A. K. ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ

Η ΠΡΩΤΗ ΑΠΕΡΓΙΑ

ΣΤΗ ΣΚΛΑΒΩΜΕΝΗ ΕΥΡΩΠΗ

ΧΡΟΝΙΚΟ ΤΗ Σ ΚΑΤΟΧΗΣ

Ε Κ Δ Ο Σ ΗΒΙΒΛΙΟΠΩΛΕΙΟΥ Π ΕΤΡΟ Υ ΚΑΡΑΒΑΚΟΥ

Α Θ Η Ν Α - 1 9 4 5

A. K. AHMHTPIOV

Η ΠΡΩΤΗ ΑΠΕΡΓΙΑ

ΣΤΗ ΣΚΛΑΒΩΜΕΝΗ ΕΥΡΩΠΗ

ΧΡΟΝ ΙΚΟ Τ Η Σ ΚΑ ΤΟΧΗ Σ

Ε Κ Δ Ο Σ ΗΒΙΒΛ ΙΟ Π Ω Λ ΕΙΟ Υ Π Ε Τ Ρ Ο Υ ΚΑΡΑΒΑΚΟΥ

Α 0 Η Ν Α - 1 9 4 5

ΣΤΙΣ 14 ΤΟΥ ΑΠΡΙΛΗ T O Y 1942

ΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ ΔΗΜΟΣΙΟΙ ΥΠΑΛΛΗΛΟΙ

ΔΙΝΟΥΝ ΑΥΤΟΙ ΠΡΩΤΟΙ ΤΟ ΠΑΡΟΝ

ΣΤΟ ΠΑΝΕΘΝΙΚΟ ΠΡΟΣΚΛΗ ΤΗ ΡΙΟ

ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΠΙΒΙΩΣΗ ΚΑΙ ΤΗ Λ ΕΥ ΤΕΡΙΑ

«Εύγε στούο ύIύπαλλήλους τής

περήφανους οημοσιους Ελλάδος. ’'Ας συνεχί-

σουν καρτερικά τον πατοιωτικον του: ά-k l ιγώνα που περιβάλλεται μέ τις συμπά­

θειες των Συμμάχων».

Ραδιοφωνική Ικ^ομ-ιή· Λονδίνου 19 του "Απρίλη τού 1942

ΟΜΟΛΟΓΗΜΕΝΑ

Τό βιβλιαράκι toCto έρχεται στη δημοσιότητα χωρίς αξιώσεις. Καθεαυτό δεν είναι ι σ τ ο ρ ι κ ό χ ρ ο ν ι κ ό . Είναι μια άπλή ι σ τ ο ρ ι κ ή π ε ρ ι γ ρ α φ ή ιών γεγο· νότων χνις πρώτης απεργίας στή δουλωαένη Ευρώπη, χωρίς Ιδιαίτερη φροντίδα εντονότερου χρωματισμού των περιστα* τικών. Ή περιγραφή αφήγηση στηρίχτηκε σέ μαρτυρίες αξιόπιστες καί σέ λιγοστά υπάρχοντα γραπτά κείμενα. Αύ* τός, εξάλλου, πού φρόντισε τή συλλογή τους, έζησεν ό ΐ ' δ ι ο ς τά περιστατικά τής απεργίας. Σκοπός μου δεν είναι ή λεπτομερειακή ιστορική έρευνα, μήτε ή κριτική, καί πιο πολύ, ή αξιολόγηση τού γεγονότος. Ό σκοπός καί διαφορετι­κός είναι καί περιορισμένος : νά πλουτιστεί ή εθνική πα* ράδοση καί νά έξαρθεΐ ή εθνική αντίσταση των έλλήνων υπαλλήλων στα χρόνια τής σκλοβ άς καί νά μή λησμονηθοΰ· νε καί πλαστογραφηθοΰνε μέ τό πέρασμα του χρόνου διαλε­χτές σελίδες τού έθνικού μας έπους· "Οσο για τή γλώσσα χρησιμοποίησα τή γλώσσα τοΰ Λ ιού μας* ωστόσο ιίναι αμ­φίβολη ή επιτυχία μου. ΟΙ αναγνώστες άς κρίνουν αυστηρά τήν όλη προσπάθεια μου.

A. Κ. Δ

’Αθήνα, 10—V —1945

Α'. ΣΥΝΤΟΜΗ ΓΕΝΙΚΗ ΕΠΙΣΚΟΠΗΣΗ

1. Η ΕΥΡΩΠΗ ΣΚΛΑΒΩΜΕΝΗ

’Αρχές του 1942. Ό διεθνής βρίζοντας δέν είναι παρήγαρος για τόν συμμαχικόν αγώνα. Ό ναζισμός· φασισμός φαίνεται κυρίαρχος σ’ ολόκληρη χήν Ευ­ρώπη. Στβ βαρύ του πέλμα στενάζουν έκατομμύρια σκλάβων λαών: τής Αυστρίας, τής ’Αλβανίας, τής Τσεχοσλοβακίας, τής Ιίολωνίας, τής Γαλλίας, τής Νορβηγίας, τής Δανίας, τού Βελγίου, του Λουξεμ­βούργου, τής 'Ολλανδίας, τής Γιουγκοσλαβίας, τής Ελλάδας, τής Εσθονίας, τήι Λεττονίας, τής Λιθουα­νίας, τής Ουκρανίας, τής Ρωσίας.. ’Άλλες χώρες, γοητευμένες και σύναμα φοβισμένες άπ’ τΙς άναμρί- βολες υιεγάλες στρατιωτικές έπιτυχίεςτοϋ ’Άξονα, δη­λώνουν ύποταγή, πού στή γλώοσα τής άπατης καί τής ανάγκης καμουτλαοίζεται μέ τις λέξεις «^ιλία» καί «συμμαχία»: Φιλλανδία, Ουγγαρία, Ρουμανία,

