√ §Ô˘› ∞ÏÙÔ˘Û¤Ú Î·È Ë ÂÈÛÙËÌÔÏÔÁÈ΋·ÓÙÈÓÔÌ›· ÙÔ˘ ª·ÚÍÈÛÌÔ‡

°ÈÒÚÁÔ˜ ºÔ˘ÚÙÔ‡Ó˘¶·È‰·ÁˆÁÈÎfi ∆Ì‹Ì· ¢ËÌÔÙÈ΋˜ ∂η›‰Â˘Û˘, ∞ÚÈÛÙÔÙ¤ÏÂÈÔ ¶·ÓÂÈÛÙ‹ÌÈÔ £ÂÛÛ·ÏÔӛ΢

√ƒ£√§√°π∫√∆∏∆∞ ∫∞π ∞¡∆π∫∂πª∂¡π∫√∆∏∆∞ ∂¡∞¡∆π√¡ ∞™Àªª∂∆ƒ√∆∏∆∞™;

∂¿Ó ı· ı¤Ï·Ì ӷ ÂÚÈÁÚ¿„Ô˘Ì –ÂÍ·ÈÚÂÙÈο Û¯ËÌ·ÙÈο– ÙÔ ÙÚ¤¯ÔÓ ÙÔ›ÔÛÙË ıˆڛ· Ù˘ ÂÈÛÙ‹Ì˘, ı· ϤÁ·Ì fiÙÈ ·˘Ùfi ¯·Ú·ÎÙËÚ›˙ÂÙ·È ÂÓ ÔÏÏÔ›˜ ·fiÙËÓ ·ÓÙ›ıÂÛË ÌÂٷ͇ ‰‡Ô ÁÂÓÈÎÒÓ Ù¿ÛˆÓ, Ô˘ ÌÔÈ¿˙Ô˘Ó ·‰‡Ó·ÙÔÓ Ó· Û˘ÓÙÂ-ıÔ‡Ó: ÌÈ·˜ Ô˘ ÂÈ̤ÓÂÈ ÛÙËÓ Î·ıÔÏÈ΋ ÂÁ΢ÚfiÙËÙ· Ù˘ ÂÈÛÙ‹Ì˘ Î·È ÌÈ·˜ ¿ÏÏË˜Ô˘ ‰›ÓÂÈ ¤ÌÊ·ÛË ÛÙÔÓ ÈÛÙÔÚÈÎfi, ÎÔÈÓˆÓÈÎfi Î·È ÔÏÈÙÈÛÌÈÎfi ηıÔÚÈÛÌfi Ù˘ ÂÈ-ÛÙËÌÔÓÈ΋˜ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ·˜ (™ÎÔÚ‰Ô‡Ï˘ 2001). ™ÙË ‚¿ÛË ·˘Ù‹˜ Ù˘ ·ÓÙ›ıÂ-Û˘, Ê·›ÓÂÙ·È ·‰‡Ó·ÙÔ Ó· Û˘Ó‰˘¿ÛÔ˘Ì Û ÌÈ· ÂÓÈ·›· Î·È Û˘ÓÂÎÙÈ΋ ÂÈÛÙËÌÔÏÔ-Á›·, ¯ˆÚ›˜ ·ÌÔÈ‚·›Â˜ ÂÎÙÒÛÂȘ, ‰‡Ô ‚·ÛÈΤ˜ fiÛÔ Î·È ·Ó·fi‰Ú·ÛÙ˜ ‰È·ÈÛı‹-ÛÂȘ Ì·˜ ÁÈ· ÙËÓ ÂÈÛÙ‹ÌË: ·Ê’ ÂÓfi˜, ·˘Ù‹Ó Ô˘, Ì ÙÔÓ ¤Ó·Ó ‹ ÙÔÓ ¿ÏÏÔ ÙÚfiÔ,·ÓÙÈÏ·Ì‚¿ÓÂÙ·È ÙËÓ ÂÈÛÙ‹ÌË Ì fiÚÔ˘˜ ·ÓÙÈÎÂÈÌÂÓÈ΋˜ Î·È ÔÚıÔÏÔÁÈ΋˜ ÁÓÒÛ˘ηÈ, ·Ê’ ÂÙ¤ÚÔ˘, ÂΛÓË Ô˘ ÙËÓ ·ÓÙÈÌÂÙˆ›˙ÂÈ, Ì ÙÔÓ ¤Ó·Ó ‹ ÙÔÓ ¿ÏÏÔ ÙÚfiÔ, ˆ˜ÎÔÈÓˆÓÈ΋ Ú·ÎÙÈ΋, ηıÔÚÈ˙fiÌÂÓË ·fi ÙÔ Û˘Ó·Ê¤˜ ÈÛÙÔÚÈÎfi Î·È ÎÔÈÓˆÓÈÎfiÏ·›ÛÈÔ.

∞ÎÔÏÔ˘ıÒÓÙ·˜ ÙËÓ ‰ÈÂıÓÒ˜ ηıÈÂڈ̤ÓË Ï¤ÔÓ Îˆ‰ÈÎÔÔ›ËÛË, ÌÔÚÔ‡ÌÂÓ· ÌÈÏ‹ÛÔ˘Ì ÁÈ· ÙËÓ ·ÓÙ›ıÂÛË ·Ó¿ÌÂÛ· ÛÙ· ıˆÚËÙÈο, ÂÚ¢ÓËÙÈο Î·È ·Î·‰Ë-Ì·˚ο ÚÔÁÚ¿ÌÌ·Ù· Ù˘ πÛÙÔÚ›·˜ Î·È ºÈÏÔÛÔÊ›·˜ Ù˘ ∂ÈÛÙ‹Ì˘ (History andPhilosophy of Science: H.P.S.), ·fi ÙË ÌÈ· ÌÂÚÈ¿, Î·È ÙˆÓ ™Ô˘‰ÒÓ ∂ÈÛÙ‹ÌË˜Î·È ∆¯ÓÔÏÔÁ›·˜ (Science and Technology Studies: S.T.S.), ·fi ÙËÓ ¿ÏÏË. √ȉ‡Ô ·˘Ù¤˜ Û˘Ì‚·ÙÈΤ˜ ÔÓÔ̷ۛ˜ ¤¯Ô˘Ó ÎÔÈÓ‹ ÌfiÓÔ ÙËÓ Ï¤ÍË “ÂÈÛÙ‹ÌË”Ø ı·ÈÛ¯˘ÚÈÛıÒ ˆÛÙfiÛÔ fiÙÈ Ë Ï¤ÔÓ ÛËÌ·›ÓÔ˘Û· ‰È·ÊÔÚ¿ ÙÔ˘˜ ¤ÁÎÂÈÙ·È ÛÙË Ï¤ÍË“ÊÈÏÔÛÔÊ›·”, ÛÙËÓ ·ÚÔ˘Û›· Ù˘ ÛÙËÓ ÚÒÙË Î·È ÛÙËÓ ·Ô˘Û›· Ù˘ ·fi Ùˉ‡ÙÂÚË, fiÔ˘ Î·È Û˘Ì˘ÎÓÒÓÂÙ·È Ë ·ÓÙ›ıÂÛË ·Ó¿ÌÂÛ· ÛÙȘ ÂÓ ÏfiÁˆ ‰‡Ô Ù¿ÛÂȘ:ı· ¤ÏÂÁ·, Ì ‰˘Ô ÏfiÁÈ·, fiÙÈ Ë ÊÈÏÔÛÔÊ›· οÓÂÈ ÙË ‰È·ÊÔÚ¿. Œ¯ÔÓÙ·˜ ›ÁÓˆÛË

∫ƒπ∆π∫∏ ∂¶π™∆∏ª∏ & ∂∫¶∞π¢∂À™∏: 1/05

fiÙÈ ÁÂÓÈ·ˆ Î·È ·ÏÔÔÈÒ, ·˜ ÚÔÛ·ı‹Ûˆ Ó· ·Ó·Ù‡Íˆ Û˘ÓÔÙÈο ·˘Ù‹ ÙˉȷÊÔÚ¿.

∞fi ÙË ÌÈ· ÏÂ˘Ú¿, ÏÔÈfiÓ, ÔÈ ·ÓÙÈÎÂÈÌÂÓÈÛÙÈΤ˜ Î·È ÔÚıÔÏÔÁÈÛÙÈΤ˜ ÚÔÛÂÁÁ›-ÛÂȘ Ù˘ ÂÈÛÙ‹Ì˘, ÂÂȉ‹ ·ÎÚÈ‚Ò˜ Û˘Û¯ÂÙ›˙Ô˘Ó Ô˘ÛȈ‰Ò˜ ÙËÓ ÂÈÛÙ‹ÌË Ì ÙȘ·Í›Â˜ Ù˘ ·ÓÙÈÎÂÈÌÂÓÈÎfiÙËÙ·˜ Î·È Ù˘ ÔÚıÔÏÔÁÈÎfiÙËÙ·˜, ‰ÂÓ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ·ÔÔÈË-ıÔ‡Ó ÙËÓ ÂÎÏÂÎÙÈ΋ ÙÔ˘˜ Û˘ÁÁ¤ÓÂÈ· Ì ÙË ÊÈÏÔÛÔÊ›·, ‰ËÏ·‰‹ Ì ¤Ó· Á¤ÓÔ˜ ıˆ-ÚËÙÈÎÔ‡ ÏfiÁÔ˘ fiÔ˘ –ÙÔ˘Ï¿¯ÈÛÙÔÓ ÛÙȘ ϤÔÓ ·Ú·‰ÔÛȷΤ˜ ÂΉԯ¤˜ ÙÔ˘– Ë ÂÚÈ-ÁÚ·ÊÈ΋ ‹ ÁÓˆÛȷ΋ ‰È¿ÛÙ·ÛË ‰È·Ï¤ÎÂÙ·È ·ÍÂ‰È¿Ï˘Ù· Ì ÙËÓ Î·ÓÔÓÈÛÙÈ΋ ‹ ‰ÂÔ-ÓÙÈ΋ (Montag 2003). ∏ ÊÈÏÔÛÔÊ›· ‹ ÔÈ ÊÈÏÔÛÔʛ˜ Ù˘ ÂÈÛÙ‹Ì˘, ÂÓÒ Ï¤ÓÂ,Î·È Ï¤ÁÔÓÙ·˜, ÙÈ Â›Ó·È Ë ÂÈÛÙ‹ÌË, ϤÓ ›Û˘ Î·È ÙÈ Ú¤ÂÈ Ó· Â›Ó·È Ë ÂÈÛÙ‹ÌË–‹, Ú¿ÁÌ· Ô˘ Â›Ó·È ÙÔ ›‰ÈÔ, ÔÈ· Û˘ÛÙ‹Ì·Ù· ȉÂÒÓ ‹ ÂÔÈı‹ÛˆÓ, ÔÈ· ıˆÚË-ÙÈο ‹ ÁÓˆÛȷο ÂÁ¯ÂÈÚ‹Ì·Ù·, ÌÔÚÔ‡Ó, ÔÊ›ÏÔ˘Ó Î·È ·Í›˙Ô˘Ó Ó· ϤÁÔÓÙ·È ÂÈ-Ûً̘. √È ·ÓÙÈÎÂÈÌÂÓÈÛÙÈΤ˜ Î·È ÔÚıÔÏÔÁÈÛÙÈΤ˜ ÊÈÏÔÛÔʛ˜ Ù˘ ÂÈÛÙ‹Ì˘ ÚÔ-¸Ôı¤ÙÔ˘Ó ¤ÙÛÈ fiÙÈ Ô fiÚÔ˜ “ÂÈÛÙ‹ÌË” ·ÓÙÈÛÙÔȯ› Û ÌÈ· ¤ÓÓÔÈ·, Ì ÚÔÛ‰ÈÔÚ›ÛÈ-ÌÔ ÂÚȯfiÌÂÓÔ ‹ ÓfiËÌ·, ÛÙÔ ÔÔ›Ô ˘ÂÈÛ¤Ú¯ÔÓÙ·È Ô˘ÛȈ‰Ò˜ Ë ·ÓÙÈÎÂÈÌÂÓÈÎfiÙËÙ·Î·È Ë ÔÚıÔÏÔÁÈÎfiÙËÙ·. ∂ÈϤÔÓ, ·˘Ù‹ Ë ¤ÓÓÔÈ· ‹ Ë Ô˘Û›· Ù˘ ÂÈÛÙ‹Ì˘ Â›Ó·È Ù¤-ÙÔÈ· ÒÛÙ ӷ ÌÂÙ·ÊÚ¿˙ÂÙ·È Û ÎÚÈÙ‹ÚÈ· ‰È¿ÎÚÈÛ˘ ·Ó¿ÌÂÛ· ÛÙÔ ÂÈÛÙËÌÔÓÈÎfi ηÈÙÔ ÌË-ÂÈÛÙËÌÔÓÈÎfi, ·Ó¿ÌÂÛ· Û fi,ÙÈ Â›Ó·È Î·È Û fi,ÙÈ ‰ÂÓ Â›Ó·È ÂÈÛÙ‹ÌË, ·Ó¿ÌÂ-Û· ÛÙȘ ·˘ıÂÓÙÈΤ˜ ÂÈÛً̘ Î·È ÙȘ „¢‰Ô-ÂÈÛً̘: Ë ¤ÓÓÔÈ· ·˘Ù‹ (·fi ÎÔÈÓԇ̠ٷ Û˘Ó·Ê‹ ÎÚÈÙ‹ÚÈ·) ·ÓÙÈÚÔۈ‡ÂÈ ÙÔÓ ˘ÂÚ‚·ÙÈÎfi ηÓfiÓ· Ù˘ ÂÈÛÙ‹ÌË˜Ø˘Ô‰ÂÈÎÓ‡ÂÈ ˘fi ÔÈÔ˘˜ fiÚÔ˘˜ οÙÈ ÌÔÚ› Ó· ÔÓÔÌ·Ûı› ÓƠ̂̈˜ ÂÈÛÙ‹ÌË –‹,·ÏÏÈÒ˜, ÙÈ Ú¤ÂÈ Ó· οÓÂÈ Î¿ÔÈÔ˜ Â¿Ó ı¤ÏÂÈ Ó· οÓÂÈ ÛˆÛÙ‹ ‹ ηÓÔÓÈ΋ ÂÈÛÙ‹-ÌË.1 ∂Ó Ù¤ÏÂÈ, fiϘ ÔÈ ˘·ÚÎÙ¤˜ ‹ ÔÈ Ú·ÁÌ·ÙÈΤ˜ ÂÈÛً̘, ‰ËÏ·‰‹ ·˘Ù¤˜ Ô˘ ›-Ó·È Ú¿ÁÌ·ÙÈ ÂÈÛً̘, ÔÈ ıˆڛ˜ ‹ Ù· ıˆÚËÙÈο Û˘ÛÙ‹Ì·Ù· Ô˘ ÙËÚÔ‡Ó ÙÔÓȉ·Ùfi ηÓfiÓ· Ù˘ ÂÈÛÙ‹Ì˘, Ô˘ Ú·ÁÌ·ÙÒÓÔ˘Ó ÙËÓ ¤ÓÓÔÈ· ‹ ÙËÓ Ô˘Û›· Ù˘ ÂÈ-ÛÙ‹Ì˘ Î·È Ô˘ ·ÓÙ·ÔÎÚ›ÓÔÓÙ·È ÛÙ· Û˘Ó·Ê‹ ÎÚÈÙ‹ÚÈ·, ‰ÂÓ Û˘ÓÈÛÙÔ‡Ó ·Ú¿ ›̤ÚÔ˘˜ ÂÎÊ¿ÓÛÂȘ Ù˘ ¤ÓÓÔÈ·˜ Ù˘ ÂÈÛÙ‹Ì˘. ∫·Ù’ ·˘Ùfi ÙÔÓ ÙÚfiÔ ·Ô‰›‰ÂÙ·ÈÚÔÙÂÚ·ÈfiÙËÙ· ÛÙËÓ Ô˘Û›· ‹ ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ· Ù˘ ÂÈÛÙ‹Ì˘ ¤Ó·ÓÙÈ Ù˘ ‡·Ú͢ ‹ Ù˘ڷÁÌ·ÙÈÎfiÙËÙ·˜ ÙˆÓ Û˘ÁÎÂÎÚÈÌ¤ÓˆÓ ÂÈÛÙËÌÒÓ, ÛÙË ÁÂÓÈÎfiÙËÙ· Ù˘ ÂÈÛÙ‹Ì˘¤Ó·ÓÙÈ ÙˆÓ Î·ı’ ÂοÛÙˆÓ ÂÈÛÙËÌÒÓ, ÛÙËÓ ¤ÓÓÔÈ· ¤Ó·ÓÙÈ ÙˆÓ Â› ̤ÚÔ˘˜ ÂÎÊ¿ÓÛÂ-ÒÓ Ù˘. ∂›Ó·È ˘fi ÙËÓ ·fiÏ˘ÙË ÚÔ¸fiıÂÛË Ù˘ ÂÓ Á¤ÓÂÈ ÂÈÛÙ‹Ì˘ Ô˘ ÌÔÚ› Ó·ÙÂı› Î·È Ó· ··ÓÙËı› ÙÔ ÂÚÒÙËÌ· ÙÔ˘ Â¿Ó ˘¿Ú¯Ô˘Ó, ÛÙËÓ Ú·ÁÌ·ÙÈÎfiÙËÙ·, ÂÈ-Ûً̘ Î·È ÔȘ Â›Ó·È ·˘Ù¤˜. ¶Ôχ ·Ï¿: Â¿Ó ‰ÂÓ Í¤ÚÔ˘Ì ÚÒÙ· ÙÈ Â›Ó·È Ë ÂÈ-

