ΒΥΖΑΝΤΙΝΟ ΚΑΙ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ 31 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ – 30 ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ 2007

«ΑΠΟΠΕΙΡΕΣ ΕΦΑΡΜΟΣΜΕΝΗΣ ΜΕΤΑΦΥΣΙΚΗΣ» ΜΑΝΩΛΗΣ ΖΑΧΑΡΙΟΥ∆ΑΚΗΣΜΑΝΩΛΗΣ ΧΑΡΟΣ

2 3

Áðïôåëåß âáóéêÞ ðåðïßèçóÞ ìïõ ðùò ç ëåéôïõñãßá åíüò ìïõóåßïõ óÞìåñá, ðÝñá áðü ôç óýã÷ñïíç ðáñïõóßáóç ôùí èçóáõñþí ôïõ, ïöåßëåé ðáñÜëëçëá íá óõíäÝåôáé ìå ôï ôñÝ÷ïí ðåñéå÷üìåíï ôçò êïéíùíßáò óôçí ïðïßá åíôÜóóåôáé. Ìßá áðü ôéò ìåãáëýôåñåò ðñïêëÞóåéò ãéá ôç æùíôáíÞ êáé ôáõôü÷ñïíá äçìéïõñãéêÞ ýðáñîç åíüò ìïõóåßïõ áðïôåëåß ï äéÜëïãüò ôïõ ìå ôïõò éóôïñéêïýò, êïéíùíéêïýò, êáëëéôå÷íéêïýò, áëëÜ êé åðéóôçìïíéêïýò åí ãÝíåé, ðñïâëçìáôéóìïýò ðïõ èÝôåé ç åðéêáéñüôçôá.

Ãéá ôï Âõæáíôéíü êáé ×ñéóôéáíéêü Ìïõóåßï ï äéÜëïãïò áõôüò åêöñÜæåôáé ìå ìéá ðïéêéëßá åêäçëþóåùí ðïõ áöïñïýí èÝìáôá, åñùôÞìáôá êé åñìçíåßåò ðïõ óõíäÝïíôáé ìå ôï ðåñéå÷üìåíï ôïõ âõæáíôéíïý ðïëéôéóìïý. Êáßñéï åíäéáöÝñïí êáé óôï÷ïèåóßá ìáò åßíáé íá áöïõãêñáóôïýìå, áí óÞìåñá õðÜñ÷åé åíäéáöÝñïí êáé ôé åßäïõò, ìå áõôü ðïõ ãíùñßæïõìå ùò âõæáíôéíü ðïëéôéóìü.

Ðþò êáôáíïïýí óÞìåñá ïé êáëëéôÝ÷íåò ôéò áéóèçôéêÝò, ðíåõìáôéêÝò, öéëïóïöéêÝò, èåïëïãéêÝò üøåéò ôïõ Âõæáíôßïõ êáé ðþò ôéò åñìçíåýïõí; Ôï åíäéáöÝñïí êáé ç ðñüèåóÞ ìáò íá Ý÷ïõìå áíïé÷ôïýò ôïõò äéáýëïõò ôïõ âõæáíôéíïý êüóìïõ ìå ôçí åðï÷Þ ìáò, ìÜò ïäÞãçóáí óôï íá ðáñïõóéÜóïõìå ôçí åñãáóßá äýï æùãñÜöùí, ôïõ Ìáíþëç ×Üñïõ êáé ôïõ Ìáíþëç Æá÷áñéïõäÜêç, óôçí êïéíÞ ôïõò Ýêèåóç ìå ôßôëï «Áðüðåéñåò åöáñìïóìÝíçò ìåôáöõóéêÞò». ¼÷é ìüíïí ç åðéêåöáëßäá ôçò Ýêèåóçò, áëëÜ êáé ôï ðåñéå÷üìåíï ôïõ Ýñãïõ ôïõò ðñïêáëåß ôï åíäéáöÝñïí ãéá ôïí ôñüðï ìå ôïí ïðïßï ÷åéñßæïíôáé èåìåëéáêÝò ãéá ôç âõæáíôéíÞ óêÝøç öéëïóïöéêÝò ðåñéï÷Ýò, üðùò áõôÞ ôçò ìåôáöõóéêÞò, êáèþò êáé ôïí ôñüðï ìå ôïí ïðïßï åðåîåñãÜæïíôáé êáëëéôå÷íéêÝò üøåéò ôçò âõæáíôéíÞò ôÝ÷íçò, üðùò ôï åðé÷åéñåß ï Ìáíþëçò Æá÷áñéïõäÜêçò óôçí áðïôýðùóç êáé ôçí åðáíáäéáôýðùóç óôï Ýñãï ôïõ âõæáíôéíþí äéáêïóìçôéêþí ìïôßâùí.

Ôï êáëëéôå÷íéêü áðïôÝëåóìá, ôï ïðïßï åìðåñéÝ÷åé ðïëý ðåñéóóüôåñåò êáëëéôå÷íéêÝò êáé èåùñçôéêÝò ðáñáìÝôñïõò áðü áõôÝò ðïõ ìüëéò êáôÝäåéîá, áðïôåëåß ìéá öñÝóêéá, óïâáñÞ ðñüôáóç åíüò ãüíéìïõ äéáëüãïõ ìå èÝìáôá ðïõ áöïñïýí ôçí ýðáñîç ôïõ Âõæáíôéíïý Ìïõóåßïõ, äéêáéþíåé ôçí öéëüîåíç, èÝëù íá ðéóôåýù, õðïäï÷Þ ôïõ Ìïõóåßïõ ìáò óå êÜèå äçìéïõñãéêÞ ðñüôáóç êáé áíáæùïãïíåß ôç ëåéôïõñãßá, ôï ðåñéå÷üìåíï êáé ôïõò óêïðïýò ôïõ ìïõóåßïõ óôéò ìÝñåò ìáò. Ôï Ìïõóåßï äåí åßíáé ìáõóùëåßï, áëëÜ æùíôáíü ó÷ïëåßï.

Äñ ÄçìÞôñéïò ÊùíóôÜíôéïòÄéåõèõíôÞò ôïõ Âõæáíôéíïý êáé×ñéóôéáíéêïý Ìïõóåßïõ

4 5

Ãéá ôïí Ìáíþëç ×Üñï ç ìåôáöõóéêÞ ðñïâëçìáôéêÞ åêêéíåß áðü ôïí äéÜëïãü ôïõ ìå ôï êïñõöáßï Ýñãï ôïõ ãåñìáíïý óõìâïëéóôÞ æùãñÜöïõ ¢ñíïëíô ÌðÝêëéí (Arnold Böcklin), Ôï íçóß ôùí íåêñþí. Ç åðßìïíç áíáæÞôçóç ôïõ ãåñìáíïý êáëëéôÝ÷íç ãéá ôçí êïìâéêÞ óôéãìÞ áíÜìåóá óôïí êüóìï ôùí èíçôþí êáé ôï åðÝêåéíá, üðùò áðïôõðþíåôáé óôéò ðÝíôå ðáñáëëáãÝò óå ëÜäé ãéá Ôï íçóß ôùí íåêñþí (1880-1886), åñÝèéóå ôïí ðñïâëçìáôéóìü ôïõ Ýëëçíá æùãñÜöïõ.

