σελ. 1

ΕΡΓΑΣΤΗΚΑΝ ΟΙ ΜΑΘΗΤΕΣ: ΜΠΑΛΑΟΥΡΑ ΜΑΡΙΑ ΣΚΑΡΝΑΒΗ ΛΕΥΚΟΘΕΑ ΣΚΑΡΝΑΒΗ ΓΕΩΡΓΙΑ ΚΕΦΑΛΗ ΟΛΓΑ ΣΙΔΕΡΗΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΤΣΙΤΟΥΡΗ ΕΛΕΝΑ ΠΟΛΟΝΥΦΗ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΑ ΘΑΝΑΣΟΥΛΑ ΑΓΓΕΛΙΚΗ ΠΑΠΑΔΗΜΗΤΡΙΟΥ ΓΙΑΝΝΗΣ ΚΟΥΡΤΗΣ ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΣΧΟΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ

ΕΝΔΥΜΑΣΙΑ & ΜΟΔΑ

1

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 1 Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΗΣ ΜΟΔΑΣ .................................................................................................... 2

1.1 Κάθε ρούχο μια ιστορία ............................................................................................ 4 1.2 Η τέχνη του ονείρου .................................................................................................. 6

2 Η ΓΛΩΣΣΑ ΤΗΣ ΜΟΔΑΣ....................................................................................................... 8 3 ΕΙΣΑΙ Ο,ΤΙ ΦΟΡΕΣΕΙΣ! ....................................................................................................... 11 4 ΠΟΣΗ ΣΗΜΑΣΙΑ ΕΧΕΙ ΤΟ ΠΩΣ ΝΤΥΝΟΜΑΣΤΕ; ................................................................. 14 5 ΜΟΔΑ-ΝΕΟΣ .................................................................................................................... 15 6 ΠΟΙΗΣΗ ............................................................................................................................ 22

2

1 Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΗΣ ΜΟΔΑΣ Γιατί δεν μπορούμε και δεν θέλουμε να ζήσουμε χωρίς αυτήν;

Στις 16 Δεκεμβρίου του 1946, στο σαλόνι ενός σπιτιού στον αριθμό 30 της λεωφόρου Montaigne στο Παρίσι, ιδρύθηκε ο οίκος Dior. Αν θέλει κάποιος να εντοπίσει την απαρχή της εντατικοποίησης της έννοιας «μόδα», πρέπει να γυρίσει τον χρόνο πίσω, στην εποχή του λανσαρίσματος του «New Look» (1947) από τον ίδιο τον Ντιόρ, στην εποχή της μαζικότητας της παραγωγής και της ευρείας απήχησης του prêt-à-porter σε όλα τα κοινωνικά στρώματα. Σε εκείνη τη μεταπολεμική περίοδο η μόδα αποτέλεσε μια ισχυρή παράμετρο της ανάπτυξης και αντικατόπτρισε με την πολυμέρεια, την ονειρική της φιλοδοξία, τον ατομικισμό και τους κώδικες του ταξικού status το ίδιο το πρόσωπο του καπιταλισμού. Αναζητώντας μερικούς από τους υπόλοιπους πρωτεργάτες της έννοιας «μόδα», εντοπίζουμε την Νταϊάνα Βρίλαντ, η οποία εργάστηκε στη «Vogue» και στο ινστιτούτο κοστουμιών του Μητροπολιτικού Μουσείου Τέχνης στη Νέα Υόρκη, τον Ρίτσαρντ Αβεντον, έναν από τους πιο διάσημους, παγκόσμιου βεληνεκούς φωτογράφους μόδας, και ασφαλώς τον άνθρωπο που πήρε τη σοβαροφάνεια και την ξεχείλωσε, θεωρητικοποιώντας την, τον Αντι Γουόρχολ.

3

Τι είναι όμως στην πραγματικότητα η μόδα και ποια η σημασία της για τη ζωή του ανθρώπου; Τι βρίσκεται κάτω από τα χρώματα και τα υφάσματα, πίσω από τους διάφορους στυλιστικούς συνδυασμούς και προτιμήσεις; Συμβάλλει ως μέσο επικοινωνίας μεταξύ των ανθρώπων και αν ναι πώς επιτυγχάνει τον στόχο της; Πολλά είναι τα ερωτήματα που εγείρονται στην προσπάθειά μας να κατανοήσουμε και να συλλάβουμε την ιδιάζουσα υπόσταση της μόδας. Γιατί πρόκειται για μια αμφιλεγόμενη πρακτική. Βρισκόταν πάντοτε στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος και λειτουργούσε σαν μαγνήτης θετικών και αρνητικών κρίσεων. Ήταν, και είναι, ο αντίκτυπος του ανθρώπινου ψυχισμού, προσαρμοζόμενος στα εκάστοτε κοινωνικοοικονομικά συμφραζόμενα. Οι ιδέες αυτές επομένως και οι ανάγκες των ανθρώπων μεταγγίζονταν στην ενδυμασία και στον τρόπο με τον οποίο αυτοί αντιλαμβάνονταν την πραγματικότητα. Και κάπου εκεί, στη διοχέτευση πληροφοριών, απόψεων και γούστων, δημιουργήθηκε ένα «ρινγκ» προβαλλόμενων ενδυματολογικών προτάσεων και ξεκίνησε ένας άτυπος αγώνας κυριαρχίας και επικράτησης του καλύτερου. Μην ξεχνάμε άλλωστε πως «η μόδα, μαζί με τον κινηματογράφο, είναι ένα από τα μεγαλύτερα θεάματα που προσφέρονται στον άνθρωπο», όπως μας επισήμανε ο διακεκριμένος στυλίστας και window dresser των πολυκαταστημάτων Attica Στέφανος Ζαούσης. Η ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΚΗ ΔΙΑΣΤΑΣΗ ΤΗΣ ΜΟΔΑΣ

4

Δεν είναι λίγοι οι άνθρωποι που μιλούν για επιπολαιότητα και ρηχότητα της μόδας, που τη χαρακτηρίζουν ως κάτι ανούσιο και ανώφελο, μια περιττή πολυτέλεια, αδυνατώντας να κατανοήσουν την υπόστασή της καθώς και τις ιδιότητες που αυτή φέρει. Ωστόσο οι υπέρμαχοι της άποψης ότι η μόδα είναι άχρηστη, δίχως ουσία και περιεχόμενο, μάλλον δεν έχουν διερευνήσει τις πτυχές του φαινομένου σε βάθος. «Η μόδα είναι κάτι που έρχεται από μέσα μας» λέει χαρακτηριστικά ο διάσημος σχεδιαστής Ραλφ Λόρεν. Είναι ένας τρόπος εξωτερίκευσης των συναισθημάτων, των διαθέσεων και των προθέσεών μας. Ένα είδος τέχνης που μας βοηθάει να επικοινωνήσουμε με τους άλλους, δίχως να χρειάζεται να μιλήσουμε! Γιατί τα ρούχα που επιλέγουμε για να φορέσουμε κάθε πρωί, προτού βγούμε από το σπίτι μας, είναι η αντανάκλαση της διάθεσης με την οποία ξυπνήσαμε. Η εμφάνισή μας, η όψη μας, δεν είναι τίποτε περισσότερο από μια εικόνα, την οποία βλέπουν και καθορίζουν τα μάτια, τα οποία είναι ο καθρέφτης της ψυχής μας. Οποιοδήποτε συναίσθημα και να επικρατεί στην ψυχή μας διαγράφεται στο βλέμμα και εν συνεχεία μεταδίδεται στο ντύσιμο και στις στυλιστικές επιλογές μας. Με άλλα λόγια, ο συναισθηματικός μας κόσμος, μέσω της μόδας, βρίσκει μια διέξοδο εκδήλωσης, αποκτά υπόσταση και πρακτικό χαρακτήρα! «Η μόδα δεν είναι φιλοσοφία ή κίνημα αλλά τρόπος ζωής. Και σημειολογικά είναι ο τρόπος που εκφραζόμαστε και διαχωρίζουμε τη θέση μας από τα πράγματα» εξηγεί στο BHΜΑgazino η Βίκυ Καγιά, η οποία ξεχώρισε στον κόσμο του modeling και σήμερα διδάσκει τα μυστικά της μόδας στη σχολή της, Fashion Workshop by Vicky Kaya. «Για παράδειγμα, το μαύρο χρώμα, πέρα από το γεγονός ότι είναι κλασικό και διαχρονικό, έχει και ενεργειακή λειτουργία, και ένας από τους λόγους που οι ιερείς φορούν μαύρα είναι για να περικλείουν την ενέργειά τους» περιγράφει χαρακτηριστικά. 1.1 Κάθε ρούχο μια ιστορία Δεν είναι λίγες οι φορές που συνδέουμε ορισμένα ρούχα με