— 10 —

Βουλγαρία. Ή κάθε μια χωριστά κι’ δλες μαζί Ιπι- δ.ώκουνε τήν πραγμάτωση, μέ τήν ένίσχυση τοΰ ^Α­ξονα «έθνίκών βλεψεω.»... "Αλλες πάλι μένουν σού- δέτερες»: Ή Ισπανία κρατάει ούδετεοότητα ένοχη, ή Τουοκία φιλική πρός τόν "Αξονα, ή Σουηδία τό ίδιο, ή Ελβετία έπίοης τό ίδιο... "AJ;oγη θά μπορούσε ίσως να χαοακτηρισθεϊ ή ούοέτερη στάση τής Πορτο- γαλ/ίας, έξαιτίας τή; γεωγραφικής της κυρίως θέσης καί των οικονομικών της συμφερόντων - μολονότι τό έσωτερικό της καθεστώ,, μέ τόν Σαλαζάρ έπικεφα- λής, συγγενεύει πρός ιό χιτλερικό.

Οί σύμμαχοι δέχονται σκληρά τά πολεμικά πλήγ­ματα από μέρους τοϋ "Αξονα— στήν ξηρά, στή θά­λασσα καί στόν αέρα. Ό γερμανικός στρατός, τΡ ναυ τικό, ή «Λουφτβάφε» μέ τήν ένίσχυση (ποσοτική καί τεχνική παρά ποιοτική) των ενόπλων δυνάαεων τής Ιταλίας καί των δορυφόρων— ξέχωρα οί μισθοφορι­κέ; «έ^ελοντικές» χαξιαοχίες των άξονοδούλων καί ούδετεοων— έχουνε στό ένεργητικό τους έπιτυχίες σ’ δλα τά πολεμικά θέατρα. Ή συνεχής προχώρηση, μέσα σέ πολύνεκρες τιτά/ειες μάχες, των γερμανικών στρατευμάτων στό ’Ανατολικό μέτωπο, δπου ό ίσχυρό- τερος συμμαχικός στρατός, ό Σοβ.ετικός, βρίσκεται στήν άνυπέρβλη^η ανάγκη νά περνάει αδιάκοπα άπ3 τήν άμυνα στήν έπίθεση κι5 αντίστροφα, υποχωρώντας στρατηγικά πρός Ασφαλέστερα σηαεΐα μελλοντικής νικηφόρας έξόοιχησης κρατεί τήν υφήλιο οέ μια άγω- νιώδη ανησυχία γιά τήν έξέλιξη του πολέαου στό μ έ­τωπο τούτο. Οί πολεμικές, έξαλλου, άτυχ(ες τών άγ- γλων στό μέτωπο τής Μέσης ’ Ανατολής (Κυρηναϊκή), δπου τά ίταλογερμανικά στρατεύματα υπό τήν ήγεσία τ&Ο Ρόμμελ, διαμφισβηταυν έπιτυχώς τήν πρωτοβου-

11

λίχ στ?ς έπιχειρήσεις, αύξάνουνε τήν άγο)νία καί τήν άβ^βαιόιητα. Ό φοβερός δποβρυχιακός, τέλος, πόλε μος έχε·, άναπτυχθεί σ έπικίνδυνο σημείο γιά τΙς συμμαχικές μεταφορές καί τον ά εφοδιασμό

Ή κατάσταση, από συμμαχικήν άποψη. δέν είναι καλύτερη στα υπόλοιπα μέτωπα (Κίνα Β ρμανία. Ε ι ­ρηνικός κλπ ). Ό Ιαπωνικός πολεμικός μηχανισμός είναι ίσχυοότατος. Στρατόι μαχητ κός, στόλος έπίφο- βος, άεροπορία άξιόμαχη 'Η ’Ιαπωνία σημειω ει τις πρώτες μεγάλες έπιτυχίες της σέ ράρος τής ’Αμερι­κής, τής ’Αγγλίας καί τής Κίνας Οί άξονικές Δυνά­μεις φαίνονται άκατάβλητες.

