ΣΥΝΟΧΗ ΚΑΙ ΣΥΝΕΚΤΙΚΟΤΗΤΑ

Συνοχή: Είναι η λεκτική-μορφική σύνδεση, τα γλωσσικά δηλαδή μέσα «συρραφής» των φράσεων, προτάσεων, περιόδων, παραγράφων και ενοτήτων ενός κειμένου, προκειμένου να «υφανθούν» τα νοήματα στο πλαίσιο μιας φυσικής και λογικής τάξης και να αποτελέσουν ένα συνεκτικό και ενιαίο σύνολο.

Συνεκτικότητα: Είναι η νοηματική σύνδεση των φράσεων, προτάσεων, περιόδων, παραγράφων και ενοτήτων ενός κειμένου

Πώς πετυχαίνουμε τη νοηματική σύνδεση της μιας παραγράφου με την άλλη, δηλαδή την συνεκτικότητα των παραγράφων; - Είναι πολύ απλό. Όπως μέσα σε μια παράγραφο δεν αλλάζουμε την πλευρά του θέματος, αλλά παραμένουμε και εξετάζουμε την ίδια πλευρά από το θέμα, αυτή δηλαδή που αναφέρεται στη θεματική πρόταση, έτσι και στο κείμενο δεν αλλάζουμε το γενικό θέμα για το οποίο γράφουμε το κείμενο. - Δεν αλλάζουμε λοιπόν το αρχικό θέμα για το οποίο γράφουμε το κείμενό μας, αλλά παραμένουμε στο ίδιο.

Παράδειγμα: Έτσι, αν γενικό θέμα στο κείμενό μας είναι λχ το περιβάλλον, σε μια παράγραφο εξετάζουμε και μιλάμε για τον ορισμό- τι εννοούμε δηλαδή περιβάλλον, στην άλλη για το από πότε ο άνθρωπος άρχισε να επεμβαίνει έντονα και να καταστρέφει το περιβάλλον- ιστορική ανασκόπηση, στην άλλη για τις αιτίες που καταστρέφουμε το περιβάλλον, στην άλλη τα αποτελέσματα από την καταστροφή του, στην άλλη τι νομίζουμε ότι πρέπει να γίνει για να σταματήσει ή έστω να περιοριστεί η καταστροφή του, κτλ).

Πώς καταστρέφεται η συνεκτικότητα; Έστω ότι έχουμε ως θέμα για την έκθεσή μας "η καταστροφική του φυσικού περιβάλλοντος", και έστω ότι γράφουμε στην πρώτη παράγραφο τον ορισμό για το τί εννοούμε φυσικό περιβάλλον, στη δεύτερη τα αίτια που οδηγούν στην καταστροφή του, και ξαφνικά στην τρίτη παράγραφο μιλάμε για το οικογενειακό μας περιβάλλον και το πόσο καλό είναι. Τότε με την τρίτη παράγραφο καταστρέψαμε τη συνεκτικότητα των παραγράφων μας. Η συνεκτικότητα, λοιπόν, καταστρέφεται αν σε μια παράγραφο ξεφύγουμε από το κεντρικό θέμα για το οποίο γράφουμε την έκθεσή μας}.

Τρόποι λεκτικής-μορφικής σύνδεσης (τρόποι συνοχής) 1. Με διαρθρωτικές λέξεις ή φράσεις που ενδέχεται να δηλώνουν:

Αίτιο-αιτιολόγηση: π.χ. επειδή, διότι, εξαιτίας, γι’ αυτό το λόγο, μιας και, αφού (αιτιολογικό), καθώς, …

Αντίθεση-εναντίωση: π.χ. όμως, ωστόσο, αλλά, αν και, ενώ, μολονότι, και ας, και που, …

Παραχώρηση: π.χ. και αν, ας, και να μη, και αν ακόμα, που να, … Όρο-υπόθεση-προϋπόθεση: π.χ. αν, σαν, άμα, με την προϋπόθεση, σε περίπτωση

που, … Επεξήγηση: π.χ. δηλαδή, με άλλα λόγια, για να γίνω σαφέστερος, … Παράδειγμα: π.χ. για παράδειγμα, λόγου χάρη, … Έμφαση: π.χ. και κυρίως, κατά κύριο λόγο, πρέπει να τονιστεί, είναι αξιοσημείωτο,

