Θρησκευτικές κοινότητες

στη Θεσσαλονίκη

Μάθημα: Θρησκευτικά

Γεωργούλης Γιώργος – Αγγελόπουλος Μιχάλης

Π.ΓΕΛ ΠΑ.ΜΑΚ

2016-2017

10/3/2017

2

Περιεχόμενα Εισαγωγή: .................................................................................................................................. 3

Ισραηλιτική Κοινότητα: ............................................................................................................. 3

Μουσουλμανική Κοινότητα ...................................................................................................... 5

Αρμένικη Κοινότητα: ................................................................................................................. 6

Ευαγγελική - Προτεσταντική Κοινότητα ................................................................................... 6

Επίλογος: ................................................................................................................................... 7

Πηγές: ........................................................................................................................................ 8

3

Εισαγωγή:

Η Θεσσαλονίκη είναι µια πολυπολιτισµική πόλη που είχε ανέκαθεν

κατοίκους διάφορων εθνικοτήτων και θρησκειών. Αν και αυτό ήταν

περισσότερο εµφανές τα παλαιότερα χρόνια, ακόµα και σήµερα φαίνεται η

τεράστια επίδραση που έχουν ασκήσει οι διάφορες θρησκευτικές κοινότητες

στην κουλτούρα και στον τρόπο ζωής της πόλης. Σε συνδυασµό µε την

Χριστιανική-Ορθόδοξη κοινότητα , στην οποία ανήκει η πλειοψηφία των

κατοίκων, διάφορες άλλες αναπτύχθηκαν συνυπάρχοντας οµαλά µε τις

υπόλοιπες και παρέχοντας την δυνατότητα στον καθένα να λατρεύει τον Θεό

του, διασφαλίζοντας έτσι το δικαίωµα της ανεξιθρησκίας και την αίσθηση της

διαφορετικότητας.

Ισραηλιτική Κοινότητα:

Η Ισραηλιτική ή αλλιώς Εβραϊκή Κοινότητα της Θεσσαλονίκης είναι

µία από τις παλαιότερες και ιστορικότερες κοινότητες της Θεσσαλονίκης που

διαδραµάτισαν σηµαντικό ρόλο στην πόλη. Η πρώτη εγκατάσταση Εβραίων

στην πόλη θεωρείται ότι έγινε περίπου το 140 π.Χ. από την Αίγυπτο. ∆εν

έχουµε, όµως, παραπάνω πληροφορίες για αυτό το γεγονός εξαιτίας των λίγων

στοιχείων από εκείνη την περίοδο. Οι κάτοικοι της ονοµάζονταν

«Ρωµανιώτες», οι οποίοι παρά την προσαρµογή τους στην ελληνική κοινωνία

διατήρησαν τα στοιχεία του δικού τους πολιτισµού (γλώσσα, γραφή, ήθη-έθιµα

και παραδόσεις). Η πρώτη καταγραφή και περιγραφή της κοινότητας έγινε από

τον Απόστολο Παύλο κατά την διάρκεια της πρώτης περιοδείας του στην

Ελλάδα το 45-48 µ.Χ.

Τα έτη 1934 και 1430 θα τονωθεί η εβραϊκή παρουσία της πόλης από

τον ερχοµό, µικρών σε αριθµό, οµάδων Εβραίων τόσο από την Προβηγκία,

όσο και από την Ιταλία και πιο συγκεκριµένα την Σικελία. Το καθοριστικότερο

4

γεγονός για την Ισραηλιτική κοινοµητα συντελέστηκε µερικά χρόνια αργότερα,

το 1942, αφού περισσότεροι από 15 χιλιάδες Ισπανοεβραίοι βρήκαν καταφύγιο

στην Θεσσαλονίκη.

