ΠΑΙΔΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ
41
ΟΝΟΜΑ:ΧΡΥΣΑ ΤΑΦΛΑΜΠΑ
-
Upload
janapliotis -
Category
Documents
-
view
266 -
download
2
Transcript of ΠΑΙΔΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ
ΟΝΟΜΑ:ΧΡΥΣΑ ΤΑΦΛΑΜΠΑ
ΠΡΟΛΟΓΟΣ
Η Διεθνής Σύμβαση για τα δικαιώματα του παιδιού με απλά λόγια
Σχολιασμός άρθρου 32
Σύνοψη Σύμβασης για τα δικαιώματα του Παιδιού
Η ελληνική πραγματικότητα.....
Ανήλικοι εργαζόμενοι κατά οικονομική δραστηριότητα
Μαθητές που δεν ολοκληρώνουν την υποχρωτική εκπαιδευση
ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ
Άρθρο Καθημερινής
Το φαινόμενο της παιδικής εργασίας στις υποανάπτυκτες χώρες...
Μέσα από το πρίσμα του χρόνου...
Το κοριτσάκι με τα σπίρτα
Για ένα παιδί που κοιμάται
Επίλογος (Τι φταίμε εμείς;)
Βιβλιογραφία
ΠΡΟΛΟΓΟΣ
Όσο η φτώχεια, η βία και η εκμετάλλευση των παιδιών ανθούν, τόσο θα εξακολουθούν να υπάρχουν
παιδιά-λουλούδια που δεν μπορούν ν’ ανθίσουν. Όσο τα παιδιά αντιμετωπίζονται ως αναλώσιμο είδος ή
καύσιμη ύλη στη μηχανή του κέρδους και της «ανάπτυξης», τόσο θα δικαιώνεται η ρήση του ανθρωπιστή
συγγραφέα Αλμπέρ Καμί:
«Αρνούμαι μέχρι θανάτου να αγαπήσω αυτόν τον κόσμο, όπου υπάρχουν παιδιά που βασανίζονται».
Η Διεθνής Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Παιδιού
Όλα τα παιδιά έχουν δικαιώματα που προβλέπονται από νόμους και διεθνείς συμβάσεις. Το σημαντικότερο κείμενο για τα δικαιώματα των παιδιών, είναι η Διεθνής Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Παιδιού του 1989 που την έχουν υπογράψει 191 χώρες και είναι νόμος στην χώρα μας.
1: ορισμός “Παιδιά” θεωρούνται όλα τα κορίτσια και τα αγόρια από 0 έως 18 ετών.
2: απαγόρευση διακρίσεων Όλα τα παιδιά είναι ίσα. Έχουν δικαίωμα να τα αντιμετωπίζουν χωρίς διακρίσεις λόγω της φυλής, του φύλου, της γλώσσας, της θρησκείας, των απόψεων, της περιουσίας, της κατάστασης, των ιδιαίτερων αναγκών ή της εμφάνισής τους.
3: το συμφέρον του παιδιού Όταν οι μεγάλοι παίρνουν αποφάσεις που αφορούν τα παιδιά, πρέπει να υπολογίζουν πριν από όλα το συμφέρον των παιδιών. Η Πολιτεία πρέπει να προστατεύει και να φροντίζει τα παιδιά, αν οι γονείς τους δεν μπορούν να το κάνουν.
4: μέτρα της Πολιτείας Η Πολιτεία πρέπει να παίρνει όλα τα κατάλληλα μέτρα για να εφαρμόζονται τα δικαιώματα των παιδιών.
5: ρόλος γονέων και κηδεμόνων Οι γονείς ή οι κηδεμόνες ενός παιδιού είναι υπεύθυνοι να το μεγαλώνουν έτσι ώστε να αναπτύσσονται οι ικανότητές του και να το βοηθούν να μάθει και να ασκεί τα δικαιώματά του.
6: δικαίωμα στη ζωή Τα παιδιά έχουν δικαίωμα στη ζωή, την επιβίωση και την ανάπτυξη.
8: ταυτότητα Η Πολιτεία πρέπει να βοηθά τα παιδιά να διατηρούν την ταυτότητα, την ιθαγένεια και τις οικογενειακές τους σχέσεις.
12: ελευθερία γνώμης Τα παιδιά έχουν δικαίωμα να εκφράζουν ελεύθερα τις απόψεις τους. Οι μεγάλοι πρέπει να ακούν και να παίρνουν σοβαρά υπόψη τους τη γνώμη των παιδιών για θέματα που τα αφορούν, ανάλογα με την ηλικία και την ωριμότητά τους.
13: ελευθερία έκφρασης Τα παιδιά έχουν δικαίωμα να αναζητούν, να μαθαίνουν και να μεταδίδουν πληροφορίες και ιδέες, και να εκφράζονται ελεύθερα, μέσα από τον γραπτό ή προφορικό λόγο, την τέχνη ή άλλους τρόπους, αρκεί να σέβονται τα δικαιώματα των άλλων.
14: ελευθερία σκέψης και θρησκείας Τα παιδιά έχουν δικαίωμα να σκέφτονται ελεύθερα και να πιστεύουν σε μια θρησκεία.
15: ελευθερία συνάντησης και ομαδικής συνεργασίας Τα παιδιά έχουν δικαίωμα να συναντιόνται, να συνεργάζονται και να συμμετέχουν σε συγκεντρώσεις, αρκεί να μην παραβιάζουν τα δικαιώματα των άλλων.
16: ιδιωτική ζωή Κανείς δεν μπορεί να επεμβαίνει αυθαίρετα ή παράνομα στην ιδιωτική ζωή, την οικογένεια, την κατοικία ή την αλληλογραφία ενός παιδιού, ούτε να προσβάλλει την τιμή και την υπόληψή του.
17: πληροφόρηση Τα παιδιά έχουν δικαίωμα να μαθαίνουν τι συμβαίνει γύρω τους από τα μέσα ενημέρωσης (εφημερίδες, ραδιόφωνο, τηλεόραση, ηλεκτρονικά μέσα). Η Πολιτεία πρέπει να ενθαρρύνει τα μέσα να διαδίδουν χρήσιμες πληροφορίες και να προστατεύουν τα παιδιά από ό,τι μπορεί να τα βλάψει.
18: ευθύνες και υποστήριξη γονέων Οι γονείς ή κηδεμόνες ενός παιδιού έχουν τη ευθύνη της ανατροφής και της ανάπτυξής του. Η Πολιτεία πρέπει να τους βοηθά σε αυτή την αποστολή και να εξασφαλίζει τη δημιουργία υπηρεσιών φροντίδας για τα παιδιά.
19: βία, παραμέληση, εκμετάλλευση Τα παιδιά πρέπει να προστατεύονται από κάθε μορφή βίας, προσβολής, παραμέλησης, εγκατάλειψης, σωματικής, ψυχολογικής, πνευματικής ή σεξουαλικής κακοποίησης και εκμετάλλευσης, όσο βρίσκονται στην ευθύνη των γονιών ή των κηδεμόνων τους ή άλλων προσώπων στα οποία αυτοί τα έχουν εμπιστευθεί.
20: εναλλακτική επιμέλεια Όταν ένα παιδί δεν ζει με την οικογένειά του ή αυτή δεν μπορεί να το φροντίσει, έχει δικαίωμα ειδικής προστασίας και βοήθειας, μέσα από θεσμούς όπως η υιοθεσία, η φιλοξενία σε ανάδοχη οικογένεια ή σε κατάλληλη στέγη / ίδρυμα.