Ïé ðñïóùðéêÝò áíáæçôÞóåéò ôïõ Ì. ×Üñïõ üóïí áöïñÜ ôï èÝìá êáé ôç óýíèåóç áðÝ-äùóáí ìå ôç óåéñÜ ôïõò äþäåêá Ýñãá-ðáñáëëáãÝò, ëÜäéá óå êáìâÜ, óôá ïðïßá åíßïôå åìðëÝêïíôáé êé Üëëá õëéêÜ (ðëáóôéêü êáé ýöáóìá). Óôï äéêü ôïõ Íçóß ôùí íåêñþí êõñß-áñ÷ç, ðÝñá áðü ôéò âáóéêÝò áñ÷Ýò óýíèåóçò ôïõ ÌðÝêëéí, åßíáé ç ðñïóùðéêÞ ìõèïëïãßá ôïõ Ýëëçíá æùãñÜöïõ: ï ãåíÝèëéïò ôüðïò ôùí ÊõèÞñùí, ç ðëçèùñéêÞ, Üëëïôå öùôåéíÞ, Üëëïôå óêïôåéíÞ ÷ñùìáôéêÞ ãêÜìá, ç ïðïßá ðüôå ôáõôßæåôáé ìå ôç ãêÜìá ôùí ÷ñùìÜôùí ôïõ ãåñìáíéêïý ðñïôýðïõ êáé ðüôå öôÜíåé ìÝ÷ñé ôéò Ýíôïíåò ÷ôõðçôÝò áíôéèÝóåéò ôçò ðïð áñô. Ìå êõñßáñ÷á åóôéáóìÝíï ôï åíäéáöÝñïí ôïõ óôç ëåðôÞ ãñáììÞ ôïõ ïñßæïíôá, ôçí ðåñéï÷Þ üðïõ ôåëåéþíåé ï êüóìïò êé áñ÷ßæåé ç ìåôáöõóéêÞ êáé ôï íçóß ôùí íåêñþí ùò ôï óýíïñï ðïõ ÷ùñßæåé ôï ãíùóôü áðü ôïí Üãíùóôï êüóìï, ôï ãÞéíï ìå ôï èÜíáôï, ï ×Üñïò äçìéïõñãåß ôïðßá ðëïýóéá óå ÷ñþìá êáé ìå Ýíôïíá áðïôõðùìÝíá ôá óôïé÷åßá ôçò áôìïóöáéñéêüôçôáò, ôïõ êüóìïõ ôùí óêéþí êáé ôùí øõ÷þí. ×áñáêôçñéóôéêüôåñï ðáñÜ-äåéãìá ôçò ðñïóðÜèåéáò íá åêöñáóôåß ôï Üõëï áðïôåëåß ôï Ýñãï Anima, ìéá äïêéìÞ áðåé-êüíéóçò ôçò øõ÷Þò. Ç áíèñþðéíç ìïñöÞ ðïõ åìöáíßæåôáé óå ëßãá ìüíïí Ýñãá ôçò óåéñÜò, Ý÷åé äéáöïñåôéêÝò äéáóôÜóåéò áðü áõôÞí óôï Ýñãï ôïõ ÌðÝêëéí. Ìåãáëüó÷çìç, áëëïý óáí óêéÜ êé áëëïý óáí äéáêïóìçôéêü óôïé÷åßï äéáìïñöùìÝíç, ðñïöáíþò äåí óõíèëßâåôáé áðü ôï âÜñïò ôïõ èáíÜôïõ êáé õðáéíßóóåôáé Ýíáí äéáöïñåôéêü äéÜëïãï ìå ôç ìåôáöõóéêÞ äéÜóôáóç, áð’ áõôüí ðïõ åðé÷åéñåß ï êáëëéôÝ÷íçò ôïõ 19ïõ áéþíá.

Ç äéáäéêáóßá ðáñáãùãÞò ôùí äþäåêá áõôþí ðáñáëëáãþí óå ëÜäé áðïôÝëåóå üìùò ìü-íïí ôï ðñþôï óôÜäéï ôïõ ðñïâëçìáôéóìïý ôïõ Ìáíþëç ×Üñïõ áíáöïñéêÜ ìå áõôü ðïõ ôåëéêÜ áðïêëÞèçêå «åöáñìïóìÝíç ìåôáöõóéêÞ». Ç âÜóáíïò ôçò Ýííïéáò ôçò ìåôáöõóé-êÞò, óå êáôáóêåõáóôéêü ðëÝïí åðßðåäï, ôïí ïäÞãçóå óå ìéá äåýôåñç öÜóç åðåîåñãáóßáò ôùí Ýñãùí ôïõ, äçëáäÞ óôç äçìéïõñãßá øçöéáêþí ôõðùìÜôùí óôïí õðïëïãéóôÞ ìå âÜóç ôá äþäåêá ðñùôüôõðá Ýñãá ôïõ. Ç íÝá áõôÞ êáëëéôå÷íéêÞ äéáäéêáóßá óôü÷åõå óôçí áðï-ûëïðïßçóç ôçò åéêüíáò. ÁðïôÝëåóìá Þôáí ôï ðñùôüôõðï Ýñãï íá êáôáëÞîåé óôï áðåßêá-óìÜ ôïõ, ôï «öÜíôáóìá» ôïõ ðñáãìáôéêïý Ýñãïõ, üðùò ÷áñáêôçñéóôéêÜ ôï ðåñéÝãñáøå ï ßäéïò ï æùãñÜöïò. Ìå áõôüí ôïí ôñüðï ï êáëëéôÝ÷íçò îÝöõãå áðü ôï áöåôçñéáêü ðå-ñéå÷üìåíï ôïõ ãåñìáíéêïý 19ïõ áéþíá êáé êáôÝëçîå óôï ðåäßï åöáñìïãÞò ôçò «ìåôáöõ-óéêÞò õðüóôáóçò» ôçò åéêüíáò, óôï øçöéáêü ôýðùìÜ ôçò. Ôï áðåßêáóìá áõôü üìùò Ý÷åé ìéá íÝá äéêÞ ôïõ áõôüíïìç õðüóôáóç, ç ïðïßá ðñïóäéïñßæåôáé áðü ôç íÝá ýëç ôïõ. Ï êáëëéôÝ÷íçò åðÝëåîå ëåðôü éáðùíéêü ÷áñôß ãéá ôá ôõðþìáôÜ ôïõ, êáèþò êáé íÝá ðáñá-ðëÞóéá, áëëÜ ðÜíôùò ü÷é ôçí ßäéá ÷ñùìáôéêÞ ãêÜìá. ÁõôÜ ôá «öáíôÜóìáôá» ôïõ ðñùôüôõ-ðïõ Ýñãïõ ôïõ, ôá øçöéáêÜ åðåîåñãáóìÝíá, ôõðùìÝíá ÷áñôéÜ, åðÝëåîå ôåëéêÜ íá åêèÝóåé.

