Διαφθορά και φοροδιαφυγή: αδιασάλευτη ισορροπία;

5 Απρ 2015, 23:54 Γράφτηκε από τον   Γιάννης Μάρκοβιτς Κατηγορία Άρθρα

Για μια ακόμη φορά ασχολούμαστε με το ίδιο πρόβλημα: τη διαφθορά και τη φοροδιαφυγή.

Αυτή τη φορά, το ερέθισμα είναι οι απανωτές δημοσιεύσεις για τα πολλά κρούσματα φοροδιαφυγής και διαφθοράς που στοιχειώνουν τη χώρα, δυσφημίζουν το δημοκρατικό πολίτευμα και την ικανότητα του κράτους να διοικεί και να επιβάλει το νόμο.

Σήμερα οι απαιτήσεις είναι μεγαλύτερες, οι οικονομικές αντοχές έχουν εξαντληθεί και η προσδοκία ότι θα υπάρξει λύση με τη φοροδιαφυγή και τη διαφθορά είναι ουσιαστική και λειτουργεί ως κινητήριος δύναμη. Είναι αυτό που λέμε, ότι αν ο λαός τραβήξει την άμαξα, οι πολιτικοί που βρίσκονται στο τιμόνι, θέλουν δεν θέλουν θα την οδηγήσουν εκεί που πρέπει. Αν έχουν τη βούληση, τότε η ορμή θα είναι μεγαλύτερη, θα παρασύρει τους πάντες -αυτούς που είναι από την πλευρά του δίκαιου, αλλά και εκείνους που κοιτάζουν με αμφιβολία ή φοβούνται ότι θα την πατήσουν· όπως συνέβαινε παλαιότερα.

Ποια είναι η σχέση της εταιρικής φοροδιαφυγής με τη γραφειοκρατική διαφθορά;

Σε μια οικονομία η οποία χαρακτηρίζεται από την αναποτελεσματικότητα στη διακυβέρνηση και τα φτωχά αποτελέσματα του φοροεισπρακτικού μηχανισμού, εξαιτίας του νεποτισμού, του πολιτικού πατροναρίσματος και της διαφθοράς, οι επιχειρήσεις θεωρούν ότι η εφαρμογή της φορολογικής νομοθεσίας δεν θα είναι δίκαιη και ανεπηρέαστη. Με αυτές τις χαμηλές προσδοκίες αναφορικά με την καλή

λειτουργία του φορολογικού συστήματος, αυτό που διαμορφώνεται είναι μια κακή ισορροπία για τη φοροδιαφυγή και τη διαφθορά.

Η αλλαγή στις προσδοκίες των επιχειρήσεων είναι καθοριστική για τη μετάβαση από την κακή στην καλή ισορροπία. Για παράδειγμα, μια αλλαγή στο φορολογικό σύστημα ελάχιστα θα επηρεάσει τη φοροδιαφυγή, όσο οι φορολογικές και τελωνειακές υπηρεσίες θα θεωρούνται ως διεφθαρμένες και η εφαρμογή της νομοθεσίας πιστεύεται ότι είναι αδύναμη και προκατειλημμένη. Στην κακή ισορροπία, η φοροδιαφυγή είναι εκτεταμένη, οπότε η αύξηση στις ελεγκτικές δραστηριότητες ή η αύξηση στα πρόστιμα για υποθέσεις φοροδιαφυγής μπορούν να οδηγήσουν σε περαιτέρω αύξηση των παραβατικών φαινομένων. Από την άλλη πλευρά, η καλή φήμη των φορολογικών και τελωνειακών αρχών έχει ως αποτέλεσμα να υπάρχουν υψηλότερες προσδοκίες για την αξιοπιστία στην εφαρμογή της φορολογικής νομοθεσίας. Η αξιόπιστη εφαρμογή μεταφράζεται από τις επιχειρήσεις, αναφορικά με τη φορολογική συμμόρφωση, οπότε αυτές, μέσα από τις επιλογές τους, μπορούν να βοηθήσουν στη μετάβαση προς μια καλή ισορροπία.

Για να γίνει η μετάβαση από την κακή στην καλή ισορροπία, απαιτείται πολιτική βούληση και πυγμή. Αυτό είναι το κυρίαρχο και καθοριστικό στοιχείο. Χρειάζεται επιμονή και σταθερότητα από την κυβέρνηση σε αυτά που διακηρύσσει και προωθεί. Οι δυνάμεις αντίστασης στις αλλαγές, αυτές που δεν θέλουν να αλλάξει η ισορροπία, δεν βρίσκονται μόνο μέσα στα διαπλεκόμενα συστήματα, στους μηχανισμούς των άνομων συναλλαγών, αλλά υπάρχουν στις επιχειρήσεις, στα στελέχη των φορολογικών και τελωνειακών υπηρεσιών, καθώς και στους εκλεγμένους πολιτικούς. Η διατήρηση του υπάρχοντος καθεστώτος, της σταθερής τάξης πραγμάτων που δεν διασαλεύει τις σχέσεις και την κακή ισορροπία (ουσιαστικά την άνομη και εγκληματική ισορροπία), είναι πρωταρχικής σημασίας ζήτημα για αυτούς που φοροδιαφεύγουν και εκείνους που διαφθείρονται. Η διαιώνιση της φοροδιαφυγής και της διαφθοράς είναι ένα σύνθετο φαινόμενο που εμπλέκει την επιχειρησιακή κουλτούρα, τις κοινωνικές προσδοκίες, τις πολιτικές επιλογές και τα οικονομικά κίνητρα.

Οι παρεμβάσεις σε αυτά τα πεδία είναι αναγκαίες για να μεταβληθούν οι προσδοκίες και να υπάρξουν αποτελέσματα στην καταπολέμηση της επιχειρησιακής φοροδιαφυγής και της γραφειοκρατικής διαφθοράς. Αυτές οι παρεμβάσεις πρέπει να αδρανοποιήσουν, να αφοπλίσουν όλες εκείνες τις δυνάμεις που θα αντισταθούν και θα τορπιλίσουν τις πολιτικές πρωτοβουλίες και επιλογές. Ειδάλλως, για μια ακόμη φορά η αδιασάλευτη ισορροπία μεταξύ φοροδιαφυγής και διαφθοράς θα έχει το κακό πρόσημο.