21: υιοθεσία Η Πολιτεία πρέπει να παίρνει όλα τα απαραίτητα μέτρα ώστε μια υιοθεσία που γίνεται στην ίδια χώρα ή σε άλλη, να είναι σύμφωνη με το νόμο και να λαμβάνεται υπόψη πάνω απ’ όλα το συμφέρον του παιδιού.
22: παιδιά πρόσφυγες Τα παιδιά πρόσφυγες, που έχουν φύγει μόνα ή συνοδευόμενα από τους δικούς τους από την πατρίδα τους επειδή εκεί κινδύνευαν, έχουν δικαίωμα ειδικής προστασίας και απολαμβάνουν όλα τα δικαιώματα που έχουν και τα άλλα παιδιά.
23: παιδιά με αναπηρίες Τα παιδιά με σωματικές ή πνευματικές αναπηρίες έχουν δικαίωμα να ζουν σε συνθήκες που εγγυώνται την αξιοπρέπειά τους και ευνοούν την αυτονομία τους. Να απολαμβάνουν ειδική φροντίδα και να συμμετέχουν ισότιμα στην εκπαίδευση και την κοινωνική ζωή.
24: υγεία και ιατρικές υπηρεσίες Όλα τα παιδιά έχουν δικαίωμα στην προληπτική φροντίδα της υγείας τους και όταν αρρωσταίνουν να χρησιμοποιούν τις απαραίτητες ιατρικές υπηρεσίες για τη θεραπεία τους.
25: επανεξέταση αναδοχής Όταν ένα παιδί τοποθετείται σε ένα ίδρυμα ή μια ανάδοχη οικογένεια, η Πολιτεία πρέπει να παρακολουθεί και να ελέγχει αν το φροντίζουν σωστά και αν απολαμβάνει όλα τα δικαιώματά του.
26: κοινωνική πρόνοια Τα παιδιά έχουν δικαίωμα να απολαμβάνουν την κατάλληλη κοινωνική φροντίδα και ασφάλιση.
27: ανάπτυξη και επίπεδο ζωής Όλα τα παιδιά έχουν δικαίωμα σε ένα αξιοπρεπές επίπεδο ζωής: να έχουν φαγητό, ρούχα και να ζουν σε ένα ασφαλές σπίτι, ώστε να έχουν ομαλή σωματική, πνευματική, ψυχική, ηθική και κοινωνική ανάπτυξη. Αν οι γονείς τους δεν μπορούν να τους τα προσφέρουν, η Πολιτεία πρέπει να τους βοηθάει.
28: εκπαίδευση Όλα τα παιδιά έχουν δικαίωμα να πηγαίνουν στο σχολείο και να έχουν ίσες ευκαιρίες σε αυτό. Η Πολιτεία πρέπει να παίρνει μέτρα ώστε τα παιδιά να γράφονται και να μη διακόπτουν το σχολείο. Τα μέτρα για τη σχολική πειθαρχία πρέπει να σέβονται τα δικαιώματα και την αξιοπρέπεια των μαθητών.
29: σκοποί εκπαίδευσης Η εκπαίδευση πρέπει να βοηθάει τα παιδιά να αναπτύσσουν τις ικανότητες και την προσωπικότητά τους και να μαθαίνουν να σέβονται τα ανθρώπινα δικαιώματα, τους διαφορετικούς πολιτισμούς και το φυσικό περιβάλλον.
30: μειονότητες Τα παιδιά που ανήκουν σε εθνικές, γλωσσικές ή θρησκευτικές μειονότητες, έχουν δικαίωμα να έχουν τη δική τους πολιτιστική ζωή, να χρησιμοποιούν τη γλώσσα τους και να ασκούν τη θρησκεία τους.
31: ελεύθερος χρόνος και ψυχαγωγία Όλα τα παιδιά έχουν δικαίωμα να ξεκουράζονται, να έχουν ελεύθερο χρόνο, να παίζουν, να ψυχαγωγούνται και να ασχολούνται με πράγματα που τους ενδιαφέρουν.
32: παιδική εργασία, οικονομική εκμετάλλευση Τα παιδιά πρέπει να προστατεύονται από την οικονομική εκμετάλλευση και οποιαδήποτε επικίνδυνη εργασία μπορεί να βάλει σε κίνδυνο την εκπαίδευση, την υγεία ή την ανάπτυξή τους. Η Πολιτεία πρέπει να ρυθμίζει, σύμφωνα με τις διεθνείς συμβάσεις, τα κατώτατα όρια ηλικίας, τα ωράρια και τις συνθήκες εργασίας για ανηλίκους όπως και την επιβολή ποινών σε όσους τα παραβιάζουν.
33: ναρκωτικά Τα παιδιά πρέπει να προστατεύονται από την παράνομη χρήση ναρκωτικών ουσιών αλλά και να μη χρησιμοποιούνται στην παραγωγή και τη διακίνησή τους.
34: σεξουαλική βία και εκμετάλλευση Είναι υποχρέωση της Πολιτείας να προστατεύει τα παιδιά από κάθε μορφή σεξουαλικής βίας και εκμετάλλευσης, όπως ο εξαναγκασμός σε σεξουαλική δραστηριότητα, η πορνεία και η πορνογραφία.
35: απαγωγή και εμπορία παιδιών Τα κράτη παίρνουν όλα τα κατάλληλα μέτρα για να εμποδίσουν τις απαγωγές, την πώληση και το δουλεμπόριο των παιδιών.
36: άλλες μορφές εκμετάλλευσης Τα παιδιά πρέπει να προστατεύονται από οποιαδήποτε άλλη μορφή εκμετάλλευσης που μπορεί να βλάπτει την ευημερία τους.
37: βασανιστήρια και στέρηση ελευθερίας Κανένα παιδί δεν πρέπει να υποβάλλεται σε βασανιστήρια ή άλλη απάνθρωπη ή εξευτελιστική τιμωρία. Η θανατική ποινή και η ισόβια φυλάκιση απαγορεύεται να επιβάλλονται σε παιδιά. Η σύλληψη και κράτηση ανηλίκων πρέπει να είναι σύμφωνη με το νόμο, να έχει την ελάχιστη δυνατή χρονική διάρκεια και να ανταποκρίνεται στην ανάγκες της ηλικίας τους.
38: ένοπλες συρράξεις Σε περίπτωση πολέμου, τα παιδιά πρέπει να προστατεύονται. Απαγορεύεται να συμμετέχουν σε εχθροπραξίες παιδιά κάτω των 15 ετών.
39: επανένταξη παιδιού-θύματος Η Πολιτεία πρέπει να φροντίζει τα παιδιά που είναι θύματα παραμέλησης, κακομεταχείρισης, εκμετάλλευσης ή πολέμων για να ξεπερνούν τα τραύματά τους και να συμμετέχουν φυσιολογικά στην κοινωνική ζωή.
40: δικαιοσύνη / ποινική μεταχείριση Κάθε παιδί ύποπτο, κατηγορούμενο ή καταδικασμένο για μια παράνομη πράξη έχει δικαίωμα να το αντιμετωπίζουν με αξιοπρέπεια, ανθρωπισμό και σεβασμό στις ανάγκες του, να ενημερώνεται για την υπόθεσή του σε γλώσσα που καταλαβαίνει και να έχει νομική βοήθεια για να μπορεί να υπερασπίζεται τον εαυτό του.
