ΕΜΠΟΡΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ

Συστήματα για τον καθορισμό της κεντρικής έννοιας του εμπορικού δικαίου: Α)Υποκειμενικό σύστημα: κεντρική έννοια του δικαίου είναι ο έμπορος, το υποκείμενο της δραστηριότητας, που ορίζεται πρώτος. Έμπορος είναι αυτός που ασκεί δραστηριότητα που ο νόμος χαρακτηρίζει εμπορική. Δεν αγνοείται πλήρως η εμπορική πράξη, αλλά ορίζεται βάσει του υποκειμένου της (έμπορος) και του σκοπού της (εμπορία).Β)Αντικειμενικό σύστημα: κεντρική έννοια του δικαίου είναι η εμπορική πράξη, το αντικείμενο της δραστηριότητας, που ορίζεται πρώτη. Εμπορική πράξη είναι αυτή που ο νόμος ορίζει ως τέτοια και αποβλέπει στα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της (σκοπός, τύπος, αντικείμενο). Δεν αγνοείται πλήρως ο έμπορος, αλλά ορίζεται βάσει των πράξεών του, που τις ασκεί κατ’ επάγγελμα.- Το ελληνικό εμπορικό σύστημα ταυτίζεται με το γαλλικό. Κατά την κρατούσα γνώμη είναι αντικειμενικό, αλλά ακολουθείται μικτό σύστημα. Το σύστημα αν και φαίνεται αντικειμενικό ιεραρχικά (δομικά), ορίζει πρώτα την έννοια του εμπόρου.Έννοια εμπορικής επιχείρησης (ιταλικός κώδικας): η έννοια εδράζεται στην οργάνωση που επέρχεται με την εργασία των υποκειμένων ή με υλικά αγαθά. Έτσι, η επιχείρηση διακρίνεται από τη μικρή, οικογενειακή επιχείρηση (στενή έννοια).Γερμανικό δίκαιο: ορίζει την εμπορική δραστηριότητα βάσει του στοιχείου για οργανωμένη εγκατάσταση στο εμπόριο (είδος και έκταση δραστηριότητας). Μερικές φορές χρειαζόταν αυτός που την ασκεί να έχει την τυπική ιδιότητα του εμπόρου.- Κάποιες δραστηριότητες, όμως, από τη φύση τους δεν απαιτούν εγκατάσταση, παρότι είναι εμπορικές. Αυτός που τις ασκεί είναι μικρέμπορος.Οργανωμένη εμπορική εγκατάσταση: η εγκατάσταση που τίθεται από την επιχείρηση για να υπάρχει τάξη και εποπτεία, για την εξυπηρέτηση του επιχειρηματία, του προσωπικού, των προμηθευτών, των πελατών κλπ. Τέτοια είναι η λογιστική παρακολούθηση της δραστηριότητας.Εμπορική δραστηριότητα: κάθε επιχειρηματική δραστηριότητα, εκτός αν η σχετική επιχείρηση από το είδος και την έκτασή της δεν απαιτεί εγκατάσταση οργανωμένη.*Στο εμπορικό δίκαιο μπορούν να υπαχθούν και μη εγγεγραμμένοι έμποροι στα μητρώα, αρκεί να έχουν καταχωρήσει την επωνυμία της επιχείρησής τους.*Ιταλικό δίκαιο: εισάγει κλειστές κατηγορίες εμπορικών δραστηριοτήτων και κάνει σαφή διάκριση μεγάλου-μικρού εμπόρου-επιχείρησης.*Κάθε επιχειρηματική δραστηριότητα (μικρή ή μεγάλη) πρέπει να έχει οργάνωση: α)κεφαλαίου, β)εργασίας.*Κριτήριο εμπορικότητας: προσδιορίζεται με βάση τη φύση του εισοδήματος που αποδίδει η επιχείρηση. Αν το εισόδημα προκύπτει από την εργασία προσωπικού και υλικών μέσων είναι εμπορική και ασκείται από έμπορο. Αν προκύπτει από το μόχθο του επιχειρηματία και της οικογένειάς του, είμαστε εκτός εμπορικού δικαίου.Κριτήρια εμπορικότητας: 1)λογιστική παρακολούθηση επιχείρησης (ξεχνά να αναφερθεί στην επένδυση κεφαλαίου), 2)είδος οργάνωσης (το κυριότερο, συνήθως προκύπτει ποια δεν είναι εμπορική επιχείρηση και όχι ποια είναι), 3)φύση εισοδήματος (αναφέρεται έμμεσα στο χαρακτηριστικό γνώρισμα της επένδυσης). ~> Τα κριτήρια αυτά αναφέρονται στην τυπική μορφή της εμπορικής επιχείρησης. Συμπέρασμα: μια δραστηριότητα είναι εμπορική και αυτός που την ασκεί έμπορος, αν το εισόδημα είναι προϊόν του κεφαλαίου που έχει επενδυθεί σε αυτήν. Ο νόμος ορίζει πως για να μη γίνει κανείς έμπορος πρέπει το εισόδημά του να εμφανίζεται ως αμοιβή «σωματικής καταπόνησης».

1

Εισαγωγή του γαλλικού εμπορικού κώδικα στην Ελλάδα: όλες οι εθνικές συνελεύσεις (1821-1827) υιοθετούν επίσημα το γαλλικό εμπορικό κώδικα, γιατί: 1)δεν υπήρχε χρόνος για τη σύνταξη νέου κώδικα, 2)ο γαλλικός είχε διεθνή ακτινοβολία, 3)ήταν αποτέλεσμα της γαλλικής επανάστασης, θεωρητικό υπόβαθρο της ελληνικής, 4)εισήγαγε δίκαιο οικείο στους Έλληνες (εφαρμογή σε πολλά νησιά).Διάταγμα 1835 = δεν έθεσε νέο δίκαιο, αλλά έλαβε διοικητικό μέτρο. Έκανε προσιτό στους Έλληνες το κείμενο του εμπορικού κώδικα.*Όσον αφορά το διάταγμα περί εμποροδικείων, αποτελεί νόμο και ονομάζεται «νομοθετικό διάταγμα». Νέο δίκαιο σε αναπλήρωση του τέταρτου βιβλίου.*Νομοθετήματα του ιδιωτικού εμπορικού δικαίου: 1)το διάταγμα του 1835 περί εμποροδικείων, 2)νόμοι για εμπορικές εταιρείες, 3)για εμπορικές δικαιοπραξίες, 4)οι αλλαγές στο ναυτικό εμπορικό δίκαιο, 5)πτώχευση.Νομοθετήματα του δημοσίου εμπορικού δικαίου: αφορούν την εποπτεία του εμπορίου από το κράτος ή άλλους οργανισμούς δημοσίου δικαίου:1)άσκηση και οργάνωση εμπορικών επιχειρήσεων, 2)χρηματιστήρια, 3)επιμελητήρια και μητρώα, 4)ναυτικό δίκαιο, 5)λειτουργία σώματος ορκωτών ελεγκτών.

