ιατρού, για τον προσδιορι-σμό των ιστών που μας ενδιαφέρουν και τη δη-μιουργία ενός καταρχήν τρισδιάστατου μοντέ-λου με πραγματική γεωμετρία. Αυτό το εικονι-

κό μοντέλο μεταφέρεται ως συγκεκριμένο for-mat στο μηχάνημα τρισδιάστατης εκτύπωσηςκαι κατασκευάζεται slice by slice. Το χρονικό διάστημα για την επεξεργασίαμπορεί να είναι από μισή, έως πολλές ώρες καιγια την κατασκευή μερικές ώρες ή ακόμα καιμια μέρα, ανάλογα με την τομογραφία, την ανα-τομία ενδιαφέροντος, την τεχνική εκτύπωσηςκαι το μέγεθος του μοντέλου. Η όλη διαδικασία εμπλέκει πολλά γνωστικάαντικείμενα και χρειάζεται ιδιαίτερη εμπειρίακαι προσοχή, καθώς το αποτέλεσμα είναι η αν-τιγραφή του ίδιου του ασθενή.

Τι υλικά χρησιμοποιούνται για την κατα-σκευή των ανατομικών αντιγράφων;

Ανάλογα με τους σκοπούς που εξυπηρετεί έναανατομικό αντίγραφο επιλέγονται και τα υλικάπου θα χρησιμοποιηθούν για την εκτύπωσήτου. Εάν λοιπόν, το 3D αντίγραφο προορίζεταιγια εκπαιδευτικούς σκοπούς, ή προ-εγχειρητι-κό έλεγχο και προγραμματισμό, συνήθως ταυλικά που χρησιμοποιούνται για την εκτύπω-ση είναι συνθετικές ρητίνες. Αυτές έχουν «συμ-περιφορά» παρόμοια με εκείνη των ανατομι-κών ιστών και, επιπλέον, πολλές είναι διαφα-νείς και μπορούν να χρωματιστούν, για να τονι-στούν συγκεκριμένες περιοχές, όπως νεύρα,αρτηρίες, αγγεία, ρίζες δοντιών, ακόμη καικαρκινικοί όγκοι.

Ο κος Παναγιώτης Διαμαντόπουλος είναι επι-στημονικός υπεύθυνος της νέας μονάδας Ια-τρικής Τρισδιάστατης Εκτύπωσης πουαναπτύσσεται στην Ιατρική Σχολή του Πανε-πιστημίου Αθηνών. Η μονάδα ξεκίνησε τιςεργασίες της από το περασμένο Σεπτέμβριο2016, με πρωτοβουλία του καθ. ΦυσιολογίαςΜιχάλη Κουτσιλιέρη. Σκοπός είναι η οργά-νωση του τομέα της Ιατρικής ΤρισδιάστατηςΕκτύπωσης στην Ελλάδα, μέσα από την διε-ρεύνηση των κλινικών εφαρμογών, την ορ-γάνωση εκπαιδευτικών προγραμμάτων καιτην παροχή σχετικών υπηρεσιών προςόλους τους ενδιαφερομένους.

Τα πρώτα ιατρικά μοντέλα που κατασκευάστη-καν με την μέθοδο της στερεολιθογραφίας.

Ειδικό λογισμικό επιτρέπει την επεξεργασία τηςιατρικής εικόνας και εν συνεχεία την τρισδιάστατηανασύνθεση της ανατομίας που ενδιαφέρει τονκλινικό. Το τρισδιάστατο εικονικό μοντέλο μετα-φέρεται στο μηχάνημα τρισδιάστατης εκτύπωσηςκαι κατασκευάζεται slice by slice.

H λεπτομερής τρισδιάστατη διάγνωση, το σχέδιο θεραπείας και η χειρουργική καθοδήγηση μέσω εξα-τομικευμένων ναρθήκων-οδηγών κατά την τοποθέτηση οδοντικών εμφυτευμάτων εγγυώνται μικρό-τερη ταλαιπωρία για τον ασθενή και μεγαλύτερη επιτυχία στο τελικό αποτέλεσμα.

BHMA116 29/06/2017 11:36 π.μ.

Επειδή, όμως, υπάρχει και η ανάγκη για δημι-ουργία εμφυτευμάτων που ο ρόλος τους είναινα παραμείνουν στο ανθρώπινο σώμα, το υλι-κό της εκτύπωσης πρέπει σε αυτές τις περιπτώ-σεις να είναι βιοσυμβατό, ώστε να μην απορρι-φθεί από τον οργανισμό, να μην προκαλέσειμολύνσεις ή τραυματισμούς. Έτσι, χρησιμο-ποιούνται από ειδικά είδη πλαστικού και κερα-μικά έως κράματα τιτανίου ή κοβαλτίου-χρωμί-ου, αλλά και υδροτζέλ με βλαστοκύτταρα, ιδι-αίτερα στο χώρο της βιοτεχνολογίας.

Ποια είναι τα οφέλη αυτής της τεχνολογίαςτόσο για τον κλινικό όσο και για τον ασθε-νή;

Κατ’ αρχάς, οι τρισδιάστατες εκτυπώσεις τηςανατομίας έχουν μεγάλη εκπαιδευτική αξία. Οιφοιτητές και οι ειδικευόμενοι γιατροί μπορούνχάρη σ’ αυτές να εξοικειωθούν με ασφάλεια καιχωρίς άγχος με την ανατομία του ανθρώπινου

σώματος πριν αναλάβουν έναν ασθενή. Έπειτα, είναι πολύτιμα εργαλεία για τον προ-εγχειρητικό έλεγχο και τον θεραπευτικό σχε-διασμό. Ως παραδείγματα μπορώ να αναφέρωτην χρήση ανατομικών αντιγράφων στην γνα-θοχειρουργική για τον σχεδιασμό πολύπλο-κων επεμβάσεων. Επίσης στην ορθοπεδικήγια τους ίδιους λόγους. Στην καρδιοχειρουργι-κή για την αντιγραφή της καρδιάς και την κατα-νόηση σύνθετων παθολογιών. Στην ογκολογίαεπίσης για την διευκόλυνση της επικοινωνίαςμεταξύ της χειρουργικής ομάδας και του ασθε-νή.Είναι σημαντικό όμως να υπογραμμίσουμε, ότιη σχετική τεχνολογία παρέχει όλες τις απαραί-τητες πληροφορίες και εργαλεία για την επί-τευξη ενός χειρουργείου μέσω ελάχιστα επεμ-βατικών τεχνικών, μιλώντας πλέον για Υπολο-γιστικά Καθοδηγούμενη Χειρουργική. Τοανατομικό αντίγραφο ή το εμφύτευμα μπορείνα είναι το τελικό αποτέλεσμα, αλλά οι ψηφια-κές διαδικασίες που έχουν προηγηθεί, επιτρέ-πουν την λεπτομερή τρισδιάστατη διάγνωσημιας παθολογίας, καθώς και την κατάρτισησυγκεκριμένου σχεδίου θεραπείας. Εφόσονόλη η προετοιμασία έχει γίνει εκ των προτέ-ρων, ο χρόνος της επέμβασης μειώνεται δρα-στικά, επιταχύνεται η αποκατάσταση της υγεί-ας του ασθενή, αλλά και μειώνεται το γενικόκόστος της θεραπείας. Χαρακτηριστικό τέτοιο παράδειγμα, που επί-σης εφαρμόζεται στην χώρα μας από πολύ νω-ρίς, είναι η τρισδιάστατη διάγνωση, σχέδιο θε-ραπείας και χειρουργική καθοδήγηση μέσωεξατομικευμένων ναρθήκων-οδηγών στην το-ποθέτηση οδοντικών εμφυτευμάτων. Αποτέ-

λεσμα είναι η λιγότερη ταλαιπωρία του ασθε-νούς στην επέμβαση και το βέλτιστο αισθητικόαποτέλεσμα για ένα ωραίο χαμόγελο. Αυτόακριβώς είναι το κίνητρο μας για την εφαρμογήαυτής της τεχνολογίας στην Ιατρική. Λιγότερη

ταλαιπωρία, περισσότερα χαμόγελα.Στο μέλλον τι να περιμένουμε από το 3Dprinting στην Ιατρική;

Όπως ήδη επεσήμανα υπάρχουν ήδη βιοσυμ-βατά υλικά τα οποία μπορούν να λειτουργή-

σουν και ως εμφυτεύματα. Η πρόκληση τουμέλλοντος ακούει στον όρο Bioprinting, δη-λαδή ολοκληρωμένη εκτύπωση αληθινών αν-θρώπινων ιστών ως μοσχεύματα. Οι ερευνητέςστα εργαστήρια οραματίζονται τη δημιουργίανεφρών, συκωτιού, καρδιάς και άλλων οργά-νων και ιστών, έτσι ώστε ένας ασθενής ο οποί-ος χρειάζεται μεταμόσχευση να μην αναζητάδότη, αλλά έναν 3D printer που θα εκτυπώνειζώντα όργανα από κύτταρα! Και το ζήτημα δενείναι πότε θα συμβεί αυτό, αλλά πώς...Ο βασικός περιορισμός προς το παρόν έγκει-ται στην εύρεση εκτυπώσιμων υλικών που δενθα είναι απλώς βιοσυμβατά, αλλά πραγματικάβιολογικά. Αν ξεπεραστεί αυτό, τότε δεν απο-κλείεται να φτάσουμε στο σημείο να εκτυπώ-νουμε ζωή. Και τότε, ο μόνος πιθανός κίνδυ-νος θα είναι η ανθρώπινη φύση και ο τρόποςπου τελικά θα διαχειριστούμε αυτή την τεχνο-λογία...

Επιστημονικά Θέματα • 9ΟΔΟΝΤΙΑΤΡΙΚΟΒΗΜΑ | ΜΑΪΟΣ - ΙΟΥΝΙΟΣ 2017

Eξατομικευμένο εμφύτευμα ορθοπεδικής καιανατομικό αντίγραφο της καρδιάς για το σχεδια-σμό πολύπλοκης καρδιοχειρουργικής επέμβα-σης.

√ ‚·ÛÈÎfi˜ ÂÚÈÔÚÈÛÌfi˜ ÚÔ˜ ÙÔ ·ÚfiÓ ¤ÁÎÂÈÙ·ÈÛÙËÓ Â‡ÚÂÛË ÂÎÙ˘ÒÛÈÌˆÓ ÏÈÎÒÓ

Ô˘ ‰ÂÓ ı· Â›Ó·È ·ÏÒ˜ ‚ÈÔÛ˘Ì‚·Ù¿,·ÏÏ¿ Ú·ÁÌ·ÙÈÎ¿ ‚ÈÔÏÔÁÈÎ¿.

∞Ó ÍÂÂÚ·ÛÙÂ› ·˘Ùfi, ÙfiÙÂ ‰ÂÓ ·ÔÎÏÂ›ÂÙ·ÈÓ· ÊÙ¿ÛÔ˘ÌÂ ÛÙÔ ÛËÌÂ›Ô Ó· «ÂÎÙ˘ÒÓÔ˘ÌÂ ˆ‹»

~

BHMA116 29/06/2017 11:36 π.μ.


Κύριε Oxilia, θα μπορούσατε να μας περι-γράψετε την κατάσταση των δοντιών πουανακαλύψατε στην περιοχή Riparo Fre-dian;

Ο Fredian 5 ήταν ένας ενήλικας ο οποίος χαρα-κτηριζόταν από έξι χαλαρά δόντια. Παρατη-ρώντας τα πρόσθια δόντια βλέπουμε ότι η μύληαπουσιάζει (δόντια 31, 134), έχει μειωθεί (δόν-τια 5 και 21) ή έχει φθαρεί (133 και 161). Κάθε δόντι παρουσιάζει μια εκτεταμένη μαση-τική επιφάνεια (η κοπτική επιφάνεια απουσιά-ζει, γιατί δεν υπάρχει η μύλη) με σαφή έκθεσητης οδοντίνης. Οι πρώτοι κοπτήρες δείχνουνδύο μεγάλες κοιλότητες με εκτεθειμένη οδον-τίνη.

Τι σας κάνει να πιστεύετε ότι τα ευρήματάσας συνιστούν απόδειξη μιας πρώιμης μορ-φής οδοντιατρικού σφραγίσματος; Με άλ-λα λόγια, πώς έχετε αποκλείσει το ενδεχό-μενο οι παρεμβάσεις που υπάρχουν σταδόντια να μην αποτελούν μέρος ενός πολι-τισμικού τελετουργικού, για παράδειγμα;

Οδοντιατρικό Σφράγισμα: Η απουσία αφαλα-τωμένου ιστού και η παρουσία του εκτεθειμέ-νου και τρυπανισμένου μυλικού πολφικού θα-λάμου είναι ενδεικτική μιας παρέμβασης πουστοχεύει στην απομάκρυνση μολυσμένου/νε-κρωμένου ιστού/ή στην αποστράγγιση μιαςσχετικής βλάβης. Η χρήση βιτουμενίου, ενόςείδος ημι-στερεής ορυκτής πίσσας, παρείχεένα αντιμικροβιακό εμπόδιο μεταξύ του σώμα-τος και του περιβάλλοντος, και η παρουσία των

φυτικών ινών υποδεικνύει ότι ένα σύνθετο υλι-κό πλήρωσης είχε χρησιμοποιηθεί. Δεν ήτανδυνατή η ταυτοποίηση των φυτικών ινών σε μιασυγκεκριμένη ταξινομική ομάδα, αλλά η χρή-ση φαρμακευτικών φυτών ως αναλγητικών γιατην ανακούφιση του στοματικού πόνου και ωςστυπτικών είναι γνωστή από εθνογραφικές με-λέτες, και ενώ η χρήση τους στην παρούσα με-λέτη πιθανολογείται, η χρήση φαρμακευτικώνφυτών έχει τεκμηριωθεί κατά την περίοδο τουΠλειστόκαινου.Πολιτισμική έκφραση: Μια πολιτισμικής αιτιο-λογίας επέμβαση ως σημάδι κοινωνικής έκφρα-σης, η οποία συνίσταται στην παρέμβαση στονμυλικό πολφικό θάλαμο για την έγκλειση ενόςξένου αντικειμένου (π.χ. ένθετα) δεν είναι πιθα-νή για τους ακόλουθους λόγους:

Οδοντιατρικά σφραγίσματα 13.000 ετών:Τι γνώριζαν για την Οδοντιατρική

οι προϊστορικές κοινωνίες;Πρόσφατα, Ιταλοί ερευνητές ανακάλυψαν στηνπεριοχή Riparo Fredian της Τοσκάνης, στη Βό-ρεια Ιταλία, σφραγίσματα από οργανικό υλικό σεδόντια ηλικίας 13.000 ετών, τα οποία εκτιμάται ότιείναι τα αρχαιότερα που έχουν ανακαλυφθείμέχρι σήμερα. Η μελέτη των δοντιών με τη βοή-θεια εδικού μικροσκοπίου φανέρωσε την ύπαρξηκοιλοτήτων, στο εσωτερικό των οποίων υπήρχανοριζόντιες ραβδώσεις. Οι επιστήμονες εκτιμούν ότιο προϊστορικός «οδοντίατρος» καθάρισε και διεύ-ρυνε με κάποιο μικρό λίθινο εργαλείο τις κοιλότη-

τες (μάλλον χωρίς αναισθητικό), προτού τις παρα-γεμίσει με το υλικό του σφραγίσματος, το οποίομάλλον είχε αντισηπτικές ιδιότητες. Το «ΟΒ» έχειτην τιμή και την χαρά να φιλοξενεί τον κ. GregorioOxilia, εκ της ιταλικής ερευνητικής ομάδας πουέφερε στο φως τα αρχαιότερα οδοντιατρικάσφραγίσματα, ο οποίος μας μιλά για τα ευρήματατης ομάδας του, αλλά και για το επίπεδο της οδον-τιατρικής γνώσης που μπορούμε να υποθέσουμεότι υπήρχε στις ανθρώπινες κοινωνίες της Παλαι-ολιθικής εποχής.

Gregorio Oxilia Υποψήφιος Διδάκτωρ στην Ανθρωπολογία και την Επι-στήμη των Πρωτευόντων (Primatology), Τμήμα Βιολο-γίας, Πανεπιστήμιο της Φλωρεντίας, Via del Proconsolo,12, 50122, Φλωρεντία, Ιταλία και Συνεργάτης του Εργαστηρίου Ανθρωπολογίας, ΤμήμαΠολιτιστικής Κληρονομιάς, Πανεπιστήμιο της Μπολόνια,Via degli Ariani 1, 48121, Ραβέννα, Ιταλία


Ένα ζευγάρι κοπτήρων 13.000 ετών με παρα-σκευασμένες κοιλότητες υποδηλώνουν τηνοδοντιατρική παρέμβαση με στόχο την αντιμε-τώπιση οδοντικής παθολογίας

Πολλοί κατασκευάζουν δόντια... λίγοι όμως έχουν φαντασία,καλλιτεχνική ευαισθησία

και μεράκι!

Εργαστήριο Γενικής ΠροσθετικήςKισκήρας Παναγιώτης Καποδιστρίου 42, Αθήνα, τηλ.: 210 52 39 250, email: [email protected]

• Οδοντοστοιχίες • Μεταλλοκεραμική • Zιρκονία

• Εμφυτεύματα• Oρθοδοντικά μηχανήματα

• Νάρθηκες

BHMA116 29/06/2017 11:36 π.μ.

Θέμα • 11ΟΔΟΝΤΙΑΤΡΙΚΟΒΗΜΑ | ΜΑΪΟΣ - ΙΟΥΝΙΟΣ 2017

• Πρώτον, τα ένθετα συνδέονται γενικά με τοντρυπανισμό στις χειλικές επιφάνειες των δον-τιών προκειμένου να προετοιμαστούν για τηντοποθέτηση διακοσμητικών υλικών (π.χ.,καλλαΐτης και χρυσός), καθώς αυτό θα ήτανεύκολα ορατό στους άλλους (Alt & Pichler,1998; Fastlicht, 1976; Milner & Larsen,1991; Tiesler, 2011). Ωστόσο, δεν έχουν πε-ριέλθει εις γνώση μας τεκμηριωμένες περι-πτώσεις διακοσμητικών ενθέτων που να το-ποθετούνται σε τροποποιημένους πολφικούςθαλάμους/κοιλότητες στην αρχαιολογική ήεθνο-ιστορική βιβλιογραφία.

• Δεύτερον, ενώ ο τρυπανισμός του δοντιούγια την προετοιμασία ενθέτων παρουσιάζεικοινά χαρακτηριστικά «τεχνικής» με τις διαδι-κασίες τρυπανισμού για θεραπευτικούς σκο-πούς (Bennike & Alexandersen, 2003; Cop-pa και συν., 2006; Ortiz και συν., 2016; Sch-wartz και συν., 1995; Seidel και συν.,2005;Turner, 2004; White και συν., 1997), δενυπάρχουν αποδείξεις για αυτού του είδους τονεκτενή τρυπανισμό πριν την Νεολιθική εποχή(Coppa και συν., 2006). Eπιπλέον, μια εκτε-θειμένη και τροποποιημένη πολφική κοιλό-τητα θα ήταν ευαίσθητη σε μη θεραπευτικήςαιτιολογίας προσθέσεις, όπως ένθετα ή άλλαδιακοσμητικά αντικείμενα, όταν θα υπόκειτοσε συμπιεστικές δυνάμεις, κατά την διάρκειαμασητικών και μη μασητικών συμπεριφορών.

• Τέλος, η παρουσία συγκλεισιακής φθοράς καιστρογγυλεμένων άκρων φλοιδών οδοντίνηςσυνιστούν αποδείξεις για τη συνεχή χρήσητων αρκετά φθαρμένων ριζών ως λειτουργι-κών συγκλεισιακών επιφανειών πριν από τοθάνατο του ασθενούς. Εάν ξένα αντικείμεναείχαν τοποθετηθεί στις πολφικές κοιλότητεςγια πολιτισμικούς/αισθητικούς σκοπούς, δενθα περίμενε κανείς να δει τις μικρο-τριβές πουσχετίζονται με την κανονική χρήση των δον-τιών στις συγκλεισιακές επιφάνειες.

Γι αυτούς τους λόγους, εκτιμούμε ότι το σενά-ριο μιας προθανάτιας/πολιτισμικής επέμβασηςαδυνατεί να εξηγήσει τις παρεμβάσεις στο δόν-τι I1 του Fredian 5.

Πριν από μερικά χρόνια, η ομάδα σας μελέ-τησε επίσης ένα δόντι ηλικίας 14.000 ετώναπό τη Villabruna με μια «αποξεσμένη» κοι-λότητα. Υπάρχουν ομοιότητες μεταξύ τωνδύο περιπτώσεων που θα μπορούσαν ναστηρίξουν την πιθανότητα χρήσης μιας κοι-νής οδοντιατρικής μεθόδου;

VIllabruna: Ο Villabruna 1 εμφανίζει ραβδώ-σεις που συνάδουν με την απόξεση, απόσπασηκαι ανίχνευση τερηδόνας στην μασητική επι-φάνεια τρίτου γομφίου της κάτω γνάθου, κατά-λοιπα ενεργειών που απομάκρυναν μερικώςτην τερηδόνα (Oxilia και συν., 2015). Ο Fre-dian 5 εμφανίζει έναν βαθμό σκόπιμης οδοντι-κής παρέμβασης, παρόμοιας με εκείνη στον Vil-labruna 1. Fredian: Οι πολφικές κοιλότητες του Fredian 5εμφανίζουν οριζόντιες ραβδώσεις, οι οποίεςέχουν προκληθεί από τις ενέργειες απόξεσηςκαι την περιστροφική κίνηση ενός χειροκίνη-του εργαλείου αποτριβής, το οποίο οδήγησεστην περιμετρική μεγέθυνση των κοιλοτήτων

(σε σύγκριση με τις πρόσφατες παρεμβάσειςοδοντικού τρυπανισμού).Ομοιότητες μεταξύ του Villabruna και του Fre-dian: Τα δύο δείγματα υποδηλώνουν σκόπι-μες, εφαρμοσμένες χειροκίνητα πρακτικές καιδεν συνιστούν ακούσια υποπροϊόντα συμπερι-φορών που σχετίζονται με την χρήση των δον-τιών, αισθητικών παρεμβάσεων ή ταφονομίας.Η απόσπαση και η απόξεση στον Villabruna 1και όχι ο τρυπανισμός μπορούν να ερμηνευ-θούν από την περιφερική θέση της τερηδονι-κής βλάβης στην στοματική κοιλότητα (του δε-ξιού M3).Διαφορές μεταξύ του Villabruna και Fredian:Σε αντίθεση με τον Villabruna 1, η πρόσβασηστα I1s του Fredian 5 δεν αποκλείει μια περισ-σότερο επεμβατική μέθοδο τρυπανισμού σανκι αυτές που έχουν βρεθεί κατά περιπτώσειςστην περίοδο του Ολόκαινου. Επιπρόσθετεςομόκεντρες ραβδώσεις μπορεί να έχουν κατα-στεί δυσδιάκριτες από τα κατάλοιπα του βιτου-μενίου. Πράγματι, δεν υπάρχει παρουσία βιτου-μενίου στον Villabruna 1 που να συνδέεται μετα ευρήματα τερηδόνας και οι ραβδώσεις πουσχετίζονται με την αντιμετώπιση της τερηδό-νας είναι πολύ πιο καθαρές (Oxilia και συν.,2015). Ωστόσο, οι ανεπαίσθητες οριζόντιεςραβδώσεις και η περιμετρική μεγέθυνση τωντερηδονισμένων κοιλοτήτων όντως αποτελούνξεκάθαρες ενδείξεις σκόπιμης παρέμβασης.

Γενικότερα, τι πιστεύετε ότι σηματοδοτεί ηανακάλυψή σας, σχετικά με το επίπεδο τηςοδοντιατρικής γνώσης στους ανθρώπουςτης Ύστερης Παλαιολιθικής Εποχής;

Θα μπορούσαμε να υποθέσουμε ότι η θεραπείατης τερηδόνας που αποτυπώνεται στα ευρήμα-τα της Villabruna (Oxilia et al., 2015) μπορεί νααποτελεί κομμάτι μιας ευρύτερης τάσης ή παρά-δοσης, οδοντιατρικών επεμβάσεων με σκοπότην θεραπεία παθολογικής κατάστασης, ηοποία ήταν διαδεδομένη στους Ιταλούς κυνη-γούς τροφοσυλλέκτες κατά την Ύστερη Ανώ-τερη Παλαιολιθική Περίοδο. Τόσο o Fredian 5όσο κι ο Villabruna 1 αντιπροσωπεύουν περι-πτώσεις, όπου εργαλεία χρησιμοποιήθηκανγια την αντιμετώπιση οδοντικών παθολογιών.Το Ύστερο Πλειστόκαινο είναι μια περίοδος μεολοένα και πιο ποικίλες και ευρείας κλίμακαςκοινωνικοοικονομικές δραστηριότητες. Η ταυ-τόχρονη αύξηση της οδοντογναθικής παθολο-γίας πιθανόν να απαιτούσε νέες στρατηγικέςγια την αντιμετώπιση των μεταβαλλόμενωνπροφίλ νοσηρότητας. Έτσι, αυτή η ανακάλυψησηματοδοτεί μια πολύ παλαιότερη περίπτωσηθεραπευτικών οδοντικών παρεμβάσεων μεστόχο την αντιμετώπιση της οδοντικής παθο-λογίας, σε σχέση με ό,τι ήταν μέχρι πρότινοςγνωστό.

*Περισσότερες πληροφορίες για τα ευρήματα τηςομάδας του κ. Oxilia μπορείτε να βρείτε στην με-λέτη με τίτλο «The dawn of dentistry in the lateupper Paleolithic: An early case of pathologicalintervention at Riparo Fredian», η οποία δημοσι-εύθηκε στο αμερικανικό περιοδικό φυσικής αν-θρωπολογίας «Journal of Physical Anthropolo-gy» (2017:1–16.)

∏ ·Ó·Î¿Ï˘„Ë ÛÙÔ Riparo Fredian

ÛËÌ·ÙÔ‰ÔÙÂ›

ÌÈ· ÔÏ‡ ·Ï·ÈfiÙÂÚË ÂÚ›ÙˆÛË Ô‰ÔÓÙÈÎ‹˜

·Ú¤Ì‚·ÛË˜ ıÂÚ·Â˘ÙÈÎ‹˜ ·ÈÙÈÔÏÔÁ›·˜ ÛÂ Û¯¤ÛË

ÌÂ fi, ÙÈ ‹Ù·Ó Ì¤¯ÚÈ ÚfiÙÈÓÔ˜ ÁÓˆÛÙfi.

~

BHMA116 29/06/2017 11:36 π.μ.


∂§§∏¡π∫∏™ ¶∂ƒπ√¢√¡Δ√§√°π∫∏™ ∂Δ∞πƒ∂π∞™H ÛÙ‹ÏË ÙË˜

Στις 12 Μαΐου 2017, και πάλι φέτος, γιορτάστηκε ηΕυρωπαϊκή Ημέρα για την Υγεία των Ούλων. Πρό-κειται για την προσπάθεια της Ευρωπαϊκής Ομο-σπονδίας Περιοδοντολογίας, σε συνεργασία με τιςεθνικές επιστημονικές εταιρείες Περιοδοντολογίας ναευαισθητοποιήσει το γενικό πληθυσμό στη σπου-δαιότητα της περιοδοντικής υγείας. Ο ρόλος τουοδοντιάτρου σε αυτή την προσπάθεια είναι καίριoςκαι δεν περιορίζεται μόνο σ’ αυτή την ημέρα. Έναπολύ σημαντικό κομμάτι της άσκησης του οδοντια-τρικού επαγγέλματος αφορά στην διατήρηση τηςυγείας των ούλων. Ο οδοντίατρος πρέπει να είναι σεθέση να αναγνωρίζει τα διάφορα περιοδοντικά νο-σήματα και να τα αντιμετωπίζει κατάλληλα, ενώ θαπρέπει να συμβάλλει στην πρωτογενή και δευτερο-γενή πρόληψη αυτών των νοσημάτων καθώς και ναενημερώνει, εκπαιδεύει και ενεργοποιεί συνεχώςτους ασθενείς για αυτό το σκοπό.

Η πρόληψη των περιοδοντικών νοσημάτωνΣτον απόηχο της Ημέρας για την Υγεία των Ούλων

Η ουλίτιδα και η περιοδοντίτιδα είναι φλεγμο-νώδη νοσήματα των περιοδοντικών ιστών πουοφείλονται κατά κύριο λόγο στη συσσώρευσητης μικροβιακής πλάκας, ή μικροβιακού βιοϋ-μενίου, στις σκληρές οδοντικές επιφάνειες(Εικ.1). Η συσσώρευση αυτή της οδοντικήςπλάκας μετατρέπεται στην συνέχεια σε οδοντι-κή τρυγία (Εικ.2), που διευκολύνει την περαιτέ-ρω κατακράτηση μικροβίων και τοξινών. Φυσι-κό επακόλουθο είναι η ανάπτυξη φλεγμονήςτων ούλων ή ουλίτιδα (Εικ.3). Τα περιοδοντικάνοσήματα αφορούν μεγάλα τμήματα του γενι-κού πληθυσμού. Η περιοδοντίτιδα στις ηπιότε-ρές της μορφές αφορά και μέχρι 50% των ενηλί-κων ενώ στις πιο σοβαρές περιπτώσεις (Εικ.4),με σημαντική απώλεια στήριξης των δοντιών,μπορεί να προσβάλλει 11% του παγκόσμιουπληθυσμού (Kassebaum et al. 2014). Θεωρεί-ται το 6ο πιο συχνό νόσημα του ανθρώπου.Οι επιπτώσεις είναι πολύ σημαντικές από οικο-νομική και βιολογική πλευρά. Τα νοσήματα τουστόματος, ιδιαίτερα όταν συνδυάζονται μεαπώλεια δοντιών, μειώνουν την ποιότητα ζωής(Tonetti et al., 2017, Ferreira et al., 2017). Ημειωμένη λειτουργικότητα ή/και ο πόνος επι-

δρούν στην ομιλία, στην μάσηση και έχουν κό-στος για το άτομο και την κοινωνία.Η σημασία της πρόληψης έχει αποτελέσει θέματων 2 τελευταίων Workshops της EFP (Ευρω-παϊκής Ομοσπονδίας Περιοδοντολογίας) με το11ο να αφορά συγκεκριμένα την Πρόληψη Πε-ριοδοντίτιδας και Περιεμφυτευματίτιδας(2014 - Effective prevention of periodontaland peri-implant diseases) και το 12ο να εξετά-ζει τις διαφορές και ομοιότητες μεταξύ περιο-δοντίτιδας και τερηδόνας με σκοπό –τη διατή-ρηση της συνολικής στοματικής υγείας (2016 -EFP/European Organisation for Caries Rese-

arch (ORCA): Boundaries between caries andperiodontal diseases). Και οι δύο αυτές κατηγο-ρίες νοσημάτων οφείλονται κατά κύριο λόγοστο μικροβιακό βιοϋμένιο. Αλλά έχουν καιπολλά κοινά χαρακτηριστικά όπως ένα γενετι-κό υπόβαθρο ευπάθειας και διατροφικές υπερ-βολές (σακχάρων και υδατανθράκων). Σημαντι-κοί παράγοντες κινδύνου πέρα από την αυξη-μένη μικροβιακή πλάκα και τρυγία είναι η μει-ωμένη ροή σάλιου, το κάπνισμα και γενικά νο-σήματα (όπως σακχαρώδης διαβήτης) (Chap-ple et al., 2017).Η πρόληψη, σε πρωτογενές και δευτερογενές

Βασίλειος ΠαπαϊωάννουΕπίκουρος Καθηγητής ΕΚΠΑΓενικός Γραμματέας της Ελληνικής Περιοδοντολογικής Εταιρείας

Εικ. 1: Σημαντική συσσώρευση Οδοντικής Μι-κροβιακής Πλάκας (ΟΜΠ).

Εικ. 2: Σημαντική συσσώρευση υπερουλικής τρυ-γίας.

Εικ. 3: Γενικευμένη ουλίτιδα. Ο συνωστισμός τωνδοντιών ευνοεί την κατακράτηση οδοντικής πλά-κας και δυσκολεύει την άσκηση αποτελεσματικήςστοματικής υγιεινής.

Εικ. 4: Γενικευμένη περιοδοντίτιδα βραδείας εξέ-λιξης. Παρατηρείται σημαντική απώλεια πρό-σφυσης και έντονη φλεγμονή των ούλων.

ΠΑΙΔΟΔΟΝΤΙΑΤΡΙΚΗΠΑΙΔΟΔΟΝΤΙΑΤΡΙΚΗΠΑΙΔΟΔΟΝΤΙΑΤΡΙΚΗΠΑΙΔΟΔΟΝΤΙΑΤΡΙΚΗΠΑΙΔΟΔΟΝΤΙΑΤΡΙΚΗΣυνολική φροντίδα με τεκμηρίωση

Το βιβλίο «ΠΑΙΔΟΔΟΝΤΙΑΤΡΙΚΗ, συνολική φροντίδα με τεκμηρίωση» είναι προϊόν συλλογικής προσπάθειας. Οι 17 συγγραφείς των 21 κεφαλαίων του, σ’ αυτή την πρώτη έκδοση βιβλίου παιδοδοντιατρικής ως αποτέλεσμα Ελληνικής συγγραφικής προσπάθειας, συνεργάστηκαν με ιδανικό τρόπο. Το βιβλίο έχει μια συνεχή δομή, ξεκινώντας από τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα του παιδιού κατά την αύξηση και ανάπτυξή του, η γνώση των οποίων θα βοηθήσει στο να επιτευχθεί η κατανόηση και η συνεργασία μαζί του. Στη συνέχεια το βιβλίο παρουσιάζει διαδικασίες που είναι απαραίτητες για την παροχή θεραπείας, όπως η χορήγηση τοπικής αναισθησίας, καταστολής ή γενικής αναισθησίας για οδοντιατρικούς σκοπούς, αλλά και τα φαινόμενα και τις καταστάσεις που σχετίζονται με την ανατολή και τη σύγκλειση των δοντιών, καθώς και με τον έλεγχο της τερηδόνας, της συνηθέστερης οδοντικής νόσου της παιδικής ηλικίας. Στα επόμενα κεφάλαια του βιβλίου περιγράφονται οι διαδικασίες αποκατάστασης των δοντιών και του πολφού τους ως συνέπεια της τερηδόνας και του τραύματος. Ακολουθούν άλλα νοσήματα και βλάβες που είναι απειλητικά για την οδοντική ή τη γενικότερη στοματική υγεία, όπως αυτά του περιοδοντίου, της οδοντικής φθοράς και των οδοντικών ανωμαλιών, της κροταφογναθικής διάρθρωσης και των μαλακών ιστών γενικά. Το βιβλίο ολοκληρώνεται με την παρουσίαση των ατόμων, παιδιών έως ενηλίκων, που παρουσιάζουν αναπηρίες και χρόνια νοσήματα ή διαταραχές και σύνδρομα, και τα οποία χρειάζονται πιθανά μια διαφορετική προσέγγιση στην παροχή οδοντοθεραπείας.

Νικόλαος Ι. ΚοτσάνοςΚαθηγητής Παιδοδοντιατρικής ΑΠΘ

Διατίθεται και από τις Εκδόσεις «Οδοντιατρικό Βήμα». Τηλέφωνο επικοινωνίας: 210 3814939, www.odvima.grΤIMH: 136€Σελίδες: 526

BHMA116 29/06/2017 11:36 π.μ.


