2η ΕΝΟΤΗΤΑ / ΓΛΩΣΣΟΜΑΘΕΙΑ

ΚΕΙΜΕΝΟ (διασκευασμένο)Η γλωσσομάθεια είναι το εθνικό χόμπι μας ΛΑΜΠΡΙΝΗ ΚΟΥΖΕΛΗ - ΓΙΑΝΝΗΣ ΝΙΚΟΛΟΠΟΥΛΟΣ | Σάββατο 6 Νοεμβρίου 2010/ ΤΟ ΒΗΜΑ

Έφεση στις ξένες γλώσσες παρουσιάζουν σταθερά οι Έλληνες. Το γεγονός αποκτά ιδιαίτερη βαρύτητα αν αναλογιστεί κανείς ότι το 83% των Ευρωπαίων, σύμφωνα με έρευνα του Ευρωβαρόμετρου, αναγνωρίζει τη σημασία της γνώσης ξένων γλωσσών, αλλά το 44% παραδέχεται ότι δεν μπορεί να κάνει ολοκληρωμένη συζήτηση σε άλλη γλώσσα, πέραν της μητρικής. Η τάση αυτή των Ελλήνων τούς οδηγεί και στην εκμάθηση πιο... σπάνιων γλωσσών.

Η ιστορικός κυρία Κατερίνα Χάλκου αγαπά το θέατρο. Πριν από δύο χρόνια άρχισε μαθήματα ρωσικής γλώσσας. «Αισθανόμουν ότι διαβάζοντας και βλέποντας ρωσικό θέατρο σε μετάφραση κάτι έχανα» είπε στο «Βήμα». Άρχισε εντατικά μαθήματα, έξι ώρες την εβδομάδα τον πρώτο χρόνο και τέσσερις, τον δεύτερο. Γνωρίζει ήδη αγγλικά και γαλλικά και ομολογεί ότι τα ρωσικά τη δυσκόλεψαν στην αρχή. «Χρειάστηκαν τρεις μήνες να εξοικειωθώ με το αλφάβητο και να μπορώ να διαβάσω στα ρωσικά». Μπορεί πλέον να κάνει μια απλή συζήτηση στα ρωσικά και φιλοδοξεί κάποια στιγμή να μπορεί να απολαύσει τον «Γλάρο» του Τσέχοφ στο πρωτότυπο. Στο μεταξύ έδωσε εξετάσεις για την απόκτηση του πρώτου πιστοποιητικού γλωσσομάθειας στα ρωσικά. «Θέλω να έχω και κάποιο πτυχίο που να πιστοποιεί τις γνώσεις μου. Θεωρώ ότι μια τρίτη γλώσσα, και μάλιστα κάποια που δεν συγκαταλέγεται στις “κλασικές” ευρωπαϊκές γλώσσες, αποτελεί δεξιότητα και εμπλουτίζει το βιογραφικό μου. Η γλωσσομάθεια είναι αναγκαίο εφόδιο για την επαγγελματική αποκατάσταση και εξέλιξη».

«Είναι γλωσσομαθείς οι Έλληνες, με ενδιαφέρον και μεγάλη επιτυχία στην εκμάθηση ξένων γλωσσών. Υπάρχουν σπουδαστές στο Διδασκαλείο που παρακολουθούν ταυτόχρονα τέσσερις ξένες γλώσσες» ανέφερε ο κ. Ιωάννης Κογκετσίδης , γραμματέας του Διδασκαλείου Ξένων Γλωσσών του Πανεπιστημίου Αθηνών, στο οποίο παραδίδονται μαθήματα ξένων γλωσσών από το 1931. Εφέτος διδάσκονται 21 γλώσσες, ανάμεσα στις οποίες ιαπωνικά, κορεατικά, περσικά και αραβικά. Δημοφιλέστερη είναι τα ισπανικά. «Είναι σταθερά η πρώτη γλώσσα τα τελευταία επτά χρόνια, με δεύτερη τα αγγλικά και τρίτη τα ιταλικά» σύμφωνα με τον κ. Κογκετσίδη. Ακολουθούν τα γερμανικά, τα ιαπωνικά, τα αραβικά, τα κινεζικά και τα ρωσικά. Συνολικά εφέτος έχουν εγγραφεί στο Διδασκαλείο 3.220 σπουδαστές, αριθμός περίπου σταθερός τα τελευταία τρία χρόνια.

