ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥΔΩΝ:

ΚΟΙΝΩΝΙΟΒΙΟΛΟΓΙΑ , ΝΕΥΡΟΕΠΙΣΤΗΜΕΣ και ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ

ΕΡΓΑΣΙΑ ΕΠΙΣΤΗΜΟΛΟΓΙΑΣ-ΓΝΩΣΙΟΘΕΩΡΙΑΣ:

«ΑΝΙΜΙΣΜΟΣ»

ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΚΑΛΑΝΤΖΗΣ

Yπεύθυνος Καθηγητής

Χ.Κεχαγιάς

ΠΡΟΛΟΓΟΣ

Αναλαβάνω μια εργασία με το θέμα ανιμισμός σε μια περίοδο που η ζωή μου αλλαζει συνεχώς από τις σχέσεις, την οικογένεια , την δουλεια και το οικονομικό υπόβαθρο της πατρίδας μας.Ισως πιο επίκαιρη όσο ποτε η ανάγκη του ανθρώπου να γυρίσει στην φύση και της αρχές της ίσως είναι για τις μέρες μας μια επιτακτική ανάγκη. Τι είναι ψυχή? Υπάρχει? Μπορούμε να την δουμε? Είμαστε ένα? Όλα αυτά τα ερωτήματα ηταν θέματα ασχολίας των φιλοσόφων καθόλη την διάρκεια της ανθρωπότητας. Με αυτή μου την εργασία θα προσπαθήσω να εξηγήσω μέσα σε λίγες σελιδες την έννοια του ανιμισμου καθώς και μια γενική εικόνα του την σήμερον ημέρα.

ΠΕΡΙΛΗΨΗ

Ο ανιμισμός είναι η πεποίθηση πως όλα τα αντικείμενα ακόμη και στατικά διαθέτουν ψυχη. Κύριως εκφραστής ανθρωπολόγος και φιλόσοφος ήταν ο Sir Edward Burnett Tylor. Πριν από αυτόν στην αρχαία Ελλάδα τα θεμέλια της ιδέας της ψυχής ξεκίνησε από τον Αριστοτέλη . Μετέπειτα ασχολήθηκαν με την συγκεκριμένη φιλοσοφική κατεύθυνση και άλλοι όπως ο Thomas Aquinas και ο Jean Piaget. Σπουδαίο και σημαντικό ρόλο ο ανιμισμός έπαιξε και στην διαμόρφωση των μεγαλύτερων παγκοσμίως θρησκειών όπως Ινδουισμος Βουδισμός και Χριστιανισμός. Σε πολλα μέρη της γής εξασκείται ένα είδος ανιμιστικών θρησκειών σε μια πιο πρωτόγονη μορφή τους όπως στους Αβοργίνες και τους Ινουιτ με τοτεμιστικό και σαμανιστικό τρόπο λατρείας.

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ:

2

Εισαγωγή……………………………………………………………………4

Sir Edward Burnett Tylor vs Robert Ranulph Marett………..4

H λατρεία των δέντρων-φυτών……………………………………..5

Στοιχεία Θρησκείας……………………………………………………..5

Ψυχή…………………………………………………………………………6

Φιλόσοφοι………………………………………………………………….7

Thomas Aquinas

Αριστοτέλης

Jean Piaget

Συμπεράσματα- Ερωτήματα…………………………………………..8

Γλωσσάρι……………………………………………………………………8

Βιβλιογραφία………………………………………………………………9

Εικόνες Εργασίας

Εικ.1 εξώφυλο. Sir Edward Burnett Tylor

Εικ.2 σελίδα 4 . Πρωτόγονη μορφή θρησκείας σε σπηλαιογραφία

Εικ.3 σελίδα 5 . Συσχέτιση της φύσης

Εικ.4 σελίδα 6 . Ο χάρτης των θρησκειών

Εικ 5. σελίδα 8. Thomas Aquinas ,Αριστοτέλης,Jean Piaget

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

3

Ο όρος ανιμισμός προέρχεται από τη λατινική λέξη ‘ ανάσα ή ψυχή’. Η πεποίθηση του ανιμισμού είναι πιθανότατα μια από της παλαιότερες πεποιθήσεις, με την καταγωγή πιθανότατα να χρονολογείται στην παλεοληθική περίοδο. Από την πρώτη απαρχή της, ήταν ότι μια ψυχή ή πνεύμα υπήρχε σε κάθε αντικείμενο, ακόμη και αν ήταν στατικό. Σε μια μελλοντική κατάσταση η ψυχή ή πνεύμα θα υφίσταται ως μέρος μίας άυλης οντότητας. Υπήρξαν έντονες διαφορές της σκέψης όσον αφορά την αρχική έννοια του ανιμισμού βάση των προτογενών λαών. Ένας βρετανός ανθρωπολόγος ονόματι Edward Βurnett Τylor στο βιβλίο του " Primitive Culture " ορίζει ως ανιμισμό την γενική πίστη σε πνευματικά όντα και θεώρησε ως αρχικό ορισμό της θρησκείας.