41: ευνοϊκότερες ρυθμίσεις Αν οι νόμοι μιας χώρας προστατεύουν καλύτερα τα δικαιώματα των παιδιών από ό,τι αυτή η Σύμβαση, τότε πρέπει να εφαρμόζονται εκείνοι.
42: γνωστοποίηση Τα κράτη έχουν υποχρέωση να κάνουν γνωστά στους μεγάλους και στα παιδιά τις αρχές και το περιεχόμενο αυτής της Σύμβασης.
43-54: εφαρμογή και έλεγχος Μια ειδική Επιτροπή στον ΟΗΕ παρακολουθεί την εφαρμογή της Σύμβασης σε όλα τα κράτη που την έχουν υπογράψει. Οι κυβερνήσεις οφείλουν να στέλνουν εκθέσεις κάθε πέντε χρόνια και η Επιτροπή, αφού τις εξετάσει, τους στέλνει παρατηρήσεις και προτάσεις της.
ΣΧΟΛΙΑΣΜΟΣ ΑΡΘΡΟΥ 32
Είναι πολύ άδικο για τα παιδιά που εργάζονται σε άθλιες συνθήκες να μην έχουν μια καλή και ήρεμη ζωή (να παίζουν,
να εκπαιδεύονται) μια φυσιολογική ζωή που πρέπει να έχουν όλα τα παιδιά. Το κράτος δεν πρέπει μόνο να θεσπίζει
νόμους πρέπει να τους εφαρμόζει και δεν το κάνει. Παρ’ όλα αυτά κι εμείς δεν κάνουμε καμία προσπάθεια να σώσουμε
αυτά τα παιδιά και ν’ ανταμώσουμε μαζί στην ανεμελιά, στο παιχνίδι και στα ξένοιαστα μαθητικά χρόνια, να γεμίσει ο
κόσμος με παιδικά χαμόγελα και χαρούμενες φωνούλες.
“ Αν φωνάξουμε κάποιος δυνατός θα ακούσει. Κάποια ελπίδα θα υπάρχει ...”
Σύνοψη Σύμβασης για τα Δικαιώματα του Παιδιού
Ο κόσμος δεν μας προσφέρθηκε απ' τους γονείς μας, μας τον δάνεισαν τα παιδιά μας (Αφρικανική παροιμία)
Η Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Παιδιού είναι ο πρώτος παγκόσμιος νομικά δεσμευτικός κώδικας για τα δικαιώματα
που όλα τα παιδιά πρέπει να απολαμβάνουν. Θέτει στοιχειώδεις αρχές για την ευημερία των παιδιών στα διάφορα
στάδια εξέλιξής τους και αποτελείται από 54 άρθρα. Η Σύμβαση ξεκίνησε με πρωτοβουλία της Πολωνικής κυβέρνησης
και της UNICEF, υιοθετήθηκε ομόφωνα από τη Γεν. Συνέλευση του ΟΗΕ στις 20 Νοεμ. 1989 και τέθηκε σε ισχύ το
1990. Μέχρι σήμερα έχει επικυρωθεί σχεδόν από όλες τις χώρες του κόσμου, ενώ στην Ελλάδα επικυρώθηκε το 1992
(ΦΕΚ 192/2.12.92).
Τα άρθρα που περιέχει η Σύμβαση μπορούν να ομαδοποιηθούν σε τέσσερις ευρύτερες κατηγορίες:
Δικαιώματα Επιβίωσης
Kαλύπτουν το δικαίωμα του παιδιού για ζωή και τις ανάγκες που είναι πιο βασικές για την ύπαρξή
του. Αυτά συμπεριλαμβάνουν ένα
επαρκές επίπεδο διαβίωσης, στέγη,
διατροφή και πρόσβαση σε ιατρικές υπηρεσίες
Δικαιώματα Προστασίας
Aπαιτούν τα παιδιά να προφυλλάσονται από
κάθε είδους κακοποίηση, αμέλεια και
εκμετάλλευση. Καλύπτουν θέματα όπως ειδική
φροντίδα για προσφυγόπουλα,
βασανιστήρια, κακοποίηση στο
σωφρονιστικό σύστημα, ανάμειξη σε εμπόλεμες
διαμάχες, εργασία ανηλίκων, χρήση ναρκωτικών και
σεξουαλική εκμετάλλευση
Δικαιώματα Ανάπτυξης - Εξέλιξης
Συμπεριλαμβάνουν όλα όσα τα παιδιά
χρειάζονται για να μπορέσουν να
εκμεταλλευθούν στο έπακρο τις δυνατότητές τους. Για παράδειγμα το
δικαίωμα της εκπαίδευσης, το παιχνίδι
και η αναψυχή, οι πολιτιστικές εκδηλώσεις,
η πρόσβαση σε πληροφορίες και η
ελευθερία της σκέψης, της συνείδησης και της
θρησκείας.
Δικαιώματα Συμμετοχής
Eπιτρέπουν στα παιδιά να παίζουν ενεργό ρόλο
στις κοινωνίες και τα έθνη τους. Αυτά περικλείουν την
ελευθερία να εκφράζουν γνώμη, να έχουν λόγο σε ζητήματα που αφορούν
στη ζωή τους, να συμμετέχουν σε
οργανώσεις και να συναθροίζονται ειρηνικά
Η ελληνική πραγματικότητα…
Σύμφωνα με την έρευνα της Unicef η Ελλάδα κατατάσσεται στις αναπτυσσόμενες χώρες που εφαρμόζουν
«ελλιπή και ανεπαρκή» μέτρα για την προστασία της μητρότητας και του παιδιού.
Τη διατύπωση αυτή, της Unicef, επαληθεύουν και τα δεδομένα της ελληνικής πραγματικότητας. Τεράστιο είναι
το πρόβλημα της προστασίας του παιδιού στη χώρα μας. Αναφορικά με τη νομική κατοχύρωση των δικαιωμάτων
των εργαζομένων παιδιών, ελάχιστες φορές ισχύει. Στην συντριπτική τους πλειοψηφία, τα δικαιώματα των
ανήλικων εργαζομένων...καταπατώνται καθότι δεν εφαρμόζεται η ελληνική νομοθεσία που αφορά την
απασχόληση των νέων. Το μεγαλύτερο ποσοστό των νεαρών απασχολούμενων που καταγράφηκε το 1996 (225
παιδιά ηλικίας 14 ετών και 9.210 νέοι 15-19 ετών στη Θεσσαλονίκη, 4.316 και 118.101 σε ολόκληρη τη χώρα) δεν
απολαμβάνει τα εργασιακά του δικαιώματα και πέφτει θύμα εκμετάλλευσης κυρίως σε θέματα ωραρίου,
συνθηκών εργασίας και ασφάλισης.
Η ελληνική νομοθεσία για την εργασία ανηλίκων στηρίζεται σε διεθνείς συμβάσεις. Συγκεκριμένα με το νόμο
1182/1181 (άρθρο 10 της σύμβασης 138) η Ελλάδα αναθεώρησε τις διεθνείς συμβάσεις των ετών 1919-1965 με την
έκδοση προεδρικών διαταγμάτων. Η ισχύουσα νομοθεσία για την εργασία ανηλίκων (Ν 1837/89) είναι
προσαρμοσμένη στις διατάξεις της 138 διεθνούς σύμβασης εργασίας, σύμφωνα με την οποία επιτρέπεται σε
παιδιά άνω των 14 ετών να εκτελούν ελαφρές εργασίες.
