Α' Αθηναϊκή-Δηλιακή Συμμαχία.pdf

5
Η Αθηναϊκή-Δηλιακή Συμμαχία 1. Η Αθήνα αναλαμβάνει την ηγεσία από τη Σπάρτη Μ' αυτόν τον τρόπο οι Αθηναίοι μπήκαν σε τροχιά επεκτατική. Όταν οι Μήδοι [δηλαδή οι Πέρσες] νικήθηκαν σε ξηρά και θάλασσα από τους Έλληνες και αποσύρθηκαν από την Ευρώπη και όσοι κατέφυγαν στα πλοία τους στη Μυκάλη είχαν χαθεί, ο Λεωτυχίδας, ο Σπαρτιάτης βασιλιάς, που είχε την αρχηγία των Ελλήνων στη Μυκάλη, επέστρεψε στην πατρίδα με τους Πελοποννησίους συμμάχους. Ωστόσο, οι Αθηναίοι και οι σύμμαχοι τους από τον Ελλήσποντο, που είχαν κιόλας επαναστατήσει από την κυριαρχία του [Πέρση] Βασιλιά, παρέμειναν. Πολιορκούσαν τη Σηστό, την οποία κατείχαν οι Μήδοι, και, αφού δεν έλυσαν την πολιορκία λόγω του χειμώνα, οι βάρβαροι την εγκατέλειψαν και η πόλη καταλήφθηκε. Μετά απ' αυτό, σάλπαραν ο καθένας για την πόλη του από τον Ελλήσποντο (…) [Το 478] ο Παυσανίας, γιος του Κλεόμβροτου, εστάλη από τη Σπάρτη ως στρατηγός των Ελλήνων με είκοσι πλοία από την Πελοπόννησο· ενώθηκε με τριάντα από την Αθήνα και με μια δύναμη συμμάχων. Εκστράτευσαν εναντίον της Κύπρου και υπέταξαν το μεγαλύτερο μέρος της· έπειτα κινήθηκαν προς το Βυζάντιο, που ήταν στα χέρια των Μήδων, και -με στρατηγό τον Παυσανία- το κυρίεψαν με πολιορκία. Αλλά ο Παυσανίας συμπεριφερόταν κιόλας με τρόπο βίαιο και αυτή του η συμπεριφορά εξόργιζε τους υπόλοιπους Έλληνες, ιδιαίτερα τους Ίωνες και εκείνους που είχαν πρόσφατα απελευθερωθεί από τον Βασιλιά. Αυτοί πήγαιναν συχνά στους Αθηναίους και τους ζητούσαν να αναλάβουν αυτοί την αρχηγία, όπως άρμοζε και λόγω της συγγένειας μεταξύ τους, και να μην ανέχονται άλλη βιαιότητα από τον Παυσανία. Οι Αθηναίοι δέχτηκαν την πρόταση και ασχολήθηκαν με το ζήτημα, λαμβάνοντας την απόφαση να μη μείνουν αμέτοχοι αλλά να κανονίσουν τα πράγματα με τον καλύτερο γι' αυτούς τρόπο. Στο σημείο αυτό οι Λακεδαιμόνιοι ανακάλεσαν τον Παυσανία, για να διεξάγουν έρευνα περί των όσων είχαν ακούσει για το πρόσωπό του. (Θουκυδίδης, 1.89.i-ii, 94-95.iii) 2. Η Δηλιακή Συμμαχία: Η αρχική οργάνωση Η Δήλος, με το ιερό του Απόλλωνα, ήταν η αρχική έδρα της Συμμαχίας: εξ ου το όνομα που δόθηκε στη Συμμαχία από τους σύγχρονους μελετητές. Ο Θουκυδίδης περιγράφει την αρχική οργάνωσή της, παρουσιάζοντας πολλά προβλήματα. Μ' αυτόν τον τρόπο, οι Αθηναίοι ανέλαβαν την ηγεσία· οι σύμμαχοι πάλι ήταν ικανοποιημένοι, εξαιτίας του μίσους τους για τον Παυσανία. Οι Αθηναίοι όρισαν ποιες από τις πόλεις θα συνεισέφεραν χρήματα στον πόλεμο κατά των βαρβάρων και ποιες πλοία. Η πρόφαση ήταν να πάρουν εκδίκηση για όσα έπαθαν καταστρέφοντας και λεηλατώντας τη γη του Βασιλιά [η «πρόφαση» ενδεχομένως αντιπαραβάλλεται στην επιθυμία της Αθήνας να αυξήσει τη δική της δύναμη και, παρόλο που ο Θουκυδίδης δεν το δηλώνει ρητά στο σημείο αυτό, ένας πρωταρχικός αντικειμενικός σκοπός (εκτός από την εκδίκηση) ήταν σίγουρα η διασφάλιση της ελευθερίας των Ελλήνων από την κυριαρχία των Περσών ]. Τότε για πρώτη φορά οι ἑλληνοταμίαι διορίστηκαν να εισπράττουν τον φόρο έτσι ονόμασαν την εισφορά [φορά] σε χρήμα. Η αρχική εκτίμηση για τον συνολικό φόρο ήταν τετρακόσια εξήντα τάλαντα [ένα τόσο μεγάλο νούμερο μπορεί να είναι σωστό μόνο αν περιλαμβάνει και το χρηματικό ισοδύναμο των μελών που συνεισέφεραν με πλοία, όπως και τον υπολογισμό για την εισφορά τόσο των επίδοξων, όσο και των ιδρυτικών μελών]. Το ταμείο βρισκόταν στη Δήλο και οι συνεδριάσεις [σύνοδοι] γίνονταν στο εκεί ιερό [αργότερα το ταμείο μεταφέρθηκε στην Αθήνα και σχεδόν σίγουρα οι συνεδριάσεις των μελών τερματίστηκαν. Οι Αθηναίοι ήταν αρχηγοί των συμμάχων, οι οποίοι στην αρχή ήταν ανεξάρτητοι και αποφάσιζαν από κοινού στα συμβούλια. (Θουκυδίδης, 1.96-97.i) 3. Η Δηλιακή Συμμαχία: : η αυξανόμενη κυριαρχία της Αθήνας Ο Θουκυδίδης αναφέρει περισσότερες πληροφορίες για τη Συμμαχία σε μία δημηγορία των Μυτιληναίων, του 427.

