Γ. ΔΙΚΟΜΜΑΤΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΕΚΣΥΓΧΡΟΝΙΣΜΟΣ (1880-1909) 2.ΤΑ ΑΝΤΙΒΕΝΙΖΕΛΙΚΑ ΚΟΜΜΑΤΑ

Μπακάλης Κώστας : history-logotexnia.blogspot.com

Κ. Μαυρομιχάλης

Δ. Ράλλης

Το κείμενο του σχολικού βιβλίου με πλαγιότιτλουςΠηγή: http://www.venetokleio.gr/Παναγιώτης Αθανασόπουλος

Ως αντιβενιζελικά θεωρούνταν τα κόμματα της αντιπολίτευσης. Παρά τις διαφορές που υπήρχαν ανάμεσά τους, τα ένωνε ένας συντηρητικός προσανατολισμός. Πάντως, δεν ήθελαν να επιστρέψουν στην προ του 1909 εποχή. Επομένως, ως προς αυτό δεν διέφεραν κατ' αρχήν από τους Φιλελευθέρους. Διέφεραν όμως στο εύρος των σχεδιαζόμενων μεταρρυθμίσεων και στις μεθόδους άσκησης της πολιτικής. Οι Αντιβενιζελικοί απεχθάνονταν τη διαρκή παρέμβαση του κράτους, επειδή, εκτός των άλλων, αυτή θα είχε ως αποτέλεσμα την ενίσχυση της εκτελεστικής εξουσίας. Δεν είχαν μακροπρόθεσμη πολιτική, αντίθετα, επικέντρωναν την προσοχή τους στην επίλυση επίκαιρων προβλημάτων. Τα αντιβενιζελικά κόμματα εξελίχθηκαν σε κόμματα υπεράσπισης των συμφερόντων που κινδύνευαν από την πολιτική των Φιλελευθέρων. Η σύγκρουση με τους Φιλελευθέρους τα οδηγούσε σε διαρκώς συντηρητικότερες θέσεις. Από τα αντιβενιζελικά κόμματα, πιο αδιάλλακτα ήταν τα κόμματα του Δημητρίου Ράλλη και του Κυριακούλη Μαυρομιχάλη, ενώ το κόμμα του Γεωργίου Θεοτόκη ήταν πιο διαλλακτικό.

Βασικά χαρακτηριστικά των αντιβενιζελικών κομμάτων – διαφορές με κόμμα Φιλελευθέρων

Το ραλλικό κόμμα ήταν αντίθετο προς τον εκσυγχρονισμό. Ήταν κατά της ισχυρής εκτελεστικής εξουσίας, όπως αυτή διαμορφώθηκε κατά τα τέλη του 19ου αιώνα και όπως το απαιτούσε η μεταρρυθμιστική πολιτική των Φιλελευθέρων. Υποστήριζε ότι το Κοινοβούλιο έπρεπε να έχει ισχυρή θέση στο πολιτικό σύστημα. Στο πρόσωπο του βασιλιά, όμως, έβλεπε το σύμβολο της εθνικής ενότητας που ξεπερνούσε τα σύνορα της χώρας. Απευθυνόταν κατά κύριο λόγο στα μεσαία και κατώτερα στρώματα των πόλεων καθώς και στους μικροκαλλιεργητές, δεδομένου ότι η οικονομική πολιτική των Φιλελευθέρων έδειχνε να ευνοεί, κυρίως, τα ανώτερα αστικά στρώματα. Ζητούσε ενίσχυση της παραγωγής και αύξηση των θέσεων εργασίας, ώστε με την οικονομική ανάπτυξη να εξευρεθούν χρήματα για εξοπλισμούς, να καταπολεμηθεί η διαφθορά και η πατρωνία των κομμάτων. Πάντως, το ραλλικό κόμμα δεν είχε κάποιο συγκροτημένο πρόγραμμα για την οικονομική ανάπτυξη.

Το ραλλικό κόμμα

Το κείμενο του σχολικού βιβλίου με πλαγιότιτλουςΠηγή: http://www.venetokleio.gr/Παναγιώτης Αθανασόπουλος

Το Εθνικό Κόμμα του Κ. Μαυρομιχάλη δεν διέφερε από το ραλλικό. Οι εκπρόσωποι του προσπαθούσαν να εκμεταλλευτούν τη συμμετοχή του αρχηγού τους στα πολιτικά πράγματα μετά το κίνημα του 1909. Υποστήριζαν την «Ανόρθωση», που κατά την εκτίμησή τους δεν μπόρεσαν να υλοποιήσουν οι Βενιζελικοί.