Η Ελλάδα παραμένει μεταξύ των χωρών-μελών της ΕΕ όπου καταγράφονται τα υψηλότερα ποσοστά γλωσσομάθειας. Το 44,8% των Ελλήνων ηλικίας 25-64 ετών δηλώνει ότι μιλάει μια ξένη γλώσσα (35,7%, ο αντίστοιχος μέσος όρος των χωρών της Ευρωπαϊκής Ενωσης), το 33,4% δήλωσε ότι δεν μιλάει καμία ξένη γλώσσα (36,2%, ο μέσος όρος στην ΕΕ) και το 21,9% δήλωσε ότι μιλάει δύο ή περισσότερες ξένες γλώσσες (28,1%, ο αντίστοιχος μέσος όρος στην ΕΕ). Από τα ίδια στοιχεία φαίνεται ότι τα μεγαλύτερα ποσοστά μαθητών που διδάσκονται τουλάχιστον μια ξένη γλώσσα καταγράφονται στην Ελλάδα (92%), στην Ιταλία (74%) και στην Ιρλανδία (73%).

ΘΕΜΑΤΑ 1ο Στο παρακάτω απόσπασμα να αναγνωρίσετε τις προτάσεις (κύριες ή δευτερεύουσες) και να πείτε με ποιο είδος σύνδεσης συνδέονται.«Θεωρώ ότι μια τρίτη γλώσσα, και μάλιστα κάποια που δεν συγκαταλέγεται στις “κλασικές” ευρωπαϊκές γλώσσες, αποτελεί δεξιότητα και εμπλουτίζει το βιογραφικό μου».Μονάδες 5 (2+3)

2ο Στο παρακάτω απόσπασμα να εντοπίσετε τις δευτερεύουσες ονοματικές προτάσεις (βουλητικές, ειδικές ή ενδοιαστικές) και να κάνετε πλήρη αναγνώριση αυτών (αναγνώριση-χαρακτηρισμός και συντακτικός ρόλος):

α) «Το γεγονός αποκτά ιδιαίτερη βαρύτητα αν αναλογιστεί κανείς ότι το 83% των Ευρωπαίων, σύμφωνα με έρευνα του Ευρωβαρόμετρου, αναγνωρίζει τη σημασία της γνώσης ξένων γλωσσών, αλλά το 44% παραδέχεται ότι δεν μπορεί να κάνει ολοκληρωμένη συζήτηση σε άλλη γλώσσα, πέραν της μητρικής.»β) «Αισθανόμουν ότι διαβάζοντας και βλέποντας ρωσικό θέατρο σε μετάφραση κάτι έχανα»Μονάδες 5

3ο Να αιτιολογήσετε σε μία παράγραφο 80-100 λέξεων την άποψη: «Η γλωσσομάθεια είναι αναγκαίο εφόδιο για την επαγγελματική αποκατάσταση και εξέλιξη»Μονάδες 5

4ο « Η παραμέληση και φθορά της εθνικής γλώσσας εγκυμονεί σοβαρούς κινδύνους για ένα έθνος» Να αναπτύξετε τη φράση αυτή σε μία παράγραφο 100 περίπου λέξεων.Μονάδες 5

Καλή επιτυχίαΒ. Πρασσάς

Σύστημα αναλυτικής αξιολόγησης.

Ανεβάζω το σύστημα αναλυτικής αξιολόγησης για την παραγωγή κειμένου.

ΣΥΣΤΗΜΑ ΑΝΑΛΥΤΙΚΗΣ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ

Α. Ορθογραφία, Μορφολογία

1. Κακή χρήση του τόνου2. Ακόμα και πολύ απλές λέξεις παρουσιάζονται με λάθη στην κλίση. Πολύ σοβαρά προβλήματα στην ορθογραφία.3. Μερικά προβλήματα στις καταλήξεις των ουσιαστικών, αλλά αρκετά συχνά προβλήματα στις καταλήξεις των ρημάτων. Συχνά λάθη στην ορθογραφία των λέξεων.4. Επαρκής έλεγχος στη γραφή των καταλήξεων, αλλά σποραδικά λάθη στη γραφή των λέξεων. Προβλήματα στην κλίση των αρχαιότροπων επιθέτων.5. Κανένα πρόβλημα στο γραμματικό σχηματισμό των λέξεων. Πολύ καλός έλεγχος στην ορθογραφία, ακόμα και σε δύσκολες ή ασυνήθιστες λέξεις.

Β. Στίξη. 1. Τα σημεία της στίξης σχεδόν απουσιάζουν από το κείμενο.2. Ικανοποιητική η χρήση της τελείας, αρκετά προβλήματα με το κόμμα και ανεπαρκής χρήση των άλλων σημείων στίξης.3. Ελάχιστα προβλήματα με το κόμμα, δεν αξιοποιούνται τα άλλα σημεία στίξης.4. Ελάχιστα προβλήματα με το κόμμα, αξιοποιούνται και τα άλλα σημεία στίξης.5. Η στίξη εξυπηρετεί τη νοηματική συνοχή του κειμένου και, επιπλέον. αναδεικνύει τα σημεία στα οποία πρέπει να δοθεί έμφαση και ιδιαίτερος νοηματικός χρωματισμός.