SIR EDWARD BURNETT TYLOR vs ROBERT RANULPH MARETT

Ανέφερε όλων των ειδών των θρησκειών από την απλούστερη μέχρις την πιο πολύπλοκη και κατέληξε ότι μοιράζονταν κάποιες κοινές ανιμιστικές πεποιθήσεις. Οι ανιμιστικές προσεγγίσεις της θρησκείας θεωρούσαν πως όχι μόνο ο άνθρωπος αλλα και τα φυτά, τα ζώα ακόμη και οι πέτρες έφεραν ψυχή. Ηταν ένας τρόπος οι άνθρωποι να μπορούν να εξηγούν τις αιτίες του ύπνου, τα όνειρα, και το θάνατο.

Ο Τylor επικρίθηκε από έναν άλλο βρετανό ανθρωπολόγο τον Robert Ranulph Marett ο οποίος ήταν πεπεισμένος ότι ο πρωτόγονος άνθρωπος δεν είχε αναπτύξει την πνευματική ικανότητα να δινει τέτοιες εξηγήσεις όπως πρότεινε ο Tylor. Ο Μarett προτείνει πως οι πρώιμες θρησκείες ήταν προιόν συναισθηματικής και εσωτερικής προέλευσης.

Πίστευε πως ο πρωιμος ανθρωπος συμπεριφέρονταν σε όλα τα ζωντανά αντικείμενα ως έχων μια ζωή, αλλά ποτέ δεν ξεχώριζαν την ψυχή ως ξεχωριστή οντότητα εναντι του σώματος. Παραδέχθηκε πως ο πρωτ- άνθρωπος διέθετε την πεποίθηση του ανιμισμού, αλλά αναπτύχθηκε από την ιδέα ότι ορισμένα αντικείμενα έμοιαζε να είναι ζωντανα όπως ο ίδιος.

Η ΛΑΤΡΕΙΑ ΤΩΝ ΔΕΝΤΡΩΝ-ΦΥΤΩΝ

4

Τα δέντρα και τα φυτά λατρεύονταν ως τοτέμς λόγω της ομορφιάς και της χρησιμότητας τους.Σε πολλές κουλτούρες ορισμένα είδη φυτών φόβηζαν τους ανθρώπους. Σε ορισμένους αρχαίους πολιτισμούς τα δέντρα γενικά θεωρούνταν μητρικές θεότητες η πνεύματα του δάσους οπου πρέπει να σέβονται ακόμη και όταν χρησιμοποιούνται για ανθρώπινες ανάγκες (οι παγανιστές ξυλοκόποι δεν έκοβαν ποτέ ένα δέντρο εάν πρώτα δεν ζητούσαν την συγχώρεση του). Τα θυληκά πνεύματα των δέντρων υπάρχουν στους μύθους και τις τοπικές παραδόσεις με τα ονόματα ‘ Δρυάδες’ χρησιμοποιόντας τον ελληνικό ορο των πριγκιπισσών- ιέριων των δέντρων. Τα φυτά και τα δέντρα θεωρούνταν ιερά από μόνα τους επειδή πιστεύοταν πως ήταν σπίτια ορισμένων πνευμάτων.

ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΘΡΗΣΚΕΙΑΣ

Στοιχεία του ανιμισμού βρισκει κανεις σε διάφορες ανα τον κόσμο θρησκείες. Ο σιντονισμός στην Ιαπωνία, ο βουδισμος στην Κίνα αλλα και μορφές Ινδουισμου συμπεριλαμβάνουν επαρκή στοιχεια του ανιμισμού όπως μετενσάρκωση, ψυχή κτλπ.