Το Εθνικό Κόμμα του Κ. Μαυρομιχάλη

Το κόμμα του Γ. Θεοτόκη ήταν πιο μετριοπαθές από τα άλλα δύο και ζητούσε να διορθώσει αυτά που θεωρούσε λάθη των Φιλελευθέρων. Συμφωνούσε με την πάση θυσία αύξηση των εξοπλισμών και ζητούσε φορολογικές ελαφρύνσεις για τους μικροεισοδηματίες. Από το κίνημα στο Γουδί έως τη συνταγματική κρίση του 1915, μεταξύ των αντιβενιζελικών κομμάτων το θεοτοκικό κόμμα είχε τη μεγαλύτερη εκλογική βάση, και έτσι αποτέλεσε τον πυρήνα των Αντιβενιζελικών.

Το κόμμα του Γ. Θεοτόκη

ΤΑ ΑΝΤΙΒΕΝΙΖΕΛΙΚΑ ΚΟΜΜΑΤΑ

Βασικά χαρακτηριστικά των αντιβενιζελικών κομμάτων διαφορές με κόμμα Φιλελευθέρων

Ως αντιβενιζελικά θεωρούνταν τα κόμματα της αντιπολίτευσης. Παρά τις διαφορές που υπήρχαν ανάμεσά τους, τα ένωνε ένας συντηρητικός προσανατολισμός.

ΣΕ ΣΧΕΣΗ ΜΕ ΤΟ ΚΟΜΜΑ ΤΩΝ ΦΙΛΕΛΕΥΘΕΡΩΝΟMOIOTHTEΣ Πάντως, δεν ήθελαν να επιστρέψουν στην προ του 1909 εποχή.

Επομένως, ως προς αυτό δεν διέφεραν κατ' αρχήν από τους Φιλελευθέρους.

ΔΙΑΦΟΡΕΣ Διέφεραν όμως: στο εύρος των σχεδιαζόμενων μεταρρυθμίσεων και στις μεθόδους άσκησης της πολιτικής.

Οι Αντιβενιζελικοί απεχθάνονταν τη διαρκή παρέμβαση του κράτους, επειδή, εκτός των άλλων, αυτή θα είχε ως αποτέλεσμα την ενίσχυση της εκτελεστικής εξουσίας. Δεν είχαν μακροπρόθεσμη πολιτική,

αντίθετα, επικέντρωναν την προσοχή τους στην επίλυση επίκαιρων προβλημάτων.

Τα αντιβενιζελικά κόμματα εξελίχθηκαν σε κόμματα υπεράσπισης των συμφερόντων που κινδύνευαν από την πολιτική των Φιλελευθέρων.

Η σύγκρουση με τους Φιλελευθέρους τα οδηγούσε σε διαρκώς συντηρητικότερες θέσεις.

Από τα αντιβενιζελικά

κόμματα,

πιο αδιάλλακτα ήταν: τα κόμματα του Δημητρίου Ράλλη και του Κυριακούλη Μαυρομιχάλη,

ενώ πιο διαλλακτικό ήταν το κόμμα του Γεωργίου Θεοτόκη.