Γ. Σύνταξη. 1. Η ασυνταξία προκαλεί δυσκολίες στην κατανόηση του νοήματος.2. Πολύ απλοϊκή σύνταξη, χρήση κυρίως της παράταξης.3. Ο πομπός προσπαθεί να χρησιμοποιήσει πιο σύνθετο λόγο, με υποτακτική σύνταξη, αλλά παρουσιάζονται προβλήματα που σχετίζονται με τη σαφήνεια του νοήματος και με τη χρήση της στίξης.4. Χρήση πολύπλοκης σύνταξης, χωρίς προβλήματα τις περισσότερες φορές.5. Χρησιμοποιείται μια ποικιλία συντάξεων, συμπεριλαμβανομένης και εκείνης των μετοχών.

Δ. Λεξιλόγιο. 1. Λεξιλόγιο περιορισμένο στις βασικές καθημερινές λέξεις.2. Προσπάθεια του πομπού να διανθίσει το λόγο του με επίθετα και ορισμένες ειδικές ή ασυνήθιστες λέξεις. Τις περισσότερες φορές όμως, η χρήση τους δεν είναι επιτυχής και ακριβής.3. Ο πομπός κατέχει ένα επαρκές βασικό λεξιλόγιο. Η προσπάθειά του, όμως, να εκφραστεί μεταφορικά ή να χρησιμοποιήσει ειδικές ή λιγότερο γνωστές λέξεις συναντά αρκετές φορές προβλήματα.4. Ικανοποιητικός ο έλεγχος του πομπού στο λεξιλόγιο, με το οποίο μπορεί να εκφράσει και τις αφηρημένες έννοιες.5. Κατοχή ενός πλούσιου λεξιλογίου. Ο πομπός έχει τη δυνατότητα και τη γνώση να επιλέγει ανάμεσα σε συνώνυμα, τη σωστή λέξη για τις απαιτήσεις του λόγου του κάθε φορά.

Ε. Οργάνωση του κειμένου. 1. Καμία ένδειξη λογικής οργάνωσης των σκέψεων.2. Γίνεται λανθασμένος χωρισμός των παραγράφων, έτσι ώστε η ανάγνωση να δυσχεραίνεται μάλλον παρά να διευκολύνεται. Επίσης, δεν υπάρχει οργανωμένος νοηματικός άξονας.

3. Γίνεται κατάχρηση στο χωρισμό των παραγράφων, σχεδόν ύστερα από κάθε πρόταση. Λίγες διαρθρωτικές λέξεις χρησιμοποιούνται, οι οποίες δίνουν στο κείμενο στοιχειώδη συνοχή. Συχνά οι σκέψεις δεν τακτοποιούνται στο νοηματικό άξονα.4. Ικανοποιητική παραγραφοποίηση. Λίγες διαρθρωτικές λέξεις χρησιμοποιούνται, οι οποίες δίνουν στο κείμενο στοιχειώδη συνοχή. Η αλληλουχία, όμως, των νοημάτων διασπάται, κάποιες φορές, και η δομή του κειμένου διαταράσσεται.5. Η διάρθρωση του κειμένου, μια μεγάλη ακτίνα διαρθρωτικών λέξεων καθώς και η στίξη δηλώνουν ξεκάθαρα τη λογική σχέση των ιδεών, τα σημεία στα οποία πρέπει να δοθεί έμφαση κ.τ.λ. και γενικότερα οδηγούν τον αναγνώστη να δει το θέμα μέσα από την προοπτική του πομπού.

ΣΤ. Καταλληλότητα του περιεχομένου. 1. Καμία σχέση του περιεχομένου με το θέμα.2. Περιορισμένη ανάπτυξη, που αφήνει ακάλυπτες σημαντικές πλευρές του θέματος.3. Ορισμένες πλευρές του θέματος δεν έχουν αναπτυχθεί επαρκώς και, συνεπώς το περιεχόμενο δεν αναδεικνύει όλες τις δυνατότητες του θέματος.4. Ο δέκτης αναγνώστης τελειώνει την ανάγνωση ικανοποιημένος, αλλά με την αίσθηση ότι χρειαζόταν κάτι ακόμη πριν κλείσει το θέμα.5. Ικανοποιητική η ανάπτυξη του θέματος. Πλούσιο περιεχόμενο.