Ή έπαρση των ναζίδων γίνεται θρασυτερη, πρωτό­γονη. Οί στενό: συνεργάτες του Χίτλερ καί συνυπεύ- θυνοι μ5 αυτόν γιά τήν άνθρωποσφαγή προεξοφλούνε τήν αξονική νίκη καί τό θρίαμβο του φασισμού Ιΐροσ- παθοΟνε νά έκμεταλλευθουν δσο μποροΟέ τίς στρατιω­τικές έπιτυχίες του "Αξονα, ν3 άπατήσουνε καί νά πτοήσουνε, κατά πρώτο λόγο, τούς λαούς τής κατε/ό- μ ε η ς Εύρώπης κΓ έπειτα τό δικό τους το λαό Ό πό­λεμος γι αύτούς έχει κριθεί ορ στικά. « ’Απρόσβλητοι άπό στρατιωτικήν άποψη, έξασφαλισμένοι άπο οίκονο- μΐκήν άποψη απορούμε νά όογανώσουμε πολίτικα τ ή ν ή π ε ι ρ ό μ α ς σαν νά ζουμε σέ περίοδο είρηνική» — διακηρύίσει έπισημα δ ξετσίπωτος καί τταδρος ύπουο'ός τών Έτωτεοικών τοΟ Γ' Ράϊχ φόν Ριμπεν τροπ! Καί /έγ:ν ας «πολιτική όργά,ωση» έννοοΟσε τή «νέα ευρωπαϊκή τάξη» υπό τήν ήγεσία τοΟ "Αξονα !

«Νεα έύοωπαϊκή τάξη». ’Αξίωση κα· ύποσχεση τής μεγαλύτερης σύχχοονης έγκληαατ.κής φυσιογνω­μίας. Άνεςίτηλο στίγμα γιά τήν πολιτισμένη ανθρω­πότητα. Ή χιτλερική κατοχή τίποτα δέ σεβάστηκε

- 12

καί τίποτα δέν άφησε στή θέση του. Ή ναζιστική χο­λέρα ά*ά>ισε το π&· οτί καταστροφικό πέρασμά της... «Νέα ευρωπαϊκή τάξη»! Μ' αύ:ές τις τρεις άθώες λέ­ξεις προσπάθησεν ό έχθρός νά κρύψει τά έγκληαατικά του σχέδια άπ’ τούς λαούς. Τό τέχνασμα έτρεπε νά μήν λποτύχε.. Οί πολεμικές ανάγκες τών ναζίδων καί τά συμφεροντά τους βιάζουν. (Η λαοί δφ.Τλουν νά πι­στέψουνε τή «νέα τάξη» του μ έ λ λ ο ν τ ο ς . *Άν π ι ­στέψουμε,θα τά-δόσου* δ λ α, δουλειά καί ζωή, πατρίδα κα. τιμή, γιά τή νίκη καί τό θρίαμβο τής φασ.στι- κής τυραννίδας. ”Αν όχι . . . άργά ή γρήγορα, θά ξε- σποϋσεν ή έ θ ν ι κ ή ά ν τ ι δ ρ α σ η , ό έθνίκοαπε- λευίερωτικός άγώνας έκατομμυρίων ανθρώπων, πού διψούσανε τό ξεσκλάβωμά τους . . .

Τρία δπλα —μέσα, διάλεξεν δ καταχτητής, γιά τήν έπιτυχία του σκοπού του. Τήν π ε ί ν α, ύπουλη, συ­στηματική, έπιστημονική. ’Αποτέλεσμα, ή εξαθλίωση. Τή* τ ρ ο μ ο κ ρ α τ ί α , άγρα, πολύμορφη, απεριό­ριστη. ’Αποτέλεσμα δ φόβος Τήν π ρ ο π α γ ά ν δ α , πολύτροπη (τύπος £αδ;όφωνο, δαιλίες, κινηματογρά­φος, θέατρο κλπ ) καί ηθικά άχαλινωτη (εκβ.ασμοί χοηματνσΛδς κλπ ). ’Αποτέλεσμα ή άμφιβολία, ή σύ^χιση, ή άλλαξοπιστία, ή προδοσία ΙΙοιέ. σέ καμ- μιά περίπτωση, δέ θα μπορούσε νά σταθεί έ θ ν ι κ δ φ ρ ό ν η μ α κ α ί δ ι ά θ ε σ η ά γ ω ν ι σ τ ι κ ή , συνεπώς έ θ ν ι κ ή ά ν τ ί σ τ α σ η σε βάθρο έξα- θλίωσης, φοβου κι άμφιβολίας. Ό έχθρές είχε σχέ­διο πραγματικά δαιμονικό. Μά τδ σχέδιό του θά ναυα­γούσε, άν δέν υπήρχε τδ κατάλληλο ό ρ γ α ν ο , πού θ' άναλάμβανε ύπουλα τήν π ρ α γ μ ά τ ω σ ή του. Τδ όργανο αυτό κατασκευάστηκε εύκολα Σέ κάθε υπό­δουλη χώρα ένας έ σ μ ό ς άνθρώπων χωρίς ψυχή, χω

— 13

ρίς έθνική συνείδηση, χωρίς Ιντροπή, προσφέοθηκε πρόθυμα και δουλικά στή διάθεση του καταχτητή. ’Απ’ έδώ έχουνε τήν προέλευσή τους οί «έπι, ώριες» κυβερνήσεις τής Κατοχής καί οί λογής λογής ύποτα- κτικοι καί συνεργάτες ιών έπιδρομέων

Τήν περίοδο τούτη ή όργάνωση τής έθντχής άντί- στασης στις διάφορες χώρες βρίσκεται στα πρώτα βή­ματά τη; Οί δυσκολίες είναι τεράστιες Οί σκλάβοι λαο: μόλις άρχιζουν νά ξεμουδιάζουν. . . Ό συμμαχι­κός πολεμικός αγώνας περνάει τήν όξύτερη, την κρι­σιμότερη φάση του. Οί λαοί δμως, μέσα στην άνεί- πω η μαύρη σκλαβιά, πού σκεπάζει άπ3 άκρη σ3 άκρη τήν Ευρώπη, άοχίζουν νά έλπίζουνε. νά πιστεύουνε, ν’ άτενίζουνε στό άπειρο τή συμμαχική Ν ί κ η . . .