Ο ΑΝΤΙΒΕΝΙΖΕΛΙΚΟΣ ΛΟΓΟΣ – ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΣΤΟ ΒΕΝΙΖΕΛΙΣΜΟΩς αντιβενιζελισμός ορίζεται ουσιαστικά ο χώρος που αντιστέκεται στο πρόγραμμα που εισηγείται ο βενιζελισμός τόσο στο στόχο του αστικού εκσυγχρονισμού και του εξευρωπαϊσμού των θεσμών και της κοινωνικοπολιτικής ζωής όσο και στο στόχο της εθνικής ολοκλήρωσης, όπως την αντιλαμβάνεται ο τελευταίος. Από αυτή την πρωταρχική αντίθεση θα αποκρυσταλλωθεί η ιδεολογία του. Πιο συγκεκριμένα, πρόκειται για την αντίδραση και την αντίσταση της "κρατικής" αστικής τάξης που ηγεμόνευσε τον περασμένο αιώνα, ελέγχοντας -μαζί με το θρόνο- το κράτος, απέναντι στην επιχειρηματική αστική τάξη, η οποία, ευνοημένη από τις οικονομικές αλλαγές του τέλους του 19ου αιώνα, διεκδικούσε την πολιτική της εκπροσώπηση παραμερίζοντας την προηγούμενη "ολιγαρχία". Εκτός αυτής και άλλες κοινωνικές ομάδες συσπειρώνονται γύρω από τον Κωνσταντίνο, κοινό και συνεκτικό στοιχείο του χώρου, εναντίον του Βενιζέλου.Ειδικά στα χρόνια του Διχασμού 1915-17, παρατηρεί ο Γ.Θ. Μαυρογορδάτος, φάνηκε να εκφράζει ένα συγκεκριμένο, αντιφιλελεύθερο πρόγραμμα, το οποίο ουσιαστικά συνεπαγόταν την εγκαθίδρυση ενός παραδοσιακού, στρατοκρατικού, γραφειοκρατικού καθεστώτος υπό τη Μοναρχία, που ερχόταν σε αντίθεση ακόμα και με το κοινοβουλευτικό παρελθόν των αστικών στοιχείων που ήταν επικεφαλής του χώρου αυτού.Σε κάθε περίπτωση, αντιβενιζελισμός δεν είναι παρά η αντίδραση παραδοσιακών προκαπιταλιστικών στοιχείων που φοβούνται τον επιχειρούμενο καπιταλιστικό μετασχηματισμό.http://www.ime.gr/chronos/13/gr/domestic_policy/language/02.html

ΤΟ ΡΑΛΛΙΚΟ ΚΟΜΜΑ• ήταν αντίθετο προς τον εκσυγχρονισμό. • Ήταν κατά της ισχυρής εκτελεστικής εξουσίας, όπως αυτή

διαμορφώθηκε κατά τα τέλη του 19ου αιώνα και όπως το απαιτούσε η μεταρρυθμιστική πολιτική των Φιλελευθέρων.

• Υποστήριζε ότι το Κοινοβούλιο έπρεπε να έχει ισχυρή θέση στο πολιτικό σύστημα.

• Στο πρόσωπο του βασιλιά, όμως, έβλεπε το σύμβολο της εθνικής ενότητας που ξεπερνούσε τα σύνορα της χώρας.

• Απευθυνόταν κατά κύριο λόγο: στα μεσαία και κατώτερα στρώματα των πόλεων καθώς και στους μικροκαλλιεργητές, δεδομένου ότι η οικονομική πολιτική των Φιλελευθέρων έδειχνε να ευνοεί, κυρίως, τα ανώτερα αστικά στρώματα.

• Ζητούσε ενίσχυση της παραγωγής και αύξηση των θέσεων εργασίας, ώστε με την οικονομική ανάπτυξη να εξευρεθούν χρήματα για εξοπλισμούς, να καταπολεμηθεί η διαφθορά και η πατρωνία των κομμάτων

• Πάντως, το ραλλικό κόμμα δεν είχε κάποιο συγκροτημένο πρόγραμμα για την οικονομική ανάπτυξη.

Τσιγκογραφία του Δημητρίου Ράλλη από το περιοδικό Εστία του 1893.Ανέλαβε 5 φορές το αξίωμα του πρωθυπουργού ως επικεφαλής βραχύβιων πάντα κυβερνήσεων (1897, 1905, 1909, 1910, και 1920).Στη διάρκεια της κρίσης του Κρητικού Προβλήματος ακολούθησε ακραία φιλοπόλεμη κριτική κατά της κυβέρνησης Θ. Δηλιγιάννη. Ο Βίκτωρ Δούσμανης στα απομνημονεύματά του χαρακτηρίζει την αντιπολίτευση του 1897, που ηγούταν ο Δ. Ράλλης, ως "σπείρα πατριδοκαπήλων και εξ ατομικών συμφερόντων αυτοανακηρυττομένων πατριωτών". Ο Κορδάτος στην "Ιστορία της Νεώτερης Ελλάδος" τ. Δ΄ υποστηρίζει ότι τον Δ. Ράλλη είχαν πιθανόν την ίδια περίοδο πλησιάσει άμεσα ή έμμεσα Γερμανοί πράκτορες.https://el.wikipedia.org/

ΤΟ ΕΘΝΙΚΟ ΚΟΜΜΑ ΤΟΥ Κ. ΜΑΥΡΟΜΙΧΑΛΗ

δεν διέφερε από το ραλλικό.

