Άρθρο για το περιοδικό Epsilon 7

1

Η υπό-αντιπροσώπευση της γυναίκας στον εργασιακό χώρο

Για πάρα πολλά χρόνια υπάρχει μια μεγάλη διαφορά ποσόστωσης μεταξύ ανδρών και

γυναικών στον εργασιακό χώρο. Πολυσύνθετοι παράγοντες που εδραιώθηκαν ιστορικά,

διαμόρφωσαν ένα ανισότιμο-εχθρικό εργασιακό περιβάλλον προς την γυναίκα.

Οι ραγδαίες εξελίξεις σε όλα τα επίπεδα άλλαξαν τους συσχετισμούς προς όφελος του

γυναικείου φύλου. Σύμφωνα με επίσημα στοιχεία, καταγράφεται μια αυξητική τάση της

γυναικείας παρουσίας, τόσο στον ιδιωτικό όσο και στο δημόσιο τομέα. Όμως αν κοιτάξουμε

προσεκτικότερα, θα δούμε ότι παρόλη την ολοένα αυξανόμενη παρουσία, ελάχιστες είναι σε

διευθυντικές θέσεις, σε θέσεις δηλαδή όπου παίρνονται οι αποφάσεις. Βεβαίως αυτού του

είδους ο άνισος “ρατσισμός” υφίσταται εξίσου, τόσο στο μισθολογικό τομέα όσο και στη

διαδικασία προαγωγής. Τα παραπάνω δεν είναι μια ιδιομορφία που παρουσιάζει μόνο η

Ελλάδα ή κάποια μεμονωμένη ομάδα χωρών, αλλά το σύνολο των χωρών στην Ε.Ε.

Όσον αφορά στην Ελλάδα τα παρακάτω στοιχεία παρουσιάζουν ανάγλυφα την κατάσταση.

Υπολογίζεται ότι το 30% των επιχειρήσεων διεθνώς ανήκει σε γυναίκες, αλλά μόνο το 10% των

γυναικών επιχειρηματιών έχει πρόσβαση στα απαραίτητα κεφάλαια. Ένα στα τέσσερα

διευθυντικά στελέχη είναι γυναίκες (25,8%), ενώ κατά μέσο όρο έχουν από 10% έως 30%

Άρθρο για το περιοδικό Epsilon 7

2

λιγότερες οικονομικές απολαβές από τους άντρες. Χαρακτηριστικό παράδειγμα, αν και όχι από

τον εργασιακό τομέα, είναι το κοινοβούλιο, όπου η παρουσία των γυναικών είναι ιδιαίτερα

ισχνή. Όμως είναι αναγκαίο να τονιστεί ότι προκειμένου ένα κόμμα να λάβει μέρος σε

οποιαδήποτε εκλογική διαδικασία, είναι αναγκαίο ένα ποσοστό (30%) γυναικών να συμμετέχει

και να έχει εκλόγιμη θέση, κάτι που φανερώνει ότι με ιδιαίτερη δυσκολία οι γυναίκες

αναδεικνύονται σε θέσεις λήψης αποφάσεων. Στην υπόλοιπη Ευρώπη τα ποσοστά εμφανίζουν

μια μικρή αύξηση, αλλά όχι αρκετά θεαματική ώστε να χρειάζεται εξέταση.

Σύμφωνα με στοιχεία που παρουσιάστηκαν 2014 από το Ευρωπαϊκό Ινστιτούτο για την Ισότητα των Φύλων (EIGE), σε συνέντευξη τύπου στα γραφεία της αντιπροσωπείας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στην Αθήνα, με θέμα «η θέση της Γυναίκας στην Οικονομία: Το παράδειγμα της Ελλάδας», το ποσοστό των γυναικών, ηλικίας 20-64 ετών, που είναι απασχόλησης πλήρους ωραρίου, στα 28 κράτη-μέλη της ΕΕ το 2012, βρίσκεται στο 54%, πολύ μακριά από το 75% που είναι ο στόχος της ΕΕ για το 2020. Το ανάλογο ποσοστό για τους άνδρες είναι 72%. Στην Ελλάδα, το ποσοστό των εργαζόμενων γυναικών που είναι πλήρους απασχόλησης ανέρχεται στο 43%, ενώ στους άνδρες αγγίζει το 64%.

«Οι γυναίκες δεν συμμετέχουν ακόμη στην αγορά εργασίας στον ίδιο βαθμό με τους άνδρες. Εάν οι γυναίκες έχουν παρουσία στην αγορά εργασίας στον ίδιο βαθμό με τους άνδρες, τότε η οικονομία θα καταγράψει άνοδο. Κατά συνέπεια όλες οι χώρες εφόσον το επιθυμούν, μπορούν να βελτιώσουν την οικονομία τους εάν δώσουν τις ίδιες δυνατότητες σε άνδρες και γυναίκες να μετέχουν στην αγορά εργασίας» σημείωσε ο Jesper Schou Hansen από το Ευρωπαϊκό Ινστιτούτου για την Ισότητα των Φύλων, σχολιάζοντας τα αποτελέσματα της πανευρωπαϊκής μελέτης που εστιάζει στην υποστήριξη των γυναικών κατά την πρόσβασή τους στην αγορά εργασίας.