Ôá ëÜâáñá ðïõ äçìéïýñãçóå áðü ôç ìåñéÜ ôïõ ï Ìáíþëçò Æá÷áñéïõäÜêçò, ïñìþíôáé áðü ôá äéáêïóìçôéêÜ ìïôßâá ðïéêßëùí ðïëéôéóôéêþí åíïôÞôùí, üðùò ãéá ðáñÜäåéãìá ôá

«Απόπειρες εφαρμοσμένης μεταφυσικής»

ÅêèÝóåéò ðïõ öÝñïõí Ýíáí áöçñçìÝíï êáé ìå öéëïóïöéêïý ðåñéå÷ïìÝíïõ áîéþóåéò ôßôëï, üðùò áõôüò ôçò Ýêèåóçò ôùí Ìáíþëç ×Üñïõ êáé Ìáíþëç Zá÷áñéïõäÜêç ðïõ öéëïîåíåßôáé óôï Âõæáíôéíü êáé ×ñéóôéáíéêü Ìïõóåßï, óßãïõñá åãåßñïõí åýëïãåò áðïñßåò. Ìå ðïéïí ôñüðï áðïðåéñÜôáé óÞìåñá Ýíáò êáëëéôÝ÷íçò íá åöáñìüóåé ìåôáöõóéêÞ ìå ôï Ýñãï ôïõ; Áõôü áðïôåëïýóå áðïñßá ü÷é ìüíïí ôùí óõíåñãáôþí ôïõ Âõæáíôéíïý êáé ×ñéóôéáíéêïý Mïõóåßïõ, áëëÜ, õðïèÝôù, áðïôåëåß áðïñßá êáé ôïõ êïéíïý ðïõ êáëåßôáé íá åðéóêåöèåß ôçí Ýêèåóç ôùí äýï æùãñÜöùí ìå ôïí ôßôëï: «Áðüðåéñåò åöáñìïóìÝíçò ìåôáöõóéêÞò». ÐÝñá áðü ôï ðñïöáíÝò ëïãïðáßãíéï ôïõ ôßôëïõ ôïí ïðïßï Ý÷ïõí ðñïôåßíåé ï M. ×Üñïò êáé ï M. Æá÷áñéïõäÜêçò ãéá ôçí Ýêèåóç, óýíôïìá ãßíåôáé óáöÝò, ðùò âáèýôåñåò êáëëéôå÷íéêÝò áíáæçôÞóåéò êñýâïíôáí óôéò ðñïèÝóåéò ôïõò êé åêöñÜóôçêáí óôá Ýñãá ôïõò.

Áöåôçñßá ôïõ èåìáôéêïý êáô’ áñ÷Þí ðñïâëçìáôéóìïý êáé ãéá ôïõò äýï æùãñÜöïõò áðïôÝëåóáí ü÷é áöçñçìÝíåò öéëïóïöéêÝò Ýííïéåò ðïõ íá óõíäÝïíôáé ìå ü,ôé êáôáëáâáßíïõìå ãýñù áðü ôïí üñï ìåôáöõóéêÞ, áëëÜ óõãêåêñéìÝíá êáëëéôå÷íéêÜ ðñüôõðá, äçëáäÞ óõãêåêñéìÝíá Ýñãá êáé äéáêïóìçôéêÜ óýíïëá Þ ìåìïíùìÝíá ìïôßâá.

[...] ÌÝóá óôç íý÷ôá ìéá âÜñêá ðëÝåé áðü ôïí êüóìï ôùí

æùíôáíþí óôïí êüóìï ôùí íåêñþí. Óôá óéùðçñÜ íåñÜ ç âÜñêá

óéìþíåé óôçí áêôÞ åíüò óêïôåéíïý, ìéêñïý íçóéïý ìå ìüíï

åðéâÜôç ìéá üñèéá ëåõêïíôõìÝíç öéãïýñá. ¸íáò åêñçêôéêÜ

öùôéóìÝíïò ïõñáíüò áëëïý ðåñéãñÜöåé êé áëëïý õðïíïåß ôá

êõðáñßóóéá, ôá âñÜ÷éá, êÜðïéá êôßóìáôá áñ÷áßùí íáþí, ôçí

áíåðáßóèçôç ýðáñîç ìéáò æùÞò ðÝñá áðü ôï èÜíáôï. Áõôü ôï

ìéêñü êïììÜôé ãçò, ðåñéãñáììÝíï ìå áêñßâåéá áëëÜ êáé ìå

äñáìáôéêÞ õðïâïëÞ, ìïéÜæåé óáí Ýíá ìáêÜâñéï óêçíéêü ÷áìÝíï

ìÝóá óôï ðïõèåíÜ, óáí ôçí ôåëåõôáßá ðñÜîç óôï èÝáôñï ôçò

æùÞò.

Ç ëåõêïíôõìÝíç öéãïýñá ïäçãåßôáé óôï áðÜãêéï ìéáò óôåñéÜò,

÷áìÝíç óáí ìéá åëÜ÷éóôç áëëÜ åêèáìâùôéêÞ êçëßäá öùôüò

ìÝóá óôïõò óêïôåéíïýò üãêïõò ðïõ ôçí ðåñéâÜëëïõí. Ìå ôïõò

Üãñéá öùôéóìÝíïõò âñÜ÷ïõò ôïõ ôï íçóß ðåñéæþíåé ôç óõóôÜäá

ôùí øçëþí êõðáñéóóéþí äçìéïõñãþíôáò ìéá óêïôåéíÞ ðÝíèéìç

áãêáëéÜ, Ýôïéìç íá õðïäå÷ôåß ôïí ôáîéäéþôç.

Ç áíèñþðéíç ìïñöÞ ìÝóá óôç âÜñêá – ôï ôåëåõôáßï áõôü

öùò ôçò æùÞò — áöÞíåôáé ó÷åäüí ìå ôñõöåñÞ åãêáñôÝñçóç

íá ðáñáäïèåß óôç íåêñéêÞ áêéíçóßá ôïõ óêïôåéíïý íçóéïý, óôç

ìåãÜëç áõôÞ áñ÷Ýãïíç ìÞôñá.