Transcript of Α' Αθηναϊκή-Δηλιακή Συμμαχία.pdf

Page 1: Α' Αθηναϊκή-Δηλιακή Συμμαχία.pdf

Η Αθηναϊκή-Δηλιακή Συμμαχία 1. Η Αθήνα αναλαμβάνει την ηγεσία από τη Σπάρτη Μ' αυτόν τον τρόπο οι Αθηναίοι μπήκαν σε τροχιά επεκτατική. Όταν οι Μήδοι [δηλαδή οι Πέρσες] νικήθηκαν σε ξηρά και θάλασσα από τους Έλληνες και αποσύρθηκαν από την Ευρώπη και όσοι κατέφυγαν στα πλοία τους στη Μυκάλη είχαν χαθεί, ο Λεωτυχίδας, ο Σπαρτιάτης βασιλιάς, που είχε την αρχηγία των Ελλήνων στη Μυκάλη, επέστρεψε στην πατρίδα με τους Πελοποννησίους συμμάχους. Ωστόσο, οι Αθηναίοι και οι σύμμαχοι τους από τον Ελλήσποντο, που είχαν κιόλας επαναστατήσει από την κυριαρχία του [Πέρση] Βασιλιά, παρέμειναν. Πολιορκούσαν τη Σηστό, την οποία κατείχαν οι Μήδοι, και, αφού δεν έλυσαν την πολιορκία λόγω του χειμώνα, οι βάρβαροι την εγκατέλειψαν και η πόλη καταλήφθηκε. Μετά απ' αυτό, σάλπαραν ο καθένας για την πόλη του από τον Ελλήσποντο (…)

