วารสารพษวทยาไทย 2562 ; 34(1) : 21-35 21

แคดเมยมในปสสาวะของผปวยโรคเบาหวานชนดท 2 คลนกโรคเบาหวาน โรงพยาบาลทาศาลา จงหวดนครศรธรรมราช สภาภรณ ยมเทยง1,* วยดา กวานเหยน2 ดลรว แวเยง3 และ ศรดา คระเอยด4

1 หลกสตรอาชวอนามยและความปลอดภย ส านกวชาสาธารณสขศาสตร มหาวทยาลยวลยลกษณ 2,4หลกสตรเทคนคการแพทย ส านกวชาสหเวชศาสตร มหาวทยาลยวลยลกษณ 3นกศกษาบณฑตศกษาหลกสตรเทคโนโลยสงแวดลอมความปลอดภยและสขภาพ ส านกวชาสาธารณสขศาสตร มหาวทยาลยวลยลกษณ

บทคดยอ

อบตการณและความรนแรงของโรคเบาหวานชนดท 2 มความเชอมโยงกบการไดรบสารแคดเมยมเขาสรางกาย วตถประสงคในวจยครงนเพอศกษาความสมพนธระหวางระดบแคดเมยมในปสสาวะกบความเสยงตอการเกดโรคเบาหวานชนดท 2 ของผปวยทเขารบการรกษาทคลนกโรคเบาหวาน โรงพยาบาลทาศาลา จงหวดนครศรธรรมราช ในการศกษาครงนมกลมตวอยางทเปนโรคเบาหวานจ านวน 22 คน และกลมควบคมซงมสขภาพแขงแรงและไมเปนโรคเบาหวานจ านวน 23 คน โดยใชวธการสมตวอยางแบบเจาะจง ท าการศกษาโดยการเกบตวอยางเลอดหลงการอดอาหารอยางนอย 8 ชวโมง และเกบตวอยางปสสาวะในตอนเชาเพอตรวจวดระดบน าตาลในเลอดและระดบแคดเมยมในปสสาวะ ผลการศกษาพบวา กลมผปวยโรคเบาหวานมคาเฉลยของระดบแคดเมยมในปสสาวะมากกวากลมควบคมอยางมนยส าคญทางสถต (p˂0.05) จากการศกษายงพบวาระดบแคดเมยมในปสสาวะกบคาระดบน าตาลในเลอดมความสมพนธในทศทางเดยวกน (r=0.295) โดยไมมนยส าคญทางสถต ถงแมวาการศกษาครงนมขอก าจดเรองจ านวนตวอยาง ผลการศกษาเบองตนแสดงใหเหนวาแคดเมยมอาจจะเปนปจจยทางสงแวดลอมทมผลตอการเกดโรคเบาหวานของประชากรทวไป และควรมการศกษาเพมเตมทางระบาดวทยาและกลไกการเกดโรคเบาหวานจากการสมผสสารแคดเมยมเพอประโยชนในการปองกน ควบคม และรกษาโรคเบาหวาน ค าส าคญ: แคดเมยม, โรคเบาหวานชนดท 2, ระดบน าตาลในเลอด

*ผรบผดชอบบทความ สภาภรณ ยมเทยง หลกสตรอาชวอนามยและความปลอดภย ส านกวชาสาธารณสขศาสตร มหาวทยาลยวลยลกษณ 222 ต าบลไทยบร อ าเภอทาศาลา จงหวดนครศรธรรมราช 80160 E-mail: ksupapor@mail.wu.ac.th

วารสารพษวทยาไทย 2562 ; 34(1) : 21-35 22

Urinary Cadmium in Patients with Type 2 Diabetes Mellitus in DM Clinic, Thasala

Hospital, Nakhon Sri Thummarat

Supabhorn Yimthiang1,* Wiyada Kwanhian2 Donrawee Waeyeng3 and Saruda Kuraeiad4 1 Occupational Health and Safety, School of Public Health, Walailak University

2,4Medical Technology, School of Allied Health Science, Walailak University

3Graduate student in Environmental, Safety Technology, and Health Program, School of Public Health, Walailak University

Abstract

The incidence and severity of type 2 diabetes mellitus are known to be associated with

environmental pollutants including cadmium. The purpose of this study was to investigate the

cadmium levels and the risk of patients with type 2 diabetes mellitus at DM clinic, Thasala

hospital, Nakhon Sri Thummarat. Twenty-two diabetic patients and twenty-three apparently

healthy non-diabetic individuals were recruited through the purposive sampling method. After

an overnight fasting, blood and morning urine samples were collected from each subject to

determine fasting blood sugar and cadmium levels in urine, respectively. The geometric mean

of urine cadmium was significantly higher in diabetic patients when compared with the healthy

control (p<0.05). Moreover, the study found positive correlation between cadmium levels in

urine and fasting plasma glucose (r=0.295) with no statistically significant difference.

Although this study is subject to limitation on the number of samples. The preliminary study

showed that cadmium might play an important role in the development and pathogenesis of

diabetes mellitus in general population. However, these findings require confirmation through

additional epidemiological and biological research for prevention control and therapeutic of

diabetic mellitus.

Keywords: cadmium, type 2 diabetes mellitus, blood sugar

*Corresponding Author Supabhorn Yimthiang

Occupational Health and Safety Program, School of Public Health Walailak University

222 Thaiburi, Thasala, Nhakhon Sri Thummarat 80160

E-mail: ksupapor@mail.wu.ac.th

บทน า

โรคเบาหวานกอให เ กดปญหาส าคญทางดานสาธารณสขของโลก ขอมลรายงานขององคการอนามยโลก 1 พบวามผเปนเบาหวานแลว 250 ลานคนและไดประมาณการวาจะมจ านวนผ เปนเบาหวานทวโลกเพมมากกวา 360 ลานคน ในป พ.ศ. 2573 การส ารวจของ The Third National Health and Nutrition Examination Survey (NHANES III) พบว าความ เ ส ยง ตอการ เ กดโรคเบาหวาน เพมขน 1.11 เทาในคนทมระดบแคดเมยมในปสสาวะเพมขน 1 µg/g creatinine และระดบแดคเมยมดงกลาวมความสมพนธกบการเพมขนของระดบน าตาลในเลอด 1.19 เทา2 นอกจากนยงมการศกษาในคนงานทมความเสยงตอการสมผสแคดเมยมพบวาการเพมขนของแคดเมยมในเลอดและในปสสาวะมความสมพนธกบการลดลงของระดบอนซลนในเลอด3 จากขอมลดงกลาวแสดงใหเหนวาการลดลงของระดบอนซลนในเลอดอาจจะมความสมพนธกบระดบน าตาลในเลอดทสงขน การศกษาป 2008 ของ Afridi et al., พบวาระดบแคดเมยมในเลอดและในปสสาวะของผปวยโรคเบาหวานเพศชายมคาสงกวาผทไมปวยอยางมนยส าคญทางสถต โดยผลการศกษาดงกลาวไมขนอยกบการสบบหร4 นอกจากนยงมการรายงานกลไกการเกดพษของแคดเมยมทมผลท าลายเซลลตบออนและลดระดบน าตาลในเลอด แสดงใหเหนวาแคดเมยมเปนปจจยทท าใหเกดโรคเบาหวานและอาจจะสงผลตอภาวะแทรกซอนทไต ภาวะไตผดปกตจากเบาหวานเปนภาวะแทรกซอนทรนแรงซงเกดขนประมาณ 30-40% ของผปวยทเปนโรคเบาหวาน

เรอรงเปนเวลานาน5 มผลการศกษาสนบสนนภาวะไตผดปกตในระยะเรมตนของโรคเบาหวาน ท าใหระดบอลบมนในปสสาวะเพมขน การขบครอะตนนลดลง ประกอบกบรายงานทางระบาดว ทยา ท แสดงให เ หนว าการท าลายทอไตมความสมพนธกบระดบแคดเมยมทสะสมในไต6-8 แคดเมยมท าใหเกดความเปนพษตอเซลลโดยการยบย งการท างานของเอนไซม metalloenzymes การท างานของโปรตน thiols ยบย งการสรางพลงงาน ท าลายดเอนเอและเยอหมเซลล และท าใหเกดอนมลอสระในรางกาย9 มรายงานแสดงใหเหนวาแคดเมยมเหนยวน าใหเกดระดบน าตาลในเ ล อด ส ง ม ค ว ามส มพน ธ กบก า ร เ ก ด lipid peroxidation ลดการหลงอนซลน เพมการกระตนเอนไซมในการสรางกลโคส ยบย งการท างานของตวรบอนซลน พรอมกบยบย งการสราง mRNA และโปรตนของ GLU4 ในเซลลไขมนของหนทดลอง9นอกจากนนแคดเมยมยงท าใหเกดการท าลายเบตาเซลลของตบออน4 แสดงใหเหนวาแคดเมยมเปนปจจยสงแวดลอมทมความสมพนธกบโรคเบาหวาน อยางไรกตามในประเทศไทยมขอมลปจจยของโรคเบาหวานทเ กยวของกบสารพษในสงแวดลอมเฉพาะในพนททความเสยงสง10 และขาดขอมลในพนทอนๆ ของประเทศซงมภาวะโรคเบาหวานเพมสงขน การศกษาครงนเปนการศกษาเบองตนในจงหวดนครศรธรรมราช ซงมอตราปวยดวยโรคเบาหวานเพมขนอยางตอเนอง ดงนนผวจยจงสนใจศกษาเปรยบเทยบร ะ ด บ แ ค ด เ ม ย ม ใ น ป ส ส า ว ะ ข อ ง ผ ป ว ยโรคเบาหวานชนดท 2 จากคลนกโรงพยาบาลทาศาลา จงหวดนครศรธรรมราช กบผทมสขภาพแขงแรงและไมเปนโรคเบาหวาน

วารสารพษวทยาไทย 2562 ; 34(1) : 21-35 23

Urinary Cadmium in Patients with Type 2 Diabetes Mellitus in DM Clinic, Thasala

Hospital, Nakhon Sri Thummarat

Supabhorn Yimthiang1,* Wiyada Kwanhian2 Donrawee Waeyeng3 and Saruda Kuraeiad4 1 Occupational Health and Safety, School of Public Health, Walailak University

2,4Medical Technology, School of Allied Health Science, Walailak University

3Graduate student in Environmental, Safety Technology, and Health Program, School of Public Health, Walailak University

Abstract

The incidence and severity of type 2 diabetes mellitus are known to be associated with

environmental pollutants including cadmium. The purpose of this study was to investigate the

cadmium levels and the risk of patients with type 2 diabetes mellitus at DM clinic, Thasala

hospital, Nakhon Sri Thummarat. Twenty-two diabetic patients and twenty-three apparently

healthy non-diabetic individuals were recruited through the purposive sampling method. After

an overnight fasting, blood and morning urine samples were collected from each subject to

determine fasting blood sugar and cadmium levels in urine, respectively. The geometric mean

of urine cadmium was significantly higher in diabetic patients when compared with the healthy

control (p<0.05). Moreover, the study found positive correlation between cadmium levels in

urine and fasting plasma glucose (r=0.295) with no statistically significant difference.

Although this study is subject to limitation on the number of samples. The preliminary study

showed that cadmium might play an important role in the development and pathogenesis of

diabetes mellitus in general population. However, these findings require confirmation through

additional epidemiological and biological research for prevention control and therapeutic of

diabetic mellitus.