Ζ. Αποτελεσματικότητα. 1. Καμιά επικοινωνία του δέκτη δεν επιτυγχάνεται, καθώς δεν υπάρχει επίγνωση της ανάγκης αυτής.2. Γίνεται προσπάθεια να χρησιμοποιήσει ο πομπός το γράψιμο ως εργαλείο για επικοινωνία. Η ιεράρχηση των σκέψεων και η δομή του κειμένου αρχίζουν να χρησιμοποιούνται έτσι, ώστε να εξυπηρετούν το σκοπό αυτό.3. Συνείδηση του ιδιαιτέρου ακροατηρίου και προσπάθεια του πομπού να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις του. Η αποτελεσματικότητα δεν είναι εξασφαλισμένη, αλλά πιθανή.4. Η έμφαση σε συγκεκριμένα γεγονότα, χαρακτηριστικά, συναισθήματα κ.τ.λ. λειτουργεί έτσι, ώστε να εδραιωθεί μια επιτυχημένη επικοινωνία μεταξύ πομπού και δέκτη.5. Η ισχυρή συνοχή και η κατάλληλη διάρθρωση του κειμένου, σε συνδυασμό με το προσωπικό στιλ, συνηγορούν στο να αποδεχτεί ο δέκτης την άποψη του πομπού και καθιστούν το λόγο του αποτελεσματικό.

Η "Επιστολή" ως επικοινωνιακό πλαίσιο

http://vprassas.blogspot.gr/2011/06/blog-post_05.html#more

Βασίλης Πρασσάς, Θεωρία και Πράξη, Έκφραση-Έκθεση Γ΄ Λυκείου, εκδόσεις Κοκοτσάκης

i. Αν πρόκειται για επιστολή, τότε απαιτείται το τυπικό της επιστολής, ανάλογο με τον παραλήπτη και το ανάλογο περιεχόμενο και ύφος:

Τα μέρη μιας επιστολής

1.       Χωροχρονικό πλαίσιο αναφοράς: τόπος και χρόνος (γράφεται πάνω δεξιά), π.χ. Αθήνα, 21 Ιουνίου 2009

2.       Προσφώνηση: π.χ. Φίλε Γιάννη (γράφεται πάνω αριστερά) 

3.       Το περιεχόμενο της επιστολής:

         Πρόλογος: η αφορμή για τη σύνταξη της επιστολής και ο σκοπός του επιστολογράφου         Κύριο Μέρος: έκθεση και ανάλυση του θέματος…, θέση-απόφανση του επιστολογράφου…,

απόδειξη αυτής (επιχειρήματα και τεκμήρια)…, απόκρουση πιθανών αντίθετων απόψεων… κ.λπ.

         Επίλογος: περιεκτική ανακεφαλαίωση και επίκληση στον αποδέκτη της επιστολής να κατανοήσει τον προβληματισμό-σκεπτικισμό του αποστολέα και αν η θέση του αποδέκτη το απαιτεί: να ευαισθητοποιηθεί, να ανταποκριθεί άμεσα και να αναλάβει πρωτοβουλίες…

4.       Αποφώνηση: π.χ. Φιλικά (γράφεται κάτω δεξιά)

Τα είδη επιστολών και ανάλογα χαρακτηριστικά

1)      Φιλική επιστολή

         Τυπικά χαρακτηριστικά: Προσφώνηση: «Φίλε Γιάννη / Φίλε μου κ.λπ.» / Αποφώνηση: «Με αγάπη / Φιλικά κ.λπ.»

         Ύφος: απλό, οικείο, προσωπικό, φυσικό…, που φανερώνει φυσικότητα και οικειότητα…         Αρχίζουμε την επιστολή αναφερόμενοι στην αφορμή και στο θέμα («Διάβασα ένα άρθρο

που αναφερόταν στο…»), καθώς και στον σκοπό-γιατί αποφασίσαμε να του στείλουμε αυτήν την επιστολή, κάνοντας επίκληση στο ήθος μας («Το άρθρο αυτό με προβλημάτισε και σκέφτηκα να μοιραστώ μαζί σου τον προβληματισμό αυτόν…»)…

         Επικαλούμαστε το συναίσθημά του και το ήθος του, π.χ. τους δεσμούς φιλίας που μας συνδέουν, τα κοινά χαρακτηριστικά, τις κοινές αγωνίες και σκέψεις («Θυμάμαι τις πολύωρες συζητήσεις μας γύρω από…» / «Γνωρίζω πως και εσύ ανησυχείς…» κ.λπ.)…

         Κλείνουμε την επιστολή αναμένοντας τα σχόλια και τις σκέψεις του («Αναμένω με αγωνία τις σκέψεις σου…» / «Θα με ενδιέφερε πολύ και η δική σου άποψη…», κ.λπ.)…

2)      Επίσημη επιστολή

         Τυπικά χαρακτηριστικά: Προσφώνηση: «Αξιότιμε κύριε Υπουργέ /  Αξιότιμα Μέλη της Αρχής Προστασίας Προσωπικών Δεδομένων / Κύριε Διευθυντή / Αγαπητέ κύριε Διευθυντή κ.λπ.» / Αποφώνηση: «Με σεβασμό / Με εκτίμηση κ.λπ.»