°ÈÒÚÁÔ˜ ºÔ˘ÚÙÔ‡Ó˘6 ∫ƒπ∆π∫∏ ñ 1

11.. ¢ÂÓ Â›Ó·È Ù˘¯·›Ô fiÙÈ ÌÂÚÈΤ˜ ·fi ÙȘ ϤÔÓ ÂÌ‚ÏËÌ·ÙÈΤ˜, ·ÓÙÈÎÂÈÌÂÓÈÛÙÈΤ˜ Î·È ÔÚıÔÏÔÁÈ-ÛÙÈΤ˜ ÊÈÏÔÛÔʛ˜ Ù˘ ÂÈÛÙ‹Ì˘, fiˆ˜ ·˘Ù¤˜ Ô˘ ÚfiÙÂÈÓ·Ó Ô Î‡ÎÏÔ˜ Ù˘ µÈ¤ÓÓ˘ ‹ Ô∫·ÚÏ ¶fiÂÚ, ˘‹ÚÍ·Ó ÌÂıÔ‰ÔÏÔÁÈÎÔ‡ ¯·Ú·ÎÙ‹Ú·.

ÛÙ‹ÌË, Ò˜ ÌÔÚԇ̠ӷ ԇ̠ÔȘ ›ӷÈ, Â¿Ó ˘¿Ú¯Ô˘Ó, ÔÈ Ú·ÁÌ·ÙÈΤ˜ ÂÈÛÙ‹-̘;2 ªÂ ‰˘Ô ÏfiÁÈ·, ÔÈ ÂÓ ÏfiÁˆ ÊÈÏÔÛÔʛ˜ Ù˘ ÂÈÛً̘ Â›Ó·È Î·Ù’ ·Ó¿ÁÎËÓÔ˘ÛÈÔÎÚ·ÙÈΤ˜.

∏ ¤ÙÚ· ÙÔ˘ ÛηӉ¿ÏÔ˘, ÙÒÚ·, ÛÙÔ ÌÂÙ·-ÎÔ˘ÓÈ·Ófi ıˆÚËÙÈÎfi ÙÔ›Ô, ÙÔ˘Ï¿¯È-ÛÙÔÓ ÛÙÔÓ ·ÁÁÏÔ۷͈ÓÈÎfi ¯ÒÚÔ, Â›Ó·È ÌÈ· ÁÂÓÈ΋ ȉ¤· ··ÛÛ˘̆ÌÌÌÌÂÂÙÙÚÚfifiÙÙËËÙÙ··˜̃,, ‰ËÏ·‰‹ÌÈ·˜ ··ÛÛ˘̆ÓÓ¤¤¯̄ÂÂÈÈ··˜̃ Ì ÔÏϤ˜ fi„ÂȘ: ÚÒÙÔÓ, ·Û˘Ó¤¯ÂÈ· ·Ó¿ÌÂÛ· ÛÙȘ ‰È·‰Ô¯ÈΤ˜‰Ô̤˜ ÛÙËÓ ÈÛÙÔÚ›· οı ÂÈÛÙËÌÔÓÈÎÔ‡ ÎÏ¿‰Ô˘Ø ‰Â‡ÙÂÚÔÓ, ·Û˘Ó¤¯ÂÈ· (‹ ·ÏÏÈÒ˜ÌÌËË--··ÓÓ··ÁÁˆ̂ÁÁÈÈÌÌfifiÙÙËËÙÙ··) ·Ó¿ÌÂÛ· ÛÙÔ˘˜ ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎÔ‡˜ ÂÈÛÙËÌÔÓÈÎÔ‡˜ ÎÏ¿‰Ô˘˜ (ÛÙËÓÔÔ›· Û˘ÌÂÚÈÏ·Ì‚¿ÓÂÙ·È Î·È Ë ÌÂÁ¿ÏË ‰È¯ÔÙÔÌ›· ·Ó¿ÌÂÛ· ÛÙȘ Ê˘ÛÈΤ˜ Î·È ÙȘÎÔÈÓˆÓÈΤ˜ ÂÈÛً̘)Ø ·Û˘Ó¤¯ÂÈ·, Ù¤ÏÔ˜, ·Ó¿ÌÂÛ· ÛÙȘ ‰È·ÊÔÚÂÙÈΤ˜ ÂÔ¯¤˜, ÎÔÈ-ÓfiÙËÙ˜, ÎÔÈӈӛ˜, ÔÏÈÙÈÛÌÔ‡˜, ÎÏ., Î·È Ù· ·ÓÙ›ÛÙÔȯ· ÁÓˆÛȷο ÂÁ¯ÂÈÚ‹Ì·Ù·.¢ÂÓ ıˆÚÂ›Ù·È Ï¤ÔÓ fiÙÈ ˘Ê›ÛÙ·Ù·È ¤Ó·˜ ˘ÂÚ‚·ÙÈÎfi˜ ηÓfiÓ·˜ ÂÈÛÙ‹Ì˘, ¤Ó· ηÈÌÔÓ·‰ÈÎfi ÚfiÙ˘Ô Î·ÓÔÓÈ΋˜ ÂÈÛÙ‹Ì˘, ·ÏÏ¿ ·ÓÙÈı¤Ùˆ˜ fiÙÈ ÙÔ Î¿ı ‰È·ÎÚÈÙfi ÂÈ-ÛÙËÌÔÓÈÎfi ÂÁ¯Â›ÚËÌ· ·ÔÙÂÏ› (ÁÈ· ÙÔÓ Â·˘Ùfi ÙÔ˘) ÙÔ ‰ÈÎfi ÙÔ˘ ¶·Ú¿‰ÂÈÁÌ·, ·ÎÚÈ-‚Ò˜ (ÁÈ· Ó· ¯ÚËÛÈÌÔÔÈ‹ÛÔ˘Ì ÙËÓ ÎÏ·ÛÈ΋ ÔÚÔÏÔÁ›· ÙÔ˘ ∫Ô˘Ó), ηÓÔÓÈ΋˜ ÂÈ-ÛÙ‹Ì˘: οı ¶·Ú¿‰ÂÈÁÌ· Û˘ÛÙÔȯ› Ì ÙËÓ Î·ÓÔÓÈ΋ ÂÈÛÙ‹ÌË Ô˘ ÙÔ˘ ÚÔÛȉȿ-˙ÂÈ (Û‡Ìʈӷ Ì ÙË ‰È¿ÛËÌË ı¤ÛË ÙÔ˘ ∫Ô˘Ó). ¢ÂÓ ˘¿Ú¯ÂÈ ÎÔÈÓfi ̤ÙÚÔ ÙˆÓ ÂÈ-ÛÙËÌÔÓÈÎÒÓ ÂÁ¯ÂÈÚËÌ¿ÙˆÓ: Ù· ¶·Ú·‰Â›ÁÌ·Ù· Â›Ó·È ·Û‡ÌÌÂÙÚ·, ·ÓÙÈÚÔÛˆÂ‡Ô˘Ó‰ËÏ·‰‹ ·Û‡Ì‚·ÙÔ˘˜ ÌÂٷ͇ ÙÔ˘˜ ÙÚfiÔ˘˜ ÂÈÙ¤ÏÂÛ˘ Ù˘ ÂÈÛÙ‹Ì˘.

Œ¯Ô˘Ì ‹‰Ë Â‰Ò ¤Ó· ·ÔÊ·ÛÈÛÙÈÎfi ‚‹Ì· ·ÔÌ¿ÎÚ˘ÓÛ˘ ·fi ÙËÓ Ô˘ÛÈÔÎÚ·ÙÈ-΋ Û‡ÏÏË„Ë Ù˘ ÂÈÛÙ‹Ì˘ ÚÔ˜ ÌÈ· ÓÔÌÈÓ·ÏÈÛÙÈ΋ ÙÔÔı¤ÙËÛË: Ô fiÚÔ˜ “ÂÈÛÙ‹-ÌË”, ·fi ÌÈ· (ÂÓ ‰˘Ó¿ÌÂÈ) ¤ÓÓÔÈ· Ì ÚÔÛ‰ÈÔÚ›ÛÈÌÔ ÂÚȯfiÌÂÓÔ, Ù›ÓÂÈ Ó· ÂΤÛÂÈÛ ·Ïfi fiÓÔÌ·, Ô˘ ·ÏÒ˜ ‰ËÏÒÓÂÈ ·Û‡Ì‚·Ù· Î·È ÌË-Û˘ÁÎÚ›ÛÈÌ· ¶·Ú·‰Â›ÁÌ·Ù·.¢ÂÓ ˘Ê›ÛÙ·Ù·È Ï¤ÔÓ, ÌÈÏÒÓÙ·˜ ΢ÚÈÔÏÂÎÙÈο, Ë ÂÓ Á¤ÓÂÈ ¤ÓÓÔÈ· Ù˘ ÂÈÛÙ‹Ì˘, Ù›-ÔÙ Ԣ Ó· ÌÔÚ› Ó· ÂÎÏËÊı› ˆ˜ Ë Ô˘Û›· Ù˘ ÂÈÛÙ‹ÌË˜Ø Ù· ‰È·ÊÔÚÂÙÈο (ÂÈ-ÛÙËÌÔÓÈο) ¶·Ú·‰Â›ÁÌ·Ù· ‰ÂÓ ÌÔÚÔ‡Ó Ï¤ÔÓ Ó· ıˆÚËıÔ‡Ó ˆ˜ ÂÎÊ¿ÓÛÂȘ ÌÈ·˜¤ÓÓÔÈ·˜ ÂÈÛÙ‹Ì˘, Ô˘ÛȈ‰Ò˜ ·ÓÙÈÎÂÈÌÂÓÈ΋˜ Î·È ÔÚıÔÏÔÁÈ΋˜. ªÂ ÙËÓ ›‰È· ΛÓË-ÛË, ÂÚÓ¿Ì ·fi ÙË ÊÈÏÔÛÔÊÈ΋, ·ÍÈÔÏÔÁÈ΋ Î·È Î·ÓÔÓÈÛÙÈ΋, ÛÙËÓ ÂÚÈÁÚ·ÊÈ΋ ‹ÁÓˆÛȷ΋ Ú·ÁÌ¿Ù¢ÛË Ù˘ ÂÈÛÙ‹Ì˘: ·ÓÙÈΛÌÂÓÔ Ù˘ ıˆڛ·˜ ‰ÂÓ Â›Ó·È Ï¤ÔÓ Ë¤ÓÓÔÈ· ‹ Ë Ô˘Û›· Ù˘ ÂÈÛÙ‹Ì˘, ·ÏÏ¿ Ù· ‰È·ÎÚÈÙ¿ ÂÈÛÙËÌÔÓÈο ÂÁ¯ÂÈÚ‹Ì·Ù·Ø Ëıˆڛ· ‰ÂÓ ÛÙԯ‡ÂÈ Ï¤ÔÓ ÛÙÔ “‰¤ÔÓ” Ù˘ ÂÈÛÙ‹Ì˘ ·ÏÏ¿ ÛÙÔ “›ӷȔ ÙˆÓ ÂÈ-ÛÙËÌÒÓ, ÛÂ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤Ó˜ ÈÛÙÔÚÈΤ˜ Î·È ÎÔÈÓˆÓÈΤ˜ Ú·ÁÌ·ÙÈÎfiÙËÙ˜.

√ ∞ÏÙÔ˘Û¤Ú Î·È Ë ÂÈÛÙËÌÔÏÔÁÈ΋ ·ÓÙÈÓÔÌ›· ÙÔ˘ ª·ÚÍÈÛÌÔ‡ ∫ƒπ∆π∫∏ ñ 1 7

22.. ∏ ÏÔÁÈ΋ ·˘Ù‹˜ Ù˘ ηٿÛÙÚˆÛ˘ ‰ÂÓ ·ÏÏÔÈÒÓÂÙ·È Â¿Ó (fiˆ˜ Û˘¯Ó¿ Á›ÓÂÙ·È) ¤Ó· Û˘ÁÎÂ-ÎÚÈ̤ÓÔ ÁÓˆÛÈ·Îfi ÂÁ¯Â›ÚËÌ· ·Ó·ÁÔÚ‡ÂÙ·È ÂÎ ÚÔÔÈÌ›Ô˘ Û ηْ ÂÍÔ¯‹Ó ¤ÎÊ·ÓÛË Ù˘ ¤Ó-ÓÔÈ·˜ Ù˘ ÂÈÛÙ‹Ì˘, ÛÙËÓ ÔÔ›· ·Ú¤¯ÂÈ ÚÔÓÔÌȷ΋ ÚfiÛ‚·ÛË. ∂›Ó·È ÚÔÊ·Ó¤˜ fiÙÈ ÙÔÓÚfiÏÔ ·˘Ùfi ·›˙ÂÈ Î·Ù¿ ·ÚÈÔ ÏfiÁÔ Ë Ê˘ÛÈ΋.