Keywords: cadmium, type 2 diabetes mellitus, blood sugar

*Corresponding Author Supabhorn Yimthiang

Occupational Health and Safety Program, School of Public Health Walailak University

222 Thaiburi, Thasala, Nhakhon Sri Thummarat 80160

E-mail: ksupapor@mail.wu.ac.th

บทน า

โรคเบาหวานกอให เ กดปญหาส าคญทางดานสาธารณสขของโลก ขอมลรายงานขององคการอนามยโลก 1 พบวามผเปนเบาหวานแลว 250 ลานคนและไดประมาณการวาจะมจ านวนผ เปนเบาหวานทวโลกเพมมากกวา 360 ลานคน ในป พ.ศ. 2573 การส ารวจของ The Third National Health and Nutrition Examination Survey (NHANES III) พบว าความ เ ส ยง ตอการ เ กดโรคเบาหวาน เพมขน 1.11 เทาในคนทมระดบแคดเมยมในปสสาวะเพมขน 1 µg/g creatinine และระดบแดคเมยมดงกลาวมความสมพนธกบการเพมขนของระดบน าตาลในเลอด 1.19 เทา2 นอกจากนยงมการศกษาในคนงานทมความเสยงตอการสมผสแคดเมยมพบวาการเพมขนของแคดเมยมในเลอดและในปสสาวะมความสมพนธกบการลดลงของระดบอนซลนในเลอด3 จากขอมลดงกลาวแสดงใหเหนวาการลดลงของระดบอนซลนในเลอดอาจจะมความสมพนธกบระดบน าตาลในเลอดทสงขน การศกษาป 2008 ของ Afridi et al., พบวาระดบแคดเมยมในเลอดและในปสสาวะของผปวยโรคเบาหวานเพศชายมคาสงกวาผทไมปวยอยางมนยส าคญทางสถต โดยผลการศกษาดงกลาวไมขนอยกบการสบบหร4 นอกจากนยงมการรายงานกลไกการเกดพษของแคดเมยมทมผลท าลายเซลลตบออนและลดระดบน าตาลในเลอด แสดงใหเหนวาแคดเมยมเปนปจจยทท าใหเกดโรคเบาหวานและอาจจะสงผลตอภาวะแทรกซอนทไต ภาวะไตผดปกตจากเบาหวานเปนภาวะแทรกซอนทรนแรงซงเกดขนประมาณ 30-40% ของผปวยทเปนโรคเบาหวาน

เรอรงเปนเวลานาน5 มผลการศกษาสนบสนนภาวะไตผดปกตในระยะเรมตนของโรคเบาหวาน ท าใหระดบอลบมนในปสสาวะเพมขน การขบครอะตนนลดลง ประกอบกบรายงานทางระบาดว ทยา ท แสดงให เ หนว าการท าลายทอไตมความสมพนธกบระดบแคดเมยมทสะสมในไต6-8 แคดเมยมท าใหเกดความเปนพษตอเซลลโดยการยบย งการท างานของเอนไซม metalloenzymes การท างานของโปรตน thiols ยบย งการสรางพลงงาน ท าลายดเอนเอและเยอหมเซลล และท าใหเกดอนมลอสระในรางกาย9 มรายงานแสดงใหเหนวาแคดเมยมเหนยวน าใหเกดระดบน าตาลในเ ล อด ส ง ม ค ว ามส มพน ธ กบก า ร เ ก ด lipid peroxidation ลดการหลงอนซลน เพมการกระตนเอนไซมในการสรางกลโคส ยบย งการท างานของตวรบอนซลน พรอมกบยบย งการสราง mRNA และโปรตนของ GLU4 ในเซลลไขมนของหนทดลอง9นอกจากนนแคดเมยมยงท าใหเกดการท าลายเบตาเซลลของตบออน4 แสดงใหเหนวาแคดเมยมเปนปจจยสงแวดลอมทมความสมพนธกบโรคเบาหวาน อยางไรกตามในประเทศไทยมขอมลปจจยของโรคเบาหวานทเ กยวของกบสารพษในสงแวดลอมเฉพาะในพนททความเสยงสง10 และขาดขอมลในพนทอนๆ ของประเทศซงมภาวะโรคเบาหวานเพมสงขน การศกษาครงนเปนการศกษาเบองตนในจงหวดนครศรธรรมราช ซงมอตราปวยดวยโรคเบาหวานเพมขนอยางตอเนอง ดงนนผวจยจงสนใจศกษาเปรยบเทยบร ะ ด บ แ ค ด เ ม ย ม ใ น ป ส ส า ว ะ ข อ ง ผ ป ว ยโรคเบาหวานชนดท 2 จากคลนกโรงพยาบาลทาศาลา จงหวดนครศรธรรมราช กบผทมสขภาพแขงแรงและไมเปนโรคเบาหวาน

วารสารพษวทยาไทย 2562 ; 34(1) : 21-35 24

วธด าเนนการวจย รปแบบงานวจย การศกษาเชงวเคราะหแบบภาพตดขวาง (Cross sectional analytical study) ระหวางเดอนกนยายน ถง เดอนเมษายน 2557 โดยกลมตวอยางประกอบดวยผปวยเบาหวาน 22 คน โดยมเกณฑคดเขา คอ เปนผปวยทไดรบการวนจฉยวาเปนโรคเบาหวานชนดท 2 มระดบน าตาลในเลอดสงกว า 126 mg/ dL และมา รบบ รก าร ทค ล น กเ บ าหว าน โ ร งพย าบ าล ท า ศ าล า จ ง ห วดนครศรธรรมราช กลมควบคมจ านวน 23 คน เปนคนพนทอ าเภอทาศาลา ทไมมประวตการปวยเปนเบาหวาน ระดบน าตาลในเลอดในชวงปกต (80-100 mg/dL) อาศยอยในอ าเภอทาศาลา จงหวดนครศรธรรมราช โดยผเขารวมโครงการจะตองลงชอเพอรบทราบและยนยอมใหเกบเลอดและปสสาวะในแบบฟอรมการยนดเขารวมโครงการทไดผานการอนมตโดยคณะกรรมการจรยธรรมการวจยในมนษย เลขท 56/021 จากสถาบนวจยวทยาการสขภาพ มหาวทยาลยวลยลกษณ การเกบขอมลสวนบคคลของกลมตวอยาง

ก า ร ศ ก ษ า ค ร ง น เ ก บ ข อ ม ล โ ด ย ใ ชแบบสอบถามเกยวกบขอมลทวไป ปจจยสวนบคคลของกลมตวอยางและกลมควบคม เชน อาย เพศ ประวตการเปนเบาหวานในครอบครว การศกษา อาชพ สถานภาพสมรส การออกก าลงกาย การรบประทานอาหาร การสบบหร การดมเหลา

การเกบตวอยางเลอดและปสสาวะ การเกบตวอยางเลอด เกบโดยพยาบาล

หรอนกเทคนคการแพทย โดยเจาะจากหลอดเลอดด า ปรมาตร 5 มล. โดยใชสารกนเลอดแขงชนดโซเดยมฟลโอไรด การเกบตวอยางปสสาวะ เ ปนปสสาวะในตอนเชาหลง ตนนอน หรอปสสาวะแบบ Random midstream urine โดยกลมตวอยางจะถายปสสาวะในขวดสะอาดปรมาตร 50 มลลลตร โดยน าสงตรวจทนทหรอสามารถเกบไวท 4 องศาเซลเซยสไมเกน 1 สปดาห กอนสงตรวจตามมาตรฐานของหองปฏบตการ การตรวจระดบน าตาลในเลอด

น าตาลในเลอด (Fasting blood glucose) ตรวจโดยเครองวเคราะหอตโนมต โดยใชหลกการ glucose oxidase – peroxidase assay กลโคสในพลาสมาจะถกออกซไดซโดย glucose oxidase (GOD) ไปเปน D-gluconate และ hydrogen peroxide เมอมการเตม 4-aminoantipyrine และ phenol ซงเปนตวออกซไดซรวมกบ hydrogen peroxide โดยเอนไซม peroxidase (POD) และเกดเปน quinoneimine ทมสแดง ทสามารถดดกลนแสงทความถ 510 นาโนเมตร ความเขมขนของน าตาลในเลอดจะแปรผนตรงตามความเขมของสาร quinoneimine การวเคราะหปรมาณแคดเมยม

ปรมาณแคดเมยมในปสสาวะ วเคราะหโดยวธ Inductively coupled plasma mass spectrophotometry โดยสงตรวจทศนยพษวทยารามาธบด มคาขดจ ากดการตรวจวดแคดเมยมใน

ปสสาวะ (Limit of detection of Cd in urine) เทากบ 0.01 µg/L

การวเคราะหขอมลเชงสถต

ขอมลเชงปรมาณวเคราะหดวยโปรแกรม SPSS โดยใชสถตเชงพรรณนาวเคราะห ความถ รอยละ คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน และใชสถตเชงอางอง T-test วเคราะหความแตกตางของคาเฉลยระดบน าตาลในเลอด ความดนโลหต คา BMI ของกลมทไมมภาวะโรคเบาหวาน (กลมควบคม) และกลมผ ปวยโรคเบาหวาน (กลมตวอยาง) การวเคราะหขอมลความแตกตางของคาเฉลยสารแคดเมยมระหวางกลมตวอยางและกลมควบคมโดยใชสถต Mann-Whitney U Test นอกจากนยงวเคราะหความสมพนธของตวแปรระดบแคดเมยมในปสสาวะ ระดบน าตาลในเลอด คาดชนมวลกาย และคาความดนโลหตตวบนของกลมผ ปวยโรคเบาหวาน โดยใชการค านวณสมประสทธสหสมพนธแบบเพยรสน (Pearson correlation) ท ง นการว เคราะหทางสถตใชคาระดบความส าคญ (p-value) ทระดบ 0.05

ผลการศกษา ขอมลทวไปของกลมควบคมและกลมตวอยาง

กลมผปวยโรคเบาหวานเขารวมโครงการทงหมด 22 คน เปนเพศชายรอยละ 31.8 เพศหญงรอยละ 68.2 สวนใหญอยในชวงอาย 46-55 ป คดเปนรอยละ 50 จบการศกษาชนประถมศกษารอยละ 81.9 กลมตวอยางสวนใหญประกอบอาชพเกษตรกรรมรอยละ 50 รายไดเฉลยตอเดอนประมาณ 12,331 บาท กลมตวอยางปวยดวยโรคเบาหวานมาเปนระยะเวลาเฉลย 8.8 ป

และพบว าร อยละ 59 . 1 ม ประว ต ก าร เ ปนโรคเบาหวานในครอบครว ในสวนของกลมควบคมซงไมมภาวะโรคเบาหวานจ านวน 23 คน คดเปนเพศหญงรอยละ 78.3 เพศชายรอยละ 20.8 สวนใหญอยในชวงอาย 30-45 ป รอยละ 86.9 จบการศกษาระดบปรญญาตรหรอสงกวารอยละ 91.3 มสถานภาพสมรสรอยละ 77.2 ซงเปนระดบเดยวกบกลมตวอยาง กลมควบคมรอยละ 78.3 ประกอบอาชพพนกงานของรฐมรายไดเฉลย 36 ,609 บาทตอเดอน และกลมควบคมทงหมดมประวตมการปวยเปนโรคเบาหวานในครอบครวรอยละ 21.7 (ตารางท 1)