5

συγκεκριμένα περιστατικά. Ενίοτε δηλαδή ορισμένα συναισθηματικά ερεθίσματα που δεχόμαστε, κάποιες εμπειρίες που βιώνουμε, αποτυπώνονται - προσκολλώνται στην ενδυμασία που εμείς φέρουμε τη δεδομένη στιγμή, «στιγματίζοντας» κατά τέτοιον τρόπο τα ρούχα, ώστε κάθε φορά που τα φοράμε να ανακαλούμε στη μνήμη μας εκείνα τα μεμονωμένα περιστατικά. Επομένως τα ρούχα γίνονται φορείς νοήματος για τη ζωή μας και αποκτούν συναισθηματική αξία. Εχουν να μας διηγηθούν ιστορίες από το παρελθόν και μπορούν να μας ξυπνήσουν ξεχασμένες αναμνήσεις. Και για όσους ισχυρίζονται ότι η μόδα δημιουργεί κλώνους και τυποποιημένα μοντέλα ανθρώπων, συμβάλλοντας στη μαζικοποίηση και στην αλλοτρίωση, αυτό είναι ένα επιχείρημα προς υπεράσπισή της. Μπορεί τα υλικά από τα οποία φτιάχνονται τα κομμάτια να είναι ίδια, μπορεί να κατασκευάζονται με την ίδια ακριβώς τεχνοτροπία και σχεδιασμό, ωστόσο οι διαφορετικές εμπειρίες και τα περιστατικά που αυτά κουβαλούν, καθώς οι ζωές των ανθρώπων είναι διαφορετικές, τα καθιστούν μοναδικά και ανεπανάληπτα. Το ίδιο και ο τρόπος με τον οποίο συνδυάζονται από τους εκάστοτε κατόχους τους. «Και πέραν αυτού, η μόδα φέρνει χαρά στον κόσμο και επιδρά θετικά στην ψυχολογία του ανθρώπου. Τον ανανεώνει και του δίνει τη δυνατότητα της αυτοδημιουργίας» επισημαίνει ο γνωστός φωτογράφος Βαγγέλης Κύρης. Ο,τι φορούμε λέει μια ιστορία για το ποιοι είμαστε ή το ποιοι θέλουμε να γίνουμε, γρηγορότερα από οποιονδήποτε άλλον τρόπο. Γι' αυτόν τον λόγο «σε ορισμένα στρατιωτικά καθεστώτα έντυναν τους ανθρώπους με τα ίδια ρούχα, για να μην εκδηλώνουν τον χαρακτήρα, τη συμπεριφορά και τη μοναδικότητά τους» αναφέρει στο BHΜΑgazino ο Βαγγέλης Κύρης. Από την εμφάνιση ενός ανθρώπου μπορείς επίσης να καταλάβεις την οικονομική κατάσταση στην οποία βρίσκεται, χωρίς να απαιτείται επεξήγηση ή επιβεβαίωση από τον ίδιο. Γιατί τα ρούχα, αποτελώντας μέρος του υλικού πολιτισμού, βρίσκονται σε άμεση συνάρτηση (και ) με τα χρήματα. Ακόμη και την καταγωγή κάποιου μπορούμε να διακρίνουμε, και μάλιστα με σχετική ευκολία, καθώς ένα εθνικό ένδυμα είναι πιο ευδιάκριτο και από μια εθνική σημαία!

6

1.2 Η τέχνη του ονείρου

Συνακόλουθα, η μόδα, ως έκφανση της ανθρώπινης καλλιτεχνικής φύσης και δημιουργικότητας, έχει βάθος, στόχους και σκοπούς. Εχει ορισμένες προϋποθέσεις και στηρίζεται, όπως κάθε τέχνη άλλωστε, επάνω στους δικούς της πυλώνες δεδομένων και συστατικών στοιχείων, «βασιζόμενη στην παιδεία και στην κατάλληλη κατάρτιση», όπως μας είπε και η Βίκυ Καγιά. Η Κοκό Σανέλ, ένα από τα μεγαλύτερα ονόματα στο παγκόσμιο στερέωμα της μόδας, είχε πει πως «Η μόδα δεν είναι κάτι που βρίσκεται μόνο στα φορέματα. Η μόδα βρίσκεται στον ουρανό, στους δρόμους, έχει να κάνει με ιδέες, με τον τρόπο που ζούμε, με όσα συμβαίνουν», καταδεικνύοντας τη σημασία και την πολυμέρεια του όρου. Πριν από μερικά χρόνια θα ήταν δύσκολο να φανταστούμε τη σύνδεση της μόδας με την πολιτική. Σήμερα όμως οι πολιτικοί διαλέγουν τα ρούχα τους βασιζόμενοι σε χρώματα που πείθουν, για να επηρεάσουν τους ψηφοφόρους και να εξασφαλίσουν την εμπιστοσύνη τους. Ακόμη, έχει ζητηθεί από μοντέλα να απευθυνθούν σε διεθνείς οργανισμούς θίγοντας φλέγοντα ζητήματα (από το εμπόριο ματωμένων διαμαντιών

7

μέχρι τη μάστιγα της κλειτοριδεκτομής στην υποσαχάρεια Αφρική) και να ηγηθούν δημόσιων εκστρατειών υγείας. Ενδεικτικά τον ερχόμενο Φεβρουάριο η Ναόμι Κάμπελ θα πραγματοποιήσει δύο φιλανθρωπικές επιδείξεις μόδας, ώστε να συγκεντρωθούν χρήματα τα οποία θα διοχετευθούν στην καταπολέμηση του φονικού ιού Εμπολα. Η μόδα, όπως χαρακτηριστικά λέει στο BHΜΑgazino ο Στέφανος Ζαούσης, «είναι το όνειρο, κόντρα στις δυσκολίες της καθημερινότητας», και πρωτοστατούσε πάντοτε σε φιλανθρωπικά και ακτιβιστικά κινήματα. Το ερώτημα «τι είναι μόδα;» δεν έχει μία μόνο απάντηση. «Η μεγαλύτερη κομψότητα των ανθρώπων πηγάζει από μέσα τους. Η ευγένεια και οι καλοί μας τρόποι είναι το πρώτο βήμα για να είμαστε κομψοί και μέσα στη μόδα. Γιατί το να είσαι μοντέρνος δεν έχει να κάνει μόνο με τα ρούχα που φοράς αλλά και με τον τρόπο που φέρεσαι», σημειώνει η Βίκυ Καγιά. «Η μόδα κυνηγά την ωραιοποίηση, επηρεάζει και επηρεάζεται, βρίσκεται σε άμεση συνάρτηση με τον περίγυρο και αντικατοπτρίζει την ανάγκη του ανθρώπου για αλλαγή, για πρόοδο και εξέλιξη. Πατάει στο παρελθόν για να σχεδιάσει το μέλλον και να υπάρξει στο τώρα» συμπληρώνει ο Βαγγέλης Κύρης. Πηγαίνοντας ένα βήμα παραπέρα διαπιστώνουμε ότι η μόδα είναι κάτι με το οποίο μπορούμε να συνδέσουμε τον εαυτό μας και μέσω αυτής της αλληλεπίδρασης να συλλάβουμε το νόημα της γέννησής της. Είναι μια αιώνια ανθρώπινη περιπέτεια στις άγνωστες περιοχές της ταυτότητάς μας και η επ' άπειρον εξερεύνηση εννοιολογικών και πνευματικών οντοτήτων που δεν έχουν αποκαλυφθεί ακόμη.

