ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ

PROJECT Β ΄ΛΥΚΕΙΟΥ

«ΟΙ ΝΟΤΕΣ ΤΗΣ ΖΩΗΣ ΜΑΣ»

Υπεύθυνες καθηγήτριες

Σαλματάνη Δήμητρα

Χατζαντωνά Άννα

ΠΡΟΛΟΓΟΣ

Η παρούσα έκθεση αποτελεί το προϊόν μίας τετράμηνης εργασίας του

τμήματος Β1 Λυκείου του Εκπαιδευτικού Οργανισμού «Θεμιστοκλής».

Πρόκειται για τη γραπτή έκθεση που προβλέπεται στο πλαίσιο της

Διερευνητικής Εργασίας (Project), σύμφωνα με το αναλυτικό πρόγραμμα του

Νέου Σχολείου. Στη Διερευνητική Εργασία έλαβαν μέρος συνολικά έντεκα (9)

μαθητές, υπό την επίβλεψη των καθηγητών Σαλματάνη Δήμητρας (ΠΕ 02)

και Χατζαντωνά Άννας (ΠΕ 04). Η εργασία πραγματοποιήθηκε κατά το

σχολικό έτος 2012-2013.

ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΚΗ

Η επιλογή του θέματος έγινε κατόπιν ψηφοφορίας των μαθητών στις

17/09/2012, κατά την οποία οι μαθητές κλήθηκαν να επιλέξουν ανάμεσα σε

επτά (7) διαφορετικά θέματα. Σύμφωνα με τις θέσεις που διατύπωσαν πριν

και μετά την ψηφοφορία, επέλεξαν το συγκεκριμένο θέμα για τους εξής

λόγους:

1) Υπήρχε μεγάλη ποικιλία ειδικοτήτων και αντίστοιχων μαθημάτων που

εμπλέκονταν στο συγκεκριμένο θέμα (μουσική, βιολογία, ιστορία,

κοινωνιολογία, οικονομικές επιστήμες, φιλολογία) γεγονός που κάλυπτε ευρύ

φάσμα των προτιμήσεων και ενδιαφερόντων τους.

2) Η μουσική για τους νέους είναι σημαντικό κεφάλαιο της καθημερινότητάς

τους για λόγους κυρίως ψυχολογικούς αλλά και σχετικούς με την ψυχαγωγία

τους.

3) Ορισμένα κεφάλαια της εργασίας (συγκεκριμένα εκείνα που αφορούσαν τον

επικοινωνιακό σκοπό της μουσικής ως μέσο έκφρασης των νέων)

απασχολούσαν έντονα έναν μεγάλο αριθμό μαθητών.

4) Υπήρξε έντονο ενδιαφέρον, όταν ενημερώθηκαν από τους συντονιστές

καθηγητές (κατά την προκαταρκτική παρουσίαση όλων των υπό ψήφιση

θεμάτων) ότι θα μετακαλούνταν γνωστοί επιστήμονες και περιώνυμοι ειδικοί

για να δώσουν διαλέξεις σχετικά με το αντικείμενο της ειδικότητάς τους.

5) Αντέδρασαν θετικά όταν πληροφορήθηκαν από τους συντονιστές

καθηγητές για τα μεθοδολογικά ερευνητικά εργαλεία που θα χρησιμοποιούσαν

κατά την εκπόνηση της εργασίας, πολλά από τα οποία ήταν πρωτόγνωρα για

την πλειονότητα των μαθητών, ενώ με άλλα από αυτά ήταν αρκετά

εξοικειωμένοι.

ΠΛΑΙΣΙΟ – ΣΤΟΧΟΙ

Τίτλος: «Οι νότες της ζωής μας

Ενότητες:

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1Ο

1. Η φυσική του ήχου (ΦΥΣΙΚΗ)

Ιδιότητες του ήχου

Χαρακτηριστικά του ήχου

Ταχύτητα του ήχου

Διάδοση των ηχητικών κυμάτων

Ηχοληψία (καταγραφή – μίξη και αναπαραγωγή ήχων )

2. Ο ήχος ως μέσο επικοινωνίας των οργανισμών με το εξωτερικό

περιβάλλον (ΒΙΟΛΟΓΙΑ)

Φυσιολογία αισθητηρίου οργάνου

Αντίληψη του ήχου – αντίληψη του χώρου

Λειτουργία της ακοής

Επικοινωνία οργανισμών

Ήχος και ταυτοποίηση είδους - Ακοή στους διάφορους οργανισμούς

3. Ήχος και παθήσεις

Εμβοές

Κωφαλαλία

Πρόληψη & θεραπεία

5. Ήχος και οικοσυστήματα

Ήχος και προσανατολισμός οργανισμών

Ήχος και αναπαραγωγή

6. Ηχορύπανση

Επιπτώσεις στην σωματική υγεία μας

Ηχοπροστασία

7. Ήχος και ανάπτυξη οργανισμών

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2Ο

Β. Η ιστορία της μουσικής

1. Η γένεση της μουσικής

2. Η μουσική στην αρχαιότητα

3. Η μουσική στον Μεσαίωνα

4. Η μουσική μετά την Αναγέννηση

5. Η μουσική σήμερα

6. Τα μουσικά όργανα

7. Είδη της μουσικής

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3Ο

Γ. Η μουσική ως μέσο επικοινωνίας

1. Η μουσική ως μορφή κοινωνικής έκφρασης (γάμος, νανούρισμα, μοιρολόι,

ρεμπέτικα, παραδοσιακή μουσική) - Μουσική και εφηβεία

2. Η μουσική ως μορφή πολιτικής έκφρασης (Εμβατήρια)

3. Η μουσική ως μορφή θρησκευτικής έκφρασης (εκκλησιαστικά – χορός

ιθαγενών)

4. Η μουσική ως εργαλείο εκπαίδευσης - Η επίδραση της μουσικής στην

Προσωπικότητα (μουσική Παιδαγωγική)

5. Ηχορύπανση και επιπτώσεις στο άτομο και στην κοινωνία

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4Ο

Δ. Μουσική και τέχνη (δημιουργική έκφραση και συνύπαρξη με το

περιβάλλον)

1. Η σχέση της μουσικής με άλλες τέχνες:

εικαστικές (αρχιτεκτονική, ζωγραφική),

τονικές (ποίηση),

μιμικές (θέατρο, χορός)