¸íá âáèý áßóèçìá ðÝíèïõò ÷áñáêôçñßæåé áõôü ôï æùãñáöéêü

Ýñãï. Ðñüêåéôáé ãéá Ýíá ðïëý óçìáíôéêü Ýñãï ôïõ äÝêáôïõ

Ýíáôïõ áéþíá, ôï «Íçóß ôùí Íåêñþí» ôïõ Ãåñìáíïý ¢ñíïëíô

ÌðÝêëéí. ¸ñãï ïñéáêü ãéá ôïí åõñùðáúêü éäåáëéóìü,

æùãñáößóôçêå óôá 1883 êáé ìå ìéá ðáãùìÝíç íçöáëéüôçôá

óõíüøéóå ôç óêïôåéíÞ øõ÷Þ ôçò åõñùðáúêÞò Äýóçò, ôçí

áêñáßá ìåôáöõóéêÞ ôïõ ãåñìáíéêïý ðíåýìáôïò óôá ðñüèõñá

ôïõ êáéíïýñãéïõ, ôå÷íïëïãéêïý áéþíá. ÐÜíù óôá ìïíïðÜôéá

ôïõ åõñùðáúêïý ñïìáíôéóìïý ï ÌðÝêëéí ÷ñçóéìïðïéåß óáí

ü÷çìá ôï ìýèï êáé ôéò áíáöïñÝò óôçí áñ÷áßá ÅëëÜäá, ü÷é

ãéá íá ðáñáóõñèåß óôç ìõèéêÞ åõäáéìïíßá ìéáò öáíôáóôéêÞò

Áñêáäßáò, áëëÜ ãéá íá ìéëÞóåé ãéá ôï áäéÝîïäï ðåðñùìÝíï ôïõ

áíèñþðïõ, ôï ðåðåñáóìÝíï ôçò áíèñþðéíçò ýðáñîçò, ôï ôáîßäé

óôïí Á÷Ýñïíôá.

Ï ÌðÝêëéí Ý÷åé áðïäå÷ôåß ôï èÜíáôï ùò ìïñöÞ æùÞò. [...]

– ÃéÜííçò ØÕ×ÏÐÁÉÄÇÓ, Ç êáôáóôñïöÞ ôùí Øáñþí óôï

Íõ÷ôåñéíü Ôáîßäé, åêäüóåéò ÊÝäñïò, ÁèÞíá 1997* Éóôïñéêüò ôçò ÔÝ÷íçò

Âõæáíôéíü êáé ×ñéóôéáíéêü Ìïõóåßï

ΙΩΑΝΝΑ ΑΛΕΞΑΝ∆ΡΗ*

6 7

ΜΑΝΩΛΗΣ ΧΑΡΟΣ

8 9

óýìâïëá ôùí ðñùôüãïíùí ðïëéôéóìþí, Þ ïé äéáêïóìçôéêÝò æþíåò ôïõ åéêïíïãñáöéêïý ðñïãñÜììáôïò åíüò âõæáíôéíïý íáïý Þ ÷åéñïãñÜöïõ. Óýìâïëá üðùò ï óôáõñüò, ï ñü-äáêáò, ï ìáßáíäñïò, ôï âÝëïò ê.Ü. áðïôÝëåóáí ôçí ðñþôç ýëç ãéá ôá Ýñãá ôïõ. Áõôü ðïõ êÝíôñéóå ôç öáíôáóßá ôïõ æùãñÜöïõ Þôáí ï ñõèìüò ðïõ åíÝ÷ïõí óôçí áëëçëïäéáäï÷Þ ôïõò ôá äéáêïóìçôéêÜ áõôÜ ìïôßâá, ñõèìüò ï ïðïßïò üìùò áðáéôåß Ýíáí äçìéïõñãéêü ïßóôñï áðü ôïí äçìéïõñãü. ×ùñßò áõôüí ôïí ïßóôñï –êé åäþ åßíáé ðïõ âëÝðåé ï Ì. Æá÷á-ñéïõäÜêçò íá åéó÷ùñåß óôçí êáëëéôå÷íéêÞ äéáäéêáóßá ç ìåôáöõóéêÞ äéÜóôáóç– äéáðßóôù-óå üôé ôï Ýñãï äåí ìðïñïýóå íá ïëïêëçñùèåß. Óå åêåßíï ôï êïìâéêü óçìåßï áíÜìåóá óôïí åóùôåñéêü êáëëéôå÷íéêü ñõèìü ôçò äçìéïõñãßáò êáé ôïí ñõèìü ðïõ áíôáíáêëÜ ôï ïëïêëç-ñùìÝíï äéáêïóìçôéêü óýíïëï, âñÞêå ôç ìåôáöõóéêÞ äéÜóôáóç åöáñìïãÞò ï êáëëéôÝ÷íçò, áõôü ðïõ ï ßäéïò áðïêÜëåóå, «ç ìáãéêÞ äéáäéêáóßá ôçò êáëëéôå÷íéêÞò ðáñáãùãÞò».

Áõôü ðïõ ðáñáäßäåôáé ôåëéêÜ óôï èåáôÞ åßíáé Ýñãá ìå äõíáìéêÞ ëåéôïõñãßá ôùí óõìâüëùí, ìå åìâëçìáôéêü ÷áñáêôÞñá, êáèþò Ý÷ïõí ôç ìïñöÞ ëáâÜñùí, ìå ñõèìéêÞ åíüôçôá, ÷ùñßò üìùò äéüëïõ íá ÷Üíïõí ôï äéáêïóìçôéêü ôïõò ÷áñáêôÞñá. ÐáñÜëëçëá ç ìïñöÞ ôùí Ýñãùí ðñïäßäåé ôç ÷åéñïôå÷íéêÞ ôïõò ðïéüôçôá, ðñïäßäåé ôç öñïíôßäá ôïõ äçìéïõñãïý óôçí åðßðïíç åðéìÝëåéá ôïõ õëéêïý óôá êïøßìáôá, ôá ôõðþìáôá, óôéò åðéæùãñáößóåéò ôçò ýëçò, ðïõ êé áõôÜ ìå ôç óåéñÜ ôïõò áðïôåëïýí ìÝñïò ôïõ äçìéïõñãéêïý ïßóôñïõ.