∏ ÏÂÁfiÌÂÓË ÎÔÈÓˆÓÈÎÔ-ÔÏÈÙÈÛÌÈ΋ ÛÙÚÔÊ‹ ÛÙË ıˆڛ· Ù˘ ÂÈÛÙ‹Ì˘ ¤Ú¯ÂÙ·ÈÓ· ÔÏÔÎÏËÚÒÛÂÈ ·˘Ù‹ ÙË Ú‹ÍË Ì ÙË ÊÈÏÔÛÔÊ›· Ù˘ ÂÈÛÙ‹Ì˘, ÙÔ ¤Ú·ÛÌ· ·fiÙËÓ Ô˘ÛÈÔÎÚ·Ù›· ÛÙÔÓ ÓÔÌÈÓ·ÏÈÛÌfi: ÛÙÔ Ì¤ÙÚÔ ·ÎÚÈ‚Ò˜ Ô˘ Ë “ÂÈÛÙ‹ÌË” ·‡ÂÈ Ó··ÓÙÈÛÙÔȯ› Û ÌÈ· ¤ÓÓÔÈ·, ÛÙÔ Ì¤ÙÚÔ Ô˘ ·Ô„ÈÏÒÓÂÙ·È ·fi ηıÔÚÈṲ̂ÓÔ ÂÓÓÔÈÔ-ÏÔÁÈÎfi, ·ÍÈÔÏÔÁÈÎfi Î·È Î·ÓÔÓÈÛÙÈÎfi ÂÚȯfiÌÂÓÔ, ‰ÂÓ Â›Ó·È Û ı¤ÛË Ï¤ÔÓ Ó· ˘Ô-‚·ÛÙ¿ÍÂÈ ÔÔÈ·‰‹ÔÙ ‰È¿ÎÚÈÛË ÌÂٷ͇ ÂÈÛÙËÌÔÓÈÎÔ‡ Î·È ÌË-ÂÈÛÙËÌÔÓÈÎÔ‡. ∏·ÓıÚÒÈÓË ÁÓˆÛȷ΋ ÂÚȤÙÂÈ· ‰ÂÓ ‰È¯ÔÙÔÌÂ›Ù·È Ï¤ÔÓ ÛÙȘ ·˘ıÂÓÙÈΤ˜ ÂÈÛÙ‹ÌÂ˜Î·È ÛÙ· ÌË-ÂÈÛÙËÌÔÓÈο Û˘ÛÙ‹Ì·Ù· ȉÂÒÓ. ŸÏ· Ù· Û˘ÛÙ‹Ì·Ù· ÂÔÈı‹ÛÂˆÓ Î·ÈfiÏ· Ù· ÁÓˆÛȷο ÂÁ¯ÂÈÚ‹Ì·Ù·, Û˘ÌÂÚÈÏ·Ì‚·ÓÔÌ¤ÓˆÓ Î·È ·˘ÙÒÓ Ô˘ ÛÙȘ ÎÔÈÓˆ-ӛ˜ Ì·˜ ÔÓÔÌ¿˙ÔÓÙ·È “ÂÈÛً̘”, Û˘ÓÈÛÙÔ‡Ó ÎÔÈÓˆÓÈΤ˜ Ú·ÎÙÈΤ˜, Î·È ˆ˜ Ù¤ÙÔÈ-˜ Ú¤ÂÈ fiϘ ·ÓÂÍ·ÈÚ¤Ùˆ˜ Ó· ÂÍËÁËıÔ‡Ó ÎÔÈÓˆÓÈο, ¯ˆÚ›˜ ·Ó·ÊÔÚ¿ Û ηÓÔÓÈ-ÛÙÈΤ˜ (ÊÈÏÔÛÔÊÈΤ˜) ·Í›Â˜ fiˆ˜ Ë ·ÓÙÈÎÂÈÌÂÓÈÎfiÙËÙ·, Ë ÔÚıÔÏÔÁÈÎfiÙËÙ·, ÎÏ.∞˘Ùfi ÛËÌ·›ÓÂÈ fiÙÈ ÔÊ›ÏÔ˘Ì ӷ ·¤¯Ô˘Ì ·fi οı ·ÍÈÔÏÔÁÈ΋ ÎÚ›ÛË ·Ó·ÊÔÚÈοÌ ÙË ÁÓˆÛȷ΋ ÂÁ΢ÚfiÙËÙ¿ ÙÔ˘˜ Î·È Ó· ÙȘ ·ÓÙÈÌÂÙˆ›ÛÔ˘Ì ÈÛfiÙÈÌ·. µÂ‚·›ˆ˜, ÙÔ›‰ÈÔ ÔÊ›ÏÂÈ Ó· ÈÛ¯‡ÂÈ, ηٿ ·Ó·ÛÙÔ¯·ÛÙÈÎfi ÙÚfiÔ, Î·È ÁÈ· ÙËÓ ›‰È· ÙËÓ (ÂοÛÙÔ-ÙÂ) ıˆڛ· ÂÈÛÙ‹Ì˘ (McGuire 1998, ™ÎÔÚ‰Ô‡Ï˘ 2001).

∏ ÛÙ¿ÛË ·˘Ù‹ ·¤Ó·ÓÙÈ ÛÙËÓ ÂÈÛÙ‹ÌË ÌÔÚ› Ó· Û˘ÓÔ„ÈÛı› ·fi ÙË ‚·ÛÈ΋·Ú¯‹ Ù˘ ÎÔÈÓˆÓÈ΋˜ Î·È ÔÏÈÙÈÛÌÈ΋˜ ıÂÒÚËÛ˘ Ù˘ ÂÈÛÙ‹Ì˘: ÙËÓ ÂÚ›ÊËÌË·Ú¯‹ Ù˘ Û˘ÌÌÂÙÚ›·˜. ∏ ÂÓ ÏfiÁˆ ·Ú¯‹ ·ÓÙ·Ó·ÎÏ¿ ¤Ó·Ó Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓÔ ÙÚfiÔ Ì ÙÔÓÔÔ›Ô Á›ÓÂÙ·È Î·Ù·ÓÔËÙ‹ Ë ¤ÓÓÔÈ· Ù˘ ·Û˘ÌÌÂÙÚfiÙËÙ·˜: fiÛÔ Î·È Â¿Ó ·˘Ùfi ÌÔÈ¿˙ÂÈÌ ·Ú·‰ÔÍÔÏÔÁÈÎfi ÏÔÁÔ·›ÁÓÈÔ, ÈÛ¯˘Ú›˙ÔÌ·È (Î·È ÌfiÓÔ ˘·ÈÓÈÎÙÈο ÌÔÚÒ Ó·˘ÔÛÙËڛ͈ ‰Ò) fiÙÈ Ë È‰¤· Ù˘ ·Û˘ÌÌÂÙÚfiÙËÙ·˜ ÌfiÚÂÛ ӷ ¤¯ÂÈ ·˘Ù¤˜ ÙȘ ÛËÌ·-ÓÙÈΤ˜ ÂÈÙÒÛÂȘ ÛÙË ıˆڛ· Ù˘ ÂÈÛÙ‹Ì˘ ÛÙÔ Ì¤ÙÚÔ Ô˘ Û˘ÓËı›˙Ô˘Ì ӷ ÙËÓÛÎÂÊÙfiÌ·ÛÙ ˆ˜ ÌÈ· Ô˘ÛȈ‰Ò˜ Û˘ÌÌÂÙÚÈ΋ Û¯¤ÛË, Ì ÙË ÏÔÁÈÎÔ-Ì·ıËÌ·ÙÈ΋ ¤Ó-ÓÔÈ·: ˘fi ·˘Ù‹Ó ÙËÓ ¤ÓÓÔÈ·, Ù· ‰È·ÊÔÚÂÙÈο ÂÈÛÙËÌÔÓÈο ¶·Ú·‰Â›ÁÌ·Ù· (ÁÈ· Ó·ÂÈÌ›ÓÔ˘Ì ÛÙËÓ ÔÚÔÏÔÁ›· ÙÔ˘ ∫Ô˘Ó) Â›Ó·È Û˘ÌÌÂÙÚÈÎÒ˜ ·Û‡ÌÌÂÙÚ·,3 Ú¿ÁÌ· Ô˘ÛËÌ·›ÓÂÈ fiÙÈ, Â¿Ó ÙÔ ¶·Ú¿‰ÂÈÁÌ· ∞ Â›Ó·È ·Û‡ÌÌÂÙÚÔ ÚÔ˜ ÙÔ ¶·Ú¿‰ÂÈÁÌ· µ, ÙfiÙÂÙÔ ¶·Ú¿‰ÂÈÁÌ· µ Â›Ó·È Â›Û˘ (Î·È ÂÍ ›ÛÔ˘) ·Û‡ÌÌÂÙÚÔ ÚÔ˜ ÙÔ ¶·Ú¿‰ÂÈÁÌ· ∞.∞˘Ùfi, Ì ÙË ÛÂÈÚ¿ ÙÔ˘, Û˘ÛÙÔȯ› Ì ÌÈ· ·ÓÙ›ÏË„Ë ÈÛfiÙËÙ·˜ Î·È ÈÛÔÙÈÌ›·˜ ÌÂٷ͇

°ÈÒÚÁÔ˜ ºÔ˘ÚÙÔ‡Ó˘8 ∫ƒπ∆π∫∏ ñ 1

33.. °È· Ó· ÌÂÙÚÈ·ÛÙ› οˆ˜ Ë Û‡Á¯˘ÛË Ô˘ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ÚÔηϤÛÔ˘Ó ·˘Ù¤˜ ÔÈ Û¯Â‰fiÓ ÔÌfiË-¯Â˜, ·ÏÏ¿ fi¯È Û˘ÓÒÓ˘Ì˜, ÔÈÎÔÁ¤ÓÂȘ fiÚˆÓ, ÂÊ·ÚÌfi˙ˆ ÙË ‰È¿ÎÚÈÛË ·Ó¿ÌÂÛ· ÛÙËÓ ·Û˘Ì-ÌÂÙÚfiÙËÙ· ˆ˜ ¤ÏÏÂÈ„Ë ÎÔÈÓÔ‡ ̤ÙÚÔ˘ (ˆ˜ ÌÂÙ¿ÊÚ·ÛË, ‰ËÏ·‰‹, ÙÔ˘ ·ÁÁÏÈÎÔ‡ fiÚÔ˘ in-commensurability) Î·È ÙÔ˘˜ Û˘Ó·Ê›˜ fiÚÔ˘˜ Û‡ÌÌÂÙÚÔ˜/·Û‡ÌÌÂÙÚÔ˜ ÎÏ., ·fi ÙË ÌÈ· ÌÂ-ÚÈ¿, Î·È ÙË Û˘ÌÌÂÙÚ›·/·Û˘ÌÌÂÙÚ›·, Ì ÙË ÏÔÁÈÎfi-Ì·ıËÌ·ÙÈ΋ ¤ÓÓÔÈ· (·ÁÁÏÈο: sym-metry/asymmetry) Î·È ÙÔ˘˜ Û˘Ó·Ê›˜ fiÚÔ˘˜ Û˘ÌÌÂÙÚÈÎfi˜/·Û˘ÌÌÂÙÚÈÎfi˜ ‹ ÌË-Û˘ÌÌÂÙÚÈ-Îfi˜ (symmetrical/asymmetrical), ·fi ÙËÓ ¿ÏÏË.

ÙˆÓ ¶·Ú·‰ÂÈÁÌ¿ÙˆÓ: ‰ÂÓ ˘¿Ú¯ÂÈ ÚÔÓÔÌÈ·Îfi (ÂÈÛÙËÌÔÓÈÎfi) ¶·Ú¿‰ÂÈÁÌ·Ø fiÏ·Â›Ó·È ÂÍ ›ÛÔ˘ Î·È ÈÛfiÙÈÌ· ÂÈÛÙËÌÔÓÈο (McGuire 1998, Latour 2000).

∏ ∂¶π™∆∏ª√§√°π∫∏ ∞¡∆π¡√ªπ∞ ∆√À ª∞ƒ•π™ª√À

£· ¤ÏÂÁ·, ÙÒÚ·, fiÙÈ Ô Ì·ÚÍÈÛÌfi˜ ›¯Â ¿ÓÙÔÙÂ-‹‰Ë ÂÓۈ̷ÙÒÛÂÈ, ˘fi ÙË ÌÔÚ-Ê‹ ÌÈ·˜ ·Ó·Áη›·˜ ¤ÓÙ·Û˘, ·˘Ù‹Ó ÙËÓ ·ÓÙ›ıÂÛË ·Ó¿ÌÂÛ· ÛÙȘ ‰‡Ô ·˘Ù¤˜ ÂÈÛÙË-ÌÔÏÔÁÈΤ˜ Ù¿ÛÂȘ. Ÿˆ˜ Â›Ó·È ÁÓˆÛÙfi, Ô Ì·ÚÍÈÛÌfi˜ ·ÚÔ˘Û›·Û ÂÌÊ·ÙÈο ÙÔÓ·˘Ùfi ÙÔ˘ ˆ˜ ÙËÓ ÂÈÛÙ‹ÌË ÙÔ˘ ÎÔÈÓˆÓÈÎÔ‡ Î·È ÙÔ˘ ÈÛÙÔÚÈÎÔ‡, Û‡Ìʈӷ Ì ÙËÓÔÔ›· Ë Ù·ÍÈ΋ ¿ÏË, Ë “ÎÈÓËÙ‹ÚÈ· ‰‡Ó·ÌË Ù˘ ÈÛÙÔÚ›·˜”, ‰È·ÂÚÓ¿, Î·È ¿Ú· ‰È·È-Ú›, ‰È¯ÔÙÔÌ›, οı ÎÔÈÓˆÓÈÎfi Â›Â‰Ô ‹ ‚·ıÌ›‰·, οı ÎÔÈÓˆÓÈÎfi Ê·ÈÓfiÌÂÓÔ ‹Ú·ÁÌ·ÙÈÎfiÙËÙ·. ™ÙÔ Ì¤ÙÚÔ Ô˘ ·˘Ùfi˜ Ô ·ÓÙ·ÁˆÓÈÛÙÈÎfi˜ ‰È¯·ÛÌfi˜ ·ÔÙÂÏ› ÁÈ·ÙÔÓ Ì·ÚÍÈÛÌfi ÔÈÔÓ› ÔÓÙÔÏÔÁÈ΋ ·Ú¯‹ ÙÔ˘ ÎÔÈÓˆÓÈÎÔ‡, ··ÁÔÚ‡ÂÙ·È ÂÎ ÚÔÔÈÌ›Ô˘Î¿ı ˘ÂÚ‚·ÙÈÎfiÙËÙ· ˆ˜ ÚÔ˜ ÙËÓ ÈÛ¯‡ ÙÔ˘: ¤ÙÛÈ, ÛÙËÓ ·Ú¯‹ ·˘Ù‹ ˘¿ÁÂÙ·È Î·ÈÔÙȉ‹ÔÙ ı· ÌÔÚÔ‡Û·Ì ӷ Ù·ÍÈÓÔÌ‹ÛÔ˘Ì ÁÂÓÈο ˘fi ÙËÓ Î·ÙËÁÔÚ›· Ù˘ “ÛΤ-„˘”, ÙˆÓ “ȉÂÒÓ”, ÙˆÓ “ÂÔÈı‹ÛˆӔ, ÎÏ., ·ÎfiÌ· Î·È ÔÙȉ‹ÔÙ ÂÌÊ·Ó›˙ÂٷȈ˜ ·ÓÙÈÎÂÈÌÂÓÈ΋ Î·È ÔÚıÔÏÔÁÈ΋, ‰ËÏ·‰‹ ·Ì¤ÙÔ¯Ë Î·È ·ÌÂÚfiÏËÙË, ÂÈÛÙËÌÔÓÈ΋ÁÓÒÛË. ŒÙÛÈ, Ô Ì·ÚÍÈÛÌfi˜ ˘ÔÛÙËÚ›˙ÂÈ ÙÔÓ Ï‹ÚË ÎÔÈÓˆÓÈÎfi ηıÔÚÈÛÌfi οıÂ Û˘-ÛÙ‹Ì·ÙÔ˜ ÂÔÈı‹ÛÂˆÓ ‹ ÁÓˆÛÈ·ÎÔ‡ ÂÁ¯ÂÈÚ‹Ì·ÙÔ˜, Î·È Ì¿ÏÈÛÙ· Ì fiÚÔ˘˜ ÂÓfi˜·Û˘ÌÊÈÏ›ˆÙÔ˘, Û ÙÂÏÂ˘Ù·›· ·Ó¿Ï˘ÛË, ·ÓÙ·ÁˆÓÈÛÌÔ‡ ÌÂٷ͇ Ù·ÍÈÎÒÓ ÚÔÔÙÈ-ÎÒÓ, ·ÚÂÈÛ¿ÁÔÓÙ·˜ ¤ÙÛÈ ÌÈ· ·ÎfiÌ· ‚·ıÌ›‰· ·Û˘ÌÌÂÙÚfiÙËÙ·˜. ∞fi ÙËÓ ¿ÏÏË ÌÂ-ÚÈ¿, ˆÛÙfiÛÔ, fiÏÔÈ ·˘ÙÔ› ÔÈ ÈÛ¯˘ÚÈÛÌÔ› Û˘ÓÈÛÙÔ‡Ó ·ÍÈÒÛÂȘ ·Ï‹ıÂÈ·˜, Ô˘ ÂÍ·ÚÙÒ-ÓÙ·È ˆ˜ ÚÔ˜ ÙËÓ ÂÁ΢ÚfiÙËÙ¿ ÙÔ˘˜ ·fi ÙÔ Î·ıÂÛÙÒ˜ ÙÔ˘ Ì·ÚÍÈÛÌÔ‡ ˆ˜ ÂÈÛÙ‹Ì˘:ÔÈ ÈÛ¯˘ÚÈÛÌÔ› ·˘ÙÔ› Ù›ıÂÓÙ·È ˆ˜ ·ÓÙÈÎÂÈÌÂÓÈΤ˜ ÂÈÛÙËÌÔÓÈΤ˜ ÁÓÒÛÂȘ, Î·È fi¯È ˆ˜ÎÔÈÓˆÓÈο Î·È ÈÛÙÔÚÈο ηıÔÚÈṲ̂Ó˜ “ȉ¤Â˜”, Ô˘ ‰ÂÓ ı· ÌÔÚÔ‡Û·Ó ·Ú¿ Ó· ÂÎ-ÊÚ¿˙Ô˘Ó ÌÈ· ÂÈ̤ÚÔ˘˜ Î·È ÌÂÚÔÏËÙÈ΋ ȉÂÔÏÔÁÈ΋ ÙÔÔı¤ÙËÛË, ÚÔ˚fiÓ Î·È ·Ú¿-ÁÔÓÙ· Û˘Ó¿Ì· Ù˘ Ù·ÍÈ΋˜ ¿Ï˘. ¶·Ú’ fiÏ· ·˘Ù¿, fï˜, ı· ¤Ú ӷ Â›Ó·È Ù¤ÙÔÈ-Â˜Ø Î·È ı· ¤Ú ӷ Â›Ó·È Ù¤ÙÔȘ ÛÙÔ Ì¤ÙÚÔ ·ÎÚÈ‚Ò˜ Ô˘ Â›Ó·È “·ÏËı›˜”, ‰ËÏ·‰‹·ÓÙÈÎÂÈÌÂÓÈΤ˜ Î·È ÔÚıÔÏÔÁÈΤ˜ ÁÓÒÛÂȘ (ª·ÏÙ¿˜ Î·È ºÔ˘ÚÙÔ‡Ó˘ 1994).