Έθιμο: ο κανόνας δικαίου που διαμορφώνεται με τη μακρά και ομοιόμορφη άσκηση που γίνεται με συνείδηση δικαίου. Πηγή του εμπορικού δικαίου αποτελούν τα εμπορικά έθιμα, με θεματική που υπάγεται στο εμπορικό δίκαιο.Ιδιαιτερότητες εμπορικού εθίμου: 1)διαμορφώνεται πιο γρήγορα από τα υπόλοιπα (οι εμπορικές συναλλαγές έχουν μεγάλη συχνότητα), 2)μεγαλύτερη σημασία από άλλα έθιμα ιδιωτικού δικαίου, (γιατί οι ρυθμίσεις στο εμπορικό δίκαιο έχουν καθυστέρηση), 3)έχει γρηγορότερο ρυθμό από το γραπτό δίκαιο.Σχέση εθίμου-νόμου: 1)το έθιμο μπορεί να συμπληρώσει το νόμο, 2)το έθιμο μπορεί να τροποποιεί και να καταργεί νόμο με οποιοδήποτε περιεχόμενο ~>α)δεν μπορεί το έθιμο να τροποποιήσει ή να καταργήσει νόμο, β)μπορεί μόνο νόμους ενδοτικού δικαίου, αλλά όχι αναγκαστικού, 3)τοπικό έθιμο δεν μπορεί να τροποποιήσει ή να καταργήσει νόμο, γιατί ανατρέπεται η ενότητα δικαίου, δεν ισχύει στην επικράτεια.Συνήθεια: η μακρά και ομοιόμορφη άσκηση που γίνεται χωρίς συνείδηση δικαίου. Μοιάζει με το έθιμο, γιατί προκύπτει από τήρηση συμπεριφοράς, διαφέρει γιατί δεν υπάρχει πεποίθηση αναγκαιότητας, αλλά σκοπιμότητα των ενδιαφερομένων για εύρυθμη λειτουργία συναλλαγών. Η διαφορά στο ψυχολογικό στοιχείο.- Οι εμπορικές συνήθειες έχουν μεγαλύτερη αξία από το εμπορικό έθιμο, γιατί στις συναλλαγές χρησιμοποιούνται συχνά μέθοδοι και όροι που κατανοούνται μόνο μέσα από τις συνήθειες. Δεν αποτελούν από μόνες τους πηγή του εμπορικού δικαίου, έχουν ερμηνευτική και συμπληρωματική αξία. Δεν ισχύουν όταν είναι αντίθετες με κανόνες αναγκαστικού δικαίου και λειτουργούν όπως οι γενικοί όροι συναλλαγών για τους ενδοτικού δικαίου. Οι εμπορικές συνήθειες ισχύουν ακόμα και όταν τα μέρη δεν τις γνωρίζουν όταν συναλλάσσονται, γιατί η δήλωση βούλησης πρέπει να ερμηνεύεται αντικειμενικά, όπως απαιτεί ή καλή πίστη και τα συναλλακτικά ήθη.*Είναι δευτερογενείς πηγές δικαίου.*Μειονέκτημα εθίμου και συνήθειας: ενέχουν το στοιχείο της αβεβαιότητας ως προς την ύπαρξη και το περιεχόμενό τους. Γι’ αυτό και τα επιμελητήρια εκ του νόμου οφείλουν να τα καταγράφουν. Τα δικαστήρια τα λαμβάνουν υπόψη τους αυτεπαγγέλτως και αν δεν τα γνωρίζει ζητά πληροφορίες από το επιμελητήριο.- Θέληση του εμπορικού νομοθέτη είναι το αστικό δίκαιο να εφαρμόζεται γενικά για τη συμπλήρωση του εμπορικού. Υπάρχουν κανόνες που η συμπληρωματική εφαρμογή του αστικού θεωρείται αυτονόητη.

2

*Η απαρίθμηση του νόμου για τις εμπορικές δραστηριότητες είναι ενδεικτική και όποιος τις ασκεί δε σημαίνει πως είναι κατ’ ανάγκη έμπορος.*

-άρθρο 1 ΕΚ: έμπορος είναι εκείνος που ασκεί εμπορικές πράξεις κατά σύνηθες επάγγελμα. Ο ορισμός αποδίδει μία μόνο κατηγορία εμπόρων, τη σπουδαιότερη για τα φυσικά πρόσωπα. Η νομοθεσία, όμως, αποδέχεται και περιπτώσεις που κάποιος γίνεται έμπορος όχι μέσα από την άσκηση εμπορικής δραστηριότητας.Ουσιαστικό κριτήριο: έμπορος μπορεί να είναι ένα φυσικό ή νομικό πρόσωπο που ασκεί εμπορική δραστηριότητα ή που διορίστηκε, πήρε άδεια, εγγράφηκε στο οικείο επιμελητήριο, προκειμένου να ασκήσει κάποια εμπορική δραστηριότητα.~> Η επιστήμη λέει πως όταν πρόκειται για διορισμό, άδεια, εγγραφή, τότε έχουμε τυπικό στοιχείο. Η εμπορική ιδιότητα, όμως, δίνεται μόνο αν ο διορισμός και η άδεια αφορούν στην άσκηση εμπορίας, κάτι που είναι ουσιαστικό.Τυπικό κριτήριο: για νομικά πρόσωπα (εταιρεία εμπορικού δικαίου με νομική προσωπικότητα).Έμπορος πρωτότυπα: έχει ένα στοιχείο που θεμελιώνει καθαυτό την εμπορική ιδιότητα. Το στοιχείο είναι άλλοτε ουσιαστικό και άλλοτε τυπικό.Έμπορος παράγωγα-αντανακλαστικά: παίρνει την ιδιότητα από άλλο πρόσωπο. Τέτοιοι είναι οι ομόρρυθμοι εταίροι της ομόρρυθμης και ετερόρρυθμης εταιρίας και τα μέλη του συνεταιρισμού απεριόριστης ευθύνης. Είναι έμποροι γιατί μετέχουν σε εταιρία που έχει εμπορική ιδιότητα. *Η εμπορική ιδιότητα των εταίρων ενισχύει την ευθύνη τους για τα εταιρικά χρέη και διασφαλίζει τους δανειστές, τονώνοντας την εμπορική πίστη της εταιρείας.* Οι προϋποθέσεις για την απόκτηση της εμπορικής ιδιότητας διαφέρουν ανάλογα με την κατηγορία που ανήκει ο έμπορος: 1)ουσιαστικό κριτήριο ~> α)άσκηση εμπορικής δραστηριότητας, β)άδεια, διορισμός, γ)εμπορική ικανότητα, 2)τυπικό κριτήριο ~>εταιρεία που συστήνεται ως ΑΕ, ΕΠΕ, ναυτικός συνεταιρισμός, 3)παράγωγα ~>α)μέλος εταιρείας, β)εμπορική ικανότητα, γ)εταιρεία με συγκεκριμένη μορφή.*Η εμπορική δραστηριότητα αρχίζει όταν το πρόσωπο δηλώσει έμπρακτα την πρόθεσή του να επιδοθεί στην άσκηση εμπορίας. Αυτό δεν αρχίζει με την επιχείρηση κύριων πράξεων, αλλά με τις επιβοηθητικές, τις προπαρασκευαστικές πράξεις.**Οι εταιρείες αποκτούν την εμπορική ιδιότητα μόλις ιδρυθούν ή μόλις συμπληρωθούν οι διατυπώσεις ίδρυσής τους. Γεννώνται με εμπορική ιδιότητα.**Οι ομόρρυθμοι εταίροι γίνονται έμποροι μόλις η εταιρεία συσταθεί ή μόλις εισέλθουν σε αυτή (ομαλά ή ανώμαλα).*