επίπεδο, συνίσταται κυρίως στην αναγνώρισηκαι την αντιμετώπιση των παραγόντων κινδύ-νου (Lang et al., 2015). Ο οδοντίατρος πρέπεινα εντοπίζει και να αξιολογεί τους παράγοντεςκινδύνου και τις επιβλαβείς συνήθειες, καθώςκαι τις συνθήκες γενικής υγείας που συμβάλ-λουν στη δημιουργία των περιοδοντικών νοση-μάτων (γενικά νοσήματα, λήψη φαρμάκων,κτλ.) (Πίνακας 1). Κυριότερο μέλημα είναι η δι-δασκαλία της αποτελεσματικής στοματικής υγι-εινής (Chapple et al., 2015). Οι ηλεκτρικέςοδοντόβουρτσες μπορούν να βελτιώσουν τη

στοματική υγιεινή και να μειώσουν τη φλεγμο-νή καλύτερα συγκριτικά με τις απλές οδοντό-βουρτσες, όταν χρησιμοποιούνται σωστά. Ηχρήση των μεσοδοντίων βουρτσών είναι πλέοναποδεδειγμένα ο πιο αποτελεσματικός τρόποςκαθαρισμού των διαστημάτων μεταξύ των δον-τιών. Ο πιο απλός τρόπος να αποφευχθεί ηανάπτυξη της περιοδοντίτιδας είναι η πρόληψηκαι αντιμετώπιση της ουλίτιδας και των παρα-γόντων που την προκαλούν. Όλες οι περιο-δοντίτιδες ξεκίνησαν ως «απλές» ουλίτιδες. Ησυνεχής φλεγμονή των ούλων είναι ένας απότους σημαντικότερους παράγοντες κινδύνου.Διαταράσσει την ομοιόσταση των ιστών καιτων μικροβίων αυξάνοντας τον κίνδυνο για τηνανάπτυξη νόσου.Μια νέα διάσταση της σύγχρονης οδοντιατρι-κής είναι τα εμφυτεύματα. Η χρήση των οστεο-ενσωματωμένων οδοντικών εμφυτευμάτωναποτελούν σημαντική λύση στην αντικατάστα-ση απολεσθέντων δοντιών. Συγχρόνως, όμως,έχουν εμφανισθεί νέα νοσήματα. Παρατηρείταισημαντική αύξηση του επιπολασμού της πε-ριεμφυτευματικής βλεννογονίτιδας (αντίστοιχηκλινική εικόνα της ουλίτιδας) της τάξεως της43% και της περιεμφυτευματίτιδας (Εικ.5) τηςτάξεως της 22%, βάσει μιας πρόσφατης μετα-ανάλυσης (Jepsen et al., 2015). Όπως και στην

πρόληψη των περιοδοντικών νοσημάτων γύρωαπό τα φυσικά δόντια, έτσι και γύρω από τα εμ-φυτεύματα, η πρόληψη συνίσταται στον έλεγχοτου μικροβιακού παράγοντα (αποτελεσματικήστοματική υγιεινή), διακοπή ή τουλάχιστον πε-ριορισμό του καπνίσματος και υποστηρικτή θε-ραπεία (σύστημα επανάκλησης).Πολλές χώρες της Ευρώπης εφαρμόζουν προ-γράμματα καταγραφής της περιοδοντικής κα-τάστασης του πληθυσμού (screening), που συ-χνά συνδέονται και με τη γενική ιατρική καιοδοντιατρική τους κάλυψη. Παράδειγμα τοDutch Periodontal Screening Index (DPSI) πουξεκίνησε στην Ολλανδία (Van der Velden,2009) και επεκτάθηκε η εφαρμογή του σε πολ-λές άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Είναι ένας απλός,σύντομος και περιεκτικός δείκτης για την πε-

ριοδοντική υγεία των ατόμων, με προορισμότην καθημερινή οδοντιατρική χρήση. Σκοπόςτου είναι να ενισχύσει τον ρόλο του γενικούοδοντιάτρου στην διάγνωση των περιοδοντι-κών νοσημάτων, και κατά προτίμηση στην έγ-καιρη αντιμετώπισή τους. Αν και στην Ελλάδαδεν υπάρχουν επίσημες κατευθυντήριες γραμ-μές για την καταγραφή της περιοδοντικής κα-τάστασης ως μέρος της καθημερινής οδοντια-τρικής πράξης, δεν θα ήταν δύσκολο ο κάθεοδοντίατρος να προσφέρει τέτοια υπηρεσίαστους ασθενείς του, φροντίζοντας στην έγκαι-ρη διάγνωση και παρακολούθηση της περιο-δοντικής κατάστασης.

ΒιβλιογραφίαChapple ILC, Bouchard P, Cagetti MG, Campus

G, Carra M-C, et al. Interaction of lifestyle, be-haviour or systemic diseases with dental cariesand periodontal diseases: consensus report ofgroup 2 of the joint EFP/ ORCA workshop on

the boundaries between caries and periodon-tal diseases. Journal of Clinical Periodontolo-gy 2017; 44 (Suppl. 18): S39–S51

Chapple ILC, Van der Weijden F, Doerfer C, Her-rera D, Shapira L, et al. Primary prevention ofperiodontitis: managing gingivitis. Journal ofClinical Periodontology 2015; 42 (Suppl. 16):S71–S76.

Ferreira MC, Dias-Pereira AC, Branco-de-Al-meida LS, Martins CC, Paiva SM. Impact ofperiodontal disease on quality of life: a syste-matic review. Journal of Periodontal Research2017 Feb 8. doi: 10.1111/jre.12436. [Epubahead of print]

Jepsen S, Berglundh T, Genco R, Aass AM, De-mirel K, et al. Primary prevention of peri-im-plantitis: managing peri-implant mucositis. Jo-urnal of Clinical Periodontology 2015; 42(Suppl. 16): S152–S157.

Kassebaum, N. J., Bernabe, E., Dahiya, M., Bh-andari, B., Murray, C. J. & Marcenes, W. Glo-bal burden of severe periodontitis in 1990–

2010: a systematic review and metaregres-sion. Journal of Dental Research 2014; 93:1045–1053.

Lang NP, Suvan JE, Tonetti MS. Risk factor as-sessment tools for the prevention of periodon-titis progression a systematic review. Journalof Clinical Periodontology 2015; 42 (Suppl.16): S59–S70.

Tonetti MS, Bottenberg P, Conrads G, EickholzP, Heasman P, et al. Dental caries and perio-dontal diseases in the ageing population: callto action to protect and enhance oral healthand well-being as an essential component ofhealthy ageing - Consensus report of group 4of the joint EFP/ORCA workshop on the bo-undaries between caries and periodontal dise-ases. Journal of Clinical Periodontology2017;44 Suppl 18:S135-S144.

Van der Velden U. The Dutch periodontal scree-ning index validation and its application in TheNetherlands. Journal of Clinical Periodontolo-gy 2009; 36: 1018-1024.

Πίνακας 1:

Πρόληψη περιοδοντικών νοσημάτων1ου και 2ου βαθμού

• Διδασκαλία σωστής στοματικής υγιεινής

• Έλεγχος της τρυγίας

• Έλεγχος και διόρθωση ελλαττωματικών

προσθετικών ή εμφράξεων

• Εξάλειψη βαθειών θυλάκων

• Αντιμετώπιση και βελτίωση θεμάτων γενι-

κής υγείας

– Διακοπή ή μείωση του καπνίσματος

– Καλός γλυκαιμικός έλεγχος στον διαβήτη

Εικ. 5: Οδοντικό εμφύτευμα με σημαντική οστικήαπώλεια από περιεμφυτευματίτιδα.

BHMA116 29/06/2017 11:36 π.μ.


ΙστορικόΓυναίκα ασθενής 63 ετώνπροσέρχεται στο ιατρείοδεικνύοντας δύο μικρές«κοκκινίλες» στο άνω χεί-λος, από διμήνου, η μία εκτων οποίων αριστερά, «πα-

ρουσιάζει τις τελευταίες ημέρες λίγο ξεφλούδι-σμα». Από το ιστορικό της ασθενούς δεν ανα-φέρονται παθήσεις ή άλλοι παράγοντες τουτρόπου ζωής που να συσχετίζονται αιτιολογικάμε το σημείο της βλάβης π.χ. υποτροπές επιχει-λίου έρπητα, εργασία σε εξωτερικές συνθήκες,κάπνισμα, κοσμητική στίξη «tatoo» περιγράμ-ματος χειλέων κλπ. Αναφέρεται η προηγούμε-νη αντιμετώπιση της βλάβης ως επί επιχειλίουέρπητα με κρέμες ασυκλοβίρης και αντιβιοτι-κές, χωρίς καμία απόκριση. Συνοδά συμπτώμα-τα απόντα (πόνος, καύσος κλπ).Δερματοσκοπική εικόνα: Παρατηρείται μικρο-σκοπικό οζίδιο με μυρμηκιώδη επιφάνεια, κατάτόπους λευκάζον και ερυθρό χρώμα και κεντρι-κή εφελκίδα.Διαφορική διάγνωση:– μυρμηκία

– ακτινική υπερκεράτωση– κοκκίωμα– ομαλός λειχήνας– νοσος Bowen (in situ ακανθοκυτταρικό καρ-

κίνωμα)– επιθηλίωμα (ακανθοκυτταρικό καρκίνωμα,

βασικοκυτταρικό καρκίνωμα)

ΑπάντησηΠραγματοποιήθηκε μερι-κή διαγνωστική βιοψίατης βλάβης σε δημόσιονοσοκομείο, επιβεβαι-ώνοντας ιστολογικά τηδιάγνωση του Ακανθο-

κυτταρικού διηθητικού καρκινώματος, τοοποίο προσέγγιζε τα εγγύς εγχειρητικά όρια.

Ακολούθησε στα-διοποιήση με απει-κονιστικό έλεγχο τηςπεριοχής,ο οποίοςήταν φυσιολογικός.Δρομολογήθηκε νέαευρύτερη εκτομή σεέκταση και σε βάθος,

καθώς και εξαίρεση της δεύτερης μικρότερηςβλάβης δεξιά, η οποία αποδείχθηκε ένα in situακανθοκυτταρικό καρκίνωμα.Συζήτηση: Το ακανθοκυτταρικό καρκίνωματου δέρματος (Squamous Cell Carcinoma,SCC) αποτελεί τον πιο συχνό όγκο δέρματοςστην Καυκάσια φυλή, αποτελώντας το 20%των δερματικών καρκινωμάτων. Χαρακτηρίζε-ται από την κακοήθη εξαλλαγή των κερατινο-κυττάρων της επιδερμίδας και των εξαρτημά-των. Συνήθως εγείρεται σε προϋπάρχουσεςβλάβες ακτινικής υπερκεράτωσης ή νόσουBowen (in situ SCC), αλλά και de novo ή και σεέδαφος χρονίας φλεγμονής και χρονίων φλεγ-μονωδών παθήσεων δέρματοςΣυγκεντρωτική μελέτη της επίπτωσης τωνSCCs τα τελευταία χρόνια δείχνει μεγάλη αύ-

ξηση ιδίως σε χώρες και τόπους με μεγάλη ηλι-οέκθεση (π.χ. Αυστραλία) συσχετίζοντας άμε-σα την εμφάνιση των διηθητικών ακανθοκυττα-ρικών καρκινωμάτων με την χρόνια UVR έκθε-ση και κατ’επέκταση με την αύξηση της ηλι-κίας, λόγω χρόνου ηλιοέκθεσης. Το 90% τωνπεριπτώσεων αναπτύσσεται στην περιοχή τηςκεφαλής-τραχήλου, της ραχιαίας επιφάνειαςτων χεριών και στα αντιβράχια. Τεχνητές πηγέςUV όπως PUVA φωτοθεραπεία, τεχνητό μαύ-ρισμα «solarioum» αλλά και έκθεση σε X-ray,αρσενικό και πολυκυκλικούς υδρογονάνθρα-κες αυξάνουν την επίπτωση. Γενετικοί παρά-γοντες όπως το ανοιχτόχρωμο δέρμα, αλμπινι-σμός, μελαγχρωματικό ξηρόδερμα, αλλά καιμορφές ανοσοκαταστολής (π.χ. μεταμοσχευ-μένα άτομα) προδιαθέτουν θετικά στην ανά-πτυξη ακανθοκυτταρικών καρκινωμάτων, οπό-τε και αυξάνει ο βαθμός υποψίας μας στη διε-ρεύνηση βλαβών σε τέτοια άτομα.Το ακανθοκυτταρικό καρκίνωμα δυνατόν ναδώσει μεταστάσεις –σε αντίθεση με το βασικο-κυτταρικό καρκίνωμα του δέρματος – οπότε καιεπιβάλλεται ο περιοχικός έλεγχος με απεικονι-στικές μεθόδους και η σταδιοποιήση με σύστη-μα TNM, ιδίως για την περιοχή κεφαλής-τρα-χήλου. Αξιολογούνται ο τύπος του SCC (μυρ-μηκιώδης, δεσμοπλαστικός κλπ), η διαφορο-ποίηση, το πάχος διήθησης, η περινευρική διή-θηση, η διήθηση αγγείων, προκειμένου για τηνεπιλογή του θεραπευτικού χειρισμού.Θεραπευτικά στις περιπτώσεις που το αρχόμε-νο SCC αναπτύσσεται σε έδαφος πολλών ακτι-νικών υπερκερατώσεων έχουμε τη δυνατότηταεπιλογής μεταξύ κρυοθεραπείας, απόξεσης,διαθερμοπηξίας, φωτοδυναμικής θεραπείας μεALA, ιμικουϊμόδης, 5-φθοριουρακίλης, in-genol mebutate 0.05% και χημικών πήλινγκς,τα οποία λειτουργούν και ως θεραπεία «πεδίου»για την πρόληψη ανάδυσης νέων βλαβών.Στις περιπτώσεις όμως διηθητικού SCC επι-βάλλεται η επαρκής χειρουργική αφαίρεση τηςβλάβης με όρια που καθορίζονται από τα χαρα-κτηριστικά του όγκου που προαναφέρθηκαν.Όπου η κατάσταση δεν επιτρέπει το χειρουρ-γείο, δύναται η βλάβη να ακτινοβοληθεί. Τέ-λος, μεγίστης σημασίας το στενό «follow-up»για την έγκαιρη διάγνωση υποτροπής ή νέωνβλαβών.

Ενδεικτική βιβλιογραφίαDiagnosis and treatment of invasive squamous

cell carcinoma of the skin: European consen-sus-based interdisciplinary guideline. Strati-gos A. et al. European Dermatology Forum(EDF); European Association of Dermato-Oncology (EADO); European Organizationfor Research and Treatment of Cancer (E-ORTC). Eur J Cancer. 2015 Sep;51(14):1989-2007.

Λάσκαρης Γ. Κλινική Στοματολογία, Εκδόσεις Λί-τσας Αθήνα, 2012

«Μικροσκοπικό» έπαρμα άνω χείλους

H ÛÙ‹ÏË ÙË˜ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΕΤΑΙΡΙΑΣ ΚΛΙΝΙΚΗΣ ΣΤΟΜΑΤΟΛΟΓΙΑΣ

Αργυρώ ΠαπαδοπούλουMD, DDS, MscΔερματολόγος-Αφροδισιολόγος, ΟδοντίατροςΔερματολογικό Τμήμα «ΕΥΡΩΚΛΙΝΙΚΗΣΑΘΗΝΩΝ», Μέλος Δ.Σ. Ελληνικής ΕταιρείαςΚλινικής Στοματολογίαςemail: [email protected]

Για επικοινωνία:

Διατίθεται από τις εκδόσεις «Οδοντιατρικό Βήμα». Τηλέφωνο επικοινωνίας: 210 3814 939

ΝΕΑ ΤΙΜΗ

€150

«... Συμπερασματικά, αυτό που αποκομίζει ο αναγνώστης είναι ο μόχθος, η κλινική εμ-πειρία και το βάθος των γνώσεων του συγγραφέα, που είναι αποτυπωμένα σε κάθεσελίδα του βιβλίου, καθώς και η αφοσίωσή του στην Στοματολογία. Διεκδικεί τα πρω-τεία στον παγκόσμιο χάρτη της Στοματολογίας.».

Ρηγόπουλος Δημήτριος,Καθηγητής Δερματολογίας Παν. Αθηνών, Διευθυντής Νοσ. Συγγρός

«... Σπουδαίο έργο. Εκπληκτικό σε δημιουργία, σύνθεση και κλινική εμπειρία. Είναιαπό τα πολύ λίγα συγγράμματα, όχι μόνο στο χώρο της Στοματολογίας αλλά γενικό-τερα της Ιατρικής, που φτάνει σε τόσο υψηλό επίπεδο. ...»

Porter Stephen,Καθηγητής Στοματολογίας και Dean, Eastman Dental Institute, Παν. Λονδίνου, Αγγλία

«... Απίστευτο έργο. Λίγοι επιστήμονες μπορεί να καταλάβουν, σε όλη την έκταση, πό-σος κόπος και ικανότητα, αλλά και πόσο μεγάλη γνώση και κλινική εμπειρία χρειάζε-ται για να γίνει ένα τέτοιο έργο που ανεπιφύλακτα το χαρακτηρίζω ως τη “Βίβλο’’ τηςΣτοματολογίας. ...».

van der Waäl Isaäc,Καθηγητής Παθολογίας Στόματος και Χειρουργικής, Παν. Amsterdam, Ολλανδία

Βραβείο Ακαδημίας ΑθηνώνΚορυφαίο στο είδος του στην παγκόσμια βιβλιογραφία.Οι βιβλιοκριτικές έγραψαν:

BHMA116 29/06/2017 11:40 π.μ.

BHMA116 29/06/2017 11:40 π.μ.

16 • Συνέντευξη ΜΑΪΟΣ - ΙΟΥΝΙΟΣ 2017 | ΟΔΟΝΤΙΑΤΡΙΚΟΒΗΜΑ

Κύριε Λυγιδάκη, το 43ο Πανελλήνιο Παι-δοδοντικό Συνέδριο είναι πλέον γεγονός.Ποια θα είναι η δομή και η θεματολογία τηςφετινής εκδήλωσης;

Το 43ο Πανελλήνιο Παιδοδοντικό Συνέδριο,που εξ όσων γνωρίζω αποτελεί μια από τις ελά-χιστες οδοντιατρικές επιστημονικές διοργανώ-σεις πανελληνίου χαρακτήρα που θα πραγμα-τοποιηθούν τη φετινή χρονιά στην Αθήνα, θαλάβει χώρα στο συνεδριακό κέντρο του Πολε-μικού Μουσείου στις 22 έως 24 Σεπτεμβρίου2017. Ακολουθώντας την μακρά παράδοσητων Πανελληνίων Παιδοδοντικών Συνεδρίωνπου θέλει η Εταιρεία μας να συνεργάζεται για τηδιεξαγωγή του Συνεδρίου μας με τον Οδοντια-τρικό Σύλλογο της περιοχής διεξαγωγής τουΣυνεδρίου, υποβάλαμε σχετικό αίτημα στονΟδοντιατρικό Σύλλογο Αττικής. Έτσι, έχουμετην χαρά και το φετινό συνέδριο της ΕλληνικήςΠαιδοδοντικής Εταιρείας να διοργανώνεται μετην συνεργασία του Οδοντιατρικού ΣυλλόγουΑττικής και δύο μέλη του ΔΣ του ΟΣΑ να συμ-μετέχουν στην οργανωτική επιτροπή του Συνε-δρίου. Παράλληλα, το συνέδριό μας τελεί υπότην αιγίδα της Ελληνικής Οδοντιατρικής Ομο-σπονδίας.Πρόκειται για ένα πολυ-θεματικό συνέδριοπου θα καλύψει όλες τις παραμέτρους της σύγ-χρονης παιδοδοντιατρικής. Εκτός από τα αμι-γή παιδοδοντιατρικά και οδοντιατρικά θέματατου συνεδρίου που θα αναπτύξουν Έλληνεςκαι ξένοι ομιλητές, σημαντική είναι και η συμ-βολή στο επιστημονικό πρόγραμμα δύο συνα-δέλφων παιδιάτρων από την ΠανεπιστημιακήΚλινική του Νοσοκομείου Παίδων «Αγία Σο-φία», οι οποίες αποδέχθηκαν την πρόσκλησήμας να παρουσιάσουν τις σύγχρονες απόψειςπάνω στο ιδιαιτέρως επίκαιρο και σημαντικόθέμα του εμβολιασμού στα παιδιά και στουςεφήβους, καθώς και το ακόμα πιο ενδιαφέρονζήτημα του μητρικού θηλασμού και την σχέσητου με την τερηδόνα της πρώιμης παιδικήςηλικίας, το οποίο απασχολεί όλο και περισσό-τερο τους παιδοδοντιάτρους και τους παιδιά-τρους, αλλά και το κοινωνικό σύνολο γενικό-τερα.Εκτός από τις προσκεκλημένες εισηγήσεις θαυπάρχουν στο πρόγραμμα και τρία στρογγυλάτραπέζια, δύο από τον χώρο της Παιδοδοντια-τρικής και ένα από το χώρο της Στοματολογίας.Πιο συγκεκριμένα, το πρώτο στρογγυλό τραπέ-ζι παιδοδοντιατρικού προσανατολισμού θαασχοληθεί με τη διατήρηση του χώρου στοοδοντικό τόξο κατά τη διάρκεια του νεογιλούκαι κυρίως του μικτού φραγμού, ενώ το δεύτε-ρο είναι αφιερωμένο στις φοβικές συμπεριφο-ρές των παιδιών σε σχέση με τον οδοντίατρο,καθώς και τις τεχνικές διαχείρισής τους. Τέλος,

το τρίτο στρογγυλό τραπέζι θα επικεντρωθεί σεστοματολογικά προβλήματα που παρουσιάζον-ται στα παιδιά και στους εφήβους.

Φέτος, στο συνέδριό σας θα ενσωματω-θούν και οι τιμητικές εκδηλώσεις για τηναφυπηρέτηση από το ΕΚΠΑ του ΚαθηγητήΠαιδοδοντιατρικής κ. Κωνσταντίνου Ου-λή. Πείτε μας λίγα λόγια για αυτή την πρω-τοβουλία.

Πράγματι, ένα ιδιαίτερα σημαντικό και ξεχωρι-στό γεγονός του 43ου Πανελληνίου Παιδο-δοντικού Συνεδρίου είναι η ομόφωνη απόφα-σή του ΔΣ της Εταιρείας να αφιερωθεί το Συνέ-δριο μας στον αφυπηρετούντα από το ΕΚΠΑΚαθηγητή κ. Κ. Ουλή, ο οποίος υπήρξε και εί-ναι ακόμα ένας από τους σημαντικότερους στυ-λοβάτες της Ελληνικής Παιδοδοντικής Εται-ρείας, έχοντας υπηρετήσει σαν Γενικός Γραμ-ματέας και Πρόεδρος αλλά και έχοντας εισάγειμία σειρά καινοτομιών, τα οφέλη των οποίωνσυνεχίζουν για την Εταιρεία και σήμερα. Έτσιέχει ενταχθεί στο πρόγραμμα του συνεδρίου ει-δική συνεδρία προς τιμή του που εκτός των άλ-λων θα εμπλουτιστεί με την παρουσία των δια-κεκριμένων καθηγητών κ.κ. Martin Courzonκαι Jack Toumba από την Αγγλία, και Tim Wri-ght από τις ΗΠΑ, οι οποίοι λόγω της μακρό-

χρονης φιλίας και συνεργασίας μαζί του, απο-δέχθηκαν την πρόσκληση να παραστούν για νατον τιμήσουν, συμμετέχοντας παράλληλα στοεπιστημονικό πρόγραμμα του συνεδρίου μεεξαιρετικές εισηγήσεις σε σύγχρονα και «καυ-τά» θέματα του χώρου της Παιδοδοντιατρικής.Στην ειδική αυτή Συνεδρία που θα γίνει το από-γευμα της Παρασκευής 22 Σεπτεμβρίου 2017,στο Πολεμικό Μουσείο, εκτός των συναδέλ-φων από το εξωτερικό που σας ανέφερα, έχουνπροσκληθεί και θα μιλήσουν για το έργο τουκαι Έλληνες εκλεκτοί συνάδελφοι που έχουνδιαχρονικές σχέσεις με τον τιμώμενο καθηγη-τή μέσω του Πανεπιστημίου αλλά και της Ελ-ληνικής Οδοντιατρικής Ομοσπονδίας.Στο σημείο αυτό, θα μου επιτρέψετε να σας πωλίγα λόγια για τους διεθνώς καταξιωμένους αυ-τούς συναδέλφους από το εξωτερικό που θαμας τιμήσουν με την παρουσία τους. Ο κ. Μ.Courzon είναι ένας εκ των «πατέρων» της Παι-δοδοντιατρικής στην Ευρώπη, Ομότιμος Κα-θηγητής της Παιδοδοντιατρικής στο Πανεπι-στήμιο του Leeds, ιδρυτής και επίτιμο πλέονμέλος της European Academy of PaediatricDentistry, πρώην Διευθυντής Σύνταξης του Eu-ropean Archives of Paediatric Dentistry, καιεπίτιμος Διδάκτωρ του Πανεπιστημίου Αθη-νών. Ο κ. J. Toumba είναι Καθηγητής και

πρώην Συντονιστής του Μεταπτυχιακού Προ-γράμματος Παιδοδοντιατρικής στο Πανεπι-στήμιο του Leeds, εκλεγμένος Πρόεδρος τηςEuropean Academy of Paediatric Dentistry,Διευθυντής Σύνταξης του European Archivesof Paediatric Dentistry και συχνά αξιολογητήςκαι εξεταστής μεταπτυχιακών προγραμμάτωνΠαιδοδοντιατρικής καθώς και ειδικευομένωνσυναδέλφων τόσο στην Ευρώπη όσο και Διε-θνώς. Tέλος, ο κ. Τ. Wright είναι Διακεκριμέ-νος Καθηγητής και πρώην Διευθυντής τουΤμήματος Παιδοδοντιατρικής του Πανεπιστη-μίου της North Carolina, στο Chapel Hill τωνΗΠΑ και πρώην πρόεδρος του Συμβουλίουτων Επιστημονικών Υποθέσεων τόσο της Αμε-ρικανικής Οδοντιατρικής Ομοσπονδίας όσοκαι της Αμερικανικής Ακαδημίας Παιδοδον-τιατρικής. Και οι τρείς αυτοί συνάδελφοι έχουνσυμβάλει σε πολύ μεγάλο βαθμό στην κλινικήκαι ερευνητική εξέλιξη της ειδικότητας μας αλ-λά και της Οδοντιατρικής γενικότερα διεθνώς.

Πέραν του βασικού επιστημονικού «κορ-μού» του συνεδρίου υπάρχουν και κάποιεςάλλες επιστημονικές δράσεις;

Στο συνέδριό μας έχουμε εντάξει όπως γίνεταιπάντα ένα προσυνεδριακό σεμινάριο με θέμα«Σύγχρονες προσεγγίσεις στις αισθητικές απο-καταστάσεις προσθίων και οπισθίων δοντιώνσε παιδιά και εφήβους» και κεντρικό ομιλητήτον εξαίρετο κλινικό και ερευνητή συνάδελφοΔρ Μίνω Σταυριδάκη, το οποίο πιστεύουμε ότιενδιαφέρει μεγάλη μερίδα των συμμετεχόντων.Παράλληλα, για πρώτη φορά, διοργανώνουμεφέτος ένα Lunch & Learn Σεμινάριο, το οποίοθα πραγματοποιηθεί κατά τη διάρκεια της με-σημβρινής διακοπής του συνεδριακού προ-γράμματος με θέμα «Σύγχρονα βιοενεργά υπο-κατάστατα του αμαλγάματος για τις οδοντικέςεμφράξεις και αποκαταστάσεις». Το πρωτότυποαυτό σεμινάριο αποτελεί μια ευγενική χορηγίατης εταιρείας Dental Expert.Στο σημείο αυτό θα ήθελα να ευχαριστήσωθερμά τους μεγάλους χορηγούς καθώς και τουςεκθέτες που συμμετέχουν στον 43ο Πανελλή-νιο Παιδοδοντικό Συνέδριο. Η μακροχρόνιαστήριξη από τις εταιρείες αυτές δίνει την δυνα-τότητα οργάνωσης επιστημονικών εκδηλώσε-ων της ΕΠΕ υψηλού επιπέδου, ενώ παράλληλαοι συμμετέχοντες έχουν την δυνατότητα ναενημερωθούν για όλες τις εξελίξεις σε υλικά,εργαλεία, κλπ από τους πιο κατάλληλους επαγ-γελματίες.

Φέτος, για πρώτη φορά θεσπίζεται το βρα-βείο της Ελληνικής Παιδοδοντικής Εται-ρείας. Μπορείτε να μας πείτε τι ακριβώς πε-ριλαμβάνει αυτή η τιμητική διάκριση;

Επίσης σημαντική εξέλιξη του 43ου Πανελλη-νίου Παιδοδοντικού Συνεδρίου της ΕλληνικήςΠαιδοδοντικής Εταιρείας είναι η δημιουργία

Το 43ο Πανελλήνιο Παιδοδοντικό Συνέδριο«ανοίγει τις πύλες του» στο Πολεμικό Μουσείο

Το 43ο Πανελλήνιο Παιδοδοντικό Συ-

νέδριο θα λάβει χώρα στο συνε-

δριακό κέντρο του Πολεμικού Μου-

σείου στις 22 έως 24 Σεπτεμβρίου

2017 με θεματολογία αιχμής που θα

καλύπτει όλες τις παραμέτρους της σύγχρο-

νης Παιδοδοντιατρικής.

Το «ΟΒ» έχει την τιμή και τη χαρά να φι-

λοξενεί τον Πρόεδρο της Ελληνικής

Παιδοδοντικής Εταιρείας, κ. Νίκο Λυ-

γιδάκη, που μας μίλησε για τη θεμα-

τολογία, τις καινοτομίες, αλλά και τον

ξεχωριστό χαρακτήρα της φετινής διοργά-

νωσης.

Νίκος ΛιγυδάκηςDDS, MScM, MScD, FRSM, PhDΥφηγητής Παιδοδοντιατρικήςτου Πανεπιστημίου Leeds, UK


ΠΡΟΣΥΝΕΔΡΙΑΚΟ ΣΕΜΙΝΑΡΙΟ Σύγχρονες προσεγγίσεις στις αισθητικές αποκαταστάσεις προσθίων και οπισθίων μονίμων δοντιών σε παιδιά και εφήβουςΣυντονιστής και Εισηγητής: Μ. Σταυριδάκης

Lunch & Learn ΣΕΜΙΝΑΡΙΟ

Σύγχρονα βιοενεργά υποκατάστατα του αμαλγάματος για τις οδοντικές εμφράξειςκαι αποκαταστάσεις. (Ευγενική χορηγία της εταιρίας DentalExpert)

1. Dental research and Archaeology. Martin Courzon2. Contemporary Chemotherapeutic Caries Management. Tim Wright3. Children’s fluoride tooth paste usage; harmonisation of recommendations in Europe. Jack Toumba4. Διεθνείς απόψεις για τον μητρικό θηλασμό – σχέση με τη τερηδόνα της πρώιμης παιδικής ηλικίας. Μαλλιαρού Μαρία-Αδαμαντία5. Η αναγκαιότητα της τήρησης του προγράμματος εμβολιασμών στη παιδική και εφηβική ηλικία. Λουρίδα Αθανασία6. Άμεσες αισθητικές αποκαταστάσεις τραυματισμένων προσθίων μονίμων δοντιών σε παιδιά και εφήβους. Παπάζογλου Στρατής7. Νεότερη προσέγγιση στην αντιμετώπιση πολφικών βλαβών νεαρών μονίμων γομφίων στα παιδιά. Βαδιάκας Γιώργος

1. Τεκμηρίωση και κλινική πρακτική για τη διατήρηση του χώρου στη Παιδοδοντιατρική Συντονιστής: Κ. Καββαδία Εισηγητές: Α. Αγουρόπουλος, Σ. Γκιζάνη, Κ. Καββαδία, T. Λαμπρινάκη, Γ. Δαμανάκης

2. Συμπεριφορές με υπόβαθρο το φόβο προς τον οδοντίατρο. Κατανόηση και διαχείρισή τους Συντονιστής: Ν. Κοτσάνος Εισηγητές: Α. Αρχάκης, Κ. Αραποστάθης, Μ. Κατσούδα, Ν. Κοτσάνος, Β. Μπόκα

3. Διάγνωση και θεραπευτική προσέγγιση νοσημάτων του στόματος στη παιδική και εφηβική ηλικία Συντονίστρια: Α. Σκλαβούνου Εισηγητές: Κ. Τόσιος, Α. Σκλαβούνου, Ν. Θεολόγη-Λυγιδάκη

Επιστημονικό Πρόγραμμα

ΕΙΣΗΓΗΣΕΙΣ

ΣΤΡΟΓΓΥΛΑ ΤΡΑΠΕΖΙΑ

BHMA116 29/06/2017 11:40 π.μ.

του «Βραβείου ΕΠΕ» που θα δίδεται πλέον σταΠανελλήνια Παιδοδοντικά Συνέδρια για τηνπαρουσίαση ενδιαφέροντος κλινικού περιστα-τικού στην Παιδοδοντιατρική. Η πρωτοτυπίατου βραβείου είναι ότι η απονομή του τιμητικούδιπλώματος συνοδεύεται από χρηματική ενί-σχυση για την συμμετοχή και παρουσίαση τηςβραβευθείσας εργασίας στο επόμενο συνέδριοτης Ευρωπαϊκής Ακαδημίας Παιδοδοντιατρι-κής.Παράλληλα, στο πλαίσιο του συνεδρίου θααπονεμηθεί, όπως γίνεται τα τελευταία χρόνια,και το βραβείο «Ν. Μπαλτά» προς τιμήν τουεκλιπόντος Νικολάου Μπαλτά, ο οποίος διετέ-λεσε ιδρυτικό μέλος και επί σειρά ετών Πρό-εδρος της ΕΠΕ καθώς και της προσφάτως απο-βιώσασας συζύγου του, Γεωργίας Μπαλτά. Τοβραβείο απονέμεται στην καλύτερη ερευνητικήεργασία που θα παρουσιαστεί στο Συνέδριο καιπεριλαμβάνει εκτός από το τιμητικό δίπλωμακαι χρηματικό έπαθλο, ευγενική προσφορά τηςκόρης των εκλιπόντων, κ. Εβίτας Μπαλτά.

Το Συνέδριο είναι ενταγμένο στη διαδικα-σία μοριοδότησης της Ε.Ο.Ο.;

Σε συνέχεια της απόφασης της ΕλληνικήςΟδοντιατρικής Ομοσπονδίας για τη Συνεχιζό-μενη Επαγγελματική Εκπαίδευση των οδοντιά-τρων το Συνέδριο θα συμμετάσχει στο σύστη-μα μοριοδότησης με απονομή μορίων που απο-φασίζονται από την Επιτροπή Σ.Ε.Ε.Ο. τηςΕ.Ο.Ο. Το σύστημα της Σ.Ε.Ε.Ο. που εισάγει ηΕ.Ο.Ο. είναι εξαιρετικά σημαντικό για τα ελλη-νικά δρώμενα και ήδη έχει καθυστερήσει ηεφαρμογή του σε σχέση με την υπόλοιπη Ευ-ρώπη, όπου η συνεχιζόμενη εκπαίδευση είναιαπαραίτητο συστατικό της διαδικασίας εξέλι-ξης του οδοντιάτρου, αλλά και της επαγγελμα-τικής αναγνώρισης και επάρκειας του κλινικούτου έργου.

Λίγο πριν ολοκληρώσουμε τη συζήτησήμας, θα ήθελα να αναφερθούμε στη σημα-σία της εξειδίκευσης της Παιδοδοντιατρι-κής στην εποχή μας.

Η Παιδοδοντιατρική, η οποία αποτελεί μιακρατικά αναγνωρισμένη ειδικότητα της Οδον-τιατρικής σε 13 κράτη της Ευρωπαϊκής Ένω-σης και 3 ακόμα ευρωπαϊκά κράτη, είχε πάντο-τε μια ξεχωριστή σημασία στον ιατρικό καιοδοντιατρικό χώρο. Στη Μεγάλη Βρετανία,στην Σκανδιναβία και σε χώρες τις κεντρικήςΕυρώπης, προϋπήρχε των άλλων οδοντιατρι-κών εξειδικεύσεων λόγω της σημαντικής ανά-πτυξης των σχολικών οδοντιατρείων στα τέλητου 19ου και στις αρχές του 20ου αιώνα. Σανμεταπτυχιακή δε εκπαίδευση άρχισε μαζί μετην ορθοδοντική στο Eastman Dental Clinicτου Λονδίνου και της Στοκχόλμης πριν τον 2οΠαγκόσμιο Πόλεμο, το 1930. Με τη πάροδοτων δεκαετιών και ακολουθώντας την εξέλιξηκαι αναγνώριση της ειδικότητας στις Η.Π.Α,ενδυνάμωσε η ανάπτυξή της και άρχισε από το1958 στη Σουηδία και η αναγνώριση της στηνΕυρώπη. Τις τελευταίες δε δεκαετίες και ιδιαί-τερα μετά την ίδρυση της European Academyof Paediatric Dentistry το 1990 που ασχολή-θηκε ιδιαίτερα με την ομογενοποίηση της με-ταπτυχιακής εκπαίδευσης σε όλη την Ευρώπη,η εξέλιξή της είναι εκρηκτική λόγω της ενασχό-λησής της με το πιο ευαίσθητο και «ιδιαίτερο»μέρος του πληθυσμού, τα παιδιά, τους εφή-βους και τα άτομα με αναπηρία (ΑμεΑ). Τα τε-λευταία δε χρόνια με τη διάχυση του προσφυγι-κού ρεύματος στην Ευρώπη έχει αποκτήσειακόμη μεγαλύτερη βαρύτητα λόγω των προ-κλήσεων που θέτει η στοματική υγεία των παι-διών στην εποχή μας. Για όλους αυτούς τουςλόγους πιστεύουμε ότι οι συνθήκες είναι ώρι-μες και στην χώρα μας ώστε να προχωρήσουμεστην αναγνώριση περισσότερων ειδικοτήτωνστο χώρο της Οδοντιατρικής, περιλαμβανομέ-

νης της αρχαιότερης και με τους περισσότε-ρους ίσως συναδέλφους (περισσότερους από250), εξειδίκευσης στη χώρα μας, της Παιδο-δοντιατρικής.

