Νίκος Καζαντζάκης

Ο Νίκος Καζαντζάκης (18 Φεβρουαρίου 1883 - 26Οκτωβρίου 1957) ήταν Έλληνας μυθιστοριογράφος,ποιητής, θεατρικός συγγραφέας και πολιτικός. Πιθα-νότατα ο σημαντικότερος αλλά και ο πιο αμφιλεγό-μενος Έλληνας συγγραφέας και φιλόσοφος του 20ουαιώνα, γνωστότερος για τα έργα του Βίος και Πολι-τεία του Αλέξη Ζορμπά και Ο Τελευταίος Πειρασμόςπου έχουν γίνει και ταινίες. Είναι ο περισσότερο με-ταφρασμένος σύγχρονος Έλληνας συγγραφέας.

1 Πηγαία

1.1 Αδερφοφάδες

• Αλίμονο σε όποιον ζει στην έρημο και θυμάταιτου κόσμου.

• Από τα καλά κερδεμένα παίρνει ο διάολος ταμισά - από τα κακά κερδεμένα, παίρνει και τονοικοκύρη.

• Βίγλα αψηλή στα φρένα μας η μνήμη. Προμη-θέας Λυόμενος

• Δεν υπάρχουν ιδέες - υπάρχουν μονάχα άνθρω-ποι που κουβαλούν τις ιδέες - κι αυτές παίρνουντο μπόι του ανθρώπου που τους κουβαλάει.

• «Ε κακομοίρη άνθρωπε», είπε δυνατά, «μπορείςνα μετακινήσεις βουνά, να κάμεις θάματα, κιεσύ να βουλιάζεις στην κοπριά, στην τεμπελιάκαι στην απιστία! Θεό έχεις μέσα σου, Θεό κου-βαλάς και δεν το ξέρεις - το μαθαίνεις μονάχατην ώρα που πεθαίνεις, μα 'ναι πολύ αργά. Αςανασκουμπωθούμε εμείς που το ξέρουμε, ας σύ-ρουμε μπορεί να μας ακούσουν!»

• Ελευτεριά θα πει να μάχεσαι στη γης χωρίς ελ-πίδα! Οδύσσεια

• Ερχόμαστε απο μία σκοτεινή άβυσσο. Καταλή-γουμε σε μία σκοτεινή άβυσσο. Το μεταξύ φω-τεινό διάστημα το λέμε Ζωή. Ευθύς ως γεννη-θούμε, αρχίζει και η επιστροφή, ταυτόχρονα τοξεκίνημα και ο γυρισμός. Κάθε στιγμή πεθαί-νουμε. Γι' αυτό πολλοί διαλάλησαν. Σκοπός τηςεφήμερης ζωής είναι η αθανασία.

• Θεός θα πει να κυνηγάς θεό στον αδειανόναγέρα! Οδύσσεια

• Η καρδιά του ανθρώπου είναι ένα κουβάρι κά-μπιες - φύσηξε, Χριστέ μου, να γίνουν πεταλού-δες!

• Η λευτεριά δεν έχει σκοπό. Μήτε βρίσκεται στηγης ετούτη - στη γης ετούτη βρίσκεται μονάχαο αγώνας για τη λευτεριά. Αγωνιζόμαστε για ταάφταστα, και γι' αυτό ο άνθρωπος έπαψε να εί-ναι ζώο.

• Η προσευχή σήμερα λέγεται πράξη. Να ασκη-τεύεις σήμερα θα πει: να ζεις με τους ανθρώπουςκαι να ανεβαίνεις κάθε μέρα, κάθε μέρα και όχιμονάχα τηΜεγάλη Παρασκευή με το Χριστό στοΓολγοθά. Και να σταυρώνεσαι.

• Ιερέας θα πει να μη φοβάσαι τους ανθρώπους.

• Καλή 'ναι η δικαιοσύνη, μα για τους αγγέλους- ο άνθρωπος ο κακομοίρης δεν αντέχει, θέλειέλεος...

• Μπας και βρίσκεται στον πάτο της Κόλασης,Κύριε, η πόρτα του Παραδείσου;

• «Μπορεί το λοιπόν ο άνθρωπος να ξεπεράσειτον άνθρωπο;» αναρωτιόταν ο παπα-Γιάνναρος.«Μπορεί, μπορεί», αποκρίνουνταν ο ίδιος, «μαμονάχα για μια ώρα, για δυο ώρες, μπορεί καιγια μια μέρα ολάκερη, μα φτάνει - αυτό θα πειΠυρκαγιά Θεού που οι απλοί άνθρωποι το λένεΠαράδεισο».

• Ο αληθινός Χριστός περπατάει και αγωνίζεταιμαζί με τους ανθρώπους.