2. Η ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ

"Απρίλης του J942 . Πλησίαζε νά κλείσει χρόνος άπό τότε πού ή μικρή καί φτωχή Ελλάδα, δοξασμένη γιά τήν αύτοθυσία καί τήν ήρωί'κή της άντίστάση, έ ­χασε τήν έθνική της άνεξαρτησία. Οί ναζίδες άνοίξανε τό δρόμο. ’ Ακολούθησαν άδιάντροπα οί νικημένοι έτα- λοί τού Μουσσολίνι. Τρίτος έχθρός, γείτονας αύτός, δήμιος, έμπριοστής καί βάρβαρος χωρίς τόν δμοιό του, ό σουλγάρικος φασισμός, χτύπησε πισώπλατα τήν α­φοπλισμένη καί Ρημαγμένη Πατρίδα. Κάποιοι άλλοτ γείτονες, οί άρβανίτες, δέν «κιότεψαν» τούτη τή φορά καί ρίχτηκαν κ ΐ? αυτοί γιά μερτικό .. Κι* ακόμα άλ­λοι, δικοί μας αύτοί. έλληνες, οί κουτσόβλαχοι, άσχη· μονούσανε καί τρομοκρατούσανε τόν πληθυσμό, διεκδι- κώντας ξέχωρο, «αύτονομο» καθώς τό λέγανε, κράτος!

"Όλες αύτές τις άθλιότητες τις έβλεπε καί τίς κα

14

μάρωνε ή έλέψ Κατοχής ψευτοκυβέρνησή τοΟ σ^ρατη- γοΟ Τσολάκογλου (αέ συνυπεύΐυνο πανυπουογό τό γιατρό καί πολιτευτή Θεσσαλονίκης Σωτήρη Γκοτζα- μάνη). “Όπως ήταν φυσικό, η κυβέρνηση τούτη στά­θηκε άπαρ/ής μέχρι τέλους, ό ρ γ α ν ο των κατακτη* των. Α λλιώς δεν ήταν ανεκτή. Μέσα σ5 ένα χρόνο Ελλάδα έχασε τήν έ4ν:κή καί έδαφική της ένότητα. Κομματιάστηκε κα μοιράστηκε στους γερμανούς (Κρή­τη), στους ίταλούς (νησιά), στους βουλγάρους (Μακε- δονία— Θράκη) καί στους άρδανίτες (Βόρειός Ή π ε ι ­ρος). Οί κουτσόβλαχοι τής Θεσσαλίας ζητούσανε κι9 αύτοί... αυτονομία. Ή οικονομική της ύπόσταση έπαθεν άπερίγραπτη έξάρθρωση. 'Όλος γενικά ό έθνικός πλούτος καταληστεύθηκε καί δέν έμεινε τίποτα, άπο* λύτως τίποτα, για τό δύστυχο λαό. Ή μαύρη άγορά καί τό πληθωρικό χαρτονόμισμα, πού άντικατέστησε τό στρατιωτικό μάρκο καί τή λιρέττα, δημιούργησαν Ινα φαύλο κύκλο τιμών άγοράς καί πώλησης. Τό πρό­βλημα τής στοιχειώδους δ ι α τ ρ ο φ ή ς του έλληνικοΟ λαού ήταν ό καθημερινός βραχνάς. Βασικές τροφές, σάν τό ψωμί, τό λάδι, τήν έληά, τα όσπρια, τά ζυμα­ρικά, δέν δπήρχανε παρά μόνο σέ μερικές ποσότητες, σέ είδικές μαυραγοριτικες κρυψώνες καί σέ τιμές ά- πρόσιτες Για ζωί'κές τροφές δέ μπορούσε νά γίνει σο­βαρός λόγος. Υπήρχανε, βέβαια, για βρισμένους δμως καταναλωτές.