Κλείνοντας, υπάρχει κάποιο μήνυμα πουθα θέλατε να απευθύνετε στους αναγνώ-στες μας σχετικά με το επικείμενο συνέδριοτης ΕΠΕ;

Η συμμετοχή των διακεκριμένων ξένων επι-στημόνων, αλλά και των Ελλήνων συναδέλ-φων εγγυάται το υψηλό επιστημονικό επίπεδοτου συνεδρίου, ενώ οι τιμητικές εκδηλώσεις γιατην αφυπηρέτηση από το ΕΚΠΑ, του καθηγη-τή, κ. Ουλή, θα δώσουν έναν ξεχωριστό χαρα-κτήρα στη φετινή διοργάνωση. Παράλληλα,το κοινωνικό πρόγραμμα του συνεδρίου πουπεριλαμβάνει περιπάτους σε ιδιαίτερες γωνιέςτης Αθήνας, καθώς κι ένα ξεχωριστό δείπνοσυνεδρίου πιστεύουμε ότι προσφέρει μια όμορ-φη ανάπαυλα από τις επιστημονικές εργασίες

του τριημέρου συνεδρίου μας. Βάσει των ανω-τέρω, ευελπιστούμε ότι και το 43ο ΠανελλήνιοΠαιδοδοντικό Συνέδριο θα αποτελέσει μιααξέχαστη εμπειρία για τους συμμετέχοντες καιδικαίως να συμπεριληφθεί στον κατάλογο τωνπιο επιτυχημένων επιστημονικών εκδηλώσεωντης Εταιρείας μας.

Κύριε Λυγιδάκη, σας ευχαριστώ θερμά γιααυτή τη συζήτηση και σας εύχομαι κάθε επι-τυχία στο συνέδριό σας.

Κι εγώ σας ευχαριστώ.

*Σημειώνεται ότι το 43ο Πανελλήνιο Παιδοδον-τικό Συνέδριο υποστηρίζεται πλήρως από τονιστότοπο της ΕΠΕ, www.hspd.gr, στον οποίο οιενδιαφερόμενοι συνάδελφοι μπορούν να βρουνόλες τις απαραίτητες πληροφορίες σχετικά με τηνδιαδικασία εγγραφής τους, καθώς και για τηναποστολή των περιλήψεων των επιστημονικώντους εργασιών.

Συνέντευξη • 17ΟΔΟΝΤΙΑΤΡΙΚΟΒΗΜΑ | ΜΑΪΟΣ - ΙΟΥΝΙΟΣ 2017

ΝΕΟ

Dental Expert - Άννα Ελμάογλου Ε.Π.Ε.Φειδιππίδου 30, 11527, Γουδή,

Τηλ.: 210 7770739, 210 7770749 • Φαξ: 210 7770716 • e-mail: [email protected]

ACT IVA K IDSTO MEΛΛΟΝ ΤΗΣ ΟΔΟΝΤΙΑΤΡΙΚΗΣ

ΤΩΡΑ ΣΤΑ ΧΕΡΙΑ ΣΑΣ

AΛΛΑΖΕΙ Ο,ΤΙ ΓΝΩΡΙΖΕΤΕ

ΓΙΑ ΤΙΣ ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΕΣ

ΡΗΤΙΝΕΣ, ΥΑΛΟΪΟΝΟΜΕΡΗ

ΚΑΙ RMGIs

BHMA116 29/06/2017 11:40 π.μ.


Μονήρες εμφύτευμα

Νίκος ΜάρκουΠεριοδοντολόγοςITI Fellow and Registered Speaker

Πάρις ΡαβάνηςΧειρουργός Οδοντίατρος-ΠροσθετολόγοςITI Fellow

www.iti.org

Η ακτινογραφική αξιολόγηση αποτελεί ένααπό τα απαραίτητα διαγνωστικά και θεραπευτι-κά εργαλεία. Στην προκείμενη περίπτωση μαςαποκαλύπτει μεταξύ των άλλων την ύπαρξηενός ενδοδοντικά θεραπευμένου κεντρικού το-μέα με μικρό μήκος ρίζας, που φέρει μία στεφά-νη με προκατασκευασμένο άξονα. Το δόντι εί-χε υποστεί ακρορριζεκτομή στο παρελθόν.

1

Η επίτευξη ενός αποδεκτού, εάν όχι ιδανικού αισθητικούαποτελέσματος, σε ό,τι αφορά την πρόσθια περιοχή της άνωγνάθου, αποτελεί πλέον αναπόσπαστο ζητούμενο, τόσοαπό την πλευρά του ασθενή, όσο και από τον θεράποντα ια-τρό.Ωστόσο, όλες οι περιπτώσεις που αφορούν την τοποθέτησηενός ή περισσότερων εμφυτευμάτων στην άνω πρόσθια πε-ριοχή θα πρέπει να αντιμετωπίζονται ως περιστατικά προχω-ρημένης δυσκολίας (advanced) ή σύνθετα (complex).Για το λόγο αυτό, θεσπίστηκαν κριτήρια ταξινόμησης ανα-φορικά με την συνθετότητα της θεραπείας και των παραγόν-

των κινδύνου που την επηρεάζουν και την καθορίζουν. Πρόκειται ταυτόχρονα για διαγνωστικά και ταυτόχρονα θε-ραπευτικά εργαλεία που είναι δυνατόν να εφαρμοσθούν κα-τά τη διάρκεια του αρχικού σχεδίου θεραπείας, στη φάσητης χειρουργικής τοποθέτησης των εμφυτευμάτων όσο καιπριν ή κατά τη διάρκεια της προσθετικής τους αποκατάστα-σης. Με την παρούσα εργασία επιχειρείται η παρουσίαση ενόςκλινικού περιστατικού που αφορά την αντικατάσταση ενόςκεντρικού τομέα της άνω γνάθου από εμφύτευμα. Σύμφωναμε την ταξινόμηση κατά SAC (Straightforward-Advanced-

Complex) ο βαθμός δυσκολίας του περιστατικού ήταν προ-χωρημένος (Advanced). Επιπρόσθετα, με βάση μία σειράκλινικών και ακτινολογικών παραμέτρων που συμπεριλαμ-βάνονται στο Αισθητικό Προφίλ Κινδύνου (Esthetic RiskAssessement), η τοποθέτηση του εμφυτεύματος πραγματο-ποιήθηκε σε μεθύστερο χρόνο μετά την εξαγωγή του δοντι-ού, ενώ εφαρμόσθηκαν χειρουργικές τεχνικές καθοδηγού-μενης οστικής ανάπλασης και διαχείρισης των μαλακών πε-ριεμφυτευματικών ιστών. Το τελικό αποτέλεσμα κρίθηκεαποδεκτό με παραμέτρους βιολογίας, λειτουργίας και αισθη-τικής.

Η κλινική εικόνα του φραγμού σε μέγιστησυγγόμφωση μας δίνει πληροφορίες σχετικάμε την εικόνα των μαλακών περιοδοντικώνιστών και των δοντιών. Ο ασθενής παρουσιάζειυφιζήσεις σε αρκετά δόντια και εμφανίζει ασυμ-μετρία του ουλικού περιγράμματος στην πρό-σθια περιοχή της άνω γνάθου.

2

Μία κοντινότερη άποψη των τομέων καθι-στά σαφές το πρόβλημα στον #11, που σχετί-ζεται με την ύπαρξη της υφιστάμενης μεταλλο-κεραμικής στεφάνης, η οποία χρήζει αντικατά-στασης και η παρουσία της συσχετίζεται με πα-ρουσία φλεγμονής στα ούλα και υφίζησης στουποκείμενο δόντι.

3

Η μασητική άποψη της ίδιας περιοχής πα-ρέχει χρήσιμα στοιχεία σχετικά με το παρειακό-υπερώιο περίγραμμα των σκληρών και μαλα-κών ιστών, το οποίο εμφανίζεται ελαφρά μει-ωμένο.

4

Η εξαγωγή του δοντιού πρέπει να πραγμα-τοποιείται με ελκτικές κινήσεις και κατά το δυ-νατό ατραυματικό τρόπο, ενώ αμέσως μετάαξιολογείται η ακεραιότητα του παρειακού πε-τάλου, το οποίο ήταν ιδιαίτερα λεπτό μυλικάκαι απουσίαζε σε περιορισμένη έκταση ακρορ-ριζικά.

5

Το εξαχθέν δόντι εμφάνιζε ιδιαίτερα κοντήκαι απορροφημένη ρίζα, η οποία δεν εξασφάλι-ζε την απαιτούμενη οστική στήριξη.

6

Η αντιμετώπιση του μετεξακτικού φατνίουσυμπεριέλαβε τη λήψη ελεύθερου ουλικού μο-σχεύματος από την περιοχή της υπερώας.

7

Το ληφθέν μόσχευμα αποεπιθηλιοποιείταιμερικώς, έτσι ώστε να εισέρθει μερικώς μεταξύκρημνού και μοσχεύματος στην περιοχή τουφατνίου.

8

Το μόσχευμα προσαρμόζεται με μη απορ-ροφήσιμα ράμματα στα χείλη του φατνίου,αφού προηγουμένως πραγματοποιηθεί αποε-πιθηλιοποίηση αυτών με μία εγγλυφίδα.

9

Η εικόνα 8 εβδομάδες μετεγχειρητικά δεί-χνει την πλήρη ενσωμάτωση του μοσχεύματοςστην περιοχή.

10

Η κλινική εικόνα αποκαλύπτει την παρου-σία υπετροφικών χαλινών με κατάφυση μυλικάπρος την περιοχή των δοντιών. Η παρουσίατους αποτελεί μελλοντικό κίνδυνο για τη δια-χείριση των μαλακών ιστών χειρουργικά και γι-αυτό το λόγο αποφασίσθηκε η εκτομή τους.

11

Η μετατόπιση των υπερτροφικών ινών τωνχαλινών πραγματοποιείται σε ακρορριζική κα-τεύθυνση με τη βοήθεια ενός διοδικού Laser.

12

Αυτή είναι η αντίστοιχη κλινική εικόνα 1 μή-να μετά την εκτομή του χαλινού. Ο ασθενής κα-θόλο το διάστημα των επεμβάσεων φέρει μίαακρυλική γέφυρα τύπου Maryland.

13

Η μασητική άποψη της ίδιας περιοχής επι-βεβαιώνει την ομαλή επούλωση και ενσωμάτω-ση του ελεύθερου ουλικού μοσχεύματος.

14

Η αναπέταση ολικού πάχους κρημνού μαςδίνει πληροφορίες για την κατάσταση τωνσκληρών ιστών της περιοχής. Το εύρος τηςακρολοφίας εμφανίζεται μειωμένο ακρορριζικάκαι επαρκές μυλικά. Η απόφαση τοποθέτησηςεμφυτεύματος μεταφέρεται σε μεθύστερο χρό-νο, αφού προηγουμένως πραγματοποιηθεί κα-θοδηγούμενη οστική ανάπλαση.

15

BHMA116 29/06/2017 11:40 π.μ.


Άμεση Φόρτιση στην Αισθητική Ζώνη:Από τη Μονήρη Νωδότητα στην Αποκατάσταση

Ολικού Φραγμού. Κλινικές Συμβουλές και ΤεχνικέςΔιαχείρισης για την Άμεση Ικανοποίηση του Ασθενή

22η Επιστημονική Ημερίδα16 Σεπτεμβρίου 2017

Θεματολογία Αυτό το κλινικά χρήσιμο και τεκμηριωμένο εκπαιδευτικό πρόγραμμα θα αναφερθεί στη στενή συνεργασία που πρέπει να έχουν ο χειρουργός, ο οδοντίατρος που θα αποκαταστήσει προσθετικά τον ασθενή και ο τεχνολόγος οδοντοτεχνικός για να επιτύχουν το βέλτιστο αισθητικό αποτέλεσμα και να περιορίσουν τις επιπλοκές στον ασθενή. Ο Dr. Levine θα δώσει έμφαση στην «Ομαδική Συνεργασία» για τις περισσότερες περιπτώσεις που αποτελούν πρόκληση για τη χειρουργική διαδικασία τοποθέτησης και εμφυτευματικής αποκατάστασης, αναλύοντας ταυτόχρονα τη διαγνωστική διαδικασία και τις τεχνικές διαχείρισης σκληρών και μαλακών ιστών, καθώς και την κατάλληλη θεραπευτική μεθοδολογία σε περιπτώσεις ιστικής έλλειψης ή ανεπάρκειας. Η συνολική αντιμετώπιση ασθενών σε σύνθετες περιπτώσεις προσθετικής και αισθητικής αποκατάστασης, με άμεση αισθητική κάλυψη σε μονήρες εμφύτευμα ή άμεση φόρτιση ολικού φραγμού, θα καλυφθούν εκτενώς, τονίζοντας τη σημασία της φωτογραφικής τεκμηρίωσης όχι

μόνο για την υποβοήθηση της ομαδικής συνεργασίας αλλά και για την αποδοχή του σχεδίου θεραπείας από τον ασθενή. Συμπληρωματικά, θα παρουσιαστούν περπτώσεις αποκαταστάσεων ολικού φραγμού με τις ανάλογες οδηγίες και συμβουλές για κλινική εφαρμογή σε περιπτώσεις με μικρότερο αριθμό εμφυτευμάτων. Ο Dr. Levine θα μοιραστεί την εμπειρία του μετά από 30 χρόνια πλήρους κλινικής απασχόλησης και εφαρμογής της άμεσης φόρτισης σε ολική νωδότητα από το 1994. Επίσης θα παρουσιαστούν τεχνικές επαγγελματικής προώθησης και διαχείρισης ασθενών, που θα συμβάλουν στην αποδοχή των σχεδίων θεραπείας και θα συμβάλουν ώστε η «Ομαδική Συνεργασία» να κάνει την κλινική διαδικασία ομαλή, αποδοτική και προσωπικά αναγνωρίσιμη.

Μη μέλη της ΙΤΙ μπορούν να παρακολουθούν

τις ημερίδες με κόστος εγγραφής 100 ευρώ.

Πληροφορίες: Τμήμα ΙΤΙ Ελλάδας & Κύπρου,

τηλ. 210 7770 670 Εγγραφείτε σήμερα www.iti.org

Robert A. LevineDDS, FCPP, FISPPS Diplomate,

American Board of PeriodontologyFellow, International Team

for Implantology Private Practice at the Pennsylvania Center for

Dental Implants & Periodontics,Philadelphia, PA Clinical Professor

in Periodontics & Implantology Kornberg School of Dentistry,

Temple University Philadelphia, PAClinical Associate Professor

in Periodontology and Implantology,University of North Carolina,

Chapel Hill, NC

Τόπος διεξαγωγής:

Βασιλίσσης Σοφίας 9 & Μέρλιν 1Σύνταγμα

Τηλέφωνο: 210-3611206

Iδρυμα Θεοχαράκη

Ομιλητής: Robert A. Levine, DDS, FCPP, FISPPS

Στόχοι:

Να συζητηθούν οι κλινικές διαδικασίες που είναι προαπαιτούμενες και αναγκαίες για τον καθορισμό των αισθητικών-προσθετικών αποτελεσμάτων, σε περιπτώσεις διαθέσιμου ή ελλειμματικού οστικού υποστρώματος που χρειάζεται κατευθυνόμενη οστική αναγέννηση (GBR).

Να αναλυθούν οι βασικές αρχές που περιγράφονται στο άρθρο “10 Keys to Esthetic Zone Success for Single Immediate Implants in the Adult” (Compendium Cont Ed Dent 2017: RA Levine, J Ganeles, L Gonzaga, H Randel, JYK Kan, CD Evans, ST Chen). Υπάρχουν 2 παράγοντες που σχετίζονται με το σχέδιο θεραπείας, 5 χειρουργικοί παράγοντες και 3 παράγοντες προσθετικής αποκατάστασης που χρησιμεύουν ως οδηγοί σε κάθε κλινική περίπτωση για να εξασφαλίσουν τη μακροχρόνια αισθητική και λειτουργική της επιτυχία.

Να περιγραφούν οι διάφορες τεχνικές διαχείρισης μαλακών ιστών που περιλαμβάνουν διάφορες διαδικασίες πλαστικής χειρουργικής και διόρθωσης του ουλικού χαμόγελου ως απαραίτητα προαπαιτούμενα για την αισθητική αποκατάσταση των εμφυτευμάτων (based on the ITI 5th Consensus Report JOMI 2014- “Soft Tissue Augmentation Procedures for Mucogingival Defects in Esthetic Sites”; RA Levine, G Huynh-Ba, D Cochran).

Να παρουσιασθούν οι επιλογές υλικών για την κατασκευή της τελικής αποκατάστασηςμονήρους στεφάνης ή ολικού φραγμού.

Περισσότερες πληροφορίες και πρόγραμμα των ημερίδων θα βρείτε στο http://www.iti.org/sites/greece/Events

Στη συνέχεια πραγματοποιούνται οπές στηνφατνιακή ακρολοφία, με σκοπό την παροχήκυττάρων με οστεογενετικό δυναμικό στηνυπό ανάπλαση περιοχή.

16

Ακολουθεί αναδιαμόρφωση του παρειουπε-ρώιου περιγράμματος της ακρολοφίας με τηβοήθεια συνδυασμένου μοσχεύματος αλλογε-νούς και βόειας προέλευσης.

17

Το οστικό μόσχευμα καλύπτεται από μία μηαπορροφήσιμη μεμβράνη από πολυτετραφλου-ροαιθυλένιο (PTFE), ενισχυμένη με πλέγμα τι-τανίου, η οποία καθηλώνεται με τη βοήθεια μηαπορροφήσιμων καρφίδων, κατασκευασμέ-νων από τιτάνιο. Είναι εξαιρετικής σημασίαςγια το τελικό αποτέλεσμα η σταθεροποίησητης μεμβράνης για την απρόσκοπτη δημιουρ-γία των κατάλληλων συνθηκών σταθερότηταςτου τραύματος.

18

Η επιτυχημένη συρραφή περιλαμβάνει τηνπαθητική επαφή των χειλέων του κρημνού, ηοποία εξασφαλίζεται προηγουμένως με περιο-στικές τομές χαλάρωσης.

19

Η αναμονή για την αναπλαστική διαδικασίααπαιτεί χρονικό διάστημα τουλάχιστον 6 μη-νών. Στη συνέχεια πραγματοποιείται τομή επίτης φατνιακής ακρολοφίας και αναπέταση ολι-κού πάχους κρημνού. Η εικόνα είναι σαφής σεό,τι αφορά την απρόσκοπτη επούλωση πουέχει προηγηθεί στην περιοχή καθότι η μεμβρά-νη δεν εμφανίζει σημεία επιμόλυνσης.

20

Η κατασκευή χειρουργικού οδηγού είναιεπιβεβλημένη στην περίπτωση τοποθέτησηςεμφυτευμάτων στην ασθητική ζώνη, ο οποίοςφέρει στην περιοχή ενδιαφέροντος την ακρυλι-κή αναπροσαρμογή της μετέπειτα προβλεπό-μενης αποκατάστασης.

22 Η ορθή θέση του εμφυτεύματος απαιτεί τηντοποθέτηση αυτού σε τρισδιάστατο επίπεδο.Το εμφύτευμα που τοποθετήθηκε ήταν Strau-mann bone level διαμέτρου 4.1 χιλ. και μήκους10 χιλ. Έχει σημασία για το τελικό αποτέλεσμαο αυχένας του εμφυτεύματος να βρίσκεται 2-3χιλ. ακρορριζικότερα των αδαμαντινοοστεϊνι-κών ενώσεων των παρακείμενων δοντιών.

23Αμέσως μετά αφαιρείται η μεμβρανη και οικαρφίδες σταθεροποίησης από τιτάνιο. Ο νεο-σχηματισθεις ιστος εμφανίζει κλινικά χαρακτη-ριστικά υγιούς οστίτη ιστού και φαίνεται ικανοςαπο πλευρα ς διαστα σεων να δεχθει εμφυτευ-μα, στην ορθη προσθετικα θεση.

21

BHMA116 29/06/2017 11:41 π.μ.


Επιπρόσθετα, ιδιαίτερα σημαντική για το τε-λικό αισθητικό αποτέλεσμα είναι η τοποθέτη-ση αυτού σε ελαφρά υπερώια θέση, που θα μαςδώσει τη δυνατότητα κατασκευής μιας κοχλιού-μενης αποκατάστασης.

24 Κατά την αποκάλυψη του εμφυτεύματος λαμ-βάνεται υπόψη η επάρκεια των μαλακών ιστώνσε παρειοϋπερώιο επίπεδο. Πραγματοποιήθη-κε τομή στην περιοχή της βίδας κάλυψης του εμ-φυτεύματος σε σχήμα Π.

25 Ακολουθεί αποεπιθηλιοποίηση του κρη-μνού στην περιοχή και στη συνέχεια ο ιστόςαναδιπλώνεται παρειακά κάτω από τον υποκεί-μενο κρημνό. Στα πλεονεκτήματα της τεχνικήςσυγκαταλέγεται η ελάχιστη ταλαιπωρία για τονασθενή.

26 Η σταθεροποίηση αυτού γίνεται με ράμματαγύρω από την βίδα επούλωσης του εμφυτεύμα-τος.

27

Είναι επίσης ιδαίτερα σημαντική η διαμόρ-φωση του προφίλ ανάδυσης της αποκατάστα-σης καταρχήν με τη βίδα επούλωσης και στη συ-νέχεια με μία μεταβατική στεφάνη, η οποία ανα-προσαραμόζεται σε τακτά χρονικά διαστήματαμέχρις ότου το περίγραμμα των μαλακών ιστώνείναι το επιθυμητό.

28

1 Το προφίλ ανάδυσης έχει διαμορφωθεί μετρόπο που να υποστηρίζεται η επιθυμητή μορ-φολογία της αποκατάστασης και η διαμόρφω-ση συνθηκών για την ανάπτυξη και διατήρησημεσοδοντίων θηλών.

29

Η τελική στεφάνη τη στιγμή της τοποθέτη-σης της στο στόμα της ασθενούς. 30

Το χαμόγελο της ικανοποιημένης ασθενούςαποκαλύπτει τμήμα των δοντιών της αλλά όχιμαλακούς ιστούς.

31

ΕπίλογοςΗ ενδελεχής προεγχειρητική αξιολόγηση τουκάθε κλινικού περιστατικού μέσα από συγκεκρι-μένα εργαλεία ταξινόμησης, όπως το SAC και τοERA έχει ως αποτέλεσμα την εκπόνηση ενόςεξατομικευμένου και αποδεκτού σχεδίου θερα-πείας, όταν πρόκειται να τοποθετηθούν εμφυ-τεύματα στην αισθητική ζώνη. Σε αυτές τις περιπτώσεις απαιτείται η γνώση καιεφαρμογή χειρουργικών τεχνικών ελάχιστης πα-ρέμβασης, ενώ απαραίτητη θεωρείται η κλινικήεμπειρία και δεξιοτεχνία του θεράποντα.Επιπρόσθετα, η ανά τακτά χρονικά διαστήματαεπανάκληση του ασθενή θεωρείται επιβεβλημέ-νη για την μακροχρόνια διατήρηση του θεραπευ-τικού αποτελέσματος.

BHMA116 29/06/2017 11:41 π.μ.

BHMA116 29/06/2017 11:41 π.μ.


Το μελάνωμα είναι κακόηθες νεόπλασμα πουπροέρχεται από μελανινοκύτταρα. Προσβάλ-λει κυρίως το δέρμα και σπανιότερα βλεννο-γόνους και άλλες περιοχές. Τις τελευταίες 4 δε-καετίες παρατηρείται πολύ μεγάλη αύξησητου μελανώματος στο δέρμα λόγω της μεγά-λης έκθεσης στον ήλιο, ιδιαίτερα τους καλοκαι-

ρινούς μήνες. Το μελάνωμα του βλεννογόνουτου στόματος είναι σπάνιο. Ανάλογα με τοντρόπο ανάπτυξης του μελανώματος του δέρ-ματος ταξινομείται σε 4 βασικούς τύπους: τοεπιπολής εξαπλούμενο, το μελάνωμα πουαναπτύσσεται σε έδαφος κακοήθους φακής,το οζώδες και των άκρων. Η πρόγνωση του

μελανώματος του δέρματος έχει βελτιωθεί ση-μαντικά, λόγω πρώιμης διάγνωσης, ενώ τουστόματος όχι. Ιδιαίτερη σημασία έχουν ταπροβλήματα που δημιουργούνται στη διαφο-ρική διάγνωση του μελανώματος στο στόμααπό πολλές άλλες μελανιές βλάβες στο στόμαπου δεν είναι κακοήθεις.

Δ· ª˘ÛÙÈÎ¿ ÙÔ˘ ™ÙfiÌ·ÙÔ˜...°ÈÒÚÁÔ˜ Ã. §¿ÛÎ·ÚË˜™ÙÔÌ·ÙÔÏfiÁÔ˜. π·ÙÚfi˜ - √‰ÔÓÙ›·ÙÚÔ˜ ∞Ó. ∫·ıËÁËÙ‹˜ ™ÙÔÌ·ÙÔÏÔÁ›·˜ π·ÙÚÈÎ‹˜ ™¯ÔÏ‹˜ ¶·Ó. ∞ıËÓÒÓ ∂ÈÛÎ¤ÙË˜ ∫·ıËÁËÙ‹˜ ¶·Ó. §ÔÓ‰›ÓÔ˘π‰Ú˘Ù‹˜ & ¢ÈÂ˘ı˘ÓÙ‹˜ ™ÙÔÌ·ÙÔÏÔÁÈÎÔ‡ ΔÌ‹Ì·ÙÔ˜ ¡ÔÛ. «∞. ™˘ÁÁÚfi˜» (1971-2008)AÓÙÈÚfiÂ‰ÚÔ˜ ∂ÏÏËÓÈÎ‹˜ ∂Ù·ÈÚÂ›·˜ ∫ÏÈÓÈÎ‹˜ ™ÙÔÌ·ÙÔÏÔÁ›·˜

∂ÈÎÔÈÓˆÓ›·:ÙËÏ. 210-72.91.667e-mail: [email protected]: www.georgelaskaris.gr

ΚΑΚΟΗΘΕΣ ΜΕΛΑΝΩΜΑ: Το στόμα σπάνιος, αλλά επικίνδυνος στόχος

Το κακοήθες μελάνωμα προέρχεται από τα μελα-νινοκύτταρα, έχει κακή πρόγνωση και εμφανίζεταικυρίως στο δέρμα αλλά και σε κάθε περιοχή τουσώματος που υπάρχει μελαγχρωματικός ιστός. Ησυχνότητα του μελανώματος στο δέρμα παρουσιά-ζει τεράστια αύξηση τις τελευταίες 4 δεκαετίες σεόλο τον κόσμο. Στο διάστημα αυτό η συχνότητατου όγκου έχει αυξηθεί 10-15 φορές. Στην Αυ-στραλία, με το υψηλότερο ποσοστό μελανώματος,αντιστοιχούν 50 νέες περιπτώσεις ανά 100.000κατοίκους, στις ΗΠΑ 15 ανά 100.000, στην Αγ-γλία 10-12 ανά 100.000. Δεκαπλάσια και πλέοναύξηση έχουμε και στην Ελλάδα όπου αντιστοι-χούν 6-8 νέες περιπτώσεις ανά 100.000 κατοί-κους το χρόνο. Η μεγάλη αύξηση αποδίδεται κυ-ρίως στην παρατεταμένη έκθεση στην ηλιακήακτινοβολία, κυρίως τους θερινούς μήνες με ταθαλάσσια μπάνια. Άλλοι παράγοντες κινδύνου εί-ναι γενετικοί, ηλιακό έγκαυμα στην παιδική ηλι-κία, προϋπάρχουσες μελαγχρωματικές βλάβες(κηλίδες, σπίλοι, εφηλίδες, φακές). Το πρωτοπα-θές μελάνωμα στο στόμα αντιπροσωπεύει το 0,5-1% του συνόλου των μελανωμάτων. Επιπλέον,αναπτύσσεται και σε άλλους βλεννογόνους (λά-ρυγγα, ρινοφάρυγγα, επιπεφυκότες, κόλπο καιπρωκτό). Το νεόπλασμα αναπτύσσεται είτε σεέδαφος προϋπάρχουσας καλοήθους μελαγχρωμα-τικής βλάβης ή de novo, από μελανινοκύττταραφυσιολογικού δέρματος ή βλεννογόνου. Τα κύτ-ταρα του όγκου παρουσιάζουν αύξηση δύο κατευ-θύνσεων, την οριζόντια ή ακτινωτή και την κάθετηή κατά βάθος, και αυτό σχετίζεται με την επέκτασηκαι την πρόγνωση του νεοπλάσματος. Επιπλέον,η πρόγνωση του μελανώματος στο δέρμα στηρίζε-ται στον τύπο του μελανώματος και το στάδιο κατάτη στιγμή της διάγνωσης (κλινικά και ιστολογικά).Υπάρχει κλίμακα 11 σταδίων. Ιδιαίτερη έμφασηδίνεται στο πάχος της διήθησης που στηρίζεταιστη μέθοδο Breslow (μέτρηση από την κοκκιώδηστιβάδα μέχρι το βαθύτερο άκρο της διήθησης).Εντούτοις, τα πιο πάνω κριτήρια δεν ισχύουν γιατο μελάνωμα του στόματος.Το κακοήθες μελάνωμα του στόματος απαντάσχεδόν εξίσου και στα δύο φύλα, συνήθως μεταξύ50-60 ετών.Οι κλινικοί χαρακτήρες του μελανώματος τουβλεννογόνου στόματος βρίσκονται ταξινομημέ-νοι στον Πίνακα 1.Με κλινικά και ιστοπαθολογικά κριτήρια (τρόποςανάπτυξης του όγκου) το κακοήθες μελάνωμα τουδέρματος ταξινομείται σε 4 βασικούς τύπους. Τοοζώδες, που κλινικά παρουσιάζεται ως εξωφυτικόμελανό ή μελανόφατο οζίδιο ή όγκος, που αυξά-νει ταχύτατα, αιμορραγεί εύκολα και συχνά είναιελκωμένο (εικ. 1,2). Απαντά αρκετά συχνά στοστόμα και έχει τη χειρότερη πρόγνωση, αφούαναπτύσσεται κατά την κάθετη διάσταση. Το επι-πολής εξαπλούμενο, που κλινικά παρουσιάζεταιως περιγεγραμμένη επίπεδη ή ελαφρά επηρμένημελανή πλάκα, που αυξάνει περιφερικά (εικ. 3,4).

Είναι σχετικά σπάνιο στο στόμα και έχει καλύτερηπρόγνωση από το οζώδες, επειδή αναπτύσσεταικυρίως κατά την οριζόντια διάσταση. Το μελάνω-μα που αναπτύσσεται σε έδαφος κακοήθους φα-κής είναι εξαιρετικά σπάνιο στο στόμα και έχει τηνπιο καλή πρόγνωση, επειδή έχει βραδεία εξέλιξηκατά την οριζόντια διάσταση (εικ. 5). Το μελάνω-μα των άκρων είναι σπάνιος τύπος (5-10%) πουαναπτύσσεται χαρακτηριστικά στις παλάμες, ταπέλματα και γύρω από τα νύχια. Τέλος, υπάρχεικαι το μελάνωμα χωρίς κλινικά μελανή χροιά πουχαρακτηρίζεται ως αμελανωτικό μελάνωμα καιμπορεί ιστολογικά να ταξινομείται σε έναν απότους 4 βασικούς τύπους. Πάνω από 80% των με-λανωμάτων στο στόμα εντοπίζονται στην υπε-ρώα, τα ούλα και το φατνιακό βλεννογόνο τηςάνω γνάθου. Το υπόλοιπο 20% κατανέμεται σταούλα της κάτω γνάθου, την παρειά, τη γλώσσα, τοέδαφος του στόματος και τα χείλη. Η διάγνωσητου μελανώματος στηρίζεται σε κλινικά κριτήρια,στο δέρμα υπάρχει το σύστημα ABCDE1 (Πίν. 2),και κυρίως στην ιστολογική εξέταση. Η πρόγνω-ση του μελανώματος του βλεννογόνου του στόμα-τος είναι χειρότερη εκείνης του δέρματος, λόγωκαθυστέρησης στη διάγνωση και των γρήγορωνμεταστάσεων. Η διαφορική διάγνωση του μελα-νώματος στο στόμα περιλαμβάνει κυρίως τις βλά-βες που βρίσκονται ταξινομημένες στον Πίνακα

3. Η ιστολογική εξέταση αποτελεί το πιο αξιόπι-στο διαγνωστικό κριτήριο. Επιπλέον, η ιστοπα-θολογική αξιολόγηση, που στηρίζεται στην αρχι-τεκτονική εικόνα, την κυτταρομορφολογία, τοσύστημα Clark της διήθησης (Πίν. 4) και κυρίως ημικροσταδιακή ταξινόμηση κατά Breslow πουστηρίζεται στο πάχος της διήθησης από το ύψοςτης κοκκιώδους στιβάδας μέχρι το τελικό βάθοςτου όγκου, αποτελούν ισχυρούς προγνωστικούςδείκτες. Μικροσκοπικά παρατηρούνται άτυπα με-λανινοκύτταρα με μεγάλους πυρήνες, πολλές μι-τώσεις και κυτταρική πολυμορφία που σχηματί-ζουν φωλιές στην επιδερμίδα, στο δερμοεπιδερ-μικιό όριο και στο χόριο (εικ. 6, 7). Ανοσοϊστοχη-μικά ανιχνεύεται S-100 πρωτεϊνη και άλλοι αντι-γονικοί δείκτες gp100/HMB45, Melan-A/MART-1 και tyrosinase, που χρησιμεύουν γιατην ιστολογική διαφορική διάγνωση.

Η χειρουργική εξαίρεση είναι η θεραπεία πρώτηςεπιλογής. Χρησιμοποιούνται, επίσης, ακτινοθε-ραπεία, ανοσοθεραπεία και κυτταροστατικά.Συμπερασματικά, το μελάνωμα του στόματος πα-ρότι είναι σπάνιο δημιουργεί συχνά διαφοροδια-γνωστικά προβλήματα από άλλες καλοήθεις με-λανές βλάβες που εμφανίζονται συχνά στο στόμα.Ο Οδοντίατρος και ο Στοματολόγος πρέπει να εί-ναι ενήμεροι για τους κλινικούς χαρακτήρες τουόγκου και να κάνουν τους σωστούς χειρισμούς γιαγρήγορη διάγνωση.

*Σύστημα ABCDΕ: Asymmetry (ασυμμετρία), Border irregu-larity (χείλη ανώμαλα), Color variegation (χρωματική ποικι-λία), Diameter (διάμετροs) >5mm, Evolving (ανάπτυξη).

Πίνακας 1. Κλινικοί χαρακτήρεςμελανώματος στόματος

• Κηλίδα ή πλάκα ή όζος• Μελανό ή φαιό χρώμα ή συνδυασμός• Ανώμαλη περιφέρεια• Ασυμπτωματικό• Προοδευτική αύξηση• Ελκωμένο σε τελικά στάδια• Αιμορραγία σε προχωρημένο στάδιο• Αμελανωτική κηλίδα ή πλάκα 5-10%• Μονήρης βλάβη ή πολλαπλές

Πίνακας 2. Κλινικά ΧαρακτηριστικάΜελανώματος Δέρματος “ABCDE”

• Ασυμμετρία• Ανώμαλη περιφέρεια• Χρωματική ποικιλομορφία• Διάμετρος μεγαλύτερη από 5 mm• Ανάπτυξη

Πίνακας 3. Διαφορική διάγνωσημελανώματος στόματος

• Κακοήθης φακή• Μελαγχρωματικοί σπίλοι• Φακή• Εφηλίδα• Μελανοακάνθωμα• Σάρκωμα Kaposi• Βακτηριακή αγγειωμάτωση• Εναπόθεση αμαλγάματος• Σηραγγώδες αιμαγγείωμα• Μελανά ξένα σώματα

Πίνακας 4. Επίπεδα μελανώματοςκατά Clark

I. Εντόπιση στην επιδερμίδα (in situ)II. Διήθηση θηλώδους στρώματος χορίουIII. Διήθηση ορίου θηλώδους – δικτυωτού

στρώματος χορίουIV. Διήθηση δικτυωτού στρώματος χορίουV. Διήθηση λιπώδους στρώματος

Εικ.1: Πρώϊμο οζώδες μελάνωμα των ούλων.Εικ.2: Εκτεταμένο οζώδες μελάνωμα στο κάτωχείλος.

Εικ. 3: Πρώϊμο επί πολλής εξαπλούμενο μελά-νωμα στον βλεννογόνο του άνω χείλους.

Εικ. 4: Εκτεταμένο επί πολλής εξαπλούμενο μελά-νωμα υπερώας.

Εικ. 5: Μελάνωμα σε έδαφος κακοήθους φακήςστο κάτω χείλος και την παρειά.

Εικ. 6: Μεγάλα άτυπα μελανινοκύτταρα στη βα-σική στιβάδα του επιθηλίου (πρώϊμο στάδιο).

Εικ. 7: Άθροισμα δίκην φωλεών στο επί πολλήςχόριο άτυπων μελανινοκυττάρων.

BHMA116 29/06/2017 11:41 π.μ.