8

2 Η ΓΛΩΣΣΑ ΤΗΣ ΜΟΔΑΣ

«Τι είναι η μόδα τελικά;» έγραφε ο Οσκαρ Ουάιλντ. «Συνήθως είναι μια μορφή ασχήμιας τόσο ανυπόφορη που πρέπει να την αλλάζουμε κάθε έξι μήνες». Πράγματι, η μόδα, ως συστατικό στοιχείο της νεωτερικότητας, συνδέθηκε με τη συνεχή καινοτομία, την καταστροφή του παλαιού και τη δημιουργία του καινούργιου. Βασικό χαρακτηριστικό της μόδας είναι να επιβάλει ως νέο κανόνα ό,τι μέχρι χθες ήταν η εξαίρεση και να το εγκαταλείπει και πάλι όταν γίνει κοινός τόπος, κτήμα των πολλών. Συνδέεται συνεπώς με την αλλαγή, το καινούργιο και την εφευρετικότητα. Εν τούτοις, στην πραγματικότητα η μόδα δεν εισάγει ποτέ κάτι που είναι ουσιωδώς καινούργιο γιατί η αληθινή καινοτομία δεν μπορεί να γίνει αποδεκτή και να απορροφηθεί γρήγορα στην πολιτισμική καθημερινότητα. Συχνές είναι αντίθετα οι αναφορές στο παρελθόν σε μόδες που εμφανίζονται ως καινοτόμες ή σε μετασχηματισμούς που είναι ήδη ορατοί σε άλλα πεδία. Ως δυτικό «προϊόν», η μόδα ακολουθεί τις εξελίξεις της εκβιομηχάνισης και του καταναλωτισμού και μπορεί να θεωρηθεί ως ένα φαινόμενο με

9

παγκόσμιες διαστάσεις που προωθεί την πολιτισμική ομογενοποίηση Ταυτόχρονα, ωστόσο, στο ίδιο πλαίσιο της νεωτερικότητας η μόδα ταυτίζεται με την προώθηση της ατομικότητας μέσω της διάκρισης. Συνεπώς, με έναν αντιφατικό τρόπο, η διαφοροποίηση μέσω της μόδας, που στηρίζει την ανάπτυξη της ατομικότητας, ακολουθείται από τον μιμητισμό προς τον «κανόνα» και την ομοιομορφία που ορίζει η εκάστοτε μόδα. Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα των τζινς τα οποία συνδυάζουν και τις δύο όψεις είναι τόσο ένα «λαϊκό» ένδυμα όσο και ένα «εξαιρετικό». Τα τζινς επιβεβαιώνουν εξάλλου την πολιτισμική σημασία της μόδας στον σύγχρονο κόσμο εφόσον στενά συνδεδεμένα με την αμερικανική πολιτισμική ηγεμονία έφθασαν να συμβολίζουν ουσιώδη στοιχεία του δυτικού καπιταλισμού, όπως ο ελεύθερος χρόνος, η άνεση, η κοινωνικότητα. Η σύνδεση μόδας και ατομικισμού έχει ως συνέπεια η μόδα αφενός να θεωρείται ένα μέσο αυτοέκφρασης και αναπαράστασης του εγώ και αφετέρου να ικανοποιεί ατομικές επιθυμίες με τη μορφή της δημιουργίας ενός «συμβολικού κεφαλαίου». Η δεύτερη λειτουργία της μόδας έχει αναλυθεί από τον Πιερ Μπουρντιέ, στη γραμμή ανάλυσης που είχε προτείνει ο Θ. Βέμπλεν στο γνωστό βιβλίο του για την «αργόσχολη τάξη» και την «επιδεικτική κατανάλωση». Ο Μπουρντιέ αναλύει τις «στρατηγικές της (κοινωνικής) διάκρισης» με τη βασική αρχή ότι οικονομική δύναμη σημαίνει πρωτίστως και κατ' εξοχήν να μπορεί κάποιος να αποστασιοποιηθεί από την οικονομική ανάγκη. Η προφανής σπατάλη είναι πράγματι ένας τρόπος για να μετατραπεί το οικονομικό κεφάλαιο σε πολιτικό, κοινωνικό, πολιτισμικό ή «συμβολικό» κεφάλαιο. Οπωσδήποτε, θα πρέπει να σημειώσουμε εδώ ότι οι «στρατηγικές της διάκρισης» συμπεριλαμβάνουν όχι μόνο την επιδεικτική κατανάλωση και την άσκοπη σπατάλη αλλά και την επιδεικτική αποχή από την κατανάλωση. Ως προς την πρώτη λειτουργία της μόδας, δηλαδή τη μόδα ως «καθρέφτη του εαυτού», πολλοί αναλυτές, με πρώτο τον Ρ. Μπαρτ, έχουν εισηγηθεί μια δομιστική σημειολογική ανάλυση του ενδύματος ή της «γλώσσας των ρούχων» (σύμφωνα με τον όρο που πρότεινε η Α. Λιούρι). Η δομιστική προσέγγιση θεωρεί ότι σταθερές σημασίες

10

μπορούν να αποκαλυφθούν σ' αυτή την «οπτική γλώσσα». Στοιχεία όπως το χρώμα, το ύφασμα, η γραμμή κ.ο.κ. του ενδύματος ενσωματώνουν στο ένδυμα τις βασικές πολιτισμικές διακρίσεις του κοινωνικού φύλου, της ηλικίας, της κοινωνικής θέσης, της εθνικότητας. Και πριν εξάλλου από τη δομιστική προσέγγιση του ενδύματος, η τεχνική της ανάγνωσης της πολιτικής θέσης ή της ηθικής ενός ατόμου βάσει του τρόπου που ντύνεται ήταν ευρύτατα διαδεδομένη στην ιστορία του γυναικείου κινήματος. Εν τούτοις, παρ' όλο που το ένδυμα μπορεί να προσφέρει πληροφορίες για τη συμπεριφορά, παρ' όλο που γίνεται επίσης ένα είδος πολιτισμικής έκφρασης εξωτερικεύοντας τον εσωτερικό κόσμο, και παρά την αναντίρρητη σύνδεση μόδας και κοινωνικής τάξης, η «ανάγνωσή» του γίνεται εξαιρετικά δύσκολη γιατί οι μόδες έχουν ασταθή και αμφίσημα νοήματα, όπου η επιθυμία, η ευχαρίστηση και η φαντασία μπορούν να παίζουν έναν εξίσου σημαντικό ρόλο. Συχνά, εξάλλου, το ένδυμα χρησιμοποιείται όχι για να προβάλει αλλά για να συσκοτίσει την κοινωνική θέση ενός ατόμου ή, επίσης, για να εκφράσει επιθυμίες και προσδοκίες χωρίς να εξασφαλίζει την ικανοποίησή τους. Τέλος, σύμφωνα με την ανάλυση του Μ. Φουκό, χρησιμοποιήθηκε στη διαδικασία «πειθάρχησης» και «χειραγώγησης» του σώματος, κυρίως μέσω της στολής (στρατιωτικής και επαγγελματικής) και της γενικής «κανονικοποίησης» της ενδυμασίας για ειδικές περιπτώσεις, όπως γάμοι, κηδείες και άλλες τελετές. Η σύνδεση της μόδας βεβαίως με την καταναλωτική κοινωνία, την «εξωτερικότητα» και την «υλικότητα», τα πρότυπα κάλλους, το σώμα, τη γυναικεία ταυτότητα, την άφησε στο περιθώριο της επιστημονικής ενασχόλησης. Η πρόσφατη είσοδός της όμως στον «ναό» του πνεύματος, το μουσείο, θέτει γενικότερα ερωτήματα σχετικά με την «Τέχνη» και το πολιτισμικά σημαντικό.