[Το 478] ο Παυσανίας, γιος του Κλεόμβροτου, εστάλη από τη Σπάρτη ως στρατηγός των Ελλήνων με είκοσι πλοία από την Πελοπόννησο· ενώθηκε με τριάντα από την Αθήνα και με μια δύναμη συμμάχων. Εκστράτευσαν εναντίον της Κύπρου και υπέταξαν το μεγαλύτερο μέρος της· έπειτα κινήθηκαν προς το Βυζάντιο, που ήταν στα χέρια των Μήδων, και -με στρατηγό τον Παυσανία- το κυρίεψαν με πολιορκία. Αλλά ο Παυσανίας συμπεριφερόταν κιόλας με τρόπο βίαιο και αυτή του η συμπεριφορά εξόργιζε τους υπόλοιπους Έλληνες, ιδιαίτερα τους Ίωνες και εκείνους που είχαν πρόσφατα απελευθερωθεί από τον Βασιλιά. Αυτοί πήγαιναν συχνά στους Αθηναίους και τους ζητούσαν να αναλάβουν αυτοί την αρχηγία, όπως άρμοζε και λόγω της συγγένειας μεταξύ τους, και να μην ανέχονται άλλη βιαιότητα από τον Παυσανία. Οι Αθηναίοι δέχτηκαν την πρόταση και ασχολήθηκαν με το ζήτημα, λαμβάνοντας την απόφαση να μη μείνουν αμέτοχοι αλλά να κανονίσουν τα πράγματα με τον καλύτερο γι' αυτούς τρόπο. Στο σημείο αυτό οι Λακεδαιμόνιοι ανακάλεσαν τον Παυσανία, για να διεξάγουν έρευνα περί των όσων είχαν ακούσει για το πρόσωπό του.

(Θουκυδίδης, 1.89.i-ii, 94-95.iii) 2. Η Δηλιακή Συμμαχία: Η αρχική οργάνωση Η Δήλος, με το ιερό του Απόλλωνα, ήταν η αρχική έδρα της Συμμαχίας: εξ ου το όνομα που δόθηκε στη Συμμαχία από τους σύγχρονους μελετητές. Ο Θουκυδίδης περιγράφει την αρχική οργάνωσή της, παρουσιάζοντας πολλά προβλήματα. Μ' αυτόν τον τρόπο, οι Αθηναίοι ανέλαβαν την ηγεσία· οι σύμμαχοι πάλι ήταν ικανοποιημένοι, εξαιτίας του μίσους τους για τον Παυσανία. Οι Αθηναίοι όρισαν ποιες από τις πόλεις θα συνεισέφεραν χρήματα στον πόλεμο κατά των βαρβάρων και ποιες πλοία. Η πρόφαση ήταν να πάρουν εκδίκηση για όσα έπαθαν καταστρέφοντας και λεηλατώντας τη γη του Βασιλιά [η «πρόφαση» ενδεχομένως αντιπαραβάλλεται στην επιθυμία της Αθήνας να αυξήσει τη δική της δύναμη και, παρόλο που ο Θουκυδίδης δεν το δηλώνει ρητά στο σημείο αυτό, ένας πρωταρχικός αντικειμενικός σκοπός (εκτός από την εκδίκηση) ήταν σίγουρα η διασφάλιση της ελευθερίας των Ελλήνων από την κυριαρχία των Περσών ]. Τότε για πρώτη φορά οι ἑλληνοταμίαι διορίστηκαν να εισπράττουν τον φόρο – έτσι ονόμασαν την εισφορά [φορά] σε χρήμα. Η αρχική εκτίμηση για τον συνολικό φόρο ήταν τετρακόσια εξήντα τάλαντα [ένα τόσο μεγάλο νούμερο μπορεί να είναι σωστό μόνο αν περιλαμβάνει και το χρηματικό ισοδύναμο των μελών που συνεισέφεραν με πλοία, όπως και τον υπολογισμό για την εισφορά τόσο των επίδοξων, όσο και των ιδρυτικών μελών]. Το ταμείο βρισκόταν στη Δήλο και οι συνεδριάσεις [σύνοδοι] γίνονταν στο εκεί ιερό [αργότερα το ταμείο μεταφέρθηκε στην Αθήνα και σχεδόν σίγουρα οι συνεδριάσεις των μελών τερματίστηκαν. Οι Αθηναίοι ήταν αρχηγοί των συμμάχων, οι οποίοι στην αρχή ήταν ανεξάρτητοι και αποφάσιζαν από κοινού στα συμβούλια.