ΟΔΟΝΤΙΑΤΡΙΚΟ ΒΗΜΑΣκουφά 64, 106 80 Αθήνα, Τηλ. 210 3814 939, www. odvima.gr, e-mail: [email protected]

Τώρα μπορείτε να κάνετε τις αγορές σας με πιστωτική κάρτα και άτοκες δόσεις απευθείας από τον προσωπικό σας υπολογιστή, μέσω του www.odvima.gr

Οστική Aνάπλασηστην Oδοντιατρική EμφυτευματολογίαΤο παγκόσμιο best seller του Fouad Khoury Carl. E. Misch

Μετάφραση: Ευστάθιος K. Καρατζογιάννης Oδοντίατρος, Διδάκτωρ Παν/μίου Χαϊδελβέργης

Επιστημονική επιμέλεια: Νικήτας Σ. Συκαράς Επίκουρος Καθηγητής Οδοντιατρικής Σχολής ΕΚΠΑ

€180

€85

€130

€190

Χειρουργική ΟδοντικώνΕμφυτευμάτων

Βήμα προς βήμα οι διαδικασίες

Οστική ανάπλασηστην οδοντιατρική εμφυτευματολογία +

και τα δύο μαζί 205€

Προσφορά €85

Χειρουργική ΟδοντικώνΕμφυτευμάτων

Βήμα προς βήμα οι διαδικασίες

Η Προσθετική των ΟδοντικώνΕμφυτευμάτων +

Προσφορά

και τα δύο μαζί 170€

Nέα κυκλοφορία

Η Προσθετική των Οδοντικών Εμφυτευμάτων

Επιστημονική επιμέλεια-Μετάφραση: Πελοπίδας Ι. Λομβαρδάς

Βρότσος Ιωάννης Καθηγητής Οδοντιατρικής Σχολής ΕΚΠΑ

Καρούσης Ιωάννης Επίκουρος Καθηγητής Οδοντιατρικής Σχολής ΕΚΠΑ

Περιοδοντολογία-Εμφυτευματολογία

Το παρόν δίτομο σύγγραμμα περιλαμβάνει από κοινού τις ειδικότητες της Περιοδοντολογίας και της Εμφυτευματολογίας ως ενιαίο επιστημονικό πεδίο, σύμφωνα με τη διεθνή πλέον πρακτική. Η τεράστια εξέλιξη του κλάδου από τις γνώσεις που προσέθεσαν η Γενετική, η Ανοσολογία και άλλοι τομείς των Βασικών Επιστημών, μαζί με τη βιβλιογραφική τεκμηρίωση και τις περίπου δύο χιλιάδες φωτογραφίες από το αρχείο των συγγραφέων, συνιστούν έκδοση αναφοράς για τα δύο επιστημονικά αντικείμενα. Η έκδοση θα αποτελέσει το βασικό σύγγραμμα για τους ενδιαφερόμενους κλινικούς και ερευνητές για το παρόν και για τις επόμενες δεκαετίες.

Το βιβλίο «Πρακτικά Μαθήματα Ενδοδοντίας», είναι κατά κύριο λόγο ένας λεπτομερής πρακτικός οδηγός. Αποτελείται από 6 μέρη, με 42 μαθήματα συνολικά, όπου αναλύεται οτιδήποτε αφορά την παροχή ενδοδοντικής θεραπείας υψηλού επιπέδου. Αρχίζοντας από την εξέταση του ασθενούς και τη διάγνωση του προβλήματος, τα «Πρακτικά Μαθήματα Ενδοδοντίας» καταλήγουν στην τελική έμφραξη του ριζικού σωλήνα. Επιπρόσθετα, περιγράφονται με κάθε λεπτομέρεια πώς γίνεται η κατάρτιση του σχεδίου θεραπείας, ποιος είναι ο απαραίτητος τεχνικός εξοπλισμός και τι περιλαμβάνει μια άρτια χημικομηχανική επεξεργασία, από τις πρώτες ενέργειες για την πρόσβαση στο ριζικό σωλήνα έως τις τελευταίες, πριν την οριστική έμφραξη. Τέλος, υπάρχει μια ολόκληρη ενότητα αφιερωμένη στα επείγοντα περιστατικά και σε ειδικά ενδοδοντικά προβλήματα που μπορεί να συναντήσει ο κλινικός οδοντίατρος.

Αυτό το βιβλίο βοηθά τους επαγγελματίες της στοματικής υγείας να περιηγηθούν με επιτυχία σε κάθε στάδιο της ενδοδοντικής επαναθεραπείας ξεκινώντας από την κατανόηση των ενδείξεων για την επανάληψη της θεραπείας και φτάνοντας στην βέλτιστη επανέμφραξη του ριζικού σωλήνα. Έχοντας την υπογραφή μιας ομάδας έμπειρων ειδικών, αυτό το εξαιρετικό βιβλίο διερευνά τις διάφορες επιλογές και προσεγγίσεις επαναθεραπείας και βασίζεται σε στοιχεία από τη βιβλιογραφία και την εμπειρία από την κλινική πράξη για να κάνει συστάσεις για τα πιο προβλέψιμα πρωτόκολλα και τεχνικές. Οι συγγραφείς αναλύουν τις παραμέτους για την αρχική επιτυχία στην ενδοδοντική θεραπεία και παρουσιάζουν τα νέα υλικά και εργαλεία, καθώς και τα τεχνολογικά μέσα που είναι διαθέσιμα για την επανάληψη της ενδοδοντικής θεραπείας. Καλύπτουν τη διαχείριση των επιπλοκών κατά την πρώτη θεραπεία, με έμφαση στη σωστή εκ νέου πρόσβαση στους ριζικούς σωλήνες, ακόμη και όταν αυτοί είναι ενασβεστιωμένοι.

Πρακτικά Mαθήματα EνδοδοντίαςEπανεπέμβαση στην ΕνδοδοντίαΕπιστημονική επιμέλεια:

Γιώργος Ι. Σίσκος Aναπληρωτής Καθηγητής ΕΚΠΑ

Mετάφραση: Γιώργος Δ. Κωστούρος MSc Eνδοδοντίας

Donald E. Arens, Alan H. Gluskin, Christine I. Peters, Ove A. Peters

Επιστημονική επιμέλεια-Mετάφραση: Μαρία Γεωργοπούλου Αναπληρώτρια Καθηγήτρα ΕΚΠΑ

Αλέξανδρος Προύντζος DDS, MSc Eνδοδοντίας

Mario Luiz Zuolo, Daniel Kherlakian, José Eduardo de Mello, Jr,Maria Cristina Coelho de Carvalho, and Maria Inês Ranazzi Cabral Fagundes

€150 €117

+Δώρο

ΛεξικόΕνδοδοντολογικώνΌρων

+Δώρο

ΛεξικόΕνδοδοντολογικώνΌρων

Στις τιμές περιλαμβάνονται τα έξοδα αποστολής και o ΦΠΑ

BHMA116 29/06/2017 11:41 π.μ.


Μέχρι πριν από λίγα χρόνια, η ιδέα της χρησιμοποίησης των δια-δικασιών CAD/CAM για την κατασκευή κινητών οδοντοστοι-χιών δεν φαινόταν ρεαλιστική, παρά το γεγονός ότι οι τεχνολο-γίες CAD/CAM είχαν ήδη γίνει αναπόσπαστο στοιχείο της ροήςεργασίας των ακίνητων υπερκατασκευών σε φυσικά δόντια καιεμφυτεύματα. Πρόσφατα, έγιναν διαθέσιμα ψηφιακά εργαλείαπου επιτρέπουν την ταχεία και προβλέψιμη θεραπεία των νωδώνασθενών. Το παρόν άρθρο περιγράφει ένα ψηφιακό σύστημα(Digital Denture System, Wieland Dental), το οποίο επιτρέπει τηδημιουργία ολικών οδοντοστοιχιών σε τρεις μόνο συνεδρίες. Ηψηφιακή σχεδίαση της οδοντοστοιχίας και το φρεζάρισμα τηςβάσης της οδοντοστοιχίας συμβάλει σημαντικά στον εξορθολο-γισμό της ροής εργασίας σε σύγκριση με τις συμβατικές μεθό-δους. Ταυτόχρονα, οι ψηφιακές οδοντοστοιχίες εξασφαλίζουνένα υψηλό επίπεδο ποιότητας όσον αφορά την αισθητική και τηλειτουργία.

Μελέτη περίπτωσηςΗ ασθενής, ηλικίας 70 ετών, φορούσε μια ολική οδοντοστοιχίαστην άνω γνάθο και είχε χάσει τα πρόσθια κάτω δόντια τέσσεριςεβδομάδες πριν από την πρώτη της επίσκεψη. Έλλειψη υποστή-ριξης στην περιοχή των κάτω οπισθίων δοντιών και συνεχής πίε-ση στην περιοχή των άνω προσθίων δοντιών είχε οδηγήσει σεσοβαρή ατροφία. Η κλινική εικόνα ήταν ως εκ τούτου παρόμοιαμε την οδοντική κατάσταση που περιγράφεται ως «σύνδρομοσυνδυασμού» (Εικ. 1 και 2). Δεδομένου ότι η ασθενής ήθελε μιαγρήγορη και οικονομικώς αποδοτική αποκατάσταση του στόμα-τος με οδοντοστοιχίες, επιλέξαμε το πρωτόκολλο του συστήμα-τος “Digital Denture System”.

Πρώτη συνεδρίαΓια το αρχικό αποτύπωμα, χρησιμοποιήθηκε ένα προκατα-σκευασμένο δισκάριο το οποίο επαλείφθηκε με συγκολλητικόδισκαρίων (Virtual® Tray Adhesive) και το αποτυπωτικό υλικόαναμίχθηκε με τον καταλύτη (Virtual Putty Regular Set). Μετά τη

λήψη του αρχικού αποτυπώματος, οι περιοχές υπερπίεσης ανα-κουφίστηκαν με τη βοήθεια χειρολαβής χαμηλών ταχυτήτων.Στη συνέχεια, έγινε λήψη δεύτερου αποτυπώματος με σιλικόνηχαμηλού ιξώδους (Virtual Light Body Regular Set) [Εικ. 3]. Γιατον προσδιορισμό της προκαταρκτικής σχέσης άνω και κάτωγνάθου και του μασητικού επιπέδου, σημειώθηκαν δύο σημείααναφοράς, ένα στο γένειο και ένα στη μύτη και μετρήθηκε η από-σταση μεταξύ τους. Η κατακόρυφη διάσταση σε σύγκλεισηπροσδιορίστηκε αφαιρώντας περίπου 2 έως 3 χιλ από την κατα-κόρυφη διάσταση σε ανάπαυση, η οποία αντιστοιχεί στον ελεύ-θερο μεσοφραγματικό χώρο. Ένα Κεντρικό Δισκάριο (CentricTray) χρησιμοποιήθηκε για την καταγραφή των σχέσεων άνωκαι κάτω γνάθου. Η συσκευή αυτή αποτελείται από ένα ακρυλικότόξο με έναν οδηγό συγκράτησης. Το Κεντρικό Δισκάριο φορ-τώθηκε με το αποτυπωτικό υλικό (Virtual Putty Regular Set). Ζη-τήσαμε από την ασθενή να κλείσει αργά το στόμα μέχρι την προ-καταρκτική κατακόρυφη διάσταση. Αφού το υλικό έπηξε εντε-λώς, μια συσκευή UTS CAD (Wieland Dental) συνδέθηκε με τηλαβή για να καθοριστεί το μασητικό επίπεδο. Το UTS CAD είναιμια συσκευή καταγραφής για τη μέτρηση της γωνίας του μασητι-κού επιπέδου με το επίπεδο του Camper (CP) και τη διακορικήγραμμή (BP). Αφού μετρήθηκαν, οι γωνίες μεταφέρθηκαν στολογισμικό CAD για να αναπαραχθεί η εικονική θέση του μασητι-

κού επιπέδου για τον σχεδιασμό του τρισδιάστατου νάρθηκα κα-ταγραφής (3D Bite Plate) [Digital Denture Professional Add-on,Wieland Dental] και της οδοντοστοιχίας. Το Κεντρικό Δισκάριοσυνδέθηκε με τον προσαρμογέα του UTS CAD και, στη συνέ-χεια, οι πλευρικοί βραχίονες του τόξου ευθυγραμμίστηκαν με τοεπίπεδο του Camper (Εικ. 4). Ακολούθως, το πρόσθιο τμήματου βασικού τόξου ευθυγραμμίστηκε με τη διακορική γραμμή καιο κοχλίας ΒΡ βιδώθηκε για να σταθεροποιήσει την καταγραφή.Οι τιμές των γωνιών της ασθενούς σημειώθηκαν στη φόρμα πα-ραγγελίας και στη συνέχεια η φόρμα, το αποτύπωμα και η κατα-γραφή στάλθηκαν στο εργαστήριο.

Στο εργαστήριοΤα αποτυπώματα και η καταγραφή του Κεντρικού Δισκαρίου(προκαταρκτική καταγραφή δήξης) σαρώθηκαν χρησιμοποιών-τας το λογισμικό προσθήκης Digital Denture Professional – βα-σισμένο στο λογισμικό Denture Digital Design (3Shape) – καιστο λογισμικό προσθήκης ScanIT Impression (3Shape). Οι τρο-ποποιήσεις των γωνιών CP και BP μπορούν να υλοποιηθούν μετο παραπάνω λογισμικό προσθήκης. Το πρόγραμμα φέρνει τιςδύο σαρώσεις μαζί και παράγει δύο εικονικά εκμαγεία των νω-δών γνάθων, οι οποίες ευθυγραμμίζονται ανάλογα με την κατά-σταση του στόματος (Εικ. 5α και β).

Ψηφιακές ολικές οδοντοστοιχίεςΠρώτες κλινικές και εργαστηριακές εμπειρίες με το σύστημα Digital Denture (Wieland Dental)Δρ Piero Venezia και Pasquale Lacasella, Μπάρι/Ιταλία

Ο Μ Α Δ Ι Κ Η Ε Ρ Γ Α Σ Ι Α

Οι τεχνολογίες CAD/CAM εισήχθησαν πρώτη φορά στην οδοντιατρική τη δεκαετία του 1980. Την εποχή εκείνη, είχαν προσανατολισμό κυρίως προς την ακίνητη προσθετική. Σήμερα αυτό έχει αλλάξει, δεδομένου ότι τα τελευταία χρόνια υπάρχουν κατασκευαστές που έχουν αναπτύξει λύσεις λογισμικού και συσκευών για την ψηφιακή κατασκευή ολικών οδοντοστοιχιών.

Εικ. 2α και β: Ενδοστοματική φωτογραφία: απορροφημένες φατνιακές ακρολοφίες και μια κλινική κατάσταση παρόμοια με το «σύν-δρομο συνδυασμού».

Εικ. 1: Μια νωδή ασθενής που απαιτεί άμεση και αποδοτική αποκατάσταση της άνω και κάτω γνάθου.

Εικ. 3: Αποτύπωμα διπλής ανάμιξης της άνω και κάτω γνάθου.

Εικ. 4: Η συσκευή CAD UTS για τον προσδιορισμό του μασητι-κού επιπέδου.

Εικ. 5α και β: Βάση για τα επόμενα βήματα σχεδιασμού: ανατομικά αποτυπώματα τωνγνάθων και ψηφιοποιημένη προκαταρκτική καταγραφή.

Εικ. 6: Ο σχεδιασμός του τρισδιάστατουνάρθηκα (3D Bite Plate) λαμβάνει υπόψητη συσκευή καταγραφής με τη βοήθεια τουίχνους της βελόνας (Gnathometer CAD).

BHMA116 29/06/2017 11:41 π.μ.

Ο οδοντοτεχνίτης δημιούργησε έναν τρισδιάστατο νάρθηκα κα-ταγραφής για τη λειτουργική αποτύπωση και την καταγραφή μετη βοήθεια του ίχνους της βελόνας. Τα εκμαγεία ευθυγραμμίστη-καν μεταξύ τους, με βάση το αρχικό αποτύπωμα. Στη συνέχεια,οι διαστάσεις του τόξου καταγραφής έπρεπε να καθοριστούν(Εικ. 6). Η τρισδιάστατη σχεδίαση του νάρθηκα καταγραφής επι-τρέπει την εισαγωγή των τόξων καταγραφής, υποστηρίζοντας τηλήψη λειτουργικού αποτυπώματος και των πλακών καταγραφήςτης συσκευής Gnathometer CAD (Wieland Dental). Το σύνολατων δεδομένων CAD των τρισδιάστατων ναρθήκων καταγρα-φής στάλθηκαν σε συσκευή φρεζαρίσματος Zenotec select ion(Wieland Dental) για μηχανική κατεργασία (Εικ. 7).

Δεύτερη συνεδρίαΠριν από τη λήψη του λειτουργικού αποτυπώματος, τα τόξα κα-ταγραφής τοποθετήθηκαν στους τρισδιάστατους νάρθηκες. Γιατην καταγραφή, τα τόξα καταγραφής αντικαταστάθηκαν από τιςπλάκες καταγραφής. Μια πολυβινυλσιλοξάνη (VirtualMonophase) χρησιμοποιήθηκε για τη λειτουργική διαμόρφωσητου ορίου. Για τον σκοπό αυτό, το υλικό εφαρμόστηκε στο όριοτης πλάκας της άνω γνάθου. Μόλις η πλάκα εδράστηκε στη στο-ματική κοιλότητα, ενεργοποιήθηκαν οι μύες. Στη συνέχεια, ένασυγκολλητικό βερνίκι (Virtual Tray Adhesive) απλώθηκε στηνεσωτερική επιφάνεια του δισκαρίου. Αφού στέγνωσε το βερνίκι,τοποθετήθηκε αποτυπωτικό υλικό Virtual Light Body και ο τρισ-διάστατος νάρθηκας εδράστηκε στο στόμα (Εικ. 8).Ζητήθηκε από την ασθενή να κλείσει προσεκτικά μέχρι ναακουμπήσουν οι γνάθοι. Ακολούθως, χρησιμοποιήθηκε η συ-σκευή UTS CAD για τον έλεγχο της παραλληλότητας του μαση-τικού επιπέδου με τη διακορική γραμμή και το επίπεδο τουCamper. Για τον προσδιορισμό των σχέσεων άνω και κάτω γνάθου, χρη-σιμοποιήθηκε ένα Gnathometer CAD. Η συσκευή αυτή σχεδιά-στηκε για τη λήψη καταγραφών με τη βοήθεια του ίχνους της βε-λόνας σε νωδούς ασθενείς. Απομακρύνθηκαν τα τόξα καταγρα-φής και τοποθετήθηκε το Gnathometer CAD. Υλικό χρωματι-σμού (μολύβι, μαρκαδόρος) εφαρμόστηκε στην κάτω πλάκα κα-ταγραφής και η ασθενής κλήθηκε να εκτελέσει κινήσεις προολί-σθησης, οπισθιολίσθησης και πλαγιολίσθησης. Η χρωματισμέ-νη πλάκα καταγραφής δείχνει το γοτθικό τόξο που προκύπτειαπό το ίχνος της γραφίδας. Η διάτρηση της πλάκας στερέωσηςευθυγραμμίστηκε με την κορυφή του βέλους του τόξου (κεντρικήσχέση) και αυτή ασφαλίστηκε στη σωστή θέση.Ζητήθηκε από την ασθενή να κλείσει. Αυτό μας επέτρεψε ναελέγξουμε αν η κεντρική σχέση αποδόθηκε σωστά (Εικ. 9). Ητρισδιάστατη καταγραφή άνω και κάτω γνάθου μπορεί να ακινη-τοποιείται με ένα κατάλληλο υλικό (π.χ. CADBite). Τέλος, οι αι-σθητικές γραμμές της ασθενούς (μέση γραμμή, γραμμές κυνο-δόντων, γραμμή χαμόγελου, γραμμή κλεισίματος χειλέων) ση-μειώθηκαν στην καταγραφή. Η ακινητοποιημένη καταγραφήεστάλη στο εργαστήριο, μαζί με πληροφορίες σχετικά με τηνεπιλογή των δοντιών και τις τιμές των CP και BP.

Στο εργαστήριοΚαι οι δύο πλευρές της καταγραφής μπορούν να ψηφιοποιηθούνστην ακριβή τους θέση, χάρη στον συγκρατηρήρα σάρωσηςοδοντοστοιχιών (3Shape) [Εικ. 10]. Τα ψηφιοποιημένα εκμα-γεία των γνάθων ευθυγραμμίστηκαν μεταξύ τους με βάση τις κα-ταχωρημένες διαγναθικές σχέσεις και το μασητικό επίπεδο απο-δόθηκε με τη χρήση των δεδομένων που ελήφθησαν με το UTSCAD.Ο οδοντοτεχνίτης καθόρισε τα όρια της οδοντοστοιχίας και επέ-λεξε την κατάλληλη φόρμα δοντιών από μια «βιβλιοθήκη» λογι-σμικού τεχνητών δοντιών (Εικ. 11). Το λογισμικό προσθήκηςDigital Denture Professional περιέχει αρκετά υποδείγματα λει-τουργικής σύνταξης με επιλεγμένα δόντια οδοντοστοιχιώνIvoclar Vivadent και Candulor. Αυτό εξοικονομεί πολύ χρόνο.

Οι λειτουργικές παράμετροι και η δυναμική της κάτω γνάθουμπορεί να επαληθευτεί σε έναν εικονικό αρθρωτήρα παρόμοιομε τον Stratos 300 και μπορούν να εντοπιστούν πιθανές παρεμ-ποδίσεις.

Τρίτη και τέταρτη συνεδρίαΗ τρίτη συνεδρία είναι προαιρετική. Εδώ, ένα πρωτότυπο δοκι-μάστηκε στην ασθενή, ώστε να ελεγχθεί η αισθητική, η φώνησηκαι η λειτουργία των μελλοντικών τελικών οδοντοστοιχιών (Εικ.12). Μικρές ρυθμίσεις, όπως διορθώσεις στη μέση γραμμή ή μεί-ωση της κατακόρυφης διάστασης έγιναν σε συνεννόηση με τοεργαστήριο.

Στο εργαστήριοΟ σχεδιασμός της οδοντοστοιχίας εγκρίθηκε για παραγωγή C-NC. Ένας οδηγός μεταφοράς υπολογίστηκε αυτόματα για να δι-ευκολυνθεί η ορθή τοποθέτηση των δοντιών της οδοντοστοι-χίας. Στη συνέχεια, η συσκευή φρεζαρίσματος CNC ολοκλήρω-σε τις βάσεις των οδοντοστοιχιών. Οι οδοντοστοιχίες απομα-κρύνθηκαν από τον δίσκο και γυαλίστηκαν (Εικ. 13).

Πέμπτη συνεδρίαΗ ενδοστοματική αξιολόγηση των ολικών οδοντοστοιχιών καιοι μετέπειτα τροποποιήσεις διεξάγονται με τον ίδιο τρόπο πουακολουθείται και στις συμβατικές οδοντοστοιχίες. Στο συγκεκρι-μένο περιστατικό δεν απαιτήθηκαν παρά ελάχιστες αλλαγές. Οιοδοντοστοιχίες είχαν σταθερή και αξιόπιστη εφαρμογή και

εναρμονίστηκαν στη συνολική εμφάνιση του προσώπου τηςασθενούς (Εικ. 14).

ΣυμπέρασμαΟι τεχνολογίες σάρωσης, συνδυαζόμενες με τις διαδικασίεςCAD/CAM, μειώνουν σημαντικά το φόρτο εργασίας που συν-δέεται με την κατασκευή των ολικών οδοντοστοιχιών. Η εικονι-κή σύνταξη και οι δυνατότητες σχεδιασμού (CAD) και οι διαδικα-σίες φρεζαρίσματος των οδοντοστοιχιών (CAM) εξαλείφουν ταχρονοβόρα στάδια που εμπλέκονται με την ανάρτηση των εκμα-γείων και το μουφλάρισμα. Οι οδοντοστοιχίες εμφανίζουν υψη-λή ακρίβεια εφαρμογής, αφού δεν υπάρχει συστολή πολυμερι-σμού. Το σύστημα που περιγράφηκε σε αυτό το άρθρο ανταπο-κρίνεται στις δημογραφικές και οικονομικές απαιτήσεις, γιααπλή, γρήγορη και αποδοτική παραγωγή οδοντοστοιχιών υψη-λής ποιότητας για νωδές γνάθους.


Dr Piero VeneziaStudio Cavalcanti & VeneziaVia G. Posca 15 70124 [email protected]

Λεπτομέρειες επικοινωνίας:

Εικ. 12: Δοκιμή του πρωτοτύπου για τον έλεγχο των λειτουργι-κών παραμέτρων.

Pasquale LacasellaApulia Digital Lab SNCVia Pappacena Enrico 1070124 Bari [email protected]

Εικ. 14: Η ασθενής είναι πλήρως ευχαριστημένη με το ψηφιακά πα-ραγόμενο ζεύγος των οδοντοστοιχιών της.

Εικ. 13: Ολοκληρωμένες οδοντοστοιχίες που δημιουργήθηκανμε CAD/CAM.

Εικ. 7: Οι φρεζαρισμένες με τεχνικήCAD/CAM τρισδιάστατες πλάκες κατα-γραφής συνδέονται με τη συσκευή κα-ταγραφής Gnathometer.

Εικ. 8: Λειτουργικό αποτύπωμα με Vir-tual Light Body.

Εικ. 9: Εντοπισμός σημείου με τη βοή-θεια του ίχνους της βελόνας: η κεντρικήθέση επαληθεύεται στον ασθενή.

Εικ. 10: Τα ευθυγραμμισμένα με ακρί-βεια αποτυπώματα (ακινητοποιημένεςκαταγραφές) ψηφιοποιούνται με τηχρήση εργαστηριακού σαρωτή.

Εικ. 11: Σύνταξη των δοντιών CAD: μιαεκτεταμένη «βιβλιοθήκη» λογισμικούτεχνητών δοντιών βοηθά τη διαδικα-σία.

Η καταγραφή του Gnathometer με την επαλήθευση της κεντρικής θέσης

και τη σωστή ευθυγράμμιση του μασητικού επιπέδου παρέχει

ουσιαστικές πληροφορίες για τη σύνταξη

των δοντιών της οδοντοστοιχίας.

BHMA116 29/06/2017 11:41 π.μ.

ΕισαγωγήΗ περιακρορριζική χειρουργική αποτελεί μιαχειρουργική διαδικασία που χρησιμοποιείταιγια να θεραπεύσει δόντια με περιρριζικές καιακρορριζικές αλλοιώσεις, οι οποίες δεν επι-λύονται με τις συμβατικές ενδοδοντικές θερα-πείες (ενδοδοντική θεραπεία ή επανάληψήτης). Θα πρέπει να γίνεται αφαίρεση του παθο-λογικού περιακρορριζικού ιστού, ακρορριζε-κτομή της μολυσμένης ρίζας και καλή ανάστρο-φη έμφραξη του ριζικού σωλήνα1.Ενδείξεις: Ακολουθούμε τα κριτήρια που προ-τάθηκαν από τον Frank, ομαδοποιώντας τις εν-δείξεις σε 3 κατηγορίες:1. Χειρουργική λόγω τεχνικών λαθών2. Χειρουργική λόγω οδοντικών ανωμαλιών3. Χειρουργική λόγω παθολογίας οδοντικήςπροέλευσης2

Διάγνωση: Στις περισσότερες περιπτώσεις, ηανάλυση των δεδομένων που αποκτώνται απότο ιστορικό, τη φυσική και την ακτινολογικήεξέταση επιτρέπουν μια ακριβή διάγνωση. Σεμερικές περιπτώσεις αυτό δεν μπορεί να επι-τευχθεί, έτσι η διάγνωση θα πρέπει να είναι τεκ-μηριωμένη2.Οι έλεγχοι της ζωτικότητας του πολφού καθι-στούν δυνατή τη διάκριση των ακρορριζικώνκύστεων από τις άλλες μη-ενδοδοντικές περια-κρορριζικές παθολογίες (οστεϊνωμα, κύστειςάνω γνάθου μεταξύ τομέων), όπου η ζωτικότη-τα του πολφού διατηρείται, ενώ διαφοροποι-ούνται τα δόντια που επηρεάζονται από την πα-θολογία των κύστεων από εκείνα που δεν επη-ρεάζονται. Ακτινογραφικά, δεν είναι πιθανό ναδιαπιστωθεί μια απόλυτη και αντικειμενική διά-κριση μεταξύ μιας ριζικής κύστης και ενόςακρορριζικού κοκκιώματος3.Η αλλοίωση που είναι κλινικά και ακτινογραφι-κά ύποπτη ως κύστη πρέπει να υποστεί χει-ρουργική θεραπεία. Η επιλογή της συγκεκριμέ-

νης χειρουργικής μεθόδου εξαρτάται από τηνακτινολογική εξέταση, η οποία θα καθορίσειτην έκταση και τη σχέση της κυστικής αλλοί-ωσης με τα γειτονικά όργανα3.Κατά τη διάρκεια της χειρουργικής διαδικα-σίας, μεταξύ 2-3 mm θα πρέπει να αφαιρούνταικαι η κοιλότητα της ανάστροφης έμφραξης θαπρέπει να διεξάγεται με υπερήχους και στη συ-νέχεια να εμφράσσεται, αφού στατιστικά έχου-με μεγαλύτερη επιτυχία από την απλή ακρορρι-ζεκτομή4. Επίσης είναι απαραίτητο να επιλέγειςτα σωστά υλικά κατά την ανάστροφη έμφρα-ξη5,6.Έχουμε μελετήσει τα πλεονεκτήματα της χρή-σης του καθαρού πυριτικού τριασβεστίου (Bio-dentine™) συγκριτικά με το ΜΤΑ, αφού εμφα-νίζει καλύτερη οστική ενεργοποίηση7. Ο Gar-rido M. παρουσιάζει μια μελέτη βιοσυμβατότη-τας του καθαρού πυριτικού τριασβεστίου, συγ-κρίνοντάς το με το ΜΤΑ και το οξείδιο του ψευ-δαργύρου-ευγενόλης στους υποδόριουςιστούς. Απέδειξαν τη βιοσυμβατότητα του κα-θαρού πυριτικού τριασβεστίου ύστερα από 14ημέρες με παρουσία ήπιας ως αμελητέας φλεγ-μονής8. Επιπλέον, η χρήση κατευθυνόμενηςιστικής αναγέννησης, μεμβρανών και μοσχευ-μάτων σε αυτό το είδος της χειρουργικής επέμ-βασης διευκολύνει την αναγεννητική διαδικα-σία συγκριτικά με τις αλλαγές που προκαλούν-ται από την περιακρορριζική νόσο και τα επα-κόλουθά της9.

Κλινικό ΠεριστατικόΓυναίκα ασθενής, 25 χρονών, προσήλθε γιαενδοδοντική εξέταση στις 7 Μαρτίου 2016. Ηασθενής ανέφερε πόνο κατά τη μάσηση στοναριστερό άνω κεντρικό τομέα (OD 21), με ιστο-ρικό ενδοδοντικής θεραπείας σε ηλικία 8 ετών.Πρώτη συνεδρία: Κλινική εξέταση: παρατηρή-θηκε ένα πρήξιμο στην αριστερή άνω περιοχή

και με προσεκτική εξέταση του μαλακού ιστούβρέθηκε φλεγμονή και ερύθημα στην ακρορρι-ζική περιοχή του 21. Κατά την ψηλάφηση στοουλικό όριο της άνω γνάθου στο 21 δόντι, ηασθενής αισθάνθηκε ισχυρό πόνο, ο οποίοςπαρουσιάζεται και στην οριζόντια και κάθετηεπίκρουση. Οι έλεγχοι της ζωτικότητας τουπολφού έγιναν καιστα παρακείμεναδόντια του 21 γιανα προσδιοριστεί ηαπουσία της μη-ζω-τικότητας αυτώντων δοντιών. Ακτινογραφική εξέ-ταση: Το 21 δόντιείχε υποστεί ενδο-δοντική θεραπεία,δίχως θεραπείααναγέννησης του ακρορριζίου. Ακτινοσκιερήαλλοίωση ενός χώρου, με το ακρορριζικό τρι-τημόριο καλοσχηματισμένο, διαμέτρου 5mm,το δόντι παρουσιάζει αναλογία μύλης-ρίζας 1:1(Εικ. 1).Πιθανή διάγνωση: Χρόνια μη πυώδης ακρορ-ριζική περιοδοντίτιδα.Δεύτερη συνεδρία: Η μασητική κατάσταση του21 έδειξε αποτριβή λόγω βρουξισμού και απώ-λεια μιας σύνθετης ρητίνης (ομάδος 4) εγγύςκοπτικά. Το σχέδιο θεραπείας καθορίστηκεώστε να διατηρηθεί το δόντι 21 στο φραγμό. Ηαναισθησία έγινε με 3% μεπιβακαϊνη και τοπο-θετήθηκε ελαστικός απομονωτήρας στο 21δόντι, απομακρύνθηκε η σύνθετη ρητίνη απότο 21, αφαιρέθηκε η γουταπέρκα από το αυχε-νικό τρίτο της ρίζας, ο ριζικός σωλήνας καθαρί-στηκε με 5% υποχλωριώδες και στη συνέχειατον στέγνωσαν. Τύπος 2 ρητινώδους υαλοϊ-ονομερούς τοποθετήθηκε στο αυχενικό τρίτοτου ριζικού σωλήνα και άρχισε η ανασύσταση

του δοντιού σταδιακά χρησιμοποιώντας ρητί-νη. Έπειτα η ρητίνη στιλβώθηκε και έγινε πε-ριακρορριζική τομογραφία (Εικ. 2). Τρίτη συνεδρία: Απολύμανση του δοντιού καιτων βλεννογόνων έγινε με κάποιο στοματικόαντισηπτικό και ακολούθησε αναισθησία με3% μεπιβακαϊνη. Ένας τριγωνικός κρημνόςδημιουργήθηκε από το δόντι 22 ως το δόντι11, χρησιμοποιώντας νυστέρι με λεπίδα #15(Εικ. 3 και 4). Τη στιγμή της ανύψωσης τουκρημνού, το επιθήλιο βρέθηκε ενσωματωμένομε το βλεννογόνο και υποβλεννογόνο διατη-ρώντας μια τάση στον κρημνό, οπότε η λεπίδατου νυστεριού τοποθετήθηκε παράλληλα στηνοστική επιφάνεια και ο κρημνός ανυψώθηκεχωρίς να διαπεράσει το βλεννογόνο. Μόλις έγι-νε η τομή, ακολούθησε η ανύψωση του κρη-μνού (Εικ. 5 και 6). Έπειτα έγινε απόξεση για νακαθαριστεί η περιοχή με Lukas ξέστρο, και ενώκάναμε διακλυσμό με διάλυμα φυσιολογικούορού, έγινε η αφαίρεση του ξένου σώματοςακρορριζικά στο 21 δόντι (Εικ. 7, 8,9 και 10).Στη συνέχεια ο φλεγμαίνων ιστός δόθηκε γιαιστοπαθολογική εξέταση και ακολούθησε ηακρορριζεκτομή του δοντιού, απομακρύνον-τας 3 mm του ακρορριζίου με 0° κωνική εγγλυ-φίδα διαμαντιού (Εικ. 11). Η κοιλότητα τηςανάστροφης έμφραξης έγινε με υπερήχους,απομακρύνοντας 3 mm της γουταπέρκαςακρορριζικά. (Εικ. 12 και 13). Η περιοχή πλύ-θηκε με φυσιολογικό ορό και η κοιλότητα στέ-γνωσε με κώνους χάρτου. Η κοιλότητα ανά-στροφης έμφραξης επιθεωρήθηκε για να επιβε-βαιωθεί η απόλυτη απομάκρυνση της γουτα-πέρκας από τα τοιχώματα του ριζικού σωλήναακρορριζικά βάθους μέχρι τα 3 mm για να το-ποθετηθεί το Biodentine™ (Εικ. 14 και 15). Μια κάψουλα Biodentine™ προετοιμάζεται για30 δευτερόλεπτα και τοποθετείται στην ανά-στροφη κοιλότητα χρησιμοποιώντας ένα πολύ


Ανάστροφη έμφραξη με Biodentine™

σε ακρορριζεκτομή

C.D.E.E. Alberto Segovia Ramirez, Χειρουργός Οδοντίατρος, Αυτόνομο Πανεπιστήμιο της Νουέβο Λεόν,Μάστερ στην Ενδοδοντία, Αυτόνομο Πανεπιστήμιο του Σαν Λουί Ποτοσί

Εισαγωγή: Η ακρορριζεκτομή είναι μια πολύπλοκη χειρουρ-γική διαδικασία, η οποία πραγματοποιείται για να εξαλείψειτην αιτιολογία και να απομακρύνει τον πυρήνα της αλλοίωσηςστα επηρεαζόμενα δόντια, η κατάλληλη διάγνωση είναι ση-μαντική για το σχεδιασμό της θεραπείας και μιας ευνοϊκήςπρόγνωσης. Ο Frank προτείνει ότι οι ενδείξεις της ακρορριζε-κτομής θα πρέπει να διαχωριστούν σε τρεις κατηγορίες. Μέ-θοδοι: Αυτό το κλινικό περιστατικό περιγράφει τη χειρουργικήθεραπεία ενός δοντιού με ιστορικό ενδοδοντικών θεραπειώνπου σχετίζεται με χρόνιες περιρριζικές και ακρορριζικές αλ-λοιώσεις, η χειρουργική προσέγγιση που έγινε ήταν μια

ακρορριζεκτομή με ανάστροφη έμφραξη και η εμφύτευσηενός ξενογενούς μοσχεύματος. Συζήτηση: Τα αποτελέσματαήταν ευνοϊκά γιατί τα συμπτώματα και η ακρορριζική αλλοί-ωση που υπήρχε στον ασθενή εξαφανίστηκε και το δόντι δια-τηρήθηκε στον φραγμό. Η αλλοίωση στάλθηκε για ιστοπαθο-λογική εξέταση, η οποία έδειξε ακρορριζικό κοκκίωμαICD/WHO CODE 10: K04.5. Συμπέρασμα: το καθαρό πυριτικότριασβέστιο (BiodentineTM) είναι ένα ιδανικό υλικό για τιςακρορριζεκτομές με ανάστροφη έμφραξη λόγω των χαρα-κτηριστικών του, της βιοσυμβατότητας και της ακρορριζικήςεμφρακτικής ικανότητάς του.