ในสวนพฤตกรรมการออกก าล งกายพบว ากล มตวอย างออกก าล งกาย 0 -2 วน /สปดาห คดเปนรอยละ 36.4 ออกก าลงกาย 3-5 วน/สปดาห คดเปนรอยละ 31.8 และออกก าลงกาย 6-7 วน/สปดาห คดเปนรอยละ 31.8 ในขณะทกลมควบคมสวนใหญออกก าลงกาย 0-2 วน/ส ปดาห ค ด เ ปนรอยละ 56.5 และไมม กล มควบค ม ท ออกก าล งก าย 6 -7 ว น /ส ปดาห นอกจากนกลมตวอยางรบประทานขนมหวานนอยกวากลมควบคม โดยกลมตวอยางสวนใหญรบประทานขนมหวานเพยง 0-2 วน/สปดาห คดเปนรอยละ 63.6 ในขณะทกล มควบคมสวนใหญรบประทานขนมหวาน 3-5 วน/สปดาห คดเ ปนร อ ยละ 4 3 . 5 ก ล มต ว อย า งสวนใหญรบประทานอาหารทะเลมากท สด 6 -7 วน/ส ปดาห คดเปนรอยละ 77.3 ในขณะทกล มควบคมสวนใหญรบประทานอาหารทะเลในระดบ 3-5 วน/สปดาห คดเปนรอยละ 43.5 และรบประทานอาหารทะเล 6-7 วน/สปดาห คดเปนรอยละ 52.2 กลมตวอยางและกลมควบคมสวน

วารสารพษวทยาไทย 2562 ; 34(1) : 21-35 25

วธด าเนนการวจย รปแบบงานวจย การศกษาเชงวเคราะหแบบภาพตดขวาง (Cross sectional analytical study) ระหวางเดอนกนยายน ถง เดอนเมษายน 2557 โดยกลมตวอยางประกอบดวยผปวยเบาหวาน 22 คน โดยมเกณฑคดเขา คอ เปนผปวยทไดรบการวนจฉยวาเปนโรคเบาหวานชนดท 2 มระดบน าตาลในเลอดสงกว า 126 mg/ dL และมา รบบ รก าร ทค ล น กเ บ าหว าน โ ร งพย าบ าล ท า ศ าล า จ ง ห วดนครศรธรรมราช กลมควบคมจ านวน 23 คน เปนคนพนทอ าเภอทาศาลา ทไมมประวตการปวยเปนเบาหวาน ระดบน าตาลในเลอดในชวงปกต (80-100 mg/dL) อาศยอยในอ าเภอทาศาลา จงหวดนครศรธรรมราช โดยผเขารวมโครงการจะตองลงชอเพอรบทราบและยนยอมใหเกบเลอดและปสสาวะในแบบฟอรมการยนดเขารวมโครงการทไดผานการอนมตโดยคณะกรรมการจรยธรรมการวจยในมนษย เลขท 56/021 จากสถาบนวจยวทยาการสขภาพ มหาวทยาลยวลยลกษณ การเกบขอมลสวนบคคลของกลมตวอยาง

ก า ร ศ ก ษ า ค ร ง น เ ก บ ข อ ม ล โ ด ย ใ ชแบบสอบถามเกยวกบขอมลทวไป ปจจยสวนบคคลของกลมตวอยางและกลมควบคม เชน อาย เพศ ประวตการเปนเบาหวานในครอบครว การศกษา อาชพ สถานภาพสมรส การออกก าลงกาย การรบประทานอาหาร การสบบหร การดมเหลา

การเกบตวอยางเลอดและปสสาวะ การเกบตวอยางเลอด เกบโดยพยาบาล

หรอนกเทคนคการแพทย โดยเจาะจากหลอดเลอดด า ปรมาตร 5 มล. โดยใชสารกนเลอดแขงชนดโซเดยมฟลโอไรด การเกบตวอยางปสสาวะ เ ปนปสสาวะในตอนเชาหลง ตนนอน หรอปสสาวะแบบ Random midstream urine โดยกลมตวอยางจะถายปสสาวะในขวดสะอาดปรมาตร 50 มลลลตร โดยน าสงตรวจทนทหรอสามารถเกบไวท 4 องศาเซลเซยสไมเกน 1 สปดาห กอนสงตรวจตามมาตรฐานของหองปฏบตการ การตรวจระดบน าตาลในเลอด

น าตาลในเลอด (Fasting blood glucose) ตรวจโดยเครองวเคราะหอตโนมต โดยใชหลกการ glucose oxidase – peroxidase assay กลโคสในพลาสมาจะถกออกซไดซโดย glucose oxidase (GOD) ไปเปน D-gluconate และ hydrogen peroxide เมอมการเตม 4-aminoantipyrine และ phenol ซงเปนตวออกซไดซรวมกบ hydrogen peroxide โดยเอนไซม peroxidase (POD) และเกดเปน quinoneimine ทมสแดง ทสามารถดดกลนแสงทความถ 510 นาโนเมตร ความเขมขนของน าตาลในเลอดจะแปรผนตรงตามความเขมของสาร quinoneimine การวเคราะหปรมาณแคดเมยม

ปรมาณแคดเมยมในปสสาวะ วเคราะหโดยวธ Inductively coupled plasma mass spectrophotometry โดยสงตรวจทศนยพษวทยารามาธบด มคาขดจ ากดการตรวจวดแคดเมยมใน

ปสสาวะ (Limit of detection of Cd in urine) เทากบ 0.01 µg/L

การวเคราะหขอมลเชงสถต

ขอมลเชงปรมาณวเคราะหดวยโปรแกรม SPSS โดยใชสถตเชงพรรณนาวเคราะห ความถ รอยละ คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน และใชสถตเชงอางอง T-test วเคราะหความแตกตางของคาเฉลยระดบน าตาลในเลอด ความดนโลหต คา BMI ของกลมทไมมภาวะโรคเบาหวาน (กลมควบคม) และกลมผ ปวยโรคเบาหวาน (กลมตวอยาง) การวเคราะหขอมลความแตกตางของคาเฉลยสารแคดเมยมระหวางกลมตวอยางและกลมควบคมโดยใชสถต Mann-Whitney U Test นอกจากนยงวเคราะหความสมพนธของตวแปรระดบแคดเมยมในปสสาวะ ระดบน าตาลในเลอด คาดชนมวลกาย และคาความดนโลหตตวบนของกลมผ ปวยโรคเบาหวาน โดยใชการค านวณสมประสทธสหสมพนธแบบเพยรสน (Pearson correlation) ท ง นการว เคราะหทางสถตใชคาระดบความส าคญ (p-value) ทระดบ 0.05

ผลการศกษา ขอมลทวไปของกลมควบคมและกลมตวอยาง

กลมผปวยโรคเบาหวานเขารวมโครงการทงหมด 22 คน เปนเพศชายรอยละ 31.8 เพศหญงรอยละ 68.2 สวนใหญอยในชวงอาย 46-55 ป คดเปนรอยละ 50 จบการศกษาชนประถมศกษารอยละ 81.9 กลมตวอยางสวนใหญประกอบอาชพเกษตรกรรมรอยละ 50 รายไดเฉลยตอเดอนประมาณ 12,331 บาท กลมตวอยางปวยดวยโรคเบาหวานมาเปนระยะเวลาเฉลย 8.8 ป

และพบว าร อยละ 59 . 1 ม ประว ต ก าร เ ปนโรคเบาหวานในครอบครว ในสวนของกลมควบคมซงไมมภาวะโรคเบาหวานจ านวน 23 คน คดเปนเพศหญงรอยละ 78.3 เพศชายรอยละ 20.8 สวนใหญอยในชวงอาย 30-45 ป รอยละ 86.9 จบการศกษาระดบปรญญาตรหรอสงกวารอยละ 91.3 มสถานภาพสมรสรอยละ 77.2 ซงเปนระดบเดยวกบกลมตวอยาง กลมควบคมรอยละ 78.3 ประกอบอาชพพนกงานของรฐมรายไดเฉลย 36 ,609 บาทตอเดอน และกลมควบคมทงหมดมประวตมการปวยเปนโรคเบาหวานในครอบครวรอยละ 21.7 (ตารางท 1)

ในสวนพฤตกรรมการออกก าล งกายพบว ากล มตวอย างออกก าล งกาย 0 -2 วน /สปดาห คดเปนรอยละ 36.4 ออกก าลงกาย 3-5 วน/สปดาห คดเปนรอยละ 31.8 และออกก าลงกาย 6-7 วน/สปดาห คดเปนรอยละ 31.8 ในขณะทกลมควบคมสวนใหญออกก าลงกาย 0-2 วน/ส ปดาห ค ด เ ปนรอยละ 56.5 และไมม กล มควบค ม ท ออกก าล งก าย 6 -7 ว น /ส ปดาห นอกจากนกลมตวอยางรบประทานขนมหวานนอยกวากลมควบคม โดยกลมตวอยางสวนใหญรบประทานขนมหวานเพยง 0-2 วน/สปดาห คดเปนรอยละ 63.6 ในขณะทกล มควบคมสวนใหญรบประทานขนมหวาน 3-5 วน/สปดาห คดเ ปนร อ ยละ 4 3 . 5 ก ล มต ว อย า งสวนใหญรบประทานอาหารทะเลมากท สด 6 -7 วน/ส ปดาห คดเปนรอยละ 77.3 ในขณะทกล มควบคมสวนใหญรบประทานอาหารทะเลในระดบ 3-5 วน/สปดาห คดเปนรอยละ 43.5 และรบประทานอาหารทะเล 6-7 วน/สปดาห คดเปนรอยละ 52.2 กลมตวอยางและกลมควบคมสวน

วารสารพษวทยาไทย 2562 ; 34(1) : 21-35 26

ใหญ ไม ส บบ ห ร ร อยละ 77 .3 และไม ด มแอลกอฮอล รอยละ 95.7 อยางไรกตามกลมตวอยางมการสบบหรเปนประจ าถงรอยละ 13.6

ในขณะทกลมควบคมไมมพฤตกรรมการสบบหรเปนประจ า (ตารางท 1)

ตารางท 1 แสดงขอมลทวไปของกลมทไมมภาวะโรคเบาหวาน (กลมควบคม) และกลมผปวยโรคเบาหวาน (กลมตวอยาง)

ขอมล ผทไมมภาวะโรคเบาหวาน

n = 23 จ านวน (รอยละ)

ผปวยโรคเบาหวาน n = 22

จ านวน (รอยละ) 1.เพศ -ชาย -หญง

5 (20.8) 18 (78.3)

7 (31.8)

15 (68.2) 2.อาย - 30-45 ป - 46-55 ป - 56-65 ป

20 (86.9) 3 (13.0) 0 (0.0)

9 (40.9)

11 (50.0) 2 (9.1)

3.การศกษา - ไมไดเรยน - ป.4 หรอ ป.6 - ม.3 หรอ ม.6 - ปวช./ปวส./อนปรญญา -ปรญญาตรหรอสงกวา

0 (0) 0 (0) 1(4.3) 1(4.3)

21(91.3)

2(9.1)

18 (81.9) 1 (4.5) 1 (4.5) 0 (0.0)

4.สถานภาพสมรส - โสด - สมรส - หมาย/หยา/แยก

4(17.4) 17(77.2) 2 (8.7)

3 (13.6)

17 (77.3) 2 (9.1)

5.อาชพหลกในปจจบน - ท าไร/ท าสวน/ท านา - คาขาย - รบจาง - อนๆ

1 (4.3) 0 (0.0) 4 (17.4)

18 (78.3)

11 (50.0) 4 (18.2) 4 (18.2) 3 (13.6)