Την σύχρονη εποχη, οι Αβοργίνοι της Αυστραλίας καθώς και οι Ίνουιτ συνεχίζουν την ανιμιστική θρησκευτική παράδοση είτε με σαμανιστικό ειτε με τοτεμικό τρόπο λατρείας.Βέβαια και η χριστιανική θρησκεία δίνει έμφαση ειδικά στο κομμάτι ( άφθαρτο) της ψυχής ως ανιμιστικό όρο.Ο Όμηρος αναφέρει τα Ηλίσια Πεδία και το Βιβλίο των νεκρών της μεσοποταμίας επίσης υποστηρίζουν κάτι το παρεμφερές.

5

ΨΥΧΗ

Ψυχή=πνοή

Είναι πρακτικά η ένδειξη της ζωής που εκδηλώνεται διαμέσου της αναπνοής. Παρόλα αυτά, ο όρος χρησιμοποιήθηκε για να δηλώσει πολύ περισσότερα, ιδίως όσον αφορά την μεταθάνατον ζωή με τον οποίο έχει κυριαρχήσει στη θρησκεία και στην φιλοσοφία. Ο γνωστότερος ορισμός της έννοιας ψυχή είναι αυτός που προσδιορίζει την ψυχή ως μια άυλη ουσία η οποία αποτελεί την έδρα της προσωπικότητάς του, επιζεί μετά τον θάνατο του σώματος, όντας η ίδια αθάνατη και στη συνέχεια μεταβαίνει είτε σε κάποιο άλλο τόπο η σε κάποια άλλη κατάσταση, είτε σε κάποιο άλλο σώμα. Είναι γεγονός ότι ο παραπάνω ορισμός εμφανίζεται λόγω της πλατωνικής ψυχολογίας στην μελέτη της ψυχής, η οποία, απασχόλησε και συνεχίζει να απασχολεί τους στοχαστές, τους φιλόσοφους και τους θεολόγους ανα τον κόσμο.

ΦΙΛΟΣΟΦΟΙ

Thomas Aquinas ( Roccasecca, 1225 – Fossanova, 7 March 1274)

Ο Thomas Aquinas έζησε μια σε μια δύσκολη περίοδο της δυτικής κουλτούρας όταν τα έργα του Αριστοτέλη μεταφράστηκαν στα Λατινικά και επανάνοιξε το θέμα μεταξύ πίστης και λογικής . Έπειτα από τις σπουδές του στο Montecassino , μεταφέρθηκε στο πανεπιστήμιο της Νάπολης οπου γνώρισε μέλη του τάγματος των Δομινικανών μοναχών. Όταν ακολούθησε το συγκεκριμένο τάγμα πήγε βόρεια να σπουδάσει με τον Albertus Magnus, τον συγκραφέα μίας παράφρασης του έργου του

6

Αριστοτέλη.Τελειοποίησε τις σπουδές του στο πανεπηστήμιο του Παρισιού . Ο Thomas Aquinas υποστήριζε ότι η ψυχή είναι ικανή να υπάρχει μετά το θάνατο του σώματος. Αυτό θα μπορούσε να υποδεικνύει ότι η ψυχή είναι μία ουσία και το σώμα μια άλλη. Ωστόσο, απλώς καταλήγει στο συμπέρασμα ότι η ψυχή είναι ένα υπόλλειμμα μετά το θάνατο του Σώματος.Οπου το συγκεκριμένο υπόλλειμμα έχει την ιδιότητα να ζεί μόνο του και όχι να επανατοποθετηθεί μέσα σε ένα άλλο. ( δηλαδή δεν πιστεύει στην μετενσάρκωση )

Αριστοτέλης (384 BC – 322 BC )

Για τον Αριστοτέλη η ψυχή αντιστοιχεί στις ιδιότητες που έχει ένα ζωντανό ον (μορφή ή εντελέχεια), είτε πρόκειται για φυτό είτε για ζώο είτε για άνθρωπο. Και όπως οι ιδιότητες ενός αντικειμένου οφείλουν την υπόστασή τους στο ίδιο το αντικείμενο, έτσι και η ψυχή οφείλει την υπόστασή της στο υλικό σώμα. Όταν λοιπόν αυτό πεθαίνει και διαλύεται, η ψυχή του εκμηδενίζεται.Για τον άνθρωπο η ψυχή του έχει πέντε «δυνάμεις», ή αλλιώς δυνατότητες:

1. το «θρεπτικόν», που σχετίζεται με τη θρέψη του σώματος2. το «ορεκτικόν», δηλαδή την τάση για καθετί καλό3. το «αισθητικόν», την ικανότητα της πρόσληψης των πληροφοριών

μέσω των αισθήσεων4. το «κινητικόν», που εξασφαλίζει τις κινήσεις του σώματος και 5. το «διανοητικόν».