Εικ. 1: Αρχική ακτινογρα-φία.

Εικ. 3: Τριγωνική τομή κρημνού. Εικ. 4: Ανύψωση κρημνού. Εικ. 5: Παρατηρείται κοκκιωμα-τώδης ιστός.

Εικ. 6: Διαχωρισμός του κοκ-κιωματώδους ιστού από τονκρημνό.

Εικ. 7: Εκτομή του ιστού με τηφλεγμονή.

Εικ. 8: Εκτομή του ιστού με τηφλεγμονή.

Εικ. 9: Καθαρισμός και εκτομήτου φλεγμαίνοντος ιστού.

Εικ. 10: Καθαρισμός και εκτομήτου φλεγμαίνοντος ιστού.

Εικ. 11: Ακρορριζεκτομή με εγ-γλυφίδα διαμαντιού.

Εικ. 12: Διαμόρφωση 3 mm α -νάστροφης κοιλότητας με υπε-ρήχους.

Εικ. 13: Διαμόρφωση 3 mm α -νάστροφης κοιλότητας με υπε-ρήχους

Εικ. 2: Ακτινογραφία μετά τηντοποθέτηση του ρητινώδουςυαλοϊονομερούς εμφρακτικούυλικού.

BHMA116 29/06/2017 11:42 π.μ.

λεπτό εργαλείο έμφραξης (Εικ. 16, 17, 18 και19). Λυοφιλοποιημένο οστικό μόσχευμα τοπο-θετείται σε φυσιολογικό ορό σ’ ένα αποστειρω-μένο γυάλινο τρυβλίο για 20 λεπτά, έπειτα τοοστικό έλλειμμα γεμίζει με οστό, καθαρό απόπαθολογικούς ιστούς, ακρορριζικά του 21 δον-τιού (Εικ. 20). Ακολουθεί η τοποθέτηση τηςμεμβράνης κολλαγόνου πάνω από το ξενογε-νές μόσχευμα (Εικ. 21) και γίνεται η συρραφήμε απλά ράμματα χρησιμοποιώντας μεταξωτόράμμα «000» (Εικ. 22, 23, 24 και 25). Παίρνου-με μια τελική περιακρορριζική ακτινογραφία(Εικ. 26). Μετεγχειρητικές οδηγίες δίνονταιστον ασθενή, συνταγογραφόντας του αμοξυ-κιλλίνη με κλα-βουλανικό οξύτων 875/125mg δισκία, ένακάθε 12 ώρες για7 ημέρες και υπο-γλώσσια κετορο-λάκη 25/10 mgδισκία, μία κάθε12 ώρες για 4ημέρες.Τέταρτη συνε-δρία: Αφαιρούνται τα ράμματα και αποφασί-ζουμε να βγάλουμε το 21 δόντι από τη σύγκλει-ση.

ΣυζήτησηΤα αποτελέσματα ήταν ευνοϊκά, καθώς τα συμ-πτώματα και η ακρορριζική αλλοίωση που είχεπαρουσιάσει η ασθενής εξαφανίστηκαν και τοδόντι διατηρήθηκε στον φραγμό.

Ιστοπαθολογική ΔιάγνωσηΜακροσκοπική περιγραφή: τα τμήματα του μα-λακού ιστού διατηρήθηκαν σε φορμαλδεϋδη,με ακανόνιστο σχήμα, είχαν λοβούς, καφέχρώματος με αιμορραγική εμφάνιση. Τα τμήμα-τα αυτά μετρήθηκαν μαζί, περίπου 15Χ6Χ6mm στον μεγαλύτερο άξονά τους (Εικ. 27). Στομεγαλύτερο τμήμα έγινε εκτομή, ήταν συμπα-γές όταν κόπηκε,και συμπεριλή-φθηκε εξ ολο-κλήρου σε μια κά-ψουλα για τηνεπεξεργασία καιτη μελέτη του μεσυμβατική τεχνι-κή, εμβυθισμένοσε παραφίνη καιβαμμένο με χρω-στικές αιματοξυ-λίνη και εοσίνηΗΕ.Μικροσκοπική περιγραφή: εννέα τομές αναλύ-θηκαν. Τα δείγματα που μελετήθηκαν διαμορ-φώθηκαν εξ ολοκλήρου από συνδετικό ιστόκαι παρουσίαζαν οίδημα και διάχυτη διείσδυση


Ο∆ΟΝΤΙΑΤΡΙΚΑ-ΟΡΘΟ∆ΟΝΤΙΚΑΜιχαλακοπούλου 157, Γουδή 115 27, Τηλ.: 210 7716.416, 210 7751.000, Fax: 210 7711.100e-mail: [email protected], www.tsaprazis.gr

1 2 3 4

Ελαχιστοποιείταιο κίνδυνος για μικροβιακή

διείσδυση

Μειώνεται η μετακίνηση των υγρών στο εσωτερικό των οδοντινοσωληνάριων

Απελευθέρωση υδροξειδίου του ασβεστίου

εμποδίζει την ανάπτυξητων βακτηρίων

Προάγει την επούλωσητου πολφού και ενεργοποιεί

την ασβεστοποίησητης οδοντίνης

Ελαχιστοποιείταιο κίνδυνος για εμφάνιση

δευτερογενούςτερηδόνας

Ελαχιστοποιείταιο μετεμφρακτικός

πόνος³

Ελαχιστοποιείταιο κίνδυνος εμφάνισης

δευτερογενούς τερηδόνας

Αποφεύγεται η περιττή ενδοδοντική

θεραπεία²

Ελαχιστοποιείταιο κίνδυνος για μικροβιακή

διείσδυση

Διατηρεί τη μεσόφαση οδοντίνης/BioRoot/

γουταπέρκας ακέραιη

Απελευθέρωση υδροξειδίου του ασβεστίου

εμποδίζει την ανάπτυξητων βακτηρίων

Προάγει την περιρριζική επούλωση

Εξαίρετη έμφραξη-δε χρειάζεται η χρήση της εν θερμώ τεχνικής

από εδώ και πέρα

Εξαίρετη έμφραξη-δε χρειάζεται η χρήση της εν θερμώ τεχνικής

από εδώ και πέρα

Μειώνει τον κίνδυνο αποτυχιών

στις ενδοδοντικές θεραπείες

Μειώνει τον κίνδυνο αποτυχιών

στις ενδοδοντικές θεραπείες

Καταπληκτικές ιδιότητες έμφραξης

Δενσυρρικνώνεται

Προάγει την κυτταρική αναγέννηση

Αντιμικροβιακές ιδιότητες

¹ Εσωτερικός επιστημονικός φάκελος² Σε περίπτωση μη αναστρέψιμης φλεγμονής του πολφού θα πρέπει να προχωρήσετε στην ενδοδοντική θεραπεία.

³ Koubi et al Clin.Or.Investig013 Jan; 17(1): 243-9.

Τι σημαίνουν για την BiodentineΤΜ;

Τι σημαίνουν για το BioRootΤΜ RCS;

Εξοικονόμισηοδοντικού ιστού, χρόνουκαι κόστους

Εξαίρετη έμφραξηκαι πολλά περισσότερα

Η πατενταρισμένη τεχνολογία του πυριτικού τριασβεστίου από τη Septodont-υψηλής καθαρότητας, υψηλής βιοσυμβατότητας¹-

ΕΝΕΡΓΗ ΒΙΟΠΥΡΙΤΙΚΗΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ

ΠΠΠΠΑΑΝΝΝΩΩΩ ΑΠΟΟΟΟΟ

ΔΔΔΗΗΗΜΜΜΟΟΟΣΙΕΕΕΥΥΥΥΣΣΣΕΕΙΙΙΣΣΣΔΔΙΙΕΕΘΘΝΝΩΩΣΣ

Συσκευασία: 15 gr σκόνης φιάλη και 35 μονές δόσεις υγρού

Συσκευασίες: Kουτί των 15 καψουλών και 15 αμπουλών μονών δόσεων

Kουτί των 5 καψουλών και5 αμπουλών μονών δόσεων

Εικ. 14: Παρατηρείται η 3 mmανάστροφη κοιλότητα.

Εικ. 15: Παρατηρείται η 3 mmανάστροφη κοιλότητα.

Εικ. 16: Παρασκευή του καθα-ρού πυριτικού τριασβεστίου(Biodentine™ ) για 30 δευτερό-λεπτα.

Εικ. 17: Πυριτικό τριασβέστιο(Biodentine™).

Εικ. 18: Εργαλείο έμφραξης γιατο καθαρό πυριτικό τριασβέ-στιο.

Εικ. 19: Ανάστροφη έμφραξημε Biodentine™

Εικ. 20: Λυοφιλοποιημένο ξενο-γενές οστικό μόσχευμα σε φυ-σιολογικό ορό για 20 λεπτά.

Εικ. 21: Τοποθέτηση ξενογενούςοστικού μοσχεύματος στοοστικό έλλειμμα.

Εικ. 22: Τοποθέτηση μεμβρά-νης κολλαγόνου.

Εικ. 23: «000» μεταξωτό ράμμα. Εικ. 24: «000» μεταξωτό ράμμα. Εικ. 25: «000» μεταξωτό ράμμα.

Εικ. 26: Τοποθέτηση μεμβρά-νης κολλαγόνου.

Εικ. 27: Ιστός για ιστοπαθολο-γική εξέταση.

BHMA116 29/06/2017 11:42 π.μ.


μονοπύρηνων λευκοκυττάρων και επιθηλια-κών ιστιοκυττάρων. Εσωτερικά παρατηρήθη-καν αμέτρητες σχισμές από χοληστερόλη. Επί-σης βρέθηκε εναπόθεση που περιείχε κοκκιώ-δες ξένο σώμα με διάχυτη ή κυτταροπλασματι-κή διανομή ιστιοκυττάρων (Εικ.28), αρχική με-γέθυνση Χ100 / (Εικ.29) αρχική μεγέθυνση Χ400.

Καμία κακοήθεια δεν παρατηρήθηκε στις μελέ-τες των τομών.Διάγνωση: ακρορριζικό κοκκίωμα icd/whocode 10: k04.5.

ΣυμπέρασμαΤο καθαρό πυριτικό τριασβέστιο (Biode nti -ne™) φέρει τα απαιτούμενα χαρακτηριστικά

των εμφρακτικών υλικών για ανάστροφη έμ-φραξη, όπως να διαθέτει υψηλό βαθμό βιοσυμ-βατότητας, να μην προκαλεί κυτταροτοξικότη-τα ή φλεγμονή και αντιμικροβιακή δράση, ηοποία προκύπτει από το υψηλό αλκαλικό pH12.Οι άλλες ιδιότητές του περιλαμβάνουν τη βιοε-νεργοποίηση των μεσεγχυματικών κυττάρων

του περιοδοντικού ιστού, ο οποίος προάγει τηναναγέννηση του περιακρορριζικού περιβάλ-λοντος και δεν περιέχει άλλα υλικά όπως τοΜΤΑ.Όσον αφορά στα μηχανικά χαρακτηριστικά, τοκαθαρό πυριτικό τριασβέστιο (Biodentine™) εί-ναι με διαφορά ανώτερο από τα άλλα υλικά πουχρησιμοποιούνται σ’ αυτές τις θεραπείες, αφούέχει σε μεγάλο βαθμό μηχανική αντοχή (300MPa σε 30 ημέρες), εμποδίζοντας το υλικό νασπάσει και να υπάρξει κάποια μικροβιακή επι-μόλυνση. Ένα άλλο σημαντικό χαρακτηριστικό είναι η ευ-κολία στη χρήση της σκόνης και του υγρού, δί-νοντας στον κλινικό οδοντίατρο αρκετό χρόνογια να τοποθετήσει και να προσαρμόσει το υλι-κό, μειώνοντας το χρόνο συνεδρίας, πράγμαεξαιρετικά ικανοποιητικό για τον ασθενή καιτον ιατρό. Έτσι μπορούμε να πούμε ότι το κα-θαρό πυριτικό τριασβέστιο (Biodentine™) είναιένα ιδανικό υλικό για τις χειρουργικές ενδο-δοντικές επεμβάσεις.

Βιβλιογραφία1. Peñarocha M, Peñarocha M. Atlas de cirugía

periapical. . 1a ed. Barcelona España: editori-al océano; 2014.

2. Canalda C, Brau E. Endodoncia Técnicasclínicas y bases científicas. 3ª ed. BarcelonaEspaña: Elsevier Masson; 2014.

3. García A, Bujaldón A, Rodríguez A. Lesionesperiapicales. Diagnóstico y tratamiento [peri-apical lesions. diagnosis and treatment] [inter-net] Universidad Complutense de MadridMedicina Bucal. Departamento de Estoma-tología. Universidad de Granada AVANCESEN ODONTOESTOMATOLOGÍA, Vol. 31,31-42. 2015.

4. Gómez V, Giner J, Maniegas L, Gaite J, Cas-tro A, Ruiz J, “et all”. Apicectomía quirúrgica:propuesta de un protocolo basado en la evi-dencia [Surgical apicoectomy: proposed evi-dence-based protocol.] [internet] Revista Es-pañola de Cirugía Oral y Maxilofacial, vol.33no.2 Madrid, 2 pág. (Abr.-jun. 2011).

5. Borisova T, Panov V, Peev S, Papanchev G.ROOT END FILLING MATERIALS REVIEW.Scientifica Medicinae Dentalis, Medical Uni-versity of Varna. (2013). vol. 1, 1, 13-17.

6. Priyanka S. A Literature Review of Root-EndFilling Materials IOSR Journal of Dental andMedical Sciences (IOSR-JDMS) e-ISSN:2279-0853, p-ISSN: 2279-0861. Volume 9,Issue 4 (Sep.- Oct. 2013), PP 20-25 www.ios-rjournals.org

7. Correa M, Castrillón N. Comparación de mi-crofiltración apicocoronal entre MTA y Bio-dentine™ en dientes unirradiculares. [Com-parison of microfiltration apicocoronal be-tween MTA and Biodentine™ in singlerootedteeth]. [Internet] Universidad San FranciscoQuito; Publicado: 2015/03/01.

8. Garrido G, Moraes L, Louzada D, MenegucciL. and Rodrígues S. BIOCOMPATIBILITY E-VALUATON OF BIODENTINE IN SUBCU-TANEOUS TISSUE OF RATS. JOE. VOLU-MEN 40, NUMBER 9, SEPTEMBRE 2014.

9. Calzada-Bandomo A, Calzada-Bandomo A,Mora-Pérez C. Terapia periodontal regenera-tiva: antecedentesy perspectivas. Medisur [re-vista en Internet]. 2013 [citado 2016 Jun 23];11(5):[aprox. 8 p.].

www.akod.gr

Divani Caravel “Dental Duets”.

ά 64, 10680 Αθήνα, τ. 210 3814939.

9.00-10.30

10.30-11.00

11.00-12.30

12.30-13.30

13.30-15.00

15.00-15.30

15.30-17.00

Divani Caravel

“Dental Duets”

. “Dental Duets”

11.00-12.30

10.30-11.00

9.00-10.30

15.00-15.30

13.30-15.00

12.30-13.30

11.00-12.30

15.30-17.00

ά 64 10680 Α

210 3814939Αθή

μ μφλεγμονή.

Εικ. 28: Αρχική μεγέθυνση Χ100. Εικ. 29: Αρχική μεγέθυνση Χ 400. Ακτινογραφικός έλεγχος στους 6 μήνες. Κλινικός έλεγχος στους 6 μήνες.

BHMA116 29/06/2017 11:42 π.μ.

Κύριε Μελακόπουλε, το 54ο Ετήσιο Συνέ-δριο της ΣΕΕ θα λάβει χώρα στις 8-9 Σε-πτεμβρίου 2017 στη Δράμα σε συνεργασίαμε τον Οδοντιατρικό Σύλλογο Δράμας. Θέ-λετε να μας πείτε λίγα λόγια για την επιλογήτου τόπου διεξαγωγής του φετινού συνε-δρίου;

Η διεξαγωγή του συνεδρίου στη Δράμα είναι μιαιδέα που έχει ξεκινήσει εδώ και χρόνια, όταν στοπεριθώριο του συνεδρίου μας στην Καβάλα -πριν από μια δεκαετία περίπου- επισκεφθήκαμετην πόλη και μείναμε εντυπωσιασμένοι από τηνομορφιά της. Παράλληλα, η συμμετοχή των συ-ναδέλφων από τη Δράμα, οι οποίοι όλα αυτά ταχρόνια στηρίζουν ανελλιπώς με την παρουσίατους τα ετήσια συνέδριά μας, και το ενδιαφέρονπου έχουν επιδείξει για την διοργάνωση ενόςσυνεδρίου στη πόλη τους, λειτούργησε καταλυ-τικά στο να εξετάσουμε αν όντως υπάρχουν οικατάλληλες υποδομές για την πραγματοποίησήτου. Το Ξενοδοχείο «ΥΔΡΑΜΑ», ένα παλιό κα-πνεργοστάσιο που θα σας ενθουσιάσει με τουςχώρους του, επιλέχθηκε ως τόπος για την διορ-γάνωση του συνεδρίου. Έτσι εκτός από τις γνώ-σεις που παρέχει το επιστημονικό πρόγραμματου Συνεδρίου, το οποίο όπως γνωρίζετε είναιυψηλού επιπέδου, οι σύνεδροι θα έχουν τη δυ-νατότητα να γνωρίσουν μια πολύ όμορφη πόλη.Ο Οδοντιατρικός Σύλλογος Δράμας που αγκά-λιασε με θέρμη και στήριξε την ιδέα του συνε-δρίου, παρά την αλλαγή στη σύνθεσή του μετάτις πρόσφατες εκλογές, συνέχισε την αγαστήσυνεργασία, αποδεικνύοντας ότι στην Ελλάδακάποιες προσπάθειες μπορεί να έχουν μια συ-νέχεια και να υπερβαίνουν πρόσωπα και κατα-στάσεις.

Σε επίπεδο δομής είδα από το προκαταρκτι-κό σας πρόγραμμα ότι συνεχίζετε για τρίτηχρονιά την επιτυχημένη συνταγή των ελεύ-θερων ανακοινώσεων και κατευθυνόμενωνεισηγήσεων πάνω στην ίδια θεματική με κοι-νό προεδρείο. Σε επίπεδο θεματολογίας, τίθα μας παρουσιάσετε φέτος;

Από άποψη θεματολογίας, πάντα γίνεται προ-σπάθεια να καλυφθούν τα περισσότερα γνωστι-κά αντικείμενα της Οδοντιατρικής που απασχο-λούν τον μέσο οδοντίατρο. Γι’ αυτό το λόγοεκτός από τις ενότητες που είναι δομημένες μετον τρόπο, τον οποίο ακριβώς περιγράψατε, έναμεγάλο μέρος της κατευθυνόμενης θεματολο-γίας είναι αφιερωμένο σε κλινικά θέματα.Ο καθηγητής Φ. Μαδιανός, Πρόεδρος της Πε-ριοδοντολογικής Εταιρείας της Ελλάδος θα συ-ζητήσει με τους συνέδρους θέματα Περιοδοντο-λογίας και οι Κ. Τολίδης και Δ. Τορτοπίδης,Αναπληρωτές Καθηγητές θέματα ΑισθητικήςΟδοντιατρικής. Ο Επίκουρος Καθηγητής Κ.Τόσιος, εμπνευστής των κλινικών θεμάτων, μετις συναδέλφους Ε. Καλογήρου και Σ. Μερκου-ρέα, θα δώσουν απαντήσεις σε θέματα Στοματο-λογίας, ενώ ο Αναπληρωτής Καθηγητής Φ.Τζέρμπος, και η Επίκουρη Καθηγήτρια Ν. Λυγι-δάκη καθώς και ο ΣΓΠΧ Κ. Χούπης θα απαντή-σουν σε αντίστοιχα θέματα Χειρουργικής τουΣτόματος. Άφησα τελευταίο, για να το τονίσω, το κύριο θέ-μα που είναι «Η πρόληψη της στοματικής υγείαςεντός και εκτός ιατρείου: οδηγίες και εφαρμο-

γές». Νομίζω ότι η πρόληψη της υγείας γενικάκαι του τμήματος που αφορά τη στοματική υγείαειδικότερα, παρόλο που βρίσκεται σε «καλόδρόμο», χρειάζεται ακόμη πολλά βήματα για ναφτάσει στο επίπεδο των περισσοτέρων ευρωπαϊ-κών χωρών. Ο Αντιπρόεδρος της Εταιρείας Δ.

Δημητριάδης με την Αναπληρώτρια Καθηγή-τρια Β. Τοπίτσογλου και τον παιδοδοντίατρο Κ.Αρίζο αναπτύσσουν το θέμα με βάση την μακρο-χρόνια επιτυχημένη ενασχόλησή τους στον το-μέα και είμαι σίγουρος ότι θα συμβάλουν σε αυ-τήν την πορεία.

Θα ήθελα να σταθούμε λίγο στο θέμα τωνελεύθερων ανακοινώσεων και των posterγια τα οποία έχετε αφιερώσει και μια ξεχωρι-στή συνεδρία. Παραδοσιακά, η ΣΕΕ δίνειβήμα στους νέους επιστήμονες. Ποια πι-στεύετε ότι είναι η συμβολή των νέων επι-

Ειδήσεις - Εκδηλώσεις - Συνέδρια • 29ΟΔΟΝΤΙΑΤΡΙΚΟΒΗΜΑ | ΜΑΪΟΣ - ΙΟΥΝΙΟΣ 2017

H MIS παρουσιάζει το MGUIDE , το νέο σύστημα εικονικού σχεδιασμού και κατευθυνόμενης τοποθέτησης εμφυτευμάτων το οποίο προσφέρει μια ολοκληρωμένη λύση για ασφαλέστερη, γρηγορότερη και με περισσότερη ακρίβεια χειρουργική διαδικασία. Το απλό και φιλικό προς τον χρήστη 3D λογισμικό του MGUIDE επιτρέπει ακριβή σχεδιασμό, ενώ ο ανοιχτός νάρθηκας από διαφανές υλικό επιτρέπει μεγαλύτερο πεδίο ορατότητας, καλύτερο καταιονισμό ορού και άνεση στην διάρκεια του χειρουργείου. Περισσότερες λεπτομέρειες για το MGUIDE στο www.mis-implants.com/mguide

ΟΤΑΝ ΤΟ ΕΙΚΟΝΙΚΟ ΓΙΝΕΤΑΙ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟ

MAKE IT SIMPLE

®

P A R T O F T H E M C E N T E R G R O U P

Φωκίδος 51 - Αθήνατηλ. 210 7711605www.negrin.gr

Αντιπρόσωπος Θεσ/νίκης: Παρασίδης Πέτροςτηλ. 2310 905920κιν. 6971 895939

MIS-ΠΡΟΜΗΘΕΥΤΗΣ ΕΜΦΥΤΕΥΜΑΤΩΝ στην ΜΟΕ της Οδοντιατρικής Σχολής ΕΚΠΑ

ΝΕΓΡΙΝ INDENTAL

54ο Ετήσιο Συνέδριοτης Στοματολογικής Εταιρείας της Ελλάδας

Το 54ο Ετήσιο Συνέδριο της ΣτοματολογικήςΕταιρείας της Ελλάδας (ΣΕΕ), το οποίο θα πραγ-ματοποιηθεί φέτος με την στήριξη του Οδοντια-τρικού Συλλόγου Δράμας θα «ανοίξει τις πύλεςτου» από 8 έως και 9 Σεπτεμβρίου 2017 στηνόμορφη πόλη της Δράμας. Το «Ο.Β.» έχει την

τιμή και τη χαρά να φιλοξενεί τον Πρόεδρο τηςΣτοματολογικής Εταιρείας της Ελλάδας, τον Στο-ματικό και Γναθοπροσωπικό Χειρουργό, κ.Ιωάννη Μελακόπουλο, ο οποίος μας μίλησεγια τη δομή και τη θεματολογία της φετινής εκ-δήλωσης.

Ιωάννης Μελακόπουλος Στοματικός και ΓναθοπροσωπικόςΧειρουργός


BHMA116 29/06/2017 11:42 π.μ.

30 • Ειδήσεις - Εκδηλώσεις - Συνέδρια ΜΑΪΟΣ - ΙΟΥΝΙΟΣ 2017 | ΟΔΟΝΤΙΑΤΡΙΚΟΒΗΜΑ

στημόνων στην γνώση που «παράγεται» στοπλαίσιο μιας επιστημονικής εκδήλωσης;

Μπορούμε να δούμε το θέμα από δύο πλευρές,του ακροατηρίου και του ομιλητή. Το ακροατή-ριο ερχόμενο σε επαφή με τις νέες ιδέες, ανανε-ώνει τις γνώσεις του και αξιολογεί τις δυνατότη-τές του. Μεγαλύτερη όμως βαρύτητα, δίνω σεαυτό που «κερδίζει» ο ίδιος ο ομιλητής. Πάραπολλά πράγματα στη ζωή σε επηρεάζουν ότανείσαι νέος. Είχα την τύχη, η πρώτη μου επιστη-μονική ανακοίνωση να γίνει σε συνέδριο τηςΣΕΕ και αυτό μου έδωσε ώθηση να συνεχίσω ναασχολούμαι μέχρι σήμερα με τη συνεχιζόμενηεκπαίδευση. Πιστεύω ότι αυτό είναι πολύ ση-μαντικό στις μέρες μας και όταν συνδυάζεται μετην επαγγελματική δραστηριότητα λειτουργείπρος το συμφέρον ολόκληρης της οδοντιατρι-κής κοινότητας. Γι’ αυτό στόχος μας είναι η ΣΕΕνα λειτουργεί ως «φυτώριο» νέων επιστημόνων.

Φέτος έχετε επιλέξει μια επαγγελματική συ-νεδρία αφιερωμένη στο θέμα της αναζήτη-σης οδοντιατρικής φροντίδας σε γειτονικέςχώρες. Ποιοι ήταν οι λόγοι επιλογής τουσυγκεκριμένου θέματος;

Πάντα απασχολούσε τα μέλη του Δ.Σ, της ΣΕΕμια τέτοια ιδέα. Όταν είχα βρεθεί στη Δράμα,στο πλαίσιο μιας φιλικής συζήτησης με συνα-δέλφους τούς ρώτησα πώς πάει η κίνηση σταοδοντιατρεία τους και αμέσως έθιξαν το θέμα

του οδοντιατρικού τουρισμού που ανθεί στις γει-τονικές χώρες. Το χαμηλότερο κόστος σε συν-δυασμό με τη μικρή απόσταση από τη Δράμαοδηγεί πολλούς συμπολίτες στην αναζήτησηοδοντιατρικών υπηρεσιών εκτός Ελλάδος.Πρόκειται για ένα ζήτημα που απασχολεί όλουςτους συναδέλφους των παραμεθόριων περιο-χών. Αυτή η συνεδρία δεν επικεντρώνεται στααίτια του φαινομένου, αλλά στο τι μπορεί να γί-νει από την πλευρά των οδοντιάτρων για να ανα-στραφεί αυτή η τάση. Πιστεύω ότι οι οδοντίατροι θα πρέπει να εκπαι-δεύσουν τους ασθενείς στη σωστή αξιολόγησητων παρεχόμενων υπηρεσιών, ώστε να συνεκτι-μούν όλους τους παράγοντες της θεραπείας(συνθήκες υγιεινής, υλικά και μεθόδους) και όχιμόνο το κόστος. Η συνεδρία είναι πριν την επί-σημη έναρξη και είμαι βέβαιος ότι ο πρόεδροςτου ΔΣ του ΟΣΘ Α. Δεβλιώτης μαζί με τους Β.Καλαμάτα και Ι. Μελικίδη θα παρουσιάσουν τοπρόβλημα προτείνοντας και τρόπους αντιμετώ-πισης.

Τα master class και τα πρακτικά σεμινάριαπου θα έχουν τη δυνατότητα να παρακολου-θήσουν οι σύνεδροι στο πλαίσιο του φετι-νού συνεδρίου τι πραγματεύονται;

Έχουμε συμπεριλάβει δύο πρακτικά σεμινάριακαι ένα master class στο πρόγραμμα του συνε-δρίου, καθώς ο χρόνος είναι περιορισμένος. Τοmaster class «Σύγκλειση και Εμφυτευματολογία»

συντονίζει και παρουσιάζει ο Αντιπρόεδρος τηςΣΕΕ Π. Λομβαρδάς. Τα πρακτικά σεμινάρια μεθέμα την «Ανατομικά καθοδηγούμενη μορφο-ποίηση των ριζικών σωλήνων με συστήματαελεγχόμενης μνήμης» και «Άμεσες αισθητικέςκαι λειτουργικές αποκαταστάσεις οπισθίων δον-τιών» θα παρουσιάσουν οι Α. Χανιώτης και Δ.Τσανακτσίδης, αντίστοιχα. Τα πρακτικά σεμινά-ρια θα διεξαχθούν παράλληλα με το κύριο πρό-γραμμα και θα είναι περιορισμένης συμμετοχής.Αυτή εξάλλου είναι και η έννοια των πρακτικώνσεμιναρίων και master class. Απευθύνονται σεπερίπου 20 συνέδρους, ώστε να μπορούν να λύ-σουν όλες τις απορίες τους, να εκπαιδευτούν μετον καλύτερο τρόπο και να αποκτήσουν δεξιό-τητες σε νέα υλικά και τεχνικές.

Το συνέδριό σας θα λάβει μοριοδότηση απότην Επιτροπή Σ.Ε.Ε.Ο. της Ε.Ο.Ο;

Το συνέδριό μας, όπως και όλες οι επιστημονι-κές δραστηριότητες της ΣΕΕ, έχει ενταχθεί στηδιαδικασία μοριοδότησης της ΕΟΟ, διαδικασίαπου θα πρέπει όλοι να στηρίξουμε. Η μοριοδό-τηση αποτελεί τον «πυλώνα» αυτού που ονομά-ζουμε οδοντιατρική μετεκπαίδευση, ώστε οοδοντίατρος να συνεχίζει να είναι πλήρως ενη-μερωμένος πάνω στις τελευταίες εξελίξεις στονχώρο της Οδοντιατρικής, γεγονός που εξασφα-λίζει ποιότητα στο κλινικό του έργο. Με την ευ-καιρία αυτή καλώ όλες τις επιστημονικές εται-ρείες να στηρίξουν το θεσμό της συνεχιζόμενης

εκπαίδευσης και να ενταχθούν στο σύστημα μο-ριοδότησης. Με αυτό τον τρόπο θα συμβάλλου-με από κοινού στην αναβάθμιση του επιπέδουτων παρεχόμενων οδοντιατρικών υπηρεσιώνστη χώρα.Σε αυτό το σημείο θα ήθελα να ευχαριστήσω τονπρόεδρο Α. Κατσίκη καθώς και τα μέλη του ΔΣτης ΕΟΟ, που μας τιμούν με την παρουσία τουςσε κάθε συνέδριό μας και ελπίζω να βρίσκονταικαι φέτος μαζί μας.

Υπάρχει κάποιο μήνυμα που θα θέλατε νααπευθύνετε στους αναγνώστες μας σχετικάμε το επικείμενο συνέδριο σας;

Όπως ξέρουν οι αναγνώστες σας, αφού διαχρο-νικά πλαισιώνετε και προβάλλετε τις εκδηλώ-σεις μας- και θα ήθελα να εκφράσω δημόσια τιςευχαριστίες μου για τη στήριξή σας αυτή- επιχει-ρούμε να συνδυάσουμε το τερπνόν μετά τουωφελίμου. Σύμφωνα με το καταστατικό μας, επι-λέγουμε πάντα περιοχή της περιφέρειας της χώ-ρας για το συνέδριό μας. Έτσι, φέτος προσκα-λούμε τους συναδέλφους να μας ακολουθήσουνστη Δράμα και να γνωρίσουν μια διαφορετικήγωνιά της χώρας μας, ευελπιστώντας ότι το πρό-γραμμα θα ανταποκριθεί στις προσδοκίες τους.

Κύριε Μελακόπουλε, σας ευχαριστώ για τονχρόνο σας και να ευχηθώ καλή αντάμωσηστη Δράμα.

Κι εγώ σας ευχαριστώ για τη φιλοξενία.

Π α ρ α σ κ ε υ ή 8 Σ επ τ ε μ β ρ ί ο υ 2 0 1 7

Σ ά β β α τ ο 9 Σ επ τ ε μ β ρ ί ο υ 2 0 1 7

ΣΥΝΕΔΡΙΑ 1

ΣΥΝΕΔΡΙΑ 4

ΣΥΝΕΔΡΙΑ 2

ΣΥΝΕΔΡΙΑ 3

ΣΥΝΕΔΡΙΑ 5

ΣΥΝΕΔΡΙΑ 6

Πληροφορίες - Εγγραφές: ΣΤΟΜΑΤΟΛΟΓΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣΚαλλιρρόης 17, 117 43 ΑΘΗΝΑ, Τηλ: 210.92.14.325 • Fax: 210.92.14.204 e-mail: [email protected] • www.stomatologia.gr

ΣΥΝΕΔΡΙΑ 8

ΣΥΝΕΔΡΙΑ 7

BHMA116 29/06/2017 11:42 π.μ.

Η Ελβετία είναι μια χώρα όπου η τελειότητα είναιεμφανής από τα ρολόγια μέχρι την Οδοντιατρικήκαι φυσικά τις οδοντιατρικές επιστημονικέςδιοργανώσεις. To 2010 και 2014 διοργανώθη-καν με μεγάλη επιτυχία τα προηγούμενα ΙΤΙWorld Congresses. Έτσι, όλα έδειχναν ότι το φε-τινό συνέδριο (4 - 6 /5/ 2017 στη Βασιλεία τηςΕλβετίας), είχε τις προδιαγραφές να διακριθεί.Μια βασική παράμετρος της μεγάλης επιτυχίαςήταν η εκτεταμένη ενσωμάτωση της σύγχρονηςτεχνολογίας. Η αίσθηση αυτής ήταν έντονη στοφετινό παγκόσμιο Συνέδριο της ΙΤΙ, με τη σύγ-χρονη οπτικοακουστική (VR shows, Touch sur-gery applications), την 3D τεχνολογία, την ηλε-κτρονική μας διασύνδεση (poken) και το e-lear-ning να βρίσκονται στο επίκεντρο της επιστημο-νικής εκδήλωσης.Το θέμα του Συνεδρίου ήταν «Στρατηγικοί παρά-γοντες για μακροχρόνια επιτυχία» και 4.800 σύ-νεδροι από 90 χώρες επισκέφθηκαν τα 20.000τ.μ. του υπέροχου συνεδριακού χώρου Messeτης Βασιλείας (Ελβετία).Τις ομιλίες του συνεδρίου «άνοιξε» ο Kαθ. War-wick (U.K.), με θέμα «Robotic και biomechanicalengineering». Ο κ. Warwick αναφέρθηκε σε βελ-τιωμένους αισθητήρες που συνδέονται και μετα-φέρουν δεδομένα στον εγκέφαλο (π.χ. σε τυ-φλούς). Σήμερα, η Α.Ι. (τεχνητή νοημοσύνη) αλ-ληλεπιδρά και με φυσικούς νευρώνες και η εξέλι-ξή της προχωρά σε επίπεδο εκπαίδευσης αυτής(deep knowledge). Η αλληλεπίδραση της Α.Ι. μετον ανθρώπινο εγκέφαλο σήμερα βοηθά την εκ-παίδευση(Short memory – Long memory) καιτου ανθρώπινου εγκεφάλου με παρέμβαση ηλε-κτρικών (Α.Ι) και χημικών ερεθισμάτων για ενί-σχυση των συνάψεων μεταξύ των νευρώνων.Έτσι, σε ασθενείς της νόσου Parkinson η ενσω-μάτωση ηλεκτροδίων που ενεργοποιούνται μευψηλές συχνότητες συμβάλλει στην επαναφοράτης φυσιολογικής δραστηριότητας του εγκεφά-λου. Σήμερα, μέσω της διασύνδεσης της Α.Ι. μετο νευρικό μας σύστημα έχουμε τη δυνατότηταπαρέμβασης στη μνήμη, επικοινωνία, αισθήσεις,ελέγχου μηχανών, πολυδιάστατης σκέψης, αλλάκαι επέκτασης αυτής σε ταχύτητα και δυνατότη-τες (π.χ μεταφορά του νευρικού μας συστήματοςόπως σκέψεις και μέσω του internet ή αποθήκευ-ση με ηλεκτρονική μορφή, αποκατάσταση πα-ραλύτων και τυφλών). Κατόπιν μίλησε ο Αν. καθ. G. Gallucci (Harvard,ΗΠΑ) με θέμα παράγοντες μακρόχρονης επιτυ-χίας των εμφυτευματικών αποκαταστάσεων.Από τις μελέτες φαίνεται ότι το 96-100% τηςπρόγνωσης των εμφυτευμάτων 1-3 χρόνια στα-διακά πέφτει με τα χρόνια, φθάνοντας το 71%-86% στα 20 χρόνια λόγω τεχνικών προβλημά-των. Σήμερα κοντά εμφυτεύματα, ακόμη και6mm, θεωρούνται αποδεκτά και σε μελέτεςέχουν την ίδια πρόγνωση με τα μακρύτερα, αρκείνα τηρούνται οι μηχανικοί κανόνες. Το πλεονέ-κτημά τους είναι (κατά τον Gallucci) να αποφεύ-γουμε την GBR, απλοποιώντας τη διαδικασία.Η υπολογιστική καθοδήγηση βοηθά ιδιαίτερααν και έχει 7,7% παραμόρφωση. Σήμερα, τα Di-com αρχεία συνδυάζονται με τα STL αρχεία απότα scanners και έτσι έχουμε ιδεώδεις αποκατα-στάσεις και ως προς τους μαλακούς ιστούς(προ-φίλ ανάδυσης). Σημαντικό είναι να μην ασκείταιυπερπίεση από εξεσημασμένο προφίλ ανάδυ-σης, γιατί προκαλείται απώλεια οστού στην πα-ρυφή (Souza Ab et al., 2016).Επειδή λοιπόν στα 20 χρόνια μειώνεται η πρό-γνωση και οι μελέτες ακόμα είναι λίγες θα πρέπεινα καθυστερούμε την εμφυτευματική θεραπεία(αν είναι δυνατόν) στο τελευταίο κομμάτι τηςζωής του ανθρώπου, ώστε να μην υπερβαίνουμεσημαντικά τα 20 χρόνια επιβίωσης.