6.รายไดเฉลย/เดอน (บาท) 36,609 12,331 7.ปวยดวยโรคเบาหวานเปนเวลา (ป)

0 (0) 8.8

ตารางท 1 แสดงขอมลทวไปของกลมทไมมภาวะโรคเบาหวาน (กลมควบคม) และกลมผปวยโรคเบาหวาน (กลมตวอยาง) (ตอ)

ขอมล ผทไมมภาวะโรคเบาหวาน

n = 23 จ านวน (รอยละ)

ผปวยโรคเบาหวาน n = 22

จ านวน (รอยละ) 8.มประวตการเปนเบาหวานในครอบครว

5 (21.7) 13 (59.1)

9. ออกก าลงกายอยางนอย 30 นาท - 0-2 วน/สปดาห - 3-5 วน/สปดาห - 6-7 วน/สปดาห

13 (56.5) 10 (43.5)

0 (0)

8 (36.4) 7 (31.8)

7 (31.8) 10. รบประทานขนมหวาน - 0-2 วน/สปดาห - 3-5 วน/สปดาห - 6-7 วน/สปดาห

8 (34.8)

10 (43.5) 5 (21.7)

14 (63.6) 4 (18.2) 4 (18.2)

11. การประทานอาหารทะเล - 0-2 วน/สปดาห - 3-5 วน/สปดาห - 6-7 วน/สปดาห

1 (4.3)

10 (43.5) 12 (52.2)

0 (0)

5 (22.7) 17 (77.3)

12. การสบบหร - ไมสบ - สบบางครง - สบเปนประจ า

22 (95.7) 1 (4.3) 0 (0.0)

17 (77.3)

2 (9.1) 3 (13.6)

13. การดมแอลกอฮอล - ไมดม - ดมบางครง - ดมประจ า

21 (91.3)

2 (8.7) 0 (0.0)

20 (91.0)

1 (4.5) 1 (4.5)

วารสารพษวทยาไทย 2562 ; 34(1) : 21-35 27

ใหญ ไม ส บบ ห ร ร อยละ 77 .3 และไม ด มแอลกอฮอล รอยละ 95.7 อยางไรกตามกลมตวอยางมการสบบหรเปนประจ าถงรอยละ 13.6

ในขณะทกลมควบคมไมมพฤตกรรมการสบบหรเปนประจ า (ตารางท 1)

ตารางท 1 แสดงขอมลทวไปของกลมทไมมภาวะโรคเบาหวาน (กลมควบคม) และกลมผปวยโรคเบาหวาน (กลมตวอยาง)

ขอมล ผทไมมภาวะโรคเบาหวาน

n = 23 จ านวน (รอยละ)

ผปวยโรคเบาหวาน n = 22

จ านวน (รอยละ) 1.เพศ -ชาย -หญง

5 (20.8) 18 (78.3)

7 (31.8)

15 (68.2) 2.อาย - 30-45 ป - 46-55 ป - 56-65 ป

20 (86.9) 3 (13.0) 0 (0.0)

9 (40.9)

11 (50.0) 2 (9.1)

3.การศกษา - ไมไดเรยน - ป.4 หรอ ป.6 - ม.3 หรอ ม.6 - ปวช./ปวส./อนปรญญา -ปรญญาตรหรอสงกวา

0 (0) 0 (0) 1(4.3) 1(4.3)

21(91.3)

2(9.1)

18 (81.9) 1 (4.5) 1 (4.5) 0 (0.0)

4.สถานภาพสมรส - โสด - สมรส - หมาย/หยา/แยก

4(17.4) 17(77.2) 2 (8.7)

3 (13.6)

17 (77.3) 2 (9.1)

5.อาชพหลกในปจจบน - ท าไร/ท าสวน/ท านา - คาขาย - รบจาง - อนๆ

1 (4.3) 0 (0.0) 4 (17.4)

18 (78.3)

11 (50.0) 4 (18.2) 4 (18.2) 3 (13.6)

6.รายไดเฉลย/เดอน (บาท) 36,609 12,331 7.ปวยดวยโรคเบาหวานเปนเวลา (ป)

0 (0) 8.8

ตารางท 1 แสดงขอมลทวไปของกลมทไมมภาวะโรคเบาหวาน (กลมควบคม) และกลมผปวยโรคเบาหวาน (กลมตวอยาง) (ตอ)

ขอมล ผทไมมภาวะโรคเบาหวาน

n = 23 จ านวน (รอยละ)

ผปวยโรคเบาหวาน n = 22

จ านวน (รอยละ) 8.มประวตการเปนเบาหวานในครอบครว

5 (21.7) 13 (59.1)

9. ออกก าลงกายอยางนอย 30 นาท - 0-2 วน/สปดาห - 3-5 วน/สปดาห - 6-7 วน/สปดาห

13 (56.5) 10 (43.5)

0 (0)

8 (36.4) 7 (31.8)

7 (31.8) 10. รบประทานขนมหวาน - 0-2 วน/สปดาห - 3-5 วน/สปดาห - 6-7 วน/สปดาห

8 (34.8)

10 (43.5) 5 (21.7)

14 (63.6) 4 (18.2) 4 (18.2)

11. การประทานอาหารทะเล - 0-2 วน/สปดาห - 3-5 วน/สปดาห - 6-7 วน/สปดาห

1 (4.3)

10 (43.5) 12 (52.2)

0 (0)

5 (22.7) 17 (77.3)

12. การสบบหร - ไมสบ - สบบางครง - สบเปนประจ า

22 (95.7) 1 (4.3) 0 (0.0)

17 (77.3)

2 (9.1) 3 (13.6)

13. การดมแอลกอฮอล - ไมดม - ดมบางครง - ดมประจ า

21 (91.3)

2 (8.7) 0 (0.0)

20 (91.0)

1 (4.5) 1 (4.5)

วารสารพษวทยาไทย 2562 ; 34(1) : 21-35 28

คาดชนมวลกาย ระดบน าตาลในเลอดหลงการอดอาหาร 8 ชวโมง ระดบความดนโลหต และระดบแคดเมยมในปสสาวะ ของกลมควบคมและกลมตวอยาง

กลมผปวยโรคเบาหวานมคาอาย น าหนก และดชนมวลกาย แตกตางอยางมนยส าคญทางสถต (p<0.05) เมอเปรยบเทยบกบกลมควบคมทไ ม ม ภ า ว ะ โ รค เ บ าหว าน โด ยผ ท ม ภ า ว ะโรคเบาหวานมอาย เฉ ลย 52.59+7.46 ป ซ งมากกวาอายเฉลยของกลมควบคม 39.87+4.42 ป ป ร ะ ม าณ 13.72 ป น อ ก จ า ก น ก ล ม ท เ ป นโรคเบาหวานมคาน าหนกเฉลย 68.15+12.92 กโลกรม คดเปน 1.2 เทา ของกลมทไมมภาวะโรคเบาหวาน 55+11.43 กโลกรม แตอยางไรกตามความสงของกลมทเปนโรคเบาหวานไมมความแตกตางอยางมนยส าคญทางสถตเทยบกบกลมทเปนโรคเบาหวาน เมอค านวณคาดชนมวลกายจากอตราสวนระหวางน าหนกและสวนสงหนวยเปนเมตรยกก าลงสอง พบวาคาดชนมวลกายของกลมผ ปวยโรคเบาหวานมคา เฉ ลย 26.64+4.22 กโลกรม/ตารางเมตร ซงอยในกลมทมน าหนกเกน ในขณะทคาดชนมวลกายของกลมควบคมอยท 22.02 +3.81 กโลกรม/ตารางเมตร จดอยในเกณฑทเหมาะสม (ตารางท 2)

คาระดบน าตาลในเลอดหลงการอดอาหาร 8 ชวโมง ของกลมทมภาวะโรคเบาหวาน 158.55 + 43.52 mg/dL มากกวากลมควบคมทไมมภาวะโรคเบาหวาน 79.63+5.49 mg/dL อยางมนยส าคญทางสถต (p<0.05) และคาระดบน าตาลของกลมผ ท เ ปนโรค เบาหวานมากกว าก ลม ทไ ม เ ปนโรคเบาหวานประมาณ 2 เทา ในท านองเดยวกนกบคาความดนโลหตขณะหวใจบบตวของกลมท

เปนโรคเบาหวานมคาเฉลยเทากบ 183.26+ 17.15 มลลเมตรปรอท ซงคาเฉลยอยในกลมของผทเปนความดนโลหตสง และมคาสงกวาคาเฉลยความดนโลหตในขณะหวใจบบตวของกลมผทไมปวยเปนเบาหวาน 112.78+11.32 มลลเมตรปรอท อยางมนยส าคญทางสถต (p<0.05) อยางไรกตามคาความดนโลหตขณะหวใจคลายตวไมมความแตกตางอยางมนยส าคญทางสถต ระหวางกลมผทเปนโรคเบาหวานและผทไมเปนโรคเบาหวาน (ตารางท 2)

ระดบแคดเมยมเฉลยในปสสาวะของกลมทมภาวะโรคเบาหวานเทากบ 1.02 + 0.79 µg/g creatinine โดย ม ค า ส ง ส ด เ ท า กบ 3.41 µ g/ g creatinine และ ค า ต า ส ด เ ท า กบ 0 . 1 5 µ g/ g creatinine (รปท 1A) เมอเปรยบเทยบกบกลมทไมมภาวะโรคเบาหวานซงมคาเฉลยความเขมขนของแคดเมยมในปสสาวะ คอ 0.40 + 0.53 µg/g creatinine โดยม ค า สง สด เ ท ากบ 0 .77 µ g/ g creatinine ( รป ท 1B) แสดงให เ หนว าผ ป วยโรคเบาหวานมการขบแคดเมยมออกทางปสสาวะมากกวากลมทไมเปนโรคเบาหวานประมาณ 2.6 เทา เมอวเคราะหคาทางสถตพบวาคาเฉลยระดบแคดเมยมในปสสาวะในผทเปนโรคเบาหวานมความความแตกตางอยางมนยส าคญทางสถตเมอเปรยบเทยบกบกลมทไม เ ปนโรคเบาหวาน (p<0.05) (ตารางท 2)

จากการทดสอบความสมพนธของระดบแคดเมยมในปสสาวะ ระดบน าตาลในเลอด คาดชนมวลกาย และคาความดนโลหตขณะหวใจบบตวของกลมผปวยโรคเบาหวานและผทไมเปนโรคเบาหวาน พบวาระดบแคดเมยมในปสสาวะ มความสมพนธไปในทางเดยวกนกบคาระดบ

น าตาลในเลอด (r=0.295) และมความสมพนธในทศทางตรงกนขามกบดชนมวลกาย (r=-0.297) คา

ความดนโลหตขณะหวใจบบตว (r=-0.062) อยางไมมนยส าคญทางสถต ดงแสดงในตารางท 3

ตารางท 2 แสดงการเปรยบเทยบคาเฉลยของอาย คา BMI ระดบแคดเมยมในปสสาวะ ระดบน าตาลในเลอด ระดบความดนโลหต ของกลมทไมมภาวะโรคเบาหวาน (กลมควบคม) และกลมผปวยโรคเบาหวาน (กลมตวอยาง)

ตวแปร

ผทไมมภาวะโรคเบาหวาน (n=23)