         Ύφος: τυπικό και επίσημο…, που φανερώνει σεβασμό και εμπιστοσύνη και δεσμεύει τον αποδέκτη να ανταποκριθεί στο αίτημά μας…

         Αρχίζουμε την επιστολή αναφερόμενοι στο ποιοι είμαστε, στο θέμα της επιστολής, στην αφορμή για να την στείλουμε, γιατί την στέλνουμε στο συγκεκριμένο πρόσωπο ή Αρχή και στο στόχο-σκοπό-προσδοκία αυτής της επιστολής («Είμαστε το 15μελές Συμβούλιο του σχολείου χ… Αφορμή για την επιστολή αυτή αποτέλεσαν τα νέα μέτρα για της εισαγωγή

στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση… Αποφασίσαμε να σας στείλουμε την επιστολή αυτή διότι είστε το καθ΄ ύλην αρμόδιο πρόσωπο, αλλά και γνωρίζοντας το ενδιαφέρον σας και τον αγώνα σας για μια καλύτερη εκπαίδευση… Προσδοκούμε να ακούσετε με προσοχή τις σκέψεις και προτάσεις μας, προκειμένου να…»)…

         Επικαλούμαστε κατά βάση το ήθος του αποδέκτη, π.χ. την αρμοδιότητά του ως…, την ευαισθησία που έχει δείξει για σχετικά θέματα…, τους αγώνες του…, την υπευθυνότητά του…, την ειλικρινή διάθεσή του για… κ.λπ.

         Ανάλογα κάνουμε επίκληση και στο δικό μας ήθος, π.χ. «ως νέοι που ανησυχούμε…, ως άτομα που οραματιζόμαστε ένα καλύτερο αύριο…, ως ενεργά μέλη της κοινωνίας… κ.λπ.»

         Εκφράζουμε με ευγένεια τις σκέψεις και διαμαρτυρίες μας, π.χ. «Επιτρέψτε μας να…, Θα επιθυμούσαμε να…, Θα θέλαμε να…, αισθανόμαστε την ανάγκη να… κ.λπ.»

         Κλείνουμε την επιστολή εκφράζοντας τη βεβαιότητα πως θα συμμεριστεί τον προβληματισμό μας και αναμένοντας τη θετική του ανταπόκριση…

3)      Ανοιχτή επιστολή προς δημοσίευση

Οι επιστολές αυτές έχουν ως σκοπό να λάβει γνώση του περιεχομένου τους η κοινή γνώμη.

         Τυπικά χαρακτηριστικά: Τίτλος:… / Προσφώνηση: «Αγαπητή σύνταξη,» / Αποφώνηση: «Ευχαριστούμε για τη φιλοξενία»

         Αρχίζουμε την επιστολή αναφερόμενοι στο ποιοι είμαστε, στο θέμα της επιστολής, στην αφορμή για να την στείλουμε, στον σκοπό μας που είναι η ενημέρωση και ευαισθητοποίηση των αναγνωστών-κοινής γνώμης…

         Τα μορφολογικά και υφολογικά χαρακτηριστικά τους: ύφος τυπικό και επίσημο…, που φανερώνει σεβασμό και εμπιστοσύνη κυρίως προς τους αναγνώστες…, βαθύς προβληματισμός…, σαφήνεια λόγου…, κρίσεις και αποδείξεις…, καλό είναι να αποφεύγονται η έντονη ειρωνεία, οι ύβρεις και οι προσβλητικοί υπαινιγμοί.

Σημείωση: ενδέχεται μια επιστολή που δημοσιεύεται να απευθύνεται σε κάποιο πρόσωπο ή Αρχή, οπότε η προσφώνηση και αποφώνηση γίνεται όχι προς την εφημερίδα, αλλά προς το πρόσωπο αυτό, π.χ. μια ανοιχτή επιστολή προς τον Υπουργό Παιδείας για τις αλλαγές του εκπαιδευτικού συστήματος:

Τίτλος: Ανάγκη ριζικής εκπαιδευτικής μεταρρύθμισης / Προσφώνηση: Αξιότιμε κύριε Υπουργέ / Αποφώνηση: Με εκτίμηση

Στην περίπτωση αυτή η επιστολή έχει ακριβώς τα ίδια χαρακτηριστικά με την επιστολή σε επίσημο πρόσωπο ή Αρχή.