11

3 ΕΙΣΑΙ Ο,ΤΙ ΦΟΡΕΣΕΙΣ!

«Είμαστε ό,τι φοράμε!». Είτε πρόκειται για την απόλυτη δικαίωση του σύγχρονου καταναλωτισμού είτε για απλή σημειολογική επισήμανση, η φράση έχει τη σημασία της. Εν προκειμένω, προέρχεται από αφιέρωμα έγκυρης ξένης εφημερίδας για τη συμβολή της ενδυμασίας στον προσδιορισμό της ανθρώπινης ταυτότητας. Κατά λέξιν, «ένα σακάκι Calvin Klein με τον μινιμαλισμό της γραμμής του θεραπεύει το πολυδιασπασμένο χάος της καθημερινότητάς μας», ενώ «ένα προκλητικό γιλέκο του Tom Ford δίνει έκφραση στην καταπιεσμένη σεξουαλικότητά μας». Βεβαίως, το πώς φθάσαμε να γίνουμε «ένα με τα ρούχα μας» είναι κάτι πολύ περισσότερο από την ιστορία της... μόδας. Πρόκειται δε για παθολογία που αφορά πολύ περισσότερο τις νεότερες γενιές. Ασχέτως όμως του πότε ξεκινήσαμε και πότε φθάσαμε, είμαστε πλέον όλοι στο ίδιο σημείο. Από την «κανελιά φορεσιά» του Κ. Π. Καβάφη φθάσαμε, παραδείγματος χάριν, στους ήρωες αμερικανών συγγραφέων όπως ο Μπρετ Ιστον Ελις ή, ακόμη καλύτερα, ο Τομ Γουλφ, που αυτοπροσδιορίζονται αναλόγως του τι φορούν (Αρμάνι). Εύλογος είναι και ο ετεροπροσδιορισμός μια ματιά στην ενδυμασία των άλλων δίνει στα γρήγορα το στίγμα του χαρακτήρα τους. Η παρείσφρηση της ενδυματολογίας ως προσδιοριστικού στοιχείου της ιδιοσυγκρασίας ενός ήρωα στη λογοτεχνία είναι ασφαλώς ένα από τα ασφαλέστερα σημάδια του πόσο έχει περάσει μέσα μας η όλη διαδικασία της ένδυσης. Συγχρόνως όμως είναι και μια ένδειξη του

12

πόσο αβαθείς έχουν γίνει οι ανθρώπινες ταυτότητες. Αλλάζει κανείς χαρακτήρα με την ευκολία που αγοράζει (διαφορετικές μάρκες) πουκάμισα ή έστω t-shirt. Είναι η κατάσταση αυτή, όπως υπαινιχθήκαμε στην αρχή, παρενέργεια του πολιτισμού της κατανάλωσης; Ομολογουμένως, η απάντηση βρίσκεται στις χίλιες φωτισμένες βιτρίνες που συναντούμε περιδιαβάζοντας την πόλη και που αντιστοιχούν, παραφράζοντας τον ποιητή, στις «χίλιες βρώμικες εικόνες που συνθέτουν την ψυχή μας». Ύστερα είναι οι διαφημιστικές εκστρατείες των εταιρειών που συνδέουν ενδυμασίες με ύφος ζωής και , ανεπαίσθητα, επηρεάζουν τις αντιλήψεις, άρα και τις επιλογές μας. Εν τούτοις υπάρχει και μια άλλη εξήγηση. Η έμφαση στην ενδυμασία ως ένδειξη χαρακτήρα δεν έχει να κάνει τόσο με την κατανάλωση όσο με έναν τρόπο ζωής που δίνει όλο και περισσότερη σημασία στην εικόνα όλο και λιγότερη σημασία στην επικοινωνία. Δεν συνομιλούμε όσο κοιταζόμαστε. Τα μηχανιστικά, κωδικοποιημένα περιβάλλοντα της δουλειάς μας (αλλά και ο ανταγωνισμός που επιβάλλει ο καπιταλισμός στον εργασιακό χώρο) μειώνουν δραστικά τα περιθώρια για φραστική επικοινωνία. Ο ελεύθερος χρόνος δεν είναι καλύτερος. Οι νυχτερινές διαδρομές στις σύγχρονες πόλεις επιτρέπουν ματιές και όχι πολλές κουβέντες. Ενας μανδύας μουσικής απλώνεται στα μπαρ, στα κλαμπ ή ακόμη και στα εστιατόρια. Υστερα είναι ο ρυθμός της ζωής μας, μέρα ή νύχτα, που δεν αφήνει πολλά περιθώρια για συζήτηση. Ακόμη και τον εαυτό μας έχουμε καμιά φορά την αίσθηση ότι τον βλέπουμε να περνάει απορροφημένος στο απέναντι πεζοδρόμιο (φοράει, φυσικά, μια στυλάτη γκαμπαρντίνα). Ετσι, στο θέατρο της καθημερινής ζωής μας τα κοστούμια αποκτούν μεγαλύτερη σημασία από τις φωνές. Στη λογοτεχνία η πραγματικότητα αυτή μπορεί να καταστήσει ένα μυθιστόρημα ένα είδος ευρετηρίου κοπτοραπτικής (το τελευταίο του Ελις, Glamorama, είναι χαρακτηριστικό και εξόχως εκνευριστικό παράδειγμα). Αν κάποτε ο Βαλερί δεν είχε υπομονή για την πρόζα ένεκεν του καταναγκασμού που ήθελε τα αφηγήματα να ξεκινούν με φράσεις του τύπου «η μαρκησία

13

βγήκε στις επτά», στην εποχή μας η αποστροφή του θα πρέπει μάλλον να πάρει την αναθεωρημένη μορφή «η μαρκησία φορούσε Πράντα». Η μόδα είναι πλέον μια παγκόσμια γλώσσα, μια εσπεράντο συμβόλων, με τη βοήθεια των οποίων φαίνεται να συνεννοούνται άνθρωποι από διαφορετικά μήκη, πλάτη, κουλτούρες και κοινωνικά στρώματα.

Η πραγματικότητα είναι ότι η μόδα είναι μια παγκόσμια βαριά βιομηχανία. Από τα ατελιέ της υψηλής ραπτικής ως τα εργαστήρια του Τρίτου Κόσμου στα οποία πολλές φορές κατασκευάζονται τα αντικείμενα του πόθου.