Οι τελευταίες προσπάθειες - για τον καθορισμό των προϋποθέσεων εργασίας των ανηλίκων έγιναν με το σχέδιο
του προεδρικού διατάγματος τον Οκτώβρη του 1997. Τις προϋποθέσεις αυτές έθεσε το υπουργείο Εργασίας μαζί
με τους αρμόδιους υπουργούς, σε μια προσπάθεια συμμόρφωσης της ελληνικής νομοθεσίας στις διατάξεις
94/33/Εκ για την προστασία των νέων κατά της εργασίας. Το σχέδιο του προεδρικού διατάγματος αφορά κάθε
ανήλικο κάτω των 18 ετών ενώ ορίζει ως παιδί κάθε νέο που δεν έχει συμπληρώσει το 15ο έτος της ηλικίας του ή
όποιος νέος υπόκειται ακόμα σε υποχρεωτική σχολική φοίτηση (άρθρο 1). Παράλληλα, με βάση το άρθρο 4,
απαγορεύεται η εργασία των παιδιών, εκτός αυτών που έχουν συμπληρώσει το 3ο έτος της ηλικίας τους - και
κατόπιν άδειας της Επιθεώρησης Εργασίας - μπορούν να εργασθούν υπό προϋποθέσεις, σε καλλιτεχνικές
εκδηλώσεις, διαφημιστικά προγράμματα, επιδείξεις μόδας, ραδιοφωνικές ή τηλεοπτικές εγγραφές (άρθρο 5).
Πέραν, όμως, των παραπάνω βασικών ορισμών και του προσδιορισμού του ορίου ηλικίας για την εισαγωγή των
νέων στην αγορά εργασίας, το Π.Δ. ορίζει ακόμα ότι:
- Απαγορεύεται η υπερωριακή και νυκτερινή απασχόληση από τις 10.00 το βράδυ έως τις 6.00 το πρωί των νέων
κάτω
των 18 ετών.
- Το άρθρο 7 θέτει τους όρους εργασίας των νέων ανήλικων εργαζομένων. Οι νέοι προστατεύονται από τους
ειδικούς κινδύνους τους οποίους διατρέχει η υγιεινή και ασφάλεια καθώς και η ανάπτυξή τους. Οι παράγοντες
που μπορούν να θέσουν σε κίνδυνο την υγεία είναι φυσικοί, βιολογικοί και χημικοί αλλά και συγκεκριμένες
διαδικασίες κατά την εργασία.
Αναφορικά με τις υποχρεώσεις του εργοδότη, ο τελευταίος υποχρεούται να λαμβάνει όλα τα αναγκαία μέτρα ώστε
να εξασφαλίζεται η ασφάλεια και υγεία των εργαζομένων νέων ως προς όλες τις πτυχές της εργασίας λαμβάνοντας
υπόψη το άρθρο 7 του Π.Δ.
Όμως η νομική κατοχύρωση των ανήλικων εργαζομένων στην Ελλάδα δεν αρκεί για την αντιμετώπιση ενός
φαινομένου, το οποίο - όπως φαίνεται και από την στατιστική τεκμηρίωση (πίνακας 2) - έχει πάρει επικίνδυνες
διαστάσεις και «ζητά» τη δραστική αντιμετώπισή του.
Σύμφωνα με τα στοιχεία της ΕΣΥΕ, που παρουσιάζει αναλυτικά το περιοδικό «Εργασία» του ΟΑΕΔ, εργάζεται το
0,6% των 14χρονων παιδιών, το 9,8% των νέων 15-19 χρονών και το 36,1% των νέων 20-24 χρονών. σε αυτά τα
ποσοστά είναι προφανές ότι δεν αναφέρονται τα παιδιά που επικουρικά (;) εργάζονται στις οικογενειακές
επιχειρήσεις, τα παιδιά των γεωργών και των κτηνοτρόφων, τα τσιγγανόπουλα και χιλιάδες άλλοι νέοι που
προέρχονται από ομάδες που βρίσκονται στο οικονομικό και κοινωνικό περιθώριο.
Ανήλικοι εργαζόμενοι κατά οικονομική δραστηριότητα
Η συντριπτική πλειοψηφία των νέων παιδιών ηλικίας 14 χρόνων (3.053 από 4.816 συνολικά) ή ποσοστό 63,4%
εργάζεται στην αγροτική παραγωγή και ακολουθεί το εμπόριο (664 νέοι), η βιομηχανία (556) και η οικοδομή
(273). Αλλά στην αμέσως επόμενη (ηλικιακή) κατηγορία 15-19 χρονών, οι νέοι (22.798) εργάζονται στην γεωργία
και την κτηνοτροφία και ακολουθούν οι εργαζόμενοι στη βιομηχανία (16.470), στο εμπόριο (16.373), στην
οικοδομή (8.857), τον τουρισμό (8.074). Όπως φαίνεται από τα στοιχεία της ΕΣΥΕ οι νέοι, ως φτηνή και
ανειδίκευτη εργατική δύναμη πραγματοποιούν τις πιο σκληρές εργασίες με αρνητικές επιπτώσεις τόσο στη
σωματική τους διάπλαση και στη διαμόρφωση της προσωπικότητάς τους, όσο και την ψυχική τους υγεία.
Από τη μια πλευρά έχουμε παιδιά 14 χρονών που εργάζονται (4.816 επισήμως) ή λίγο μεγαλύτερα (83.989 στις
ηλικίες 15 έως 19) δηλαδή έχουν εισέλθει στην παραγωγή αν και θα έπρεπε να πηγαίνουν στο σχολείο ή να
σπουδάσουν και από την άλλη ένας στους δύο «ώριμους» νέους, ηλικίας 25 έως 29 χρονών - δηλαδή σε μια στιγμή
της ζωής τους που υποτίθεται ότι έχει ολοκληρωθεί η θεωρητική κατάρτιση και οι σπουδές τους - δεν εργάζεται.
Οι αριθμοί όμως δεν αποτυπώνουν πάντα την πραγματικότητα. Οι συντάκτες των πινάκων δεν υπολογίζουν τα
παιδιά που αυτοαπασχολούνται (που ίσως είναι οι περισσότεροι), τους εργαζόμενους χωρίς βιβλιάριο εργασίας,
τους εργαζόμενους σε οικογενειακές επιχειρήσεις, και τα παιδιά των οικονομικών προσφύγων, μουσουλμάνων και
τσιγγάνων που είναι εκτός υπολογισμού.
Επίσης, χαρακτηριστικό είναι ότι τα τελευταία 15 χρόνια, 30.000 παιδιά δεν φοίτησαν ούτε στο δημοτικό σχολείο,
ενώ 15.000 παιδιά το χρόνο εγκαταλείπουν την υποχρεωτική εκπαίδευση, και 120.000 νέοι ηλικίας 15-19 χρονών
δεν ολοκλήρωσαν την βασική - στοιχειώδη εκπαίδευση παρόλο που βρίσκονταν σε σχολική ηλικία όταν αυτή
θεσμοθετήθηκε ως υποχρεωτική (πίνακας 3).