Ο καθ. D. Cochran (S. Antonio, Η.Π.Α) ανα-φέρθηκε στις εξελίξεις στα υλικά, επιφάνειες καισχεδίαση των εμφυτευμάτων. Σήμερα τα bonelevel φαίνεται ότι εμπορικά υπερέχουν σημαντι-κά σε σχέση με τα tissue levels. Οι οδοντίατροισήμερα επιλέγουν ένα σύστημα με βάση παραμέ-τρους όπως η ιστορικότητα, η παρουσία του σεεκπαιδευτικά προγράμματα, ο όγκος των σχετι-κών δημοσιεύσεων, συστάσεις από συναδέλ-φους και φυσικά το marketing. Τα χαρακτηριστι-κά όμως που θα έπρεπε να έχουν βαρύτητα είναιη δυνατότητα και ταχύτητα οστεοενσωμάτωσηςκαι οστεοκαθοδήγησης, η συμβατότητα με τουςμαλακούς ιστούς, η αντοχή στην περιεμφυτευμα-τίτιδα και η συμπεριφορά τους στην φλεγμονή.

Η αντοχή επίσης είναι σημαντικό χαρακτηριστι-κό και έτσι νέα υλικά (ZiO2, Roxolid κ.α.) δεί-

χνουν καλύτερη ενσωμάτωση και αντοχή από τοκλασικό Ti. Το ZiO2 μάλιστα δείχνει μεγαλύτε-ρη αντοχή στην περιεμφυτευματίτιδα. Το σύστη-μα tissue level (ακόμη και το platform switching)που σήμερα υπερέχει εμπορικά, από τις έρευνεςφαίνεται ότι λόγω του μικρο-κενού μεταξύ abu-tment και εμφυτεύματος έχει την μεγαλύτερηοστική απώλεια στον αυχένα (Caron et al 2014).Σχετικά με την αντοχή, ο τύπος (βάθος και ύψος)διείσδυσης του abutment στο εμφύτευμα όπωςέχουμε συχνά αναφέρει είναι θεμελιώδους σημα-σίας στην αποφυγή μηχανικών προβλημάτων(αποκοχλιώσεις, κατάγματα κλπ.)Ο κ. L. Cordaro (Ιταλία) μίλησε για τα στάδιαστην εμφυτευματική αποκατάσταση. Στην Ευ-


ITΙ World Symposium 2017: Το συνέδριο που ορίζειτις εξελίξεις στην εμφυτευματολογία

Ο απεσταλμένος του «ΟΒ» στο ITΙ World Sympo-sium 2017, κ. Χρήστος Κωνσταντινίδης.

Του Χρήστου ΚωνσταντινίδηΟδοντίατρου - M.Sc (Προσθετ.)

BHMA116 29/06/2017 11:42 π.μ.


ρώπη η εμφυτευματολογία αυξάνει τον όγκο ερ-γασιών κατά 2% το χρόνο. Παρ’ όλα αυτά, όπωςτόνισε και ο κ. Gallucci τα εμφυτεύματα δεν είναιγια μια ζωή!!Σημαντικοί παράγοντες είναι η μείωση των στα-δίων και του χρόνου της θεραπείας. Έτσι η άμε-ση εμφύτευση και αποκατάσταση (χωρίς φόρτι-ση) μαζί με GBR και GTR κατά τον J. Kan μει-ώνει μόνο στο 7% την απώλεια σε ύψος και όγκοτου παρειακού πετάλου. Στις ολικές νωδότητεςόμως υπάρχει ανάγκη στο 74% για GBR (στηνάνω γνάθο) σε εύρος και ύψος. Συνέστησε όμωςσε αυτές τις περιπτώσεις ανεπιφύλακτα τηνGBR, παρά λύσεις όπως την all in four και τα κε-κλιμένα εμφυτεύματα.Ο κ. D. Morton (ΗΠΑ) αναφέρθηκε στην βελτι-στοποίηση του προσθετικού αποτελέσματος.Σημαντικοί παράγοντες είναι η επιλογή του κα-τάλληλου σχεδίου θεραπείας και των κατάλλη-λων βιοϋλικών και προσθετικής αποκατάστα-σης.Ακολούθησε ο πάντα επίκαιρος D. Buser με θέ-μα «Αποτελέσματα της GBR στην εμφυτευματο-λογία». Από το 2000 δεν έχουμε εξελίξεις ση-μαντικές στην εμφυτευματολογία, αλλά πρόοδοστο CBCT (διάγνωση και σχεδίαση) καθώς καιστην γνώση της επούλωσης στο μετεξακτικόφατνίο. Σήμερα επιδιώκουμε την ελαχιστοποί-ηση των σταδίων της θεραπευτικής διαδικασίαςκαι της ταλαιπωρίας του ασθενούς, αλλά και τηςοικονομικής του επιβάρυνσης. Η εξέλιξη της μι-κράς διαμέτρου και κοντών εμφυτευμάτων έχειμειώσει τις GBR επεμβάσεις στο 56% των περι-στατικών (Ελβετία) (2013-2016).Η βασική παράμετρος παριμένει το επαρκές πά-χος παρειακού πετάλου, ιδιαίτερα αναγκαίο σεάμεση εμφύτευση, αφού σε λεπτό παρειακό ηκάθετη απώλεια φθάνει και τα 7,5 mm (8 εβδο-μάδες), ενώ η οριζόντια το 1,1 mm.Οι Kan et al. (2007) έδειξαν ότι σε οστικά ελ-λείμματα σημαντική παράμετρος είναι όχι το κά-θετο έλλειμμα, αλλά η οριζόντια απόσταση τωνόμορων οστικών τοιχωμάτων. Σαν οστικό υπο-κατάστατο σήμερα χρησιμοποιούνται 2 βιοϋλικάγια να καλύπτουν και τις δύο αναγκαίες ιδιότη-τες: οστεογεννετικές αλλά και βραδεία απορρό-φηση (συνήθως μείγμα αυτογενούς και βοείου).Ο D. Buser ανέφερε ότι η άμεση εμφύτευση,κλπ. είναι προτιμότερο να αποφεύγεται, ιδίωςστην αισθητική ζώνη, και σε μεγάλα ελλείμματαη χρήση της ρόζ πορσελάνης συχνά δίνει ταχύ-τερα και με λιγότερη ταλαιπωρία αποτελέσματαστον ασθενή, ιδίως όταν χρήζει κάθετης αύξη-σης (χαμηλή πρόγνωση).Ο βέλτιστος χρόνος εμφύτευσης είναι 4-10εβδομάδες από την εξαγωγή.Η κ. L. Mayfield έκλεισε τις ομιλίες της πρώτηςημέρας με θέμα «Διατήρηση του αποτελέσμα-τος». Η περιεμφυτευματίτιδα ανέρχεται στο 22%και η περιεμφυτευματική βλεννογονίτιδα στο43% (Derk D. Tomas, 2015).Η περιεμφυτευματική θεραπεία θεωρείται επιτυ-χής όταν σταματήσει η παραγωγή πύου, η οστι-κή απώλεια και ιδεωδώς όταν εξαλειφθεί η αι-μορραγία με την περιοδοντική μύλη και το βάθοςνα μην υπερβαίνει τα 5 mm.Βέβαια η σωστή πρόληψη και συντήρηση προ-ϋποθέτει μια άρτια σε εφαρμογή και λειτουργίαπροσθετική εργασία, χωρίς μηχανικές και βιολο-γικές επιπλοκές. Φυσικά, συστηματικοί παρά-γοντες όπως φυσική αδυναμία στοματικής υγιει-νής και λήψη φαρμάκων (διφωσφονικών) είναιιδιαίτερα επιβαρυντικοί παράγοντες.Σήμερα είναι επιβεβλημένο οι προθέσεις να είναιεπισκέψιμες (κοχλιούμενες) για καλύτερο έλεγχοπιθανής φλεγμονής ή μηχανικών επιπλοκών.Η θεραπεία γίνεται με εργαλεία χειρός, υπερή-χους, υποουλική σοδοβολή, laser συχνά σε συν-δυασμό με φωτοδυναμική θεραπεία, τοπικά αντι-βιοτικά, εμφυτευματοπλαστική, ανοικτή απόξε-ση. Διαγνωστικά test δίνουν τη δυνατότητα διά-γνωσης των βιολογικών δεικτών και διαφορικήςδιάγνωσης του σταδίου της φλεγμονής.Οι Abrahamsson et al. (COIR 2017) έδειξαν ότιτα εμφυτεύματα έχουν ανάγκη συνεχούς συντή-

ρησης και ουδεμία εγγύηση υπάρχει ότι είναι θε-ραπευτική λύση για μια ζωή.Όπως συνηθίζεται τελευταία, υπήρχε ομιλία καιγια τα ορθοπεδικά εμφυτεύματα από τον κ. C.Gerber. Σήμερα τα μυοσκελετικά προβλήματαέχουν αυξήσει την συχνότητα επεμβάσεων γιαχρήση ορθοπεδικών εμφυτευμάτων.Η I. Sailer (Geneve Univ.) αναφέρθηκε στα χα-ρακτηριστικά των προσθετικών υλικών.Παράγοντες που σχετίζονται με την περιεμφυ-τευματική νόσο είναι η συγκόλληση των προ-σθετικών στα εμφυτεύματα (Wilson TE, 2012)(περίσσευμα κονίας), το σχήμα, ιδίως το υπερβο-λικό προφίλ ανάδυσης, προβόλους (Sancho –Puchaoles H 2017).Οι Zarauz C. et al. (2017) συγκρίνοντας τηνχρήση customs και προκατασκευασμένων abu-tments κατέληξαν ότι τα custom υπερέχουν στηνστήριξη των μαλακών ιστών, υστερούν όμωςστην υφίζηση. Επιπλέον, τα custom σε πάχοςιστών κάτω των 2 mm δημιουργούν δυσχρωμία(γκρι χρώμα), ενώ αντίθετα η ζιρκονία δίνει μιαέντονα λευκή χροιά.Γενικά τα Ti resin base με CAD-CAM προσθετι-κή αποκατάσταση είναι η λύση εκλογής με εξαί-ρεση τις περιοχές πολύ υψηλής αισθητικής απαί-τησης, όπου σκόπιμο είναι το abutment να είναιCAD-CAM ή προκατασκευασμένο και η αποκα-τάσταση CAD-CAM.O κ. S. Roehling αναφέρθηκε στα εμφυτεύματαζιρκονίας (διοξείδιο του ζιρκονίου). Σε μελέτεςφαίνεται να έχει ανάλογη συμπεριφορά ως προςτην οστεοενσωμάτωση με τα Ti εμφυτεύματα,αλλά εμφανίζει μεγαλύτερη αντοχή στην περιεμ-φυτευματίτιδα. Έτσι μελέτες (S. Roehling,2017) δείχνουν σε περιεμφυτευματίτιδα μειωμέ-νη απώλεια οστού στα εμφυτεύματα ζιρκονίαςκατά 35% σε σχέση με τα Ti .Η γήρανση των σύγχρονων συστημάτων ζιρκο-νίας δεν αυξάνει την τάση για κατάγματα δεί-χνοντας την μεγάλη εξέλιξη από το 1970 (οξεί-διο αλουμινίου), την συνεχή εξέλιξή τους από το2004 και μετά έως τα σημερινά 2φασικά (2014).Ο κ. W. Martin (ΗΠΑ) αναφέρθηκε στην προχει-ρουργική ανάλυση για μεγιστοποίηση των απο-τελεσμάτων στην αισθητική ζώνη. Σε μελέτεςφαίνεται ότι οι παρεκκλίσεις γίνονται πιο αντιλη-πτές στο WES σε σχέση με το PES (PinK Esthe-tic score). Σκόπιμο είναι να προηγείται ΕRA(Esthetic Risk Assessment) για καταγραφή καιαξιολόγηση των παραμέτρων κάθε κλινικού πε-ριστατικού.Γενικά, δύσκολα ως προς την θεραπευτική τουςαντιμετώπιση είναι τα περιστατικά με τριγωνικήμύλη, ελλείμματα σε ένα μόνο τεταρτημόριο,ιδίως αν γειτνιάζουν με την μέση γραμμή. Στοάνω πρόσθιο, επιπρόσθετο πρόβλημα είναι τοπαπυρώδες παρειακό πέταλο (< 0,5mm στο50% των περιστατικών), λεπτός βιότυπος, υφι-ζήσεις, οστικά ελλείμματα και εύρος της νωδήςπεριοχής.Ο κ. E. Lorenzana (ΗΠΑ) αναφέρθηκε στηνπλαστική των μαλακών ιστών σε εμφυτεύματα.Το Photoshop, το DSD, και τα προγράμματαAugmented Reality χρησιμεύουν για επικοινω-νία με τον ασθενή αναφορικά με την βελτίωσητου χαμόγελου, ιδίως αν πρόκειται για εργώδειςπαρεμβάσεις όπως κάλυψη υφιζήσεων ή επιμή-κυνση κλινικής μύλης.Ο κ. A. Tahmaseb αναφέρθηκε στα συστήματα

καθοδηγούμενης εμφυτευματολογίας.Οι τεχνικές είναι είτε με το σύστημα navigation ήμε χειρουργικούς νάρθηκες. Σήμερα η guidedsurgery δεν παρέχει την απαιτούμενη ακρίβεια,καθώς δίνει αποκλίσεις ακόμη και 7,1 mm και21 μοίρες. Η ποιότητα του CBCT επιδρά σημαν-τικά στην τελική ακρίβεια με βασικά σημεία τοFOV, το KVP, mA, χρόνο έκθεσης, πιθανή κίνη-ση του ασθενούς, τεχνική ανασύνθεσης, ανατο-μία του ασθενούς, ακτινοσκιερά υλικά. Έτσι, ημέση παραμόρφωση στο CBCT ανέρχεται στο0,54 mm.Άλλη παράμετρος είναι και η αδυναμία πλήρουςαλληλεπίδρασης του STL αρχείου του IOS με τοDICOM του CBCT.Όταν η καθοδηγούμενη / στερεολιθογραφικούτύπου ή 3D printed εμφύτευση γίνεται με τηνχρήση κοχλιούμενου χειρουργικού νάρθηκα τό-τε υπάρχει και το πρόσθετο πρόβλημα της ελα-στικότητάς του και της ελλιπούς καθοδήγησηςτων τρυπάνων από τους μεταλλικούς οδηγούς(μεγάλες ανοχές) με συνέπεια πλάγιες κινήσεις.Σε νωδές ακρολοφίες η οριζόντια απόκλιση στο41,67% φθάνει τα 2,6 mm (με guided surgery)και κάθετη 0,72 mm.Ο κ. R. Jung αναφέρθηκε στα CAD/CAM στηνπροσθετική. Οι Agar JR et al. (1997), C.Millenet al. (2015) έδειξαν ότι σε συγκολλούμενεςαποκαταστάσεις η πλήρης αφαίρεση της κονίαςείναι υπερβολικά δύσκολη. Οι Wilson et al.(2009) έδειξαν ότι τα υπολείμματα της κονίαςσχετίζονται με την περιεμφυτευματίτιδα. Η προ-σεκτική σχεδίαση custom made abutment μεόρια 1-1,5 mm υποουλικά περιορίζει το πρό-βλημα με έμφαση στα Tibase abutments που δεί-χνουν μεγάλη αντοχή και χαμηλό κόστος, εκτόςτης αισθητικής ζώνης, όταν ο βιότυπος είναι<2mm, οπότε η λύση εκλογής είναι η ζιρκονία ήκαι 1 τεμάχιο abutment στεφάνης κοχλιούμενηςαποκατάστασης.Ακολούθησε η ομιλία του S. Eckert με θέμα «Ψη-φιακή διαχείριση νωδών ασθενών».Στην Συνέντευξη Τύπου, o νέος πρόεδρος, S.Chen, ανέφερε ότι η μεγάλη αποδοχή της εμφυ-τευματολογίας από την κοινωνία και τους ασθε-νείς είναι η κινητήρια δύναμη για την μεγάληεπένδυση στην παρεχόμενη, συνεχιζόμενη εκ-παίδευση και την παραγωγή νέων προϊόντων (ITIcurriculum, ITI Academy, Touch).Ο κ. P. Casentini παρουσίασε το πρωτόκολλοεμφυτευματικής αποκατάστασης σε πολύπλοκαπεριστατικά (Class III, IV). Η αναγέννηση είναιεπιβεβλημένη και μάλιστα έτσι, ώστε σε κάθε πε-ρίπτωση τα εμφυτεύματα να τοποθετούνται στηνπροσθετικά καθοδηγούμενη θέση. Για να μει-ώσουμε τις ανάγκες της GBR σκόπιμη είναι ηχρήση μικρότερων διαμέτρου και ύψους εμφυ-τευμάτων και επιβεβλημένη η βελτίωση των μα-λακών ιστών.

Η V. Chappuis μίλησε με θέμα «Στρατηγικές πα-ράμετροι στην εμφυτευματολογία». Αναφέρθηκεστην εξέλιξη της Straumman από τα πρώτα hol-low screw στα solid screw που έλυσαν το πρό-βλημα συχνών καταγμάτων. Η εξέλιξη συνεχί-στηκε με τα bone levels και τα ζιρκονίας. Νέεςεπιφάνειες ήδη εξελίσσονται, όπου βακτήριαόπως ο S. aureus και P. aeruginosa δεν μπορούννα αποικίσουν, ενώ αντίθετα ευνοούν την προ-σκόλληση ινοβλαστών.Οι μηχανικές ιδιότητες βελτιώνονται με τη δημι-ουργία νέων κραμάτων, όπως του κράματος λε-πτόκοκκου Ti- Ζιρκονίας.Ο J. Kleinheiz ανέλυσε τις βιολογικές αλλαγέςκατά τη χειρουργική στους μαλακούς ιστούς.Στα εμφυτεύματα υπάρχει αντίστροφη σχέση με-ταξύ του πάχους του οστού και του οριζόντιουεύρους των ούλων. Σε μη αναγεννημένο οστούντα CTG υφίστανται μεγαλύτερη συρρίκνωση. Ηύπαρξη προσπεφυκότων ούλων είναι βασική πα-ράμετρος της σταθερότητας των εμφυτευμάτωνκαι σε δεύτερο βαθμό επικουρεί και η ύπαρξη κε-ρατινοποιημένων ούλων.Σε μελέτη (Schmitt et al., 2016) φαίνεται ότι ταCTG υφίστανται την μεγαλύτερη συρρίκνωσητον 1ο μήνα και από τον 3ο σταθεροποιούνταισε διαστάσεις. Σκόπιμο είναι η ελαχιστοποίησητων απελευθερωτικών τομών, η βασική τομή ναγίνεται στο κέντρο της ακρολοφίας και να απο-φεύγεται στην κάτω νωδή γνάθο η απογύμνωσήτης.Ο M. Rοcuzzo αναφέρθηκε στη διατήρηση τηςυγείας των εμφυτευμάτων. Στην οπίσθια περιοχήτα tissue level παρέχουν καλύτερα αποτελέσμα-τα, ενώ τα bone level καλύτερες προοπτικέςστην κλειστή GBR κατά την εμφύτευση. Άλλεςπαράμετροι είναι πρόθεση με φιλικότητα στηναπομάκρυνση της πλάκας, η διατήρηση της πε-ριοδοντικής υγείας ιδίως των γειτνιαζόντων δον-τιών και εμφυτευμάτων και η βελτίωση των μαλ-θακών ιστών με πλαστική του περιοδοντίου.Ακολούθησε η ομιλία του Μ. Araujο με θέμα«Διατήρηση και αναγέννηση μετεξακτικού φατ-νίου basal». Αναφέρθηκε στην ιστολογία τουφατνίου (bundle and alveolar bone). Το bundlebone αποτελεί το 0,2-0,4 mm του παρειακού πε-τάλου. Το π. πέταλο σε μελέτες φαίνεται ότι είναι0,6 mm στο 50% και είναι ευρύτερο στους κυνό-δοντες και μικρότερο στους πλάγιους.Σε μελέτες φαίνεται ότι η απόσταση του ακρορ-ριζίου από την φατνιακή απόφυση, η κλίση τουδοντιού και φυσικά το πάχος του παρειακού πε-τάλου σχετίζονται με την απορρόφηση του μετε-ξακτικού φατνίου σε ύψος και ιδιαίτερα σε εύρος.Η ατραυματική εξαγωγή και τοποθέτηση στοφατνίο οστικού υποκατάστατου μειώνει τηναπορρόφηση του με το φατνίο. Σε περιπτώσειςόμως που λόγω κλίσης το δόντι είναι εκτός τουοστικού φακέλου ή η καταστροφή του φατνίουδεν επιτρέπει την διατήρησή τους προχωρούσεάμεσα στην αναγέννηση του φατνίου.Τα ΙΤΙ World Conferences είναι ένας θεσμός πουξεκίνησε το 1988.Μετά τα επιτυχημένα ITI World Conferences το2010 και 2014 (Γενεύη) ήταν αναμενόμενη η με-γάλη επιτυχία της φετινής διοργάνωσης. Ένασυνέδριο αφιερωμένο στη γνώση της εμφυτευ-ματολογίας και της GBR. Ένα συνέδριο ελεύθε-ρο από εμπορικές σκοπιμότητες για την προ-ώθηση του συγγενούς συστήματος εμφυτευμά-των (Straumann).Ο καθαρά επιστημονικός προσανατολισμός τουσυνεδρίου έγινε ακόμη πιο εμφανής με την ανα-κοίνωση από τον πρόεδρο της ΙΤΙ, S. Chen, τηςδωρεάν Online ΙΤΙ ακαδημίας και νέων προγραμ-μάτων υποτροφιών καθώς και των δωρεάν Pou-ch Online προγραμμάτων για κλινική εκπαίδευ-ση των οδοντιάτρων με ενεργά προγράμματα καιanimated videos. Είναι πλέον εμφανής η νέαταυτότητα της εμφυτευματολογίας και GBR.Έχειωριμάσει, έχει τελειοποιηθεί στις λεπτομέρει-ες,ενσωματώνει συνεχώς τις νέες τεχνολογίεςκαι πάνω από όλα έχει μπει σαν ιδεώδης θερα-πεία στους σύγχρονους οδοντιάτρους, αλλά καιστους ασθενείς μας.

Οι 4.800 σύνεδροι από 90 χώρες κυριολεκτικάπλημμύρισαν τις αίθουσες του συνεδρίου, οιοποίες παρέμειναν ασφυκτικά γεμάτες μέχρι καιτην λήξη του.

Στιγμιότυπο από την καλά οργανωμένη έκθεσηπου λειτούργησε στο πλαίσιο του συνεδρίου.

Ο κ. Χρήστος Κωνσταντινίδης με τον φίλο του«ΟΒ» κ. M.Araujo.

BHMA116 29/06/2017 11:42 π.μ.

Με εξαιρετική επιτυχία πραγματοποιήθηκαναπό τον Οδοντιατρικό Σύλλογο Μεσσηνίας επι-στημονικές εκδηλώσεις με άκρως ενδιαφέρου-σα θεματολογία που αφορούσε τον γενικό οδον-τίατρο, κεντρίζοντας το ενδιαφέρον των συνέ-δρων, οι οποίοι κατέφθασαν στην Καλαμάτααπό πολλά μέρη της Πελοποννήσου και τηςΣτερεάς Ελλάδας. Οι συμμετοχές ξεπέρασανκάθε προσδοκία, αφήνοντας απόλυτα ικανοποι-ημένους συνέδρους, ομιλητές και εκθέτες.

Ημερίδα με θέμα «Εμφυτεύματακαι νωδός ασθενής»Η ημερίδα με θέμα «Εμφυτεύματα και νωδόςασθενής» με σεμινάριο κλινικής επίδειξηςπραγματοποιήθηκε στις 11 Μαρτίου 2017 στοξενοδοχείο Horizon Blu στην Καλαμάτα, μετην ευγενική χορηγία της εταιρείας «ΜιλτιάδηςΒιτσαρόπουλος». Μετά το θεωρητικό κομμάτιτης ημερίδας, ακολούθησε επίδειξη σε phan-tom τοποθέτησης 4 εμφυτευμάτων στην κάτωγνάθο με συμβατικό νάρθηκα, επιλογή οριστι-κών κoλοβωμάτων F&F, επίδειξη τυπικού απο-τυπώματος κλειστού δισκαρίου σε κολοβώματαF&F και προσαρμογή σωληνίσκων σε προκα-τασκευασμένη οδοντοστοιχία και τροποποι-ημένη αποτύπωση ανοικτού δισκαρίου.

Ομιλητές της ημερίδας ήταν ο Dr ΚλεάνθηςΜανωλάκης και κ. Ιωάννης Θεοδωρόπουλος,οδοντίατρος, εξειδικευθείς στην Περιοδοντο-λογία.

Διημερίδα Προσθετικής Η δεύτερη επιτυχημένη εκδήλωση του ΟΣΜήταν η Διημερίδα Προσθετικής, η οποία περιε-λάμβανε θεωρητικό τμήμα καθώς και τρία πρα-κτικά μέρη (1. Επιμήκυνση κλινικής μύλης σεγουρουνοκεφαλές, 2.Άμεσες και έμμεσες απο-καταστάσεις με πολυμερή υλικά και 3.Μεταβα-τικές αποκαταστάσεις) που διοργάνωσε οΟδοντιατρικός Σύλλογος Μεσσηνίας σε συ-νεργασία με την Ελληνική Προσθετική Εται-ρεία στις 13 &14 Μαΐου 2017 στην Καλαμάταστο ξενοδοχείο Elite City Resort. Η διημερίδααφορούσε οδοντιάτρους, βοηθούς οδοντιά-τρων και οδοντοτεχνίτεςΟμιλητές του διημέρου ήταν οι κ.κ: ΓεώργιοςΠαπαβασιλείου, Επίκουρος Καθηγητής Προ-σθετικής ΕΚΠΑ και Πρόεδρος της ΕλληνικήςΠροσθετικής Εταιρείας, Σπυρίδων Σιλβέ-στρος, Επίκουρος Καθηγητής ΠροσθετικήςΕΚΠΑ, Φωτεινή Καμποσιώρα, Επίκουρη Κα-θηγήτρια Εργαστηρίου Προσθετικής ΕΚΠΑ,Γ. Κουβελιώτης, οδοντίατρος, ειδικευθείςστην Προσθετική, Π. Ραβάνης, οδοντίατρος,ειδικευθείς στην Προσθετική, Δ. Σπυρόπου-λος, οδοντίατρος, ειδικευθείς στην Προσθετι-κή και Χ. Χατζηνικολάου, οδοντίατρος, ειδι-κευθείσα στην Προσθετική.Οι συμμετέχοντες έμειναν απόλυτα ικανοποι-ημένοι από τις ομιλίες-παρουσιάσεις των ομι-λητών τόσο για την επιστημονική τους αρτιότη-τα και τεκμηρίωση όσο και για την αμεσότηταμε την οποία τις απέδωσαν. Εγκωμιαστικά ήτανκαι τα σχόλια από τους ομιλητές, εκθέτες αλλάκαι συνέδρους για την άψογη φιλοξενία στηνόμορφη μεσσηνιακή πρωτεύουσα με ένα πλού-σιο κοινωνικό πρόγραμμα του ΟΣΜ.

Ενημερωτική ημερίδαΟ Οδοντιατρικός Σύλλογος Μεσσηνίας τέλος,διοργάνωσε ενημερωτική ημερίδα η οποία

αφορούσε την ενημέρωση των οδοντιάτρωνγια θέματα ασφαλιστικού – φορολογικού καιλογιστικού περιεχομένου την Κυριακή 28 Μαΐ-

ου 2017 στο ξενοδοχείο REX. Ομιλητές τηςημερίδας ήταν οι κ.κ: Σταθόπουλος Βασίλειος,ορθοδοντικός, Μέλος Δ.Σ. Ο.Σ. Αττικής &Εκλέκτορας ΕΟΟ και Κοντέας Ηλίας, λογι-στής. Ο Οδοντιατρικός Σύλλογος Μεσσηνίας στο-χεύει πάντα στη διοργάνωση υψηλού επιπέδουεπιστημονικών εκδηλώσεων που προσελκύουντο ενδιαφέρον και τη συμμετοχή επιστημόνωνόχι μόνο από τον νομό, αλλά και από άλλουςνομούς της Πελοποννήσου και της Αττικής. Σεσχετική ανακοίνωσή του ο ΟΣΜ, εξέφρασε τιςθερμές του ευχαριστίες προς τους οδοντιά-τρους που παρευρέθηκαν, τους εξαιρετικούςομιλητές και τους εκθέτες οι οποίοι συνέβαλανστην επιτυχία των εκδηλώσεων αυτών.


Ο Ο.Σ. Μεσσηνίας κερδίζει τις εντυπώσεις με μια σειρά επιτυχημένωνεπιστημονικών εκδηλώσεων

Με ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρακολούθησαν τιςεργασίες της ημερίδας οι σύνεδροι.

Φωτογραφικά στιγμιότυπα από την διημερίδα που διοργάνωσε ο Οδοντιατρικός Σύλλογος Μεσσηνίαςσε συνεργασία με την Ελληνική Προσθετική Εταιρεία.

ΕΦΑΡΜΟΣΤΕ ΚΑΙΣΥΝΕΧΙΣΤΕ

Clearfil Universal Bond QuickΟ ολοκαίνουργιος Clearfil Universal Bond Quick λειτουργεί την ίδια στιγμή. Απλώς εφαρμόστε τον, στεγνώστε και φωτοπολυμερίστε. Αυτό είναι όλο. Δεν απαιτεί αναμονή, πολλαπλές επιστρώσεις και επίμονο τρίψιμο. Όλες οι άμεσες αποκαταστάσεις, οι ανασυστάσεις των κολοβωμάτων και ακόμη έμμεσες αποκαταστάσεις και οι επιδιορθώσεις συγκολλούνται με αξιοπιστία. Απλώς χρησιμοποιείστε τον όπως εσείς επιθυμείτε. Ολική αδροποίηση, επιλεκτική αδροποίηση ή αυτo-αδροποίηση. Εσύ αποφασίζεις!!!!!!

Ο Clearfil Universal Bond Quick ενδείκνυται για:Άμεσες αποκαταστάσεις χρησιμοποιώντας φωτοπολυμεριζόμενη σύνθετη ρητίνη.Επικάλυψη κοιλοτήτων ως προ-θεραπεία για τις έμμεσες αποκαταστάσειςΘεραπεία των εκτεθειμένων επιφανειών των ριζώνΘεραπεία των υπερευαίσθητων οδόντωνΕνδοστοματικές επιδιορθώσεις σε κατάγματα αποκαταστάσεων Συγκόλληση αξόνων και ανασύσταση κολοβωμάτωνΣυγκόλληση έμμεσων αποκαταστάσεων

ΟΔΟΝΤΙΑΤΡΙΚΑ-ΟΡΘΟΔΟΝΤΙΚΑΜιχαλακοπούλου 157, Γουδή 115 27, Τηλ.: 210 7716.416, 210 7751.000, Fax: 210 7711.100, e-mail: [email protected], www.tsaprazis.gr

ΓΙΑ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΕΣΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ

+

+

+++

++

Unit Dose Clearfil™ Universal Bond QuickΓια δείγμα ΔΩΡΕΑΝ Unit Dose αξίας 15,00€ επισκεφθείτε την ιστοσελίδα www.tsaprazis.gr ή επικοινωνήστε με την εταιρεία Ιωάννης Τσαπράζης ΑΕ στο τηλ. 2107716416

BHMA116 29/06/2017 11:42 π.μ.


Μπορεί ένας εμπνευσμένος οδοντίατρος ναφτιάξει δικά του εμφυτεύματα; Αν δούμε το πα-ράδειγμα του Κορεάτη κ. Park, όχι μόνο μπορεί,αλλά είναι δυνατόν και ταυτόχρονα να δημιουρ-γήσει και δεκάδες τεράστια οδοντιατρικά νοσο-κομεία (MIR) σε όλο τον κόσμο!Αυτός λοιπόν, ο ξεχωριστός οδοντίατρος έδωσεμια διάλεξη την Κυριακή, 23 Απριλίου 2017 στο«Caravel», αναφερόμενος στο σύστημα που οίδιος σχεδίασε και κατασκευάζει (CEΟ)-το σύ-στημα MegaGen.Η φιλοσοφία του κ. Park είναι η ελάχιστη παρέμ-βαση με λιγότερα χειρουργεία, μικρότερο τραύ-μα και επιπλοκές, ελαχιστοποιώντας τον πόνοκαι τις επιπλοκές.

Κριτήρια επιλογής εμφυτεύματοςΑπό τις 300 εταιρείες που κατασκευάζουν σήμε-ρα εμφυτεύματα, o oδοντίατρος καλείται να επι-λέξει τα ιδεώδη εμφυτεύματα και να έχουν στοarmamentarium, μικράς διαμέτρου, κοντά, αν-θεκτικά ώστε να μην σπάνε, με μεγάλη επιφάνειαοστεοενσωμάτωσης, επεξεργασμένη με τις πιοσύγχρονες τεχνικές και δυνατή σύνδεση abu-tment (εμφύτευσης).Το σύστημα Megagen έχει την ιδιαιτερότητα ναδιαθέτει εκτός από μεγάλη ποικιλία διαμέτρουκαι μεγάλη ποικιλία στην εξωτερική διάμετροτων σπειρών. Έτσι, σε οστούν D3-D4, σπείρεςπιο εκτεταμένες μπορούν να συντομεύσουν τονχρόνο οστεοενσωμάτωσης. Σημαντικό πλεονέ-

κτημα είναι ότι ασχέτως με την εξωτερική διάμε-τρο των σπειρών, το άνοιγμα του τρυπανισμούαντιστοιχεί μόνο στον εσωτερικό πυρήνα, δια-σώζοντας δηλαδή την ακρολοφία στον αυχένα(το κρίσιμο σημείο της εμφυτευματολογίας).Ο κ. Park συνιστά την άμεση εμφύτευση με τοσύστημά του, γιατί παρέχει την δυνατότητα εξαι-ρετικών τιμών ISQ (αρχικής σταθερότητας), συν-τομεύοντας την φάση επούλωσης και φόρτισηςστις 6 εβδομάδες. Υποστήριξε επίσης, ότι τα εμ-φυτεύματα με κλασικές σπείρες ≤30 δημιουρ-γούν νεκρώσεις λόγω συμπίεσης.Το σχήμα των εμφυτευμάτων Any Ridge (Mega-gen) με το σπείρωμα τύπου μαχαιριού και σχήμαtapered διευκολύνει την τοποθέτηση σε λεπτέςακρολοφίες, καθώς και κατά την διαδικασία τηςδιάσχισης δεν υπάρχει ανάγκη για κάθετες το-μές.Ομοίως ελαχιστοποιούν (κατά τον ομιλητή)την ανάγκη ανύψωσης ιγμορείων μια και τα κον-τά (5-6 cm) προσφέρουν μεγάλη BIC. Παράλλη-λα, συνέστησε την (προσεκτική) διάτρηση τηςμεμβράνης σε έλλειψη χώρου.

Η σύνδεση του εμφυτεύματος με το abutmentέχει μεγάλο βάθος σύνδεσης και κωνικότητα 5μοιρών. Έτσι, ακόμα και με σύσφιξη με το χέρι(15 Ncm) και όχι με καστάνια (35 Ncm) δεν πα-ρατηρούνται χαλαρώσεις βιδών σε 5 χρόνια.Η αλλαγή επεξεργασίας της επιφάνειας xpeedκαι προσθήκη ιόντων ασβεστίου βοηθά τηνοστεοενσωμάτωση (Κ.Β Park et al.., 2007).Αναφερόμενος στην τεχνική root-membroneυπογράμμισε τα πλεονεκτήματά της που είναι ηδιατήρηση του παρειακού πετάλου, τονίζονταςόμως ότι υπάρχουν και επιπλοκές.Η ημερίδα του κ. Park ήταν πολύ δημιουργική,αυτό που θα ονομάζαμε «eye-opener», γιατί μαςέδειξε ότι αν σκεφτόμαστε «out-of-the box» καιέχουμε εμπιστοσύνη στον εαυτό μας, τότε ….«the limit is the sky».Στην αναγέννηση θα πρέπει να υπερβαίνουμετον επιθυμητό όγκο κατά 20-40% για να εξισορ-ροπήσουμε την απώλεια.Η ημερίδα ολοκληρώθηκε με ένα υπέροχο γεύ-μα, στο πλαίσιο του οποίου ανταλλάξαμε από-ψεις με τον κ. Park.