*0 Geoffrey L ap ag e , δγγλος παρασιτολόγος ατό 'Ινστιτούτο Παθολογίας ιών Ζώων too C am bridge δημοσίευσε στο «T im e and T im e» τού Λονδίνου §να ένδιαφέρον άοθρο γιά τόν δποσιχςσμό στην Εύρώπη. 'Αποσπούμε τήν όςης περικοπή πού άναφέρεται στήν Ελλάδα: «Κατά τήν διάρ· κεια τής δεύτερης περιόδου, τής τραγικής περιόδου πού

15 -

κράτησε ώς τό τέλος τοδ Μάρτη 1942, ή έπί^ημη καθη­μερινή μερ.δα ψωμιού ήταν περίπου ΗΟ δράμια Γινόταν αϊτό μπομπότα, (-ημ. δική μας : οί ειδικοί λέγουν πώς ήταν κι’ από ξ υ λ ά λ ε υ ρ ο ! ) καί ή διανομή δεν ήταν πάντοτε εξασφαλισμένη. Τά συσσίτια στην ’Αθήνα καί τόν Πειραιά έτρεφαν περίπου τά 3/4 του πληθυσιιοδ, δέ μπο­ρούσαν όμως νά εξασφαλίσουνε πάνω από 400 ή 500 θερ­μίδες. Γιά τά μωρά ή μερίδα ήταν περίπου 15 δοάμια £ύζι τή βδομάδα. Γάλα ήταν σχεδόν αδύνατο νά προμη- θευθεί κανείς. Ηιά έρευνα για τόν Μάρτη ·942 που δη­μοσίευσε ή Διεθνής “Ενωση Παιδικής 'Γγιεινής αναφέρει, πώς δέν ήταν διόλου σπαν.ο νά βλέπει κανείς γυναίκες μέ πεθαμένα ή έτοιμοθάνατα παιδάκια στήν αγκαλιά τους, κι’ ακόμα νά βλέπεις παιδιά νά ψάχνουν απορρίματα καί νά διεκδικοδνε τά σκουπίδια απ’ τούς σκύλους. Ή θνησι­μότητα δεκαπλασιάστηκε. *0 έλληνικός, δ σουηδικός, δ Διεθνής ’Ερυθρός Σταυρός πολεμήσανε με θάρρος τή συμ­φορά, καί οί κυβερνήσεις τή; Μεγάλης Βρεττατίας καί τών ’Ενωμένων Πολιτειών έστειλαν φορτία τροφίμων καί φαρμάκων. Κατά τήν τρίτη περίοδο πού βάσταξε ώς τό Δεκέμβρη 1942, δ λιμός μετριάστηκε λίγο».

Μέ δυο λόγια τούτη τήν περίοδο <5 έλληνικός λαός λ ι μ ο κ τ ο ν ο ύ σ ε . ’Αποτέλεσμα, ή καταπληκτική αϋ- ξηση τής θνησιμότητας. Ι Ιρ ν όμως άπ9 τό θάνατο έ ­χουμε τις άρρώστειες, τή φθίση, τόν τύφο, τήν έλονο- σία, τή δυσεντερία, τόν Ραχιτισμό, τήν άναιμία... ΟΕ άρρώστειες αυτές καί πολλές άλλες, μπορεί νά μήν όδήγησαν άμεσα στό θάνατο, όδηγουσαν δαως στόν έκ- φυλισμό, στήν έκμηδένιση τής φυλής. Ό ύπουλος αύ- τός κίνδυνος, πού πρωτοφάνηκε τό 41, μεγάλωσε πιό πολύ τό 42.

3. Η ΕΘΝίΚΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗΤά δραματικά γεγονότα τής παράδοοης τοϋ §λλη·

νικοΟ στρατού άπ9 τούς στρατιωτικούς του ήγέτες, ή

— 16 —

έντονη φιλοαξονική προπαγάνδα, ή άπόκρυψη άπ5 τό λαό των έβλημάτων της ίταλο * γερμανο - βουλγαρι­κής κτηνωδίας σέ βάρος του έλληνικού πληθυσμού καί τής έθ/ΐκής άκεραιόχητας καί άνεΕαρτησίας, ή άνα δουλειά, ή φτώχεια, ή προσφυγιά, ή μαύρη άγορά, ή τρομοκρατία, ή πείνα σέ συνδυασμό μέ τις άλλεπά^λη- λες στρατιωτικές έπιτυχίες τού ’Άξονα έπέδρασαν άνάλογα στον κουρασμένο άπ3 τον άνισο καί τραχύ πόλεμο τών άλβανικών βουνών κ ι9 άπελπισμένο άπ5 τήν έλβασή του έλληνιχό λαό. Νικητής αύτός, έβλεπε τούς νικημένους νά είναι κυρίαρχοι στόν τόπο του, να διατάζουν, ν3 αρπάζουνε, νά σκοτώνουνε, νά Ρημά­ζουνε τά πάντα. ΟΕ όμαδικές σφαγές τών ήρώων καί τών ήρωΐδων τής μαρτυρικής Κρήτης έγιναν Ηρύλος. Σιγά - σιγά, ή τραγική πραγματικότητα έσβησε τή θλίψη, τήν άπόγνωση καί τίς πλαδαρές καί ψυχοφθο- ρες αόταπάτες, πού έντεχνα σκορπούσαν οΕ πράκτορες τοΟ έχθροΟ. Ή «έ*λη>ική» κυβέρνηση του στρατηγού Τσολάκονλου άπογυμνώθηκε στα μάτια τοΟ λαού σαν δργανο τών ναζίδων * φασιστών. ΟΕ νίκες τοΟ ’Άξονα πικραίνουν βαθειά τόν ύπόδουλο λαό. Δεν τον άπογοη- τεόουν δμως σάν πρώτα. Τόν ταλαιπωρούν μόνο οΕ στενόχωρες σκέψεις, τά «δπέρ» καί τά «κατά» Τό μ ί σ ο ς του ένάντια στό ναζισμό όλοένα δρθώνεται πιό σκληρό. Τά πανιασμένα πρόσωπα κινούνται παν­τού βουβά κ ι ’ έκφραστικά, μέ τήν περιφρόνηση καί τό μίσος στα χείλη. Τό έδαφος τής έθνικής αντίστα­σης άρχίζει νά λιπαίνεται πλούσια...