Μαθητές που δεν ολοκληρώνουν την υποχρεωτική εκπαίδευση
Ενδιαφέρουσα και ένδειξη της μαθητικής διαρροής είναι η σύνδεσή της με την παιδική εργασία. Σύμφωνα με την
έρευνα του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου το 1997, 7 στους 10 μαθητές εγκαταλείπουν το σχολείο και βρίσκουν
διέξοδο σε βοηθητικές εργασίες. Η ίδια έρευνα αποκαλύπτει ότι ενώ οι διαρροές (στην υποχρεωτική εκπαίδευση)
έχουν μειωθεί στο 10% περίπου από την περασμένη δεκαετία, το πρόβλημα παραμένει οξύ σε ορεινούς νομούς της
κεντρικής - δυτικής ηπειρωτικής περιοχής, στα νησιά, στη Θράκη, την Κεντρική Μακεδονία και ορισμένες
περιοχές της Πελοποννήσου, όπου τα παιδιά εγκαταλείπουν την εκπαίδευση για να συνεισφέρουν στο
οικογενειακό εισόδημα ή να εργαστούν στον τουριστικό ή αγροτικό τομέα.
Όσον αφορά δε τους λόγους, που τους οδηγούν στην εργασία είναι η φτώχεια, οι άνισες εκπαιδευτικές
δυνατότητες κατά γεωγραφική περιοχή, αρκετές φορές το αρνητικό οικογενειακό περιβάλλον καθώς και η
προκατάληψη απέναντι σε συγκεκριμένες κοινωνικές ομάδες (πρόσφυγες και τσιγγάνοι) οι οποίοι λόγω των
προσφάτων πολιτικών ανακατατάξεων έχουν αυξηθεί στην Ελλάδα.
Ωστόσο αξίζει να αναφερθεί η σύσταση Ελληνικής Επιτροπής κατά της παιδικής εργασίας το καλοκαίρι του 1995
στο πλαίσιο της διεθνούς πρωτοβουλίας για την αντιμετώπιση της παιδικής εργασίας. Οπωσδήποτε, όμως, η
ελληνική κοινωνία οφείλει να αντιμετωπίσει - έστω και καθυστερημένα - τα προβλήματα που δημιουργούνται
στους «νεαρούς» πολίτες της, όταν καταπατώνται τα δικαιώματά τους. Η παιδική εργασία αποτελεί, όντως, ένα
σύγχρονο πρόβλημα και για τη χώρα μας και πρέπει να αντιμετωπιστεί ως τέτοιο
Παιδική εργασία: ο καθρέφτης μιας αδιάφορης κοινωνίας
Σε μάστιγα έχει μετατραπεί το πρόβλημα της παιδικής εργασίας. Τα εργαζόμενα ανήλικα παιδιά αγγίζουν τα 246
εκατομμύρια ανά τον κόσμο.
Επιμέλεια: Μαρία Γαλίτση
Στην Ελλάδα, εκτιμάται ότι κάθε χρόνο 10.000 παιδιά εγκαταλείπουν το σχολείο και μάλιστα την
υποχρεωτική εκπαίδευση. Τα στοιχεία για την παιδική εργασία, που αναφέρονται δεν
αντικατοπτρίζουν την πραγματική εικόνα, καθώς δεν υπάρχει συστηματική παρακολούθηση του
φαινομένου στην πλειοψηφία των κρατών, όπως και στη χώρα μας. Άλλωστε, οι αριθμοί δεν θα
μπορούσαν να είναι ακριβείς όταν καταμετρούν παιδικές ψυχικές «πληγές». Τις περισσότερες,
μάλιστα, φορές υπεύθυνοι είναι οι ίδιοι οι γονείς, όπως επιβεβαιώνει και το «Χαμόγελο του
Παιδιού». Γονείς, για τους οποίους η τιμωρία δεν ήρθε ποτέ. Φαίνεται πως η πραγματικότητα
κατέστησε επιτακτική την ανάγκη για την καθιέρωση της 12η Ιουνίου ως την Παγκόσμια Ημέρα
κατά της παιδικής εργασίας και ειδικότερα κατά του περιορισμού της παράνομης διακίνησης
παιδιών, από το Διεθνή Οργανισμό Εργασίας.
Υπολογίζεται ότι τα εργαζόμενα ανήλικα παιδιά, σύμφωνα με στοιχεία του Διεθνή Οργανισμού Εργασίας, αγγίζουν τα
246 εκατομμύρια ανά τον κόσμο, από τα οποία τα 171 εκατομμύρια εργάζονται κάτω από επικίνδυνες συνθήκες, χωρίς
την τήρηση των στοιχειωδών κανόνων υγιεινής και ασφάλειας. Στην Ελλάδα, εκτιμάται ότι κάθε χρόνο 10.000 παιδιά
εγκαταλείπουν το σχολείο και μάλιστα την υποχρεωτική εκπαίδευση, ενώ συναντάμε περίπου 50.000 παιδιά να
δουλεύουν σε εργοστάσια, χωράφια και καταστήματα.
Η μαθητική διαρροή, που αποκαλύπτει ο πίνακας, συνδέεται άμεσα με την παιδική εργασία, αφού σύμφωνα με έρευνα
του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου, επτά στους δέκα μαθητές που εγκαταλείπουν το σχολείο βρίσκουν διέξοδο σε
βοηθητικές εργασίες. Το πρόβλημα παραμένει οξύ σε ορεινούς νομούς της κεντρικής και δυτικής ηπειρωτικής Ελλάδας
και στα νησιά. Η φτώχεια, ο άνισες εκπαιδευτικές δυνατότητες κατά γεωγραφική περιοχή, το αρνητικό οικογενειακό
περιβάλλον και η προκατάληψη απέναντι σε συγκεκριμένες κοινωνικές ομάδες εντείνουν τα φαινόμενα κοινωνικής
παθογένειας, μέσα στα οποία εντάσσεται και η παιδική εργασία και εκμετάλλευση.
«Χαμόγελα» στήριξης
Σε επικοινωνία που είχαμε με το «Χαμόγελο του Παιδιού» και τον πρόεδρό του, κ. Γιαννόπουλο, αιφνιδιάζει ο
συνολικός αριθμός κλήσεων για βοήθεια προς το «Χαμόγελο» μέσα στο 2007. Τριακόσιες χιλιάδες κλήσεις, ή καλύτερα
εκκλήσεις, προς το 10-56 αναζητώντας ανθρωπιά και στήριξη.
«Ένα παιδί ταλαιπωρημένο, καταπονημένο, θύμα εκμετάλλευσης θα βγάλει το πρόβλημά του στην κοινωνία, αργότερα.
Θα γίνει παραβατικό και θα εκμεταλλεύεται με τη σειρά του άλλους», μας είπε από τις εμπειρίες - μαρτυρίες που έχει ο
κ. Γιαννόπουλος και συνέχισε: «Θύματα είναι και όσοι δίνουν χρήματα γιατί όταν δίνεις σε παιδιά που ζητιανεύουν το
μόνο που κάνεις είναι να παρατείνεις το χρόνο τους στην παρανομία. Όταν αλλάζει η μορφή εκμετάλλευσης για αυτά,
αλλάζει από την επαιτεία προς την διακίνηση ναρκωτικών και τη πορνεία. Άλλα πάλι εξαφανίζονται».