• Ολάνθιστος γκρεμός της γυναικός το σώμα. Νι-κηφόρος Φωκάς

• Ό,τι εμείς οι άνθρωποι λέμε πόλεμο για την πί-στη και την πατρίδα, τα κοράκια το λένε φαγο-πότι - και ότι εμείς λέμε ήρωα, τα κοράκια τολένε νόστιμο κρέας.

• Πιο δυνατή η ψυχή από την ανάγκη, και δε συ-χωρνάει!

1

2 1 ΠΗΓΑΙΑ

• Πυροβάτης είναι κάθε άγιος - πυροβάτης καικάθε τίμιος άνθρωπος στην Κόλαση ετούτη πουτην λένε ζωή.

• Σίγουρα, είναι η ψυχή από την πυρκαγιά τουΘεού μια σπίθα και κάθεται μέσα στα άχερα τακρέατα και τους βάζει φωτιά.

• «Στον κόσμο τούτον» συλλογίζουνταν, «θά 'σαιαρνί ή λύκος - αν είσαι αρνί σε τρων - αν είσαιλύκος τρως. Θεέ μου, δεν υπάρχει ένα τρίτο ζώο,καλύτερο, δυνατότερο»; Και μια φωνή μέσα τουτου αποκρίνουνταν: «υπάρχει, υπάρχει, παπα-Γιάνναρε, κάνε υπομονή. Τώρα και χιλιάδεςχρόνια ξεκίνησε να φτάσει, να γίνει άνθρωπος- δεν έφτασε ακόμα. Βιάζεσαι; Ο Θεός δε βιάζε-ται παπα-Γιάνναρε.»

• Τι άσφαλτα, πρωτοπέφτει και φυτεύεται έτσι οΛόγος του Θεού μέσα στην κοιλιά κι αγάλια ανε-βαίνει και πιάνει την καρδιά και το νου του αν-θρώπου!

• Τι θα πει λεύτερος; Αυτός που δεν φοβάται τοθάνατο.

• Τίποτα γενναίο δεν μπορεί ο άνθρωπος να κάμειστον κόσμο, αν δεν υποτάξει τη ζωή του σ' ένανΑφέντη ανώτερό του.

1.2 Αναφορά στον Γκρέκο

• Αν μπορείς κοίταξε τον φόβο κατάματα και οφόβος θα φοβηθεί και θα φύγει.

• Για ένα ήμουν σε όλη μου τη ζωή βέβαιος : πωςένας δρόμος, ένας μονάχα οδηγάει στο Θεό, οανήφορος. Ποτέ ο κατήφορος, ποτέ ο δρόμος οστρωτός, ο ανήφορος μονάχα.

• Είπα στη μυγδαλιά: "Αδερφή, μίλησέ μου για τοΘεό". Κι η μυγδαλιά άνθισε.

• Δεν έχουμε παρά μια μονάχα στιγμή στη διά-θεσή μας. Ας κάνουμε τη στιγμή αυτή αιωνιό-τητα. Άλλη αθανασία δεν υπάρχει.

• Δεν είναι οΧριστός το τέλος ,είναι η αρχή ,δεν εί-ναι το "Καλώς όρισες!", είναι το "Καλό ταξίδι!".

• Δεν υπάρχει δύναμη πιο ιμπεριαλιστική στον κό-σμο από την ψυχή του ανθρώπου. Καταχτάει,καταχτάται και όλο κι η αυτοκρατορία της φα-ντάζει στενή, πλαντάει, και θέλει να κυριέψειτον κόσμο για να μπορεί ν' ανασάνει.

• Είδα κάποτε μια μέλισσα πνιγμένη μέσα στο μέλικαι κατάλαβα.

• Η ευτυχία απάνωστη γης είναι κομμένη στο μπόιτου ανθρώπου. Δεν είναι σπάνιο πουλί να το κυ-νηγούμε πότε στον ουρανό, πότε στο μυαλό μας.Η ευτυχία είναι ένα κατοικίδιο πουλί στην αυλήμας.

• Η νιότη ζητάει αθανασία, δεν την βρίσκει, συμ-βιβασμό δεν καταδέχεται, κι από περφάνια αρ-νιέται τα πάντα. Όχι κάθε νιότη. Η νιότη η λα-βωμένη από την αλήθεια.

• Κι αν ακόμα ήμουν σίγουρος πως θα πήγαιναστον Παράδεισο, θα παρακαλούσα το Θεό να μεαφήσει να πάω από τον πιο μακρινό δρόμο...