2. Η μουσική στη λογοτεχνία (π.χ. Το μοιρολόι της Φώκιας, Οδύσσεια)

ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ

Η μεθοδολογία που εφαρμόστηκε κατά τη διενέργεια και εκπόνηση της

Διερευνητικής Εργασίας συνίσταται στα ακόλουθα ερευνητικά εργαλεία:

1) Προσωπικές συνεντεύξεις από εξειδικευμένους επιστήμονες

(μουσικοσυνθέτες, ερμηνευτές, καθηγητές μουσικής)

2) Λήψη και χρήση οπτικών και οπτικών-ακουστικών μέσων (video,

φωτογραφίες)

3) Μελέτη έντυπων και ηλεκτρονικών πηγών πληροφόρησης (βιβλία,

εφημερίδες, περιοδικά, διαδίκτυο, ενημερωτικά φυλλάδια εταιρειών)

ΠΕΡΙΛΗΨΗ

Στην πρώτη ενότητα της Διερευνητικής Εργασίας γίνεται αναφορά στη

φυσική του ήχου και, πιο συγκεκριμένα, στα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του

(ταχύτητα, διάδοση, ηχοληψία) και στην αξία της μουσικής ως μέσο

επικοινωνίας με το εξωτερικό περιβάλλον, τονίζοντας την λειτουργία της

ακοής, την επικοινωνία των οργανισμών μέσω του ήχου και την

ταυτοποίηση των ειδών. Το υλικό προήλθε από έρευνες των μαθητών

κυρίως διαδικτυακή. Έγινε μικρή αναφορά στις ασθένειες που αφορούν τον

ήχο (εμβοές και κωφαλαλία ) και τον τρόπο που αυτές μπορούν να

προληφθούν μέσω ηχοπροστασίας και μείωσης της ηχορύπανσης.

Στη δεύτερη ενότητα της Διερευνητικής Εργασίας αρχικά

πραγματοποιείται μια ιστορική επισκόπηση στον τρόπο που

ψυχαγωγούνται μέσω μουσικής οι Έλληνες της αρχαιότητας, του

Μεσαίωνα, της Αναγέννησης και στη συνέχεια, πραγματοποιείται μια

διεξοδική αναφορά στις μουσικές προτιμήσεις των Ελλήνων στη σύγχρονη

εποχή, εστιάζοντας στη μουσική των ατόμων εφηβικής ηλικίας. Μέσα από

τη συγκριτική μελέτη των μουσικών προτιμήσεων των Ελλήνων σε τρεις

διαφορετικές ιστορικές περιόδους, διαπιστώνονται οι δραματικές αλλαγές

που έχουν επέλθει στο συγκεκριμένο πεδίο. Επίσης οι αλλαγές αυτές

αφορούν όχι μόνο το είδος της μουσικής αλλά και τα είδη των μουσικών

οργάνων που χρησιμοποιούνταν σε κάθε ιστορική περίοδο.

Στην τρίτη ενότητα της Διερευνητικής Εργασίας εξετάζεται η μουσική ως

μέσο τόσο κοινωνικής όσο και πολιτικής ή θρησκευτικής έκφρασης των

ατόμων. Σε κάθε περίπτωση η μουσική χαρακτηρίζει το ύφος της

περίστασης, όπως η μουσική του γάμου, το μοιρολόι της κηδείας, το

νανούρισμα ενός μικρού παιδιού, τα εμβατήρια και ο εθνικός ύμνος της

κάθε χώρας και οι εκκλησιαστικοί ύμνοι που ποικίλουν σε κάθε θρησκεία.

Στο τέλος της ενότητας αναλύεται και παράλληλα επεξεργάζονται τα

στοιχεία από συνεντεύξεις μουσικών καθηγητών (κ. Πρασίνου Ουρανία)

και τον υπεύθυνο ηχοληψίας της Λυρικής σκηνής για την αξία της

μουσικής στη διαμόρφωση της προσωπικότητας του ατόμου και την

μουσική ως μέσο εκπαίδευσης, κάνοντας αναφορά στην μουσική

παιδαγωγική. Το υλικό προήλθε από τη συνέντευξη-παρουσίαση μουσικών

καθηγητών και υπεύθυνων της Λυρικής σκηνής καθώς επίσης και από

έρευνες των μαθητών σε ψηφιακές πηγές πληροφόρησης.

1ο.Η ΦΥΣΗ ΤΗΣ ΜΟΥΣΙΚΗΣ :

2ο.Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΜΟΥΣΙΚΗΣ

1.Η μουσική στην αρχαιότητα

Αρχαία μουσική των Αιγυπτίων

Οι μουσικοί είχαν εξέχουσες θέσεις στην αυλή του βασιλείου

Οι τραγουδιστές ήταν εκλεκτά πρόσωπα για τον εκάστοτε βασιλιά

Αρχαία μουσική των Κινέζων

• Είχαν επιδείξει μεγάλες ικανότητες στη μουσική

• Από αυλούς χρησιμοποιούσαν τη σάλπιγγα και το Τσένγκ

• Από έγχορδα εκτός από την λύρα και το λαούτο είχαν το Κιν και το

Τσε(σαν κιθάρες)

• Από κρουστά είχαν το Κίνγκ, το οποίο αποτελείται από λίθινες πλάκες

τοποθετημένες σε σειρά μουσικής κλίμακας

• Ακόμη χρησιμοποιούσαν μικρά και πολεμικά τύμπανα

3.Αναγεννησιακή μουσική

Με τον όρο Αναγεννησιακή μουσική αναφερόμαστε στην μουσική της εποχής

της Αναγέννησης, που εκτείνεται περίπου από το 1400-1600 και

χαρακτηρίζεται από έντονο ανθρωπισμό, τάσεις φιλοσοφικές και επιστροφή

στα αρχαία Ελληνικά γράμματα καθώς και έντονη προσκόλληση πάνω στην

αρχαία μετρική της ποίησης, η οποία οδηγούσε τη σύνθεση της μουσικής

επάνω στα πρότυπά της.

Η μουσική δείχνει να ξεφεύγει από τα δεσμά της πολυπλοκότητας του

προηγούμενου αιώνα και παρουσιάζεται πιο ελεύθερη, λιγότερο φορτωμένη

και το κείμενο συνοδεύει πιο ζωηρό και πιτσικάτο. Το

πολυφωνικό Σανσόν βρίσκεται στην καλύτερη εποχή του και πολλές μελωδίες

από γνωστά Σανσόν χρησιμοποιήθηκαν σαν βάσεις για τη δημιουργία έργων

θρησκευτικού χαρακτήρα.