√ Ì·ÚÍÈÛÌfi˜, ÏÔÈfiÓ, ÌÔÈ¿˙ÂÈ Ó· Â›Ó·È ÂÁÎψ‚ÈṲ̂ÓÔ˜ Û ÌÈ· ·Ó·fiÊ¢ÎÙË,ÂÁÁÂÓ‹ ·ÓÙÈÓÔÌ›·, Î·È ·˘Ùfi ÂÍ·ÈÙ›·˜ ÙÔ˘ ÁÂÁÔÓfiÙÔ˜ fiÙÈ Â›Ó·È Î·Ù·ÛÙ·ÙÈο ˘Ô¯ÚÂ-ˆÌ¤ÓÔ˜ Ó· οÓÂÈ ·˘Ùfi ·ÎÚÈ‚Ò˜ Ô˘ ··ÁÔÚ‡ÂÈ ÙÔ ÙÚ¤¯ÔÓ Â‰›Ô Ù˘ ıˆڛ·˜ Ù˘ÂÈÛÙ‹Ì˘: Ó· ˘ÂÚ·ÛÈÛı› ÙfiÛÔ ÙËÓ ·ÓÙÈÎÂÈÌÂÓÈÎfiÙËÙ· Î·È ÔÚıÔÏÔÁÈÎfiÙËÙ· Ù˘ÂÈÛÙ‹Ì˘ (ÙÔ˘Ï¿¯ÈÛÙÔÓ ÙÔ˘ ·˘ÙÔ‡ ÙÔ˘) fiÛÔ Î·È ÙÔÓ Û˘ÁÎÚÔ˘ÛÈ·Îfi ÎÔÈÓˆÓÈÎfi η-ıÔÚÈÛÌfi Î·È ÙËÓ ·Û˘ÌÌÂÙÚfiÙËÙ· ÙˆÓ ÁÓˆÛÈ·ÎÒÓ ÂÁ¯ÂÈÚËÌ¿ÙˆÓ (Û˘ÌÂÚÈÏ·Ì‚·ÓÔ-̤ÓÔ˘ ÙÔ˘ ·˘ÙÔ‡ ÙÔ˘). ¢ÂÓ ı· ÂÈÌ›ӈ Â‰Ò ÛÙȘ ‰È¿ÊÔÚ˜ ·fiÂÈÚ˜ Â›Ï˘Û˘Ù˘ ÂÓ ÏfiÁˆ ·ÓÙÈÓÔÌ›·˜ ·fi ·˘Ùfi Ô˘ ı· ÌÔÚÔ‡Û ӷ ÔÓÔÌ·Ûı› Ì·ÚÍÈÛÙÈ΋ ÊÈ-

√ ∞ÏÙÔ˘Û¤Ú Î·È Ë ÂÈÛÙËÌÔÏÔÁÈ΋ ·ÓÙÈÓÔÌ›· ÙÔ˘ ª·ÚÍÈÛÌÔ‡ ∫ƒπ∆π∫∏ ñ 1 9

ÏÔÛÔÊ›·. £· ÂÈÎÂÓÙÚˆıÒ Û ÌÈ· ·fi ·˘Ù¤˜, ÛÙËÓ ÂÈÛÙËÌÔÏÔÁÈ΋ ·Ú¤Ì‚·ÛËÙÔ˘ §Ô˘› ∞ÏÙÔ˘Û¤Ú, Ë ÔÔ›· ÈÛ¯˘Ú›˙ÔÌ·È fiÙÈ ÂÈÏ·Ì‚¿ÓÂÙ·È ·˘Ù‹˜ Ù˘ ηٷÛÙ·ÙÈ-΋˜ ·ÓÙÈÓÔÌ›·˜ ÙÔ˘ Ì·ÚÍÈÛÌÔ‡ Ì ÊÈÏÔÛÔÊÈ΋ ¿ÚÎÂÈ·, ·ÏÏ¿ Î·È Î·Ù¿ ȉȷ›ÙÂÚ·ÁfiÓÈÌÔ ÙÚfiÔ fiÛÔÓ ·ÊÔÚ¿ ÙËÓ ÙÚ¤¯Ô˘Û· ÂÈÛÙËÌÔÏÔÁÈ΋ Û˘˙‹ÙËÛË. ™˘ÁÎÂÎÚÈ̤ӷ,Ô ∞ÏÙÔ˘Û¤Ú ·Ô‰¤¯ÂÙ·È ·˘Ù‹Ó ÙËÓ ·ÓÙÈÓÔÌ›· ˆ˜ ·Ó·Áη›· Î·È ÙËÓ ı¤ÙÂÈ Û ÏÂÈ-ÙÔ˘ÚÁ›·, ÙËÓ ÂÓÂÚÁÔÔÈ›, ÒÛÙ ӷ ÂÎÌÂÙ·ÏÏ¢Ù› ÙÔ ‰˘Ó·ÌÈÎfi Ù˘ ÚÔ˜ ÙËÓ Î·Ù‡-ı˘ÓÛË ÌÈ·˜ ÂÈÛÙËÌÔÏÔÁ›·˜ Ô˘ ı· ÌÔÚÔ‡Û ӷ ÙËÓ ‰ÂÍȈı›. ¶Ú·ÁÌ·Ù¢fiÌÂÓÔ˜˘’ ·˘ÙÔ‡˜ ÙÔ˘ fiÚÔ˘˜ ÙËÓ ·ÓÙ›ıÂÛË Ù˘ Û‡Á¯ÚÔÓ˘ ıˆڛ·˜ Ù˘ ÂÈÛÙ‹Ì˘ ˘fi ÙËÌÔÚÊ‹ Ù˘ ÂÁÁÂÓÔ‡˜ ÂÈÛÙËÌÔÏÔÁÈ΋˜ ·ÓÙÈÓÔÌ›·˜ ÙÔ˘ Ì·ÚÍÈÛÌÔ‡, Ô ∞ÏÙÔ˘Û¤Ú Â›Ó·ÈÛ ı¤ÛË Ó· Û˘ÓÂÈÛʤÚÂÈ ÛÙËÓ ·ÂÌÏÔ΋ ·fi ·˘Ù‹Ó: ‰ÂÓ ÂȉÈÒÎÂÈ ¤Ó·Ó ‚ÈÒÛÈÌÔÛ˘Ì‚È‚·ÛÌfi ÌÂٷ͇ ÙˆÓ ‰‡Ô ·ÓÙÈÙÈı¤ÌÂÓˆÓ Ù¿ÛÂÒÓ Ù˘, ‰ÂÓ ÂȉÈÒÎÂÈ Î·Ó ÙË Û˘-ÁÎÚfiÙËÛË ÌÈ·˜ ÂÈÛÙËÌÔÏÔÁ›·˜ ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ Ù˘ ÔÔ›·˜ Ë ·Û˘ÌÌÂÙÚfiÙËÙ· Î·È ÔÎÔÈÓˆÓÈÎfi˜ ηıÔÚÈÛÌfi˜ ‰ÂÓ ı· ·ÔÎÏ›ÂÈ ÙËÓ ·ÓÙÈÎÂÈÌÂÓÈÎfiÙËÙ· Î·È ÔÚıÔÏÔÁÈÎfi-ÙËÙ· Ù˘ ÂÈÛÙ‹Ì˘, ·ÏÏ¿, Ôχ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ Î·È Î·Ù¿ ÙÚfiÔ Ôχ ÈÔ ıÂÙÈÎfi, Û˘-ÁÎÚÔÙ› ÌÈ· ÂÈÛÙËÌÔÏÔÁ›· Ô˘ ·ӷ‰È·Ù˘ÒÓÂÈ ÙËÓ Î·Ù¿ÛÙÚˆÛË ÙÔ˘ fiÏÔ˘ ÚÔ-‚Ï‹Ì·ÙÔ˜ ¤ÙÛÈ ÒÛÙÂ Ë ·Û˘ÌÌÂÙÚfiÙËÙ· Ó· ·ÔÙÂÏ› ÙÔÓ ÚÔÓÔÌÈ·Îfi ÙfiÔ Ù˘ ·ÓÙÈ-ÎÂÈÌÂÓÈÎfiÙËÙ·˜ Î·È ÔÚıÔÏÔÁÈÎfiÙËÙ·˜. ¶Ôχ Û¯ËÌ·ÙÈο: Ô ∞ÏÙÔ˘Û¤Ú ‰ÂÓ Ï¤ÂÈ“ÌÔÚԇ̠ӷ ¤¯Ô˘ÌÂ, ·fi ÙË ÌÈ· ÏÂ˘Ú¿, ÎÔÈÓˆÓÈÎfi ηıÔÚÈÛÌfi Î·È ·Û˘ÌÌÂÙÚfiÙË-Ù· ηÈ, ·Ú’ fiÏ· ·˘Ù¿ Ó· ¤¯Ô˘Ì ÔÚıÔÏÔÁÈÎfiÙËÙ· Î·È ·ÓÙÈÎÂÈÌÂÓÈÎfiÙËÙ·, ·fi ÙËÓ¿ÏÏË”Ø ·ÂÓ·ÓÙ›·˜, ϤÂÈ “¤¯Ô˘Ì ·ÓÙÈÎÂÈÌÂÓÈÎfiÙËÙ· Î·È ÔÚıÔÏÔÁÈÎfiÙËÙ· ÂÂȉ‹·ÎÚÈ‚Ò˜ ¤¯Ô˘Ì ÎÔÈÓˆÓÈÎfi ηıÔÚÈÛÌfi Î·È ·Û˘ÌÌÂÙÚfiÙËÙ·”. ¢ÂÓ ÚÔÛ·ı› ·ÏÒ˜Ó· ˘ÂÚ·ÛÈÛı› ‹ Ó· ‰È·ÛÒÛÂÈ ÙËÓ ·ÓÙÈÎÂÈÌÂÓÈÎfiÙËÙ· Î·È ÙËÓ ÔÚıÔÏÔÁÈÎfiÙËÙ· Ù˘ÂÈÛÙ‹Ì˘ ˘fi ÙÔ Ú›ÛÌ· Ù˘ ·Û˘ÌÌÂÙÚfiÙËÙ·˜, ·ÏÏ¿, ÁÈ· Ó· ÙÔ Ô‡Ì fiÛÔ Á›ÓÂÙ·ÈÈÔ ÈÛ¯˘Ú¿, Ó· ıÂÌÂÏÈÒÛÂÈ ÙËÓ ÔÚıÔÏÔÁÈÎfiÙËÙ· Î·È ·ÓÙÈÎÂÈÌÂÓÈÎfiÙËÙ· ÛÙËÓ ·Û˘Ì-ÌÂÙÚfiÙËÙ· Î·È ·ÓÙÈÛÙÚfiʈ˜.