(Θουκυδίδης, 1.96-97.i) 3. Η Δηλιακή Συμμαχία: : η αυξανόμενη κυριαρχία της Αθήνας Ο Θουκυδίδης αναφέρει περισσότερες πληροφορίες για τη Συμμαχία σε μία δημηγορία των Μυτιληναίων, του 427.

Page 2: Α' Αθηναϊκή-Δηλιακή Συμμαχία.pdf

Και γίναμε σύμμαχοι, όχι για να υποδουλωθούν οι Έλληνες στην Αθήνα, αλλά για να απελευθερωθούν οι Έλληνες από τους Μήδους. Κι ενόσω οι Αθηναίοι ηγούνταν πρώτοι μεταξύ ίσων, τους ακολουθούσαμε με ενθουσιασμό, αλλά όταν τους είδαμε να παρατούν την έχθρα προς τους Μήδους και να ετοιμάζονται να υποδουλώσουν τους συμμάχους, αρχίσαμε να φοβόμαστε. Εξαιτίας του μεγάλου αριθμού των ψήφων, οι σύμμαχοι ήταν αποκομμένοι ο ένας από τον άλλο, πράγμα που τους εμπόδιζε να αντισταθούν και, με τη δική μας εξαίρεση και εκείνη της Χίου, όλοι υποδουλώθηκαν· συμμετείχαμε στις εκστρατείες ως αυτόνομοι και ελεύθεροι θεωρητικά (…) Οι Αθηναίοι χρησιμοποιούσαν ως απόδειξη ότι μέλη που ήταν ισοδύναμα στη ψηφοφορία μ' αυτούς τους ίδιους δεν θα εκστράτευαν απρόθυμα μαζί τους ή χωρίς να γνωρίζουν ότι εκείνοι στους οποίους επιτίθονταν, είχαν αδικήσει.

(Θουκυδίδης, 3.10.iii-v, 11.iv) 4. Η Δηλιακή Συμμαχία: Μία πλήρης και μόνιμη συμμαχία Η Ἀθηναίων Πολιτεία θεωρεί τη Δηλιακή Συμμαχία ως μία πλήρως επιθετική και αμυντική συμμαχία. Ο Αριστείδης ήταν εκείνος που αντιλήφθηκε ότι οι Λακεδαιμόνιοι είχαν αποκτήσει κακή φήμη εξαιτίας του Παυσανία και προέτρεψε τους Ίωνες να αποχωρήσουν από τη συμμαχία των Σπαρτιατών. Γι' αυτόν τον λόγο, αυτός ήταν που υπολόγισε πρώτος το ποσό της φορολογίας για τις πόλεις, την τρίτη χρονιά μετά τη ναυμαχία της Σαλαμίνας, όταν ήταν άρχοντας ο Τιμοσθένης [478/7], και όρκισε τους Ίωνες να έχουν τους ίδιους εχθρούς και φίλους, πράγματα τα οποία επιβεβαίωσαν με τη βύθιση στη θάλασσα μιας συμπαγούς μάζας σιδήρου [υπονοώντας ότι η συμμαχία θα διαρκέσει μέχρις ότου βγει η συμπαγής μάζα σιδήρου στην επιφάνεια της θάλασσας, δηλαδή για πάντα].