Κατά το πρώτο μισό του 15ου αι. η μουσική επηρεάσθηκε πολύ από τις

αναταραχές μεταξύ Προτεσταντών και Καθολικών, οι οποίες ταραχές

οδήγησαν στη διάσπαση και κατά συνέπεια στη δημιουργία πολλών

διαφορετικών θρησκευτικών δογμάτων.

Ο Ιωάννης Καλβίνος (1509-1566), θρησκευτικός

μεταρρυθμιστής και θρησκευτικός ηγέτης των

Καθολικών πιστών που ονομάστηκαν Καλβινιστές,

αρχικά εξάλειψε την μουσική από την λειτουργία και

επέτρεψε μόνο την μελωδική απαγγελία του Ευαγγελίου.

Αργότερα, επιτρέπει τον δανεισμό από την κοσμική

μουσική, καθώς πρέπει να βρεθούν τρόποι για την όσο το

δυνατό μεγαλύτερη προσαγωγή των πιστών.

Η μουσική ήταν όμως συχνά αντικείμενο

διαμάχης καθώς οι λαϊκές μελωδίες και η

πολύπλοκη πολυφωνία που χρησιμοποιήθηκε

στα ιερά μουσικά κομμάτια έκανε πολύ δύσκολη

την κατανόηση των ιερών κειμένων από τους πιστούς.

Δύο σημαντικές προσωπικότητες της περιόδου ήταν:

Ο Ορλάντο ντι Λάσσο (1532-1594) που καταγόταν από τη Φλάνδρα

ήταν αυτός που με πολύ σοφία πλούτισε τη θρησκευτική μουσική των

Καθολικών γράφοντας μοτέτα και λειτουργίες.

Ο Αντουάν ντε Μπαΐφ (1532-1589) ήταν ποιητής που καλούσε σε

πνευματικές συγκεντρώσεις μουσικούς και ανθρώπους των γραμμάτων

όλων των θρησκειών, όπου η μελέτη και εφαρμογή των αρχαίων μετρικών

νόμων έφερνε καθαρότητα στη μουσική.

Μουσικά όργανα αναγεννησιακής εποχής

Η οικογένεια του φλάουτου με ράμφος

Περιλαμβάνει μια σειρά ξύλινων πνευστών διαφορετικών μεγεθών και

τονικοτήτων, ήταν πολύ διαδεδομένη κατά την περίοδο μπαρόκ στην

Ευρώπη.

Η ιδιαιτερότητα του ηχοχρώματος και ο βαθμός τελειοποίησης αυτού

του τόσο απλού στην εμφάνιση πνευστού, το

κατέστησαν πολύ δημοφιλές μεταξύ των συνθετών της εποχής, που

έγραψαν αξιόλογες μουσικές σελίδες γι' αυτό.

4.Μεσαιωνική μουσική

Με τον όρο Μεσαιωνική μουσική αναφερόμαστε στη μουσική δημιουργία την

εποχή του μεσαίωνα. Αν και ο ακριβής προσδιορισμός των χρονικών της

ορίων είναι δύσκολος, μπορεί να θεωρηθεί πως καλύπτει την περίοδο από το

τέλος της εποχής του Γρηγοριανού μέλους μέχρι περίπου το 1400 και την

αρχή της Αναγεννησιακής μουσικής.

Γρηγοριανό Μέλος

Ο Πάπας Γρηγόριος Α'

Έτσι ονομάστηκε η λειτουργική μουσική της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας, που

πήρε το όνομα της από τον Γρηγόριο τον Α', ο οποίος υπήρξε επίσκοπος

Ρώμης από το 590 έως το 604. Του Γρηγοριανού Μέλους είχε προηγηθεί το

Αμβροσιανό Μέλος (4ος αιώνας). Ο Αμβρόσιος, επίσκοπος Μιλάνου,

προσπαθώντας να βάλει τάξη στην αναρχία των ύμνων που χρησιμοποιούσε η

Δυτική Εκκλησία, καθόρισε τη χρήση 4 τρόπων (κλιμάκων) καθώς και τους

ύμνους που θα έπρεπε να ψάλλονται. Στο τέλος του 6ου αιώνα ο Πάπας

Γρηγόριος αναθεώρησε και πάλι το σύνολο των μελωδιών που

χρησιμοποιούσε η Καθολική Εκκλησία και καθόρισε ποιες ακριβώς μελωδίες

θα ψάλλονται και σε ποιο σημείο της λειτουργίας.

Πριν την εκλογή του, ο Γρηγόριος , όταν βρισκόταν στην Κωνσταντινούπολη,

μελέτησε την ελληνική μουσική. Καθώς η ανεξέλεγκτη εισαγωγή νέων ύμνων,

σε μουσική γνωστών λαϊκών τραγουδιών, δημιουργούσε ανομοιομορφία στο

τυπικό και εντύπωση διάσπασης στις εκκλησίες της Ευρώπης που υπάγονταν

στη δικαιοδοσία του Βατικανού, ο Πάπας Γρηγόριος αποφάσισε ν' αντιδράσει.

Έτσι, κωδικοποίησε τους ύμνους της Λειτουργίας, σύμφωνα με το εορτολόγιο

της Ρωμαϊκής Καθολικής Εκκλησίας και όρισε αυτούς που θα έπρεπε να

ψάλλονται σε όλες τις εκκλησίες, καταρτίζοντας έτσι το τυπικό που καθόριζε

το ύφος της εκκλησιαστικής μουσικής. Από το όνομα του, το σύνολο των

ύμνων που θεωρήθηκαν κατάλληλοι για τη λειτουργική μουσική της Δυτικής

Εκκλησίας ονομάστηκε Γρηγοριανό Μέλος και την εξάπλωση του ανέλαβαν οι

Βενεδικτίνοι μοναχοί.

Η μουσική του «Γρηγοριανού Μέλους» είναι μονοφωνική, χωρίς κανονικό

μέτρο, αλλά ακολουθεί το ρυθμό των λέξεων, οι οποίες πολύ συχνά είναι από

τηΒίβλο και ιδίως από τους Ψαλμούς. Το Γρηγοριανό Μέλος τραγουδιέται

από χορωδία και από σολίστες, με εναλλαγή σολίστ και χορωδίας ή και με

εναλλαγή ημιχορίων.