Ôïí ßäéï äçìéïõñãéêü ðõñåôü öáíåñþíåé ç óåéñÜ Ýñãùí –ðëÝãìáôá ÷áñôéïý ôá áðïêáëïýìå– óôá ïðïßá ï Ì. Æá÷áñéïõäÜêçò äçìéïõñãåß óõíèÝóåéò áðü ÷éëéÜäåò êïììÜôéá ÷áñôéïý ðïõ ðñïÝñ÷ïíôáé áðü êáôáóôñïöÝá åããñÜöùí. Ôï ìïôßâï åäþ åßíáé ôáõôü÷ñïíá êáé ôï õëéêü ôïõ Ýñãïõ: ç ëùñßäá ÷áñôéïý. Ç áðñüóìåíá ðñùôüôõðç áõôÞ ðñþôç ýëç, ïé ÷éëéÜäåò ìïíü÷ñùìåò Þ ðïëý÷ñùìåò ëùñßäåò ÷áñôéïý ðñïêáëïýí ôïí êáëëéôÝ÷íç íá åðéäïèåß óôç äçìéïõñãßá Ýñãùí, üðïõ ðÜëé ôï æçôïýìåíï åßíáé ôï ßäéï: ï åóùôåñéêüò ñõèìüò äçìéïõñãßáò ôïõ æùãñÜöïõ áíôáíáêëÜôáé óôïí ñõèìü ôçò óýíèåóçò. Åäþ ôï «äéáêïóìçôéêü ìïôßâï» åßíáé ïé êçëßäåò ÷ñþìáôïò ðïõ ó÷çìáôßæïíôáé áðü ôï ÷ñùìáôéóìÝíï ÷áñôß óôçí åðéöÜíåéá ôïõ ðëÝãìáôïò, êáé ôçí ßäéá óôéãìÞ «äéáêïóìçôéêü ìïôßâï» áðïôåëåß êáé ç äéÜôáîç ôùí ëùñßäùí ÷áñôéïý óôç óýíèåóç ôïõ ðëÝãìáôïò.

Áõôü ðïõ åðéäéþêïõí ï Ì. ×Üñïò êáé ï Ì. Æá÷áñéïõäÜêçò ìå ôç äéáöïñåôéêÞ åðåîåñãáóßá ôùí ðñïôýðùí ôïõò ï êáèÝíáò, åßíáé íá áðïäþóïõí ôçí áíôßëçøç ðïõ ìðïñåß åí äõíÜìåé íá åêöñáóôåß ìÝóù ôçò êáëëéôå÷íéêÞò äéáäéêáóßáò êáé ðñÜîçò óå üñïõò óýíèåôïõò êáé áöçñçìÝíïõò üðùò ç ìåôáöõóéêÞ, ôï õðåñöõóéêü, Þ ç «ìáãéêÞ äéáäéêáóßá» ôçò êáëëéôå÷íéêÞò ðáñáãùãÞò.

Óôï åðüìåíï óôÜäéï ôçò äïõëåéÜò ôïõò, óôçí Ýêèåóç ôùí Ýñãùí óôï ÷þñï, áñ÷éêÜ óôçí åêêëçóßá ôïõ Áãßïõ Ãåùñãßïõ óôï Ðáëáéü Öñïýñéï ôçò ÊÝñêõñáò êáé ôþñá óôçí áßèïõóá ðåñéïäéêþí åêèÝóåùí óôï Âõæáíôéíü êáé ×ñéóôéáíéêü Ìïõóåßï, ïé äýï êáëëéôÝ÷íåò Ýêáíáí Ýíá áêüìç âÞìá åöáñìïãÞò óôçí ðñÜîç ôùí êáëëéôå÷íéêþí ôïõò ðñïèÝóåùí.

Ôá ëÜâáñá êáé ôá ðëÝãìáôá ÷áñôéïý ôïõ Ìáíþëç Æá÷áñéïõäÜêç, êñåìáóìÝíá óôá ðáñÜèõñá ôïõ êëßôïõò ôçò âáóéëéêÞò óôçí ÊÝñêõñá, âñÞêáí ôçí éäáíéêÞ ôïõò èÝóç. ÂëÝðïíôÜò ôá íá öéëôñÜñïõí ôï öõóéêü çëéáêü öùò, áíáêáëåßôáé ç åíôýðùóç åêåßíç ôçò «ìåôáöõóéêÞò ôïõ öùôüò», üðùò ôçí åß÷å ÷áñáêôçñéóôéêÜ áíáëýóåé ï Hans Sedlmayr óôï Ýñãï ôïõ ãéá ôç ãïôèéêÞ áñ÷éôåêôïíéêÞ. Ïé êáôáóêåõÝò ôïõ áðü ëåõêÜ öýëëá ÷áñôéïý, Üëëïôå äéÜôñçôá, Üëëïôå æùãñáöéóìÝíá, äçìéïõñãïýí ìå Ýíáí åíôåëþò óýã÷ñïíï ôñüðï ôçí ßäéá åíôýðùóç ðïõ äçìéïõñãïýóáí áéþíåò ðñéí ôá ãïôèéêÜ âéôñþ. ÓÞìåñá áõôü ðïõ ðáñáìÝíåé ùò «ìåôáöõóéêü» óôç ëåéôïõñãßá ôùí Ýñãùí óôï ÷þñï, åßíáé ç áßóèçóç, ôï ïðôéêü äÝïò ðïõ äçìéïõñãåßôáé ìå ôçí õëéêÞ õðüóôáóç ôïõ Ýñãïõ êáè’ åáõôÞ êáé ôçí áëëçëåðßäñáóÞ ôçò ìå ôï öùò êáé ôï ÷þñï Ýêèåóçò. Ôï Ýñãï äåí óõíäÝåôáé ðëÝïí ìå ôï èñçóêåõôéêü èÝìá, üðùò ãéíüôáí óôç ìåóáéùíéêÞ ôÝ÷íç.

Ôá Ýñãá ôïõ Ìáíþëç ×Üñïõ áðü ôç ìåñéÜ ôïõò, üðùò ôïðïèåôÞèçêáí óôï ÷þñï ôçò åêêëçóßáò óå äýï ðáñÜëëçëåò óåéñÝò, ìéá ìðñïóôÜ áðü ôï ôÝìðëï êáé ìéá ìüëéò åéóÝñ÷åôáé ï åðéóêÝðôçò óôï êëßôïò, ìå ôçí åëáöñéÜ ýëç ôïõò, áðü ÷áñôß ðïõ èñïÀæåé óôï ðáñáìéêñü öýóçìá ôïõ áÝñá, áðïðåéñþíôáé íá ìåôáäþóïõí ôçí áßóèçóç ôïõ ìåôÝùñïõ êáé ôïõ Üõëïõ.

Óôçí áßèïõóá ôïõ Âõæáíôéíïý Ìïõóåßïõ ôÝëïò, ïé äýï êáëëéôÝ÷íåò åðé÷åéñïýí ãé’ Üëëç ìéá öïñÜ íá åêöñÜóïõí ôéò ßäéåò éäÝåò óôá íÝá ÷ùñéêÜ äåäïìÝíá.Ï Ì. Æá÷áñéïõäÜêçò êñåìÜ ôá ìåãÜëá ðëÝãìáôá ÷áñôéïý óôï êÝíôñï ôçò åíüôçôÜò ôïõ êáé öùôßæïíôÜò ôá ìå çëåêôñéêü öùò ôþñá ðëÝïí, åðé÷åéñåß íá áðïäüóåé áêñéâþò ôçí ßäéá áßóèçóç ðïõ ðñïêáëïýóå ç Ýêèåóç ôùí Ýñãùí óôá ðáñÜèõñá ôçò åêêëçóßáò.Ôá ëÜâáñá óôïõò ôïß÷ïõò ìå ôçí ðáñáôáêôéêÞ ôïõò ôïðïèÝôçóç åêöñÜæïõí Ýîï÷á ôï ñõèìü óôçí áëëçëïäéáäï÷Þ ôùí äéáêïóìçôéêþí ìïôßâùí êáé ìïéÜæïõí íá áðïôåëïýí ìÝñïò ìéáò éåñïðñåðïýò äéáêïóìçôéêÞò æþíçò.