ŒÙÛÈ, ·fi ÙË ÌÈ· ÏÂ˘Ú¿, Ô ∞ÏÙÔ˘Û¤Ú ·Ó·Ï·Ì‚¿ÓÂÈ fiϘ ÙȘ Û˘Ó¤ÂȘ Ù˘·Û˘ÌÌÂÙÚfiÙËÙ·˜: Â›Ó·È ÚÈ˙Èο ·ÓÙÈ-Ô˘ÛÈÔÎÚ¿Ù˘ ηÈ, Ì¿ÏÈÛÙ·, ÓÔÌÈÓ·ÏÈÛÙ‹˜ (οÙÈ·Ó·ÌÂÓfiÌÂÓÔ ¿ÏψÛÙ ·fi ¤Ó·Ó ·ÓÂÈʇϷÎÙ· ÛÈÓÔ˙ÈÛÙ‹ ıˆÚËÙÈÎfi)Ø ·ÔÔÈ›-Ù·È Ï‹Úˆ˜ ÙÔ˘ ·Ú·‰ÔÛÈ·ÎÔ‡ ÊÈÏÔÛÔÊÈÎÔ‡ ηı‹ÎÔÓÙÔ˜ Ó· ‰È·Ù˘ÒÛÂÈ ÌÈ· ÁÂÓÈ-΋ ¤ÓÓÔÈ· ÂÈÛÙ‹Ì˘ ηÈ, ‚¿ÛÂÈ ·˘Ù‹˜, Ó· ‰È·ÎÚ›ÓÂÈ ÙȘ ÂÈÛً̘ ·fi ÙȘ ÌË-ÂÈ-ÛÙ‹ÌÂ˜Ø ·ÚÓÂ›Ù·È (Î·È Î·Ù·ÁÁ¤ÏÏÂÈ Â›ÌÔÓ·) ÙËÓ „¢‰·›ÛıËÛË Ù˘ ÊÈÏÔÛÔÊ›·˜ fiÙÈÌÔÚ› Ó· ·Ú¿Û¯ÂÈ ÔÔÈ·‰‹ÔÙ ηÓÔÓÈÛÙÈ΋ Î·È ÌÂıÔ‰ÔÏÔÁÈ΋ ηıÔ‰‹ÁËÛË ÛÙȘÂÈÛÙ‹ÌÂ˜Ø Ù¤ÏÔ˜, ηٷÓÔ› ¯ˆÚ›˜ ηÓÂÓfi˜ ›‰Ô˘˜ ˘ÂÚ‚·ÙÈÎfi “˘fiÏÔÈÔ” ÙȘ ÂÈ-̤ÚÔ˘˜ ÂÈÛً̘ ˆ˜ ÎÔÈÓˆÓÈΤ˜ (·Ú·ÁˆÁÈΤ˜) Ú·ÎÙÈΤ˜, Î·È ÙȘ ÂÈÛÙËÌÔÓÈΤ˜ÁÓÒÛÂȘ ˆ˜ Ù· ÂȉÈο ÚÔ˚fiÓÙ· ÙÔ˘˜. øÛÙfiÛÔ, ·fi ÙËÓ ¿ÏÏË, Ë ÂÈÛÙËÌÔÏÔÁÈ΋ÚÔÛ¤ÁÁÈÛ‹ ÙÔ˘, ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ Ù˘ ÔÔ›·˜ Û˘ÓÙ›ıÂÓÙ·È ·˘Ù¤˜ ÔÈ ‚·ÛÈΤ˜ ı¤ÛÂȘ, Û˘-ÓÈÛÙ¿ ÌÈ· ıˆڛ· ÂÈÛÙËÌÔÓÈ΋˜ ÔÚıÔÏÔÁÈÎfiÙËÙ·˜ Î·È ·ÓÙÈÎÂÈÌÂÓÈÎfiÙËÙ·˜. ™ÙÔ

°ÈÒÚÁÔ˜ ºÔ˘ÚÙÔ‡Ó˘10 ∫ƒπ∆π∫∏ ñ 1

Ï·›ÛÈÔ ·˘Ù‹˜ Ù˘ ıˆڛ·˜, Ì¿ÏÈÛÙ·, ˘Ê›ÛÙ·Ù·È ‰È¿ÎÚÈÛË ·Ó¿ÌÂÛ· ÛÙÔ ÂÈÛÙËÌÔ-ÓÈÎfi Î·È ÙÔ ÌË-ÂÈÛÙËÌÔÓÈÎfi, Ì ÙËÓ ·ÔÊ·ÛÈÛÙÈ΋ ‰È·ÊÔÚ¿ fiÙÈ Ë ‰È¿ÎÚÈÛË ·˘Ù‹‰ÂÓ ÂȯÂÈÚÂ›Ù·È ·fi οÔÈÔ ÊÈÏÔÛÔÊÈÎfi ·Ú¯ÈÌ‹‰ÂÈÔ ÛËÌÂ›Ô ·ÏÏ¿ ÂÈÙÂÏÂ›Ù·È ·ÓÙÈ-ÎÂÈÌÂÓÈο ·fi ÙËÓ ›‰È· ÙËÓ ÂÈÛÙ‹ÌË, ηıÒ˜ Â›Ó·È Û‡ÌÊ˘ÙË Ì ÙËÓ ÔÚıÔÏÔÁÈ΋ ÂÈ-ÛÙËÌÔÓÈ΋ ‰È·‰Èηۛ·.

ªÂ ‚¿ÛË fiÏ· Ù· ·Ú·¿Óˆ, ·˘Ù¿ ÛËÌ·›ÓÔ˘Ó fiÙÈ Ë ÂÈÛÙËÌÔÏÔÁ›· ÙÔ˘ ∞ÏÙÔ˘-Û¤Ú ¤Ú¯ÂÙ·È Ó· ·ÌÊÈÛ‚ËÙ‹ÛÂÈ ÙËÓ “·˘ıfiÚÌËÙË” Û˘Û¯¤ÙÈÛË Ù˘ ·Û˘ÌÌÂÙÚfiÙËÙ·˜ ÌÂÙËÓ ·Ú¯‹ Ù˘ Û˘ÌÌÂÙÚ›·˜, ¤Ú¯ÂÙ·È Ó· ·ÌÊÈÛ‚ËÙ‹ÛÂÈ ÙÔÓ “·˘ÙÔÓfiËÙ·” Û˘ÌÌÂÙÚÈÎfi¯·Ú·ÎÙ‹Ú· Ù˘ ·Û˘ÌÌÂÙÚfiÙËÙ·˜. ¶Ú¿ÁÌ·ÙÈ, Ë ÂÈÛÙËÌÔÏÔÁÈ΋ ·Ú¤Ì‚·ÛË ÙÔ˘∞ÏÙÔ˘Û¤Ú Â›Ó·È Û ı¤ÛË Ó· ÂÓÓÔÈÔÏÔÁ‹ÛÂÈ ÂÎ Ó¤Ô˘ ÙËÓ ·Û˘ÌÌÂÙÚfiÙËÙ· ˆ˜ Ô˘ÛȈ-‰Ò˜ ·Û˘ÌÌÂÙÚÈ΋ ηÈ, ÛÙË ‚¿ÛË ·˘Ù‹˜ Ù˘ Ó¤·˜ ·ÓÙ›Ï˄˘ ÂÚ› ·Û˘ÌÌÂÙÚfiÙËÙ·˜,Ó· ıÂÌÂÏÈÒÛÂÈ ÙËÓ ·ÓÙÈÎÂÈÌÂÓÈÎfiÙËÙ· Î·È ÔÚıÔÏÔÁÈÎfiÙËÙ· Ù˘ ÂÈÛÙ‹Ì˘. ∞˘ÙfiÓ·ÎÚÈ‚Ò˜ ÙÔÓ ÈÛ¯˘ÚÈÛÌfi ı· ÚÔÛ·ı‹Ûˆ Ó· ˘ÔÛÙËڛ͈, ·Ó·ÁηÛÙÈο ηٿ ÙÚfiÔÂÏÏÂÈÙÈÎfi, Û fiÛ· ·ÎÔÏÔ˘ıÔ‡Ó.

√π √ƒ√π ∆∏™ ∂¶π™∆∏ª√§√°π∫∏™ ¶∞ƒ∂ªµ∞™∏™ ∆√À ∞§∆√À™∂ƒ

°È· Ó· ·Ú¯›Ûˆ Ó· ÌÈÏÒ ÁÈ· ÙËÓ ÂÈÛÙËÌÔÏÔÁ›· ÙÔ˘ ∞ÏÙÔ˘Û¤Ú, ÂÓÙ¿ÛÛÔÓÙ¿˜ ÙËÓÂÍ·Ú¯‹˜ ÛÙÔ Â‰›Ô Ù˘ ηٷÛÙ·ÙÈ΋˜ ·ÓÙÈÓÔÌ›·˜ ÙÔ˘ Ì·ÚÍÈÛÌÔ‡, ı· ‰·ÓÂÈÛÙÒ ÌÈ·‰È·Ù‡ˆÛË ÙÔ˘ ∂ÙÈ¤Ó ª·ÏÈÌ¿Ú: “Ë ·ÓÙÈÎÂÈÌÂÓÈÎfiÙËÙ· Ù˘ ÂÈÛÙËÌÔÓÈ΋˜ ÁÓÒ-Û˘ (fiˆ˜ Î·È Ë ‡·ÚÍË Ù˘ ¿Ï˘ ÙˆÓ Ù¿ÍˆÓ) ·Ó‹ÎÔ˘Ó Û ÂΛӘ ÙȘ ı¤ÛÂȘÛÙȘ Ôԛ˜ Ô ∞ÏÙÔ˘Û¤Ú ˘‹ÚÍ ·Ó˘Ô¯ÒÚËÙÔ˜” (Balibar 1991). ∫·È Ú¿ÁÌ·ÙÈ, ÔÛ˘Ó‰˘·ÛÌfi˜ ·˘ÙÒÓ ÙˆÓ ‰‡Ô ı¤ÛÂˆÓ Â‡ÎÔÏ· ÌÔÚ› Ó· ‰È·ÎÚÈı› ÛÙËÓ ·ÊÂÙËÚȷ΋ÂÈÛÙËÌÔÏÔÁÈ΋ ı¤ÛË ÙÔ˘ ∞ÏÙÔ˘Û¤Ú, Û‡Ìʈӷ Ì ÙËÓ ÔÔ›· ÙÔ ÒÚÈÌÔ ¤ÚÁÔ ÙÔ˘ª·ÚÍ Û˘ÛÙ‹ÓÂÈ ÙËÓ ÂÈÛÙ‹ÌË ÙÔ˘ ÎÔÈÓˆÓÈÎÔ‡ Î·È Ù˘ ÈÛÙÔÚ›·˜ ÂÓ Á¤ÓÂÈ ÛÙÔ Ì¤ÙÚÔ·ÎÚÈ‚Ò˜ Ô˘ ÎÂÓÙÚÈ΋ ¤ÓÓÔÈ¿ ÙÔ˘ Â›Ó·È Ë Ù·ÍÈ΋ ¿ÏË.

Œ¯Ô˘Ì ÏÔÈfiÓ ‰‡Ô ı¤ÛÂȘ, ÙËÓ ·ÓÙÈÎÂÈÌÂÓÈÎfiÙËÙ· Ù˘ ÂÈÛÙËÌÔÓÈ΋˜ ÁÓÒÛË˜Î·È ÙËÓ ‡·ÚÍË Ù˘ Ù·ÍÈ΋˜ ¿Ï˘, Û˘Ì˘Îӈ̤Ó˜ ηٿ οÔÈÔ ÙÚfiÔ ÛÙË ı¤ÛËfiÙÈ Ô Ì·ÚÍÈÛÌfi˜ ·ÔÙÂÏ› ÙËÓ ÂÈÛÙ‹ÌË ÙÔ˘ ÎÔÈÓˆÓÈÎÔ‡ Î·È ÙÔ˘ ÈÛÙÔÚÈÎÔ‡, Ú¿ÁÌ·Ô˘ Û˘Ó¿ÁÂÙ·È, ·˜ ÙÔ Ô‡Ì ÂÍ·Ú¯‹˜, fiÙÈ ¿ÏÏÔÈ ÎÏ¿‰ÔÈ, Ô˘ ÌÔÈ¿˙Ô˘Ó Ó· ‰ÈÂΉÈ-ÎÔ‡Ó ÙÔ ›‰ÈÔ ·ÓÙÈΛÌÂÓÔ ·fi ÌÈ· ‰È·ÊÔÚÂÙÈ΋, ·Û‡Ì‚·ÙË ÚÔÔÙÈ΋, ¯·Ú·ÎÙËÚ›-˙ÔÓÙ·È ˆ˜ ÌË-ÂÈÛÙËÌÔÓÈÎÔ›. ¶ÚfiÎÂÈÙ·È, ÚÔÊ·ÓÒ˜, ÁÈ· Ôχ ÚÔÎÏËÙÈΤ˜ ı¤ÛÂȘ,ÙȘ Ôԛ˜ Ï›ÁÔÈ ı· ‹Ù·Ó ‰È·ÙÂıÂÈ̤ÓÔÈ Ó· ·Ô‰Â¯ıÔ‡Ó (ȉȷ›ÙÂÚ· Û‹ÌÂÚ·) –ÙÔ˘Ï¿-¯ÈÛÙÔÓ fi¯È a priori. ∞ÓÙÈı¤Ùˆ˜, ÔÏÏÔ› ı· ıˆÚÔ‡Û·Ó ˆ˜ ηْ ·Ú¯‹Ó ÓfiÌÈÌÔ Î·Ù¿Î¿ÔÈÔ ÙÚfiÔ Ó· ÙȘ ˘Ô‚·ıÌ›ÛÔ˘Ó, Ó· ÌÂÙÚÈ¿ÛÔ˘Ó, Ó· Û¯ÂÙÈÎÔÔÈ‹ÛÔ˘Ó Î·È Ó·˘ÔıË·ÛÔ˘Ó ÙËÓ ÈÛ¯‡ ÙÔ˘˜: Ó· ÙȘ ÂÎÏ¿‚Ô˘Ó ˆ˜ ˘Ô-ı¤ÛÂȘ, ÚÔÎÂÈ̤ÓÔ˘ Ó· ÙȘ·ÔÙÈÌ‹ÛÔ˘Ó ·fi ÙË ıˆÚËÙÈ΋ ıÂÌÂÏ›ˆÛË ‹ ‰ÈηÈÔÏfiÁËÛ‹ ÙÔ˘˜, ‰ËÏ·‰‹ ˆ˜ ÚÔ-

√ ∞ÏÙÔ˘Û¤Ú Î·È Ë ÂÈÛÙËÌÔÏÔÁÈ΋ ·ÓÙÈÓÔÌ›· ÙÔ˘ ª·ÚÍÈÛÌÔ‡ ∫ƒπ∆π∫∏ ñ 1 11

ÛˆÚÈÓ¤˜ ÚÔΛÌÂÓ˜, ÂÍ·ÚÙË̤Ó˜ ·fi ÙËÓ ÂÁ΢ÚfiÙËÙ·, ÙË Û˘Ó¤ÂÈ· Î·È ÙË Û˘ÓÂ-ÎÙÈÎfiÙËÙ· ÙˆÓ ıˆÚËÙÈÎÒÓ Û˘Ó·ÁˆÁÒÓ ÙÔ˘˜. ∞ÏÏ¿ ‰ÂÓ Â›Ó·È ·˘Ùfi˜ Ô ÙÚfiÔ˜ÙÔ˘ ∞ÏÙÔ˘Û¤ÚØ ı˘Ì›˙ˆ ÙË ÊÚ¿ÛË ÙÔ˘ ª·ÏÈÌ¿Ú: Ô ∞ÏÙÔ˘Û¤Ú Â›Ó·È ·Ó˘Ô¯ÒÚË-ÙÔ˜ ˆ˜ ÚÔ˜ ·˘Ù¤˜ ÙȘ ı¤ÛÂȘ. °È· ÙÔÓ ∞ÏÙÔ˘Û¤Ú, Ú¿ÁÌ·ÙÈ, ÔÈ ı¤ÛÂȘ ·˘Ù¤˜ ¤¯Ô˘ÓÂÈÛÙËÌÔÏÔÁÈ΋ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›· Î·È Â›ÙˆÛË ÌfiÓÔÓ ˆ˜ ı¤ÛÂÈ˜Ø ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ‰ÒÛÔ˘ÓÏ·‚‹ Û ÌÈ· ÂÈÛÙËÌÔÏÔÁ›·, fi¯È ÌfiÓÔÓ ‰˘Ó¿ÌÂÈ fiÛˆÓ ÚËÙ¿ ÈÛ¯˘Ú›˙ÔÓÙ·È ·ÏÏ¿ÚˆÙ·Ú¯ÈÎÒ˜ ‰˘Ó¿ÌÂÈ ÙÔ˘ ¯·Ú·ÎÙ‹Ú· ÙÔ˘˜ ‹ ÙÔ˘ ηıÂÛÙÒÙÔ˜ ÙÔ˘˜ ˆ˜ ı¤ÛˆÓ.∂¿Ó Û˘ÓÈÛÙÔ‡Ó ÚÔΛÌÂÓ˜ ÌÈ·˜ ÂÈÛÙËÌÔÏÔÁ›·˜, ÙÔ Î¿ÓÔ˘Ó fi¯È ÌfiÓÔ ‰È· ÙÔ˘ “Â-ÚȯÔ̤ÓÔ˘” ÙÔ˘˜ ·ÏÏ¿ ‰È· Ù˘ “ÌÔÚÊ‹˜” ÙÔ˘˜: ˆ˜ ı¤ÛÂȘ, ·ÎÚÈ‚Ò˜.