Για ποιο λόγο λοιπόν παρατηρείται αυτό το φαινόμενο; Το σημαντικότερο εμπόδιο που

επηρεάζει την εργασιακή τους ανέλιξη και πρέπει να υπερβούν είναι αυτό του κοινωνικού τους

ρόλου. Φυσικά υπάρχουν και άλλοι παράγοντες που παίζουν ρόλο σε αυτή την κατάσταση,

όπως η τρέχουσα οικονομική κρίση, αλλά ο κοινωνικά προκαθορισμένος ρόλος τους είναι

αυτός που σήμερα δημιουργεί την υπό-αντιπροσώπευση τους ή έστω την εργασιακή

επιβράδυνση. Έτσι λοιπόν, βλέπουμε ότι η σύγκρουση οικογενειακών και επαγγελματικών

υποχρεώσεων αποτελεί τον πρωτεύοντα ρόλο. Τα κοινωνικά στερεότυπα που ιστορικά έχουν

εδραιωθεί, δρουν περιοριστικά στις επαγγελματικές φιλοδοξίες. Αυτό άλλωστε αποδεικνύεται

και από το ποσοστό ανεργίας, όπου το αντίστοιχο των γυναικών είναι συστηματικά υψηλότερο

από αυτό των ανδρών. Εξίσου σημαντικός παράγοντας είναι ότι οι γυναίκες συνεχίζουν να

εστιάζουν σε τομείς που παραδοσιακά υπερτερούν (υγεία, εκπαίδευση, υπηρεσίες φροντίδας),

αλλά με χαμηλότερες οικονομικές απολαβές.

Για ποιο λόγο όμως είναι αναγκαίο να μας προβληματίζει; Πρέπει κατ’ αρχάς να ξεκαθαρίσουμε

ότι η εργασιακή ισότητα των φύλων δεν είναι μόνο ζήτημα κοινωνικής δικαιοσύνης, αλλά

Άρθρο για το περιοδικό Epsilon 7

3

επίσης κοινωνικής συνοχής, ανταγωνιστικότητας και βιώσιμης ανάπτυξης. Σύμφωνα με έρευνες

του ευρωπαϊκού κοινοβουλίου η αυξανόμενη συμμετοχή των γυναικών στην αγορά εργασίας

αποτελεί σημαντική συμβολή στην οικονομική ανάπτυξη της ΕΕ, αντιστοιχώντας στο ένα

τέταρτο της ετήσιας οικονομικής ανάπτυξης. Η ισότιμη συμμετοχή στην εργασία δεν είναι απλά

ένα πρόσφορο οικονομικό πλεονέκτημα, αλλά μια επένδυση για το μέλλον, καθώς αποτελεί

εχέγγυο για την πλήρη αξιοποίηση του εργατικού δυναμικού, ιδίως ενόψει των μελλοντικών

ελλείψεων δεξιοτήτων και τη φυγή ταλέντων προς άλλες χώρες εκτός ΕΕ ή ακόμα και

ευρωζώνης. «Έχει διαπιστωθεί ότι οι πολιτικές που ωθούν στην ίση αντιπροσώπευση, οδηγούν

στην αύξηση της παραγωγικότητας-ανταγωνιστικότητας των επιχειρήσεων και γενικότερα, της

ευρύτερης τοπικής και περιφερειακής ανάπτυξης. Επίσης, η ενδυνάμωση της θέσης των

γυναικών στην αγορά εργασίας με την καταπολέμηση των ανισοτήτων, καθώς και με την

καλύτερη εξισορρόπηση οικογενειακής και επαγγελματικής ζωής κρίνεται ως απαραίτητη,

προκειμένου να αμβλυνθούν οι συνέπειες των δημογραφικών εξελίξεων που προκαλούν

μείωση του εργατικού δυναμικού και έλλειψη δεξιοτήτων σε πολλά επαγγέλματα και κλάδους

της οικονομίας. Η στήριξη των γυναικών ώστε να αναπτύξουν όλο τους το δυναμικό και η

μεγαλύτερη ανάμιξη των ανδρών στην επίτευξη της ισότητας, κυρίως με την ανάδειξη του

γονεϊκού τους ρόλου, διευρύνουν και ενισχύουν τη δεξαμενή ταλέντων και δεξιοτήτων που έχει

ανάγκη η ευρωπαϊκή οικονομία προκειμένου να παραμείνει ανταγωνιστική στις διεθνείς

αγορές.» (έρευνα της εταιρείας Equal).

Προς αυτή τη κατεύθυνση η Ε.Ε. με άξονα την Ευρώπη 2020 θέτει στρατηγικές προτεραιότητες,

με κατεύθυνση να αυξήσει το ποσοστό των γυναικών που βρίσκονται σε ιεραρχικές θέσεις, τη

μείωση των μισθολογικών διαφορών αλλά και την αρμονική συνύπαρξη εργασιακής και

προσωπικής καθημερινότητας. Οι προτεραιότητες αυτές βεβαίως είναι δέσμευση για όλα τα

ευρωπαϊκά όργανα, τις κυβερνήσεις αλλά και τους κοινωνικούς εταίρους.

Ακόμα λοιπόν και αν μια από τις μεγαλύτερες επαναστάσεις σε κοινωνικό επίπεδο, ήταν ότι οι

γυναίκες κατάφεραν να διαβούν το κατώφλι της εργασίας, έχουν ακόμα πολύ δρόμο προς την

ισότητα σε όλα τα επίπεδα.

Αποστόλης Ζαβιτσάνος, Υπεύθυνος Εκδόσεων, Skywalker.gr.