Ï Ì. ×Üñïò áêïëïõèåß ìéá äéáöïñåôéêÞ äéÜôáîç óôçí ôïðïèÝôçóç ôùí Ýñãùí ôïõ áð’ ü,ôé óôçí åêêëçóßá ôïõ Áãßïõ Ãåùñãßïõ óôçí ÊÝñêõñá êé åðé÷åéñåß ìå ôç äçìéïõñãßá åíüò Ýñãïõ ðïõ äåí åêôÝèçêå óôïí ðñïçãïýìåíï ÷þñï, íá åêöñÜóåé ôçí éäÝá ôïõ Üõëïõ, ôïõ «Ýñãïõ öáíôÜóìáôïò». Ôïðïèåôåß óôï êÝíôñï ôçò áßèïõóáò ìéá äéáöáíÞ åéêüíá ìéáò áðü ôéò äþäåêá ðáñáëëáãÝò ôïõ, Ýíá ôýðùìá óå äéáöáíÝò õëéêü, åðé÷åéñþíôáò ìéá íÝá êáëëéôå÷íéêÞ, êáôáóêåõáóôéêÞ êáé ïðôéêÞ ðñáãìÜôùóç ôçò áðïûëïðïßçóçò ôçò åéêüíáò.

Óõíåðåßò êáé ïé äýï êáëëéôÝ÷íåò óôçí ôüóï äýóêïëá ðñïóåããßóéìç, Üðéáóôç Ýííïéá ôçò ìåôáöõóéêÞò, ìðïëéáóìÝíçò ìå ôéò óýã÷ñïíåò êáëëéôå÷íéêÝò éäÝåò, ìáò ðáñÝ÷ïõí ôçí áðüëáõóç êáé ôï åñÝèéóìá íá áíáëïãéóôïýìå ðÜíù óå êáßñéá æçôÞìáôá ôçò êáëëéôå÷íéêÞò ïõóßáò.

[...] Óôï Aúôéíü ðÜíèåï, êÜèå loa Þ èåüôçôá

Ý÷åé ôï äéêü ôçò âåâ, Þ ìõóôéêü äéÜãñáììá.

Áõôü ôï äéÜãñáììá ó÷åäéÜæåôáé ìå ôçí

Üóðñç êéìùëßá þóôå íá êëçèåß ç ïíôüôçôá.

Óýã÷ñïíïé åñåõíçôÝò ôùí âåâ Ý÷ïõí óõ÷íÜ

ðáñáôçñÞóåé, êáé ìå êÜðïéá Ýêðëçîç, üôé

ôï ðåñßðëïêï ó÷Ýäéï ôïõò, èõìßæåé âáóéêÜ ôá

äéáãñÜììáôá çëåêôñïíéêþí êõêëùìÜôùí.

(Ï Preston Nichols, óôï äåýôåñï ìÝñïò ôïõ

The Montauk Project õðïóôçñßæåé üôé ðñþôïé

ðñùôïðüñïé ôçò çëåêôñïíéêÞò óôéò ÇÐÁ,

üðùò ï åðéóôÞìùí Jack Parsons óôï ôìÞìá

ðõñáýëùí ôçò JPL, ìðïñåß íá åß÷å âáèåéÜ

åìðëáêåß óå ìõóôéêÜ ôÜãìáôá üðùò ôï OTO.

ÌÝ÷ñé óÞìåñá ïé õðåýèõíïé ôùí ðåñßðëïêùí

çëåêôñïíéêþí óõóôçìÜôùí ïíïìÜæïíôáé óõ÷íÜ

«ìÜãïé»).

Áõôü Ý÷åé åíäéáöÝñïí åðåéäÞ, óôçí áúôéíÞ

ëáúêÞ ðåðïßèçóç, áõôÜ ôá ó÷Ýäéá ãßíïíôáé óôï

Ýäáöïò, áêñéâþò ãéáôß èåùñïýí üôé ç äýíáìç

ôçò ãåùìáíôåßáò ñÝåé ìÝóù ôùí áãùãþí ôçò

åéêüíáò. Ôá âåâ åêöñÜæïõí ôçí «ôå÷íïëïãßá

ôïõ ðíåýìáôïò» ï houngan (ôåëåôÜñ÷çò) åßíáé

óçìåéïëïãïò-áõèåíôßá, ãéáôß êáôáíïåß ôïí

ôñüðï ðïõ ôá óýìâïëá ìåóïëáâïýí áíÜìåóá

óôï èåúêü (ôï áðþí) êáé ôï õëéêü (ôï ðáñþí)

[...]

- Steve MIZRACH, The Ghost in the Machine:

Haitian Voudoun and the Matrix, http://www.

fiu.edu/~mizrachs/Ghost_in_the_Machine_.html

[...] ÊëÞèçêåò óôï çóõ÷áóôÞñéï ìïõ. ¢êïõóÝ ìå. Ï ðáôÝñáò

óïõ ó÷åäßáóå âåâ óôï êåöÜëé óïõ. Ôá Ýöôéáîå óå óÜñêá ðïõ

äåí åßíáé óÜñêá. Áöéåñþèçêåò óôçí Ezili Freda. Ï Legba

óå ïäÞãçóå óôïí êüóìï ãéá íá õðçñåôÞóåéò ôïõò äéêïýò ôïõ

óêïðïýò. ÁëëÜ óïõ Ýóôåéëáí äçëçôÞñéï, ðáéäß ìïõ, óïõ

Ýóôåéëáí coup-poudre...

Ç ìýôç ôçò Üñ÷éóå íá ôñÝ÷åé áßìá. «ÄçëçôÞñéï;»

Ôá âåâ ôïõ ðáôÝñá óïõ áëëïéþèçêáí, óâÞóôçêáí åíìÝñåé,

îáíáó÷åäéÜóôçêáí. ¸÷åéò ðÜøåé íá äçëçôçñéÜæåéò ôïí åáõôü

óïõ, áëëÜ êáé ðÜëé ïé Éððåßò äåí ìðïñïýí íá Ýñèïõí óå åðáöÞ

ìáæß óïõ. Åßìáé áðü Üëëï ôÜãìá.