Η εξέλιξη μπορεί να έρθει μόνο μέσα από την «επένδυση» στην έρευνα και την ανάπτυξηΣτο περιθώριο αυτής της ενδιαφέρουσας διάλε-ξης, ο Δρ.Kwang Bum Park μίλησε στο «ΟΒ» γιατην εταιρεία παραγωγής εμφυτευμάτων πουίδρυσε το 2002, την MegaGen, η οποία εστιάζειστην εξέλιξη της σχεδίασης εμφυτευμάτων μεβασικό motto «λιγότερο επεμβατικά, περισσότε-ρο αποδοτικά εμφυτευματικά συστήματα». Πα-ράλληλα, καταρρίπτει τον μύθο του «όλα τα εμ-φυτεύματα είναι ίδια» και εξηγεί γιατί η εξέλιξημπορεί να έρθει μόνο μέσα από την «επένδυση»στην έρευνα και την ανάπτυξη.

Η επιστημονική τεκμηρίωση των τελευταίων25 ετών έδειξε ότι τα ενδοστικά κοχλιωτά εμ-φυτεύματα με την συνεχή βελτίωση στις επι-φάνειες έχουν επιταχύνει την φάση της οστε-οενσωμάτωσης και έχουν αυξήσει το BIC.Γνωρίζω ότι είστε ο βασικός εμπνευστής καισχεδιαστής του δικού σας συστήματος εμφυ-τευμάτων MegaGen. Ποια είναι τα χαρακτη-ριστικά ενός σύγχρονου εμφυτεύματος ώστενα είναι ισοδύναμο με τα κορυφαία brands;

Όταν πρωτοξεκινήσαμε την εταιρεία μας, ηοποία δραστηριοποιείται στο χώρο της σχεδία-σης και παραγωγής εμφυτευμάτων από το 2002,βασικό μας μέλημα ήταν η ασφάλεια των ασθε-νών, οπότε επικεντρωθήκαμε σε γνωστά σχέδιαμε αποδεδειγμένο ιστορικό επιτυχίας. Ασφαλώςκάναμε κάποιες αλλαγές ώστε να βελτιώσουμετα υπάρχοντα σχέδια, καθώς αν δεν αναζητάς τηβελτίωση της σχεδίασης, δεν θα προχωρήσειςποτέ μπροστά. Ασχοληθήκαμε λοιπόν, με τηνεξέλιξη στην σχεδίαση με βάση την μηχανολογίακαι φυσικά την οδοντιατρική έρευνα και τεκμη-ρίωση.

Η σχεδίαση ενός εμφυτεύματος πρέπει να γί-νεται σε ένα Ινστιτούτο η πανεπιστήμιο η αυ-τό έχει απλοποιηθεί στις μέρες μας;

Η εξέλιξη ενός εμφυτεύματος γίνεται σε 3 ή 4 φά-σεις. Οι ιδέες ξεκινούν από κλινικούς εγνωσμέ-νης αξίας στην Κορέα αλλά και παγκοσμίως. Ανη ιδέα αυτή ξεχωρίσει τότε προχωρούμε στην τε-χνική σχεδίαση από ομάδα R&D μηχανολόγωνπου έχουν γνώση των υλικών και της μεταλλουρ-γίας οι οποίοι με σύγχρονα σχεδιαστικά προ-γράμματα δημιουργούν την πρώιμη φάση του εμ-φυτεύματος. Κατόπιν, το πρώιμο αυτό εμφύτευ-μα υπόκειται σε ελέγχους τόσο από εμάς, όσοκαι από ερευνητικά κέντρα και Πανεπιστήμια, οιοποίοι περιλαμβάνουν πειράματα in vitro, αλλάκαι σε ζώα και στη τελική μορφή σε ανθρώπους.Έτσι μετά από 1000 εμφυτεύματα που θα περά-σουν τα clinical trials, το προϊόν παίρνει τον δρό-

μο για την έγκριση και την παραγωγή. Εννοείταιότι στις ενδιάμεσες φάσεις το προϊόν εξελίσσεταικαι βελτιώνεται.

Πώς υπάρχει η ευρεία αντίληψη ότι όλα ταεμφυτεύματα βιολογικά είναι τα ίδια και παρ’όλα αυτά να διαφέρουν τόσο σημαντικά στηντιμή;

Πολλές εταιρείες δεν επενδύουν κεφάλαια στοR&D με αποτέλεσμα να μπορούν να πουλούνφθηνότερα. Όμως μακροπρόθεσμα οι εταιρείεςαυτές υπολείπονται ποιοτικά από τις ανταγωνι-στικές που επενδύουν μεγάλα κεφάλαια στηνεξέλιξη. Επίσης μπορεί να υπάρξουν προβλήμα-τα με την εφαρμογή εμφυτεύματος κολοβώμα-τος, με την καθαρότητα του εμφυτεύματος λόγωοικονομίας στον ποιοτικό έλεγχο.Είναι αλήθεια ότι οι μεγάλες εταιρείες εμφυτευ-μάτων πουλούσαν σε υψηλές τιμές στο παρελ-θόν και έτσι συνέλεγαν τεράστια ποσά για συνε-χιζόμενη εκπαίδευση, sponsoring Πανεπιστη-μίων και δωρεάν διάθεση χειρουργικών κασετι-νών. Το πρόβλημά μας, ως εταιρεία παραγωγήςεμφυτευμάτων, είναι ότι σήμερα οι οδοντίατροιτα περιμένουν όλα δωρεάν και σε χαμηλό κό-στος! Στην περίπτωση της MegaGen, το κόστοςπαραγωγής καθώς και τα ποσά που επενδύουμεστο Τμήμα Έρευνας και Ανάπτυξης, είναι ανάλο-γα των ποσών που επενδύουν μεγάλες εταιρείεςστο χώρο, όμως όλοι περιμένουν χαμηλότερεςτιμές από εμάς!

Τελικά, είναι όλα τα συστήματα ισοδύναμααναφορικά με την οστεοενσωμάτωση, απο-κατάσταση και πρόγνωση και τι πιστεύετε ότικάνει την διαφορά;

Είναι λανθασμένη αυτή η άποψη που επικρατείκαι νομίζω ότι αυτή η ερώτηση δεν μπορεί νααπαντηθεί μέσα σε λίγες γραμμές. Η σύντομηαπάντηση είναι «Όχι», σε καμία περίπτωση όλατα εμφυτεύματα δεν είναι ίδια. Έρευνες δείχνουνότι η επιφάνεια, η σχεδίαση αλλά ακόμη και ηκαθαρότητα επηρεάζουν την ποιότητα της οστε-οενσωμάτωσης και την πρόγνωσή της.

Αν και το καθαρό τιτάνιο είναι το υλικό εκλο-γής, τα κεραμικά έχουν τις προοπτικές νααποτελέσουν την επόμενη γενιά εμφυτευμά-των. Στατιστικά δεν διαφέρει η ζιρκονία μετο τιτάνιο στην οστεοενσωμάτωση, ενώ έχεικαι πολύ αντοχή στην περιεμφυτευματίτιδα.

Εμείς χρησιμοποιούμε Grade 4 καθαρό Τi, κα-θώς δεν έχουμε πειστεί ακόμη για την μακρο-πρόθεσμη αντοχή της ζιρκονίας. Επιπρόσθετα,πιστεύουμε ότι νέα υλικά θα δημιουργηθούν πουμπορεί να αποτελέσουν την επόμενη γενιά εμφυ-τευμάτων.

Σήμερα πολλές εταιρείες διαθέτουν κοντάκαι μικρής διαμέτρου εμφυτεύματα και απότην βιβλιογραφία τεκμηριώνεται. Ποιά είναιτάση στο δικό σας σύστημα;

Ακολουθούμε την τάση μια και φαίνεται ότι έτσιμειώνονται οι χειρουργικές παρεμβάσεις ανύ-ψωσης ιγμορείων και μετατόπισης του κάτωφατνιακού.

Μετά την δικαστική απόφαση που κέρδισε ηStraumann σε βάρος της εταιρείας αντιγρά-φων ProImplant GmbH αναφορικά με τοOktagon εμφύτευμα, αντίγραφο της Strau-mann, απαγορεύθηκε η διάθεση του ως ge-neric η βιο-ισοδύναμο. Ποιά η θέση σας γιατα αντίγραφα;

Τα αντίγραφα δεν έχουν τα δεδομένα των γνη-σίων και τα στάδια αντιγραφής που ακολουθούνγια να μην παραβιάζουν τις πατέντες ευρεσιτε-χνίας και τιμωρηθούν, οδηγούν σε απολύτως ΜΗΙσοδύναμα προϊόντα. Όταν μάλιστα συνδυάζον-ται με τα γνήσια σε έρευνες, έχει βρεθεί ότι ταπροβλήματα είναι σοβαρότερα και συχνότερα.

Κύριε Park σας ευχαριστώ για την ενδιαφέ-ρουσα συζήτηση.

Όταν η επιστήμη συναντά την εφευρετικότηταΟ Δρ. Kwang Bum Park στην ημερίδα της Dentomedica

Του Χρήστου ΚωνσταντινίδηΟδοντίατρου - M.Sc (Προσθετ.)

Με στόχο την καλύτερη δυνατή οργάνωση προς όφελος των συμμετεχόντων, παρακαλούμε όσους συναδέλφους επιθυμούν να συμμετέχουν, να δηλώσουν συμμετοχή δύο εβδομάδες τουλάχιστον πριν την ημερομηνία διεξαγωγής του hands on για το οποίο ενδιαφέρονται στο [email protected] ή τηλεφωνικά στο 2130400332. Το κόστος συμμετοχής για κάθε hands on ανέρχεται στα 80 ευρώ και καταβάλλεται στον λογαριασμό της ΕΕΕ στην Εθνική Τράπεζα, IBAN: GR9701101320000013229602902, με τυχόντα τραπεζικά έξοδα να βαρύνουν τον καταθέτη. Στην αιτιολογία κατάθεσης παρακαλούμε να αναγράφεται το ονοματεπώνυμο του συμμετέχοντα και το hands-on στο οποίο δηλώνεται η συμμετοχή. Όποιος επιθυμεί, μπορεί να συμμετάσχει σε όσα hands-on θέλει. Η εκδήλωση ενδιαφέροντος για συγκεκριμένο hands on είναι έγκυρη και οριστική μετά την οικονομική διεκπεραίωση του θέματος.

Αγαπητοί συνάδελφοι Η Ελληνική Ενδοδοντική Εταιρεία παραμένει, από την ίδρυσή της μέχρι σήμερα, σταθερά προσηλωμένη στην ανανέωση και εμπλουτισμό της γνώσης του οδοντιατρικού κόσμου με ο,τιδήποτε νέο και σημαντικό αφορά τον τομέα της ενδοδοντολογίας.Η χρήση περιστρεφόμενων εργαλείων νικελίου-τιτανίου αποτελεί μια σημαντική εξέλιξη στον τομέα της χημικομηχανικής επεξεργασίας και έχει, τεκμηριωμένα πλέον, συντελέσει στη λύση πολλών προβλημάτων που σχετίζονταν με τη χρήση εργαλείων χειρός από ανοξείδωτο χάλυβα. Παρά ταύτα, μια σημαντική μερίδα συναδέλφων διστάζει να υιοθετήσει την τεχνολογία αυτή, παρά τον βομβαρδισμό των πληροφοριών που δέχεται. Μία σημαντική αιτία του φαινομένου είναι κατά τη γνώμη μας η έλλειψη εκπαίδευσης και εξοικείωσης στο προπτυχιακό επίπεδο για τους παλαιότερους και αντίστοιχα η περιορισμένη για τους νεότερους. Με το σκεπτικό αυτό η εταιρεία μας αποφάσισε την οργάνωση σειράς επιτραπέζιων εκπαιδευτικών σεμιναρίων (hands on), που θα πραγματοποιηθούν στην νέα έδρα της εταιρείας στην οδό Ξενίας 32, Ζωγράφου.Η διαφοροποίηση των συγκεκριμένων σεμιναρίων από τα αντίστοιχα που πραγματοποιούνται και μάλιστα συχνά, είναι ο διαφορετικός στόχος της εταιρείας μας. Επειδή θεωρούμε ότι οι συμμετέχοντες θα πρέπει να έχουν διαδραστική και άμεση σχέση με τον εισηγητή, ώστε να μην γίνονται αποδέκτες μόνο των πληροφοριών στις οποίες έχουν εύκολη πρόσβαση, είτε από τους προμηθευτές, είτε από το διαδίκτυο, αλλά να λύνουν απορίες και να συγκρίνουν τα διάφορα συστήματα, αποφασίσαμε αφενός να συμμετέχει περιορισμένος αριθμός συναδέλφων (10) και αφετέρου η παρουσίαση να γίνεται από μέλος της εταιρείας με ιδιαίτερη γνώση και εμπειρία του συγκεκριμένου συστήματος.

Σεμινάριο

ΣΑΒΒΑΤΟ30/9/17 One Shape (Dentalcom-Γ. Παπάζογλου Α.Ε.),

εισηγητής Κωνσταντίνος Καλογερόπουλος

Εκ μέρους του ΔΣ της Ελληνικής Ενδοδοντικής Εταιρείας Με εκτίμηση

Μιχάλης Σερέφογλου, Μαρία Κωνσταντάκη,

Χρήστος Συκαράς

BHMA116 29/06/2017 11:42 π.μ.

Mε επιτυχία πραγ-ματοποιήθηκε ηδιημερίδα πουδιοργάνωσε οΟ δ ο ν τ ι ατ ρ ι κό ςΣύλλογος Κοριν-θίας σε συνεργασίαμε την Επιστημονι-κή Εταιρεία Χει-ρουργικής Στόμα-τος (Ε.Ε.Χ.Σ.) στις6-7 Μαΐου 2017στο ξενοδοχείο «Si-kyon Coast» (ΣυκιάΞυλοκάστρου).Την πρώτη μέρατης επιστημονικήςεκδήλωσης συζη-τήθηκαν θέματααναφορικά με τηνχειρουργική εξα-γωγή δοντιών, εγ-κλείστων δοντιών,ριζών και ακρορρι-ζίων, ενώ σε ξεχω-ριστή συνεδρία πα-ρουσιάστηκαν οι βασικές αρχές χειρουργικήςκαι προσθετικής των εμφυτευμάτων, καθώς καιτα συμβάματα και οι επιπλοκές που μπορούν νασυμβούν κατά την τοποθέτησή τους.Η δεύτερη ημέρα ήταν επικεντρωμένη στηνορθή διαχείριση του ασθενούς, την λήψη πλή-ρους και ενημερωμένου ιστορικού, την χρήσηφαρμάκων και όλες τις παραμέτρους που πρέ-πει να λαμβάνει υπ’ όψιν ο οδοντίατρος κατά τηχορήγησή τους στον ασθενή, αλλά και την αν-τιμετώπιση επειγόντων περιστατικών στοοδοντιατρείο.Στο πλαίσιο αυτό, οι συμμετέχοντες είχαν τηνευκαιρία να παρακολουθήσουν τις βασικές αρ-χές της καρδιοπνευμονικής ανάνηψης και ναεξασκηθούν πάνω στο θέμα.

Ομιλητές της διημερίδας ήταν οι κ.κ.: Φραγκί-σκος Φραγκίσκος, Αν. Καθηγητής ΕΚΠΑ, Πα-πανικολάου Παναγιώτα, Χειρ. Στόματος, Επ.Συνεργάτης ΕΚΠΑ, Νεόφυτος Γεώργιος, Di-plomate ICOI Εμφυτευματολογίας και Φράκου-λι Φιορίνα, Χειρουργός Οδοντίατρος.Η διημερίδα άφησε τις καλύτερες εντυπώσειςστους συμμετέχοντες, οι οποίοι για άλλη μιαφορά φανέρωσαν έμπρακτα την στήριξή τουςστις δράσεις συνεχιζόμενης εκπαίδευσης πουπροσφέρει ο ΟΣΚ, ο οποίος μας έχει εξάλλουσυνηθίσει σε άρτιες οργανωτικά εκδηλώσεις σεθέματα αιχμής.


Αθρόα συμμετοχήοδοντιάτρων στη διημερίδα

του ΟΣΚ σε συνεργασίαμε την Ε.Ε.Χ.Σ.

Ο πρόεδρος του ΟΣΚ, κ.Επαμεινώνδας Κατσούλαςκαλωσορίζει τους συμμε-τέχοντες στην διημερίδα.

Ο πρόεδρος της Ε.Ε.Χ.Σ, κ.Φραγκίσκος Φραγκίσκοςστο βήμα της διημερίδας.

Οι οδοντίατροι για άλλη μια φορά «αγκάλιασαν»με θέρμη την προσπάθεια που εδώ και χρόνιακαταβάλλει ο ΟΣΚ για την συνεχιζόμενη εκπαί-δευσή τους, μέσα από επιστημονικές εκδηλώσειςσε θέματα που απασχολούν τον σύγχρονοοδοντίατρο.

Φωτογραφικό στιγμιότυπο με τους συντελεστέςτης εκδήλωσης.

Το βελτιστοποιημένο Cervi -tec Gel περιέχει χλωρεξιδίνη,φθόριο, ξυλιτόλη προβιταμίνηD-πανθενόλη. Το τζελ στομα-τικής φροντίδας από τηνIvoclar Vivadent συμβάλλειστη διατήρηση των δοντιών,των ούλων, των περιεμφυτευ-ματικών ιστών και του στομα-τικού βλεννογόνου σε καλήκατάσταση.Η χλωρεξιδίνη μειώνει τηνανάπτυξη της βακτηριακήςπλάκας. Ο αριθμός των βλαβε-ρών μικροβίων στο στόμα μει-ώνεται και οι φλεγμονές υποχωρούν. Η ανα-πνοή είναι πιο φρέσκια. Το φθόριο δυναμώνει

τα φυσικά δόντια. Η προβιταμί-νη D-πανθενόλη και η ξυλιτόληενυδατώνουν και περιποιούνταιτα ούλα και τους βλεννογόνους.

Λεία ΣύστασηΤο Cervitec Gel βοηθά στην θε-ραπεία της ουλίτιδας, βλεννογο-νίτιδας, στοματίτιδας από οδον-τοστοιχία, περιοδοντίτιδας, πε-ριεμφυτευματίτιδας και σε περι-πτώσεις αυξημένου αριθμού βα-κτηρίων. Ανάλογα με την περί-σταση, το τζελ είτε τοποθετείταιαπευθείας στο στοματικό βλεν-

νογόνο είτε στις αφαιρούμενες οδοντοστοιχίεςχρησιμοποιώντας ένα μεσοδόντιο βουρτσάκι.

Μπορεί επίσης να χρησιμοποιηθεί αντί τηςοδοντόκρεμας για το βούρτσισμα των δοντιών. Το Cervitec Gel είναι κατάλληλο για χρήση στογραφείο και στο σπίτι. Συμπληρώνει την δράσητων προστατευτικών βερνικιών Cervitec Plusκαι Cervitec F, τα οποία εφαρμόζονται απότους ειδικούς.

Ήπια γεύσηΤο Cervitec Gel έχει μεγάλη αποδοχή λόγωτης ήπιας γεύσης του. Οι καταπραϋντικές ου-σίες και τα θρεπτικά συστατικά του συμβάλ-λουν στην καλή αίσθηση του στόματος. ΤοCervitec Gel διατίθεται σε σωληνάρια των 20 gκαι 50g.Το Cervitec® είναι σήμα κατατεθέν της IvoclarVivadent AG.

Στοχευμένη προστασία – έλεγχος επικινδυνότηταςCervitec Gel - Βελτιστοποιημένη φόρμουλα για ενισχυμένη φροντίδα

BHMA116 29/06/2017 11:42 π.μ.


Η Ελληνική Εταιρία Κλινικής Στοματολογίας(Ε.Ε.Κ.Σ.) διοργάνωσε, όπως κάθε χρόνο, τοΣάββατο 22 Απριλίου την κεντρική της ημερίδαστο Ξενοδοχείο Caravel με θέμα «ΘΕΡΑΠΕΥΤΙ-ΚΕΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ ΣΤΗ ΣΤΟΜΑΤΟΛΟΓΙΑ». Ηημερίδα και φέτος είχε μεγάλη συμμετοχή καιεπιτυχία, χαρακτηρίστηκε δε από το εξαιρετικάυψηλό επίπεδο των εισηγήσεων όλων των ομι-λητών. Η ημερίδα έγινε σε συνεργασία με τοΣτοματολογικό Τμήμα του Παν/μίου Harvard.Κορυφαίοι Έλληνες επιστήμονες από τον χώροτης Ιατρικής και της Στοματολογίας, κατέθεσανσύγχρονες απόψεις αλλά και την προσωπικήτους εμπειρία σε ένα θέμα εξαιρετικής σπουδαι-ότητας όπως είναι η θεραπεία, δηλαδή ο τελικόςστόχος για την αποκατάσταση της υγείας τωνασθενών μας. Με ιδιαίτερη χαρά και τιμή η εταιρία φιλοξένησεδυο κορυφαίους επιστήμονες, τον ΚαθηγητήSteven Sonis, και τον συνεργάτη του ερευνητήκαι υπεύθυνο του μεταπτυχιακού προγράμματοςτου Harvard στην Κλινική Στοματολογία, Ales-sandro Villa.Την ημερίδα προσφώνησε ο αντιπρόεδρος τηςΕ.Ε.Κ.Σ. και συντονιστής του επιστημονικούπρογράμματος της ημερίδας Καθηγητής ΓιώργοςΛάσκαρης, ο οποίος μεταξύ άλλων έκανε ένα μι-κρό απολογισμό και αποτίμηση των επιτευγμά-των, του θεσμού της ημερίδας, τα 30 χρόνια σταοποία διεξάγεται. Η ημερίδα, όπως είπε, είναι μιασυνεχής πηγή συνεργασίας με την Ιατρική καιαποτέλεσε μέχρι σήμερα βήμα για πάνω από 100κορυφαίους Έλληνες επιστήμονες Ιατρούς καιΟδοντιάτρους και 40 και πλέον ξένους ομιλητέςδιεθνούς κύρους, καθιστώντας έτσι τον ΈλληναΟδοντίατρο και Ιατρό κοινωνό του γίγνεσθαιστον παγκόσμιο χάρτη της Στοματολογίας.Ο Καθηγητής απέτισε φόρο τιμής σε έναν απότους κορυφαίους διεθνώς Στοματολόγους τονΆγγλο Καθηγητή Crispian Scully, προσωπικότου φίλο και συνεργάτη για πάνω από 30 χρόνιαπου «έφυγε» πρόσφατα.Χαιρετισμό απηύθυνε και η Πρόεδρος της εται-ρίας Ελεάνα Στουφή, η οποία μεταξύ άλλων είπεγια το ξεκίνημα αυτής της ημερίδας και την διαρ-

κή ετήσια πραγ-μάτωσή της για30 χρόνια πουφέρει την οργα-νωτική και επι-στημονική σφρα-γίδα του Καθη-γητή ΓιώργουΛάσκαρη, χαιρέ-τησε την αθρόασυμμετοχή τωνσυμμετεχόντων και ευχαρίστησε τους προσκε-κλημένους Έλληνες και ξένους ομιλητές. Κατόπιν σύντομο χαιρετισμό απηύθυνε και ο τ.Υπουργός Υγείας και τ. πρύτανης του Παν. Αθη-νών, Χ. Κίττας, ιδρυτικό μέλος της Ε.Ε.Κ.Σ.,που κήρυξε και την έναρξη της ημερίδας.Η πρώτη εισηγήτρια Π. Λούμου Στοματολόγος,Οδοντίατρος – Ιατρός, ανέπτυξε το πολύ ενδια-φέρον και πάντα επίκαιρο θέμα των αφθών καιτην θεραπευτική τους αντιμετώπιση από τηνεποχή του Ιπποκράτη μέχρι σήμερα. Με σαφή-νεια και επιστημονική τεκμηρίωση, συνόψισε ταεπιστημονικως κρατούντα στο σημαντικό αυτόθέμα.Η κ. Κ. Κανελλακοπούλου, Kαθηγήτρια Παθο-λογίας στην Ιατρική Σχολή του Παν. Αθηνών μεεξειδίκευση στις Λοιμώξεις, ανέπτυξε εμπερι-στατωμένα τις ενδείξεις και αντενδείξεις χορήγη-σης αντιβιοτικών. Ακόμη αναφέρθηκε στα κρι-τήρια επιλογής αντιβιοτικού όταν απαιτείται ηχορήγησή τους για τις λοιμώξεις του στόματος.Τόνισε δε ιδιαίτερα το πρόβλημα της υπερκατα-νάλωσης αντιβιοτικών στην Ελλάδα.Στην συνέχεια η κ. Α. Ψυρρή, Επίκουρη Καθη-γήτρια Παθολογίας Ογκολογίας στην ΙατρικήΣχολή του ΕΚΠΑ, μετέφερε στους συνέδρους,ό,τι νεώτερο σε σχέση με τις στοχευμένες φαρ-μακευτικές παρεμβάσεις στον καρκίνο του στό-ματος. Ακόμη ενημέρωσε προς τα πού κατευθύ-νεται η έρευνα σ αυτόν τον τομέα. Κατόπιν το λόγο πήρε ο S. Sonis, Καθηγητής,ακαδημαϊκός και ερευνητής στην ΟδοντιατρικήΣχολή του Harvard. Η εντυπωσιακή ομιλία τουπεριστράφηκε στην έρευνα που κάνει για τη θε-

ραπεία των ακτινο και χημειο-βλεννογονίτιδαςκαι άλλων επιπλοκών στην θεραπεία του καρκί-νου. Μίλησε για τον σημαντικό ρόλο που παίζειη γενετική στην εμφάνιση και των δύο αυτών επι-πλοκών και τις νέες μεθόδους που χρησιμοποιείγια να προσδιορίσει «μονοπάτια» που οδηγούνστην ανάπτυξη των βλαβών και την εφαρμογήτων ευρημάτων τους για να θέσουν την βάσημοντέλων πρόβλεψης κινδύνου για κάθε ασθενήβάσει των γονιδιακών χαρακτηριστικών του. Ο Καθηγητής Γ. Λάσκαρης, με μοναδικό τρόπομετέφερε στους συνέδρους τις κλασικές αλλάκαι τις νέες θεραπευτικές προσεγγίσεις για τα αυ-τοάνοσα νοσήματα του στόματος, με έμφασηστην πέμφιγα, το πεμφιγοειδές των βλεννογό-νων, το σύνδρομο Αδαμαντιάδη – Behcet και τοσύνδρομο Sjogren. Η εξαιρετική ομιλία του χα-ρακτηρίστηκε από την τεράστια κλινική του εμ-πειρία όσον αφορά την απόφαση επιλογής θερα-πευτικού σχήματος για κάθε νόσημα.Στο δεύτερο μέρος της ημερίδας ο εισηγητής Ι.Γεωργακόπουλος μίλησε για το πολύ ενδιαφέ-

ρον θέμα των αυξητικών παραγόντων και τα βλα-στοκύτταρα και την κλινική εφαρμογή τους στηνΟδοντιατρική και την χρησιμότητά τους στηνθεραπεία νόσων του στόματος. Ενημέρωσε επί-σης το κοινό για τις ερευνητικές εξελίξεις παγκο-σμίως σ αυτόν τον τομέα.Ακολούθως ο Στοματολόγος – ερευνητής Α. Vil-la, τόνισε ότι η ιστολογική εικόνα, οι προδιαθε-σιακοί και γενετικοί παράγοντες συνυπολογίζον-ται στην λήψη αποφάσεως για τον σχεδιασμό θε-ραπευτικής προσέγγισης κάθε ασθενή με λευκο-πλακία.Η Στοματολόγος – Οδοντίατρος κ. Μ. Δούκα,ενημέρωσε με την εισήγησή της την δύσκοληθεραπευτική προσέγγιση της ξηροστομίας ανά-λογα με το αίτιο που την προκαλεί καθώς και τιςερευνητικές εξελίξεις στην αντιμετώπιση της ξη-ροστομίας από συστηματικά νοσήματα. Η Πρόεδρος της Ε.Ε.Κ.Σ κ. Ε. Στουφή Στοματο-λόγος – Οδοντίατρος ανέπτυξε το θέμα: «Τοπικάφάρμακα στο στόμα», που έχει τεράστιο πρακτι-κό ενδιαφέρον για τον Οδοντίατρο. Παρουσία-σε τις ενδείξεις χορήγησης, την χρησιμότητατους αλλά και τις καταχρήσεις που γίνονται καιπρέπει να αποφεύγονται. Επίσης μίλησε για τακριτήρια επιλογής τοπικής έναντι συστηματικήςθεραπείας σύμφωνα με το νόσημα και το προφίλτου ασθενή.Τέλος την ημερίδα έκλεισε η Στοματολόγος, Ια-τρός – Οδοντίατρος κ. Ε. Γεωργακοπούλου, πουπαρουσίασε το χρήσιμο και επίκαιρο θέμα πουαφορά στις αλληλεπιδράσεις φαρμάκων στηνΟδοντιατρική. Αναφέρθηκε στους κινδύνουςπου διατρέχει ο ασθενής από φάρμακα που χο-ρηγεί ο Οδοντίατρος και μπορεί να επηρεάσουντην δραστικότητα άλλων φαρμάκων που λαμβά-νει ο ασθενής για άλλους λόγους, καθώς και προ-φυλάξεις που πρέπει να παίρνει για μην υπάρ-χουν ανεπιθύμητες παρενέργειες.Συμπερασματικά η Ε.Ε.Κ.Σ. για μια ακόμη φοράαπέδειξε την πλούσια και υψηλού επιπέδου επι-στημονική της δραστηριότητα, συμβάλλοντας μετον τρόπο αυτό στην έγκυρη ενημέρωση Οδον-τιάτρων και Ιατρών, με ευεργετική αντανάκλασηστους ασθενείς και την κοινωνία γενικότερα.

Ελληνική Εταιρία Κλινικής ΣτοματολογίαςΕντυπώσεις και Συμπεράσματα Ημερίδας 22 Απριλίου 2017

Στο φωτογραφικό στιγμιότυπο διακρίνουμε απόαριστερά τους κ.κ. Χ. Κίττα, Ε. Στουφή, Γ. Λά-σκαρη, S. Sonis και A. Villa.

Με μεγάλη επιτυχία και συμμετοχή πραγματο-ποιήθηκε η ημερίδα.

Ο κ. Λάσκαρης κατά τη διάρ-κεια του χαιρετισμού του.

Η Ε.Ε.Χ.Σ., στα πλαίσια της προσπάθειάς της για προώθηση και διάδοση των επιστημονικών εξελίξεων στο τομέατης Χειρουργικής Στόματος, βρίσκεται στην ευχάριστη θέση να ανακοινώσει την διεξαγωγή ΜετεκπαιδευτικούΠρογράμματος Χειρουργικής Στόματος.Το πρόγραμμα περιλαμβάνει Θεωρητική και Πρακτική Εκπαίδευση. Θα είναι διάρκειας 64 ωρών και θα υλοποι-ηθεί στις ακόλουθες ημερομηνίες:• Σάββατο 9 / Κυριακή 10 Σεπτεμβρίου 2017• Σάββατο 23 / Κυριακή 24 Σεπτεμβρίου 2017• Σάββατο 7 / Κυριακή 8 Οκτωβρίου 2017• Σάββατο 4 / Κυριακή 5 Νοεμβρίου 2017Η θεματολογία του προγράμματος καλύπτει όλο το φάσμα της χειρουργικής στόματος.Η εκπαιδευτική διαδικασία περιλαμβάνει:• εξάσκηση σε χειρουργικές τεχνικές τομών, κρημνών και συρραφής του τραύματος (σε κεφαλές χοίρων)• παρασκευή μοσχεύματος από πλάσμα πλούσιο σε αυξητικούς παράγοντες (PRGF) μετά από αιμοληψία• επίδειξη εργαλείων που χρησιμοποιούνται στη χειρουργική του στόματος• μελέτη πανοραμικών ακτινογραφιών και αξονικών τομογραφιών• προβολή video με ενδιαφέροντα περιστατικά χειρουργικών επεμβάσεων• κυκλική συμμετοχή των εκπαιδευομένων σε ζωντανές επεμβάσεις χειρουργικής στόματος, οι οποίες παράλληλα

θα βιντεοσκοπούνται και θα προβάλλονται άμεσα στον σεμιναριακό χώρο.• ο κάθε συμμετέχοντας δικαιούται να εκπαιδευτεί ως πρώτος χειρουργός σε δύο δικούς του ασθενείς με καθοδή-

γηση των εκπαιδευτών του προγράμματοςΗ επιστημονική ομάδα των διδασκόντων που θα πλαισιώσει το πρόγραμμα αποτελείται από καταξιωμένους καιεξειδικευμένους στο χώρο καθηγητές και κλινικούς χειρουργούς στόματος.ΧΩΡΟΣ ΔΙΕΞΑΓΩΓΗΣ:ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗΣ ΣΤΟΜΑΤΟΣΚυδαθηναίων 3, Πλάκα

Το πρόγραμμα απευθύνεται σε φοιτητές και πτυχιούχους οδοντιάτρους. Ο αριθμός των συμμετεχόντων θα είναιπεριορισμένος και θα τηρηθεί αυστηρά σειρά προτεραιότητας.Ημερομηνίες προγράμματος: Σεπτέμβριος 2017 έως Νοέμβριο 2017.Τελευταία ημερομηνία εγγραφής: 5 Σεπτεμβρίου 2017.Οι ενδιαφερόμενοι θα πρέπει έγκαιρα να υποβάλουν στην Εταιρεία Χειρουργικής Στόματος, ηλεκτρονικά ([email protected]) ή ταχυδρομικά στη διεύθυνση: Ε.Ε.Χ.Σ., Κυδαθηναίων 3, Αθήνα - Πλάκα, 10557, Τηλ. 6945 951699, την αίτηση συμμετοχής (Η αίτηση είναι διαθέσιμη στον ιστότοπο www.ssos.gr).

Για περισσότερες πληροφορίες επισκεφθείτε την ιστοσελίδα στη διεύθυνση www.ssos.gr

BHMA116 29/06/2017 11:42 π.μ.

Ο καλύτερος desktop SLA 3D Printer στον κό-σμο είναι διαθέσιμος από τη DENTICA AE στηναγορά των οδοντιατρικών και οδοντοτεχνικών!

Ο 3D εκτυπωτής του εργοστασίου Formlabs Αμε-ρικής, Form 2, είναι η καλύτερη επιλογή για επαγ-γελματικές 3D εκτυπώσεις υψηλής ανάλυσης μεαξιοπιστία, ευελιξία, χαμηλό λειτουργικό κόστοςκαι τεράστια γκάμα υλικών! Με ωφέλιμο χώρο εκτύπωσης 145x145x175mm ο Form 2 διαθέτει τεράστια ποικιλία σερητίνες και έτσι μπορείτε να έχετε υψηλής ανάλυ-σης εκτυπώσεις με τις standard ρητίνες που βγαί-νουν σε διάφανο, λευκό, γκρι και μαύρο χρώμα,με την ελαστική ρητίνη για εφαρμογές που απαι-τούν μαλακή υφή και με τις οδοντιατρικές ρητίνεςγια εξειδικευμένες εφαρμογές. Και όλα αυτά σεένα εύρος αναλύσεων από 100 εως 25 microns!

DENTAL RESINS

1. Dental Model Resin: Ματ κρεμ ρητίνη υπερ-υψηλής ακρίβειας για εκμαγεία εργασίας με αφαι-ρούμενα κολοβώματα (στεφανών, γεφυρών κλπ –διαθέσιμη καλοκαίρι 2017)).2. Dental LT Clear Resin: Βιοσυμβατή Class IIaρητίνη με διαφάνεια και εξαιρετική αντοχή γιααπευθείας εκτύπωση ναρθήκων, για συγκρατητι-κούς νάρθηκες ή οποιαδήποτε άλλη οδοντιατρι-κή συσκευή για απευθείας χρήση στο στόμα (δια-θέσιμη φθινόπωρο 2017).3. Denture Base & Teeth Resins: Βιοσυμβατέςρητίνες για απευθείας εκτύπωση τεχνητών οδον-τοστοιχιών, τόσο του σκελετού όσο και των δον-τιών (διαθέσιμες προς το τέλος του 2017).

Dental SG Resin - Class 1 βιοσυμβατή ρη-τίνη για χειρουργικούς νάρθηκες

Η Dental SG ρητίνη είναι Class 1 βιοσυμβατή(EN-ISO 10993-1:2009/AC:2010, USP ClassVI) και είναι ειδικά σχεδιασμένη για χειρουργι-κούς νάρθηκες ακριβείας. Παρέχει εξαιρετικήακρίβεια και χρησιμοποιείται ήδη παγκοσμίως μεμεγάλη επιτυχία από πολλούς οδοντιάτρους καιοδοντοτεχνικά εργαστήρια.