Εκεί όμως που «χωλαίνει» το σύστημα, είναι σε ότι αφορά στη τιμωρία των υπευθύνων. Και δυστυχώς, τις περισσότερες
φορές, υπεύθυνοι είναι οι ίδιοι οι γονείς. Ακατάλληλοι γονείς που εκμεταλλεύονται την αθωότητα των παιδιών τους.
Ανάρμοστοι κηδεμόνες που ωθούν τα παιδιά τους στη παραβατικότητα και την καταδεικνύουν ως τρόπο ζωής.
Μανάδες, που χρησιμοποιούν προς όφελός τους, όχι μόνο το σώμα των ανυπεράσπιστων παιδιών τους - όπως νομίζουν -
αλλά και την ψυχή τους. Πατεράδες, που αλλάζουν τα παιδιά τους χέρια, τα νοικιάζουν, χωρίς να βλέπουν ποτέ πόσο
ασύμβατος με την ηλικία τους είναι ο δρόμος στον οποίο τα υποχρεώνουν να τρέχουν. Να τρέχουν μακριά από το γέλιο,
την ανεμελιά, τις ικανότητές τους. «Κανείς δε τιμωρείται. Κάτω από τις λέξεις Μάνα και Πατέρας κανείς δε τιμωρείται
και τίποτα δεν αλλάζει «, ομολογεί ο κ. Γιαννόπουλος.
Το πρόβλημα σε αριθμούς
Σύμφωνα με έρευνα που πραγματοποίησε η ΚΑΠΑ RESEARCH Α.Ε. για λογαριασμό της UNICEF, το Νοέμβριο του
2001 στο λεκανοπέδιο της Αττικής, το 45,4% της κοινής γνώμης κρίνει πιο ευάλωτα στην παιδική εκμετάλλευση τα
παιδιά των μεταναστών - προσφύγων, ακολουθούν τα παιδιά «διαλυμένων» οικογενειών με ποσοστό 31,1% και τέλος,
το 14,8% αναφέρεται στα παιδιά των τσιγγάνων.
Στο ίδιο ερώτημα, η πλειοψηφία των ερωτώμενων μεταναστών πιστεύει ότι τα παιδιά της πέφτουν συχνά θύματα
εκμετάλλευσης σε ποσοστό 65,5%, ενώ το αντίστοιχο θεωρεί και η πλειοψηφία των τσιγγάνων για τα δικά της παιδιά
(56,4%).
Από την ίδια έρευνα προκύπτει ότι, το 53,3% βλέπει τον εξαναγκασμό από τους γονείς για ίδιο οικονομικό όφελος ως τη
σημαντικότερη αιτία για το φαινόμενο της παιδικής εργασίας. Δεύτερη αιτία αναφέρεται η ύπαρξη παράνομων
οργανωμένων κυκλωμάτων με ποσοστό 26,6%. Αξίζει να σημειωθεί ότι οι 7 στους δέκα Έλληνες κρίνουν ανεπαρκή την
ισχύουσα νομοθεσία στη χώρα μας, γύρω από το θέμα της παιδικής εκμετάλλευσης.
Σύμφωνα με τους ερωτηθέντες μετανάστες, τέσσερα στα δέκα παιδιά δεν πηγαίνουν καθόλου σχολείο και απαντούν, ότι
τα χρήματα που κερδίζουν τα παιδιά τους ενισχύουν οικονομικά την οικογένεια.
Οι μεγαλύτεροι κίνδυνοι για τα εργαζόμενα παιδιά τσιγγανών, σύμφωνα με τους γονείς τους, είναι η σύλληψη από την
αστυνομία (60,2%), η βία (32,7%), ο τραυματισμός (31,8%), οι μεταδιδόμενες ασθένειες (18,5%), η σεξουαλική
κακοποίηση και ο θάνατος σε ποσοστό 3,8%. Οι ίδιοι γονείς απαντούν ότι 8 στα δέκα παιδιά δε πηγαίνουν ποτέ σχολείο,
ενώ πάνω από τους 5 στους δέκα δηλώνουν ότι τα παιδιά τους εργάζονται. Τους λόγους της προβληματικής φοίτησης
στο σχολείο, εντοπίζουν οι τσιγγάνοι, στη διάκριση και απομόνωση των παιδιών τους από τους συμμαθητές τους σε
ποσοστό 36,7% και τα μαθησιακά προβλήματα σε ποσοστό 32,7%.
Η ζωή σε «άσπρο - μαύρο» Η Αγγελική, 13 ετών, μόλις τελείωσε την Α' γυμνασίου. Ζει σε ένα ευρύχωρο διαμέρισμα στα νότια προάστια, μαζί με
τους γονείς της. Μοναχοκόρη και μοναχοπαίδι, απορροφά κατ' αποκλειστικότητα όλη την αγάπη των γονιών της. Το
καθημερινό πρωινό ξύπνημα είναι δεδομένο για την Αγγελική, που δε γίνεται πάντα με διάθεση. Θα προτιμούσε, όπως
λέει, να είναι άρρωστη μια φορά τη βδομάδα για να ξυπνά αργότερα, να βλέπει τηλεόραση και να παίζει στον
υπολογιστή. Όλα αυτά βέβαια τα κάνει αργά το απόγευμα, αφού έχει τελειώσει το σχολείο, τα αγγλικά το μεσημέρι και
το διάβασμα. Όταν μεγαλώσει θέλει να γίνει παρουσιάστρια μουσικής εκπομπής ή αρχιτέκτων, απαντά με σίγουρο λόγο
αλλά με αβέβαια μάτια.
Ο 10χρονος Βασίλης, θα έπρεπε κανονικά να πηγαίνει στην Ε' τάξη του δημοτικού. Επίσης, θα έπρεπε κανονικά να είναι
καθαρός, χωρίς τρύπια ρούχα και παπούτσια. Θα έπρεπε να βγαίνει έξω αφού έχει τελειώσει με το διάβασμα και οι
γονείς του να τον τιμωρούν - με διάθεση διαπαιδαγώγησης - μόνο όταν δε διάβασε ή είπε κάποιο ψεματάκι. Άλλωστε,
για ποιους άλλους λόγους μπορείς να μαλώσεις ένα παιδί; Στην περίπτωση, όμως, του Βασίλη τίποτα δεν κυλά
κανονικά. Προς το παρόν, γυρνάει τα μαγαζιά κι απλώνει το χέρι σε αγνώστους, πουλώντας ανέχεια. Και μαζί με αυτήν,
επιστρέφει πίσω σε όλους εμάς τη δική μας αδιαφορία, την ανοχή και την παθητικότητα. Έχει μάθει την Αθήνα πιο καλά
κι από επαγγελματίες οδηγούς, χωρίς καμιά επίγνωση των κινδύνων της πόλης. Δεν ξέρει τι θέλει να γίνει όταν μεγαλώσει. Το μόνο που ενδιαφέρει τα πονηρά μάτια του είναι πώς θα σε πείσουν να
τους αφήσεις 50 λεπτά. Είναι περίεργο, μέσα σε δύο παιδικά μάτια να βλέπεις τόση πονηριά, λες και αυτά τα μάτια
έχουν αποτυπώσει την αποτυχία όλου του κόσμου. «Πρέπει να δουλεύω, γιατί έχουμε πρόβλημα στο σπίτι», λέει ο
μικρός. Τι να του εξηγήσεις, τώρα; Ότι οι γονείς του είναι αυτοί που έπρεπε να δουλεύουν; Ότι θα έπρεπε να
θεσμοθετήσει η «υγιής» κοινωνία ένα αυστηρότερο νομοθετικό πλαίσιο, το οποίο πάντα θα εφαρμόζεται;
Ο 15χρονος Ντίμπου, από τη Σενεγάλη δήλωσε στο συνέδριο του Όσλο το 1997 να μην αποφασιστεί η κατάργηση της
παιδικής εργασίας, διότι τότε οδηγούνται πολλά παιδιά στην πείνα, την εγκληματικότητα και την πορνεία. Η γονεϊκή
αγάπη είναι τόσο σημαντική για την ανάπτυξη του παιδιού όσο και η τροφή. Κι όμως, κάποια παιδιά μοιάζουν να έχουν
έρθει στον κόσμο γνωρίζοντας από πριν το ρόλο τους. Αυτό είναι το στοίχημα, στο οποίο θα κριθεί αυστηρά η κοινωνία
μας: κατά πόσο μπορεί και θέλει να αλλάξει αυτούς τους ρόλους για τα παιδιά. Κατά πόσο θα καταφέρει μέρα με τη
μέρα να ακούγονται λιγότερα παιδικά κλάματα και φόβοι εξαιτίας της εκμετάλλευσης
(ΚΕΙΜΕΝΟ ΑΠΟ ΤΟ TAXYDROMO.GR-23 MAIOY 2010 -portal της Θεσσαλίας)
Το φαινόμενο της παιδικής εργασίας στις υποανάπτυκτες χώρες...