Λήξη εμπορικής ιδιότητας: 1)όταν κάποιος εκλείψει ~>για φυσικό πρόσωπο = θάνατος ή αφάνεια, ~>για νομικό πρόσωπο = μόλις περατωθεί η εκκαθάριση, 2)αν πάψεις να ασκείς την εμπορική δραστηριότητα (οριστικά), 3)αν πάψει η πράξη διορισμού/ καταργηθεί η άδεια αυτοδίκαια ή με αντίθετη πράξη, 4)αν μια εμπορική εταιρεία μετασχηματιστεί σε άλλη που δεν είναι από τον τύπο της εμπορική, 5)αν χάσεις την εμπορική ικανότητα.Για τους εμπόρους παράγωγα, η εμπορική ιδιότητα λήγει: 1)αν πάψει να είναι εταίρος, γιατί εξήλθε ή γιατί λύθηκε η εταιρεία, 2)αν γίνει από ομόρρυθμος, ετερόρρυθμος εταίρος.Άσκηση εμπορικής δραστηριότητας: 1)όταν πρόσωπο επιχειρεί πράξεις με συστηματική οργάνωση και μονιμότητα (διάρκεια για σκοπό απόδοσης και εισόδημα), προσδίδεται η έννοια του επαγγέλματος. Η ιδιότητα μπορεί να είναι περιοδική ή να συγκεντρώνεται σε ένα έργο, 2)ιδιότητα όχι μοναδική και κύρια. Μπορεί να συμπληρώνει το εισόδημα μιας άλλης κύριας, να είναι πάρεργη, 3)μπορεί

3

να είναι ασύμφωνη με το νόμο και τα χρηστά ήθη (για να μην αποφεύγει τις βαριές συνέπειες της εμπορικότητας). - Δραστηριότητα που ασκείται σε περιορισμένη έκταση δεν είναι εμπορική και δεν υποβάλλεται στις δυσμενείς συνέπειες της εμπορικότητας.~> 1 η άποψη : έχουμε μικρέμπορο που απαλλάσσεται από τις δυσμενέστερες συνέπειες χωρίς να ξέρουμε με βεβαιότητα ποιες είναι αυτές. ~>2 η άποψη : δεν έχουμε καθόλου έμπορο, ο δρών τίθεται εκτός εμπορικού δικαίου (ορθότερη γνώμη).Έμπορος γίνεται κανείς αν: 1)ασκεί ο ίδιος εμπορία στο όνομά του, 2)άλλος ασκεί στο όνομά του εμπορία (ο άλλος δεν είναι έμπορος). Έμπορος δεν είναι: μέλος νομικού προσώπου (η εμπορία ασκείται στο όνομα του τελευταίου, εξαίρεση οι ομόρρυθμοι εταίροι). Όμοια για αντιπροσώπους και υπαλλήλους.-Αν κάποιος δεν επιθυμεί να φαίνεται πως ασκεί εμπορία, μπορεί να χρησιμοποιήσει ένα παρένθετο φυσικό πρόσωπο που θα την ασκεί στο δικό του όνομα, για λογαριασμό αυτού που «κρύβεται». Έχουμε 2 εμπόρους, τον παρένθετο και τον κρυπτόμενο.~> Από την αρχή της αποζημίωσης για ζημία τρίτου προκύπτει ότι: αν ο τρίτος που θα συμβληθεί με τον παρένθετο, αθετήσει τη σύμβαση, τότε και ο κρυπτόμενος μπορεί να στραφεί εναντίον του. ~> Όμοια, από την αξία της δικαιοσύνης προκύπτει πως ο τρίτος μπορεί να στραφεί ενάντια στον κρυπτόμενο.- Νομικό πρόσωπο δεν μπορεί να είναι παρένθετος, γιατί περιβάλλεται με αυτοτέλεια και τον πλήρη διαχωρισμό του από τους εταίρους. Όσοι συμμετέχουν σε εταιρία είναι εταίροι και όχι κρυπτόμενοι έμποροι.

Αγορά και μεταπώληση κινητών πραγμάτων: απόκτηση κινητών με αντάλλαγμα και διάθεσή τους πιο πέρα με αντάλλαγμα. Τα κινητά μπορεί να μεταπωληθούν αυτούσια, επεξεργασμένα ή μεταποιημένα.*Ανάμεσα σε αγορά και μεταπώληση πρέπει να υπάρχει οικονομική (εσωτερική) συνάφεια, που δεν αίρεται αν μεσολαβεί διαδοχή. Η σειρά αγοράς και μεταπώλησης είναι αδιάφορη. Μπορεί να προηγείται η μεταπώληση (συμβαίνει στην προμήθεια).*Αγορά ή μίσθωση κινητών και παραπέρα εκμίσθωσή τους: απόκτηση με αντάλλαγμα κινητών, κατά κυριότητα ή κατά χρήση και διάθεσή τους με αντάλλαγμα κατά χρήση. Προμήθεια: παροχή, μία ή περισσότερες φορές, κινητών κατά κυριότητα ή κατά χρήση, φυσικής ενέργειας και υπηρεσιών τρίτων προσώπων. [άμεσα εμπορική]-Διαφέρει από την αγορά προς μεταπώληση, γιατί έχει ευρύτερο περιεχόμενο : α)η παροχή πραγμάτων ή φυσικής ενέργειας μπορεί να γίνει πολλές φορές, β)δεν αφορά μόνο σε πράγματα αλλά και σε ενέργεια και υπηρεσίες. ~> Διαφέρει από την πρακτορεία, δε διεκπεραιώνει τις υποθέσεις των πελατών, αλλά παρέχει υπηρεσίες.Προσφορά δημοσίου θεάματος ή ακροάματος: παρουσίαση στο κοινό θεάματος, με χαρακτήρα ψυχαγωγικό μα όχι αναγκαία και καλλιτεχνικό.[άμεσα εμπορική]. Αυτός που την ασκεί να μη συμβάλλει καλλιτεχνικά στην παραγωγή του θεάματος ή του ακροάματος. Αν, αντίθετα, συμβάλλει καλλιτεχνικά, τότε γίνεται στάθμιση.Χειροτεχνία: μεταποίηση ή επεξεργασία της ύλης, κυρίως με χέρια. [άμεσα εμπορική]Βιομηχανία: μεταποίηση ή επεξεργασία της ύλης, με μηχανικά μέσα. [έμμεσα]Μεταποίηση: κατασκευή νέου πράγματος, που διαφέρει από την πρώτη ύλη που χρησιμοποιήθηκε.Επεξεργασία: μεταβολή της μορφής έτοιμου πράγματος.*Μεταποίηση και επεξεργασία πρέπει να αφορούν κινητά ή φυσική ενέργεια και να έχουν τεχνική και όχι καλλιτεχνική προσφορά.*

4

Εμπορικές δραστηριότητες είναι και οι: 1)τυπογραφία (μοιάζει με τη μεταποίηση), 2)παραγωγή κινηματογραφικών ταινιών, 3)μηχανογραφική εξυπηρέτηση.Εμπορικές δραστηριότητες είναι οι:1)κατασκευή τεχνικών έργων σε ακίνητα, 2)εξορυκτικές δραστηριότητες.Μεταφορά: ανθρώπων ή πραγμάτων από νερό, ξηρά, θάλασσα, με δρομολόγιο ή περιστασιακά.Ναύλωση: η σύμβαση που με αντάλλαγμα ορίζει την ολική ή μερική χρησιμοποίηση πλοίου για θαλάσσια μεταφορά.Η δραστηριότητα κρίνεται εμπορική αν: 1)ο μεταφορέας χρησιμοποιεί ξένα μεταφορικά μέσα, 2)ο μεταφορέας κινεί με ξένα ελκτικά μέσα το μεταφορικό όχημα, 3)έλκει τα οχήματα και άλλος μεταφέρει πράγματα και πρόσωπα, 4)κάποιος παρέχει επανδρωμένα οχήματα σε άλλους, που κάνουν τις μεταφορές που τους αφορούν.Χρονοναύλωση: παραχώρηση για ορισμένο ή αόριστο χρόνο, ολικά ή μερικά, της χρήσης εξοπλισμένου πλοίου, σε άλλον για να εκτελέσει μεταφορές στο όνομά του.Γενικές αποθήκες: έχουν σκοπό να δέχονται για φύλαξη και συντήρηση εμπορεύματα ή προϊόντα τρίτων (των αποθετών). Εκδίδουν για τους αποθέτες ειδικούς τίτλους εις διαταγή (τίτλοι απόθεσης) που αποτελούνται από 2 τμήματα: α)τα αποθετήρια, β)τα ενεχυρόγραφα. Εκτελούν πλειστηριασμούς για αποτεθειμένα που δεν πληρώθηκαν.*Η εκμετάλλευση γενικών αποθηκών προκύπτει με άδεια, αφορά ορισμένη περιοχή.*