Οι γνωστοί αλλιώς και ως Σεφαραδίτες είχαν διαταχθεί εκείνο το έτος

κατόπιν ∆ιατάγµατος του βασιλίά της Ισπανίας να ασπαστούν τον

Χριστιανισµό, διαφορετικά θα εξορίζονταν. Οι περισσότεροι επέλεξαν την

εξορία και κατέφυγαν σε πόλεις της Οθωµανικής Αυτοκρατορίας. Οι

Οθωµανοί τους δέχτηκαν, γιατί είδαν σε αυτούς την ευκαιρία να υποστηρίξουν

τις εξαντληµένες πόλεις τους µε πληθυσµό και ανθρώπους µε γνώσεις σε

διαφόρους τοµείς.

Σιγά σιγά το εβραϊκό στοιχείο ισχυροποιείται και επικρατεί αριθµητικά

στην πολυπολιτισµική Θεσσαλονίκη. Σύµφωνα µε τούρκικες πηγές του 1519,

εκείνη την χρονιά κατοικούσαν στην πόλη 15.715 Εβραίοι περισσότεροι από

τους Χριστιανούς και τους Μουσουλµάνους κατοίκους µαζί. Ασχολούµενοι

κυρίως µε το εµπόριο και την υφαντουργία, δηµιούργησαν µια ισχυρή

εµπορική κοινότητα µε ακµάζουσα οικονοµία. Εκµεταλλευόµενη την µεγάλη

της δύναµη, η εβραϊκή κοινότητα κατάφερε να εξασφαλίσει κάποιες παροχές

από τους Οθωµανούς που ισχυροποίησαν κι άλλο την θέση της. Τέτοιες ήταν η

αυτονοµία της κοινότητας και η προµήθεια των πρώτων υλών σε πολύ χαµηλές

τιµές.

Μετά την Απελευθέρωση της πόλης (1912), οι Εβραίοι θα κληθούν να

συνυπάρξουν αρµονικά µε το ελληνικό κράτος, κάτι που επιτυγχάνεται σε

πολύ µεγάλο βαθµό. Το 1917 µια µεγάλη πυρκαγιά θα πλήξει την κοινότητα

και θα αφήσει τους περισσότερους κατοίκους της άστεγους. Αυτή σε

συνδυασµό έναν ακόµα εµπρησµό θα αναγκάσει πολλούς Εβραίους να

µεταναστεύσουν σε χώρες της Ευρώπης κατά την διάρκεια του Μεσοπολέµου.

Η κατάκτηση της Ελλάδας από την ναζιστική Γερµανία θα αποτελέσει το τέλος

της κοινότητας. Από τους περίπου 40.000 που στάλθηκαν σε στρατόπεδα

συγκέντρωσης, µόνο το 4% επέζησε. Παρόλ’αυτά, ακόµα και σήµερα υπάρχει

η Ισραηλιτική Κοινότητα στην Θεσσαλονίκη.

5

Μουσουλμανική Κοινότητα:

Στην Βόρεια Ελλάδα, πολλά χρόνια τώρα, υπάρχει αρµονική συµβίωση µεταξύ

ορθόδοξων χριστιανών και µουσουλµάνων. Απόδειξη αυτού είναι η κοινότητα

των µουσουλµάνων της Θράκης και ο µορφωτικός πολιτιστικός σύλλογος

µουσουλµάνων Μακεδονίας-Θράκης. Η ίδρυση του συλλόγου αυτού

πραγµατοποιήθηκε από µουσουλµάνους της ∆υτικής Θράκης, περίπου το

2005. Η λύσεις των προβληµάτων που σχετίζονται µε την κοινότητα και

διαφύλαξη των ηθών της είναι ο κύριος σκοπός του συλλόγου.