… Απαρίθμηση: π.χ. πρώτον, δεύτερον, καταρχάς, αρχικά, τέλος, …

Πρόσθεση-συμπλήρωση-προσθήκη: π.χ. επίσης, επιπλέον, και, επιπρόσθετα, παράλληλα, ομοίως, εκτός των άλλων και, …

Συμπέρασμα-αποτέλεσμα-συγκεφαλαίωση: π.χ. επομένως, έτσι, συνεπώς, λοιπόν, ώστε, συμπερασματικά, με αποτέλεσμα, εν κατακλείδι, …

Παραδοχή-βεβαίωση: π.χ. βέβαια, φυσικά, αναμφισβήτητα, αναμφίβολα, ασφαλώς, …

Συχνότητα: π.χ. συνήθως, συχνά, σπάνια, πολλές φορές… Αναφορά: π.χ. όποιος, ό,τι, όσο, όσον αφορά, αναφορικά, όπως, … Συμφωνία με αναφορική διάσταση: π.χ. «Σύμφωνα με τα δεδομένα…», βάσει…

ή παραπομπή: π.χ. «Σύμφωνα με την άποψη του…» Χρόνο (χρονική σειρά, τάξη, αφετηρία, διάρκεια, τέρμα κ.λπ.): προηγουμένως,

ύστερα, έπειτα, πριν, μετά, εντωμεταξύ, όταν, στην αρχή, κατόπιν, στο τέλος, … ή μεταφορικά χρόνο, π.χ. Τώρα θα ήθελα να…

Τόπο (τοπικό προσδιορισμό): π.χ. εδώ, εκεί, έξω, κοντά, … ή μεταφορικά τόπο, π.χ. Εδώ θέλω να σταθώ στο γεγονός ότι…

Τρόπο: π.χ. έτσι, με αυτόν τον τρόπο, … Σκοπό: π.χ. για να, να, για το σκοπό αυτό, προκειμένου να, … Διάζευξη: π.χ. είτε…είτε, μήτε…μήτε, ή…ή, ούτε…ούτε, … ή σύζευξη: π.χ. και…και,

… Ενδοιασμό-φόβο: π.χ. μήπως, μη, … Βούληση-επιθυμία: π.χ. να, θα ήθελα να, … Ερώτηση-απορία: π.χ. ποιος, πού, πότε, πώς, τι, … Διάρθρωση κειμένου: π.χ. «το κείμενό μου θα δομηθεί πάνω σε δύο άξονες», … Εισαγωγή νέας ιδέας: π.χ. το επόμενο θέμα που πρέπει να εξετάσουμε είναι… Συνδυασμό δηλώσεων: π.χ.:

· «εκτός εάν»: δηλώνει εναντίωση ή παραχώρηση και προϋπόθεση· «όταν»: δηλώνει χρόνο και υπόθεση· «αλλά και»: δηλώνει προσθήκη και έμφαση· «και κυρίως»: δηλώνει αναφορά και έμφαση

2. Με επανάληψη μιας λέξης/φράσης, που είναι «κλειδί» είτε της προηγούμενης παραγράφου, περιόδου ή πρότασης είτε αποτελεί τη βασική ιδέα της ενότητας ή του κειμένου.

3. Με λέξεις ή φράσεις που αποδίδουν ή εμπερικλείουν ή περιγράφουν ή χαρακτηρίζουν το σκεπτικό-νόημα που έχει προηγηθεί. Οι λέξεις αυτές μπορεί να είναι:

Συνώνυμα ή λέξεις που νοηματικά παρουσιάζουν συγγένεια, π.χ. «ο μηνυτής → ο ενάγων»

Υπερώνυμα, π.χ. «ο δικηγόρος → ο επαγγελματίας» Ένας γενικότερος όρος, π.χ. «οι φοιτητές → η σπουδάζουσα νεολαία» Ένας όρος που δηλώνει τη σχέση του όλου με τα μέρη του, π.χ. «προκαταβολή και

το υπόλοιπο → η συνολική τιμή» Μια λέξη ή φράση που περιγράφει-αποδίδει-χαρακτηρίζει κάτι που έχει

προηγηθεί π.χ. «η άποψη/αντίληψη/παραδοχή αυτή…» Μια λέξη ή φράση που εισάγει ερώτημα ή δίνει απάντηση, π.χ. «Τι πρέπει να

κάνουμε; Να αντιδράσουμε…», «Το ερώτημα που τίθεται είναι…», «Η απάντηση είναι…» Κ.λπ.