([Αριστοτέλης], Ἀθηναίων Πολιτεία, 23.iv-v) 5. Η Δηλιακή Συμμαχία: Πρώτες ενέργειες Από τη δημιουργία της Συμμαχίας, οι Αθηναίοι τη χρησιμοποιούσαν τόσο για να εξυπηρετήσουν τα δικά τους συμφέροντα, όσο και για να πολεμούν εναντίον των Περσών: Από τα δύο πρώτα γεγονότα που αφηγείται ο Θουκυδίδης, το πρώτο ήταν μία αντιπερσική εκστρατεία, αλλά το δεύτερο ήταν μία εκστρατεία προς ίδιον όφελος. Όχι συστηματικά, αλλά όταν προσφερόταν η ευκαιρία, η Αθήνα περιόριζε σιγά-σιγά την ελευθερία των συμμάχων και (είτε η «Ειρήνη του Καλλία» με την Περσία περίπου το 449 είναι αυθεντική είτε είναι μία επινόηση του τετάρτου αιώνα) από τα μέσα του αιώνα εγκατέλειψε τις ανά τακτά χρονικά διαστήματα εκστρατείες εναντίον της Περσίας, για τις οποίες είχε ιδρυθεί η Συμμαχία. Πρώτα κυρίεψαν με πολιορκία την Ηιόνα στον ποταμό Στρυμόνα, την οποία κατείχαν οι Πέρσες, και υποδούλωσαν τους κατοίκους της [ἀνδραποδίζειν: κατά λέξη]· ο Κίμων, γιος του Μιλτιάδη, ήταν ο διοικητής του στρατού. Έπειτα υποδούλωσαν τους κατοίκους [ἀνδραποδίζειν] και έστειλαν οι ίδιοι δικούς τους αποίκους στη Σκύρο, το νησί του Αιγαίου όπου προηγουμένως κατοικούσαν οι Δόλοπες. Πολέμησαν με την Κάρυστο, αλλά όχι με την υπόλοιπη Εύβοια και με τον καιρό οι Καρύστιοι κατέληξαν σε συμφωνία. Μετά απ' αυτό, όταν επαναστάτησε η Νάξος, πολέμησαν εναντίον της και την υπέταξαν με πολιορκία. Η Νάξος ήταν η πρώτη συμμαχική πόλη που υποδουλώθηκε [δουλεύειν: μεταφορικά], αντίθετα με τις καθιερωμένες συνήθειες, αλλά έπειτα το έπαθαν και άλλες πόλεις, η μία μετά την άλλη. Οι λόγοι της αποστασίας ήταν διάφοροι, ωστόσο ο μεγαλύτερος ήταν η αθέτηση της υποχρέωσης καταβολής φόρου ή πλοίων και σε κάποιες περιπτώσεις η αδυναμία να υπηρετήσουν στις εκστρατείες. Οι Αθηναίοι ήγειραν αυστηρές αξιώσεις και, με τις πιέσεις που ασκούσαν, ταλαιπωρούσαν αυτούς που είτε δεν ήταν συνηθισμένοι είτε απλώς δεν ήθελαν να υπομείνουν τις κακουχίες. Σε γενικές γραμμές, η ηγεσία των Αθηναίων δεν ήταν πια δημοφιλής· δεν εκστράτευαν με τους συμμάχους σαν ίσοι προς ίσους και έγινε πιο εύκολο γι' αυτούς να πιέζουν όσους εξεγείρονταν. Και γι' αυτό φταίνε οι ίδιοι οι σύμμαχοι. Η πλειονότητα αυτών, επειδή δεν ήθελαν να εκστρατεύουν, δέχτηκαν να παρέχουν τα ανάλογα χρήματα αντί για πλοία. Μ' αυτόν τον τρόπο, το ναυτικό της Αθήνας γιγαντώθηκε από τα χρήματα που πλήρωναν οι σύμμαχοι, οι οποίοι -

Page 3: Α' Αθηναϊκή-Δηλιακή Συμμαχία.pdf

όταν όντως επαναστατούσαν- ανακάλυπταν ότι δεν είχαν ούτε τους εξοπλισμούς ούτε την εμπειρία του πώς να διεξάγουν πόλεμο.

(Θουκυδίδης, 1.98-99) 6. Η Δηλιακή Συμμαχία: «Φορολογικοί Κατάλογοι» Το 454/3 το ταμείο της Συμμαχίας μεταφέρθηκε στην Αθήνα. Έκτοτε, το ένα εξηκοστό των φόρων προσφερόταν στον θησαυρό της Αθηνάς και αυτό το ποσό συνυπολογιζόταν ξεχωριστά για τον φόρο του κάθε μέλους της Συμμαχίας και καταγραφόταν στους «φορολογικούς καταλόγους» που εκδίδονταν στην Αθήνα. [Οι κατάλογοι 1-15 για τα έτη 453-439 (δεν υπάρχει κατάλογος Νο. 6 για το έτος 448), χαράχτηκαν σ' ένα μεγάλο κομμάτι πέτρας. Ο κατάλογος Νο. 1 έχει τα παρακάτω στην αρχή της χάραξης:] Αυτές είναι όλες οι ξεχωριστές πρώτες προσφορές από τους ελληνοταμίες των οποίων ----------------- ήταν γραμματέας, που ανακοινώθηκαν στους τριάντα [λογιστές] από τον συμμαχικό φόρο για τη θεά για πρώτη φορά, όταν ο Αρίστων ήταν άρχοντας στην Αθήνα [454/3], με αναλογία μιας μνας στο τάλαντο. [Εδώ ακολουθεί μια λίστα με τα μέλη της συμμαχίας και χρηματικά ποσά, τα οποία κυμαίνονται από 6 2/3 δραχμές (φόρος 400 δραχμών) από τις Κύδες ως τις 3000 δραχμές (φόρος 30 ταλάντων) από την Αίγινα.]