ªÂ ¿ÏÏ· ÏfiÁÈ·, Î·È Û ·ÓÙ›ıÂÛË Ì ÙȘ ·Ú·‰ÔÛȷΤ˜ ÊÈÏÔÛÔʛ˜ Ù˘ ÂÈÛÙ‹-Ì˘, Ô ∞ÏÙÔ˘Û¤Ú ‰ÂÓ Ú·ÁÌ·Ù‡ÂÙ·È ÙËÓ Ô˘Û›· ‹ ÙË ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ·, ·ÏÏ¿ ‚‚·ÈÒÓÂÈÙËÓ Ú·ÁÌ·ÙÈÎfiÙËÙ· ‹ ÙËÓ ‡·ÚÍË Ù˘ ÂÈÛÙËÌÔÓÈ΋˜ ÁÓÒÛ˘ (ÂÓ ÚÔÎÂÈ̤ӈ, ÙÔ˘Ì·ÚÍÈÛÌÔ‡). ∏ Ú·ÁÌ·ÙÈ΋ ÚÔΛÌÂÓË Ù˘ ÂÈÛÙËÌÔÏÔÁ›·˜ ÙÔ˘ ∞ÏÙÔ˘Û¤Ú Â›Ó·È ÙÔÁÂÁÔÓfi˜ Ù˘ ÂÈÛÙËÌÔÓÈ΋˜ ÁÓÒÛ˘ (Û˘ÌÂÚÈÏ·Ì‚·ÓÔ̤ÓÔ˘ ÙÔ˘ Ì·ÚÍÈÛÌÔ‡). ∞Ó·-ÙÚ¤ÂÈ ¤ÙÛÈ ÙËÓ ˘·ÁˆÁ‹ Ù˘ ‡·Ú͢ ÛÙËÓ Ô˘Û›·, Ù˘ Ú·ÁÌ·ÙÈÎfiÙËÙ·˜ ÛÙË ‰˘Ó·-ÙfiÙËÙ·, Î·È ¤Ú¯ÂÙ·È Û ڋÍË Ì ÙËÓ Ô˘ÛÈÔÎÚ·Ù›· Ù˘ ·Ú·‰ÔÛȷ΋˜ ÊÈÏÔÛÔÊ›·˜Ù˘ ÂÈÛÙ‹Ì˘, ·fi ÌÈ· ÓÔÌÈÓ·ÏÈÛÙÈ΋ ÙÔÔı¤ÙËÛË, ÙËÓ ÔÔ›· ‰ÂÓ ÛÙ·Ì·Ù¿ Ó· Ì·˜˘ÂÓı˘Ì›˙ÂÈ: ‰ÂÓ ˘¿Ú¯ÂÈ Ë ÂÈÛÙ‹ÌË, ˘¿Ú¯Ô˘Ó ÌfiÓÔÓ ÔÈ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤Ó˜, ÂÈ̤ÚÔ˘˜ÂÈÛً̘. ŒÙÛÈ, ÙÔ ÂÈÛÙËÌÔÓÈÎfi Ê·ÈÓfiÌÂÓÔ ‰ÂÓ Û˘ÏÏ·Ì‚¿ÓÂÙ·È Ï¤ÔÓ Ì fiÚÔ˘˜Û¯¤Û˘ ·Ó¿ÌÂÛ· ÛÙËÓ (ÂÓ Á¤ÓÂÈ) ÂÈÛÙ‹ÌË Î·È ÙȘ ‰È¿ÊÔÚ˜ ÂÎÊ¿ÓÛÂȘ Ù˘. ™˘Ó·-ÎfiÏÔ˘ı·, Ë ·ÏÙÔ˘ÛÂÚÈ·Ó‹ ÂÈÛÙËÌÔÏÔÁ›· ·ÔÔÈÂ›Ù·È Î¿ı ·ÍÈÔÏÔÁÈ΋˜ Î·È Î·ÓÔ-ÓÈÛÙÈ΋˜ ·Í›ˆÛ˘: Ë ·ÏÙÔ˘ÛÂÚÈ·Ó‹ ÂÈÛÙËÌÔÏÔÁ›· ‰ÂÓ ÍÂÎÈÓ¿ ˆ˜ ·Ó·˙‹ÙËÛË Ì›·˜¤ÓÓÔÈ·˜ ÂÈÛÙ‹Ì˘, Ì ‚¿ÛË ÙËÓ ÔÔ›· ı· ÌÔÚÔ‡ÛÂ Î·È ı· ¤Ú ӷ ‰Âȯı› ÔÈ-˜ ·fi ÙȘ ˘·ÚÎÙ¤˜ ÂÈÛÙËÌÔÓÈΤ˜ ·ÍÈÒÛÂȘ Â›Ó·È ÓfiÌÈ̘ Î·È ÔȘ fi¯È, ÔÈ· ·fiÙ· ˘·ÚÎÙ¿ ÁÓˆÛȷο ÂÁ¯ÂÈÚ‹Ì·Ù· Û˘ÓÈÛÙÔ‡Ó ÂÎÊ¿ÓÛÂȘ Ù˘. ŸÛÔÓ ·ÊÔÚ¿ ÙÔÓÌ·ÚÍÈÛÌfi, ÂȉÈÎfiÙÂÚ·, ‰ÂÓ ¤¯Ô˘ÌÂ Â‰Ò ÙËÓ ·fiÂÈÚ· ·fi‰ÂÈ͢ ÙÔ˘ ÂÈÛÙËÌÔÓÈÎÔ‡¯·Ú·ÎÙ‹Ú· ÙÔ˘, ·ÏÏ¿ ÍÂÎÈÓ¿Ì ·fi ·˘ÙfiÓ.

∂Ó ÔÏ›ÁÔȘ, Ë ·ÏÙÔ˘ÛÂÚÈ·Ó‹ ÂÈÛÙËÌÔÏÔÁÈ΋ ı¤ÛË ÌÔÚ› Ó· ‰È·Ù˘ˆı› ηٿ¤Ó·Ó ÙÚfiÔ Ô˘ ÌÔÈ¿˙ÂÈ ·ÚÔÎ¿Ï˘Ù· Ù·˘ÙÔÏÔÁÈÎfi˜: ÔÈ ÂÈÛً̘, ÔÈ ˘·ÚÎÙ¤˜ ÂÈ-Ûً̘, Â›Ó·È ÂÈÛً̘! √ ∞ÏÙÔ˘Û¤Ú ··ÚÈıÌ› Ù¤ÛÛÂÚȘ, ·Ê‹ÓÔÓÙ·˜ ÛÎfiÈÌ· ÙÔÓηٿÏÔÁÔ ·ÓÔȯÙfi: Ù· Ì·ıËÌ·ÙÈο, ÙË Ê˘ÛÈ΋, ÙÔÓ Ì·ÚÍÈÛÌfi, ÙËÓ „˘¯·Ó¿Ï˘ÛË …™ÙËÓ ··Ú›ıÌËÛË ·˘Ù‹, fiˆ˜ ‡ÎÔÏ· ÌÔÚ› Ó· ·Ú·ÙËÚ‹ÛÂÈ Î·Ó›˜, ‰ÂÓ ˘ÂÈÛ¤Ú-¯ÂÙ·È Î·Ì›· ÈÂÚ¿Ú¯ËÛË ‹ ‰È¿ÎÚÈÛË, Û ·ÓÙ›ıÂÛË Ì ÌÈ· ·Ú·‰ÔÛȷ΋ Û˘ÏÏÔÁÈÛÙÈ΋Ԣ ·ÓÙÈ·Ú·‚¿ÏÏÂÈ ÙȘ Ê˘ÛÈΤ˜ ÂÈÛً̘ ÛÙȘ ÎÔÈÓˆÓÈΤ˜ ‹ ·ÓıÚˆÈÛÙÈΤ˜, fiÔ˘ÔÈ ‰Â‡ÙÂÚ˜ ›Ù ˘ÛÙÂÚÔ‡Ó Â›Ù ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙Ô˘Ó ÌÈ· ÌË ·Ó·ÁÒÁÈÌË ‰È·ÊÔÚ¿ ˆ˜ ÚÔ˜ÙȘ ÚÒÙ˜ –fiÔ˘ ‰ËÏ·‰‹, Û ۯ¤ÛË Ì ÙËÓ ÂÈÛÙËÌÔÓÈÎfiÙËÙ· Ù˘ Ê˘ÛÈ΋˜, ÔÈ ÎÔÈ-ÓˆÓÈΤ˜ ÂÈÛً̘ Â›Ó·È ‹ οÙÈ ÏÈÁfiÙÂÚÔ ‹ ¿ÏÏÔ Ú¿ÁÌ·. ∏ ·ÏÙÔ˘ÛÂÚÈ·Ó‹ ı¤ÛË,

°ÈÒÚÁÔ˜ ºÔ˘ÚÙÔ‡Ó˘12 ∫ƒπ∆π∫∏ ñ 1

·ÓÙÈı¤Ùˆ˜, ϤÂÈ fiÙÈ Ë Ì·ÚÍÈÛÙÈ΋ ÎÔÈÓˆÓÈ΋ ÂÈÛÙ‹ÌË Â›Ó·È ÂÈÛÙ‹ÌË fiÛÔ Î·È fiˆ˜ÔÈ Ê˘ÛÈΤ˜ ÂÈÛً̘. √‡Ù ÏÈÁfiÙÂÚÔ, Ô‡Ù ·ÏÏÈÒ˜. ∂Í›ÛÔ˘ Î·È Ì ÙÔÓ ›‰ÈÔ ÙÚfiÔ.∏ Ê˘ÛÈ΋ ‰ÂÓ Â›Ó·È Ë Î·Ù’ ÂÍÔ¯‹Ó ÂÈÛÙ‹ÌË, Ô‡ÙÂ Ô fiÚÔ˜ ÂÈÛÙ‹ÌË ÂÊ·ÚÌfi˙ÂÙ·ÈÛÙÔÓ Ì·ÚÍÈÛÌfi ˘fi ‰È·ÊÔÚÂÙÈ΋ ¤ÓÓÔÈ·. √ Ì·ÚÍÈÛÌfi˜, Ë Ê˘ÛÈ΋, Î·È Î¿ı ¿ÏÏËÂÈÛÙ‹ÌË Â›Ó·È ÂÈÛً̘ ˘fi ÙËÓ ›‰È· ¤ÓÓÔÈ·, ‰ËÏ·‰‹ ÔÚıÔÏÔÁÈΤ˜ Î·È ·ÓÙÈÎÂÈÌÂ-ÓÈΤ˜ ÁÓÒÛÂȘ. ªÔÚԇ̠ÏÔÈfiÓ Ó· Û˘ÌÏËÚÒÛÔ˘Ì ÙË ‚·ÛÈ΋ ı¤ÛË Ù˘ ·ÏÙÔ˘-ÛÂÚÈ·Ó‹˜ ÂÈÛÙËÌÔÏÔÁ›·˜: fiϘ ÔÈ ˘·ÚÎÙ¤˜ ÂÈÛً̘ Â›Ó·È ÈÛfiÙÈÌ· Î·È ÌÔÓÔÛ‹Ì·-ÓÙ· ÂÈÛً̘.

∂‡ÎÔÏ· ı· ÌÔÚÔ‡Û ӷ ·ÓÙÈÙ¿ÍÂÈ Î·Ó›˜ fiÙÈ Í·Ó·‚ÚÈÛÎfiÌ·ÛÙ ·ÁÈ‰Â˘Ì¤ÓÔÈÛ ¤Ó· ϤÁÌ· ·ÓÙÈÓÔÌÈÒÓ, ·Ú¿ÁˆÁˆÓ Ù˘ ηٷÛÙ·ÙÈ΋˜ ·ÓÙÈÓÔÌ›·˜ ÙÔ˘ Ì·ÚÍÈ-ÛÌÔ‡. ∂› ·Ú·‰Â›ÁÌ·ÙÈ, ı· ÌÔÚÔ‡Û ӷ ÚˆÙ‹ÛÂÈ Î·Ó›˜ ÙÈ ÌÔÚ› Ó· ÛËÌ·›ÓÂÈ“˘·ÚÎÙ¤˜ ÂÈÛً̘” ÛÙË ‰È·Ù‡ˆÛË Ù˘ ı¤Û˘ fiÙÈ “fiϘ ÔÈ ˘·ÚÎÙ¤˜ ÂÈÛÙ‹ÌÂ˜Â›Ó·È ÈÛfiÙÈÌ· Î·È ÌÔÓÔÛ‹Ì·ÓÙ· ÂÈÛً̘”. ∂›Ó·È ÚÔÊ·Ó¤˜ fiÙÈ Ë ı¤ÛË ·˘Ù‹ ‰ÂÓ¤¯ÂÈ Ù›ÔÙ ӷ οÓÂÈ Ì ÙËÓ ·Ú¯‹ Ù˘ Û˘ÌÌÂÙÚ›·˜, ‰ËÏ·‰‹ ‰ÂÓ ˘Ô‰ËÏÒÓÂÈ fiÙÈ ı·Ú¤ÂÈ Ó· ·ÓÙÈÌÂÙˆ›ÛÔ˘Ì ÈÛfiÙÈÌ· fiÏ· Ù· ÁÓˆÛȷο ÂÁ¯ÂÈÚ‹Ì·Ù·. ∂¿Ó ¤¯Ô˘ÌÂÚ¿ÁÌ·ÙÈ Ó· οÓÔ˘ÌÂ Â‰Ò Ì ÌÈ· ÈÛÔÙÈÌ›·, ·˘Ù‹ ¤ÁÎÂÈÙ·È ÌÂٷ͇ ÂÈÛÙËÌÒÓ Î·È fi¯ÈÁÓˆÛÈ·ÎÒÓ ÂÁ¯ÂÈÚËÌ¿ÙˆÓ ÂÓ Á¤ÓÂÈ, Ú¿ÁÌ· Ô˘ ÛËÌ·›ÓÂÈ fiÙÈ Ë ÙÔÔı¤ÙËÛË ·˘Ù‹ÂÓ¤¯ÂÈ ÙË ‰È¿ÎÚÈÛË ÌÂٷ͇ ÂÈÛÙËÌÔÓÈÎÒÓ Î·È ÌË-ÂÈÛÙËÌÔÓÈÎÒÓ ÎÏ¿‰ˆÓ. ¶Ò˜ÌÔÚԇ̠ÏÔÈfiÓ Ó· ‰È·ÎÚ›ÓÔ˘Ì ÙȘ Ú·ÁÌ·ÙÈΤ˜, ÙȘ ˘·ÚÎÙ¤˜, ÂÈÛً̘, Â¿Ó fi¯ÈÂÈÛ¿ÁÔÓÙ·˜ ÂÎ Ó¤Ô˘ ÙËÓ ›‰È· ÙËÓ Ô˘ÛÈÔÎÚ·Ù›· Ô˘ ˘ÔÙ›ıÂÙ·È fiÙÈ Î·Ù·ÚÁÔ‡ÌÂ; ∫·ÈÒ˜ ÌÔÚԇ̠ӷ ÈÛ¯˘ÚÈ˙fiÌ·ÛÙ fiÙÈ ÔÈ ÂÓ ÏfiÁˆ ˘·ÚÎÙ¤˜ ÂÈÛً̘ Â›Ó·È “˘fi ÙËÓ›‰È· ¤ÓÓÔÈ·” ÂÈÛً̘, Î·È Ù·˘Ùfi¯ÚÔÓ· Ó· ÌËÓ Û˘ÓÈÛÙÔ‡Ó ÂÎÊ¿ÓÛÂȘ Ù˘, ÂÎÊ¿Ó-ÛÂȘ ·˘Ù‹˜ ·ÎÚÈ‚Ò˜ Ù˘ ÎÔÈÓ‹˜ ¤ÓÓÔÈ·˜; ªÂ ‰˘Ô ÏfiÁÈ·, Ë ÓÔÌÈÓ·ÏÈÛÙÈ΋ ı¤ÛË ÌÔÈ¿-˙ÂÈ Ó· ˘ÔÓÔ̇ÂÙ·È ·fi ÙËÓ ÂÌÌÔÓ‹ ÛÙËÓ ·ÓÙÈÎÂÈÌÂÓÈÎfiÙËÙ· Î·È ÙËÓ ÔÚıÔÏÔÁÈÎfi-ÙËÙ· ˆ˜ ‰È·ÎÚÈÙÈÎfi ÁÓÒÚÈÛÌ· ÙˆÓ ÂÈÛÙËÌÒÓ.