ผปวยโรคเบาหวาน (n=22) p value

(α =0.05) mean + SD mean + SD

อาย (ป) 39.87 + 4.42 52.59 + 7.46 1.29651E-08*

น าหนก (กโลกรม) 55.00 + 11.43 68.15 + 12.92 0.0009*

ความสง (เซนตเมตร) 158.82+ 6.87 159.85+ 7.59 0.322

คาดชนมวลกาย, BMI (kg/m2) 22.02 + 3.81 26.64 + 4.22 0.0005*

ระดบแคดเมยมในปสสาวะ (µg/g creatinine) คาเฉลย คาสงสด คาต าสด

0.40 + 0.53 0.77 0.02

1.02 + 0.79 3.41 0.15

0.0001**

FBS (mg/dL) 79.63 +5.49 158.55 + 43.52 0.0001*

BP systolic (mmHg) 112.78 + 11.32 183.26 + 17.15 1.77387E-06*

BP diastolic (mmHg) 72.65 + 10.10 75.47 + 11.51 0.466

* มนยส าคญทางสถต ท p<0.05 โดยใชสถต T-test ** มนยส าคญทางสถต ท p<0.05 โดยใชสถต Mann-Whitney U Test BMI: Body mass index, FBS: Fasting blood sugar คอ ระดบน าตาลในเลอดหลงการอดอาหาร 8 ชวโมง, BP systolic: คาความดนโลหตขณะหวใจบบตว, BP diastolic: คาความดนโลหตขณะหวใจคลายตว

วารสารพษวทยาไทย 2562 ; 34(1) : 21-35 29

คาดชนมวลกาย ระดบน าตาลในเลอดหลงการอดอาหาร 8 ชวโมง ระดบความดนโลหต และระดบแคดเมยมในปสสาวะ ของกลมควบคมและกลมตวอยาง

กลมผปวยโรคเบาหวานมคาอาย น าหนก และดชนมวลกาย แตกตางอยางมนยส าคญทางสถต (p<0.05) เมอเปรยบเทยบกบกลมควบคมทไ ม ม ภ า ว ะ โ รค เ บ าหว าน โด ยผ ท ม ภ า ว ะโรคเบาหวานมอาย เฉ ลย 52.59+7.46 ป ซ งมากกวาอายเฉลยของกลมควบคม 39.87+4.42 ป ป ร ะ ม าณ 13.72 ป น อ ก จ า ก น ก ล ม ท เ ป นโรคเบาหวานมคาน าหนกเฉลย 68.15+12.92 กโลกรม คดเปน 1.2 เทา ของกลมทไมมภาวะโรคเบาหวาน 55+11.43 กโลกรม แตอยางไรกตามความสงของกลมทเปนโรคเบาหวานไมมความแตกตางอยางมนยส าคญทางสถตเทยบกบกลมทเปนโรคเบาหวาน เมอค านวณคาดชนมวลกายจากอตราสวนระหวางน าหนกและสวนสงหนวยเปนเมตรยกก าลงสอง พบวาคาดชนมวลกายของกลมผ ปวยโรคเบาหวานมคา เฉ ลย 26.64+4.22 กโลกรม/ตารางเมตร ซงอยในกลมทมน าหนกเกน ในขณะทคาดชนมวลกายของกลมควบคมอยท 22.02 +3.81 กโลกรม/ตารางเมตร จดอยในเกณฑทเหมาะสม (ตารางท 2)

คาระดบน าตาลในเลอดหลงการอดอาหาร 8 ชวโมง ของกลมทมภาวะโรคเบาหวาน 158.55 + 43.52 mg/dL มากกวากลมควบคมทไมมภาวะโรคเบาหวาน 79.63+5.49 mg/dL อยางมนยส าคญทางสถต (p<0.05) และคาระดบน าตาลของกลมผ ท เ ปนโรค เบาหวานมากกว าก ลม ทไ ม เ ปนโรคเบาหวานประมาณ 2 เทา ในท านองเดยวกนกบคาความดนโลหตขณะหวใจบบตวของกลมท

เปนโรคเบาหวานมคาเฉลยเทากบ 183.26+ 17.15 มลลเมตรปรอท ซงคาเฉลยอยในกลมของผทเปนความดนโลหตสง และมคาสงกวาคาเฉลยความดนโลหตในขณะหวใจบบตวของกลมผทไมปวยเปนเบาหวาน 112.78+11.32 มลลเมตรปรอท อยางมนยส าคญทางสถต (p<0.05) อยางไรกตามคาความดนโลหตขณะหวใจคลายตวไมมความแตกตางอยางมนยส าคญทางสถต ระหวางกลมผทเปนโรคเบาหวานและผทไมเปนโรคเบาหวาน (ตารางท 2)

ระดบแคดเมยมเฉลยในปสสาวะของกลมทมภาวะโรคเบาหวานเทากบ 1.02 + 0.79 µg/g creatinine โดย ม ค า ส ง ส ด เ ท า กบ 3.41 µ g/ g creatinine และ ค า ต า ส ด เ ท า กบ 0 . 1 5 µ g/ g creatinine (รปท 1A) เมอเปรยบเทยบกบกลมทไมมภาวะโรคเบาหวานซงมคาเฉลยความเขมขนของแคดเมยมในปสสาวะ คอ 0.40 + 0.53 µg/g creatinine โดยม ค า สง สด เ ท ากบ 0 .77 µ g/ g creatinine ( รป ท 1B) แสดงให เ หนว าผ ป วยโรคเบาหวานมการขบแคดเมยมออกทางปสสาวะมากกวากลมทไมเปนโรคเบาหวานประมาณ 2.6 เทา เมอวเคราะหคาทางสถตพบวาคาเฉลยระดบแคดเมยมในปสสาวะในผทเปนโรคเบาหวานมความความแตกตางอยางมนยส าคญทางสถตเมอเปรยบเทยบกบกลมทไม เ ปนโรคเบาหวาน (p<0.05) (ตารางท 2)

จากการทดสอบความสมพนธของระดบแคดเมยมในปสสาวะ ระดบน าตาลในเลอด คาดชนมวลกาย และคาความดนโลหตขณะหวใจบบตวของกลมผปวยโรคเบาหวานและผทไมเปนโรคเบาหวาน พบวาระดบแคดเมยมในปสสาวะ มความสมพนธไปในทางเดยวกนกบคาระดบ

น าตาลในเลอด (r=0.295) และมความสมพนธในทศทางตรงกนขามกบดชนมวลกาย (r=-0.297) คา

ความดนโลหตขณะหวใจบบตว (r=-0.062) อยางไมมนยส าคญทางสถต ดงแสดงในตารางท 3

ตารางท 2 แสดงการเปรยบเทยบคาเฉลยของอาย คา BMI ระดบแคดเมยมในปสสาวะ ระดบน าตาลในเลอด ระดบความดนโลหต ของกลมทไมมภาวะโรคเบาหวาน (กลมควบคม) และกลมผปวยโรคเบาหวาน (กลมตวอยาง)

ตวแปร

ผทไมมภาวะโรคเบาหวาน (n=23)

ผปวยโรคเบาหวาน (n=22) p value

(α =0.05) mean + SD mean + SD

อาย (ป) 39.87 + 4.42 52.59 + 7.46 1.29651E-08*

น าหนก (กโลกรม) 55.00 + 11.43 68.15 + 12.92 0.0009*

ความสง (เซนตเมตร) 158.82+ 6.87 159.85+ 7.59 0.322

คาดชนมวลกาย, BMI (kg/m2) 22.02 + 3.81 26.64 + 4.22 0.0005*

ระดบแคดเมยมในปสสาวะ (µg/g creatinine) คาเฉลย คาสงสด คาต าสด

0.40 + 0.53 0.77 0.02

1.02 + 0.79 3.41 0.15

0.0001**

FBS (mg/dL) 79.63 +5.49 158.55 + 43.52 0.0001*

BP systolic (mmHg) 112.78 + 11.32 183.26 + 17.15 1.77387E-06*

BP diastolic (mmHg) 72.65 + 10.10 75.47 + 11.51 0.466

* มนยส าคญทางสถต ท p<0.05 โดยใชสถต T-test ** มนยส าคญทางสถต ท p<0.05 โดยใชสถต Mann-Whitney U Test BMI: Body mass index, FBS: Fasting blood sugar คอ ระดบน าตาลในเลอดหลงการอดอาหาร 8 ชวโมง, BP systolic: คาความดนโลหตขณะหวใจบบตว, BP diastolic: คาความดนโลหตขณะหวใจคลายตว

วารสารพษวทยาไทย 2562 ; 34(1) : 21-35 30

ตารางท 3 แสดงความสมพนธระหวางระดบแคดเมยมในปสสาวะ ระดบน าตาลในเลอด คาดชนมวลกาย และคาความดนโลหตตวบนของกลมผปวยโรคเบาหวาน

ปจจย Pearson correlation ( r ) Significant Level (p-value) * Urine Cd & FBS 0.295 0.182 Urine Cd & BMI -0.297 0.179 Urine Cd & Systolic BP -0.062 0.784

* ความสมพนธอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ 0.05 (two-tailed) BMI: Body mass index, FBS: Fasting blood sugar คอ ระดบน าตาลในเลอดหลงการอดอาหาร 8 ชวโมง, BP systolic: คาความดนโลหตขณะหวใจบบตว อภปรายผลการศกษา

การเพมขนของอตราปวยโรคเบาหวานชนดท 2 เกดขนทวโลก11 โดยเฉพาะอยางยงในประเทศไทย จงหวดนครศรธรรมราช ซงจดไดวาเปนจงหวดทมอตราปวยดวยโรคเบาหวานเพมสงขนอยางตอเนอง จากขอมลสถานบรการสาธารณสข กระทรวงสาธารณสข จงหวดนครศรธรรมราช พบว าจ านวนผ ป วยดวยโรคเบาหวานชนดท 2 ระหวางป พ.ศ. 2546 ม 4,169 คน และในป พ.ศ. 2555 เพมขน 13,194 คน12 โรคเบาหวานมสาเหตการเกดโรคมาจากหลายปจจย เชน พนธกรรม ความอวน พฤตกรรมสขภาพ อาหาร ในการศกษาครงนพบวาอาย น า ห น ก แ ล ะ ด ช น ม ว ล ก า ย ข อ ง ผ ป ว ยโรคเบาหวานมความแตกตางอยางมนยส าคญทางสถต (p<0.05) เมอเปรยบเทยบกบกลมควบคมทไมมภาวะโรคเบาหวาน นอกจากนยงมหลายรายงานการวจยพบความสมพนธระหวางสารพษในสงแวดลอมและการเกดโรคเบาหวาน ตามรายงานทมหลกฐานเปนทประจกษทงในมนษยและในสงแวดลอม พบวา สารแคดเมยมในสงแวดลอมเปนปจจยเสยงทมผลตอการเกด