Εργασίες πιστωτικών ιδρυμάτων: 1)τραπεζικές εργασίες, 2)κολλυβιστικές εργασίες.Τραπεζικές εργασίες (και εργασίες δημόσιων τραπεζών): αποκλειστικά όσες απαριθμώνται στο νόμο (για το εσωτερικό της χώρας).Κολλυβιστικές εργασίες: αφορούν στην αγορά, πώληση ή ανταλλαγή νομισμάτων (εγχώριων ή αλλοδαπών) και στη μεταφορά χρημάτων από τόπο σε τόπο. Έχουν εκλείψει γιατί υπόκεινται σε αυστηρούς νομισματικούς περιορισμούς και γιατί υπάγονται πλέον στις τραπεζικές εργασίες.Τράπεζα της Ελλάδος: άλλες εργασίες που αναλαμβάνει~> 1)σταθερότητα γενικού επιπέδου τιμών, 2)στήριξη οικονομικής πολιτικής της κυβέρνησης, 3)χάραξη νομισματικής πολιτικής, 4)συναλλαγματική ισοτιμία, 5)κατοχή και διαχείριση συναλλαγματικών διαθεσίμων, 6)εποπτεία των χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων, 7)ομαλή λειτουργία συστημάτων πληρωμών, 8)έκδοση τραπεζογραμματίων, 9)ταμίας και εντολοδόχος Κράτους, 10)ετήσια έκθεση για νομισματική πολιτική του προηγούμενου και του τρέχοντος έτους στη Βουλή και στο Υπουργικό Συμβούλιο.Χρηματοδοτικά ιδρύματα: επιχειρήσεις που δεν είναι πιστωτικά ιδρύματα και των οποίων η κύρια δραστηριότητα έγκειται σε τοποθετήσεις σε τίτλους. Ασκούν όλες τις εργασίες των πιστωτικών ιδρυμάτων εκτός από την αποδοχή καταθέσεων, τις εμπορικές πληροφορίες και την εκμίσθωση θυρίδων.Χρηματοδοτική μίσθωση ( leasing ) : ο εκμισθωτής είναι πάντα μια Α.Ε. με μόνο σκοπό το leasing. Υποχρεούται να παραχωρεί έναντι μισθώματος τη χρήση πράγματος (κινητού ή ακινήτου) προοριζόμενου για επαγγελματική χρήση του αντισυμβαλλόμενου, δίνοντάς του το δικαίωμα να αγοράσει ή να ανανεώσει τη μίσθωση. Βοηθά τις επενδύσεις.Factoring (πρακτορεία επιχειρηματικών απαιτήσεων) : νομικό μόρφωμα, που σε αντίθεση με το leasing καλύπτει βραχυχρόνιες χρηματοδοτικές ανάγκες και όχι επενδύσεις. Είναι έγγραφη σύμβαση μεταξύ ενός προμηθευτή αγαθών ή υπηρεσιών και ενός πράκτορα επιχειρηματικών απαιτήσεων (factor). Ο τελευταίος αναλαμβάνει, έναντι αμοιβής, υπηρεσίες σχετικές με την παρακολούθηση και είσπραξη μιας ή μέρους του συνόλου των απαιτήσεων του προμηθευτή (από πώληση αγαθών, παροχή

5

υπηρεσιών, εκτέλεση έργων). Ασκείται μόνο από τράπεζες και Α.Ε. που συστάθηκαν για το σκοπό αυτό.Forfeiting: λειτουργεί συμπληρωματικά στο factoring. Είναι μορφή χρηματοδότησης των εξαγωγών. Ο εξαγωγέας, λόγω πώλησης, εκχωρεί σε τράπεζα ή Α.Ε. απαιτήσεις κατά του εισαγωγέα που καλύπτονται από αξιόγραφα. Αυτά είναι εγγυημένα από άλλη τράπεζα και παραδίδονται στον εκδοχέα, χωρίς αυτός να έχει δικαίωμα αναγωγής κατά του εκχωρητή (εξαγωγέα) στην περίπτωση που δε θα ικανοποιηθεί από τον πρωτοφειλέτη (εισαγωγέα).

Θαλάσσια ασφάλιση: ασφάλιση από τους κινδύνους της θαλασσοπλοΐας κάθε έννομου συμφέροντος που είναι εκτεθειμένο σε κίνδυνο προερχόμενο από γεγονός κατά τον πλουν. [έμμεσα εμπορική]Χερσαία ασφάλιση: ασφάλιση συμφέροντος από κάθε άλλο κίνδυνο.Άσκηση ασφάλισης: μόνο από Α.Ε. / Άσκηση θαλάσσιας ασφάλισης: από Α.Ε. και από μεσίτες του Lloyds του Λονδίνου.Ασφάλιση: μεσολάβηση προσώπου επιχειρηματικά, για την κατανομή κινδύνων ανάμεσα σε άλλους. Γίνεται με αντάλλαγμα, για να καλυφθούν ανάγκες που μπορεί να προκύψουν. Το ασφάλιστρο μπορεί να κοστίζει λιγότερο από την ασφαλιστική αποζημίωση που προκύπτει. Διακρίνεται σε ασφάλιση ποσού και ζημίας.Αλληλασφάλιση: αναλήψη κινδύνων από τα ίδια τα πρόσωπα που είναι εκτεθειμένα σε αυτούς. Τα πρόσωπα συμφωνούν να καταβάλουν σε κοινό ταμείο μικρά χρηματικά ποσά, σαν ασφάλιστρα, προκειμένου να καλύψουν μελλοντικούς κινδύνους με τη μορφή αποζημιώσεων.