∏ ∞§∆√À™∂ƒπ∞¡∏ ∂¶π™∆∏ª√§√°π∞ ∆∏™ √ƒ£√§√°π∫∏™ ∞™Àªª∂∆ƒ√∆∏∆∞™

∞˜ ÚÔÛ·ı‹ÛÔ˘ÌÂ, ÏÔÈfiÓ, Ó· ÛÎÈ·ÁÚ·Ê‹ÛÔ˘Ì ·‰Ú¿ ÙËÓ ·ÏÙÔ˘ÛÂÚÈ·Ó‹ ÂÈ-ÛÙËÌÔÏÔÁ›·, ÁÈ· Ó· ‰Ô‡ÌÂ Â¿Ó Î·È Ò˜ ÂÈÏ·Ì‚¿ÓÂÙ·È ·˘Ù‹˜ Ù˘ ÔÏ˘Â›Â‰Ë˜·ÓÙÈÓÔÌ›·˜. ∂¿Ó ¤Ú ӷ ÙË ‰È·Ù˘ÒÛˆ Ì ÌÈ· ÌfiÓÔ ÊÚ¿ÛË, ı· ¤ÏÂÁ· fiÙÈ Ë ›‰È·¤ÓÓÔÈ· ˘fi ÙËÓ ÔÔ›· ‹ Ô ÎÔÈÓfi˜ ÙÚfiÔ˜ Ì ÙÔÓ ÔÔ›Ô ÔÈ ˘·ÚÎÙ¤˜ ÂÈÛً̘ ›ӷÈÂÍ›ÛÔ˘ Î·È ÌÔÓÔÛ‹Ì·ÓÙ· ÂÈÛً̘ ¤ÁÎÂÈÙ·È ÛÙÔ ÁÂÁÔÓfi˜ fiÙÈ Î¿ı ÂÈÛÙ‹ÌË Â›Ó·ÈÂÈÛÙ‹ÌË Ì ÙÔÓ ÙÚfiÔ ÙË˜Ø ‰ÂÓ ÚfiÎÂÈÙ·È ÁÈ· ÏÔÁÔ·›ÁÓÈÔ: ÚfiÎÂÈÙ·È ÁÈ· ÙËÓ ·Ï-ÙÔ˘ÛÂÚÈ·Ó‹ ÂÈÛÙËÌÔÏÔÁ›· ÙˆÓ ÂÈÛÙËÌÔÏÔÁÈÎÒÓ ÂÌÔ‰›ˆÓ Î·È ÙˆÓ ÂÈÛÙËÌÔÏÔÁÈ-ÎÒÓ ÙÔÌÒÓ, ÂÚ·ÈÙ¤Úˆ ÂÂÍÂÚÁ·Û›· Ù˘ ȉÈfiÙ˘Ë˜ Á·ÏÏÈ΋˜ ÂÈÛÙËÌÔÏÔÁÈ΋˜ ·-

√ ∞ÏÙÔ˘Û¤Ú Î·È Ë ÂÈÛÙËÌÔÏÔÁÈ΋ ·ÓÙÈÓÔÌ›· ÙÔ˘ ª·ÚÍÈÛÌÔ‡ ∫ƒπ∆π∫∏ ñ 1 13

Ú¿‰ÔÛ˘ ÙˆÓ °Î·ÛÙfiÓ ª·ÛÂÏ¿Ú Î·È ∑ÔÚ˙ ∫·ÁÎÈÏ¤Ì (Tiles 1987). ∞ÎÔÏÔ‡ıˆ˜ı· ·ÚÔ˘ÛÈ¿Ûˆ ÂÈÁÚ·ÌÌ·ÙÈο Ù· ÎÚ›ÛÈÌ· ÛÙÔȯ›· ·˘Ù‹˜ Ù˘ ÂÈÛÙËÌÔÏÔÁ›·˜ Ô˘ı· ÌÔ˘ ÂÈÙÚ¤„Ô˘Ó Ó· ˘ÔÛÙËڛ͈ ÙÔ˘˜ ÈÛ¯˘ÚÈÛÌÔ‡˜ ÌÔ˘.

∫ÂÓÙÚÈ΋ ¤ÓÓÔÈ· Ù˘ ·ÏÙÔ˘ÛÂÚÈ·Ó‹˜ ÂÈÛÙËÌÔÏÔÁ›·˜, ÏÔÈfiÓ, Â›Ó·È Ë ÂÈÛÙËÌÔ-ÏÔÁÈ΋ ÙÔÌ‹ (Balibar 1991, 1994), ‰ËÏ·‰‹ Ë ˘ÂÚÓ›ÎËÛË ÂÓfi˜ ÂÈÛÙËÌÔÏÔÁÈÎÔ‡ÂÌÔ‰›Ô˘, ÙÔ ÔÔ›Ô Â›Ó·È ¿ÓÙÔÙ ÂÛˆÙÂÚÈÎfi Î·È Û˘ÁÎÚÔÙËÙÈÎfi Ù˘ ÂÈÛÙËÌÔÓÈ΋˜‰ÔÌ‹˜, Û ÌÈ· ‰Â‰Ô̤ÓË ÛÙÈÁÌ‹ Ù˘ ÈÛÙÔÚ›·˜ Ù˘. ø˜ ÂÎ ÙÔ‡ÙÔ˘, Ë ˘ÂÚÓ›ÎËÛË ·˘ÙÔ‡ÙÔ˘ ÂÌÔ‰›Ô˘ ·Ó·‰ÔÌ› ÙËÓ ÂÈÛÙ‹ÌË Û Ӥ· ‚¿ÛË, ‰ËÏ·‰‹ ÂÈʤÚÂÈ ÌÈ· Ó¤· ÂÈÛÙË-ÌÔÓÈ΋ ‰ÔÌ‹. ∏ ÂÈÛÙËÌÔÏÔÁÈ΋ ÙÔÌ‹ ÛËÌ·ÙÔ‰ÔÙ› ¤ÙÛÈ ÌÈ· ÂÈÛÙËÌÔÓÈ΋ ·Û˘Ó¤-¯ÂÈ·. ¶·Ú¿ÏÏËÏ·, Û˘ÓÈÛÙ¿ ¤Ó· ·ÌÂÙ¿ÎÏËÙÔ ÎÚÈÙÈÎfi Î·È ÁÓˆÛÈ·Îfi Û˘Ì‚¿Ó: Ë ˘ÂÚ-Ó›ÎËÛË ÙÔ˘ ÂÈÛÙËÌÔÏÔÁÈÎÔ‡ ÂÌÔ‰›Ô˘ Â›Ó·È ·‰È·¯ÒÚÈÛÙË ·fi ÙËÓ ·ÔÎ¿Ï˘„Ë Î·ÈÙËÓ ÎÚÈÙÈ΋ Ù˘ ÎÔÈÓˆÓÈ΋˜ Û¯ÂÙÈÎfiÙËÙ¿˜ ÙÔ˘, ‰ËÏ·‰‹ ÙÔ˘ ȉÂÔÏÔÁÈÎÔ‡ ¯·Ú·ÎÙ‹Ú·ÙÔ˘.4 ŒÙÛÈ, Ë ÂÈÛÙËÌÔÏÔÁÈ΋ ÙÔÌ‹ ÂÌÂÚȤ¯ÂÈ ¤Ó·Ó ÌË-·Ó·ÁÒÁÈÌÔ ÔÚıÔÏÔÁÈÎfi ηȷÓÙÈÎÂÈÌÂÓÈÎfi ˘Ú‹Ó·. ∞˘Ù‹ ¤ÓÓÔÈ· ·Û˘Ó¤¯ÂÈ·˜ ÂÓ¤¯ÂÈ Â›Û˘ Î·È ··ÛÛ˘̆ÌÌÌÌÂÂÙÙÚÚfifiÙÙËËÙÙ··:: ËÂÈÛÙËÌÔÏÔÁÈ΋ ÙÔÌ‹, Ë ·ÔÎ¿Ï˘„Ë, ÎÚÈÙÈ΋ Î·È ˘ÂÚÓ›ÎËÛË ÂÓfi˜ ÂÈÛÙËÌÔÏÔÁÈÎÔ‡ÂÌÔ‰›Ô˘, ÌÔÚ› Ó· Û˘Ì‚Â›, Ó· ÈÛÙÔÔÈËı›, Ó· ‰ÈηÈÔÏÔÁËı› Î·È Ó· ÂÈÎ˘Úˆı›ÌfiÓÔÓ ·fi ÙËÓ ÚÔÔÙÈ΋, Ì ٷ ̤۷ Î·È Û‡Ìʈӷ Ì ٷ ÎÚÈÙ‹ÚÈ· Ù˘ Ó¤·˜ ÂÈ-ÛÙËÌÔÓÈ΋˜ ‰ÔÌ‹˜, ÙËÓ ÔÔ›· Ë ›‰È· ÂÈʤÚÂÈ (ª·ÏÙ¿˜ 1991). øÛÙfiÛÔ, Î·È Â‰ÒÂ›Ó·È Ë ÎÚ›ÛÈÌË ‰È·ÊÔÚ¿, Ë Û¯¤ÛË ÌÂٷ͇ ‰‡Ô ‰È·‰Ô¯ÈÎÒÓ ·Û˘Ó¯ÒÓ Î·È ·Û‡ÌÌÂ-ÙÚˆÓ ÂÈÛÙËÌÔÓÈÎÒÓ ‰ÔÌÒÓ Â›Ó·È Ô˘ÛȈ‰Ò˜ ÌË-Û˘ÌÌÂÙÚÈ΋ ηÈ, ˆ˜ ÂÎ ÙÔ‡ÙÔ˘, ÂÁ-ÁÂÓÒ˜ ÈÛÙÔÚÈÎ‹Ø Ë ÂÓ ÏfiÁˆ ·Û˘ÌÌÂÙÚfiÙËÙ· ›ӷÈ, ı· ϤÁ·ÌÂ, ·Û˘ÌÌÂÙÚfiÙËÙ· “ÌÔ-Ó‹˜ ηÙ‡ı˘ÓÛ˘”, Î·È Ë Û˘Ó·Ê‹˜ ·Û˘Ó¤¯ÂÈ· ‰ÂÓ ÌÔÚ› Ó· Û˘ÏÏËÊı› ˆ˜ ÌÈ· ·Ï‹Î·È ÂÈÛÙËÌÔÏÔÁÈÎÒ˜ Ô˘‰¤ÙÂÚË ÌÂÙ¿‚·ÛË ÌÂٷ͇ ÂÚ›ÎÏÂÈÛÙˆÓ, ·˘Ùfi-·Ó·ÊÔÚÈÎÒÓ‰ÔÌÒÓ, Ë ÔÔ›·, ·fi ı¤ÛË ·Ú¯‹˜ ÙÔ˘Ï¿¯ÈÛÙÔÓ, ı· ÌÔÚÔ‡Û ӷ Â›Ó·È Î·È ·ÓÙ›ÛÙÚÔ-ÊË: ¤ÙÛÈ, ·fi ÙË ÌÈ· ÌÂÚÈ¿, Ë Ó¤· ÂÈÛÙËÌÔÓÈ΋ ‰ÔÌ‹ ʤÚÂÈ (·ÏÏ¿ Î·È Ê¤ÚÂÙ·È ·fi)ÌÈ· ÔÚıÔÏÔÁÈ΋ ÎÚÈÙÈ΋ Ù˘ ·ÏÈ¿˜, Ë ÔÔ›· Â›Ó·È “ÔÚ·Ù‹”, ηٷÓÔËÙ‹ Î·È ‰ÈηÈÔ-ÏÔÁË̤ÓË ÌfiÓÔÓ ·fi ÙËÓ ÚÔÔÙÈ΋ Ù˘ ÚÒÙ˘, Ù˘ Ó¤·˜Ø ·fi ÙËÓ ¿ÏÏË, ‰È· Ù˘ÂÈÛÙËÌÔÏÔÁÈ΋ ÙÔÌ‹˜, Ë ·ÏÈ¿ ÂÈÛÙËÌÔÓÈ΋ ‰ÔÌ‹ ηı›ÛÙ·Ù·È ·Ó·ÁηÛÙÈο –‰Ë-Ï·‰‹, ·ÓÙÈÎÂÈÌÂÓÈο– ·ÏÈ¿, ·Úˆ¯Ë̤ÓË, ÂÈÛÙËÌÔÏÔÁÈÎÒ˜ ··ÍȈ̤ÓË. ∂Ó ÔÏ›-ÁÔȘ, ‚¿ÛÂÈ Ù˘ ¤ÓÓÔÈ·˜ Ù˘ ÂÈÛÙËÌÔÏÔÁÈ΋˜ ÙÔÌ‹˜, Ë ÂοÛÙÔÙ ÂÈÛÙ‹ÌË Â›Ó·È Ë‰ÈËÓÂ΋˜ ‰È·‰Èηۛ· ‰È· Ù˘ ÔÔ›·˜ ·˘Ù‹ Ë ›‰È· ·˘ÙÔ-·ÔÛ¿Ù·È, ·˘ÙÔ-‰È·ÎÚ›ÓÂÙ·ÈÎ·È ·˘ÙÔ-ÂÈ΢ÚÒÓÂÙ·È, ˆ˜ ÂÈÛÙ‹ÌË, ¤Ó·ÓÙÈ ÙÔ˘ ÂοÛÙÔÙ ÚÔ-ÂÈÛÙËÌÔÓÈÎÔ‡ ·-ÚÂÏıfiÓÙÔ˜ Ù˘, ÙÔ ÔÔ›Ô Ë ›‰È· ··ÍÈÒÓÂÈ Î·È ·Î˘ÚÒÓÂÈ ˆ˜ ÌË-ÂÈÛÙËÌÔÓÈÎfi.

°ÈÒÚÁÔ˜ ºÔ˘ÚÙÔ‡Ó˘14 ∫ƒπ∆π∫∏ ñ 1

44.. ™ÙÔ ÛËÌÂ›Ô ·˘Ùfi ÂÌϤÎÂÙ·È ÌÈ· ÁÂÓÈÎfiÙÂÚË ¤ÓÓÔÈ· Èȉ‰ÂÂÔÔÏÏÔÔÁÁ››··˜̃,, ÚÔ˚fiÓ Ù˘ ÂÎ Ó¤Ô˘ ÂÂ-ÍÂÚÁ·Û›·˜ Ù˘ ·ÓÙ›ÛÙÔȯ˘ ·Ú·‰ÔÛȷ΋˜ Ì·ÚÍÈÛÙÈ΋˜ ¤ÓÓÔÈ·˜ ·fi ÙÔÓ ∞ÏÙÔ˘Û¤Ú, ÙËÓÔÔ›· ‚‚·›ˆ˜ ‰ÂÓ ÌÔÚԇ̠ӷ Ú·ÁÌ·Ù¢ıԇ̠‰Ò.