[...] Ç Angie êïßôáîå ôá ÷Ýñéá ôçò. Ôï áßìá Þôáí êáôáêüêêéíï

êáé ðñáãìáôéêü. Ôï âïõçôü äõíÜìùíå. ºóùò íá õðÞñ÷å ìüíï

óôï ìõáëü ôçò. «Óå ðáñáêáëþ! ÂïÞèçóÝ ìå! ÅîÞãçóÝ ìïõ...»

Äåí ìðïñåßò íá ìåßíåéò åäþ. Åßíáé èÜíáôïò.

[...] Óôç óýíôïìç áíáìïíÞ, óôçí ãåìÜôç öõôÜ áßèïõóá, –åßíáé

óßãïõñá æÞôçìá ôåëåôÞò, ëåò êáé Ýíá éáôñéêü ñáíôåâïý ÷ùñßò

áíáìïíÞ íá öáéíüôáí áôåëÝò, øåýôéêï– ç Angie áíáñùôÞèçêå,

üðùò åß÷å áíáñùôçèåß ðïëëÝò öïñÝò ìÝ÷ñé ôþñá, ãéáôß ç

ìõóôçñéþäçò êëçñïíïìéÜ ôïõ ðáôÝñá ôçò, ôá âåâ ðïõ åß÷å

ó÷åäéÜóåé óôï ìõáëü ôçò, äåí åß÷áí åíôïðéóôåß ïýôå áðü áõôÞ

ïýôå áðü êáìéÜ Üëëç êëéíéêÞ.

[...] Ï Bobby åß÷å ôç äéêÞ ôïõ èåùñßá êáé ç Angie õðïøéáæüôáí

üôé ðëçóßáæå ðåñéóóüôåñï óôçí áëÞèåéá. Ï Legba, ï Loa ðïõ

ï Beauvoir Ýëåãå üôé Ý÷åé ó÷åäüí áðåñéüñéóôç ðñüóâáóç óå üëï

ôï ðëÝãìá ôïõ êõâåñíï÷þñïõ, ßóùò íá ìðïñïýóå íá áëëÜîåé ôç

ñïÞ ôùí äåäïìÝíùí óôá ìç÷áíÞìáôá, ìå áðïôÝëåóìá ôá âåâ íá

ðáñáìÝíïõí áüñáôá [...]

ÁëëÜ åß÷å ðåñÜóåé ôüóïò êáéñüò ðïõ äåí Ýíéùèå ôïõò Loa, êáé

ôþñá ç Brigitte ôçò åß÷å ðåé üôé ôá âåâ îáíáó÷åäéÜóôçêáí.

[...] «ÄçëáäÞ ï Bobby åß÷å äßêéï. ¹ôáí ôüôå ðïõ Áõôü

¢ëëáîå..»

«Íáé, åß÷å äßêéï, áëëÜ ìüíï êáôÜ ìßá Ýííïéá, ãéáôß åãþ åßìáé

ôáõôü÷ñïíá ï Legba, êáé ç Brigitte, êáé ìéá ðëåõñÜ Áõôïý

ðïõ äéáðñáãìáôåýôçêå ìå ôïí ðáôÝñá óïõ, ðïõ ôïõ æÞôçóå íá

öôéÜîåé ôá âåâ óôï ìõáëü óïõ».

«Êáé ôïõ åßðå ü,ôé ÷ñåéáæüôáí ãéá íá ôåëåéïðïéÞóåé ôï âéïôóßð;»

«Ôï âéïôóßð Þôáí áðáñáßôçôï».

«Åßíáé áðáñáßôçôï íá âëÝðù óôá üíåéñá ìïõ ôéò áíáìíÞóåéò ôçò

êüñçò ôïõ Ashpool;»

«ºóùò».

[...] «Ìá ðïéá åßóáé, Brigitte; Ôé åßóáé óôçí ðñáãìáôéêüôçôá;»

«Åßìáé ôï ìÞíõìá ðïõ Ýëáâå åíôïëÞ íá ãñÜøåé ï ðáôÝñáò óïõ.

Åßìáé ôá âåâ ðïõ ó÷åäßáóå óôï ìõáëü óïõ». [...]

– William GIBSON, Mona Lisa Overdrive, 1988

10 11

ΜΑΝΩΛΗΣ ΖΑΧΑΡΙΟΥ∆ΑΚΗΣ

12 13

Ç ðáñïýóá Ýêäïóç Ýãéíå ìå áöïñìÞ ôçí Ýêèåóç ôùí Ìáíþëç Æá÷áñéïõäÜêç êáé Ìáíþëç ×Üñïõ «Áðüðåéñåò åöáñìïóìÝíçò ìåôáöõóéêÞò» ðïõ ðñáãìáôïðïéÞèçêå óôï Âõæáíôéíü êáé ×ñéóôéáíéêü Ìïõóåßï óôçí ÁèÞíá, áðü 31 Ïêôùâñßïõ Ýùò 30 Íïåìâñßïõ 2007.

ÄéïñãÜíùóç: Âõæáíôéíü êáé ×ñéóôéáíéêü Ìïõóåßï - Âßâéáí ÅõèõìéïðïýëïõÓõíôïíéóìüò ðáñáãùãÞò - Åðéêïéíùíßá: Âßâéáí ÅõèõìéïðïýëïõÊáôáóêåõÝò: «ÃÍÙÌÙÍ» ÊáôáóêåõÝò Á.Å.

Ó÷åäéáóìüò êáôáëüãïõ: Åêäüóåéò futura - Ìé÷Üëçò Ðáðáñïýíçò Äéïñèþóåéò êåéìÝíùí: ÊéêÞ Ìðßñôá÷áÖùôïãñáößåò êáôáëüãïõ: Ìáíþëçò Æá÷áñéïõäÜêçò - Ìáíþëçò ×ÜñïòÐáñáãùãÞ êáôáëüãïõ: Technograph - Ðñßöôçò

Åõ÷áñéóôßåò åêöñÜæïíôáé óôïõò:– Äñ. ÄçìÞôñéï ÊùóôÜíôéï, ÄéåõèõíôÞ ôïõ Âõæáíôéíïý êáé ×ñéóôéáíéêïý Ìïõóåßïõ− ÉùÜííá ÁëåîáíäñÞ, Éóôïñéêü ÔÝ÷íçò ôïõ Âõæáíôéíïý êáé ×ñéóôéáíéêïý Ìïõóåßïõ− Ëïõúæá ÊáñáðéäÜêç, Éóôïñéêü ÔÝ÷íçò, Ìïõóåéïëüãï− Êùíóôáíôßíï Ðïëßôç ôçò «ÃÍÙÌÙÍ» ÊáôáóêåõÝò Á.Å− ÌÜñèá Ãéáííáêïðïýëïõ, áñ÷éôÝêôïíá − Óôï ðñïóùðéêü ôïõ Âõæáíôéíïý êáé ×ñéóôéáíéêïý Ìïõóåßïõ ãéá ôç âïÞèåéÜ ôïõò óôç äéïñãÜíùóç êáé ôçí åðéêïéíùíßá ôçò Ýêèåóçò− ËÝíá ÊïõãÝá, Astra Galerie− Åëåíç Êõðñáßïõ, Ãêáëåñß ÍÝåò ÌïñöÝò