• Μαζεύω τα σύνεργά μου: Όραση, ακοή, γέψη,όσφρηση, αφή, μυαλό, βράδυασε πια, τελεύειτο μεροκάματο, γυρίζω σαν τον τυφλοπόντικασπίτι μου, στο χώμα. Όχι γιατί κουράστηκα ναδουλεύω, δεν κουράστηκα, μα ο ήλιος βασίλεψε.

• Οδημιουργός παλεύει με ουσία σκληρή, αόρατη,ανώτερη του, κι ο πιο μεγάλος νικητής βγαί-νει νικημένος. Για πάντα το πιο βαθύ μας μυ-στικό, το μόνο που άξιζε να ειπωθεί, μένει ανεί-πωτο. Δεν υποτάσεται ποτέ αυτό στο υλικό περί-γραμμα της τέχνης. Πλαντούμε στην κάθε λέξη,βλέπουμε ένα δέντρο ανθισμένο, έναν ήρωα, μιαγυναίκα, το άστρο της αυγής και φωνάζουμε:Αχ! και τίποτ' άλλο δεν μπορεί να χωρέσει τηχαρά μας. Όταν το Αχ! αυτό θελήσουμε, αναλύ-οντάς το να το μεταδώσουμε στους ανθρώπους,να το σώσουμε απο την ίδια μας τη φθορά, πωςεξευτελίζεται σε λόγια αδιάντροπα, βαμμένα γε-μάτα αέρα και φαντασία!...

• Ό,τι έγραψα ή έπραξα γράφτηκε και πράχτηκεαπάνω στο νερό και χάθηκε.

• Πολύ συχνά δεν αντέχει ο άνθρωπος να κρατή-σει αλάκερη του την ανθρωποσύνη, κουτσουρεύ-εται. Πότε θέλει ν'απαλλαχτεί απ'τη ψυχή του,πότε από το σώμα του και τα δύο μαζί να τα χαί-ρεται του πέφτει βαρύ. Μα εδώ στην Ελλάδα ταδύο αιώνια τούτα χαριτωμένα στοιχεία μπορούννα συγκεραστούν, να πάρει η ψυχή από το σώμακαι το σώμα απο την ψυχή και να φιλιώσουν κιέτσι να μπορεί ο άνθρωπος στο Θείο αλώνι τηςΕλλάδας να ζει και να πορεύεται ακέραιος.

• Πρέπει να χτυπούμε, να χτυπούμε τη μοίρα μας,ως ν' ανοίξουμε πόρτα, να γλιτώσουμε!

• Τι φοβερός ανήφορος από τον πίθηκο στον άν-θρωπο, από τον άνθρωπο στον Θεό.

3

• Χαρά στο νέο που θαρρεί πως έχει χρέος ναξαναδημιουργήσει τον κόσμο, να τον κάμει πιοσύμφωνο με την αρετή και τη δικαιοσύνη, πιοσύμφωνο με την καρδιά του, αλίμονο σε όποιοναρχίζει τη ζωή του χωρίς παραφροσύνη.

1.3 Ο φτωχούλης του Θεού

από το «Ο φτωχούλης του Θεού», επιμ. Πά-τροκλος Σταύρου, εκδ. Καζαντζάκη (2008), σελ.366, ISBN 9789607948144

• Δεν υπάρχει πράμα πιο κοντά μας από τον ου-ρανό· η γης είναι κάτω από τα πόδια μας και τηνπατούμε· ο ουρανός είναι μέσα μας.

• σελ. 17

• Πλούσιος είναι όποιος δεν πεθυμάει τον πλούτο·φτωχός είναι ο πλούσιος που πεθυμάει κι άλλαπλούτη.

• σελ. 251

• Ένα είναι [...] η γης και η ψυχή του ανθρώπου·διψούν κι οι δυο και περιμένουν πότε ν' ανοίξειο ουρανός να ξεδιψάσουν.

• σελ. 258

• Τι 'ναι η αγάπη, αδερφοί μου; δεν είναι μονάχασυμπόνια μήτε καλοσύνη· στη συμπόνια είναιδύο, αυτός που πονάει και αυτός που συμπονάει·στην καλοσύνη είναι δύο, αυτός που δίνει καιαυτός που δέχεται· μα στην αγάπη είναι ένας,σμίγουν οι δύο και γίνουνται ένα, δεν ξεχωρί-ζουν· το εγώ κι εσύ αφανίζουνται· αγαπώ θα πειχάνουμαι.

• σελ. 361

1.4 Ασκητική

• Δεν ελπίζω τίποτα, δεν φοβούμαι τίποτα, λυτρώ-θηκα από το νου κι από την καρδιά, ανέβηκα πιοπάνω, είμαι λεύτερος.

• Δε ζυγιάζω, δε μετρώ, δε βολεύομαι! Ακολουθώτο βαθύ μου χτυποκάρδι.