Κυριακούλης Μαυρομιχάλης

1850 – 1916

ΤΟ ΚΟΜΜΑ ΤΟΥ Γ. ΘΕΟΤΟΚΗ

ήταν πιο μετριοπαθές από τα άλλα δύο

και ζητούσε να

διορθώσει αυτά που θεωρούσε λάθη των Φιλελευθέ

ρων.

Συμφωνούσ

ε με την πάση θυσία

αύξηση των

εξοπλισμών

και ζητούσε

φορολογικές

ελαφρύνσεις για τους μικροεισοδηματίες.

.Από το κίνημα στο Γουδί έως

τη συνταγματι

κή κρίση του 1915,

μεταξύ των αντιβενιζελ

ικών κομμάτων

το θεοτοκικό κόμμα είχε

τη μεγαλύτερη εκλογική

βάση, και έτσι αποτέλεσε

τον πυρήνα

των Αντιβενιζε

λικών.

Ο Γεώργιος Θεοτόκης, διάδοχος τον Τρικούπη στην ηγεσία τον κόμματος, με τη συνετή πολιτική και τη μετριοπάθειά του οδήγησε τη χώρα σε οικονομική ανόρθωση, μετά την ήττα του 1897. (Αθήνα, Εθνικό Ιστορικό Μουσείο)

ΠΗΓΕΣ

[Το ραλλικό κόμμα ]Αφού μελετήσετε το παράθεμα που ακολουθεί και αξιοποιώντας τις ιστορικές σας γνώσειςΑ) να παρουσιάσετε το Ραλλικό κόμμαΒ) να εντοπίσετε τις διαφορές ανάμεσα στους Ραλλικούς και τους Φιλελεύθερους(…) Οι Ραλλικοί θεωρούσαν τα συνδικάτα και τους εργατικούς αγώνες δυσάρεστους νεωτερισμούς σε σημείο που πρότειναν να κατοχυρωθεί συνταγματικά ότι τουλάχιστον οι δημόσιοι υπάλληλοι δεν μπορούσαν να συνδικαλιστούν παρά μόνο με την (ανακλητή) άδεια της εκτελεστικής εξουσίας. Όταν το 1914 η κυβέρνηση των Φιλελευθέρων απάντησε σε απεργία των σιδηροδρομικών με νόμο που επέτρεπε την επιστράτευση τους, η κοινοβουλευτική ομάδα των Ραλλικών υποστήριξε το νομοσχέδιο, επισημαίνοντας ότι κατατέθηκε με καθυστέρηση. Με την ευκαιρία ο αρχηγός τον κόμματος επέκρινε στη Βουλή τις συνεπαγωγές της φιλελεύθερης κοινωνίας: την «υπερεκτίμηση» της εργασίας, τη διάλυση της «κοινωνικής αλληλεγγύης» μέσω των σύγχρονων μεθόδων των εργατικών αγώνων, τον «εκβιασμό» και την «αναρχία». Το σύνταγμα, είπε, δεν αναγνώριζε τάξεις, αλλά η παραχώρηση του δικαιώματος της απεργίας τις εμπεριείχε. Στην αντιπαράθεση με τον Βενιζέλο φάνηκε ότι οι δύο πολιτικοί ξεκινούσαν από διαφορετικές προϋποθέσεις. Ο συντηρητικός Ράλλης από τις άμεσες εμπειρίες της προβιομηχανικής βιοτεχνίας, όπου ο φιλόπονος ήταν εύκολο να φτιάξει κάτι και να γίνει κύριος τον εαυτού τον, ο φιλελεύθερος πρωθυπουργός έχοντας κατά νου την τάση προς το μέλλον με την ανάπτυξη μεγάλων επιχειρήσεων που θα απασχολούσαν μάζες εργατών, οι οποίοι δεν θα είχαν καμία δυνατότητα να αποταμιεύσουν με φιλοπονία και οικονομία το αναγκαίο κεφάλαιο για τις επενδύσεις μιας σύγχρονης επιχείρησης και θα παρέμεναν ως εκ τούτου σε σχέση εξαρτημένης εργασίας. Ο πρώτος έβλεπε στην απεργία την επικίνδυνη διατάραξη μιας πατριαρχικής κοινωνικής δομής, ο δεύτερος το αναγκαίο μέσο των εργατικών αγώνων στη μαζική βιομηχανική κοινωνία, το οποίο επιβαλλόταν να περιοριστεί μόνο για χάρη της κοινωνικής τάξης πραγμάτων και της αποτελεσματικότητας της οικονομίας και της δραστηριότητας της κυβέρνησης.[Η. Gunnar, Τα πολιτικά κόμματα στην Ελλάδα, 1821-1936, τόμος Β’, εκδ. ΜΙΕΤ,Αθήνα 2006; σελ. 820-822] / http://blogs.sch.gr/geoalexio