Στη Μονοφωνία, κυριαρχεί βασικά μία μελωδική γραμμή (Μία μελωδία = Μια

«φωνή» = Μονοφωνία). Στη μονοφωνία η ίδια ακριβώς μελωδία τραγουδιέται

από έναν ή περισσότερους εκτελεστές ταυτόχρονα.

5.Η μουσική σήμερα

Ένα ευρέως διαδεδομένο είδος μουσικής στους νέους αποτελεί η Rap

είναι κυρίως αφροαµερικανικό μουσικό είδος που ξεκίνησε να γνωρίζει

άνθιση στα τέλη της δεκαετίας του 1970

δίνει έμφαση στους στίχους (ρύμες)

Τεράστια επιρροή στους νέους ασκεί η Pop μουσική

Με αυτό τον όρο χαρακτηρίζονται ελαφριές μορφές ξένης μουσικής ή

αντίστοιχες ελληνικές δημιουργίες πάνω στα ίδια πρότυπα ρυθμού

και μελωδίας

δεν θα πρέπει όμως να συγχέεται με την αντίστοιχη ελληνική λαϊκή

μουσική σκηνή

προέρχεται από τον αγγλικό όρο “popular” που σημαίνει δημοφιλής

Κάποια από τα πιο κοινά θέματα στα οποία αναφέρεται είναι τα

συναισθήματα και η ρομαντική αγάπη

Ένα από τα πιο αναγνωρισμένα μουσικά είδη τον τελευταίο καιρό είναι και

η ηλεκτρονική μουσικη

ξεκίνησε το 1960, μαζί με τη γέννηση του πρώτου ηλεκτρονικού

synthesizer

Ο πρωτοπόρος της ηλεκτρονικής μουσικής, ήταν ο Jean-Michael Jarre

Με την πάροδο του χρόνου, τα είδη της ηλεκτρονικής μουσικής

διασπάστηκαν σε διάφορες γκάμες

O κάθε μουσικός άρχισε να ξεχωρίζει το είδος με βάση την ένταση αλλά

και το πόσο βαθύς είναι ο ήχος.

Η techno βοήθησε να εξελιχθεί το κίνημα ακόμα παραπάνω, στα χέρια

των καλύτερων djs

6.Μουσικά Όργανα

Είναι κατασκευάσματα τα οποία, με τον μηχανισμό τους και τις τεχνικές

χρήσης τους, χρησιμοποιούνται με σκοπό την παραγωγή μουσικής

Η εμφάνισή τους τοποθετείται στα πρώτα στάδια του ανθρώπινου

πολιτισμού, χωρίς ωστόσο να μπορεί να καθοριστεί ακριβής χρονολογία

εμφάνισης του πρώτου οργάνου

Τα πιο παλιά αρχαιολογικά ευρήματα αφορούν κάποιες πρωτόγονες

φλογέρες ηλικίας 37.000 ετών, χωρίς όμως να θεωρούνται τα πρώτα

όργανα που υπήρχαν

ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΑΔΑ:

Η εμφάνιση αποκλειστικά οργανικής μουσικής συμβαίνει περίπου τον 6ο

αιώνα π.Χ.

Τα χαρακτηριστικά μουσικά όργανα που χρησιμοποιούσαν ήταν η λύρα, η

κιθάρα, η βάρβιτος, η πανδούρα, η φόρμιγγα, ο αυλός, η σάλπιγγα, τα

κρόταλα, το τύμπανο και το κογχύλι

BYZANTIO:

Τα χαρακτηριστικά μουσικά όργανα την εποχή του Βυζαντίου είναι πολύ

λιγότερα από της Αρχαίας Ελλάδας.

Είναι μονάχα τρία. Το τύμπανο, η πεντάχορδη κιθάρα και το κογχύλι

ΔΥΤΙΚΗ ΑΦΡΙΚΗ:

Η μουσική βασίζεται κυρίως στον αυτοσχεδιασμό και όχι στη

σημειογραφία.

Τα κυριότερα μουσικά όργανα που χρησιμοποιούν είναι τα κρουστά.

ΙΝΔΙΑ:

Τα χαρακτηριστικά μουσικά της όργανα είναι ο ταμπουράς και το ταμπλά

με αυτά συνθέτουν καθημερινά νέα τραγούδια επάνω στη βίνα

Το χαρακτηριστικό της Ινδικής μουσικής είναι ο αυτοσχεδιασμός

ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ:

Έγχορδα:

Υπάρχουν τρεις βασικές κατηγορίες έγχορδων οργάνων

Η πρώτη κατηγορία περιλαμβάνει τα έγχορδα που παίζονται με δοξάρι.

Η δεύτερη κατηγορία αποτελείται από τα νυκτά έγχορδα. Και στις δύο

αυτές κατηγορίες συναντάμε έγχορδα με 3 έως 5 χορδές

Η τρίτη κατηγορία εγχόρδων της περιοχής περιλαμβάνει τα όργανα που

ανήκουν στην οικογένεια της άρπας.

Πνευστά:

Ο διαχωρισμός τους σε υποκατηγορίες ακολουθεί αυτόν της δυτικής μουσικής

υπάρχουν (πνευστά που ανήκουν στην οικογένεια του φλάουτου, όργανα

που παραπέμπουν στα χάλκινα πνευστά και πνευστά που ανήκουν στην

οικογένεια του όμποε

7.Τα είδη της μουσικής

Ο ΟΡΟΣ ΡΟΚ, χρησιμοποιείται για να περιγράψει τα είδη που

προέκυψαν από την εξέλιξη του είδους του rock and roll

Αποτελεί ένα είδος δημοφιλούς μουσικής που χαρακτηρίζεται από

έντονο ρυθμό και από ευδιάκριτη, χαρακτηριστική μελωδία φωνητικών

συνοδεύεται συνήθως από ηλεκτρικές κιθάρες, ηλεκτρικό μπάσο,

ντραμς και πιάνο ή συνθεσάιζερ.