โรคเบาหวานรวมท งภาวะแทรกซอนทางไตทเกดขนในผปวยโรคเบาหวานอยางมนยส าคญทางสถต 5,13-17

จากผลการตรวจวดระดบแคดเมยมในปสสาวะซงจดเปนตวบงชทางชวภาพทแสดงถงการสะสมของแคดเมยมในรางกายเปนระยะเวลานาน 18,19 พบวาระดบแคดเมยมเฉลยในปสสาวะของกลมทมภาวะโรคเบาหวาน เทากบ 1.02 + 0.79 µg/g creatinine มากกวากลมทไมมภาวะโรคเบาหวาน (รปท1A) อยางมนยส าคญทางสถต (p<0.05) (ตารางท 2) ซงสอดคลองกบการศกษาในผ ปวยโรคเบาหวานชนดท 2 ในประเทศจน จ านวน 299 คน โดยพบวามปรมาณแคดเ มยมในปสสาวะ 0.38 (0.05–4.17) µg/g creatinine20 ซงในการศกษาครงนพบความเขมขนของแคดเมยมในปสสาวะมคาสงกวาทพบในประเทศจนประมาณ 2.5 เทา นอกจากนยงพบขอมลจากการส ารวจของ NHANES III จ านวน 8,722 คน พบวาความเสยงของโรคเบาหวานเพมขน 1.11 เทาในคนทมระดบแคดเมยมในปสสาวะเพมขน 1 µg/g creatinine และการตรวจพบแคดเมยมในปสสาวะในชวง 1-1.99 µg/g

creatinine จะมความเสยงตอการเกดโรคเบาหวาน 1.24 เทา2 แสดงใหเหนวาระดบแคดเมยมทตรวจพบในปสสาวะของการศกษาครงนอาจจะเปนปจจยหนงทสงผลตอโรคเบาหวาน โดยผปวยเบาหวานในกลมทศกษาอาจจะมโอกาสสมผสแคดเมยมทปนเปอนสงแวดลอม เชน การสบบหร และจากการประกอบอาชพ เนองจากผลการศกษาพบวาผปวยโรคเบาหวานมพฤตกรรมสบบหรรอยละ 22.7 ซ งมากกว า ในผ ท ไ ม ปวย เ ปนโรคเบาหวาน นอกจากนกลมผปวยโรคเบาหวานสวนใหญประกอบอาชพเกษตรกรรมถงรอยละ

50 (ตารางท 1) ซงมโอกาสในการสมผสสารแคดเมยมทเปนสวนผสมในสารก าจดเชอรา หนอน แมลง และปยชนดซปเปอรฟอสเฟต แคดเมยมทปนเปอนในสงแวดลอมจะไมถกยอยสลายและคงอยในสงแวดลอมเปนเวลานาน ท าใหเกดการสะสมในดน น า สตวน า สงผลใหเพมความเ สยงของประชาชนในการรบสมผสแคดเมยมเขาสรางกาย15,21 ดงน นการตรวจวดปรมาณแคดเมยมในสงแวดลอมเปนสงจ าเปน เพอเสนอแนะแนวในการปองกนระดบปฐมภมโดยลดการรบสมผสแคดเมยมในสงแวดลอม

รปท 1 กราฟ 1A แสดงคาระดบน าตาลในเลอดหลงการอดอาหาร 8 ชวโมง (FBS:mg/dL) ในกลมผปวยโรคเบาหวาน (DM) และกลมควบคม (control) กราฟ 1B แสดงระดบแคดเมยมในปสสาวะ ( Cd, µg/g creatinine) ในกลมผปวยโรคเบาหวาน (DM) และกลมควบคม (control) * มนยส าคญทางสถต ท p<0.05 โดยใชสถต T-test ** มนยส าคญทางสถต ท p<0.05 โดยใชสถต Mann-Whitney U Test

นอกจากนขอมลงานวจยของ Edwards และ Prozialeck ในป 2009 พบวาแคดเมยมอาจจะสงตอภาวะไตผดปกตจากเบาหวาน ซงเปน

ภาวะแทรกซอนทรนแรงและเกดขนประมาณ 30-40% ของผปวยทเปนโรคเบาหวานเรอรงเปนเวลานาน5 มรายงานการศกษาพบวาการตรวจพบ

0

50

100

150

200

250

Control DM

FBG

(mg/

dL)

0

0.2

0.4

0.6

0.8

1

1.2

1.4

1.6

1.8

2

Control DM

U-C

d (u

g/g

crea

tinin

e)

*

***

1A 1B

วารสารพษวทยาไทย 2562 ; 34(1) : 21-35 31

ตารางท 3 แสดงความสมพนธระหวางระดบแคดเมยมในปสสาวะ ระดบน าตาลในเลอด คาดชนมวลกาย และคาความดนโลหตตวบนของกลมผปวยโรคเบาหวาน

ปจจย Pearson correlation ( r ) Significant Level (p-value) * Urine Cd & FBS 0.295 0.182 Urine Cd & BMI -0.297 0.179 Urine Cd & Systolic BP -0.062 0.784

* ความสมพนธอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ 0.05 (two-tailed) BMI: Body mass index, FBS: Fasting blood sugar คอ ระดบน าตาลในเลอดหลงการอดอาหาร 8 ชวโมง, BP systolic: คาความดนโลหตขณะหวใจบบตว อภปรายผลการศกษา

การเพมขนของอตราปวยโรคเบาหวานชนดท 2 เกดขนทวโลก11 โดยเฉพาะอยางยงในประเทศไทย จงหวดนครศรธรรมราช ซงจดไดวาเปนจงหวดทมอตราปวยดวยโรคเบาหวานเพมสงขนอยางตอเนอง จากขอมลสถานบรการสาธารณสข กระทรวงสาธารณสข จงหวดนครศรธรรมราช พบว าจ านวนผ ป วยดวยโรคเบาหวานชนดท 2 ระหวางป พ.ศ. 2546 ม 4,169 คน และในป พ.ศ. 2555 เพมขน 13,194 คน12 โรคเบาหวานมสาเหตการเกดโรคมาจากหลายปจจย เชน พนธกรรม ความอวน พฤตกรรมสขภาพ อาหาร ในการศกษาครงนพบวาอาย น า ห น ก แ ล ะ ด ช น ม ว ล ก า ย ข อ ง ผ ป ว ยโรคเบาหวานมความแตกตางอยางมนยส าคญทางสถต (p<0.05) เมอเปรยบเทยบกบกลมควบคมทไมมภาวะโรคเบาหวาน นอกจากนยงมหลายรายงานการวจยพบความสมพนธระหวางสารพษในสงแวดลอมและการเกดโรคเบาหวาน ตามรายงานทมหลกฐานเปนทประจกษทงในมนษยและในสงแวดลอม พบวา สารแคดเมยมในสงแวดลอมเปนปจจยเสยงทมผลตอการเกด

โรคเบาหวานรวมท งภาวะแทรกซอนทางไตทเกดขนในผปวยโรคเบาหวานอยางมนยส าคญทางสถต 5,13-17

จากผลการตรวจวดระดบแคดเมยมในปสสาวะซงจดเปนตวบงชทางชวภาพทแสดงถงการสะสมของแคดเมยมในรางกายเปนระยะเวลานาน 18,19 พบวาระดบแคดเมยมเฉลยในปสสาวะของกลมทมภาวะโรคเบาหวาน เทากบ 1.02 + 0.79 µg/g creatinine มากกวากลมทไมมภาวะโรคเบาหวาน (รปท1A) อยางมนยส าคญทางสถต (p<0.05) (ตารางท 2) ซงสอดคลองกบการศกษาในผ ปวยโรคเบาหวานชนดท 2 ในประเทศจน จ านวน 299 คน โดยพบวามปรมาณแคดเ มยมในปสสาวะ 0.38 (0.05–4.17) µg/g creatinine20 ซงในการศกษาครงนพบความเขมขนของแคดเมยมในปสสาวะมคาสงกวาทพบในประเทศจนประมาณ 2.5 เทา นอกจากนยงพบขอมลจากการส ารวจของ NHANES III จ านวน 8,722 คน พบวาความเสยงของโรคเบาหวานเพมขน 1.11 เทาในคนทมระดบแคดเมยมในปสสาวะเพมขน 1 µg/g creatinine และการตรวจพบแคดเมยมในปสสาวะในชวง 1-1.99 µg/g

creatinine จะมความเสยงตอการเกดโรคเบาหวาน 1.24 เทา2 แสดงใหเหนวาระดบแคดเมยมทตรวจพบในปสสาวะของการศกษาครงนอาจจะเปนปจจยหนงทสงผลตอโรคเบาหวาน โดยผปวยเบาหวานในกลมทศกษาอาจจะมโอกาสสมผสแคดเมยมทปนเปอนสงแวดลอม เชน การสบบหร และจากการประกอบอาชพ เนองจากผลการศกษาพบวาผปวยโรคเบาหวานมพฤตกรรมสบบหรรอยละ 22.7 ซ งมากกว า ในผ ท ไ ม ปวย เ ปนโรคเบาหวาน นอกจากนกลมผปวยโรคเบาหวานสวนใหญประกอบอาชพเกษตรกรรมถงรอยละ

50 (ตารางท 1) ซงมโอกาสในการสมผสสารแคดเมยมทเปนสวนผสมในสารก าจดเชอรา หนอน แมลง และปยชนดซปเปอรฟอสเฟต แคดเมยมทปนเปอนในสงแวดลอมจะไมถกยอยสลายและคงอยในสงแวดลอมเปนเวลานาน ท าใหเกดการสะสมในดน น า สตวน า สงผลใหเพมความเ สยงของประชาชนในการรบสมผสแคดเมยมเขาสรางกาย15,21 ดงน นการตรวจวดปรมาณแคดเมยมในสงแวดลอมเปนสงจ าเปน เพอเสนอแนะแนวในการปองกนระดบปฐมภมโดยลดการรบสมผสแคดเมยมในสงแวดลอม

รปท 1 กราฟ 1A แสดงคาระดบน าตาลในเลอดหลงการอดอาหาร 8 ชวโมง (FBS:mg/dL) ในกลมผปวยโรคเบาหวาน (DM) และกลมควบคม (control) กราฟ 1B แสดงระดบแคดเมยมในปสสาวะ ( Cd, µg/g creatinine) ในกลมผปวยโรคเบาหวาน (DM) และกลมควบคม (control) * มนยส าคญทางสถต ท p<0.05 โดยใชสถต T-test ** มนยส าคญทางสถต ท p<0.05 โดยใชสถต Mann-Whitney U Test

นอกจากนขอมลงานวจยของ Edwards และ Prozialeck ในป 2009 พบวาแคดเมยมอาจจะสงตอภาวะไตผดปกตจากเบาหวาน ซงเปน

ภาวะแทรกซอนทรนแรงและเกดขนประมาณ 30-40% ของผปวยทเปนโรคเบาหวานเรอรงเปนเวลานาน5 มรายงานการศกษาพบวาการตรวจพบ

0

50

100

150

200

250

Control DM

FBG

(mg/

dL)

0

0.2

0.4

0.6

0.8

1

1.2

1.4

1.6

1.8

2

Control DM

U-C

d (u

g/g

crea

tinin

e)

*

***

1A 1B

วารสารพษวทยาไทย 2562 ; 34(1) : 21-35 32

ระดบแคดเมยมในปสสาวะระหวาง 0.5-3 µg/g creatinine เปนตวบงชภาวะไตถกท าลายเบองตน15 นอกจากนยงมรายงานการศกษาพบวาคาเฉลยของแคดเ มยมในปสสาวะทระดบ 0.8 µg/g creatinine สงผลตอการลดอตราการกรองของไต ( glomerular filtration rate) แ ล ะ ก า ร ขบ อ อ กของครอะตนน (creatinine clearance)22 เนองจากปกตแคดเมยมจะถกดดกลบหมดททอไตสวนตน หากตรวจพบแคดเมยมในปสสาวะอยางมนยส าคญแสดงวามการสะสมของแคดเมยมในรางกายและไตถกท าลาย23 ในการศกษาครงนพบแคดเ มยมในปสสาวะของผ ป วย เบาหวาน 1.02+0.79 µg/g creatinine ช ใ ห เ ห น ว า ผ ป ว ยอาจจะมความเสยงตออาการแทรกซอนทางไต ควรมเฝาระวงและตรวจตวบงชความผดปกตของไตเพมเตม เพอลดภาวะแทรกซอนทางไตทอาจจะเกดขนในอนาคต