6

Αρμένικη Κοινότητα:

Η αρµενική παροικία οργανώθηκε για πρώτη φορά σε κοινότητα περίπου το

1880 και είναι από τις παλαιότερες κοινότητες Αρµένιων στην Ελλάδα. Ο

ορθόδοξος αρµενικός ναός της Παναγίας στην οδό Τσιµισκή υπάρχει από το

1903. Μετά την µικρασιατική καταστροφή, ο αριθµός των Αρµένιων στην

Θεσσαλονίκη αυξήθηκε στους 10.000., ενώ στην αρχή έφταναν τους 300. Σε

ολόκληρη την Ελλάδα εγκαταστάθηκαν 80.000 από αυτούς. Η ενσωµάτωσή

τους πραγµατοποιήθηκε οµαλά και γρήγορα την περίοδο µετά από την

απελευθέρωση της πόλης. Σηµαντικό να αναφερθεί είναι πως την περίοδο

1920-1930 λειτουργούσαν στην Θεσσαλονίκη 5 αρµενικά σχολεία. Πλέον,

υπάρχουν περίπου 800 Αρµένιοι και ένα σχολείο.

Ευαγγελική - Προτεσταντική Κοινότητα:

Η σκέψη για δηµιουργία της πρώτης Ευαγγελικής Εκκλησίας στην

Θεσσαλονίκη ξεκίνησε από το 1860. Την εποχή εκείνη οι Προτεσταντικοί ήταν

ελάχιστοι και έτσι δεν είχαν ιεροκύρηκα. Αντί για Εκκλησία, που δεν είχαν

εκείνη την περίοδο, µαζεύονταν σε ένα σπίτι, όπου ασκούσαν την θρησκεία

τους. Σιγά σιγά µε την προσχώρηση και άλλων πιστών, έγινε απαραίτητη η

εύρεση ενός χώρου για να δηµιουργήσουν την δική τους Εκκλησία. Αυτό έγινε

τελικά το 1865, όταν και χτίστηκε ένας χώρος τέλεσης της προτεσταντικής

λατρείας στη οδό Κ. Παλαιολόγου.

7

Το γεγονός ότι οι Προτεστάντες πιστοί ήταν ελάχιστοι, είχε σαν

αποτέλεσµα να µην µπορούν να βρουν για πολλά χρόνια κάποιον σταθερό

ιεροκήρυκα. Τα µέλη της Εκκλησίας τους αυξήθηκαν µε τον ερχοµό

Ευαγγελικών κατά την Μικρασιατική Καταστροφή από τον Πόντο, την Μ.

Ασία και την Θράκη. Αυτή η αύξηση οδήγησε µερικά χρόνια αργότερα και

στην διεύρυνση της αίθουσας της Εκκλησίας.

Επίλογος: Μέσα από την εργασία καταλαβαίνουμε πως υπάρχουν

πολλές θρησκευτικές ενότητες στην πόλη μας και δεν είμαστε μόνο

οι ορθόδοξοι χριστιανοί. Αυτό όμως δεν σημαίνει πως δεν μπορούμε

να συνυπάρχουμε όλοι μαζί αρμονικά, χωρίς να προσβάλλουμε και

να καταπατούμε τα δικαιώματα των άλλων πιστών. Πιστεύω πως η

περίπτωση της Θεσσαλονίκης είναι παράδειγμα, καθώς δεν υπήρξαν

ποτέ σοβαρές διαμάχες μεταξύ των κοινοτήτων.

8

Πηγές:

1. https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%99%CF%83%CF%84%CE%BF%C

F%81%CE%AF%CE%B1_%CF%84%CF%89%CE%BD_%CE%95%

CE%B2%CF%81%CE%B1%CE%AF%CF%89%CE%BD_%CF%83%

CF%84%CE%B7%CE%BD_%CE%95%CE%BB%CE%BB%CE%AC

%CE%B4%CE%B1

2. http://www.jct.gr/holocaust.php

3. http://www.jct.gr/history.php

4. http://ebooks.edu.gr/modules/ebook/show.php/DSGYM-

C117/73/592,2124/

5. http://parallaximag.gr/thessaloniki/prosopa/zoes-ton-allon-

mousoulmaniki-kinotita-thessalonikis

6. https://sofistories.com/2016/04/03/religions-in-thessaloniki

7. http://www.eeeth.gr/about/i-istoria-tis-ekklisias