ΑπόδοσηΟ Form 2 είναι 50% ταχύτερος και 4 φορές πιοισχυρός από τους προκατόχους του χάρη στοολοκαίνουριο 250mW 405nm laser του. Και όχιμόνο είναι 130mW πιο ισχυρό από αυτό του 1+αλλά έχει focus spot size 140 microns για ακόμαμικρότερες λεπτομέρειες και οδηγείται από ολο-καίνουρια εξελιγμένα γαλβανόμετρα που συντε-λούν σε καλύτερες και πιο ομαλές εκτυπώσεις.Και όλα αυτά με κατανάλωση μόνο 65W!Ο Form 2 συνοδεύεται από ένα εξαιρετικά ολο-κληρωμένο software διαχείρισης και προετοιμα-σίας των μοντέλων σας όπου διαθέτει όλα τα απα-ραίτητα εργαλεία για να ρυθμίσετε τη θέση τωνμοντέλων στην πλατφόρμα, για να τα περιστρέψε-τε ή να τους αλλάξετε μέγεθος, για να διορθώσετεσφάλματα γεωμετρίας και το πιο σημαντικό για νασχεδιάσετε τα στηρίγματά τους.Η ευκολία του λογισμικού είναι τέτοια που κάνειδυνατή τη χρήση του εκτυπωτή και από μη έμπει-ρους χρήστες, δίνοντάς τους έτσι τη δυνατότητα

να λειτουργήσουν έναν πολύ ισχυρό εργαλείο χω-ρίς ταλαιπωρία και δύσκολες διαδικασίες.

ΠροδιαγραφέςDimensions: 35 x 33 x 52 cmWeight: 13 kgPower Requirements: 100–240 V 1.5 A 50/60Hz 65 WLaser Specifications: EN 60825-1:2007 certi-fied Class 1 Laser Product 405nm violet laser250mW laserPrinter control: Interactive Touch-screen withPush-buttonTechnology: Stereolithography (SLA)Build Volume: 145 x 145 x 175 mmLayer Thickness (Axis Resolution): 25, 50, 100micronsLaser Spot Size (FWHM): 140 microns

Πληροφορίες: www.dentica.gr


Η MIS παρουσιάζει το νέο σετ ερ-γαλείων Bone Profiler, σχεδια-σμένο για να επιτρέπει την ομαλήκαι ακριβή τοποθέτηση γωνιακώνπροσθετικών σε εμφυτεύματα πουέχουν τοποθετηθεί με κλίση.Τα μικροεργαλεία του Bone Profi-ler προσαρμόζονται πάνω στο κε-κλιμένο εμφύτευμα και επιπεδώ-νουν την γύρω από το εμφύτευμαοστική επιφάνεια, επιτρέπονταςτην ομαλή κοχλίωση του προσθε-τικού εξαρτήματος.Διαθέσιμο για όλα τα εμφυτεύμα-τα MIS (κωνική σύνδεση & εσωτερικού εξαγώνου) και για όλες τις προσθετικές πλατφόρμες.

Πληροφορίες: ΝΕΓΡΙΝ ΙΝ Dental – 210 7711605

Bone Profiler Kit - MIS Implants TechnologiesΕκτυπωτής 3D printer Form 2

BHMA116 29/06/2017 11:42 π.μ.

38 • Τέχνες - Γράμματα - Λογοτεχνία ΜΑΪΟΣ - ΙΟΥΝΙΟΣ 2017 | ΟΔΟΝΤΙΑΤΡΙΚΟΒΗΜΑ

Του Γεράσιμου Δουβίτσα Αναπληρωτή Καθηγητή Οδοντιατρικής Σχολής ΕΚΠΑ

∞ÓÙ·‡ÁÂÈÂ˜ §fiÁÔ˘ Î·È Δ¤¯ÓË˜∞ÓÙ·‡ÁÂÈÂ˜ §fiÁÔ˘ Î·È Δ¤¯ÓË˜Έλληνες Ποιητές 19ου αιώνα 1

Διονύσιος Σολωμός(1798 -1857)Ο Εθνικός ποιητής της Ελλάδας

Ο Διονύσιος Σολωμός, έμελλε να συνδέσει τοόνομά του, με τη συγγραφή του ποιήματος «Υμνοςεις την Ελευθερίαν», οι πρώτες δύο στροφές τουοποίου, έγιναν ο Εθνικός Ύμνος της Ελλάδας.Λάτρης της ποιητικής παράδοσης, ο γεννημένοςστη Ζάκυνθο ποιητής, πρωτοπόρησε καλλιεργών-τας τη δημοτική γλώσσα και συνδυάζοντάς τη μετην Κρητική Λογοτεχνία και το δημοτικό τραγού-δι. Πολυγραφότατος, αποτελεί και ως ο Εθνικόςμας ποιητής τεράστιο κεφάλαιο για τον πολιτισμότου τόπου, ωστόσο, ήταν ο ίδιος που έλεγε, πως ηαναγνώριση του Ύμνου εις την Ελευθερία, λει-τούργησε σε βάρος των άλλων σπουδαίων έργωντου, μεταξύ των οποίων ξεχωρίζουν οι «ΕλεύθεροιΠολιορκημένοι, ο Πόρφυρας, Η Γυναίκα της Ζά-κυθος, Λάμπρος». Φαίνεται εξάλλου πως τόσο τονεπηρέασε η συγγραφή του ποιήματος που έμελλενα γίνει ο Εθνικός μας ύμνος, που σχεδόν κανένααπό τα έργα που έγραψε μετά δεν ολοκληρώθηκεκαι δεν δημοσιεύθηκε από τον ίδιο.Ο Διονύσιος Σολωμός γεννήθηκε στη Ζάκυνθοστις 8 Απριλίου 1798. Πατέρας του ο κόντες Νι-κόλαος Σολωμός με καταγωγή από οικογένειαΚρητικών προσφύγων, μητέρα του η υπηρέτριατου πατρός του, Αγγελική Νίκλη με ρίζες από τηΜάνη. Ο κόντες Νικόλαος Σολωμός χήρεψε το1802 από την πρώτη σύζυγό του, με την οποία εί-χε αποκτήσει δύο παιδιά, τον Ρομπέρτο και τηνΈλενα. Ωστόσο, φέρεται να είχε δεσμό με την Αγ-γελική Νίκλη από νωρίτερα, με την οποία απέκτη-σε εκτός από τον Διονύσιο και τον Δημήτριο, με-τέπειτα πρόεδρο της Ιονίου Βουλής. Αξιοσημεί-ωτο είναι και το ότι το ζευγάρι παντρεύτηκε μόλιςτην προπαραμονή του θανάτου του Νικόλαου Σο-λωμού, ώστε τα παιδιά τους να αποκτήσουν τα νό-μιμα οικογενειακά τους δικαιώματα.Υπό τον εποπτεία του δασκάλου του, αβά ΣάντοΡόσι, ο Σολωμός πέρασε μετά το θάνατο του πατέ-ρα του υπό την κηδεμονία του κόντε ΔιονύσιουΜεσάλα, ο οποίος μετά από έναν χρόνο, τονέστειλε στην Ιταλία για σπουδές. Εκεί, αρχικώςγράφτηκε στο Λύκειο της Αγίας Αικατερίνης στηΒενετία, όπου όμως αντιμετώπισε σημαντικές δυ-σκολίες, λόγω της αυστηρής πειθαρχίας που επι-βαλλόταν στους μαθητές. Έτσι, ο Ρόσι, που είχεταξιδέψει μαζί του, τον πήρε στην Κρεμόνα όπουκαι ολοκλήρωσε τις μαθητικές τους υποχρεώσεις.Στα τέλη του 1815 γράφτηκε στην Νομική Σχολήτου Πανεπιστημίου της Παβίας, από όπου απο-φοίτησε δύο χρόνια μετά. Επηρεασμένος από τηνιταλική λογοτεχνία – και γνωρίζοντας άριστα τηνιταλική γλώσσα, άρχισε να γράφει τα πρώτα τουποιήματα στα ιταλικά. Γρήγορα το έργο του ανα-γνωρίστηκε, ενώ πλέον ο ίδιος είχε αρχίσει ναγοητεύεται και από τον γαλλικό διαφωτισμό.Επιστρέφοντας στη γενέτειρα του, εντάχθηκε πο-λύ γρήγορα στους λογοτεχνικούς κύκλους πουαναπτύσσονταν ταχύτατα εκείνη την εποχή. Τότεείναι που τον κυριεύει η ιδέα, να συλλέξει δημοτι-κά τραγούδια από όλα τα μέρη της Ελλάδας, προ-κειμένου να τα μελετήσει και να ανακαλύψει υλικόπου θα εξέλισσε και τη δικό του έργο. Ωστόσο, σε

αυτό το σημείο αντιμετώπισε σημαντικές δυσκο-λίες, καθώς όχι μόνο δεν μπορούσε να κάνει καλήχρήση της ελληνικής γλώσσας, αλλά και δεν έβρι-σκε ποιητικά έργα στη δημοτική γλώσσα, προκει-μένου να τα χρησιμοποιήσει ως πρότυπο.Άρχισε να μελετά τα δημοτικά τραγούδια και τηνκρητική λογοτεχνία, ενώ δειλά – δειλά, έγραφεκαι τα πρώτα του ποιήματα στα ελληνικά. Ωστόσοη στιγμή που άλλαξε τη ροή του συγγραφικού τουέργου, ήταν η συνάντησή του με τον ΣπυρίδωναΤρικούπη, το 1822. Προσκεκλημένος του λόρ-δου Γκίλφορντ στη Ζάκυνθο, ο Τρικούπης θέλησενα γνωρίσει τον Σολωμό. Στη δεύτερη συνάντησήτους ο Σολωμός τού διάβασε το ιταλικό «Ωδή γιατην πρώτη λειτουργία». Ο Τρικούπης παρέμεινεσιωπηλός και λίγο μετά του αποκρίθηκε: «Η ποι-ητική σας ιδιοφυΐα σάς επιφυλάσσει μια διαλεχτήθέση στον ιταλικό Παρνασσό. Αλλά οι πρώτες θέ-σεις εκεί είναι πιασμένες. Ο ελληνικός Παρνασ-σός δεν έχει ακόμη το Δάντη του». Μάλιστα ήτανεκείνος που βοήθησε τον Σολωμό στη μελέτη τωνελληνικών ποιημάτων, προκειμένου να εξελίξει τηχρήση της ελληνικής γλώσσας.Ο ύμνος εις την Ελευθερία Λένε, ότι ένας ποιητής πρέπει να γράψει πολλά έρ-γα, ακόμη και συλλογές για να καταφέρει να κερδί-σει την αναγνώριση. Δεν συνέβη το ίδιο με τον Σο-λωμό. Τον Μάιο του 1823, ολοκληρώνει τον«Ύμνο εις την Ελευθερίαν», εμπνευσμένος από τηνελληνική επανάσταση του 1821. Το ποίημα δη-μοσιεύεται στην Ελλάδα το 1824 και ένα χρόνομετά στην Ευρώπη. Η φήμη του Σολωμού εξαπλώ-νεται σε όλη τη χώρα και στην αλλοδαπή.Το 1828, έχοντας οικονομικές διαφορές με τοναδελφό του Δημήτριο για κληρονομικά ζητήματα,ο Σολωμός μετακόμισε στην Κέρκυρα. Αρκετοί εί-ναι ωστόσο εκείνοι που υποστηρίζουν, ότι ο Σο-λωμός σχεδίαζε να φύγει από τη Ζάκυνθο, αναζη-τώντας ένα πιο πνευματικό περιβάλλον, αλλά καιτην απαραίτητη απομόνωση για να συνεχίσει τοέργο του. Εκεί, ξεκίνησε να μελετά τη γερμανικήρομαντική φιλοσοφία και ποίηση, διαβάζοντας τιςιταλικές μεταφράσεις των έργων σπουδαίων συγ-γραφέων.Λίγα χρόνια αργότερα, την περίοδο 1833-1838,άλλη μία διαμάχη ξέσπασε στο οικογενειακό τουπεριβάλλον. Έχοντας αποκαταστήσει τις σχέσειςμε τον αδελφό του, βρέθηκε αντιμέτωπος με τονετεροθαλή αδελφό του από την πλευρά της μητέ-ρας του Ιωάννη Λεονταράκη, ο οποίος διεκδικού-σε δικαστικά, τμήμα της πατρικής περιουσίας, μετο επιχείρημα ότι ήταν και αυτός τέκνο του κόντεΝικόλαου Σολωμού, αφού η μητέρα του ήταν έγ-κυος πριν από το θάνατό του. Παρόλο που η κατά-ληξη της περιπέτειας ήταν ευνοϊκή για αυτόν καιτον αδελφό του, η δικαστική διαμάχη οδήγησε σεαποξένωση του Σολωμού από τη μητέρα του, επι-λέγοντας παράλληλα να απομακρυνθεί από κάθεέκφραση δημοσιότητας. Οχι όμως και από τη συγ-γραφική του συνέχεια, η οποία εκφράστηκε μέσααπό τα ανολοκλήρωτα ποιήματά του, «Ο Κρητι-κός», «Ελεύθεροι Πολιορκημένοι», «Ο Πόρφυ-ρας», τα οποία κατά πολλούς, είναι και τα καλύτεραέργα του. Το 1849, βραβεύθηκε με το μετάλλιοτου Τάγματος του ΣωτήροςΤο τέλος του Διονυσίου Σολωμού ήταν άδοξο. Το1851 εμφάνισε σημαντικά προβλήματα υγείας,και μετά και την τρίτη εγκεφαλική συμφόρησηπου έπαθε το 1856 δεν έβγαινε καν από το σπίτι.Απεβίωσε τον Φεβρουάριο του 1857. Η είδησητου θανάτου του μεταφέρθηκε αστραπιαία σε όλητη χώρα, η οποία τον πένθησε με τιμές.– Τα έργα που ο Σολωμός ξεκινούσε, αλλά άφηνεανολοκλήρωτα, περιγράφηκαν από τον ΚώσταΒάρναλη, με τη φράση «Ο Σολωμός πάντα ταέγραφε, αλλά ποτές του δεν τα έγραψε».

Τον Εθνικό Ύμνο της Ελλάδος αποτελούν οι δύοπρώτες στροφές του ποιήματος «Ύμνος εις τηνΕλευθερίαν». Το 1828, ο Νικόλαος Μάντζαρος,Κερκυραίος μουσικός και φίλος του Σολωμού, με-λοποίησε το ποίημα, με βάση λαϊκά μοτίβα, για τε-τράφωνη ανδρική χορωδία, αλλά όχι ως εμβατή-ριο. Έκτοτε ο «Ύμνος εις την Ελευθερίαν» ακουγό-ταν τακτικά σε εθνικές γιορτές.– Το 1844 το ποίημα μελοποιήθηκε για δεύτερηφορά από τον Μάντζαρο και υποβλήθηκε στον βα-σιλέα Όθωνα με την ελπίδα να γίνει δεκτό ως εθνι-κός ύμνος. Παρά την τιμητική επιβράβευση του Ν.Μάντζαρου με τον Αργυρό Σταυρό του Τάγματοςτου Σωτήρα και του Δ. Σολωμού με Χρυσό Σταυρότου ίδιου Τάγματος, το έργο διαδόθηκε μεν ως«θούριος» αλλά δεν εγκρίθηκε ως ύμνος.– Το 1861 ο Υπουργός των Στρατιωτικών ζήτησεαπό τον Μάντζαρο να συνθέσει εμβατήριο πάνωστον «Ύμνο εις την Ελευθερίαν». Ο μουσικός μετέ-βαλε τον ρυθμό του ύμνου του Σολωμού σε ρυθμόεμβατηρίου και το 1864, μετά την ένωση της Επτα-νήσου με την Ελλάδα, ο «Ύμνος εις την Ελευθε-ρίαν» καθιερώθηκε ως εθνικός ύμνος. Ο εθνικόςύμνος, μαζί με τη μουσική του, τυπώθηκε για πρώ-τη φορά σε 27 κομμάτια, το 1873, στο Λονδίνο.– Το ποίημα «Ύμνος εις την Ελευθερία» αποτελεί-ται από 158 τετράστιχες στροφές από αυτές οι 24πρώτες στροφές καθιερώθηκαν ως ΕθνικόςΎμνος, το 1865. Από αυτές οι δυο πρώτες είναιεκείνες που ανακρούονται και συνοδεύουν πάντατην έπαρση και την υποστολή της σημαίας καιψάλλονται σε επίσημες στιγμές και τελετές. Κατάτη διάρκεια της ανάκρουσης αποδίδονται τιμέςχαιρετισμού.Λογοτεχνικό Ανθολόγιο• Εις Μάρκο Μπότσαρη• Η Καταστροφή των Ψαρών• Η Ξανθούλα• Ο θάνατος του βοσκού• Ο Κρητικός• Προς τον κύριον Γεώργιον Δε Ρώσση ευρισκό-μενον εις την Αγγλία• Ύμνος εις την Ελευθερίαν

Αλέξανδρος Ρίζος Ραγκαβής(1809 – 1892)

Γεννήθηκε στηνΚωνσταντινούπο-λη, στο Μέγα Ρεύ-μα (Αρναούτκιοϊ)στις 27 Δεκεμβρί-ου του 1809. Μη-τέρα του Αλέξαν-δρου ήταν η ΖωήΛαπίθη, κόρη τουΕυστάθιου Λαπίθη

από τη Ζαγορά του Πηλίου, ο οποίος είχε ασχο-ληθεί με το εμπόριο πολύτιμων λίθων και είχε οι-κονομική άνεση. Τα παιδικά του χρόνια τα πέρα-σε στο Βουκουρέστι, στην αυλή του ηγεμόνα τηςΒλαχίας Αλέξανδρου Σούτσου, που ήταν θείοςτου πατέρα του. Από την Κωνσταντινούποληέφυγαν οικογενειακώς η οικογενειακή τους οικίακαταστράφηκε από πυρκαγιά. Για τις πρώτεςσπουδές του στα ελληνικά γράμματα ο πατέραςτου είχε μισθώσει έναν Αθηναίο οικοδιδάσκαλο,τον Κωνσταντίνο Πιττάρη, ο οποίος αργότερα θαδιατελέσει συμβολαιογράφος στην Αθήνα. Επί-σης, πρώτος του δάσκαλος ήταν και ο ΔημήτριοςΧρηστίδης, μετέπειτα Υπουργός Εσωτερικών(1833, 1849) και Εξωτερικών (1841) του νεοσύ-στατου κράτους. Όταν ξέσπασε ο Αγώνας τηςΑνεξαρτησίας, η οικογένειά του, διωκόμενη απότους Τούρκους, κατέφυγε στη Στεφανούπολη τηςΡουμανίας, όπου έμεινε για έναν χρόνο (1821-1822). Εκεί ο μικρός Αλέξανδρος πήγε σε ελλη-νικό σχολείο, ενώ ταυτόχρονα διδάσκεται και στοσπίτι, μαζί με τα παιδιά των ηγεμόνων, από τονδάσκαλο Κωνσταντίνο Γαλάτη. Έναν χρόνο αρ-γότερα, την Άνοιξη του 1822, μετακόμισαν στηνΟδησσό, όπου η οικογένεια έμεινε για ένα διάση-μα στην οικία της Μαρίας Σούτσου, αδελφής τηςμητέρας του Αλέξανδρου Ραγκαβή. Ο Αλέξαν-δρος φοίτησε στο Λύκειο με συμμαθητή, και αρ-γότερα συνάδελφό του στο Πανεπιστήμιο Αθη-νών, τον ιστορικό Κωνσταντίνο Παπαρρηγόπου-λο, αλλά και με τον Γρηγόριο Καμπούρογλου. ΣτοΛύκειο παρέμεινε για μικρό διάστημα και συνέχι-σε τις σπουδές του με κατ’ οίκον διδασκαλία απότον Γεώργιο Γεννάδιο, όπως και την περίοδο τηςδιαμονής της οικογένειας στο Βουκουρέστι, ενώστη συνέχεια φοίτησε στην ΕλληνοεμπορικήΣχολή της Οδησσού. Ο Ραγκαβής ταξίδεψε στοΜόναχο το 1825 όπου και σπούδασε σε Στρατιω-τική Σχολή στο σώμα των Δευτεροτόκων. Όταναποφασίζει να εγκαταλείψει το Μόναχο, θα επι-σκεφθεί για λίγο καιρό τη Βιέννη, το Σάλ-τσμπουργκ και την Τεργέστη, όπου θα συναντή-σει τον πατέρα του και θα γνωρίσει αρκετούς Έλ-ληνες.Στις 2 Ιανουαρίου 1829 αναχώρησε για την Ελ-λάδα όπου εγκαταστάθηκε στο (Ναύπλιο) ως αν-θυπολοχαγός του πυροβολικού. Τον Φεβρουάριοτου 1830 διορίστηκε ανθυπολοχαγός του πυρο-βολικού. Ωστόσο, δεν παρέμεινε στον στρατό πα-ρά μόνο για τρεις μήνες. Δίδαξε γραμματική καιιχνογραφία στη Στρατιωτική Σχολή του Ναυτικούστο Ναύπλιο, αλλά σύντομα παραιτήθηκε, για ναασχοληθεί με την πολιτική και τις φιλολογικές καιαρχαιολογικές του μελέτες. Τον χειμώνα του1831-1832, επισκέφθηκε για πρώτη φορά τηνπόλη της Αθήνας, μαζί με την κυβερνητική επι-τροπή που είχε αναλάβει τις διαδικασίες για τηνπροσάρτηση της Αττικής και της Εύβοιας στα ελ-ληνικά εδάφη. Στον εμφύλιο πόλεμο που ξέσπα-σε μετά τη δολοφονία του Καποδίστρια, ο Ραγκα-βής δεν φαίνεται να έλαβε μέρος άμεσα, όταν

Τὸ ἀηδόνι και το γεράκι(Ἀπὸ τὸ «Ποιήματα καὶ Πεζά».)

«Ἄκουσε, γεράκι, τὸ καημένο τ' ἀηδόνι. Ἡ ζωή

μου εἶναι στὴν ἐξουσία σου, ὅπως καὶ τὸ πέταγμά

μας αὐτὸ μέσα στὰ σύννεφα, ὅπου δὲν εἶχα φτά-

σει ποτέ. Ἀλλὰ ἄκουσέ με: Ἀπὸ τὶς μυστικὲς

πηγὲς τῆς φύσης ἐρχόταν μιὰ ἤπια πνοὴ καὶ συ-

ναντοῦσε μιὰν ἄλλη, ἐξίσου ἤπια, μέσα στὸ

στῆθος μου. Αὐτὴ ἡ πνοὴ γινόταν τραγούδι,

ὅπως καὶ τὸ φύλλωμα τοῦ δέντρου ποὺ μὲ φιλο-

ξενοῦσε, ὅπως τὰ ἄστρα ποὺ ἔλαμπαν ψηλά. Ἡ

ὀμορφιὰ τῶν πραγμάτων ποὺ ἦταν γύρω μου μὲ

συγκινοῦσε καὶ μεταβαλλόταν σὲ μουσική. Εἶδα

κι ἐσένα νὰ ἔρχεσαι καταπάνω μου, καὶ ὁ φόβος

μου νικήθηκε ἀπὸ τὸ θαῦμα τῆς γρήγορης καὶ με-

γαλόπρεπης πτήσης σου, ποὺ τὴ θαύμαζα σὰν

δῶρο τῶν θεῶν. Ἀλλὰ τὴ στιγμὴ ἐκείνη, ἀπὸ

ἀπροσμέτρητο βάθος, ἑτοιμάζονταν ν' ἀναβρύ-

σουν ἀπὸ μένα τραγούδια θλίψης γιὰ ἕνα ρόδο

ποὺ τὸ μάδησε ὁ ἀέρας. Τὰ ἄρχιζα, τὰ τραγούδια

αὐτά, ἐγὼ πού, ὅταν ξεσποῦσε ὁ κεραυνός, ἔνιω-

θα νὰ μοῦ τρέμει τὸ στῆθος, καθὼς ἤμουν μαζε-

μένο μέσα στὸ νέο φύλλωμα. Ἄφησέ με νὰ ζήσω

μιὰ στιγμὴ μόνο, ὅσο γιὰ νὰ βγάλω στὸν αἰθέρα

καὶ γιὰ τὸ αὐτί σου τὸ θησαυρὸ ποὺ αἰσθάνομαι

μέσα μου. Μὴ σκοτώσεις αὐτὸ ποὺ πρέπει νὰ

γεννηθεῖ!».

Καθὼς τὸ ἀηδόνι μιλοῦσε, τὸ γεράκι χαλάρωνε

τὸ ἁρπακτικὸ νύχι του, καὶ μὲ τὸ ἄλλο ἔκανε φι-

λικὸ νεΰμα στὸ ἀηδόνι, ποὺ ὅμως τὴ στιγμὴ ἐκεί-

νη ξεψύχησε.

BHMA116 29/06/2017 11:42 π.μ.

όμως πρόεδρος της προσωρινής επιτροπής ανέ-λαβε ο Αυγουστίνος Καποδίστριας (1831), έφυγεαπό το Ναύπλιο και πήγε στην Περαχώρα με τουςσυνταγματικούς του Κωλέττη.Πέθανε στην Αθήνα τον Ιανουάριο του 1892 σεηλικία 83 ετών.Πνευματική πορείαΣτην πνευματική ζωή της χώρας άρχισε να συμμε-τέχει ενεργά αμέσως μετά την άφιξή του στην Ελ-λάδα. Το ποίημά του Δήμος και Ελένη, που μαζίμε τον Οδοιπόρο του Π. Σούτσου είναι το πρώτοέργο του αθηναϊκού ρομαντισμού, δημοσιεύτηκετο 1831 και ακολούθησε μεγάλος αριθμός λογο-τεχνικών αλλά και επιστημονικών έργων. Το1834 ο Ραγκαβής θα γνωρίσει τον ΚωνσταντίνοΠώπ και μαζί με τον Ιωάννη Δεληγιάννη θα εκδώ-σουν το πρώτο ελληνικό φιλολογικό περιοδικό μετον τίτλο Ίρις. Η διάρκεια του περιοδικού ήτανβραχεία. Το 1847 ο Ραγκαβής, με το ψευδώνυμοΧρηστοφάνος Νεολογίδης, έγραψε την πολιτικήκωμωδία «Του Κουτρούλη ο γάμος». Το Σεπτέμ-βριο του ίδιου χρόνου, ο παλιός συμμαθητής του,Γρ. Καμπούρογλου σε συνεργασία με τον Ραγκα-βή, αποφάσισαν να ιδρύσουν ένα νέο, λογοτεχνι-κό κυρίως, περιοδικό την Ευτέρπη (1847-1855). Το 1849 θα αφήσει τη διεύθυνση της Ευτέρπηςστον Καμπούρογλου και σε συνεργασία με τους Ν.Δραγούμη και τον Κ. Παπαρρηγόπουλο, συνέτα-ξαν ένα νέο, επιστημονικό-λογοτεχνικό περιοδι-κό, την Πανδώρα. Σε αυτά τα περιοδικά δημοσί-ευσε και αρκετά από τα διηγήματά του, καθώς καιτο μυθιστόρημα «Ο Αυθέντης του Μορέως» και τηνουβέλα «Ο συμβολαιογράφος». Στα 1850 κυκλο-φορεί το περιοδικό Ηώ, στο οποίο ο Ραγκαβήςδημοσίευσε για πρώτη φορά το διήγημά του με τίτ-λο «Αι φυλακαί ή η κεφαλική ποινή». Την ίδια πε-ρίοδο μεταφράζει τον «Ροβινσώνα του Κάμπε», θασυνεχίσει να γράφει στην Πανδώρα, ενώ δίνει άρ-θρα στην αγγλική εφημερίδα Εωθινά Χρονικά πουαφορούσαν εθνικά, και άλλα, θέματα. Από το1851 συμμετείχε στην κριτική επιτροπή των ποι-ητικών διαγωνισμών του Πανεπιστημίου Αθηνών.Είχε μάλιστα επισημάνει τους κινδύνους από τιςακρότητες του ρομαντισμού, παρ' όλο που το1837 ο πρόλογός του στο δραματικό έργο τουΦροσύνη αποτελούσε κατά κάποιον τρόπο το μα-νιφέστο του ρομαντισμού στην Ελλάδα.ΈργοΟ Α. Ρ. Ραγκαβής ήταν ευρυμαθής λόγιος με πολ-λά ενδιαφέροντα. Το οικογενειακό του περιβάλ-λον ήταν περιβάλλον λογίων: αδερφός της μητέ-ρας του ήταν ο Ιάκωβος Ρίζος Νερουλός και ξα-δέρφια του οι λογοτέχνες Αλέξανδρος και Πανα-γιώτης Σούτσος. Στην αυλή του ηγεμόνα Αλέξαν-δρου Σούτσου στο Βουκουρέστι, όπου έζησε απότο 1813 ως το 1821 ήρθε σε επαφή με την ευρω-παϊκή λογοτεχνία. Στο Μόναχο είχε παρακολου-θήσει μαθήματα του Σέλλινγκ και μιλούσε άπται-στα 2-3 ξένες γλώσσες.Ποιητικό έργο Πρωτοεμφανίστηκε με το εκτενές αφηγηματικόποίημα Δήμος και Ελένη το 1831, που είναιγραμμένο σύμφωνα με την τεχνική του δημοτικούτραγουδιού και η γλώσσα του προσεγγίζει αρκετάτην καθομιλουμένη. Την ίδια περίοδο επίσηςέγραψε πολλά ποιήματα πατριωτικά, εμπνευσμέ-να από την ελληνική επανάσταση, τα οποία μι-μούνται τους τρόπους του δημοτικού τραγουδι-ού. Το πιό γνωστό απ' αυτά είναι Ο Κλέφτης. Σεαυτά τα ποιήματα, τα οποία βέβαια απευθύνονταιστο ευρύτερο κοινό, η γλώσσα του προσεγγίζει τηδημοτική. Ένα από τα πιο αξιόλογα ποιήματά τουείναι η «Ωδή για τον Αθανάσιο Χριστόπουλο»,ποίημα που επαινούσε και ο Διονύσιος Σολωμός.Τα πρώτα έργα του είναι επηρεασμένα από τονρομαντισμό και στον πρόλογο του δραματικού έρ-γου του «Φροσύνη» (1837) παρουσίαζε την ρο-μαντική λογοτεχνική θεωρία και αυτοχαρακτηρι-ζόταν ρομαντικός. Σταδιακά όμως απέρριψε τονακραίο ρομαντισμό: οι απόψεις του και η γραφήτου άρχισαν να μεταβάλλονται προς τον κλασικι-σμό και η γλώσσα του να γίνεται ακόμα περισσό-τερο αρχαΐζουσα. Παραδείγματα τέτοιων έργωνείναι οι εκτενείς ποιητικές συνθέσεις Διονύσουπλους (1864) και Γοργός ιέραξ (1871), με θέματααπό την αρχαιότητα.

Το ποιητικό του έργο κινείται στο κλίμα της Α'Αθηναϊκής Σχολής, υπερτερεί όμως σε σχέση μεάλλα έργα των συγχρόνων του ποιητών αφού δενέχει τα μειονεκτήματα του ατημέλητου ύφους καιμέτρου και της έλλειψης ακριβολογίας. Η γλώσσατου είναι βέβαια αυστηρή καθαρεύουσα, αλλά πο-λύ κομψή και επιμελημένη.Πεζογραφικό έργοΣτο πεζογραφικό του έργο δεσπόζει το ιστορικόμυθιστόρημα «Ο Αυθέντης του Μορέως». Είναι τοπρώτο νεοελληνικό ιστορικό μυθιστόρημα καιακολουθεί το πρότυπο του Sir Γουόλτερ Σκοτ.Έγραψε πολλά διηγήματα, σε μια εποχή που τοαυτό το είδος δεν είχε γνωρίσει ακόμα την ανά-πτυξη που γνώρισε αργότερα. Γι' αυτό κάποιοι με-λετητές τον χαρακτηρίζουν "πατέρα του νεοελλη-νικού διηγήματος". Τα διηγήματά του βέβαια σπα-νίως διαδραματίζονται στην Ελλάδα και δενέχουν καμία σχέση με την ελληνική πραγματικό-τητα, με εξαίρεση το εκτενέστερο απ' αυτά, «Οσυμβολαιογράφος», ενώ κάποια είναι διασκευές ήπαραφράσεις ξένων· αυτός και ήταν ο βασικός λό-

γος για τον οποίον οι μεταγενέστεροι λογοτέχνεςκαι κριτικοί τον «κατηγόρησαν» ότι δεν αξιοποί-ησε το συγγραφικό ταλέντο του για να δώσει«γνήσια ελληνικά» διηγήματα.Θεατρικό έργοΈγραψε αρκετά θεατρικά έργα, τραγικά και κωμι-κά, τα οποία όμως δεν γνώρισαν μεγάλη σκηνικήεπιτυχία κυρίως επειδή ήταν απρόσφορα για σκη-νική παρουσίαση. Τα δραματικά του έργα είναι εμ-πνευσμένα από την ελληνική ιστορία, από την αρ-χαιότητα (Οι τριάκοντα), το βυζάντιο (Δούκας) ώςτην ελληνική επανάσταση (Η παραμονή). Στα κω-μικά του έργα, το πιο γνωστό από τα οποία είναι«Του Κουτρούλη ο γάμος», επιχείρησε την μορ-φολογική αναγέννηση της κλασικής αριστοφανι-κής κωμωδίας, με χρήση αρχαϊκών μέτρων, χορι-κών και παράβασης.Παράλληλα ο Ραγκαβής έπαιξε μεγάλο ρόλο καιστην οργάνωση της θεατρικής ζωής της χώραςκαι συμμετείχε στις πρώτες προσπάθειες δημι-ουργίας θεατρικών φορέων και επιχειρήσεων (Φι-λοδραματική Εταιρεία, Εταιρεία του εν Αθήναις

Θεάτρου). Συχνά δίδασκε ηθοποιούς και επέβλε-πε την προετοιμασία παραστάσεων και διοργάνω-νε και ερασιτεχνικές παραστάσεις έργων με φοι-τητές του Πανεπιστημίου.Ποίηση• Δήμος και Ελένη, 1831• Διάφορα ποιήματα, τ.Α 1837, τ.Β 1840• Διονύσου πλους, 1864• Γοργός ιέραξ, 1871Πεζογραφία• Διάφορα Διηγήματα τ. Α 1855, τ.Β 1857, τ.Γ1859• Ο Αυθέντης του Μορέως, ιστορικό μυθιστόρη-μα, 1850Άλλα έργα Μεταφράσεις αρχαίων δραμάτων,Δάντη, Σαίξπηρ, Γκαίτε, Σίλλερ Αρχαιολογικέςμελέτες• Απομνημονεύματα • Ιστορία της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας 1877στα Γαλλικά και 1882 στα Γερμανικά• Περίληψις Ιστορίας της Νεοελληνικής Φιλολο-γίας 1887

Τέχνες - Γράμματα - Λογοτεχνία • 39ΟΔΟΝΤΙΑΤΡΙΚΟΒΗΜΑ | ΜΑΪΟΣ - ΙΟΥΝΙΟΣ 2017

Χορηγός επικοινωνίας: Οδοντιατρικό Βήμα

Για πληροφορίες:

Αργυρόπουλος Νικόλαος, Τσιμισκή 61 Θεσσαλονίκη, Τηλ.: 2310 225053, email: [email protected]

BHMA116 29/06/2017 11:42 π.μ.

KAI 2D KAI 3D CONE BEAMORTHOPHOS SL

VOLUME 5x5.5, 8x8, 11x10

ΙNTEGO

Έφτασε το μηχάνημα που ξεπερνά κάθε προσδοκία!!

Έμφασηστην υγιεινή

Tεχνολογία +Γερμανική Ποιότητα

ME KOΡΥΦΑΙΑ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ & ΕΠΙΔΟΤΟΥΜΕΝΗ ΤΙΜΗαπό €250 τον μήνα!

Αθήνα: Φειδιππίδου 32 & Τετραπόλεως, τηλ.: 210 7488 333Θεσσαλονίκη: Τέλογλου 7, τηλ.: 231096 0441 • Χανιά: Ακρωτηρίου 70, τηλ.: 28210 94637

www.dentica.gr

Service stations σε όλη την Ελλάδα

Μικροσκόπιο

ΦωτισμόςLED

Aποχρωματισμένοοπτικό σύστημα

«Γαλιλαίος»

EργονομικόΚΙΤ

επέκτασης«Λεπτού Λαιμού»

Έξυπνηεπιλογή για κάθε

επαγγελματίαοδοντίατρο

ΣύστημαεστίασηςNuVar™

94637

ΦωτισμόςLED

Aποχρωματισμένοοπτικό σύστημα

«Γαλιλαίος»

EργονομικόΚΙΤ

επέκτασηςΛεπτού Λαιμού»

Έξυπνηεπιλογή για κάθε

επαγγελματίαοδοντίατρο

ύστηματίασης

uVar™ Aυτο-λιπαινόμενεςαρθρώσεις

Η πιο μικρή κάμερα της αγοράςΧωρίς sprayΦυσικά χρώματα στην οθόνηΧωρίς κόστος αναβαθμίσεωνΙδανικό για ΟρθοδοντικήΣύνδεση με το εργαστήριο

••••••

Ένα ΒΗΜΑ στην ΡΟΜΠΟΤΙΚΗ Ο∆ΟΝΤΙΑΤΡΙΚΗ

OPENSTL

CEREC CAD/CAM... σύνδεση με ...

M

5,

KAI 2D KAI 3D CONE BEAORTHOPHOS

KAI 2D KAI 3D CONE BEA

VOLUME 5x5.

3D Printer

BHMA116 29/06/2017 11:42 π.μ.

Βrexit: Tι θα σημάνει για τους Έλληνες ... · 2017-07-07 ·...

Documents

Transcript of Βrexit: Tι θα σημάνει για τους Έλληνες ... · 2017-07-07 ·...