ΟΣΟ ΜΠΟΡΕΙΣ-ΤΟ ΠΑΡΑΠΟΝΟ-ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΑ ΣΤΟ ΠΑΡΑΘΥΡΟ

Κ.Καβάφης

Ο Κωνσταντίνος Καβάφης  είναι ένας από τους σημαντικότερους Έλληνες ποιητές των αρχών του 20ου αιώνα. Γεννήθηκε στις 29 Απριλίου 1863 στην Αλεξάνδρεια, όπου οι γονείς του εγκαταστάθηκαν εγκαταλείποντας την Κωνσταντινούπολη το 1840. O Kαβάφης διδάχτηκε αγγλικά, γαλλικά και ελληνικά  και φοίτησε στο Ελληνικό Εκπαιδευτήριο της Αλεξάνδρειας. Έζησε επίσης για τρία χρόνια στην Κων/λη (1882-84).

Το 1897 ταξίδεψε στο Παρίσι και το 1903 στην Αθήνα, χωρίς από τότε να μετακινηθεί από την Αλεξάνδρεια για τριάντα ολόκληρα χρόνια. Εργάστηκε ως  δημόσιος υπάλληλος  στο Υπουργείο Δημοσίων Έργων από το 1892 έως το 1922.

Από το 1886 άρχισε να δημοσιεύει ποιήματα επηρεασμένα από τους αθηναίους ποιητές του καιρού του. Από το 1900 όμως, εγκαινίασε τη δική του προσωπική ποίηση.

Το 1932, ο Καβάφης, άρρωστος από καρκίνο του λάρυγγα, πήγε για θεραπεία στην Αθήνα, όπου παρέμεινε αρκετό καιρό.Επιστρέφοντας όμως στην Αλεξάνδρεια, η κατάστασή του χειροτέρεψε. Μπήκε στο Νοσοκομείο της Ελληνικής Κοινότητας, όπου και πέθανε στις 29 Απριλίου τού 1933, την ημέρα των γενεθλίων του.Ένα σύντομο αυτοβιογραφικό σημείωμα του ποιητή: «Είμαι Κωνσταντινουπολίτης την καταγωγήν, αλλά εγεννήθηκα στην Αλεξάνδρεια - σ' ένα σπίτι της οδού Σερίφ· μικρός πολύ έφυγα, και αρκετό μέρος της παιδικής μου ηλικίας το πέρασα στην Αγγλία. Κατόπιν επισκέφθην την χώραν αυτήν μεγάλος, αλλά για μικρόν χρονικόν διάστημα. Διέμεινα και στη Γαλλία. Στην εφηβικήν μου ηλικίαν κατοίκησα υπέρ τα δύο έτη στην Κωνσταντινούπολη. Στην Ελλάδα είναι πολλά χρόνια που δεν επήγα. Η τελευταία μου εργασία ήταν υπαλλήλου εις ένα κυβερνητικόν γραφείον εξαρτώμενον από το υπουργείον των Δημοσίων Έργων της Αιγύπτου. Ξέρω Αγγλικά, Γαλλικά και ολίγα Ιταλικά».

Χαρακτηριστικά της ποίησης του Καβάφη

 Μορφή1) ποίηση πεζολογική απαλλαγμένη από την τήρηση των μετρικών κανόνων και των παραδοσιακών  λυρικών  σχημάτων.2) παραστατικότητα3) γλωσσική ευστοχία4) υποβολή(ο ποιητής επηρεάζει συναισθηματικά τον αναγνώστη)5) ιδιότυπη γλώσσα: πεζολογική, μείγμα καθαρεύουσας και δημοτικής με ιδιωματισμούς της Κων/λης και της Αλεξάνδρειας.6)ουδέτερη γλώσσα που δεν αποκαλύπτει τα συναισθήματα, εξαιρετικά λιτή γλώσσα με ελάχιστα επίθετα7) Στίχος ελεύθερος, με άνισο αριθμό συλλαβών8) Μέτρο  ιαμβικό που όμως δύσκολα διακρίνεται9) Σχεδόν ολοκληρωτική απουσία ομοιοκαταληξίας.10) Ιδιαίτερη σημασία στα σημεία στίξης.

Περιεχόμενο1) λεπτή ειρωνεία2) κοφτερή σκέψη και φιλοσοφικός στοχασμός3) αίσθηση του  τραγικού4) λεπτή ευαισθησία5) διάκριση ποιημάτων σε ιστορικά-φιλοσοφικά-ερωτικά6) θεατρικότητα7) αίσθηση παρακμής , ματαιότητας και  απαισιοδοξίας8) αίσθημα αξιοπρέπειας και υπερηφάνειας9)διδακτισμός10)καταφυγή στο παρελθόν και στις μνήμες11)ηδονισμός και αισθητισμός

 https://www.youtube.com/watch?v=up19QwLecR0

Το Ποίημα "Όσο μπορείς"

 

 

 

 

 

 

 

Είναι ένα από τα παραινετικά ποιήματα του Καβάφη που αφορά τη διαμόρφωση της προσωπικής στάσης ζωής και τη διαφύλαξη της

αξιοπρέπειας και της ατομικής ελευθερίας που απειλούνται από εκδηλώσεις μαζοποίησης και ρηχού εντυπωσιασμού.