Jean Piaget (Child Psychology) (9 August 1896 – 16 September 1980)

Εφαρμόζει τον όρο ανιμισμός στην παιδική ψυχολογία σε σχέση με μια σιωπηρή κατανόηση του κόσμου σε ένα παιδί το οποίο υποθέτει ότι όλα τα γεγονότα είναι το προϊόν της πρόθεσης ή της συνείδησης. Ο Piaget εξηγεί αυτή με μια γνωστική ανικανότητα να διακρίνουν τον εξωτερικό κόσμο από ενός την ψυχή. Η αναπτυξιακή ψυχολογία,από τότε εγκαθύδρισε την λογική ότι η διάκριση μεταξύ ζωογόνων αντικειμένων και μη είναι μια αφηρημένη έννοια η οποία αποκτάται δια μέσου της μάθηση

7

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ- ΕΡΩΤΗΜΑΤΑ

Τελικά υπάρχει η ψυχη?

Είναι αναπόσπαστο κομμάτι του σώματος?

Μπορούμε να συνυπάρξουμε μτ την φύση?

Ο κόσμος που ζούμε είναι ο πραγματικός η όχι?

Θα πρέπει να ζούμε ενάρετα ετσι ώστε να έχουμε καλύτερη μετέπειτα ζωή?

ΓΛΩΣΣΑΡΙ

Ανιμισμός

Φιλόσοφοι

(Sir Edward Burnett Tylor, Thomas Aquinas ,Αριστοτέλης,Jean Piaget)

Ψυχή

Θρησκείες ( Ινδουισμός, Βουδισμός, Χριστιανισμός,Νεοπαγανισμός)

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Daniel Quinn. The Story of B. An Adventure of the Mind and Spirit; Bentam 1997; Tylor E. B., Primitive Culture, Vol. 1, Murray, (London, 1904d)

Segal, Robert 2004, Myth: A Very Short Introduction, Oxford University Press, Oxford

Burriss, E. Ed., «The Magic Elements in Roman Prayers», στο Classical Philology, XXV (1930)

Clodd, Ed., Animism: Religions, Ancient and Modern, Constable & Co, (London 1921

8

Eliade M., Πραγματεία επί της Ιστορίας των Θρησκειών, Χατζηνικολή, (Αθήνα 1981)

Frazer J. G., Taboo and the Perils of the Soul, (London 1955c)

Fowler W. W., The Religious Experience of the Roman People, MacMillan & Co., (London 1911)

Gilmore G.W., Animism, Boston Marshall Jones Co, (Boston 1919)

Sigmund Freud : Totem und Tabu :Gesammelte Werke 9; Frankfurt am Main: Fischer, 1999

Jevons F. B., The Idea of God, Cambridge University Press, (Cambridge 1910

Rohde E., Η Ψυχή, Τομ. Β΄, Ιάμβλιχος, (Αθήνα 2004)

Wells, C., Six Years in The Malay Jungle, Garden City, (New York 1925)

David Hume ESSAY II. ON THE IMMORTALITY OF THE SOUL

 

ΙΣΤΟΤΟΠΟΙ

http://www.questia.com/library/religion/other-practices/animism.jsp

http://2020ok.com/books/66/animism-the-seed-of-religion-44966.htm

http://2020ok.com/books/99/animism-or-thought-currents-of-primitive-peoples-9099.htm

http://www.free-college-essays.com/Religion/1037-Animism.html

http://www.ebook3000.com/politics/African-Literature--Animism-and-Politics_117627.html

http://www.lexic.us/definition-of/animism

http://en.wikipedia.org/wiki/Jean_Piaget

http://psycnet.apa.org/journals/dev/21/2/217/

http://psycnet.apa.org/books/12987/011

http://www.jstor.org/stable/10.1086/200061

http://www.jstor.org/stable/10.2307/2843884

http://www.believersweb.org/view.cfm?ID=1157

http://www.newadvent.org/cathen/01526a.htm

http://plato.stanford.edu/entries/hume-religion/

http://www.indianlegend.com/

http://en.wikipedia.org/wiki/Animism

( τελευταία ενημέρωση των ιστότοπων ήταν 11/02/2012)

9