Δραστηριότητες που τείνουν στην παροχή υπηρεσιών: 1)παραγγελία, 2)παραγγελία μεταφοράς, 3)μεσιτεία, 4)πρακτορεία, 5)εμπορική αντιπροσωπεία, 6)διενέργεια πλειστηριασμών.Παραγγελία: η δραστηριότητα κατάρτισης σύμβασης παραγγελίας. Μια σύμβαση όπου ο παραγγελιοδόχος (πρόσωπο που ενεργεί επιχειρηματικά) αναλαμβάνει με αμοιβή να συνάψει μια άλλη σύμβαση στο όνομά του, αλλά για λογαριασμό του παραγγελέα. [άμεσα εμπορική] Παραγγελία μεταφοράς: η δραστηριότητα ασκείται με συμβάσεις παραγγελίας μεταφοράς, ειδική μορφή των συμβάσεων παραγγελίας, με τη διαφοροποίηση πως ο παραγγελιοδόχος αναλαμβάνει να συνάψει τη σύμβαση μεταφοράς ή και να εκτελέσει και τη μεταφορά, οπότε ευθύνεται και σαν μεταφορέας. [άμεσα εμπορική] Στοιχεία που διαφοροποιούν τον παραγγελιοδόχο:1)δε συνδέεται με επιχείρηση, αλλά παρέχει τις υπηρεσίες του στο κοινό (διαφορά από εμπορικό αντιπρόσωπο), 2)συνάπτει ο ίδιος κάθε είδους συμβάσεις για τους πελάτες του (διαφορά από μεσίτη), 3)συνάπτει συμβάσεις στο δικό του όνομα για λογαριασμό των πελατών του (διαφορά από πράκτορα), 4)παρέχει υπηρεσίες με αμοιβή, που λέγεται προμήθεια.Μεσιτεία: δραστηριότητα, όπου ο μεσίτης με αμοιβή μεσολαβεί ή υποδεικνύει ευκαιρίες για να συνάπτουν άλλοι συμβάσεις. [άμεσα εμπορική] ~> Ο μεσίτης λειτουργεί σαν τον παραγγελιοδόχο (η αμοιβή του λέγεται προμήθεια) αλλά δε συνάπτει συμβάσεις ο ίδιος ή στο όνομά του.Πρακτορεία: δραστηριότητα, όπου ο πράκτορας, που ενεργεί επιχειρηματικά, επιμελείται υποθέσεις των πελατών του και τους παρέχει υπηρεσίες, ειδήσεις, πληροφορίες. [άμεσα εμπορική] / ~> Δεν είναι πράκτορες δικηγόροι και συμβολαιογράφοι, ασκούν δημόσιο λειτούργημα.

6

* Ο πράκτορας διαφέρει από τον παραγγελιοδόχο, γιατί οι υπηρεσίες του έχουν ποικίλο περιεχόμενο και δε μετέχει μόνο στην κατάρτιση συμβάσεων, αλλά και στην επιχείρηση υλικών πράξεων.*Συμπέρασμα: η πρακτορεία ταυτίζεται με την εμπορική εντολή που ενεργείται από πρόσωπο που ασχολείται επιχειρηματικά, με αμοιβή, και περιλαμβάνει κάθε εντολή που δεν είναι παραγγελία, μεσιτεία ή εμπορική αντιπροσωπεία.Εμπορική αντιπροσωπεία: ο εμπορικός αντιπρόσωπος, με αμοιβή (προμήθεια) και με δική του επιχείρηση επιμελείται τις συναλλαγές του αντιπροσωπευόμενου εμπόρου σε περιοχές και για χρονικό διάστημα.Διενέργεια πλειστηριασμών: δραστηριότητα, όπου με πλειοδοτικούς διαγωνισμούς, πωλούνται ποικίλα αντικείμενα, που ανήκουν σε τρίτους. Εμπίπτει στην πρακτορεία (πώληση στο όνομα του πελάτη) ή στην παραγγελία (πώληση στο όνομα όποιου διενεργεί τον πλειστηριασμό). [άμεσα εμπορική] → Το αντικειμενικό σύστημα γνωρίζει εμπορικές πράξεις τόσο υποκειμενικά όσο και αντικειμενικά. → Το υποκειμενικό σύστημα γνωρίζει μόνο τις πρώτες. → Το ελληνικό και τις δύο κατηγορίες.Αντικειμενικά (πρωτότυπα, απόλυτα) εμπορικές πράξεις: πράξεις που ο νόμος τις χαρακτηρίζει εμπορικές καθαυτές, ανεξάρτητα από το πρόσωπο και το λόγο που αυτό τις επιχειρεί. Ονομάζονται έτσι, γιατί αναγνωρίζονται σαν εμπορικές μόνο στα πλαίσια του αντικειμενικού συστήματος. Ονομάζονται απόλυτα εμπορικές, γιατί ο νόμος τις θέλει τέτοιες σε κάθε περίπτωση, και πρωτότυπα, γιατί έχουν εμπορικό χαρακτήρα από μόνες τους.Υποκειμενικά (παρεπόμενα, παράγωγα, σχετικά) εμπορικές πράξεις: πράξεις που κάνει ο έμπορος στα πλαίσια -για τις ανάγκες- της εμπορίας του. Υποκειμενικά, γιατί αναγνωρίζονται με βάση τις αρχές του όμοιου συστήματος. Σχετικά, γιατί δεν έχουν τον εμπορικό χαρακτήρα από μόνες τους, αλλά τον αποκτούν σχετιζόμενες με τον έμπορο. Παρεπόμενα-παράγωγα, γιατί έλκουν από αλλού τον εμπορικό τους χαρακτήρα ή με βάση την αρχή πως το παρεπόμενο ακολουθεί το κύριο.Αμφιμερώς εμπορικές πράξεις: εμπορικές και για τα δύο μέρη.Μονομερώς (ετερομερώς) εμπορικές πράξεις: εμπορικές μόνο για το ένα μέρος και για το άλλο αστικές.Διακρίσεις αντικειμενικά εμπορικών πράξεων: 1)από το σκοπό (περιεχόμενο) (π.χ. αγορά κινητού για μεταπώληση), 2)από το αντικείμενό τους (π.χ. χρηματιστηριακά), 3)από τον τύπο τους (π.χ. ενοχή από γραμμάτιο).

Ναύλωση (θαλάσσια μεταφορά): περιλαμβάνει τρεις συμβάσεις ~>1)εκναυλωτής που παραχωρεί το χώρο στο ναυλωτή, 2)ο ναυλωτής- μεταφορέας που μεταφέρει τα του φορτωτή, 3)η σύμβαση μεταφοράς επιβάτη. [άμεσα εμπορική]Ναυτολόγηση: σύμβαση όπου ο πλοιοκτήτης προσλαμβάνει πλοίαρχο και πλήρωμα. Είναι εμπορική μόνο αν αφορά πλοίο που χρησιμεύει στην εμπορική ναυτιλία.Εμπορικές και για τα δύο μέρη είναι: 1)τραπεζική ενέγγυα πίστωση, 2)προκαταβολή έναντι φορτωτικής. ~> είναι οπωσδήποτε υποκειμενικά εμπορικές αφού η τράπεζα είναι Α.Ε. και ο χαρακτηρισμός τους ως αντικειμενικά εμπορικές έχει σημασία μόνο για τον πελάτη, που σπάνια δεν είναι έμπορος.Τραπεζική ενέγγυα πίστωση: η τράπεζα πληρώνει το τίμημα διατόπιας αγοραπωλησίας στον αγοραστή-εισαγωγέα και πελάτη της και αναλαμβάνει απέναντι στον αγοραστή-παραλήπτη-οφειλέτη δύο πράγματα:1)να καταβάλει στον τρίτο χρηματικό ποσό που καλύπτει τα εμπορεύματα και την αποστολή, 2)να παραδώσει τα έγγραφα στον πελάτη και να της δώσει αυτός το ποσό που αυτή κατέβαλε στον τρίτο.