Τα σκήπτρα στην παιδική εργασία κρατά η Ασία και οι χώρες του Ειρηνικού (122,3 εκατομμύρια παιδιά) και η Αφρική
(50 εκατομμύρια) ενώ το φαινόμενο έχει υποχωρήσει -αν μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε αυτόν τον όρο για τέτοια
θέματα- στα 5,7 εκατομμύρια παιδιά...
Στις χώρες αυτές, η παιδική εργασία είναι μέρος της καθημερινότητας. Εκατομμύρια ανήλικα παιδιά εξαναγκάζονται να
εργάζονται σε διάφορες, κατά κανόνα ανθυγιεινές εργασίες.
Εκατοντάδες χιλιάδες μικρά παιδιά πέφτουν θύματα σεξουαλικής εκμετάλλευσης, από εύπορους πολίτες των λεγόμενων
"αναπτυγμένων χωρών", τόσο στις χώρες του τρίτου κόσμου όπου κατοικούν, όσο και σε άλλες χώρες, όπου
προωθούνται παράνομα γι' αυτό το σκοπό. Μόνο στην Ευρώπη εργάζονται παράνομα από 200 έως 500 χιλιάδες
ανήλικες ιερόδουλες.
Το θλιβερό αυτό κατάλογο συμπληρώνουν τα χιλιάδες παιδιά-θύματα που προωθούνται στις "αναπτυγμένες χώρες"
αυτού του κόσμου είτε για να χρησιμοποιηθούν σαν πειραματόζωα είτε για εμπορία οργάνων.
Περ
ού
κα
ι Β
ολιβ
ία
• Σε ορυχεία εργάζονται περίπου 500 χιλιάδες παιδιά στο Περού και 13.500 στη Βολιβία. Στο Εκουαδόρ περίπου 314 χιλιάδες παιδιά εργάζονται, σε έναν πληθυσμό 12 εκατομμυρίων κατοίκων. Αν και δεν υπάρχουν συγκεκριμένα στοιχεία, στις πιο φτωχές χώρες της Καραϊβικής όπως Μπελίσε, Γκουγιάνα και Σουρινάμ η παιδική εργασία είναι ένα πρόβλημα που οξύνεται.
Κολομ
βία
• Υπολογίζεται ότι 4 με 6 χιλιάδες παιδιά αποτελούν μέρος των παραστρατιωτικών οργανώσεων στην Κολομβία όπου έχουν μετατραπεί σε σκληρούς πολεμιστές. Η εκπαίδευση τους περιλαμβάνει πολλά βασανιστήρια και δοκιμασίες. Πολλά από αυτά τα παιδιά σκοτώνονται σε μάχες.
Αρ
γεν
τιν
ή
• Στην Αργεντινή η εταιρεία Nuestra Huella που εξάγει κοτόπουλα στην Γερμανία, στην Ιταλία, στη Γαλλία, στην Ισπανία και στην Κίνα, έχει κατηγορηθεί ότι απασχολεί χιλιάδες παιδιά στα εργοστάσια και φάρμες. Περίπου 57 χιλιάδες αγόρια και κορίτσια εργάζονται ως ρακοσυλλέκτες, μαζεύουν χαρτόνια από τους δρόμους.
Μέσα από το πρίσμα του χρόνου...
Ο 19ος αιώνας σημάδεψε ιδιαίτερα την ιστορική πορεία
της ανθρωπότητας γιατί, μέσα στο χρονικό του πλαίσιο,
συντελέστηκε η λεγόμενη βιομηχανική επανάσταση. Στις
πρώτες εποχές της βιομηχανικής επανάστασης οι
οικογένειες συνεχίζουν να προσλαμβάνονται ως ενιαίες
μονάδες από τους βιομηχάνους, δημιουργώντας το
επαχθές φαινόμενο της παιδικής βιομηχανικής εργασίας,
που σύντομα δημιουργεί προβλήματα ως
αντιπαραγωγική, μη- δημοφιλής και σκληρή για τα
παιδιά. Χωρίς να πέφτουμε σε απλουστευτικές αναγωγές
και εύκολες σχέσεις αίτιου- αιτιατού μπορούμε να πούμε
πως η βιομηχανική παραγωγή και το πέρασμα από την
ευρεία στην πυρηνική οικογένεια, ευνόησε την ανάδυση
μιας ξεχωριστής παιδικότητας.
Ενδεικτικά, το σκηνικό στη Λατινική Αμερική είναι
εφιαλτικό. Στη Βραζιλία 7 εκατομμύρια παιδιά
αναγκάζονται ή υποχρεώνονται να εργάζονται. Στη
Βραζιλία, στην Κολομβία και το Εκουαδόρ ένα
ποσοστό 20% των παιδιών ηλικίας 10 με 14 χρόνων,
εργάζεται σε σπίτια. Περισσότερα από 2
εκατομμύρια παιδιά ηλικίας 5 με 15 χρόνων
εργάζονται σε αγροτικές δουλειές στη Γουατεμάλα,
στην Ονδούρα, στην Νικαράγουα και στον Παναμά.
Ήταν παραμονή Πρωτοχρονιάς και οι χιονισμένοι δρόμοι είχαν ερημώσει. Από τα φωτισμένα παράθυρα έρχονταν
ήχοι από γέλια και τραγούδια. Όλοι ετοιμάζονταν να υποδεχτούν τον Νέο Χρόνο .Δίπλα στο παράθυρο στεκόταν
λυπημένο ένα κοριτσάκι. Το κουρελιασμένο της φουστάνι και η τριμμένη σάρπα της δεν την προστάτευαν από το
κρύο και προσπαθούσε σκληρά για να μην ακουμπήσει τα ξυπόλητα πόδια της στο παγωμένο έδαφος. Δεν είχε
πουλήσει ούτε ένα κουτάκι σπίρτα όλη την ημέρα και φοβόταν να γυρίσει σπίτι, γιατί ο πατέρας της σίγουρα θα
θύμωνε. Έτσι κι αλλιώς, στην υγρή και σκοτεινή σοφίτα που έμενε δεν θα ήταν πολύ πιο ζεστά. Τα δάχτυλα της
μικρής είχαν παγώσει. Αν άναβε ένα σπίρτο! Τι θα έλεγε όμως ο πατέρας της για μια τέτοια σπατάλη!