ÅêöñÜæïõìå áêüìç ôéò åõ÷áñéóôßåò ìáò óå üóïõò óõíÝâáëáí óôç äéïñãÜíùóç ôçò Ýêèåóçò óôçí ÊÝñêõñá êáé óõãêåêñéìÝíá óôïõò:– ÔÝíéá ÑçãÜêïõ, Äéåõèýíôñéá ôçò Åöïñåßáò Âõæáíôéíþí Áñ÷áéïôÞôùí ÊÝñêõñáò– ÓùôÞñç ÌéêÜëåö, ÄÞìáñ÷ï Êåñêõñáßùí

Ãéá ôçí õðïóôÞñéîÞ ôïõò óôç ËÝíá ÊïõãÝá êáé óôçí ÅëÝíç ÊõðñáßïõÃéá ôå÷íéêÜ æçôÞìáôá êáé åêôõðþóåéò ôùí Ýñãùí óôïí Ê. Ñáöáçëßäç

ÔÝëïò, éäéáßôåñåò åõ÷áñéóôßåò ïöåßëïíôáé óå üóïõò îåêéíÞóáìå ìáæß, áëëÜ äåíóõìðïñåõèÞêáìå Ýùò ôï ôÝëïò.

© 2007 Ìáíþëçò Æá÷áñéïõäÜêçò êáé Ìáíþëçò ×Üñïò

Ìáíþëçò Æá÷áñéïõäÜêçò - ÌÓÁÆ (1958)

Áðü ôï 1985 ðïõ áðïöïßôçóå áðü ôçí ÁÓÊÔ, áó÷ïëåßôáé ìå áöçãçìáôéêÞ æùãñáöéêÞ ÷ùñßò ÷ñïíéêïýò Þ ãåùãñáöéêïýò ðåñéïñéóìïýò. Äõôéêïß êáé Áíáôïëéêïß ìýèïé (ÌðÝïãïõëö êáé ÃêéëãêáìÝò) êáé ÷áñáêôÞñåò çñþùí, üðùò ç áðüëõôá öéëüäïîç ÐÜðéóóá ÉùÜííá êáé ï áõôïêáôáóôñïöéêÜ îåñïêÝöáëïò Áßáò, ãßíïíôáé áöåôçñßá ôùí áöçãÞóåùí ôïõ Ìáíþëç Æá÷áñéïõäÜêç.

Ôï Ýñãï ôïõ ÷áñáêôçñßæåôáé áðü ôçí áðïõóßá ðñïóêüëçóçò óå ìßá ôå÷íéêÞ áëëÜ ìå ðñïôßìçóç óôéò Üêñåò ôïõ ôå÷íéêïý öÜóìáôïò, ôçí çëåêôñïíéêÞ ôå÷íïëïãßá êáé ôá íÝá ìÝóá áðü ôç ìéá êáé ôç ÷åéñïôå÷íßá êáé ôá áðïëýôùò âáóéêÜ õëéêÜ, áðü ôçí Üëëç.

Ï Ìáíþëçò Æá÷áñéïõäÜêçò áó÷ïëåßôáé ìå êÜèå ôé ðïõ Ý÷åé ó÷Ýóç ìå åéêüíá, áðü åéêïíïãñáöÞóåéò âéâëßùí êáé åíôýðùí, Ýùò ôçí ïñãÜíùóç éóôïóåëßäùí. ¼ëá áõôÜ óå 18 áôïìéêÝò åêèÝóåéò êáé ðÜñá ðïëëÝò ïìáäéêÝò óå äéÜöïñåò ðüëåéò.

Ìáíþëçò ×Üñïò (1960)

Ôï ðñþôï íçóß ðïõ åìöáíßóôçêå óôçí ðïñåßá ôçò æùãñáöéêÞò áíáæÞôçóçò ôïõ Ìáíþëç ×Üñïõ åéíáé ôá Êýèçñá, ï ôüðïò êáôáãùãÞò ôïõ.

Ôï íçóß ùò óýìâïëï ôçò ñïìáíôéêÞò ïõôïðßáò êáé ôïõ éäåáôïý ðñïïñéóìïý, áðïôåëïýí óõ÷íÞ öõóéêÞ êáé éäåïëïãéêÞ áíáöïñÜ ôïõ êáëëéôÝ÷íç.

Ç åéêüíá üðùò áõôÞ «áðïêáëýðôåôáé» êáôÜ ôçí åêôýðùóÞ ôçò óôï äçìéïõñãü, õðÞñîå ï óôü÷ïò ðïõ áíáæÞôçóå óôéò óðïõäÝò ôïõ óôï Ðáñßóé óôç ÷áñáêôéêÞ êáé óôç æùãñáöéêÞ êáé óôï áíôéêåßìåíï ôïõ ìåôáðôõ÷éáêïý ôïõ ãéá ôçí åðéêïéíùíßá ôçò åéêüíáò. Áðü ôüôå áó÷ïëåßôáé ìå ôá åéêáóôéêÜ åêèÝôïíôáò ôá Ýñãá ôïõ óå ïìáäéêÝò êáé áôïìéêÝò åêèÝóåéò, åíôüò êáé åêôüò ÅëëÜäáò, åíþ ðáñáêïëïõèåß áðü ðïëý êïíôÜ ôçí åîÝëéîç ôùí çëåêôñïíéêþí ìÝóùí åðåîåñãáóßáò êáé åêôýðùóçò.

Ç óýã÷ñïíç áðïûëïðïéçìÝíç åéêüíá ôùí õðïëïãéóôþí ðñïóöÝñåôáé óáí íÝïò ôüðïò áíáöïñÜò ôùí åéêüíùí ôïõ, äßíåé ôï íÝï ìÝóï ðåñéãñáöÞò åêåßíùí ôùí ôïðßùí ôïõ «ìç ôüðïõ» ðïõ æùãñáößæåé êáô’ åîáêïëïýèçóç.

Ìå ôïí ÌÓÁÆ ìáæß Ý÷åé åêèÝóåé ðïëëÝò öïñÝò åíôüò êáé åêôüò ÅëëÜäáò êáé ôá Ýñãá ôïõò, áí êáé åíôåëþò äéáöïñåôéêïý ðñïâëçìáôéóìïý, äéáôçñïýí ãéá ðÜíù áðü ìéá åéêïóáåôßá Ýíá óõíå÷Þ ãüíéìï äéÜëïãï.

14 15

16