Ήθος - ΗθικήΝικηφοράκης Γεώργιος

Τάξη: Α’3Στο πλαίσιο του μαθήματος των Θρησκευτικών

Ετυμολογία

• Κοιτάζοντας την έννοια του ήθους στο λεξικό βρίσκουμε ότι είναι: Το σύνολο των ψυχικών ιδιοτήτων του ανθρώπου, ο ατομικός χαρακτήρας. • Όμως η έννοια του ήθους συχνά ταυτίζεται με άλλες

έννοιες όπως της ηθικής ή και ακόμα με το ηθικό.• Ηθική ετυμολογικά είναι: Η επιστήμη που μελετά τους

κανόνες συμπεριφοράς των ανθρώπων στην κοινωνική τους συμβίωση.

Ετυμολογία

• Ψάχνοντας λίγο ακόμα βρίσκουμε και μία άλλη έννοια της ηθικής: Δογματική διδασκαλία για το καλό και το κακό: χριστιανική ηθική.• Το ηθικό από την άλλη σημαίνει: Ψυχική δύναμη που

κινεί τον άνθρωπο στη ζωή και στη δράση.• Αυτές οι τρείς λέξεις εν τέλει παρόλο που προέρχονται

από την ίδια ρίζα έχουν σημαντικές διαφορές στην ετυμολογία τους.

Ηθική: Εξωγενή κίνητρα

• Η ηθική είναι η στάση που καθορίζεται από την εικόνα μου στο κοινωνικό σύνολο, ή απλώς από μια εικόνα που έχω πλάσει στο νου μου ως επιθυμητή.

Ήθος: Ενδογενή κίνητρα

• Το ήθος είναι η στάση που βασίζεται σε εσωτερική παρόρμηση να είμαι τίμιος, συνεπής, δίκαιος, συμπονετικός, ανθρώπινος και τα συναφή επειδή αισθάνομαι την εσώτερη ανάγκη μου να είμαι έτσι, ασχέτως με το πώς φαίνομαι εξωτερικά.

Ήθος και Ηθική με επίκεντρο τον άνθρωπο

• Αντιλαμβανόμαστε τις ηθικές αξίες τις σταθερές, οι οποίες συνέχουν τον υλικό φυσικό κόσμο με σκοπό την αρμονική ισορροπία των ουρανίων σωμάτων. Η αναλογία αυτή υπάρχει και στον άυλο ψυχοπνευματικό κόσμο: δηλαδή το νοήμον πλάσμα, ο άνθρωπος, καλείται να ανακαλύψει πρώτα και να υιοθετήσει ύστερα, τις παγκόσμιες ηθικές σταθερές που έχουν σκοπό να κάνουν την ανθρωπότητα να συνυπάρχει αρμονικά και δίκαια.

Χριστιανικό Ήθος

• Ο απόστολος Παύλος καλεί όλους τους χριστιανούς να συμπεριφερόμαστε σε όλους ανεξαιρέτως με καλοσύνη. «Το επιεικές υμών γνωσθήτω πάσιν ανθρώποις». Η καλοσύνη ως έκφραση συμπάθειας, επιείκειας, κατανόησης και συμπαράστασης προς τον πλησίον είναι ένδειξη χριστιανικού ήθους, καθώς πηγάζει από την καλλιέργεια της πίστεώς μας στον Χριστό, που είναι Ελεήμων και Φιλάνθρωπος.

Τέσσερις θεμελιώδεις αρετές που καλλιεργούν το χριστιανικό ήθος

• «Όσα αληθή». Όπως ερμηνεύει ο άγιος Νικόδημος, η κακία είναι ψεύδος, επειδή προέρχεται από τον πατέρα του ψεύδους, τον διάβολο. Ενώ η αρετή της καλοσύνης προέρχεται από το Πνεύμα της αλήθειας, που είναι ο Θεός.

Τέσσερις θεμελιώδεις αρετές που καλλιεργούν το χριστιανικό ήθος

• «Όσα σεμνά». Η απρεπής συμπεριφορά και τη χάρη του Θεού διώχνει και τους άλλους προσβάλλει και απωθεί. Οι άσεμνες κινήσεις, τα αισχρά λόγια, η έλλειψη σεβασμού δεν στηρίζουν το χριστιανικό ήθος αλλά προέρχονται από ασεβή τρόπο ζωής. 

Τέσσερις θεμελιώδεις αρετές που καλλιεργούν το χριστιανικό ήθος

• «Όσα αγνά». Αγνά είναι τα έργα της σωφροσύνης, η άσκηση της εγκράτειας των αισθήσεων και η θεομίμητη αρετή της παρθενίας. Η αγνότητα ξεκινά από τον καθαρό νου. Όταν οι λογισμοί μας είναι ευσεβείς, τότε και η καρδιά ακολουθεί και βουλεύεται το αγαθό και ο άνθρωπος πράττει το αγαθό.

Τέσσερις θεμελιώδεις αρετές που καλλιεργούν το χριστιανικό ήθος

• «Όσα προσφιλή». Μόνο τα προσφιλή στο Θεό έργα είναι ευάρεστα ενώπιών Του. Τι προσφιλέστερο στον Θεό από το Ευαγγέλιό του, αφού εκεί καταγράφεται το θέλημα του Θεού. Εάν εναρμονίζουμε τον τρόπο συμπεριφοράς μας με τη διδασκαλία του Ευαγγελίου, τότε γινόμαστε και εμείς προσφιλείς, δεκτοί από τον Θεό.

Το Ήθος σήμερα

• Κάποιοι πάντως θα επιμένουν ότι είναι δύσκολο να έχεις ήθος τη σήμερον ημέρα. Ομοίως δύσκολο ήταν και τη χτεσινή ημέρα και την προχτεσινή ημέρα, και θα είναι ίσως ακόμη δυσκολότερο και την αυριανή και τη μεθαυριανή. Το ήθος δεν ζυγίζεται με κριτήρια ποσοτικά, δηλαδή υλικά, αλλά ποιοτικά, δηλαδή άυλα. Δεν πηγάζει από έξω μας, αλλά από μέσα μας.

Τεκμηρίωση

• http://antikleidi.com/2015/04/24/ithosithiki/