στις αρχές της δεκαετίας του 1950 στην Αμερική

Η μουσική ροκ επηρεάζεται από τα άλλα είδη μουσικής που είναι

δημοφιλή ανά περίοδο

Γίνεται γνωστό το ΜΠΛΟΥΖ ΡΟΚ που δίνει μεγαλύτερη βαρύτητα

στην ηλεκτρική κιθάρα και στις μπλουζ ρίζες της μουσικής αυτής

Στα μέσα της δεκαετίας του 1960, εμφανίζεται το ΨΥΧΕΔΕΛΙΚΟ

ΡΟΚ, που φέρει στοιχεία από μουσικές της ανατολής

Λίγα χρόνια αργότερα, δημιουργείται το μίγμα που έγινε γνωστό ως

ΤΖΑΖ-ΡΟΚ

Παράλληλα, δημιουργούνται τα υποείδη soft ροκ, progressive ροκ,

punk ροκ και heavy metal ροκ

ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΗ ΡΟΚ είναι ένα ύφος της μουσικής ροκ που

προέκυψαν από την ανεξάρτητη μουσική της δεκαετίας του 1980 και

έγινε ευρέως δημοφιλές από τη δεκαετία του 1990

Διαφέρει από το κοινωνικό πλαίσιο της εποχής και οι ρίζες του

ανήκουν στις περιφερειακές κοινωνίες

ΠΑΝΚ είναι μουσικό είδος που ξεκίνησε στις Ηνωμένες Πολιτείες

της Αμερικής τη δεκαετία του '60

Ξεκίνησε από τη Νέα Υόρκη, και έγινε γνωστό στα μέσα της δεκαετίας

του '70

Έγινε δημοφιλές από συγκροτήματα όπως οι Sex Pistols οι Clash οι

Crass

Παίζεται συνήθως με κιθάρα μπάσο & ντραμς

Προέρχεται από το garage rock

Δίνει έμφαση στις απλές ρυθμικές δομές δομή την ταχύτητα και την

ενέργεια, με στίχους που συνήθως θίγουν κοινωνικά, πολιτικά ή

προσωπικά θέματα, συχνά οργισμένοι ή χλευαστικοί.

Οι συνθέσεις ήταν συνήθως σύντομες

Ο ρυθμός κοφτός και νευρικός

LOW BAP: ξεκίνησε στην Ελλάδα

αποτελεί ένα νέο αυτοσχέδιο μόρφωμα, κοινωνικό και μουσικό

ως τόπος δημιουργίας του θεωρείται το Πέραμα

αποτυπώνεται μέσα από τη μουσική και συγκεκριμένα μέσα από το hip

hop

εκφράζει την άποψη που έχουν τα άτομα που ανήκουν στο κίνημα αυτό

για την ζωή, την κοινωνία, την πολιτική

TZAZ: ο μουσικός εκτελεί μελωδικές παραλλαγές πάνω σε μία

δεδομένη αρμονική βάση και αυτό σε διάλογο με τον ρυθμικό παλμό

Ένας σημαντικός συνθέτης και πιανίστας της Τζαζ ήταν ο Τελόνιους

Μονκ

αντικειμενικός στόχος κάθε μουσικού της Τζαζ είναι να

απελευθερώσει τις μουσικές ιδέες που έχει στο μυαλό του

Ο μουσικός της τζαζ, ασκείται επίπονα σε γνωστά συστατικά στοιχεία

της μουσικής, κοινά για κάθε μουσικό είδος

ΜΠΛΟΥΖ: γεννήθηκε στις αφροαμερικανικές κοινότητες των Η.Π.Α.

ως ανάμειξη στοιχείων με αφρικανικές ρίζες, εκκλησιαστική μουσική ,

ύμνους του εμφυλίου πολέμου κ.ά. μουσικά ιδιώματα.

επηρέασε σε σημαντικό βαθμό την ύστερη αμερικανική και

δυτικοευρωπαϊκή μουσική και συνδέθηκε με άλλα είδη όπως η Τζαζ

DARK TRANCE (DARK PSY): είναι παρακλάδι της Psytrance

Οι ήχοι της συγκεκριμένης μουσικής μπορούν να θεωρηθούν σπάνια

ελαφρώς μελωδικοί έως περίεργοι και πολλές φορές ενοχλητικοί

Δεν είναι τόσο δημοφιλές όσο άλλα είδη ηλεκτρονικής μουσικής λόγω

του θορύβου (υψηλές μη αρμονικές συχνότητες) που μεταδίδουν οι

ήχοι της

3Ο-4Ο Η ΜΟΥΣΙΚΗ ΩΣ ΜΕΣΟ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ-ΜΟΥΣΙΚΗ ΚΑΙ

ΤΕΧΝΗ:

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΙΣ:

Συνέντευξη Λυρικής Σκηνής

Ποιά είναι η χωρητικότητα της αίθουσας, στην οποία

βρισκόμαστε?

700 θέσεις πλέον

Από πού ενισχύεστε οικονομικά?

Η Λυρική Σκηνή δέχεται μία επιχορήγηση απ’ το Υπουργείο

Πολιτισμού, αλλά ουσιαστικά δεν ανήκει στο δημόσιο. Παίρνει μία

επιχορήγηση, όπως συμβαίνει με κάθε θέατρο και από εκεί και πέρα με

χορηγούς, με τα εισιτήρια, τα οποία κόβονται, όπου η τιμή τους

κυμαίνεται σε 15 έως 60 ευρώ. Απλά να γνωρίζετε πως η όπερα είναι

το πιο πολυέξοδο κομμάτι παραστάσεων σε ολόκληρο τον κόσμο και γι

αυτό το λόγο δεν επιβιώνει χωρίς επιχορήγηση απ’ το κράτος.

Τι είναι το παιδικό θέατρο?

Το παιδικό θέατρο είναι παράσταση, η οποία έχει θέμα κυρίως για

παιδιά, τα οποία έχουν δημιουργηθεί αποκλειστικά για παιδιά, οι οποίες

έχουν συνήθως διάρκεια 1 με 1:30 ώρα. Επίσης, μπορούμε εμείς να

διαμορφώσουμε μία παράσταση, έτσι ώστε να μπορεί να απευθυνθεί

στο παιδικό κοινό, όπως για παράδειγμα η παράσταση «Ο Μαγικός

Αυλός». Πέρσι ανεβάσαμε το έργο «Ο Παπουτσωμένος Γάτος» και

φέτος το έργο «Η Κοκκινοσκουφίτσα», τα οποία είναι καθαρά

παραστάσεις για παιδιά. Ένα παράδειγμα διαμορφωμένης παράστασης

είναι το «Hansel and Gretel»

Η μουσική υπόκρουση είναι πάντοτε ζωντανή ή ενισχύεται?