ΑΝ Η ΕΝΔΥΜΑΣΙΑ ΑΠΟΤΕΛΕΙ ΣΤΟΙΧΕΙΟ ΤΗΣ ΠΡΟΣΩΠΙΚΗΣ ΤΑΥΤΟΤΗΤΑΣ ΕΝΟΣ ΑΝΘΡΩΠΟΥ, ΤΟΤΕ ΣΕ ΠΟΙΟ ΒΑΘΜΟ ΠΙΣΤΕΥΕΤΕ ΟΤΙ ΜΠΟΡΟΥΜΕ ΝΑ ΣΤΗΡΙΧΤΟΥΜΕ ΠΑΝΩ ΤΗΣ, ΓΙΑ ΝΑ

ΚΑΤΑΝΟΗΣΟΥΜΕ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΗΣ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΤΗΤΑΣ ΚΑΙ ΤΟΥ ΧΑΡΑΚΤΗΡΑ ΤΩΝ ΑΛΛΩΝ; Σημαντικό στοιχείο της προσωπικότητας ενός ανθρώπου, αποτελεί ο τρόπος που ντύνεται. Πιστεύεται ότι στηριζόμενοι στην ενδυμασία, μπορούμε να κατανοήσουμε σε μεγάλο βαθμό, πάρα πολλά στοιχεία από την προσωπικότητα και το χαρακτήρα των άλλων.Από τα ρούχα κάποιου, συνήθως φαίνεται το επάγγελμα που ασκεί αλλά και η ιεραρχία στην οποία είναι τοποθετημένος στα πλαίσια της εργασίας του. Ο παπάς για παράδειγμα, διαρκώς φορεί το ράσο του, ενώ και ένας στρατιωτικός ή αστυνομικός, περνά μεγάλο μέρος μέσα στη στολή του, έχοντας στους ώμους του και τα διακριτικά του βαθμού του.Η ιατρική μπλούζα του γιατρού, προδίδει παράλληλα με το επάγγελμα και το ανώτερο μορφωτικό επίπεδο αυτού που τη φορεί. Η εργατική φόρμα εκείνου που κάνει χειρονακτική εργασία, δεν παραπέμπει όμως σε ανάλογου επιπέδου μόρφωση.Η ακριβή και επώνυμη ενδυμασία του γείτονά μας ή του ανθρώπου που συναντάμε τυχαία στο δρόμο, καθρεπτίζει την οικονομική επιφάνεια και την υψηλή ίσως κοινωνική του τάξη, πράγμα που δεν συμβαίνει όταν συναντούμε κάποιον, φτωχικά ή πάρα πολύ πρόχειρα ντυμένο.Αρκετοί άνθρωποι, προσπαθούν με το ντύσιμό τους, να μας κάνουν φανερή και την ιδεολογική ή την θρησκευτική τους τοποθέτηση.Σε άλλους πάλι, η ενδυμασία προδίδει την ενασχόληση τους με αθλητικές ή άλλες "έντονες" δραστηριότητες. Ο αντικομφορμισμός για παράδειγμα, του φιλελεύθερου νέου, εκφράζεται μέσα από τα μακριά μαλλιά ή τα γένια του, μέσα από το τζιν -συχνά σχισμένο- παντελόνι και τη φαρδιά μπλούζα του. Αντίθετα, ο συντηρητισμός ενός, προσκολλημένου σε θρησκευτικές πεποιθήσεις ανθρώπου, γίνεται πάνω του, αυστηρού ύφους ντύσιμο. Η αθλητική φόρμα, -αγαπημένο ρούχο αθλητών και αθλουμένων- μαρτυρά, τόσο τη δυναμικότητα του χαρακτήρα τους όσο και τη δραστηριότητα με την οποία γεμίζουν τον ελεύθερο χρόνο τους.Γενικότερα επίσης, μπορούμε να πούμε πως και η ψυχική διάθεση είναι φανερή στον τρόπο που κάποιος ντύνεται. Τα ανοιχτόχρωμα και χαρούμενα ρούχα, μαρτυρούν ευδιάθετο άνθρωπο, θετικά προσκείμενο στις καταστάσεις της ζωής. Τα σκουρόχρωμα και μονότονα ενδύματα, δείχνουν κακή ψυχολογική διάθεση και κλειστό χαρακτήρα. Είναι ρούχα ανθρώπου, συνήθως μελαγχολικού και απαισιόδοξου.Ο φιλάρεσκος έχει πολύ προσεγμένο ντύσιμο

14

ενώ ο ταπεινός είναι ντυμένος απλά και λυτά. Ο πρώτος θέλει να είναι ευδιάκριτος ενώ ο δεύτερος θέλει να μην τραβάει τα βλέμματα πάνω του.Αξίζει επίσης να σημειωθεί, πως όσο μεγάλος είναι ο βαθμός της επίδρασης της προσωπικότητας μας στον τρόπο που ντυνόμαστε, αντίστοιχα μεγάλος θεωρείται και ο βαθμός που επιδρά η ενδυμασία μας, στη δημιουργία και ολοκλήρωση της προσωπικότητάς μας. Γιατί, πως θα μπορούσε να αποδώσει ο ηθοποιός, τη φυσιογνωμία και τις ιδιαιτερότητες του ρόλου του, χωρίς να "ντυθεί" το ανάλογο κοστούμι; Και εκτός θεάτρου όμως, θα μπορούσε ο στρατηγός να διοικήσει το στράτευμα χωρίς ευδιάκριτα τα διακριτικά του; Ή ο βασιλιάς να ξεχωρίσει από τον απλό υπήκοο, χωρίς το σκήπτρο και το στέμμα του;Υπάρχει λοιπόν μια αμφίδρομη επίδραση μεταξύ ενδυμασίας και προσωπικότητας. Η πρώτη επιδρά στη δεύτερη. Μερικές φορές την καθορίζει κιόλας ενώ αυτό ισχύει και αντίστροφα.Όσο όμως και να "προδίδει" το ράσο τον παπά, σε καμία περίπτωση δεν σημαίνει πως πρέπει να δεχόμαστε άκριτα, την "ιεροσύνη" του. Δεν πρέπει, αβασάνιστα να θεωρούμε, ως μοναδικό κριτήριο για την αξιολόγηση της ανθρώπινης προσωπικότητας, την ένδυση.

4 ΠΟΣΗ ΣΗΜΑΣΙΑ ΕΧΕΙ ΤΟ ΠΩΣ ΝΤΥΝΟΜΑΣΤΕ;

Υποστηρίζεται ότι τα ρούχα αποτελούν “προέκταση του εαυτού μας”. Μέσα στα κρυμμένα μηνύματα που αποκαλύπτονται από την προσεκτική παρατήρηση των ρούχων που φοράμε, υπάρχει και μία θεωρία που αντιτάσσεται στα πρότυπα της εποχής, παίρνοντας το μέρος ενός ξεχωριστού ενδυματολογικού τρόπου κάθε φορά που θέλουμε να εκφράσουμε το ιδιαίτερο του εαυτού μας.

15

Ρούχα που ταιριάζουν στο σώμα μας, στο στυλ μας, ή στη γενική τάση της μόδας που επιτάσσει κάθε φορά, η εκάστοτε εποχή. Οι γενικοί κανόνες ντυσίματος είθισται να κρίνουν την πορεία μίας επαγγελματικής συνέντευξης, μίας απλής συνάντησης, ενός πρώτου ραντεβού. Η εξωτερική εμφάνιση ωστόσο, όταν συνοδεύεται από ιδιαίτερα στοιχεία, ξεχωρίζει το ίδιο το άτομο, καθώς εκπροσωπεί την μοναδικότητά του. Η παρέκκλιση από καθιερωμένους τρόπους ντυσίματος τελικά μπορεί να αποδειχθεί υπέρ μας. Όταν ο ιδρυτής του Facebook, Mark Zuckerberg, εμφανίστηκε με φούτερ και κουκούλα σε επίσημο ραντεβού με επενδυτές, πριν τη δημιουργία του δημοφιλέστερου μέσου κοινωνικής δικτύωσης, κάποιοι επενδυτές της Wall Street τον αποδοκίμασαν. Ένας από τους αναλυτές της ενδυματολογικής του επιλογής είπε χαρακτηριστικά, ότι από τον τρόπο που είχε ντυθεί, φαινόταν πως δεν τον ενδιέφερε και πολύ το θέμα. Άλλοι χαρακτήρισαν την εμφάνισή του, “σημάδι ανωριμότητας”. Σύμφωνα με μια έρευνα που είχε πραγματοποιηθεί προ καιρού από το Harvard Business School, φαίνεται πως ο περισσότερος κόσμος αντιμετωπίζει διαφορετικά κάποιον που κάνει ανορθόδοξες στιλιστικές επιλογές, ή παρουσιάζει αντισυμβατική συμπεριφορά. Όπως αναφέρει η Washington Post, η καθηγήτρια Φραντσέσκα Τζίνο παρατηρεί πως όσοι διακρίνονται από το πλήθος, αντιμετωπίζονται ως άτομα με υψηλότερο “στάτους” από τον υπόλοιπο κόσμο.