ΟΕ προσπάθειες, στίς άρχές τού 42, γιά τήν όργά- νωση τής έΗνικής άντίστασης καρποφορούν. Δραστή­ριοι καί έκλεκτοί πατριώτες, οΕ σύγχρονοι αύτοί «φ ι- λ ι κ ο ί έ τ α ί ρ ο ι » , άκολουθούνε πιστά τ3 άχνάρια

17

τών διαλεχτών πρωτεργατών τής έποπαΐας toO 21. Επιμονή κι9 αυτοθυσία. Οργανωτικός μόχθο:, ταλαι­πωρίες, κίνδυνοι, άπογοητεύσεις. έλπίδες πί στ η. . . Τα κύτταρα των Οργανώσεων σχηματίζονται στήν άρχή συνωμοτ κά κι3 Αργότερα θαρρετά. Ο δυσκολίε φέρνουν ιόν ϊλιγγρ. Ή διαφώτιση, έντυπη και προφο­ρική. ξεδιαλύνει τή σύγχιση, τονώνε. τις έλπίδες φυ­γαδεύει τήν Απογοήτευση, σπάζει τήν έχθρική προ­παγάνδα. ‘Άφθονα καί πολυτελή τά έντυπα τών έχ- θρών, ντόπ ων καί ξέ^ων, προκαλοΟνε τήν ύποψία. Κάτι 5/λα έντυπα, *ρτωχά στήν έμφάνιση, τά μικρού- τσ.κα «δελτία», οί προκηρυξοΟλες, κάποιες νάνες έφη- μεριδε:, δλα χειρόγραφα, δακτυλογραφηαένα, πολυ- γρα^ηαένα. σπάνια τυπωμένα, κυκλοφορούν Ανάρπα­στα άπό χέρι έ χέρι μέ καρδιοχτύπι. . . Μήπως ; . . . Ό φόβνς τοΟ έ θ ν ο π ρ ο δ ό τ η σκοοπάε τήν άγω νία. . . Τότες άκόμχ τό κίνημα τής έθνικής Αντίστα- σης βρισκότανε σ’ έμβρυώδη κατάσταση.

2

Β\ Η ΑΠΕΡΓΙΑ ΤΩΝ ΥΠΑΛΛΗΛΩΝ

1. ΟΙ ΔΗΜΟΣΙΟΙ ΥΠΑΛΛΗΛΟΙ

Ή νεοελληνική πραγματικότητα άποκάλυψε μιαν άλήθεια, ό/ωσδιόλου ιστορική. Τά πολιτικά όργανα τοϋ κράτους, οΐ δημόσιοι ύπάκληλοι, δέν κατόρθω3*ν ώς σήμερα ν9 άποκτήσου'ε στοιχειώδη οικονομικήν έπάρκεια. Είναι οί κατ* έζοχήν μιιθοδίαιτοι. 9Απ9 τή σύστασή του το έλλην.κό κράτος δέ θέλησε ν9 άντιμε- τωπίσε: μέ δική του πρωτοβουλία τδ ύπαλληλικδ ζή ­τημα. γ ι 9 αύτό, πολύ συχνά, βρίσκεται σ9 άντιδικία μέ τά όργανά του. "Απειρες ιρορές οί πολιτικοί του έκπροσωιτο; βρέθηκαν στη δύσκολη, πραγματικά, θέση νά όμολοκήσουνε τδ άπαράγραπτο χ ρ έ ο ς τής έλλη- νικής πολιτείας προς τούς ύπαλλήλους της κ ι9 άλλες τόσες φορές δοθήκανε παχυλές ύποσχέσεις γιά την

19 —

έκπ^ήοωση τοΟ χρέους αύτοΟ. 'Όμως τό χρέος έμεινε και υέ>ει Α ν ε κ π λ ή ρ ω τ ο . *

Ή τετράχρονη περίοδος της Δικτατορίας χειροτέ* ρεύσε τή θέ^η των ύπαλλήλουν Ό τελευταίο, της ύ· πουργός των Οικονομικών "Ανδρέας Αποστολ'δης ή ταν ό μανιακός διώκτης του υπαλληλικού κόσμου.