Για την όπερα είναι πάντα ζωντανή. Δεν υπάρχει ήχο-ενίσχυση ούτε

για τους τραγουδιστές, ούτε για την ορχήστρα. Αν είναι μπαλέτο, τότε

μπορεί να παίξει χωρίς ορχήστρα. Πριν από 4-5 χρόνια υπήρχε η

περίπτωση να παίξει με CD. Τώρα πια είναι απόφαση να μην παίζει

πουθενά CD, ακόμα και τα κλασικά έργα παίζονται με ορχήστρα. Μόνο

αν υπάρχει κάτι μοντέρνο, όπως το Όλοι χορεύουν Βαλς , το οποίο

αποτελούνταν από κλασικό και μοντέρνο μέρος, στο οποίο μοντέρνο

χρησιμοποιήθηκε CD

Πόσο καιρό προετοιμάζεται η ορχήστρα έτσι ώστε να υπάρξει το

επιθυμητό αποτέλεσμα?

Εξαρτάται το έργο και τη δυσκολία του. Συνήθως είναι ενάμιση μήνα

προτού ξεκινήσει μια παραγωγή. Εξαρτάται πόσο χρόνο έχει η

ορχήστρα και αν έχει παραστάσεις ταυτόχρονα. Στην περίπτωση που

έχει παραστάσεις, σημαίνει ότι το πρωί κάνει πρόβες και το βράδυ

εκτελεί παράσταση, οπότε μπορεί να διαρκέσει παραπάνω, δεν

υπερβαίνει ποτέ όμως το όριο του ενάμιση μήνα. Αντίθετα, για τους

καλλιτέχνες μπορεί να χρειαστεί πολύ παραπάνω, γύρω στους 2 μήνες,

διότι χρειάζεται πρώτα να μάθουν καλά οι ίδιοι το έργο και μετά

αρχίζουν τα λεγόμενα sample μαζί με την ορχήστρα, στα οποία

μαζεύονται όλοι οι τραγουδιστές και κάνουν ομαδική πρόβα, ενώ

αργότερα έρχεται και ο μαέστρος. Η χορωδία δουλεύει ξεχωριστά. Οι

σκηνικές πρόβες είναι άσχετες των μουσικών προβών.

Σας έχει επηρεάσει η οικονομική κρίση? Πώς τα καταφέρνετε?

Πάρα πολύ. Καταρχήν, έξυπνη διαχείριση κάποιων πραγμάτων. Στο

παρελθόν, σε κάθε παράσταση ράβονταν καινούργια κοστούμια, ενώ

τώρα, αφού η Λυρική Σκηνή έχει ένα τεράστιο βεστιάριο, προσπαθούμε

να εξυπηρετηθούμε από κοστούμια άλλων παραστάσεων, κάνοντας

κάποιες παραλλαγές, αφού βέβαια το δεχθεί ο σεναριογράφος, ο

σκηνογράφος, κτλ. Είναι σύνηθες πλέον, λόγω της οικονομικής κρίσης

Χρησιμοποιούνται τα ίδια μουσικά όργανα σε όλες τις παραστάσεις?

Όχι, τα βασικά όμως συνήθως ναι, όπως τα βιολιά και τα βιολοντσέλα,

παρόλα αυτά εξαρτάται από ό,τι έχει γράψει ο συνθέτης. Ο συνθέτης

σε κάθε έργο γράφει στην αρχική σελίδα του έργου τι όργανα θα

χρησιμοποιηθούν στην παράσταση

Ποια θεματολογία έχει μεγαλύτερη ανταπόκριση στο νεανικό κοινό?

Εξαρτάται. Αν αναφερόμαστε σε νέους, οι οποίοι έιναι εντελώς άσχετοι

με το αντικείμενο της όπερας, τότε συνήθως είναι τα «εύπεπτα» έργα.

Ένα απ’ τα έργα αυτά είναι «Ο Μαγικός Αυλός», το οποίο είναι

οπερέτα. Τα έργα, τα οποία απευθύνονται σε άτομα, τα οποία έχουν

εμπειρία στην όπερα έιναι δύσπεπτα, όπως είναι για παράδειγμα τα

έργα του Βάγκνερ. Ένα άτομο, το οποίο δεν έχει εμπειρία από όπερα

ίσως και να βαρεθεί. Ακόμα, τα μοντέρνα έργα μπορούν να

χαρακτηριστούν ως δύσπεπτα, καθώς και δε θα τα σύστηνα σε τέτοιας

κατηγορίας άτομα, διότι είναι δύσκολα ως προς την κατανόησή τους.

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΙΣ

Συνέντευξη για τα Μακρινά Ξαδέρφια

1. Ποια είναι η προέλευση του ονόματος του συγκροτήματος; Έχετε

κάποια συγγένεια μεταξύ σας; Πότε ιδρύθηκε το συγκρότημα;

2. Απάντηση: Δεν υπάρχει κάποια συγγένεια μεταξύ μας, είμαστε όλοι

διαφορετικοί και μακρινοί σαν συγγενείς και επίσης έχουμε

διαφορετικά μουσικά ακούσματα. Ιδρύθηκε το 1998-1999.

3. Από πού εμπνέεστε για τους στίχους και τους τίτλους των

τραγουδιών;

4. Απάντηση: Κάθε φορά εμπνεόμαστε από διαφορετικές περιστάσεις και

οι λόγοι ποικίλουν. Άλλες φορές από καλές στιγμές της ζωής και άλλες

από άσχημες. Μια καλή εποχή για έμπνευση είναι η άνοιξη!