5 ΜΟΔΑ-ΝΕΟΣ H μόδα είναι στοιχείο αναπόσπαστα δεμένο με τους εφήβους, γιατί ενέχει την αλλαγή που εκφράζει την ηλικία τους. O έφηβος είναι πολύ φυσικό να “αρπάζει” όποιο νέο ρεύμα κυκλοφορεί στα ρούχα, τη μουσική, τη διασκέδαση, γιατί θεωρεί πως ό,τι αλλάζει είναι εφηβικό, είναι “δικό του”. Ένα παιδί στην εφηβεία βρίσκεται στην ηλικία του πειραματισμού και των αναζητήσεων. Τι συμβολίζει ο τρόπος που ντύνεται ο έφηβος; - Είναι ένας τρόπος αναζήτησης της ταυτότητάς του. - Εκφράζει την ανάγκη του να μεγαλώσει και να αναγνωρίζεται από τους συνομηλίκους του. - H μόδα συγχωνεύει συχνά την εμφάνιση με την εσωτερική ταυτότητα που αναπτύσσει ο έφηβος, και τον κάνει να αισθάνεται πιο βέβαιος για τις απόψεις του. Αποτελεί το προνομιακό μέσο επικοινωνίας του με τους άλλους. Στη σημερινή νεολαία παρουσιάζονται σε γενικές γραμμές τα εξής στιλ:

Οι TRENDY, ή Τρέντηδες ή τρέντουλα Οι TRENDY, ή Τρέντηδες ή τρέντουλα είναι η ίδια κατηγορία εδώ και χρόνια.

16

Trendy είναι μια λέξη που χαρακτηρίζει την μόδα. Ένας άνθρωπος ονομάζετε έτσι όταν ακολουθεί πιστά την τελευταία λέξη της μόδας και όλες του οι ενέργειες στην καθημερινή του ζωή είναι must της εποχής. Περιμένουν έξω από τα μαγαζιά τη νέα κολεξιόν ή το νέο CD που έχει πάνω από 2 εκατομμύρια πωλήσεις διεθνώς. Δεν τους νοιάζει αν είναι Shakira ή Γονίδης. Πουλάει; Το πήρα! Φοράνε την τελευταία λέξη της μόδας σε ρούχα, παπούτσι, τσάντες, κ.λ.π. Τα σπάνε στα μπουζούκια με τα λεφτά του μπαμπά. Έχουν πάντα το τελευταίο μοντέλο κινητού. Βγαίνουν για καφέ μόνο στο Μπουρνάζι και στην Κηφισιά και όταν μεγαλώσουν θα συνεχίσουν την δουλειά του μπαμπά. Συνήθως δεν έχουν τίποτα καλύτερο να κάνουν και απλά ξοδεύουν λεφτά. Τα starbucks και τα McDonalds είναι δεύτερο σπίτι τους. Τα γυαλιά Rayban εποχής Tom Cruse στο Top Gun είναι το χαρακτηριστικό τους και το ποσοστό βλακείας που τους δέρνει ανταγωνίζεται το πλήθος των λουλουδιών που πετάνε στα μπουζούκια κάθε Παρασκευοσαββατοκύριακο. Φυσικά μόδα και ακρίβεια είναι σαν τον αναπτήρα με τα τσιγάρα. Δεν υπάρχουν «όμορφα» ρούχα που κοστίζουν λιγότερο από το 1/3 του βασικού μηνιάτικου. Οι μάρκες είναι αυτές που κάνουν την ομορφιά του ρούχου. Για παράδειγμα, όταν μια trend-ισσα πάει να κάνει shopping therapy, και βρίσκετε ανάμεσα σε δυο ζευγάρια γυαλιά ηλίου, ας πούμε D&G και Chanel, τότε η επιλογή της θα είναι τα Chanel όχι γιατί της αρέσουν αλλά γιατί πιθανόν να κοστίζουν 100 περισσότερο.

Το trendy στις γυναίκες είναι όμορφο. Η γλύκα που βγάζει μια trendy γυναίκα είναι ανάλογη της θηλυκότητας της. Αντίθετα με τις καφρο-gothic οι trendy κοπέλες ντύνονται συνήθως με ανοιχτά, όμορφα και χαριτωμένα χρώματα. Το trendy στους άντρες τώρα είναι αυτό που λέμε η διαφορά του άντρα με του άνδρα. Το «δ» είναι που σε κάνει φλώρο. Πως είναι δυνατόν, ένας άντρας που σέβεται τις τρίχες της μασχάλης του, να αφιερώνει ώρες ολόκληρες μπροστά σε ένα καθρέπτη προσπαθώντας να ισιώσει τις τέσσερις τρίχες που πετάν δίπλα στο αυτί του;

Ανακεφαλαιώνοντας, οι γυναίκες είναι trendy και καλά κάνουν γιατί τους πάει και γιατί φέρνει στην φύση τους. Οι άντρες όμως, πρέπει μεν να προσέχουν και να περιποιούνται τον εαυτό τους, αλλά με κάποιο μέτρο το οποίο να είναι το όριο μεταξύ αντρικής συμπεριφοράς και θηλυπρέπειας.

17

Οι ΚΑΓΚΟΥΡΕΣ ή καγκούρια Ακόμα έχουμε τους ΚΑΓΚΟΥΡΕΣ ή καγκούρια Η έννοια της λέξης κάγκουρας σημαίνει ο επιδειξίας, ο λαϊκός τύπος, αυτός που αυτοπροβάλλεται άκομψα γελοιοποιώντας τον εαυτό του σε μια προσπάθεια να καταξιωθεί, χωρίς όμως ο ίδιος να το καταλαβαίνει. Ο κάγκουρας είναι εκείνο το είδος οδηγού που παρεμβαίνει στην εμφάνιση του εκάστοτε αυτοκίνητου που έχει με ποικίλα είδη αισθητικών βελτιώσεων. Ένας τυπικός κάγκουρας φοράει αθλητικό παπούτσι του οποίου η σόλα πλησιάζει την υφή των ελαστικών του αυτοκινήτου του. Επίσης μια ιεροτελεστία του είδους αποτελεί η ηχορύπανση κυρίως τις βραδινές ώρες οπού κυκλοφορούν τα θηλυκά του είδους.