∞˜ ‰Ô‡Ì › ÙÚÔ¯¿‰ËÓ ÙȘ Û˘Ó¤ÂȘ ·˘Ù‹˜ Ù˘ ÂÈÛÙËÌÔÏÔÁ›·˜. ¶ÚÒÙÔÓ, Ë ·Û˘-Ó¤¯ÂÈ· Î·È ·Û˘ÌÌÂÙÚfiÙËÙ· ηı›ÛÙ·Ù·È ÙÔ ÛËÌÂ›Ô ·ÎÚÈ‚Ò˜ fiÔ˘ οı ÊÔÚ¿ ÂÈÙÂÏ›-Ù·È Ë ‰È¿ÎÚÈÛË ÂÈÛÙËÌÔÓÈÎÔ‡ Î·È ÌË-ÂÈÛÙËÌÔÓÈÎÔ‡, Î·È fi¯È ÙÔ ·ÎÚÈ‚Ò˜ ·ÓÙ›ıÂÙÔ,‰ËÏ·‰‹ ÙÔ ÛËÌÂ›Ô fiÔ˘ ·˘Ù‹ Ë ‰È¿ÎÚÈÛË ·‡ÂÈ Ó· ¤¯ÂÈ ÓfiËÌ·. øÛÙfiÛÔ, ‰ÂÓ ÚfiÎÂÈ-Ù·È ÁÈ· ÌÈ· ˘ÔÛÙ·Ûȷ΋ ‰È¿ÎÚÈÛË, Ô˘ ı· ÌÔÚÔ‡Û ӷ ÂÈÙÂÏÂÛı› ·fi ¤Ó· Â͈ÙÂ-ÚÈÎfi, ·Ú¯ÈÌ‹‰ÂÈÔ ÛËÌ›Ô: Ì ¿ÏÏ· ÏfiÁÈ·, ‰ÂÓ ÂÓ·fiÎÂÈÙ·È ÛÙË ÊÈÏÔÛÔÊ›· Ó· ÎÚ›ÓÂÈÎ·È Ó· ‰È·-ÎÚ›ÓÂÈ, ‚¿ÛÂÈ Î·ıÔÏÈÎÒÓ ÎÚÈÙËÚ›ˆÓ Ô˘ Έ‰ÈÎÔÔÈÔ‡Ó ÙËÓ Ô˘Û›· Ù˘ ÂÈ-ÛÙ‹Ì˘, ÔÈ· ÂÈÛÙËÌÔÓÈ΋ ·Í›ˆÛË Â›Ó·È ÓfiÌÈÌË ·ÏÏ¿, ·ÓÙÈı¤Ùˆ˜, Ë ÂοÛÙÔÙ ÂÈ-ÛÙ‹ÌË Â›Ó·È ·˘Ù‹ Ô˘ ‰È·ÎÚ›ÓÂÈ, ÂÈ΢ÚÒÓÂÈ Î·È ÓÔÌÈÌÔÔÈ› ÙÔÓ Â·˘Ùfi Ù˘, ‚¿ÛÂÈ ÙˆÓ‰ÈÎÒÓ Ù˘ ÎÚÈÙËÚ›ˆÓ, Ì ÙËÓ ›‰È· ·ÎÚÈ‚Ò˜ ΛÓËÛË Ô˘ ·Î˘ÚÒÓÂÈ Î·È ··ÍÈÒÓÂÈ ÁÓˆ-Ûȷο ÙÔ ·ÚÂÏıfiÓ Ù˘, ·fi ÙÔ ÔÔ›Ô ·˘Ùfi-·ÔÛ¿Ù·È. ¢Â‡ÙÂÚÔÓ, Ë ·ÏÙÔ˘ÛÂÚÈ·Ó‹ÂÈÛÙËÌÔÏÔÁ›· ÙÔÔıÂÙ› ÙËÓ ·Û˘Ó¤¯ÂÈ· Î·È ÙËÓ ·Û˘ÌÌÂÙÚÔÙËÙ· ÛÙËÓ Î·Ú‰È¿ Ù˘ η-ÓÔÓÈ΋˜ ‰È·‰Èηۛ·˜ Ù˘ ÂÈÛÙ‹Ì˘ –‰ËÏ·‰‹, ·Ó·ÈÚ› ÙËÓ ÎÔ˘ÓÈ·Ó‹ ‰È¿ÎÚÈÛË ÌÂٷ͇ηÓÔÓÈ΋˜ ÂÈÛÙ‹Ì˘ Î·È ÂÈÛÙËÌÔÓÈÎÒÓ Â·Ó·ÛÙ¿ÛˆӖ ηÈ, ÙÔ ÛËÌ·ÓÙÈÎfiÙÂÚÔ, ı¤-ÙÂÈ ÙËÓ ÂÈÛÙËÌÔÓÈ΋ ·Û˘Ó¤¯ÂÈ· Î·È ·Û˘ÌÌÂÙÚfiÙËÙ· ˆ˜ ÙÔ ÚÔÓÔÌÈ·Îfi ÛËÌÂ›Ô Ù˘ÔÚıÔÏÔÁÈÎfiÙËÙ·˜ Î·È ·ÓÙÈÎÂÈÌÂÓÈÎfiÙËÙ·˜ οı ÂÈÛÙ‹Ì˘, ÙÔ ÛËÌÂ›Ô fiÔ˘ ·˘Ù‹ ÂÎ-‰ËÏÒÓÂÙ·È, Î·È fi¯È ˆ˜ ÙÔ ·ÎÚÈ‚Ò˜ ·ÓÙ›ıÂÙÔ, ‰ËÏ·‰‹ ˆ˜ ÙÔ ·Í¤ڷÛÙÔ fiÚÈfi Ù˘.

∂¿Ó ÏÔÈfiÓ ı· ı¤Ï·Ì ӷ ‰È·Ù˘ÒÛÔ˘Ì ÙËÓ “¤ÓÓÔÈ·” ÂÈÛÙ‹Ì˘ Ô˘ ·Ú¤¯ÂÈ Ë·ÏÙÔ˘ÛÂÚÈ·Ó‹ ÂÈÛÙËÌÔÏÔÁ›·, ı· ϤÁ·Ì fiÙÈ Ë ÂοÛÙÔÙ ÂÈÛÙ‹ÌË Â›Ó·È Ë ›‰È· Ë·˘Ùfi-‰È¿ÎÚÈÛË Î·È ·˘Ùfi-ÂÈ·ڈۋ Ù˘, ˆ˜ ÂÈÛÙ‹Ì˘, ¤Ó·ÓÙÈ ·˘ÙÔ‡ Ô˘ Ë ›‰È··ÔÚÚ›ÙÂÈ ˆ˜ ÌË-ÂÈÛÙ‹ÌË. ™‡Ìʈӷ Ì ÙËÓ ÂÓ ÏfiÁˆ “¤ÓÓÔÈ·”, Ë ‡·ÚÍË Ù˘ ÂÈ-ÛÙ‹Ì˘, Ë ‰È¿ÎÚÈÛË Ù˘ ÂÈÛÙ‹Ì˘ ·fi fi,ÙÈ ‰ÂÓ Û˘ÓÈÛÙ¿ ÂÈÛÙ‹ÌË, ·fi ÙÔÓ ÕÏÏÔÙ˘, Î·È Ë ÂÈ·ڈۋ Ù˘, ˆ˜ ÂÈÛÙ‹Ì˘, ¤Ó·ÓÙÈ ÙÔ˘ ÕÏÏÔ˘ Ù˘, ·ʛÂÙ·È ÛÙËÓ·ÚÌÔ‰ÈfiÙËÙ· Ù˘ ÂοÛÙÔÙ ÂÈÛÙ‹Ì˘. ¶ÚfiÎÂÈÙ·È ÁÈ· Ì›· ¿ÎÚˆ˜ ȉȿ˙Ô˘Û· “¤Ó-ÓÔÈ·”, ÁÈ· ÌÈ· ¿ÎÚˆ˜ ȉȿ˙Ô˘Û· ÌÔÚÊ‹ ÁÂÓÈÎfiÙËÙ·˜, Ë ÔÔ›· ÂίˆÚ› ÙËÓ ˘·Áˆ-Á‹ ÙÔ˘ ÂÈ̤ÚÔ˘˜ ÛÙÔ ÁÂÓÈÎfi, ÙËÓ ˘·ÁˆÁ‹ Ù˘ ¤ÎÊ·ÓÛ˘ ÛÙËÓ ¤ÓÓÔÈ·, ÛÙËÓ ›‰È· ÙˉÈηÈÔ‰ÔÛ›· ÙÔ˘ ÂÈ̤ÚÔ˘˜, Ù˘ ¤ÎÊ·ÓÛ˘. ¶ÚfiÎÂÈÙ·È ÁÈ· ¤Ó· “ÂÏ¿¯ÈÛÙÔ ÁÂÓÈÎfiÙË-Ù·˜” Ô˘ Ù›ıÂÙ·È fiÛÔ ¯ÚÂÈ¿˙ÂÙ·È ÁÈ· Ó· ·Î˘Úˆı›. ∂‰Ò ·ÎÚÈ‚Ò˜ ¤ÁÎÂÈÙ·È Ë Û˘ÓÂ-‹˜ ·ÓÙÈ-Ô˘ÛÈÔÎÚ·ÙÈ΋ ÙÔÔı¤ÙËÛË, Ô Û˘Ó‹˜ ÓÔÌÈÓ·ÏÈÛÌfi˜, ·˘Ù‹˜ Ù˘ ÂÈÛÙËÌÔ-ÏÔÁ›·˜, ‰ËÏ·‰‹ Ë ·Ó·ÙÚÔ‹ Î·È Ë ·Î‡ÚˆÛË Ù˘ ˘·ÁˆÁ‹˜ Ù˘ ‡·Ú͢ ÛÙËÓ Ô˘-Û›·, Ù˘ Ú·ÁÌ·ÙÈÎfiÙËÙ·˜ ÛÙË ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ·. ∂›Ó·È ηْ ·˘ÙfiÓ ÙÔÓ “ÎÔÈÓfi” ÙÚfiÔÔ˘ Ë ÂοÛÙÔÙ ˘·ÚÎÙ‹ ÂÈÛÙ‹ÌË Â›Ó·È ÂÈÛÙ‹ÌË, ÈÛfiÙÈÌ· Î·È ÌÔÓÔÛ‹Ì·ÓÙ·, ÌÂÙÔÓ ÙÚfiÔ Ù˘: οı ÂÈÛÙ‹ÌË ÂÈʤÚÂÈ ÙË ‰È΋ Ù˘ ÂÈÛÙËÌÔÓÈÎfiÙËÙ·, ÙËÓ ÂÈÛÙË-ÌÔÓÈÎfiÙËÙ· Ô˘ Ù˘ ÚÔÛȉȿ˙ÂÈØ ˆ˜ ÂÎ ÙÔ‡ÙÔ˘, ‰ÂÓ ˘¿Ú¯ÂÈ ÌÈ· Î·È ÌÔÓ·‰È΋, η-ıÔÏÈ΋ ÔÚıÔÏÔÁÈ΋ ̤ıÔ‰Ô˜ Û‡Ìʈӷ Ì ÙËÓ ÔÔ›· οı ÂÈÛÙ‹ÌË ÔÊ›ÏÂÈ Ó·ÂÁηıÈ‰Ú˘ı› Î·È Ó· ÂÈÎ˘Úˆı›, ·ÏÏ¿ οı ÂÈÛÙ‹ÌË Ê¤ÚÂÈ (Î·È Ê¤ÚÂÙ·È ·fi) ÙˉÈ΋ Ù˘ ̤ıÔ‰Ô, ÙË ‰È΋ Ù˘ ÔÚıÔÏÔÁÈÎfiÙËÙ·.(ºÔ˘ÚÙÔ‡Ó˘ 1998).

√ ∞ÏÙÔ˘Û¤Ú Î·È Ë ÂÈÛÙËÌÔÏÔÁÈ΋ ·ÓÙÈÓÔÌ›· ÙÔ˘ ª·ÚÍÈÛÌÔ‡ ∫ƒπ∆π∫∏ ñ 1 15

∞¡∞º√ƒ∂™

Balibar E., (1991), “Tais-toi encore, Althusser!”, ÛÙÔ Écrits pour Althusser. Édi-tions de la découverte, ¶·Ú›ÛÈ

Balibar E., (1994), “Coupure et refonte”, ÛÙÔ Lieux et noms de la vérité, Édi-tions de l’aube, ¶·Ú›ÛÈ

McGuire J. E., (1998), “∂ÈÛÙËÌÔÓÈ΋ ·ÏÏ·Á‹: ¶ÚÔÔÙÈΤ˜ Î·È ÚÔÙ¿ÛÂȘ” ÛÙÔSalmon M., Î.¿, ∂ÈÛ·ÁˆÁ‹ ÛÙË ºÈÏÔÛÔÊ›· Ù˘ ∂ÈÛÙ‹Ì˘, ¶·ÓÂÈÛÙËÌȷΤ˜∂ΉfiÛÂȘ ∫Ú‹Ù˘, ∏Ú¿ÎÏÂÈÔ

Montag W., (2003), Louis Althusser, Palgrave Macmillan, New YorkTiles M., (1987), “Epistemological History: the Legacy of Bachelard and Can-

guilhem” ÛÙÔ Griffiths A.P. (ed.), Contemporary French Philosophy, Cam-bridge University Press, Cambridge

Latour B., (2000), O˘‰¤ÔÙ ˘‹ÚÍ·Ì ÌÔÓÙ¤ÚÓÔÈ, ™‡Ó·ÏÌ·, ∞ı‹Ó·ª·ÏÙ¿˜ ∞., (1991), “√ÚıÔÏÔÁÈÎfiÙËÙ·, ·ÏÏ·Á‹ ıˆÚÈÒÓ Î·È È‰ÂÔÏÔÁ›·”, £Âˆ-

Ú›· Î·È ∫ÔÈÓˆÓ›· 5, ∞ı‹Ó·ª·ÏÙ¿˜ ∞. Î·È °. ºÔ˘ÚÙÔ‡Ó˘, (1994), √ §Ô˘› ∞ÏÙÔ˘Û¤Ú Î·È ÙÔ Ù¤ÏÔ˜ ÙÔ˘ ÎÏ·-

ÛÈÎÔ‡ Ì·ÚÍÈÛÌÔ‡, ∂ΉfiÛÂȘ √ ¶ÔÏ›Ù˘, ∞ı‹Ó·™ÎÔÚ‰Ô‡Ï˘ ∫., (2001), “∏ ÔÏÈÙÈÛÌÈ΋ ÛÙÚÔÊ‹ ÛÙËÓ ÂÈÛÙ‹ÌË”, ÛÙÔ ∫Ô˘Ì·Ú¿˜

¶., ™¤ÚÔÁÏÔ˘ º., ™ÎÔÚ‰Ô‡Ï˘ ∫. (ÂÈÌ.), ∏ Û˘Ì‚ÔÏ‹ Ù˘ πÛÙÔÚ›·˜ Î·È ºÈÏÔ-ÛÔÊ›·˜ ÙˆÓ º˘ÛÈÎÒÓ ∂ÈÛÙËÌÒÓ ÛÙË ¢È‰·Ûηϛ· ÙˆÓ º˘ÛÈÎÒÓ ∂ÈÛÙËÌÒÓ,∂ΉfiÛÂȘ ÃÚÈÛÙÔ‰Ô˘Ï›‰Ë, £ÂÛÛ·ÏÔÓ›ÎË

ºÔ˘ÚÙÔ‡Ó˘ °., (1998), §Ô˘› ∞ÏÙÔ˘Û¤Ú: ÙÔ ·Ó·fi‰Ú·ÛÙÔ ÌÈ·˜ ·‰‡Ó·Ù˘ ıˆڛ·˜‰È‰·ÎÙÔÚÈ΋ ‰È·ÙÚÈ‚‹, ∞ı‹Ó·

°ÈÒÚÁÔ˜ ºÔ˘ÚÙÔ‡Ó˘16 ∫ƒπ∆π∫∏ ñ 1