(IG, i³ 259, 1-4) 7. Η Δηλιακή Συμμαχία: Η Αθήνα ρυθμίζει τη συλλογή του φόρου Το 454/3 ή λίγο αργότερα οι σύνοδοι του συμβουλίου φαίνεται ότι είχαν διακοπεί, εφόσον παρατηρούμε ότι η αθηναϊκή Εκκλησία του Δήμου επιβάλει δημοκρατικά πολιτεύματα, ελέγχει την συλλογή του φόρου και εκδίδει άλλες διαταγές, οι οποίες θα έπρεπε να εγκρίνονταν από το συμβούλιο, εφόσον αυτό υφίστατο ακόμη. Θεοί. Αποφάσισε με ψήφισμα η βουλή και ο λαός· η Οινηίς ήταν στην πρυτανεία· ο Σπουδίας ήταν γραμματέας· ήταν επιστάτης· Ο Κλεινίας πρότεινε προς ψήφιση: η βουλή [της Αθήνας], οι άρχοντες στις πόλεις και οι επόπτες [ἐπίσκοποι, μετακινούμενοι ελεγκτές] να φροντίζουν ώστε ο φόρος να συλλέγεται κάθε χρόνο και να μεταφέρεται στην Αθήνα. Θα κατασκευαστούν αναγνωριστικές σφραγίδες [σύμβολα] για κάθε πόλη, έτσι ώστε οι άνδρες που φέρνουν τον φόρο να μη μπορούν να εξαπατούν. Η πόλη να γράψει σε μια πινακίδα το ποσό της εισφοράς που αποστέλλει, να το σφραγίσει με τη σφραγίδα και να το στείλει στην Αθήνα και οι μεταφορείς να παραδώσουν την πινακίδα, έτσι ώστε ν' αναγνωσθεί στη βουλή την ίδια ώρα που θα παραδίδεται ο φόρος.

(Meiggs and Lewis, Greek Historical Inscriptions, 46, 1-18) 8. Η Δηλιακή Συμμαχία: Η Αθήνα επιβάλει το νόμισμα, τα μέτρα και τα σταθμά της Ο γραμματέας της [αθηναϊκής] βουλής να προσθέσει από δω και μπρος τα παρακάτω στον βουλευτικό όρκο: αν κάποιος κόβει ασημένιο νόμισμα στις πόλεις και δεν χρησιμοποιεί το νόμισμα, τα μέτρα και τα σταθμά της Αθήνας, αλλά αντίθετα χρησιμοποιεί ξένο νόμισμα όπως και ξένα μέτρα και σταθμά, θα τον τιμωρήσω με ποινή, σύμφωνα προς το προηγούμενο ψήφισμα που προτάθηκε από τον Κλέαρχο.

(Meiggs and Lewis, Greek Historical Inscriptions, 45, τμήμα 12) 9. Η Δηλιακή συμμαχία αξιοποιείται προς όφελος της Αθήνας. Τα εδάφη της επικράτειας των συμμάχων της Αθήνας έγιναν διαθέσιμα στους Αθηναίους αποίκους και, όταν εγκαταλείφθηκε ο αγώνας εναντίον της Περσίας, τα χρήματα από τον φόρο δαπανούνταν σε ένα μεγάλο οικοδομικό πρόγραμμα της Αθήνας. Ο Περικλής λοιπόν έστειλε χίλιους κληρούχους στη Χερσόνησο, πεντακόσιους στη Νάξο, τους μισούς απ' αυτούς στην Άνδρο, χίλιους για να ζήσουν μαζί με τους Βισάλτες στη Θράκη και περισσότερους στην Ιταλία, όταν επανίδρυσαν τη Σύβαρη, η οποία απέκτησε το όνομα Θούριοι. Μ' αυτόν τον τρόπο, από τη μια μεριά ανακούφισε την πόλη από τη μάζα των αργόσχολων, οι οποίοι ήταν αδρανείς και είχαν την άνεση να είναι ταραχοποιοί,