7

Προκαταβολή έναντι φορτωτικής: η τράπεζα πληρώνει το τίμημα διατόπιας αγοραπωλησίας στον πελάτη της που είναι αυτή τη φορά εξαγωγέας. Του καταβάλει το τίμημα της αποστολής και των εμπορευμάτων και αυτός της παραδίδει τη φορτωτική και τα άλλα έγγραφα και αυτή τα παραδίδει στον εισαγωγέα που την πληρώνει πίσω.Εγγύηση πίστεως: ο πιστοδότης στέργει να χορηγήσει πίστωση στον πιστολήπτη χάρη στην εξασφαλιστική μεσολάβηση του εγγυητή. Άρα, το στοιχείο της διαμεσολάβησης περιλαμβάνεται εξ ορισμού. Προκύπτουν δύο συμπεράσματα: 1)ή είναι πάντα αντικειμενικά εμπορική (δεν το αποδεχόμαστε), 2)ή είναι μόνο υποκειμενικά εμπορική (παρέχεται από τον έμπορο, το αποδεχόμαστε).-Εμπορική και για τα δύο μέρη είναι η μεταφορά χρημάτων από τόπο σε τόπο. Σήμερα, γίνεται με ταχυδρομικές επιταγές ή περιλαμβάνεται σε τραπεζικές εργασίες και γίνεται με εμβάσματα και επιταγές.Χρηματιστηριακές συναλλαγές: όσες συνάπτονται στο ΧΑΑ και έχουν αντικείμενο τα χρηματιστηριακά πράγματα. Αυτές οι συμβάσεις είναι: 1)αγορά και πώληση ~>α)τοις μετρητοίς, β)επί προθεσμία, γ)επί δώρω ή διπλασιασμώ, 2)σύμβαση μεταφοράς, 3)κάθε παρεπόμενη σύμβαση. [εμπορική και για τα δύο μέρη]Χρηματιστηριακά πράγματα: 1)ανώνυμα δημόσια χρεώγραφα (ημεδαπά ή αλλοδαπά), 2)ανώνυμα ελληνικά χρεώγραφα (δήμων κοινοτήτων κλπ), 3)μετοχές και ομολογίες ελληνικών Α.Ε., 4)μετοχές και ομολογίες αλλοδαπών Α.Ε., 5)συνάλλαγμα επί του εξωτερικού, 6)νομίσματα, 7)χρυσός και άργυρος σε ράβδους.*Αγοραπωλησία πλοίων: εμπορική και για τα δύο μέρη. Αμφισβήτηση για το αν το πλοίο πρέπει να εξυπηρετεί την εμπορική ναυτιλία ή όχι. Εμπορική είναι και η αγοραπωλησία αρμένων, εξαρτίων και ζωοτροφιών (εφόδια για τη συντήρηση του πληρώματος). *→ Εμπορική πράξη και για τα 2 μέρη: η ενοχή που απορρέει από συναλλαγματική με οποιοδήποτε τρόπο: α)έκδοση, β)αποδοχή, γ)οπισθογράφηση, δ)τριτεγγύηση.Συναλλαγματική: αξιόγραφο που περιέχει εντολή για πληρωμή ορισμένου χρηματικού ποσού. Η εντολή δίνεται από τον εκδότη που την υπογράφει και απευθύνεται σε άλλο πρόσωπο (τον πληρωτή) που αν την υπογράψει την αποδέχεται (αποδέκτης) και πρέπει να πληρώσει το λήπτη. Στη πρακτική, μπορεί τα 3 πρόσωπα να ταυτίζονται.Γραμμάτιο εις διαταγή: αξιόγραφο που περιέχει υπόσχεση για πληρωμή ορισμένου χρηματικού ποσού που την απευθύνει ο εκδότης (που το υπογράφει) στο λήπτη. Έχει υποκατασταθεί σχεδόν πλήρως από τη συναλλαγματική.Επιταγή: αξιόγραφο που περιέχει εντολή για πληρωμή ορισμένου χρηματικού ποσού. Συμμετέχουν 3 πρόσωπα (εκδότης, πληρωτής, λήπτης) όπως και στη συναλλαγματική, αλλά πρέπει οπωσδήποτε ο πληρωτής να είναι τράπεζα ή άλλο νομικό πρόσωπο που ασκεί τέτοιες διεργασίες.→ Οι γενικές αποθήκες εκδίδουν αποθετήρια και ενεχυρόγραφα και οι ενοχές και οι άλλες έννομες σχέσεις που απορρέουν από αυτά είναι εμπορικές και για τα 2 μέρη. Πιο συγκεκριμένα, εκδίδουν και παραδίδουν στους αποθέτες «τίτλους αποθέσεως» που αποτελούνται από: α)αποθετήριο (με τη μεταβίβασή του μεταβιβάζεται το δικαίωμα του αποθέτη να αναλάβει τα εμπορεύματα και η νομή και κυριότητα των εμπορευμάτων), β)ενεχυρόγραφο (ο οπισθογράφος του πρέπει να παραδώσει το αναγραφόμενο ποσό και για ασφάλεια της απαίτησης αυτής τα εμπορεύματα είναι ενέχυρο). ~>Τα 2 αξιόγραφα περιέχουν: 1)όνομα αποθέτη, 2)αποτεθειμένα προϊόντα, 3)διάρκεια απόθεσης.

8

Προϋποθέσεις υποκειμενικά εμπορικής πράξης: 1)να γίνει από έμπορο, 2)να είναι συναφής με την εμπορία του.Συμπεράσματα: 1)μιλάμε μόνο για εμπόρους που ασκούν εμπορία ~>άρα, δε γίνονται από εμπόρους κατ’ αντανάκλαση ή από εταιρείες εμπορικές από τον τύπο τους που δεν ασκούν εμπορική δραστηριότητα, 2)η συνάφεια μπορεί να είναι μακρινή, αλλά πρέπει να είναι αντικειμενικά δυνατή και να μη μιλάμε για πράξεις από τη φύση τους αστικές.Υποκειμενικά εμπορική πράξη, μπορεί να είναι: 1)δικαιοπραξία, 2)οιονεί δικαιοπραξία, 3)υλική πράξη, 4)αδικοπραξία, 5)πράξη που παράγει υποχρέωση αδικαιολόγητου πλουτισμού.Τεκμήριο της εμπορικότητας: κάθε πράξη που κάνει ο έμπορος είναι σε συνάφεια με την εμπορία του. Άρα, αποδεικνύουμε μόνο ότι η πράξη έγινε από έμπορο (και όχι τη συνάφεια) και η πράξη θεωρείται υποκειμενικά εμπορική πράξη. Το τεκμήριο δεν καθιερώνεται με διάταξη, αλλά συνάγεται από το άρθρο 8 παρ.2 ν.δ..Στοιχεία τεκμηρίου: 1)νόμιμο= το καθιερώνει ο νόμος, 2)ισχύει για όλους τους ενδιαφερομένους= για έμπορο, τρίτο, διαδόχους κλπ, 3)είναι μαχητό= μπορεί να καταρριφθεί.

Απαγορεύσεις και περιορισμοί στο χώρο της εμπορίας: ανήκουν στο δημόσιο εμπορικό δίκαιο, με σκοπό την κοινωνική προστασία. Οι απαγορεύσεις δεν είναι στο χώρο του ιδιωτικού δικαίου και οι κυρώσεις έχουν διοικητικό και ποινικό χαρακτήρα.*Οι κυρώσεις δε στοχεύουν να θεσπίσουν ανικανότητα άσκησης εμπορίας και άρα δεν εμποδίζεται να γίνει έμπορος πρόσωπο χωρίς άδεια ή διορισμό, αλλά πρακτικά υπόκειται μόνο στις δυσμενείς και όχι στις ευμενείς συνέπειες.*- Οι απαγορεύσεις στοχεύουν πρώτιστα στη μη επίτευξη της πράξης και δευτερευόντως στην επέλευση δυσμενών συνεπειών.*Επιμέρους διατάξεις απαγορεύουν σε μοναχούς, κληρικούς, πολιτικούς, διοικητικούς υπαλλήλους του κράτους, σε υπαλλήλους νομικών προσώπων δημοσίου δικαίου, δικαστικούς λειτουργούς, δικηγόρους, συμβολαιογράφους, ορκωτούς ελεγκτές, καθηγητές ΑΕΙ , στον διοικητή και τους υποδιοικητές της Τράπεζας της Ελλάδος την άσκηση εμπορίας.*- Το κράτος μπορεί να ασκεί εμπορική ιδιότητα αν βασίζεται στην οικονομική αρχή (όχι για θέματα παιδείας και πολιτισμού). Άρα ~>1)με βάση το Σύνταγμα το κράτος μπορεί να ασκήσει οποιαδήποτε εμπορική ιδιότητα, 2)αν ασκεί εμπορική δραστηριότητα, αυτή δεν αποβάλλει τον εμπορικό της χαρακτήρα, αρκεί να ασκείται με βάση την οικονομική αρχή, 3)για αυτές του τις δραστηριότητες υπόκειται στο εμπορικό δίκαιο, όσο, βέβαια, οι ρυθμίσεις συμβιβάζονται στη φύση του.