Τους περισσότερους κάγκουρες θα τους δεις να είναι με ένα περιοδικό στο χέρι, που είναι αφιερωμένο στους τέσσερις τροχούς και συγκεκριμένα σε αυτοκίνητα με εξαψήφιο αριθμό ευρωπουλακίων κι είναι αδύνατον να τα αποκτήσουν. Επίσης, είναι μόνιμος θεατής των αυτοκινητιστικών αγώνων αν και ξέρει πως ποτέ δεν θα μπορέσει να συμμετάσχει σε αυτούς ως οδηγός. Ο κάγκουρες όντας έφηβοι ή ακόμα και παιδιά στη δεκαετία του '90 έπαιζαν με τις κάρτες που ανέγραφαν πληροφορίες για την ισχύ των μηχανών, τη μέγιστη ταχύτητα των τροχοφόρων και το βάρος των αυτοκινήτων... Μέσα λοιπόν στο «παλατάκι» τους, παίζοντας την μουσική τους τόσο δυνατά ώστε να κουφαθούν οι γύρω τους αλλά και οι ίδιοι ,βγαίνουν για το χορό γονιμότητας του είδους. Ένα άλλο είδος κάγκουρα είναι ο κάγκουρας της καφετέριας, ο οποίος είναι άνετος και χαλαρός με την σερβιτόρα. Είναι τόσο άνετος που ανεβάζει και τις ποδάρες του στο τραπέζι. Το υπερσύγχρονο κινητό του λειτουργεί σαν ηχοσύστημα και είναι γεμάτο στα ΜΡ3..Εννοείται ότι οι καφετέριες στις οποίες συχνάζει είναι ανάλογες του κύρους των επωνύμων ρούχων του που τα πληρώνει ο μπαμπάς και δεν θέλει ο κάγκουρας να το παραδεχτεί.

Το όνειρο του κάθε Κάγκουρα

18

Οι emo (ίμο στα ελληνικά) Οι emo είναι ένα κίνημα του οποίου οι πρεσβευτές του είναι εξ ορισμού καταθλιπτικοί (χωρίς κάποιον συγκεκριμένο λόγο), γουστάρουν να πηγαίνουν σε κηδείες και να κλαίνε με μαύρο δάκρυ, χαρακώνονται, έχουν ιδεολογία, ακούνε την ΣΩΣΤΗ μουσική, δεν βγάζουν από πάνω τους τα μαύρα, βάφονται με μαύρη μάσκαρα αγόρια-κορίτσια, είναι bi-sexual και είναι σε κόντρα με τους κάγκουρες και τους trendy. Η φράντζα πρέπει να φτάνει μέχρι το γόνατο και το piercing να έχει φτάσει σε διπλάσιο αριθμό. Το emo ξεκίνησε στα μέσα της δεκαετίας του '80 στη Washington ως ένα παρακλάδι του hardcore punk. Το όνομα σημαίνει «emotional» και περίγραφε έναν punk ήχο με περισσότερο συναίσθημα. Τώρα πια ο όρος έχει διευρυνθεί τόσο πολύ που είναι δύσκολο να τον ορίσει κανείς. Η emo μουσική έγινε πιο mainstream, ενώ το emo άρχισε να ταυτίζεται και με την έννοια της γκρινιάρικης εφηβικής αυτοκαταστροφής: μελοδραματικοί στίχοι, βλέμματα στο κενό και χαρακωμένα χέρια

Πως θα τους αναγνωρίσετε Πιτσιρίκια ντυμένα με μαύρα ρούχα και βαμμένα μάτια παραταγμένα στα σκαλιά. Τα κορίτσια έχουν μαλλιά που θυμίζουν θημωνιές στολισμένες με υφασμάτινους φιόγκους, τα αγόρια φορούν γραβάτες, κολλητά τζιν και έχουν φράντζες που τους καλύπτουν το ένα μάτι (ενίοτε και τα δυο). Κοιτάνε το κενό, σιγοψιθυρίζουν, κάνουν επιδεικτικά βόλτες πάνω-κάτω. Καπνίζουν, όπως καπνίζουν όλοι γύρω στα 16, σαν να ξέρουν πως η ζωή τους τελειώνει αύριο και πρέπει να καπνίσουν το τελευταίο τους πακέτο.

Πάνω απ' όλα όμως, στην Ελλάδα τουλάχιστον, το emo έγινε συνώνυμο μιας εφηβικής στιλιστικής επανάστασης: μαύρα ρούχα, κολλητά τζιν, βάψιμο για αγόρια και κορίτσια, περίπλοκα κουρέματα με τούφες βαμμένες σε ροζ, φούξια, μπλε και πράσινο, piercings, γραβάτες, νεκροκεφαλές κι αστράκια είναι μόνο μερικά από τα στοιχεία αυτού του στυλ. Τα emo, συνήθως παιδιά στην εφηβεία (14-17 ετών), είναι παντού σε όλα τα μέρη του κόσμου και δεν είναι μόνο ελληνικό φαινόμενο. Έχουν την δική τους αντίληψη για την ζωή,

19

και για όλους αυτή η αντίληψη συμπίπτει. «Life sucks» είναι το σύνθημα που όλα τα emo kids ενώνει. Πολλοί από εσάς θα έχετε ακούσει κάποιον που ήρθε ξαφνικά στο σχολείο με ένα μάτι (το άλλο το κρύβει η φράντζα) να λέει πως είναι emo. Αυτό είναι η λεπτομέρεια που κάνει την όλη emo κατάσταση να είναι τίποτα περισσότερο από μια παιδιάστικη συμπεριφορά. Πως μπορεί να αλλάζει η ιδεολογία σου, η εμφάνιση σου και τα θέλω σου μέσα σε μια νύχτα; Τα emos που λέτε πιστεύουν πως η ζωή είναι χάλια και μέρα με την μέρα δέχονται από τις καταστάσεις και τους ανθρώπους γύρω τους περισσότερο και ακόμη περισσότερο πόνο. Μπορεί να το απολαμβάνουν επειδή είναι ένας τρόπος να τους δώσει κάποιος σημασία. Είναι λοιπόν μια μέθοδος να βγάλει ένας άνθρωπος προς τα έξω την λατρεία του για τον μαζοχισμό; Είναι η αποτυχημένη μορφή κραυγής των παιδιών της γενιάς αυτής να δείξει πως όλα στον κόσμο που τους περιβάλλει είναι στραβά; Ή μήπως η απεγνωσμένη και ελεεινή προσπάθεια να δείξουν τα βλαμμένα ότι υπάρχουν κι αυτά; Κανείς δεν ξέρει τους προσωπικούς λόγους του καθένα, και μην ρωτήσετε γιατί η πιο πιθανή απάντηση είναι: «Δεν με καταλαβαίνεις; κανείς δεν με καταλαβαίνει... όλοι με κάνετε και πονάω επειδή δεν με καταλαβαίνετε...» Η ζωή είναι σκληρή, δε λέω. Είναι όμως ακόμη πιο σκληρή για τα emo επειδή τους κράζουν όσοι δεν είναι emo Μήπως όμως αυτό είναι κακό; Μήπως πρέπει να τους αφήσουμε στην ησυχία τους, να βρουν τον εαυτό τους τα παιδιά; ΟΧΙ. ΔΕΝ ΠΡΕΠΕΙ. Αντιθέτως πρέπει να τους κράξουμε ακόμη περισσότερο, για να καταλάβουν πως μισούν την ζωή που αυτοί οι ίδιοι δημιούργησαν. Ποια είναι η καθημερινότητα των emo Ξυπνώ και αγκαλιάζω το κουνελάκι μου, φοράω το GAP φούτερ και το καρό σταράκι μου, βλέπω στον καθρέπτη μου να είναι καλά κρεμασμένη από το φρύδι η φράντζα μου και ξεκινώ για το σχολείο χωρίς φιλί στην μάνα και χωρίς καλημέρα στον μπαμπά. Στο σχολείο φτάνω και ασχολούμαι αποκλειστικά με το σχέδιο καρδούλων και αστεριών. Τις ελεύθερες ώρες (δηλαδή αυτές που κουράζετε το χέρι μου από το αριστούργημα που σχεδιάζω) σκέφτομαι την κοπέλα των ονείρων μου και πως είναι πολύ άδικο να μην την έχω. Κλαίω και λίγο την μοίρα μου και πάω σπίτι για να φάω το έτοιμο φαΐ της μαμάς. Όλη την υπόλοιπη ημέρα ασχολούμαι αποκλειστικά με το να κάνω νέους φίλους από το internet, να ζηλεύω που οι άλλοι είναι περισσότερο emo από εμένα. Επίσης βγάζω φωτογραφίες την φάτσα μου σε κλαψο-πόζες με το νέο super κινητό που μου πήρε ο μπαμπάς και που έχει 5Μpx camera για να δείξω στους άλλους emo φίλους μου στα starbucks το απόγευμα.