Το κόμμα του ΘεοτόκηΛαμβάνοντας υπόψη τις ιστορικές σας γνώσεις και τα στοιχεία από το ιστορικό παράθεμα να υπογραμμίσετε τις διαφορές ανάμεσα στο κόμμα του Θεοτόκη και στο κόμμα των φιλελευθέρων.Σχετικά συγκρατημένη και με διαφοροποιήσεις ήταν η τακτική του κόμματος του Θεοτόκη, η οποία, παρά τη διαφορετική της άποψη για τη νομική πλευρά της διάλυσης της Α Αναθεωρητικής Βουλής το 1910, δεν είχε συμμετάσχει στις εκλογές και είχε επανέλθει στη Βουλή επίσης το 1912. Η συντηρητική αντίληψη για την κοινωνία και το διαφορετικό πολιτικό ύφος μπορεί να χώριζαν τους Θεοτοκικούς από τους Φιλελεύθερους – στα πρακτικά ζητήματα όμως η απόσταση ήταν πολύ μικρότερη από εκείνη μεταξύ Φιλελευθέρων και Ραλλικών. Οι Θεοτοκικοί ήθελαν να βελτιώσουν τη φιλελεύθερη πολιτική, να διορθώσουν τα λάθη του Βενιζέλου. Τα δύο κόμματα συμφωνούσαν για τη συγκέντρωση όλων των δυνάμεων στον εξοπλισμό, ζήτημα για το οποίο ειδικά ο Θεοτόκης τόσα είχε προσφέρει – ενστάσεις υπήρχαν όμως κατά της δημοσιονομικής πολιτικής και της διαμόρφωσης του προϋπολογισμού. Το πρόγραμμα του κόμματος στην κοινωνική πολιτική ήταν επίσης μετριοπαθές. Οι Θεοτοκικοί επέκριναν τον Βενιζέλο, επειδή με το ένα χέρι μοίραζε υποσχέσεις στους «πλουτοκράτες» και με το άλλο στους εργάτες. Ο Θεοτόκης υποσχόταν φορολογικές ελαφρύνσεις για τα χαμηλά εισοδήματα και τους αγρότες, τόνιζε όμως ταυτόχρονα ότι με τους νόμους για την προστασία της εργασίας η κυβέρνηση δημιουργούσε «ορέξεις» τις οποίες δεν μπορούσε να ικανοποιήσει. Σε σχέση με το δικαίωμα της απεργίας, ο Θεοτόκης υποστήριζε κατά βάση τις ίδιες θέσεις με τον Βενιζέλο και το υπερασπιζόταν ως στοιχείο της ελευθερίας των συμβάσεων – θεωρούσε ωστόσο τους εργατικούς αγώνες καταστροφικούς, επειδή η οικονομία ήταν αδύναμη. Στην εξωτερική πολιτική ο Θεοτόκης ενθάρρυνε το 1912 την κυβέρνηση να συμμετάσχει στον πόλεμο στο πλευρό της Ιταλίας, συμφώνησε όμως αργότερα με τον Ράλλη στην καταρχήν κριτική της πολιτικής συμμαχιών, της εισόδου της Ελλάδας στον Α’ Βαλκανικό πόλεμο και στην Ειρήνη του Βουκουρεστίου.[Η. Gunnar, Τα πολιτικά κόμματα στην Ελλάδα, 1821-1936, τόμος Β’, εκδ. ΜΙΕΤ,Αθήνα 2006, σελ. 827-828. http://blogs.sch.gr/geoalexio

1. Να εντοπίσετε τις βασικές διαφορές των αντιβενιζελικών κομμάτων από το κόμμα των Φιλελευθέρων.

2. Ποια ήταν τα κυριότερα αντιβενιζελικά κόμματα.;

3. Τα ραλλικό κόμμα : βασικές θέσεις, οπαδοί.

4. Το Εθνικό κόμμα του Κ. Μαυρομιχάλη.

5. Το κόμμα του Γ. Θεοτόκη.

Ο Κάιζερ Γουλιέλμος Β' με τον Γεώργιο Θεοτόκη στο προαύλιο του Μον Ρεπό.http://anemourion.blogspot.gr/2015/06/1844-1916.html