- Οι ενήλικοι εφόσον έχουν πλήρη δικαιοπρακτική ικανότητα είναι αυτοδύναμα ικανοί και για εμπορία και όμοια οι ανίκανοι για δικαιοπραξία και οι περιορισμένα ικανοί, είναι ανίκανοι.- Σήμερα, για να πάρει κάποιος άδεια ή να διοριστεί πρέπει να είναι άνω των 25 ετών (π.χ. χρηματιστηριακός εκπρόσωπος).- Οι ανήλικοι κάτω των 10 ετών και οι σε μερική δικαστική συμπαράσταση (περιορισμένη δικαιοπρακτική ικανότητα) αν ασκούν κάποιες δικαιοπραξίες στερούνται εμπορικής ικανότητας.→ Όταν κάποιος κηρυχτεί σε πρώχευση στερείται του δικαιώματος να ασκεί εμπορία και η στέρηση αίρεται με την αποκατάσταση. Στόχος απαγόρευσης: 1)ο πτωχός υπόκειται σε ηθική μείωση, 2)διασφαλίζεται η εμπορική πίστη και ο πτωχός είναι εκτός εμπορίας. [ο κολασμός του 1ου στόχου είναι ξένος στις δικαιϊκές αντιλήψεις]

9

→ Ο πτωχεύσας δεν επιτρέπεται να διοριστεί ή να πάρει άδεια άσκησης εμπορίας. Η αρχή πρέπει να αρνείται άδεια ή διορισμό σε πτωχό χωρίς αποκατάσταση. Εξαίρεση για όσους εκμεταλλεύονται γενικές αποθήκες, αφού πρέπει να μην έχουν κηρυχτεί σε πτώχευση και η αποκατάσταση δεν αίρει την ακαταλληλότητα του προσώπου.* Ο πτωχός δε χάνει την ικανότητα άσκησης εμπορίας, αλλά το δικαίωμα να την επικαλέιται.*Στο εμπορικό δίκαιο ισχύει η αρχή του κλειστού αριθμού των εταιρειών. Ενεργεί σε 2 επάλληλα επίπεδα: 1)όσοι θέλουν να συστήσουν εταιρεία με σκοπό την εμπορία οφείλουν να της δώσουν μορφή που το δίκαιο προβλέπει, 2)αφού τη συστήσουν, να σεβαστούν τη μορφή, τα χαρακτηριστικά που το δίκαιο της έχει προσδώσει.Κοινοπραξία: τύπος προσιτός μόνο στην ΑΤΕ (Αγροτική Τράπεζα της Ελλάδας) για να συνεργάζεται στα πλαίσια του σκοπού της με γεωργικές συνεταιριστικές οργανώσεις ή άλλες οργανώσεις ή οργανισμούς που έχουν παρεμφερείς σκοπούς.*Μόνο μια εταιρεία εμπορικού δικαίου μπορεί να γίνει ομόρρυθμο μέλος σε ΟΕ, ΕΕ ή σε συνεταιρισμό με απεριόριστη ευθύνη.*

Συνέπειες της ιδιότητας του εμπόρου: α)είναι υποχρεωτικά μέλος του επιμελητηρίου (εγγραφή στο πρωτόκολλο επωνυμιών), β)αφού γίνει η εγγραφή, αυτοδίκαια γίνεται μέλος του χρηματιστηρίου εμπορευμάτων, γ)έχει εμπορική ικανότητα, δ)ικανότητα έκδοσης αξιόγραφων εις διαταγή (χρεωστικό ομόλογο, εντολή πληρωμής), ε)υποχρεωτική επωνυμία, στ)κτήση ειδικής εμπορικής κατοικίας ή έδρας εκμετάλλευσης, ζ)οι πράξεις του θεωρούνται εμπορικές (τεκμήριο εμπορικότητας).Ιδιαίτερες υποχρεώσεις εμπόρου: 1)υποβολή σε ορισμένη δημοσιότητα, 2)τήρηση εμπορικών βιβλίων.Συνέπειες ιδιότητας εμπόρου συνδυαζόμενες με τον εμπορικό χαρακτήρα πράξης: τα δύο στοιχεία απαιτούνται σωρευτικά. Κατά την κρατούσα γνώμη,οι συνέπειες επέρχονται ακόμα και αν η πράξη είναι ή όχι από τον τύπο της εμπορική, αν έχει συνάφεια με την εμπορία ή όχι.Συνέπειες ουσιαστικού δικαίου: 1)όσον αφορά τρέχοντα λογαριασμό εμπόρου για σχέση εμπορική, όταν κλείσει αποδίδει αυτοδίκαια τόκο, 2)όσον αφορά χρηματικές απαιτήσεις που έχουν αιτία εμπορική και για τους 2 ~>α)απαίτηση τόκου από τη μέρα που το ποσό γίνεται απαιτητό, β)συζήτηση τόκου για τόκούς που οφείλονται σε εξάμηνο, γ)σύντομη πενταετής παραγραφή για αξιώσεις εμπόρου σε πελάτες.Συνέπειες εμπορικού χαρακτήρα πράξης, ουσιαστικού δικαίου: 1)ιδιαίτερο καθεστώς τελών χαρτοσήμου, ευνοϊκότερο, 2)όταν περισσότεροι οφείλουν χρέος εμπορικό ενέχονται σε ολόκληρο.

Κατοικία: τόπος που το δίκαιο λαμβάνει ως κέντρο βιοτικών σχέσεων, στοιχείο εξατομίκευσης. ~> Κατοικία νόμιμη: την αποκτάς επειδή το λέει ο νόμος, ανεξαρτήτως θέλησης. ~> Κατοικία εκούσια: την αποκτάς με τη θέλησή σου. Μένεις κύρια και μόνιμα (θέλεις και είναι πραγματική).*Ισχύει η αρχή της αποκλειστικότητας, δεν μπορείς να έχεις πολλαπλή κατοικία, αλλά ο έμπορος έχει ειδική εμπορική κατοικία για τόπο άσκησης της εμπορίας του. Έτσι, για τον έμπορο περισσότερες αυτοτελείς εμπορικές δραστηριότητες σημαίνουν περισσότερες κύριες εμπορικές κατοικίες και για πολλές παρεπόμενες εμπορικές εγκαταστάσεις έχουμε δευτερεύουσες εμπορικές κατοικίες.*- Όποιος είναι έμπορος χωρίς να ασκεί εμπορική δραστηριότητα (με άδεια, διορισμό) έχει εμπορική κατοικία από το νόμο. Για τον έμπορο κατ’ αντανάκλαση, εμπορική κατοικία είναι η έδρα της εταιρείας που μετέχει.