. . . 'Όταν ή νόμιμη βασιλική κυβέρνηση τοΟ ΤσουδεροΟ —μετά τήν παράδοση των στρατηγών της στόν έχθρό— έγκατέλειπε τήν πρωτεύουσα για νά ζη­τήσει προσωρινό καταφύγιο στην Κρήτη άφησε πίσω της τούς κρατικούς ύπαλλήλους σέ μια κατάσταση μεγάλης οικονομικής δυσχέρειας. ;Από έπιπολαιό- τητα ̂ ή κακούς υπολογισμούς ή άδιαφορ:α, άπέφυγε, πρίν φύγει, νά βοηθήσει τούς ύπαλλήλους, καί τούς άλλους μισθωτούς, μέ οικονομικές έκτακτες ένισχύ- σεις (δάνεια καί προκαταβολές μισθών). Ο! πασχαλι­νές γιορτές καί οι τοτινές περιστάσεις λόγψ τών ρα­γδαίων γεγονότων ήταν Ι α σοβαρό πρόσχημα. Ή ένίσχυση αυτή θ ’ άποτελοΟσε μια πολιτική πράξη γενναία κα? τολμηρή καί κάτι περισσότερο' μιά πράξη έ θ ν ι κ ή . 9Απ9 τή μια μεριά θάβινε τή δυνατότητα σέ δεκάδες κι9 έκατοντάδες χιλιάδες οικογένειες ν9 άπορ-

* Κάποτε — τό 1923— γνωστός πολιτευτής κι* άξιος νο μομαθής Ιφερε στη δημοσ.ότητα με τό οξύ δφος του μερικές πικρές για τήν Πολιτεία Αλήθειες. «Οίουδήποτε άλλου κρά­τους— 8γραφε τότε στην «Υπαλληλική "Κνωση* δ κ. ’Α λ. Β α μ β έ τ ο ο ς —δ δπαλληλικός δργανισμός, εις τόν δποίον θά παρουσιάζοντο τοιαδτα συμπτώματα θά εύρίσκετο έν πλή* ρει αποσυνθέσει. Τό δτι δπάρχει ακόμη έλληνικόν κράτος πα ρα πάντα ταΰτα είναι εϊς τιμήν του ήρωος καί μάρτυρος 8λ· ληνός δημοσίου δπαλλήλου, τοΟ δποίου δέν είναι τό μικρότε- ρον προσόν, δτι άνευ συνδρομής του κράτους προσπαθεί νά βελτίωση καί τής δπηρεσίας τά' έλλείψεις>.

— 20

ρογήσουν άπ9 την δπερπλουτισμένη άγορά τεράστιες ποσότητες έμπορευμάιων άμεσης γρήσης (τρόφ μα, εϊ δη νοικοκυριού, υχόδυσης, (Ρουχισμού κλπ ) κΐ: άπ3 τήν άλλη θά λιγόστευε ιό διαθέσιμο έμπόρευμα, πού, σέ λίγε; μέρες άργότερα, λεηλατήθηκε, κυριολεκτικά, άπ τους έ'ΐδρομεϊς φασίστες με τη λησΓρ κή μέθοδο τών δισεκατομμυρίων ψευτοχαρτονομισμάτων κατοχής (μάρκων καί λιρετιών) πού κατακλύσανε την Ελκά δα. Μα ή κυβέρνηση, κ 4 στην αναγκαστική τυγή της, έτρεμε μήπως καταλήξουμε καί τότε στόν πλη­θωρισμό ! . ’Έτσι /. έλληνική άγορά, για να μή ξεπέ- σει τάχα ή δραχμή, βρέθηκε στήν εύ^άρισιη θέση νά ύπερκαλύψει δλες τίς άνάγκες, δλη τή γύμνια κι? δλες τίς λιχουδιές άμέτρητων ναζιδων— φασ.στών. πού περ νοΟσαν, αστείρευτα, μή<ες καί χρόνια— τέσσερα χρό­νια ! — πειρατές τή. στεριάς σέ κουρσεμένη χώρα...

Ά π 3 τίς πρώτες μέρες τής σκλαβ άΤ ή άτυ/η δ ρ α χ μ ή μας πήρε τόν κατήφορο. 3Από μέοα σέ μέ­ρα, άπδ ώοα σέ ώρα, τό κόστος τή: ζωής άνέβαινε. Σ3 όλες τίς σχέσεις άρχισε μια μικρή ή μεγάλη προσ­πάθεια προσαρμογές. Τό υπνλλη*ικό 5μως μισθολόγιο άποτέλεσεν έξαίρεση καί κρατήθηκε στό π ρ ο π ο λ ε ­μ ι κ ό έπίπεδο έπί τρεις μήνες! Μόλις τον Αύγουστο μήνα τού 41 δόθηκε έ-α μικρό έπιδομα πάνω στό μι­σθό κι5 άργότερα έγκαινιάστηκε ή πληρωμή του μι σθοΟ άνά 20ήμερο (πού σήμαινε νέα μικρή αύξηση). Ταυτόχρονα ίδούθηκαν ύπαλληλικοί συνεταιρισμοί, πού δέν κατορθώσανε ν’ άναπτύξουν εόρύτερη δράση άπό έλλειψη κεφαλαίων καί κρατικής προστασίας.