Οι SKATERS ή σκεϊτάδες Δεν είναι λίγοι, φυσικά, και οι SKATERS ή σκεϊτάδες, νέοι που επηρεάστηκαν από την underground αμερικάνικη χιπ-

20

χοπ και μετα-πανκ κουλτούρα. Θα τους δείτε να προσπαθούν να βγάλουν κάτι καλό από καμιά 10αρια ξύλινα φύλλα με γυαλόχαρτο από πάνω, κολλημένα όλα μαζί, με τέσσερις ρόδες από κάτω. Ναι. Να και ένα στιλάκι που δικαιολογεί το όνομά του! Ακόμη, θα μπορούσατε και να τους δείτε να κάνουν grafitti, να χορεύουν breakdance, ή να σκρατσάρουν ανελέητα πάνω σε ένα turntable. Δυστυχώς, οι πιο πολλοί ακολούθησαν το παράδειγμα των περισσοτέρων και αποκόπηκαν από τις περισσότερες δραστηριότητες που τους διέκριναν. Ίσως και να τους ξεχωρίσετε σε ένα μπαράκι. Φοράνε πιο φαρδιά παπούτσια από τους υπόλοιπους. Με «περίεργη» αμφίεση, freestyle ύφος και σπίθα στα μάτια ανεβαίνουν στο σανίδι, προκαλούν ένα χαρακτηριστικό κρότο στο πεζοδρόμιο και χάνονται στους δρόμους της πόλης. Αν δεν αναρωτηθήκατε ποτέ τι κάνουν τα πολυάριθμα παιδιά με τα χαμηλοκάβαλα παντελόνια, τότε δε γνωρίζετε ότι το skate έχει πάνω από τριάντα χρόνια παρουσίας στη Ελλάδα. Το skate στην Ελλάδα θεωρείται από τους λάτρεις του μία ιδιαίτερα δύσκολη ενασχόληση, αφού είναι ένα σπορ που, σε αντίθεση με άλλα, δεν παρουσιάζει καμία προοπτική καριέρας. Ακόμη και οι «παλαίμαχοι» της σανίδας καμία φορά αντιμετωπίζονται σαν προβληματικά 14χρονα και υφίστανται προσπάθειες περιθωριοποίησης. Οι σκεϊτάδες αντιμετωπίζουν και άλλου είδους προβλήματα. «φαντάζεσαι να είσαι 32 χρονών, να κάνεις skate, να γυρνάς στο σπίτι σου με ματωμένους αγκώνες και να πρέπει η κοπέλα σου να σε γνωρίσει στους δικούς της; Με τι μάτι θα σε κοιτάξουν; Η μοναδική εικόνα που ξέρουν είναι αυτή του κακού παιδιού, αφού αυτή αναπαράγεται διαρκώς». Δεδομένου λοιπόν ότι το άθλημα δεν επιφυλάσσει κέρδη για κανέναν παρά μονάχα μερικά τσακισμένα κόκαλα (που δύσκολα δένουν μετά από κάποια ηλικία), τι οδηγεί άραγε αυτά τα παιδιά να διοχετεύσουν όλη τους τη ζωτικότητα σε αυτό το σπορ; Η ανάγκη τους να μετέχουν σε ένα διαφορετικό σύνολο; Η δίψα τους για επικοινωνία με άτομα που συμμερίζονται κοινή οπτική ζωής; Ή μήπως η τρέλα της νιότης; Μάλλον η τρέλα. Τρέλα για «εγκλήματα».

Οι ΜΕΤΑΛΑΔΕΣ Άλλο ένα στιλ που δεν πρέπει να παραλείψουμε είναι οι ΜΕΤΑΛΑΔΕΣ. Αξίζουν συγχαρητήρια γιατί είναι από τα λίγα στιλ -ίσως και το μοναδικό- που δεν έχει αλλάξει σχεδόν καθόλου στην πάροδο των χρόνων. Αποτελεί το πρώτο στάδιο ενός 13άρη που θέλει να «μυηθεί στον κόσμο της μέταλ». Από τότε που εξελίχθηκαν από τους τότε γιεγιέδες, κατάφεραν να γίνουν το κλασικό στερεότυπο του πορωμένου 17άρη: μούσι, μαλλί ως τους ώμους, μαύρη αμάνικη μπλούζα με πεντάλφα, καρφιά στα χέρια.

Οι μεταλλάδες άκουγαν δυνατά μουσική από τα κασετόφωνα στο παρελθόν και τώρα από τα mp3. Βλέπουμε ότι αυτοί δεν αλλάζουν παρ' ότι η τεχνολογία καθημερινά αλλάζει.

21

Οι POSERS ή ποζέρια Τέλος θα πρέπει να παρουσιάσουμε τους POSERS ή ποζέρια, παρότι μπορεί κανείς να τους μην τους θεωρήσει ξεχωριστό στιλ, Γενικότερα «ποζέρι» (ελληνιστί φιγουρατζής) θεωρείται οποιοσδήποτε υπερβάλλει με την εμφάνιση ή τις πράξεις του για να τραβήξει την προσοχή. Προσοχή όμως! Το ότι είναι κάποιος «εκτός του κατεστημένου» δε σημαίνει απαραίτητα πως το κάνει για αυτόν το λόγο! Παρόλα αυτά υπάρχουν μειονότητες των οποίων η εμφάνιση και συμπεριφορά είναι αποτέλεσμα σκέψης και όχι μιμητισμού. Συνδυάζουν με τρομακτική ακρίβεια τα στοιχεία που τους ενδιαφέρουν και συνηθίζουν στην ιδέα της κριτικής. Κριτική που ασκείται λόγω κατωτερότητας, στη σκέψη ότι κάποιος έκανε κάτι ξεχωριστό και βιάζονται να τον

- Εξυπηρετεί το “εμείς”, γιατί με το ντύσιμο ο έφηβος δηλώνει έμμεσα σε ποια ομάδα θέλει να ανήκει. Παράλληλα, αισθάνεται ότι ανήκει όντως στη νέα γενιά και δεν είναι “στάσιμος” και ξεπερασμένος.. - Όταν το “μοδάτο” είναι ανθυγιεινό ή οδυνηρό, ασκεί τη γοητεία του απαγορευμένου και κάνει τον έφηβο να νιώθει πιο δυνατός.

22

6 ΠΟΙΗΣΗ Της μόδας οπαδός Διπλά μοναχικός, σε διαφήμιση ερωμένη ψάχνεις διαρκώς. Κι όπως νόμιζες πως ξέφυγες για λίγο, στους κρύους δρόμους την ψυχή σου ξεγελάς, ξημερώνεσαι, ξεχνάς. Της μόδας οπαδός, χίλια πρόσωπα ν’ αλλάξεις θα `χεις διαρκώς. Δύο μάτια που αποφεύγουν να κοιτάξουν. Πίσω απ’ τα μαύρα σου γυαλιά στάζουνε δάκρυα θολά. Αντικοινωνικός, όλη μέρα ως το βράδυ έχεις διαρκώς, το κεφάλι σου χωμένο μες στο χώμα, αλλά στην τσέπη πάντα κουβαλάς, πέντ’ έξι χάπια δυνατά. Μέσα στο σπίτι τρέμεις απ’ τον καθρέφτη η αλήθεια μήπως και φανεί, και το μεθύσι σ’ οδηγήσει στο μπαλκόνι. Αλλά ο Αύγουστος είναι κοντά, κι αυτός ο ήλιος ποτέ δε σε πληγώνει.