10

Έδρα νομικού προσώπου: τόπος που ορίζεται στην ιδρυτική του πράξη, ή όπου λειτουργεί η διοίκησή του. Ισχύει η αρχή της αποκλειστικότητας, αλλά το νομικό πρόσωπο εμπορικού δικαίου μπορεί να έχει και αυτοτελή εμπορική έδρα-ειδική. Η ειδική εμπορική έδρα ονομάζεται και έδρα εκμετάλλευσης και διακρίνεται από την έδρα διοίκησης.

Η εμπορική δημοσιότητα οδηγεί σε :1)ασφάλεια εμπορικών συναλλαγών (προστατεύουμε την πίστη που δείχνει κανείς σε όσα γράφει το μητρώο), 2)ασφάλεια εμπορικών σχέσεων, ασφάλεια δικαίου (δεχόμαστε όσα γράφει το μητρώο για αληθινά και νόμιμα). Εμπορικό μητρώο: δημόσιο βιβλίο με υποχρεωτική εγγραφή και όλα τα στοιχεία που ενδιαφέρουν τους συναλλασσόμενους. Στο ελληνικό δίκαιο δεν αναγνωρίζεται ως γενικός θεσμός εμπορικής δημοσιότητας.Έχουν θεσπιστεί βιβλία και έντυπα: 1)πρωτόκολλο επωνυμιών, 2)βιβλία και δελτίο που αφορούν τις εταιρείες εμπορικού δικαίου, 3)βιβλία για ναυτική εμπορία (νηολόγιο, ναυτικό υποθηκολόγιο, βιβλίο κατασχέσεων και βιβλίο εκθέσεων), 4)μητρώο πτωχευσάντων.Λογιστική οργάνωση: 1)καταγραφή σε βιβλία των πράξεων εμπορίας και συγκέντρωση σχετικών εγγράφων, 2)περιοδική σύνταξη λογιστικών πινάκων (ισολογισμού και λογαριασμού). Δεν είναι μόνο προσωπική υπόθεση του εμπόρου, αλλά προσφέρει υπηρεσίες για έννομες σχέσεις εμπόρου-τρίτων, για συμφέροντα κοινωνικού συνόλου, για δοσοληψίες και απονομή δικαιοσύνης.*Η μη τήρηση εμπορικών βιβλίων δε σημαίνει οπωσδήποτε κυρώσεις. Αυτές είναι αναγκαίες στην πτώχευση.*Εμπορικά βιβλία που τηρούνται υποχρεωτικά: α)ημερολόγιο, β)βιβλίο αντιγραφής επιστολών, γ)βιβλίο αντιγραφής απογραφών.Ημερολόγιο: καθημερινή εγγραφή εμπορικών και αστικών δικαιοπραξιών και δοσοληψιών και κάθε μήνα ποσό οικιακής δαπάνης.Βιβλίο αντιγραφής επιστολών: υποχρέωση αντιγραφής εμπορικών επιστολών που στέλνει, κράτηση όσων δέχεται σε φακέλους. (εθιμική κατάργηση λόγω χρήσης Η/Υ)Βιβλίο αντιγραφής απογραφών: υποχρέωση αντιγραφής απογραφών περιουσιακών στοιχείων επιχείρησης μία φορά το χρόνο και αντιγραφή ισολογισμών, λογαριασμών.Ειδικά εμπορικά βιβλία τηρούν αποκλειστικά : όσοι εκμεταλλεύονται γενικές αποθήκες, μεσίτες χρηματιστηρίου εμπορευμάτων, επιχειρήσεις παροχής επενδυτικών υπηρεσιών και οι παραγγελιοδόχοι (οι τελευταίοι παράλληλα).Εξωτερικές διατυπώσεις τήρησης εμπορικών βιβλίων: εξασφαλίζουν το αλώβητο, την ακεραιότητα και τη γνησιότητά τους ως υλικών αντικειμένων, προορισμένων για διατήρηση μνήμης νομικών γεγονότων.Εσωτερικές διατυπώσεις τήρησης εμπορικών βιβλίων: διασφαλίζουν ακρίβεια και ειλικρίνεια των εγγραφών που αναφέρονται στα νομικά γεγονότα.Εγγραφές στα βιβλία: με χρονολογική τάξη, χωρίς χάσματα, χωρίς παραπομπές και υπεργραφές. Οι λαθεμένες εγγραφές διορθώνονται χωρίς μεταβολές στα ουσιώδη μέρη. Πρέπει να είναι ευανάγνωστες.*Αν τα βιβλία δεν πληρούν ορισμένες προϋποθέσεις στερούνται αποδεικτικής δύναμης για τον τηρούντα.*- Αν κάποιος πτωχεύσει και δεν έχει καλά βιβλία, τότε διώκεται για απλή ή δόλια χρεωκοπία. Αν τα βιβλία δεν είναι θεωρημένα δεν επικυρώνεται ο πτωχευτικός συμβιβασμός με τους δανειστές.

11

→ Τα εμπορικά βιβλία δε φέρουν υπογραφή του εμπόρου και έχουν αποδεικτική ισχύ για τον έμπορο αν είναι τηρημένα ορθά. Αν τα επικαλείται ο αντίδικος έχουν πλήρη αποδεικτική ισχύ, ακόμα και αν δεν είναι καλά τηρημένα.Επίδειξη εμπορικών βιβλίων: α)ο έμπορος μπορεί να προσκομίσει επικυρωμένα μέρη ή όλο το βιβλίο, β)όμοια ο αντίδικος, μπορεί να ζητήσει την προσκόμιση αν τα έχει επικαλεστεί ο έμπορος ή αν ισχυριστεί πως αυτά περιέχουν αποδείξεις, γ)το δικαστήριο μπορεί να τα ζητήσει αυτεπάγγελτα.Δύο συστήματα τήρησης ημερολογίου: 1)το κλασικό (ένα ημερολόγιο), 2)το συγκεντρωτικό (πολλά επιμέρους αναλυτικά ημερολόγια και ένα συγκεντρωτικό).Ο έμπορος μπορεί να εφαρμόσει σύστημα: 1)ενιαίο = μόνο χειρόγραφο ή μόνο μηχανογραφημένο, 2)μικτό = είτε το ένα, είτε το άλλο, αλλά με σύστημα ενιαίο για κάθε βιβλίο.Στάδια μηχανογράφησης: 1)ενημέρωση = εισαγωγή πράξης στον Η/Υ, γίνεται τακτικά, λειτουργεί σαν εσωτερική διατύπωση χειρόγραφου συστήματος, 2)εκτύπωση = εκτύπωση σε μηχανογραφικό χαρτί, γίνεται περιοδικά, αντιστοιχία με εξωτερικές διατυπώσεις βιβλίων.Υποχρεώσεις εμπόρου όσον αφορά τη μηχανογράφηση: 1)να έχει αναλυτικό εγχειρίδιο οδηγιών στα ελληνικά, 2)να παραχωρεί το ειδικευμένο προσωπικό του όταν γίνεται έλεγχος από την αρχή, 3)να διαφυλάσσει τα μέσα αποθήκευσης δεδομένων και εκτυπωμένα στοιχεία.*Όσον αφορά την αποδεικτική ισχύ, ισχύουν τα ίδια που ισχύουν για τα χειρόγραφα βιβλία.*- Τηρούνται όλα όσα τηρούνται στα χειρόγραφα βιβλία και στη μηχανογράφηση, για τις εξωτερικές και εσωτερικές διατυπώσεις. Ο έλεγχος, όμως, των εσωτερικών διατυπώσεων δε γίνεται να έχει την ακρίβεια του κλασικού συστήματος, χωρίς αυτό να στερεί αξιοπιστία.

Επιμέλεια σημειώσεων: Ιωάννα Πέρβου

12