• Δεν πολεμούμε τα σκοτεινά μας πάθη με νη-φάλια, αναιμικιά, ουδέτερη, πάνω από τα πάθηαρετή. Παρά με άλλα σφοδρότερα πάθη.

• Ένα καράβι είναι το σώμα μας και πλέει απάνωσε βαθιογάλαζα νερά. Ποιος είναι ο σκοπός μας;Να ναυαγήσουμε!

• Έχεις ευθύνη. Δεν κυβερνάς πια μονάχα τη μι-κρή ασήμαντη ύπαρξή σου. Είσαι μια ζαριάόπου για μια στιγμή παίζεται η μοίρα του σογιούσου.

• Ζούμε μόνοι, πεθαίνουμε μόνοι, το ενδιάμεσοφωτεινό σημείο το λέμε ζωή.

• Η ανώτατη αρετή δεν είναι νά' σαι ελεύτερος,παρά να μάχεσαι για ελευτερία.

• Η καρδιά σμίγει ό,τι ο νους χωρίζει, ξεπερνάειτην παλαίστρα της ανάγκης και μετουσιώνει τοπάλεμα σε αγάπη.

• Μην καταδέχεσαι να ρωτάς: "Θα νικήσουμε; Θανικηθούμε;" Πολέμα!

• Ν' αγαπάς την ευθύνη. Να λες: Εγώ, εγώ μονά-χος μου έχω χρέος να σώσω τη γης. Αν δε σωθεί,εγώ φταίω.

• Να πεθαίνεις κάθε μέρα. Να γεννιέσαι κάθεμέρα. Ν' αρνιέσαι ό,τι έχεις κάθε μέρα.

• Να 'σαι ανήσυχος, αφχαρίστητος, απροσάρμο-στος πάντα. Όταν μια συνήθεια καταντήσει βο-λική, να τη συντρίβεις. Η μεγαλύτερη αμαρτίαείναι η ευχαρίστηση.

• Νίκησε το στερνό, τον πιο μεγάλο πειρασμό, τηνελπίδα. Τούτο είναι το τρίτο χρέος.

• Πειθαρχία, να η ανώτατη αρετή.

• Ποτέ μην αναγνωρίσεις τα σύνορα του ανθρώ-που! Να σπας τα σύνορα! Ν'αρνιέσαι ό,τι θω-ρούν τα μάτια σου. Να πεθαίνεις και να λες: Θά-νατος δεν υπάρχει!

• Σα να 'ναι όλη η ζωή ετούτη τ' ορατό αιώνιο κυ-νήγι ενός αόρατου Γαμπρού, που κυνηγάει απόκορμί σε κορμί την αιωνιότητα, την αδάμαστηΝύφη.

• Τι θα πει ευτυχία; Να ζεις όλες τις δυστυχίες.

• Τι θα πει φως; Να κοιτάς με αθόλωτο μάτι όλατα σκοτάδια.

2 Χωρίς πηγές

• Η ομορφιά δεν έχει έλεος. Δεν την κοιτάζεις,αυτή σε θωρεί και δε συγχωρεί...

• Ό,τι δεν συνέβη ποτέ, είναι ό,τι δεν ποθήσαμεαρκετά.

4 3 ΕΞΩΤΕΡΙΚΟΙ ΣΥΝΔΕΣΜΟΙ

3 Εξωτερικοί σύνδεσμοι• Εκδόσεις Καζαντζάκη [Πάτροκλος Σταύρου]

• Μουσείο Νίκου Καζαντζάκη, Κρήτη

5

4 Text and image sources, contributors, and licenses

4.1 Text• Νίκος Καζαντζάκης Πηγή: https://el.wikiquote.org/wiki/%CE%9D%CE%AF%CE%BA%CE%BF%CF%82_%CE%9A%CE%B1%CE%B6%CE%B1%CE%BD%CF%84%CE%B6%CE%AC%CE%BA%CE%B7%CF%82?oldid=29358 Συνεισφέροντες: Aaa, Dada,Wiaik, Fefeli~elwikiquote, Dead3y3, JohnKyt, Avacalop, Θεοδωρος, Al jazeera, ChtitBot, AnankeBot, Glavkos, Seagull.Stefanos,J.delanoy, Divineale, AvicBot, Nsofcentresearch, Dexbot, Einsbor και Ανώνυμες συνεισφορές: 22

4.2 Images• Αρχείο:Wikipedia-logo-v2-el.svg Πηγή: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/6/6c/Wikipedia-logo-v2-el.svg Άδεια χρή-σης: CC BY-SA 3.0 Συνεισφέροντες:Wikimedia Foundation Αρχικός δημιουργός:Wikimedia Foundation

4.3 Content license• Creative Commons Attribution-Share Alike 3.0