Page 4: Α' Αθηναϊκή-Δηλιακή Συμμαχία.pdf

και από την άλλη μεριά μερίμνησε για την καταπολέμηση της φτώχειας του λαού [αλλά στην πραγματικότητα η Αθήνα των μέσων του πέμπτου αιώνα μάλλον δεν δοκιμαζόταν από τη φτώχεια και την ανεργία, παρόλο που προτάσεις για δωρεά γης σε βάρος των συμμάχων δεν θα απορρίπτονταν περιφρονητικά] και συγχρόνως ανάμεσα στους συμμάχους γέννησε αφενός τον φόβο και αφετέρου μια ασπίδα προστασίας εναντίον των επαναστάσεων. Εκείνο όμως που ευχαρίστησε πιο πολύ και που κόσμησε την Αθήνα, ενώ προκάλεσε την πιο μεγάλη έκπληξη στον υπόλοιπο κόσμο, αυτό που αποτελεί απόδειξη για την Ελλάδα ότι δεν είναι ψέμα εκείνο που λέγεται για την αρχαία της δύναμη και ευημερία, είναι η κατασκευή αναθημάτων. Από τις πολιτικές πρακτικές του Περικλή, αυτή συγκεκριμένα κακολογήθηκε και καταγγέλθηκε από τους εχθρούς του στις συνελεύσεις· φώναζαν ότι ο λαός παρουσιάζεται αξιοκατάκριτος, καθώς δεν είχε καλή φήμη, επειδή σφετερίστηκε τα κοινά χρηματικά ποσά των Ελλήνων από τη Δήλο. Και επιπλέον, ο Περικλής δεν έκανε χρήση της πιο έντιμης πρόφασης επί των αντιπάλων του, ότι δηλαδή τα κοινά χρήματα είχαν απομακρυνθεί εξαιτίας του φόβου μήπως τα πάρουν οι βάρβαροι· και η Ελλάδα βυθίστηκε στην προσβολή και στην ολοφάνερη τυραννία, όταν είδαν ότι τα χρήματα, που με το ζόρι είχε συνεισφέρει για τις ανάγκες του πολέμου, χρησιμοποιούνταν από την Αθήνα για τον στολισμό με χρυσάφι και τον καλλωπισμό της πόλης σαν να ήταν ακόλαστη γυναίκα, στολίζοντας την επιπλέον με ακριβές πολύτιμες πέτρες και αγάλματα και ναούς αξίας χιλίων ταλάντων. Ο Περικλής όμως δίδασκε τον λαό να πιστεύει ότι δεν χρωστούσαν στους συμμάχους καμιά εξήγηση για το τι κάνουν με τα λεφτά τους· η Αθήνα πολεμούσε εξ ονόματος τους για να κρατάει μακριά τους βαρβάρους, ενώ οι σύμμαχοι δεν προμήθευαν ούτε ένα άλογο, πλοίο ή οπλίτη, αλλά μόνο λεφτά που ανήκουν όχι σ' αυτόν που πληρώνει, αλλά σ' εκείνον που τα λαμβάνει, εφόσον ο τελευταίος παρέχει το αντίτιμο της απολαβής τους.