ในประเทศไทยมรายงานการศกษาของจนตนา ศรวราศย ในป 2559 พบวาการสมผสแคดเมยมสงผลตอการเพมขนของอตราอวนลงพงในประชากรทวไป24 ซงภาวะอวนลงพงจดเปนสาเหตหนงในการเกดโรคเบาหวาน สอดคลองกบการศกษาในครงนทพบวาคาดชนมวลกายของผ ปวยโรคเบาหวานสวนใหญอยในกลมทมน าหนกเกน โดยมคาเฉลย 26.64+4.22 กโลกรม/ตารางเมตร และมความแตกตางอยางมนยส าคญทางสถต (p<0.05) เ มอเปรยบเทยบกบกลมควบคมทไมมภาวะโรคเบาหวาน เมอวเคราะหความสมพนธระหวางระดบแคดเมยมในปสสาวะกบ ค าระดบน า ต าลใน เ ลอดในก ลมผ ป ว ยโรคเบาหวานพบวามความสมพนธในทศทางเดยวกน โดยไมมความสมพนธอยางมนยส าคญ

ทางสถต (ตารางท 3) อยางไรกตามมรายงานเ ก ยวของกบกลไกการ เห นยวน า ให มการเปลยนแปลงระดบน าตาลในเลอดของสารแคดเมยม ในทางทฤษฎสารแคดเมยมมผลตอการเมตาบอลซมของกลโคสในรางกายทอวยวะตางๆ เชน ตบออน ตบ เนอเยอไขมน และตอมหมวกไต จากการศกษาของ Edwards และ Prozialeck 3 ในป 2009 พบวา สารแคดเมยมมผลโดยตรงตอตบออน ท าใหเปลยนแปลงอตราการหลงอนซลนจากเบตาเซลล มผลกระตนในการเกดกระบวนการสงเคราะหกลโคส (gluconeogenesis) และรบกวนการท างานของตบออน25 ลดการแสดงออกของโปรตนทใชในการสรางตวขนสงกลโคส9 ท าใหประสทธภาพการขนสงกลโคสเขาสเซลลลดลง นอกจากนแคดเมยมยงมผลตอการท างานของตอมหมวกไตโดยกระตนการสรางสารเคททโคลามน ซงมผลทางออมในการเพมระดบน าตาลในเลอด 26 ผลกระทบและกลไกการเกดพษของแคดเมยมตอการหลงและการท างานของอนซลนรวมทงการควบคมระดบน าตาลในเลอดยงตองมการศกษาเพมเตมโดยเฉพาะอยางยงการศกษาระบาดวทยาในระดบประชากรเ พอยนยนความสมพนธระหวางสารแคดเมยมและการเกดโรคเบาหวาน

สรปผลการศกษา

งานวจยฉบบนเปนรายงานการศกษาเ บ อ ง ตน ในประช าก รท ว ไปขอ ง จ ง ห วดนครศรธรรมราช จากผลการศกษาพบปรมาณสารแคดเมยมในปสสาวะของผปวยโรคเบาหวานอยางมนยส าคญทางสถตประชากรทปวยเปนโรคเบาหวานอาจจะมสาเหตหนงมาจากการ

ไดรบสารแคดเมยมเขาไปสะสมในรางกาย

ถงแมวางานวจยนมจ านวนกลมตวอยางทใชศกษาจ ากด จงไมอาจแสดงความสมพนธของปจจยทางสงแวดลอมไดครบถวน รวมท งการค ว บ ค ม ป จ จ ย ซ อ น เ ร น ห ร อ ป จ จ ย ร ว ม (confounding factors) ทมผลตอการศกษา อยางไรกตามการผลการศกษาครงนจะเปนแนวทางในการวเคราะหหาสาเหตของการเกดโรคเบาหวานในประชากร และเปนแนวทางในการตรวจตวบงชทางชวภาพทเกยวของตอไป

กตตกรรมประกาศ ขอขอบคณสถาบนว จยและพฒนา มหาวทยาลยวลยลกษณ ทมอบทนอดหนนการจดท าขอเสนอโครงการวจย มหาวทยาลยวลยลกษณ ผ อ านวยการโรงพยาบาลท าศาลา นกวทยาศาสตรประจ าหองปฏบตการเทคนคการแพทย ศนยเค รองมอวทยาศาสตรและเทคโนโลยมหาวทยาลยวลยลกษณ ทใหความอนเคราะหเกบตวอยางเลอดและปสสาวะ กลมควบคม และกลมตวอยางทใหขอมลในการวจย

เอกสารอางอง

1. Whiting DR, Guariguata L, Weil C, Shaw J. IDF diabetes atlas: global estimates of the prevalence of diabetes for 2011 and 2030. Diabetes Res Clin Pract 2011; 94(3): 311-21.

2. Schwartz GG, Il'yasova D, Ivanova A. Urinary cadmium, impaired fasting glucose, and diabetes in the NHANES III. Diabetes Care 2003; 26(2): 468-70.

3. Lei LJ, Jin TY, Zhou YF. The effects of cadmium on the levels of insulin in smelters. Zhonghua Lao Dong Wei Sheng Zhi Ye Bing Za Zhi. 2006; 24(1): 3-6.

4. Afridi HI, Kazi TG, Kazi N, Jamali MK, Arain MB, Jalbani N, et al. Evaluation of status of toxic metals in biological samples of diabetes mellitus patients. Diabetes Research and Clinical Practice 2008; 80(2): 280-8.

5. Edwards JR, Prozialeck WC. Cadmium, diabetes and chronic kidney disease. Toxicol Appl Pharmacol 2009; 238(3): 289-93.

6. Schrijvers BF, De Vriese AS, Van de Voorde J, Rasch R, Lameire NH, Flyvbjerg A. Long- term renal changes in the Goto-Kakizaki rat, a model of lean type 2 diabetes. Nephrol Dial Transplant 2004; 19(5): 1092-

7. Haswell- Elkins M, Imray P, Satarug S, Moore MR, O'Dea K. Urinary excretion of cadmium among Torres Strait Islanders ( Australia) at risk of elevated dietary exposure through traditional foods. J Expo Sci Environ Epidemiol 2007; 17(4): 372-7.

8. Satarug S, Haswell-Elkins MR, Moore MR. Safe levels of cadmium intake to prevent renal toxicity in human subjects. Br J Nutr 2000; 84(6): 791-802.

9. Han JC, Park SY, Hah BG, Choi GH, Kim YK, Kwon TH, et al. Cadmium induces

วารสารพษวทยาไทย 2562 ; 34(1) : 21-35 33

ระดบแคดเมยมในปสสาวะระหวาง 0.5-3 µg/g creatinine เปนตวบงชภาวะไตถกท าลายเบองตน15 นอกจากนยงมรายงานการศกษาพบวาคาเฉลยของแคดเ มยมในปสสาวะทระดบ 0.8 µg/g creatinine สงผลตอการลดอตราการกรองของไต ( glomerular filtration rate) แ ล ะ ก า ร ขบ อ อ กของครอะตนน (creatinine clearance)22 เนองจากปกตแคดเมยมจะถกดดกลบหมดททอไตสวนตน หากตรวจพบแคดเมยมในปสสาวะอยางมนยส าคญแสดงวามการสะสมของแคดเมยมในรางกายและไตถกท าลาย23 ในการศกษาครงนพบแคดเ มยมในปสสาวะของผ ป วย เบาหวาน 1.02+0.79 µg/g creatinine ช ใ ห เ ห น ว า ผ ป ว ยอาจจะมความเสยงตออาการแทรกซอนทางไต ควรมเฝาระวงและตรวจตวบงชความผดปกตของไตเพมเตม เพอลดภาวะแทรกซอนทางไตทอาจจะเกดขนในอนาคต

ในประเทศไทยมรายงานการศกษาของจนตนา ศรวราศย ในป 2559 พบวาการสมผสแคดเมยมสงผลตอการเพมขนของอตราอวนลงพงในประชากรทวไป24 ซงภาวะอวนลงพงจดเปนสาเหตหนงในการเกดโรคเบาหวาน สอดคลองกบการศกษาในครงนทพบวาคาดชนมวลกายของผ ปวยโรคเบาหวานสวนใหญอยในกลมทมน าหนกเกน โดยมคาเฉลย 26.64+4.22 กโลกรม/ตารางเมตร และมความแตกตางอยางมนยส าคญทางสถต (p<0.05) เ มอเปรยบเทยบกบกลมควบคมทไมมภาวะโรคเบาหวาน เมอวเคราะหความสมพนธระหวางระดบแคดเมยมในปสสาวะกบ ค าระดบน า ต าลใน เ ลอดในก ลมผ ป ว ยโรคเบาหวานพบวามความสมพนธในทศทางเดยวกน โดยไมมความสมพนธอยางมนยส าคญ

ทางสถต (ตารางท 3) อยางไรกตามมรายงานเ ก ยวของกบกลไกการ เห นยวน า ให มการเปลยนแปลงระดบน าตาลในเลอดของสารแคดเมยม ในทางทฤษฎสารแคดเมยมมผลตอการเมตาบอลซมของกลโคสในรางกายทอวยวะตางๆ เชน ตบออน ตบ เนอเยอไขมน และตอมหมวกไต จากการศกษาของ Edwards และ Prozialeck 3 ในป 2009 พบวา สารแคดเมยมมผลโดยตรงตอตบออน ท าใหเปลยนแปลงอตราการหลงอนซลนจากเบตาเซลล มผลกระตนในการเกดกระบวนการสงเคราะหกลโคส (gluconeogenesis) และรบกวนการท างานของตบออน25 ลดการแสดงออกของโปรตนทใชในการสรางตวขนสงกลโคส9 ท าใหประสทธภาพการขนสงกลโคสเขาสเซลลลดลง นอกจากนแคดเมยมยงมผลตอการท างานของตอมหมวกไตโดยกระตนการสรางสารเคททโคลามน ซงมผลทางออมในการเพมระดบน าตาลในเลอด 26 ผลกระทบและกลไกการเกดพษของแคดเมยมตอการหลงและการท างานของอนซลนรวมทงการควบคมระดบน าตาลในเลอดยงตองมการศกษาเพมเตมโดยเฉพาะอยางยงการศกษาระบาดวทยาในระดบประชากรเ พอยนยนความสมพนธระหวางสารแคดเมยมและการเกดโรคเบาหวาน

สรปผลการศกษา

งานวจยฉบบนเปนรายงานการศกษาเ บ อ ง ตน ในประช าก รท ว ไปขอ ง จ ง ห วดนครศรธรรมราช จากผลการศกษาพบปรมาณสารแคดเมยมในปสสาวะของผปวยโรคเบาหวานอยางมนยส าคญทางสถตประชากรทปวยเปนโรคเบาหวานอาจจะมสาเหตหนงมาจากการ

ไดรบสารแคดเมยมเขาไปสะสมในรางกาย

ถงแมวางานวจยนมจ านวนกลมตวอยางทใชศกษาจ ากด จงไมอาจแสดงความสมพนธของปจจยทางสงแวดลอมไดครบถวน รวมท งการค ว บ ค ม ป จ จ ย ซ อ น เ ร น ห ร อ ป จ จ ย ร ว ม (confounding factors) ทมผลตอการศกษา อยางไรกตามการผลการศกษาครงนจะเปนแนวทางในการวเคราะหหาสาเหตของการเกดโรคเบาหวานในประชากร และเปนแนวทางในการตรวจตวบงชทางชวภาพทเกยวของตอไป

กตตกรรมประกาศ ขอขอบคณสถาบนว จยและพฒนา มหาวทยาลยวลยลกษณ ทมอบทนอดหนนการจดท าขอเสนอโครงการวจย มหาวทยาลยวลยลกษณ ผ อ านวยการโรงพยาบาลท าศาลา นกวทยาศาสตรประจ าหองปฏบตการเทคนคการแพทย ศนยเค รองมอวทยาศาสตรและเทคโนโลยมหาวทยาลยวลยลกษณ ทใหความอนเคราะหเกบตวอยางเลอดและปสสาวะ กลมควบคม และกลมตวอยางทใหขอมลในการวจย

เอกสารอางอง

1. Whiting DR, Guariguata L, Weil C, Shaw J. IDF diabetes atlas: global estimates of the prevalence of diabetes for 2011 and 2030. Diabetes Res Clin Pract 2011; 94(3): 311-21.