1η ενότητα-1η στροφή: η προστασία της ζωής του ατόμου από τον κίνδυνο του εξευτελισμού.

Ο Καβάφης απευθύνεται στον εαυτό του και σε κάθε άνθρωπο κάθε ηλικίας και φύλου και με διάχυτο διδακτισμό τους συμβουλεύει να διατηρήσουν όσο μπορούν την αξιοπρέπεια και τον αυτοσεβασμό τους. Ο Καβάφης αφήνει ανοιχτό το ενδεχόμενο να μη μπόρεσε κάποιος να πραγματοποιήσει στη ζωή του αυτά που ήθελε και αυτά που ονειρευόταν. Όμως όποια και αν είναι η ζωή του ο άνθρωπος μπορεί να της δώσει αξία αρκεί να μην την εξευτελίσει, να σταθεί στο ύψος των περιστάσεων και ν' αντισταθεί στους πειρασμούς και στις δυσκολίες που θα συνατήσει. Ο άνθρωπος πρέπει να προφυλάξει τη ζωή του από ανούσιες και ρηχές  συναναστροφές  και εκδηλώσεις που τον παρασύρουν και απειλούν την ατομική του ελευθερία και την προσωπική του φυσιογνωμία. Πρόκειται βέβαια για ένα δύσκολο και αδιάκοπο αγώνα που για να φέρει ο άνθρωπος εις πέρας θα πρέπει να είναι εφοδιασμένος με ψυχικές και πνευματικές αντοχές, αν θέλει να αντιδράσει στη μαζική ψυχολογία και στη συμβατικότητα των κοινωνικών εκδηλώσεων.

 2η ενότητα-2η στροφή: οι τρόποι εξευτελισμού της ζωής του ατόμου και οι συνέπειες του.

Ο άνθρωπος θα πρέπει να αντισταθεί στο πλήθος των εξωτερικών ερεθισμάτων από τα οποία κατακλύζεται και να μην εκτίθεται σε εκδηλώσεις ρηχού και φτηνού εντυπωσιασμού , παρασυρόμενος από τις επιλογές του πλήθους. Οι τροπικές μετοχές "πηαίοντας", "γυρίζοντας", "εκθέτοντας" φανερώνουν τον τρόπο με τον οποίο ο

άνθρωπος μπορεί να  υποβαθμίσει την ζωή του και να την εξαντλήσει  σε ανόητες και εξευτελιστικές πράξεις οι οποίες προσωρινά είναι ευχάριστες, γρήγορα όμως καταντούν ανιαρές.Για να ζήσει ο άνθρωπος μια ζωή με αξιοπρέπεια θα πρέπει ο ίδιος να είναι σε θέση να αποφασίζει για τη ζωή του και όχι οι άλλοι για αυτόν. Και ο μόνος τρόπος για να διαφυλάξει κάποιος το κύρος και την αξιοπρέπεια του είναι η απόκτηση πνευματικής καλλιέργειας, η αυτογνωσία και η καλλιέργεια προσωπικών ενδιαφερόντων.Μόνο αν ο άνθρωπος είναι ένα σκεπτόμενο ον που θέτει υψηλούς στόχους στη ζωή του μπορεί να φτάσει στην πνευματική ολοκλήρωση, στην απόκτηση της ψυχικής του υγείας, στην αυτοεκτίμηση και στην ομαλή και δημιουργική κοινωνικοποίηση του.Αλλιώς θα φτάσει σ' ένα σημείο που δεν θ' αναγνωρίζει τον εαυτό του, η ζωή του θα είναι αλλοτριωμένη, χωρίς νόημα και ουσία. Μια τέτοια ζωή θα είναι ανυπόφορη για τον άνθρωπο καθώς θα είναι μια ζωή χωρίς στόχους, ιδανικά και  όνειρα, μια ζωή αδιάφορη από την οποία θα απουσιάζουν η ατομική ελευθερία, η αξιοπρέπεια και η κοινωνική καταξίωση.

Το παράπονο, Οδυσσέας Ελύτης

https://www.youtube.com/watch?v=ZbX0AKHPDPA#t=69

 Εδώ στου δρόμου τα μισάέφτασε η ώρα να το πωάλλα είναι εκείνα που αγαπώγι΄ αλλού γι΄ αλλού ξεκίνησα.