5. Πως συνδυάζετε τους στίχους με την μουσική σύνθεση;

6. Απάντηση: Έχει να κάνει κυρίως με τον λόγο και είναι αναλόγως με

την μουσικότητα! Μελαγχολική μουσική συνδυάζει μελαγχολικούς

στίχους ενώ μια χαρούμενη μουσική θα έχει πιο ευχάριστους στίχους

7. Ποια είναι η σχέση των επωνύμων τραγουδιστών με καταχρήσεις και

αυτοκτονίες;

8. Απάντηση: Η ευαισθησία είναι δίκοπο μαχαίρι. Οι ευαίσθητοι

άνθρωποι είναι πιο ανοιχτοί και εκτεθειμένοι σε κινδύνους. Είναι πιο

επιρρεπείς σε καταχρηστικές συνήθειες! Άρα έχει πιο πολύ να κάνει

με τον χαρακτήρα του ανθρώπου

9. Υπάρχει οικονομική ενίσχυση της ζωής σας μέσω του συγκροτήματος;

ή η βασική σας απασχόληση είναι άλλη;

10. Απάντηση: Το συγκρότημα έχει πολλά έξοδα. Δεν υπάρχουν

οικονομικές απολαβές δυστυχώς! Δεν υπάρχουν πολλά τραγούδια

μέσα στους δίσκους που να έχουμε τα πνευματικά δικαιώματα, άρα

προς στιγμήν τουλάχιστον δεν ζούμε από το συγκρότημα.

11. Σε τι κοινό απευθύνεστε; έχετε κοινό στο εξωτερικό;

12. Απάντηση: Μικρό κοινό στο εξωτερικό, ίσως Ισπανία, Τουρκία και

γενικότερα Μεσογειακές χώρες. Λαμβάνουμε μερικά email, είμαστε

περίπου 10 χρόνια συγκρότημα, και έχουμε πολλά Ελληνικά στοιχεία!

Πλέον τα συγκροτήματα δεν κρίνονται βάσει της αξίας τους αλλά της

εξωτερικής τους εμφάνισης και των φαντασμαγορικών σόου. Εμείς δεν

έχουμε μάνατζερ και λόγω των ιδιαίτερων παραδοσιακών Ελληνικών

στοιχείων το κοινό μας είναι μικρό.

13. Με ποιους επώνυμους τραγουδιστές έχετε συνεργαστεί; Ξεχωρίζετε

κάποιους ιδιαίτερα; Ποιο το αγαπημένο σας ροκ συγκρότημα;

14. Απάντηση:1968: Doors, deep purple, Pink Floyd.Έχουμε συνεργαστεί

αρχικά με τον Δημήτρης Ζερβουδάκης, το Ορφέας Περίδης, Μελίνα

Κανά, Ο Ψαραντώνης και με τον Παπάζογλου και κατάκαιρούς με

διάφορους, κυρίως παραδοσιακούς μουσικούς. Ο ν. Παπάζογλου μιας

και μετέφερε με πολύ ωραίο τρόπο τα αρμένικα της παράδοσης με ροκ

τρόπο. Άρα συνδυάζει στοιχεία με πολύ καλό πάντρεμα

15. Ακολουθείτε τα πρότυπα της νέας εποχής ή έχετε δικό σας ήχο;

16. Απάντηση: Δεν ακολουθούμε πρότυπα, όχι. Τα απεχθανόμαστε. Δεν

θα μπορούσα να τα ακολουθήσω γιατί δεν είναι του χαρακτήρα μου!

Δεν με ενδιαφέρει να δουλέψω στην τηλεόραση, γιατί πιστεύω μέσα

από την τηλεόραση τα συγκροτήματα αι ότι άλλο «γελοιοποιείται».

Είναι αναλώσιμο είδος η τηλεόραση!

17. Ποια μουσικά όργανα απαρτίζουν το συγκρότημα;

18. Απάντηση: Συνήθως μπάσο, ηλεκτρική κιθάρα, ακουστική κιθάρα,

βιολί και τώρα τελευταία έχουμε και κλαρίνο, το οποίο παίζει το δικό

μας το παραδοσιακό.

19. Πόσο εύκολη είναι η μεταξύ σας συνεργασία;

20. Απάντηση: Κατά καιρούς αλλάζουμε μέλη, παίζουμε στην επαρχία, εγώ

ήμουν ο βασικός του συγκροτήματος, Έχουμε πολύ καλή σχέση αυτή τη

στιγμή, κ αν κάτι δεν μας αρέσει δεν το κάνουμε.

21. Τι ήταν αυτό που σας βοήθησε να καταλάβετε ότι αγαπάτε τη μουσική;

Πότε αντιληφθήκατε το χάρισμα σας να γράφετε τραγούδια;

22. Απάντηση: Κατάλαβα ότι μπορώ να συνθέσω μουσική και στίχους στην

ηλικία των 17 με 18 ετών. Ανέκαθεν τόσο στα μαθητικά μου χρόνια όσο

και τώρα η μουσική είναι πάντα στο μυαλό μου. Πολύ συχνά είμαι

αφηρημένος και αυτό γιατί πολύ συχνά προσπαθώ να συνθέσω στίχους.

23. Είχατε στήριξη από τους γονείς σας ή αντέδρασαν σε αυτήν την

απόφαση σας;

24. Απάντηση: Δεν είχα την υποστήριξη των γονιών μου κυρίως στα

πρώτα μου βήματα όταν όμως κατάλαβαν την αγάπη μου για τη μουσική

το αποδέχτηκαν και με στήριξαν.

25. Οι έντονες συναισθηματικές καταστάσεις βοηθούν περισσότερο στην

καλύτερη σύνθεση τραγουδιών;

26. Απάντηση: Δυστυχώς ναι οι έντονες συναισθηματικές καταστάσεις

τροφοδοτούν το μυαλό και το νου και την ψυχή με νότες.

27. Με ποιον τρόπο προωθήθηκε η δουλειά σας;

28. Απάντηση: Η προώθηση της δουλειάς των μουσικών στην περίπτωση

που δεν υπάρχουν οι κατάλληλες γνωριμίες είναι πολύ δύσκολη. Εμείς

καταφέραμε από στόμα σε στόμα και κυρίως από τη στήριξη

ραδιοφωνικών σταθμών να προβάλλουμε τα τραγούδια μας. Δεν

είμαστε ακόμα στη λίστα των πολύ επώνυμων μουσικών αλλά δεν είναι

και αυτός ο στόχος μας.

29. Πότε έγινε η πρώτη σας εμφάνιση και πως αισθανόσασταν;

30. Απάντηση: Οι πρώτες μας εμφανίσεις έγιναν δειλά δειλά σε άτομα του

στενού, φιλικού και οικογενειακού μας κύκλου μιας και προτεραιότητα

είχε να περάσει καλά η παρέα χωρίς βέβαια αυτό να μας αποδίδει

χρήματα.