2. Schwartz GG, Il'yasova D, Ivanova A. Urinary cadmium, impaired fasting glucose, and diabetes in the NHANES III. Diabetes Care 2003; 26(2): 468-70.

3. Lei LJ, Jin TY, Zhou YF. The effects of cadmium on the levels of insulin in smelters. Zhonghua Lao Dong Wei Sheng Zhi Ye Bing Za Zhi. 2006; 24(1): 3-6.

4. Afridi HI, Kazi TG, Kazi N, Jamali MK, Arain MB, Jalbani N, et al. Evaluation of status of toxic metals in biological samples of diabetes mellitus patients. Diabetes Research and Clinical Practice 2008; 80(2): 280-8.

5. Edwards JR, Prozialeck WC. Cadmium, diabetes and chronic kidney disease. Toxicol Appl Pharmacol 2009; 238(3): 289-93.

6. Schrijvers BF, De Vriese AS, Van de Voorde J, Rasch R, Lameire NH, Flyvbjerg A. Long- term renal changes in the Goto-Kakizaki rat, a model of lean type 2 diabetes. Nephrol Dial Transplant 2004; 19(5): 1092-

7. Haswell- Elkins M, Imray P, Satarug S, Moore MR, O'Dea K. Urinary excretion of cadmium among Torres Strait Islanders ( Australia) at risk of elevated dietary exposure through traditional foods. J Expo Sci Environ Epidemiol 2007; 17(4): 372-7.

8. Satarug S, Haswell-Elkins MR, Moore MR. Safe levels of cadmium intake to prevent renal toxicity in human subjects. Br J Nutr 2000; 84(6): 791-802.

9. Han JC, Park SY, Hah BG, Choi GH, Kim YK, Kwon TH, et al. Cadmium induces

วารสารพษวทยาไทย 2562 ; 34(1) : 21-35 34

impaired glucose tolerance in rat by down-regulating GLUT4 expression in adipocytes. Archives of Biochemistry and Biophysics 2003; 413(2): 213-20.

10. Swaddiwudhipong W, Mahasakpan P, Limpatanachote P, Krintratun S. Correlations of urinary cadmium with hypertension and diabetes in persons living in cadmium- contaminated villages in northwestern Thailand: A population study. Environmental Research 2010; 110(6): 612-6.

11. Wild S, Roglic G, Green A, Sicree R, King H. Global prevalence of diabetes: estimates for the year 2000 and projections for 2030. Diabetes Care 2004; 27(5): 1047-53.

12. ส านกงานสถตแหงชาต. จ านวนผปวยในจ าแนกตามกลมสาเหตปวย 75 โรค จากสถานบรการ ส า ธ า ร ณ ส ข ข อ งก ร ะ ท ร ว ง ส า ธ า ร ณ ส ข จ ง ห ว ดนครศรธรรมราช พ.ศ. 2546-2555, 2556.

13. Jones CA, Krolewski AS, Rogus J. Epidemic of end stage disease in people with diabetes in the United States population: do we know the cause? Kidney Int 2005; 67: 1684.

14. Schrijvers BF, De Vriese AS, Flyvbjerg A. From hyperglycemia to diabetic kidney disease: the role of metabolic, hemodynamic, intracellular factors and growth actors/cytokines. Endocr Rev 2004; 25(6): 971–1010.

15. Järup L, Åkesson A. Current status of cadmium as an environmental health problem. Toxicol Appl Pharmacol 2009; 238(3): 201–8.

16. Anetor JI, Uche CZ, Ayita EB, Adedapo SK, Adeleye JO, Anetor GO, et al. Cadmium Level, Glycemic Control, and Indices of Renal Function in Treated Type II Diabetics: Implications for Polluted Environments. Frontiers in Public Health 2016; 13;4(114).

17. Barregard L, Bergstrom G, Fagerberg B. Cadmium, type 2 diabetes, and kidney damage in a cohort of middle-aged women. Environ Res 2014; 135: 311-6.

18. Honda R, Swaddiwudhipong W, Nishijo M, Mahasakpan P, Teeyakasem W, Ruangyuttikarn W, et al. Cadmium induced renal dysfunction among residents of rice farming area downstream from a zinc-mineralized belt in Thailand. Toxicology Letters. 2010; 198(1): 26-32.

19. Swaddiwudhipong W, Mahasakpan P, Limpatanachote P, Krintratun S. Correlations of urinary cadmium with hypertension and diabetes in persons living in cadmium-contaminated villages in northwestern Thailand: A population study. Environmental Research 2010; 110(6): 612-6.

20. Chen L, Lei L, Jin T, Nordberg M, Nordberg GF. Plasma metallothionein antibody, urinary cadmium, and renal dysfunction in a

Chinese type 2 diabetic population. Diabetes Care 2006; 29(12): 2682-7.

21. Agency for Toxic Substances and Disease Registry: ATSDR "Toxicological profile for cadmium." U.S. Department of health and human services. Public Health Service (2012). Retrieved June 13, 2014 from https://www.atsdr.cdc.gov/toxprofiles/tp5-p.pdf.

22. Akesson A, Lundh T, Vahter M, Bjellerup P, Lidfeldt J, Nerbrand C, et al. Tubular and glomerular kidney effects in Swedish women with low environmental cadmium exposure. Environ Health Perspect 2005; 113(11):1627-31.

23. Prozialeck WC, Edwards JR. Early biomarkers of cadmium exposure and

nephrotoxicity. Biometals 2010; 23(5): 793-809.

24. Sirivarasai Jintana, Chunhabundit Rodjana, Chansirikarnjana Sirintorn, et al. Environmental lead and cadmium exposure and metabolic syndrome in women. Thai J Toxicol. 2016; 31(1): 20-35.

25. Edwards J, Ackerman C. A Review of Diabetes Mellitus and Exposure to the Environmental Toxicant Cadmium with an Emphasis on Likely Mechanisms of Action. Current diabetes reviews 2016; 12(3): 252-8.

26. Shanbaky IO, Borowitz JL, Kessler WV. Mechanisms of cadmium- and barium-induced adrenal catecholamine release. Toxicol Appl Pharmacol. 1978;44(1):99-105.

วารสารพษวทยาไทย 2562 ; 34(1) : 21-35 35

impaired glucose tolerance in rat by down-regulating GLUT4 expression in adipocytes. Archives of Biochemistry and Biophysics 2003; 413(2): 213-20.

10. Swaddiwudhipong W, Mahasakpan P, Limpatanachote P, Krintratun S. Correlations of urinary cadmium with hypertension and diabetes in persons living in cadmium- contaminated villages in northwestern Thailand: A population study. Environmental Research 2010; 110(6): 612-6.

11. Wild S, Roglic G, Green A, Sicree R, King H. Global prevalence of diabetes: estimates for the year 2000 and projections for 2030. Diabetes Care 2004; 27(5): 1047-53.

12. ส านกงานสถตแหงชาต. จ านวนผปวยในจ าแนกตามกลมสาเหตปวย 75 โรค จากสถานบรการ ส า ธ า ร ณ ส ข ข อ งก ร ะ ท ร ว ง ส า ธ า ร ณ ส ข จ ง ห ว ดนครศรธรรมราช พ.ศ. 2546-2555, 2556.

13. Jones CA, Krolewski AS, Rogus J. Epidemic of end stage disease in people with diabetes in the United States population: do we know the cause? Kidney Int 2005; 67: 1684.

14. Schrijvers BF, De Vriese AS, Flyvbjerg A. From hyperglycemia to diabetic kidney disease: the role of metabolic, hemodynamic, intracellular factors and growth actors/cytokines. Endocr Rev 2004; 25(6): 971–1010.

15. Järup L, Åkesson A. Current status of cadmium as an environmental health problem. Toxicol Appl Pharmacol 2009; 238(3): 201–8.

16. Anetor JI, Uche CZ, Ayita EB, Adedapo SK, Adeleye JO, Anetor GO, et al. Cadmium Level, Glycemic Control, and Indices of Renal Function in Treated Type II Diabetics: Implications for Polluted Environments. Frontiers in Public Health 2016; 13;4(114).

17. Barregard L, Bergstrom G, Fagerberg B. Cadmium, type 2 diabetes, and kidney damage in a cohort of middle-aged women. Environ Res 2014; 135: 311-6.

18. Honda R, Swaddiwudhipong W, Nishijo M, Mahasakpan P, Teeyakasem W, Ruangyuttikarn W, et al. Cadmium induced renal dysfunction among residents of rice farming area downstream from a zinc-mineralized belt in Thailand. Toxicology Letters. 2010; 198(1): 26-32.

19. Swaddiwudhipong W, Mahasakpan P, Limpatanachote P, Krintratun S. Correlations of urinary cadmium with hypertension and diabetes in persons living in cadmium-contaminated villages in northwestern Thailand: A population study. Environmental Research 2010; 110(6): 612-6.

20. Chen L, Lei L, Jin T, Nordberg M, Nordberg GF. Plasma metallothionein antibody, urinary cadmium, and renal dysfunction in a

Chinese type 2 diabetic population. Diabetes Care 2006; 29(12): 2682-7.

21. Agency for Toxic Substances and Disease Registry: ATSDR "Toxicological profile for cadmium." U.S. Department of health and human services. Public Health Service (2012). Retrieved June 13, 2014 from https://www.atsdr.cdc.gov/toxprofiles/tp5-p.pdf.

22. Akesson A, Lundh T, Vahter M, Bjellerup P, Lidfeldt J, Nerbrand C, et al. Tubular and glomerular kidney effects in Swedish women with low environmental cadmium exposure. Environ Health Perspect 2005; 113(11):1627-31.

23. Prozialeck WC, Edwards JR. Early biomarkers of cadmium exposure and

nephrotoxicity. Biometals 2010; 23(5): 793-809.

24. Sirivarasai Jintana, Chunhabundit Rodjana, Chansirikarnjana Sirintorn, et al. Environmental lead and cadmium exposure and metabolic syndrome in women. Thai J Toxicol. 2016; 31(1): 20-35.

25. Edwards J, Ackerman C. A Review of Diabetes Mellitus and Exposure to the Environmental Toxicant Cadmium with an Emphasis on Likely Mechanisms of Action. Current diabetes reviews 2016; 12(3): 252-8.

26. Shanbaky IO, Borowitz JL, Kessler WV. Mechanisms of cadmium- and barium-induced adrenal catecholamine release. Toxicol Appl Pharmacol. 1978;44(1):99-105.