(Πλούταρχος, Περικλῆς, 11.v–12.iii) 10. Η Δηλιακή Συμμαχία: Δίκες που παραπέμπονταν στην Αθήνα Μερικές δικαστικές υποθέσεις στις συμμαχικές πόλεις παραπέμπονταν στην Αθήνα, αρχικά με ad hoc αποφάσεις για την κάθε πόλη ξεχωριστά και τελικά με μία γενική απόφαση. [Ένας άνδρας που κατηγορείται για φόνο παραπονιέται γιατί ο σκλάβος μάρτυρας κατηγορίας εναντίον του αγοράστηκε από τους κατηγόρους και θανατώθηκε.] Όφειλαν να τον κρατήσουν φυλακισμένο ή να αναθέσουν τη φύλαξή του στους φίλους μου σαν εγγύηση ή να τον παραδώσουν στους αξιωματούχους σας, έτσι ώστε να ψηφίσετε για αυτόν. Για να πούμε την αλήθεια, εσείς οι ίδιοι καταδικάσατε τον άνδρα σε θάνατο και τον σκοτώσατε –κι όμως ακόμη και μια πόλη δεν μπορεί να τιμωρεί με θάνατο, χωρίς την [επικύρωση της] Αθήνα[ς].

(Αντιφών 5, Περὶ τοῦ Ἡρῴδου φόνου, 47) 11. Η Δηλιακή Συμμαχία: Ένα παράδειγμα της αθηναϊκής γενναιοδωρίας Η Αθήνα αντιμετώπιζε μία συμμαχική πόλη με γενναιοδωρία, αν αντιλαμβανόταν ότι ήταν σημαντικότερο να διατηρήσει την αφοσίωσή της παρά, απομυζώντας την, να διακινδυνέψει την οργή της δυσαρέσκειάς της. Ο Διοπείθης πρότεινε προς ψήφιση: ο λαός πάραυτα ν' αποφασίσει για το θέμα της Μεθώνης, είτε να επαναπροσδιορίσει αμέσως το ποσό της φορολόγησης είτε ν' αφήσει τη Μεθώνη να πληρώσει το οφειλόμενο στη θεά ποσό, όπως προσδιορίστηκε ο φόρος στα τελευταία Παναθήναια [δηλαδή το ένα εξηκοστό], αλλιώς να απαλλαγεί. Όσο για τα χρέη της Μεθώνης που έχουν καταχωριστεί ως οφειλές προς την Αθήνα, αν διάκεινται προς την Αθήνα φιλικά όπως τώρα ή γίνουν ακόμα φιλικότεροι στο μέλλον, η Αθήνα να επιτρέψει κάποιον ειδικό διακανονισμό [ἀπόταξις] για το ζήτημα και, αν στο αρχείο βρίσκεται κάποιο γενικό ψήφισμα για διακανονισμό χρεών, τίποτα απ' αυτά να μην ισχύει στην περίπτωση της Μεθώνης, εκτός κι αν υπάρχει ξεχωριστό ψήφισμα αποκλειστικά για τη Μεθώνη (…) [Σε κάποια άλλη περίσταση] ο Κλεώνυμος πρότεινε προς ψήφιση: στη Μεθώνη να κατοχυρωθεί το δικαίωμα να εξάγει σιτηρά από το Βυζάντιο [στη Μεθώνη] μέχρι το ---------χιλίων μεδίμνων κατ' έτος· οι ελλησποντοφύλακες [φύλακες στον Ελλήσποντο] να μη

Page 5: Α' Αθηναϊκή-Δηλιακή Συμμαχία.pdf

τους εμποδίσουν στην εξαγωγή, μήτε όμως να επιτρέψουν σε κάποιον άλλο να κάνει το ίδιο, αλλιώς να τους επιβληθεί πρόστιμο δέκα χιλιάδων δραχμών στον καθένα. Αφού αναφερθούν στους ελλησποντοφύλακες, να εξάγουν τη συγκεκριμένη ποσότητα και να μην επιβάλλονται κυρώσεις στα πλοία και στους άνδρες που συμμετέχουν. Όποιο γενικό ψήφισμα θεσπίσει ο δήμος για τους συμμάχους, σχετικά με στρατιωτική υποστήριξη ή για να δοθεί κάποια οδηγία στις πόλεις, ή σχετικά με την Αθήνα ή πάλι σχετικά με τις πόλεις να ισχύει για τη Μεθώνη, μόνο αν αναφέρεται ρητά το όνομα της πόλης· ειδάλλως τίποτα να μην ισχύει από τα παραπάνω και η Μεθώνη να θεωρείται ότι τελεί το καθήκον της, εάν περιφρουρεί τα εδάφη της.

(Meiggs and Lewis, Greek Historical Inscriptions, 65, 4-16, 34-47)