Συνέντευξη από την κ. Πρασίνου

Ουρανία, καθηγήτρια μουσικής

Πόσο δύσκολο είναι να κατανοήσουν την βαθύτερη έννοια της

μουσικής τα παιδιά;

Αναλόγως την ηλικία. Η κάθε ηλικία έχει τη δική της ερμηνεία για να

μπορέσει να κατανοήσει ένα παιδάκι τι σημαίνει μουσική. Αλλιώς

κατανοεί ένα παιδί στην προσχολική ηλικία, αλλιώς ένα παιδί του

δημοτικού ,αλλιώς του γυμνάσιου και αλλιώς της δικής σας ηλικίας, του

λυκείου δηλαδή. Και υπάρχουν και διαφορετικά είδη μουσικής που

αρέσουν σε αυτές τις ηλικίες. Εγώ πιστεύω ότι καλυτέρα

καταλαβαίνουν την έννοια της μουσικής τα παιδιά που είναι στην

εφηβεία . Εκείνα αρχίζουν και κατανοούν και ξέρουν τι ζητούν.

Θεωρείτε ότι οι ώρες διδασκαλίας του μαθήματος επαρκούν ώστε

οι μαθητές να αποκτήσουν μουσική παιδεία;

Όχι, θεωρώ ότι τα πολύ παλιά χρόνια η μουσική ήταν πρωτεύον

μάθημα. Αυτή τη στιγμή η μουσική έχει γίνει η ώρα του παιδιού. Εάν ο

καθηγητής δεν είναι προσιτός την έχει βάψει χειρότερα. Είναι η

χειρότερη ώρα και για εκείνον και για τα παιδιά. Εάν όμως είναι

προσιτός πιστεύω ότι και με λίγα τραγούδια είναι ακόμα πιο ωραία και

κυρίως στα παιδιά της μικρότερης ηλικίας. Δεν μπορείς να τους μάθεις

την έννοια της νότας της μουσικής και του πενταγράμμου, ενώ με τα

τραγουδάκια θα μάθουν. Ενώ τα παιδιά του δημοτικού αρχίζουν και

ξεθαρρεύουν γιατί ακούν διάφορα τραγούδια από την τηλεόραση, οπότε

άμα τους βάλεις λίγο πιο προσιτά τραγουδάκια και βάλεις και λίγο την

έννοια της θεωρίας της μουσικής αρχίζει και γίνεται πιο πικάντικο το

θέμα. Πιο ωραίο μάθημα όμως κάνεις στα παιδιά του γυμνασίου. Εκεί

θεωρώ ότι τα βιβλία είναι παρά πολύ δύσκολα και πάρα πολύ άσχημα

γραμμένα για τα παιδιά της συγκεκραμένης ηλικίας και είναι καλύτερα η

μουσική να εκφράζεται μέσα από τον καθηγητή της μουσικής .

Περισσότερο για να την κατανοούν τα παιδιά και να δημιουργείται μια

ορχήστρα-και μια χορωδία. Έτσι ίσως η μουσική να αγκαλιάσει τα

παιδιά και όχι με παλιά τραγούδια αλλά με σύγχρονα. Η μουσική δεν

είναι μόνο κλασσική, είναι όλα τα είδη που υπάρχουν

Ποιο θεωρείτε το ποιο δύσκολο όργανο για ένα παιδί;

Το βιολί. Το βιολί είναι ο βασιλιάς των οργάνων. Είναι πάρα πολύ

δύσκολο γιατί είναι δύσκολο να διαβαστεί

ΕΠΙΛΟΓΟΣ

Αν μείνουμε στη παιδαγωγική φιλοσοφία της ερευνητικής εργασίας και στις

βασικές αρχές αυτής:

ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΤΟΥ PROJECT ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ

1. Η αρχή της Διερευνητικής Προσέγγισης στη Μάθηση.

2. Η αρχή της Διεπιστημονικής Συνεργασίας των Καθηγητών.

3. Η αρχή της Διαφοροποιημένης Προσέγγισης στη Μάθηση.

4. Η αρχή της Ομαδικής Συνεργασίας των Μαθητών.

Θα καταλήξουμε πως ανεξάρτητα από τη θεματολογία της ερευνητικής

εργασίας, η προσπάθεια για ομαδοσυνεργατική εργασία και διαθεματική

προσέγγιση οποιουδήποτε θέματος, έχει τεράστια αξία για τους μαθητές.

Ιδιαίτερα θα πρέπει να τονίσουμε πως το project δίνει την δυνατότητα στον

μαθητή να ανακαλύψει και να αναζητήσει μόνος του τη γνώση, έχοντας την

ευκαιρία να επεξεργαστεί μόνος του τα δεδομένα και τις πληροφορίες, ώστε

να μπορεί να αναπτύξει τη δική του κριτική ικανότητα. Το παραπάνω κάνει τη

γνώση πιο ενδιαφέρουσα και ελκυστική και το μάθημα γίνεται κυρίως

μαθητοκεντρικό με μικρή καθοδήγηση των καθηγητών τους. Ιδιαίτερα η

μεθοδολογία που επιλέξαμε, η οποία στηρίχθηκε κυρίως σε συνεντεύξεις

εξειδικευμένων με τη μουσική ατόμων μας διεύρυνε τους ορίζοντες. Το θέμα

μας ήταν χαρούμενο, εφηβικό, πολύ κοντά στα ενδιαφέροντα μας και εκτός

των σημαντικών γνώσεων που αποκτήσαμε περί μουσικής αποκομίσαμε όλα τα

σημαντικά οφέλη της ερευνητικής εργασίας που ολοκληρώσαμε για δεύτερη

σχολική χρονιά στο σχολείο μας.

Ευχαριστούμε κάθε φορέα που έχει συμβάλλει στην εργασίας μας και τις

καθηγήτριες που μας βοήθησαν σε όλη τη διάρκεια της χρονιάς.

ΟΜΑΔΑ ΜΑΘΗΤΩΝ Β΄ΛΥΚΕΙΟΥ

Δημητρίου Άννα

Ζυγκρίδη Δέσποινα

Καπλανίδης Κωνσταντίνος

Κυρίτσης Χαράλαμπος

Μηνόγιαννης Χαρίλαος

Μιχαήλου Ελισάβετ

Παινέσης Απόστολος

Σκαραμαγκά Ορσαλία

Φετφατζή Μαριέττα

ΥΠΕΥΘΥΝΕΣ ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΕΣ

Σαλματάνη Δήμητρα

Χατζαντωνά Άννα