Στ΄ αληθινά στα ψεύτικατο λέω και τ΄ ομολογώ.Σαν να `μουν άλλος κι όχι εγώμες στη ζωή πορεύτηκα.

Όσο κι αν κανείς προσέχειόσο κι αν το κυνηγά, πάντα πάντα θα `ναι αργάδεύτερη ζωή δεν έχει.

(Τα ρω του έρωτα, Ποίηση,Ίκαρος 2002)

Σε αντίθεση με τον Καβάφη που γράφει ένα ποίημα παραινετικό και προτρέπει τους ανθρώπους να ζήσουν με αξιοπρέπεια και αυτοεκτίμηση, ο Ελύτης μιλάει για μια ζωή που , κάποιος, για κάποιους λόγους, αναγκάστηκε να ζήσει χωρίς όμως ποτέ να την αγαπήσει, να τη χαρεί και να την κάνει να συμβαδίσει με την

προσωπικότητα του. Ουσιαστικά δέχτηκε παθητικά να ζήσει μια ζωή που δεν του ταίριαζε και μέσα σε αυτή τη ζωή δεν ήταν ποτέ  ο εαυτός του. Έτσι η ζωή που έζησε ήταν ξένη, φορτική και σε αυτό το σημείο τα δύο ποιήματα συμβαδίζουν: αν ο άνθρωπος δεν είναι υπεύθυνος για τις επιλογές που κάνει στη ζωή του τότε η ζωή του θα είναι κενή και ανούσια και θα του προκαλεί αισθήματα πίκρας και απογοήτευσης. Όταν όμως ο άνθρωπος συνειδητοποιήσει οτι η ζωή που έζησε δεν του ταίριαζε , ίσως τότε να είναι αργά γιατί "δεύτερη ζωή δεν έχει".

Τριαντάφυλλα στο παράθυρο, Ανδρέας Εμπειρίκος

https://www.youtube.com/watch?v=QKm7bZ2Cd74

Σκοπός της ζωής μας δεν είναι η χαμέρπειαΥπάρχουν απειράκις ωραιότερα πράγματα και απ’ αυτή την αγαλματώδη παρουσία του περασμένου έπουςΣκοπός της ζωής μας είναι η αγάπηΣκοπός της ζωής μας είναι η ατελεύτητη μάζα μαςΣκοπός της ζωής μας είναι η λυσιτελής παραδοχή της ζωής μαςΤης κάθε μας ευχής εν παντί τόπω εις πάσαν στιγμήν εις κάθε ένθερμον αναμόχλευση των υπαρχόντωνΣκοπός της ζωής μας είναι το σεσημασμένο δέρας της υπάρξεώς μας…

Όπως ο Καβάφης, έτσι και ο Εμπειρίκος υποστηρίζει οτι ο σκοπός του ανθρώπου δεν είναι η ευτέλεια και οι μικροί και ασήμαντοι στόχοι που δεν ταιριάζουν στην ανθρώπινη φύση αλλά οι υψηλοί στόχοι και ιδανικά που ανεβάζουν το πνευματικό μας επίπεδο.Με παραινετικό λόγο, όπως και ο Καβάφης,αλλά με διαφορετική γλώσσα (η γλώσσα του Εμπειρίκου είναι χυμώδης, επιβλητική, λυρική, μεγαλόπρεπη, κατακλύζεται από επίθετα και επαναλήψεις και προβάλλει έντονη συναισθηματική φόρτιση) ο Εμπειρίκος συμβουλεύει τους ανθρώπους ν' απαλλαγούν από φαντάσματα και λάθη του παρελθόντος και να ανοίξουν στη ζωή τους ένα νέο δρόμο, ένα καινούριο παράθυρο, στολισμένο με τριαντάφυλλα που θα οδηγεί σε κάτι διαφορετικό: στην αγάπη.Η αγάπη, που δεν αναφέρεται στο ποίημα του Καβάφη, προβάλλεται από τον Εμπειρίκο ως κυρίαρχη ιδεολογία, ως διαχρονική αξία και ως ύψιστος προορισμός της ζωής του ανθρώπου. 

 Βιβλιογραφία1.  Ιστορία της Νεοελληνικής λογοτεχνίας,Ο.Ε.Δ.Β

2.  Ιστορία της Νεοελληνικής λογοτεχνίας, Λίνος Πολίτης,

3. Λεξικό λογοτεχνικών όρων, Ο.Ε.Δ.Β

4. Κείμενα νεοελληνικής λογοτεχνίας, Βιβλίο εκπαιδευτικού, Ο.Ε.Δ.Β, Μ.Ι.Ε.Τ, 2003