Διστακτικά, έβγαλε ένα σπίρτο και το άναψε. Τι όμορφη ζεστή φλόγα! Η μικρή την έκλεισε στη χούφτα της και
…ξαφνικά είδε μέσα στο φως της να καίει ένα μεγάλο λαμπερό τζάκι. Το κοριτσάκι άπλωσε τα χέρια στη ζεστή
θαλπωρή του, αλλά ακριβώς τότε το σπίρτο έσβησε και η εικόνα χάθηκε. Το βράδυ φαινόταν τώρα πιο σκοτεινό
και το κρύο γινόταν πιο τσουχτερό. Ένα ρίγος διαπέρασε το κορμάκι της μικρής. Αφού δίστασε για αρκετή ώρα,
άναψε ακόμα ένα σπίρτο. Αυτή το φορά η λάμψη μεταμορφώθηκε σε μια τεράστια τζαμαρία. Πίσω από αυτήν
βρισκόταν στρωμένο ένα γιορτινό τραπέζι γεμάτο φαγητά και φωτισμένο από ένα κηροπήγιο. Με τα χέρια
ανοιχτά προς τα φαγητά η μικρή πέρασε μέσα από το τζάμι …αλλά και αυτό το σπίρτο έσβησε και η μαγική
σκηνή μαζί του.
Η καημενούλα, μέσα σε λίγα μόνο δευτερόλεπτα είχε πάρει μια γεύση από όλα όσα της είχε αρνηθεί η ζωή της:
ζεστασιά και καλό φαγητό. Το κοριτσάκι άρχισε να κλαίει και έστρεψε το βλέμμα προς το παράθυρο, ελπίζοντας
να γνωρίσει κι αυτή για λίγο τόση ευτυχία. Άναψε το τρίτο σπίρτο και τότε συνέβη κάτι ακόμα πιο θαυμαστό!
Μπροστά της είχε τώρα ένα πανέμορφο χριστουγεννιάτικο δέντρο στολισμένο με εκατοντάδες κεριά, παιχνίδια
και πολύχρωμες μπάλες. «Τι όμορφο!» αναφώνησε η μικρή κρατώντας ακόμα το σπίρτο. Το σπίρτο της έκαψε το
δάχτυλο και έσβησε κι αυτό με τη σειρά του. Το φως των χριστουγεννιάτικων κεριών ανέβηκε ψηλά, ψηλότερα,
όλο και πιο ψηλά και τότε ένα από τα φώτα έπεσε, αφήνοντας μια γραμμή πίσω του. “Κάποιος πεθαίνει,”
σιγομουρμούρησε το κοριτσάκι. Όπως έλεγε η αγαπημένη της γιαγιά: “Όταν πέφτει ένα αστέρι, μια καρδιά
σταματάει να χτυπάει!”
Σαν υπνωτισμένη η μικρή άναψε ένα ακόμα σπίρτο. Αυτή τη φορά είδε τη γιαγιά της. “Γιαγιά, μείνε μαζί μου!”
ικέτευσε και άναβε το ένα σπίρτο μετά το άλλο για να μην εξαφανιστεί και η γιαγιά όπως οι προηγούμενες
εικόνες. Η γιαγιά δεν εξαφανίσθηκε, αλλά την κοίταζε χαμογελαστά. Άνοιξε τα χέρια της και η μικρή την
αγκάλιασε κλαίγοντας: “Γιαγιά, πάρε με μαζί σου!” Ξημέρωσε ένας χλωμός ήλιος πάνω στους παγωμένους
δρόμους της πόλης. Στο έδαφος το άψυχο σώμα ενός μικρού κοριτσιού, περικυκλωμένο από χρησιμοποιημένα
σπίρτα. “Καημενούλα!” είπε ένας περαστικός. “Προσπαθούσε να ζεσταθεί!” Όμως τότε, η μικρούλα βρισκόταν
ήδη πολύ μακριά, κάπου όπου δεν υπάρχει κρύο, πείνα και πόνος…….
ΓΙΑ ΕΝΑ ΠΑΙΔΙ ΠΟΥ ΚΟΙΜΑΤΑΙ
Νύχτα. Η κίνηση αραιή στη λεωφόρο.
Μες στο κλειστό, το φωτισμένο εργοστάσιο,
Οι μηχανές αποσταμένες μα άγρυπνες,
Επιβλέπουν σαν άκακοι γίγαντες
Τον ύπνο του μικρού. Στριμωγμένος
Κοντά στη σκάρα του ατμού,
Με του αδελφού του το παλτό σκεπασμένος,
Ξεκουράζεται.
Όλη τη μέρα δουλεύει στα φανάρια
Σκουπίζει τζάμια βιαστικά με το κόκκινο.
Εισπράττει κέρματα ή την εύλογη αγανάκτηση.
Περιμένει το επόμενο φανάρι.
Τίμια κερδίζει έτσι και ψωμί.
Και το μερίδιο του νυχτοφύλακα,
Που τον αφήνει να κοιμάται εκεί μέσα.
Τα χιονισμένα βουνά της πατρίδας του,
Τα χέρια της μάνας του που τύλιγαν γύρω του
Γυναίκειο μαντίλι για το κρύο,
Το δάσκαλο που πληρωνότανε με γάλα
Μόλις θυμάται.
Θυμάται κάτι ελληνικά από το στόμα του,
Που τώρα εδώ ακούγονται αλλιώτικα.
Όχι σαν βότσαλα γυαλιστερά μεγάλης θάλασσας,
Όχι σαν ποδοβολητό του αλόγου
Ενός ανίκητου στρατηλάτη,
Αλλά να, σαν τα κέρματα στην τσέπη.
Σαν το φτύσιμο στο βλέμμα του πελάτη.
Καμιά φορά πιο εγκάρδια
Σαν τούτο δω το βουητό της σκάρας,
Που όλο ανεβάζει το θερμό ατμό. ΠΟΙΗΜΑ Δ. ΧΡΙΣΤΟΔΟΥΛΟΥ
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
Διαδίκτυο: Η διεθνής σύμβαση για τα δικαιώματα του παιδιού: http://dreamskindergarten.blogspot.com/2011/11/blog-
post_13.html
Φωτογραφίες: http://www.tydky.gr/news/news/stop-child-labour.html
Η Καθημερινή εφημερίδα: http://portal.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_kathextra_1_11/06/2008_236776
Το φαινόμενο της παιδικής εργασίας στις υποανάπτυκτες χώρες...:
:http://www.iatrikathemata.gr/paidiergasia.htm
Η Διεθνής Σύμβαση για τα Δικαιώματα του παιδιού:
http://issuu.com/agapotopedimou/docs/entipo_simbasi_ex
H Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Παιδιού: http://www.unicef.gr/symbs.php
Βιβλίο: “Παραμύθι με τα σπίρτα” του Χανς Κρίστιαν Άντερσεν
“Για ένα παιδί που κοιμάται” ποίημα του Δ.Χριστοδούλου
Εγκυκλοπαίδεια:
Larousse Britannica