Ή κατάσταση δλων γενικά των μισθωτών καί των συνταξιούχων έγινε δραματική "Ιδιαίτερα οί δημόσιοι δπάλληλο:, δουλεύοντας πειθαρχημένα κι3 άξιόπρεπα,

Ιφθασαν στό Ισχατο κατάντημα οικονομικής ανέχειας καί πείνας "Αντιμετωπίζοντας τόρα μιαν απίθανη δσο κα' φο<κτή κατάσταση οί υπάλληλοι καταφύ'ανε σέ δυό «λύσεις». “Οσοι μπορούσαν— οί έργένηόες κυρίως — έφευγαν για τις έπαρ/ίες, δ που έλπίζανε αε μια καλύτερη διαβίωση. Οι άλλοι άρχισαν τό ξεπούλημα των πάντων, άπ2 3 * * * * * το χρυσαφικό ώς τα χαλκώματα καί τα κρεββά’ΐα τους! Τότε φανερώθηκε ή έκταση της έν­τιμης φτώχειας τοϋ υπαλλήλου. Το νοικοκυριό του, δπου ύ,ιήοχε τέτοιο, ή:αν αυστηρά προσαρμοσμένο στις άμεσες άνάγκες. Td ύπαλληλικό «βεστιάριο» μέ- χρις ύπερβολής άπέριττο ! "Ασήμαντο ήταν τό ποσοστό τών ύπαλλήλων πού είχαν κάποια περιουσία, άκίνητη ή κινητή, έκτος άπ3 το μ σθό του: (σττήτι, έπίπλωση, χρυσαφικά, αντικείμενα αξίατ κλπ ). "Ολ’ αύτά ξεπου­ληθήκαμε τον κρίσιμο χειμώνα 1941 42, δταν ό έφι- άλτης τής φοβερής πείνας παράστεκε, μέοα και νύχτα, άνεπ.θύμητος σύντοοφρς άπελπισμένων ανθρώπων .. .

2. ΕΝ ΟΨΕ1 ΤΗΣ ΑΠΕΡΓΙΑΣ

Ό άνήσυχος καί ταχύς βυθμός τής φυγής πρόςτις έπαρχίες άνακόπηκε κάπως την άνοιξη. Τό ξ : πούλημα κι αύτό εξαντλήθηκε. Οί υπάλληλοι κατ-ειδαν έαπειρικά πώς οί «λύσε ς» αυτές άνέκοψαν, ίσως, προσωρινά, τήν Ιφιαλτική πορεία τής πείνας,δε στάθηκαν 5μως ικανές νά δόσουν κάποια μονιμό-τερη άνακούφιση. Ή προσοχή, πολύ φυσικά, δέν άρ­γησε νά στραφεί πρό. τη μοναδική /ύση του βιοτικού προβλήματος. “Ένας ήταν δ σωστός, ό μοναδικός δρό­μος* ή όργανωμένη πάλη ! Ά π 9 το φθινόπωρο του 41, δταν <5 «χυλός» καί τό «κολυβοζουμι» τοΰ δπαλληλι-

— 22 —

κου συσσιτίου άποτελούσανε τή σπονδυλική στήλη τής διατροφής των ύπαλ/ήλων, έχουμε τίζ πρώτες έκδηλώσε ς διαμαρτυρίας. Ζυμώνεις άρχίζουν, ζωηρές αρχικά, έντονοτεοες άογοτ; ρα

Τό 1\νάρη τοϋ 42, τή θέση τής παληάς Συνομο­σπονδίας τών Δημοσίων 'Γπαλ/ήλων, που διαλύθηκε το 1929 άπ' τή/ τότε κυβέρνηση Βενιζέλου, παίρνει ε·/α άλλο δονανο συνδικαλιστικό, παρά/Ouo τέβχια, ή Κεντρική Πανυπαλληλίκή Έπττροπτ (Κ Π Ε.). Τό όργανο τούτο κινείται δραστήρια, μά δέν κατορθώνει άκόμα να πάρει συγκεκριαένη μορφή καί νά καθορί σει μέ σαχήνεια τούς σκοπούς καί τά συνθήματα. Οί προσπάθειες συνεχίζονται άόιάκοπα στα δτ,αοσια κα· ταστήαατα, όπου μέρα μέ τή μέρα, οί ζύμωσε ς γί­νονται πιό ανοιχτά, μέ λιτότερες προφυλάξεις. Ή άγα- νάκτηση ξεσπάει μέ συνεχείς παρουσιάσεις καί δια μαρτυρίες λίγο-πολύ έντονες (*).

(*) Τό Ιστορικό τής συγκρότησης τής παοάνομτς Κεντρι­κής Πανυπαλληλικής 'Επιτροπής εχει ώς έ ς ή ς : Τό φθινό­πωρο του ; 9 · 1 ή πρώτη συνδικαλιστική κίνηση παρουσιάζε­ται στους περ.φερειακούς οίκονομ κούς Επαλλήλους τής ‘Αθή­νας, στους τριατατικούς, στους κεντρικούς οίκονομ:κούς καί ατούς έ*παιδευτ<.κούς, πού, σ’ όλα σχεδόν τά Γυμνάσια τής 'Αθήνας καί του Πειραιά είχαν σχηματίσει αντιπροσωπευτι­κές τρ μελείς Επιτροπές. Μια μέρα, συγκεντρώνονται στό 9ο Γυμνάσιο τής ’Αθήνας 130 πάνω κάτω αντιπρόσωποι τών εκπαιδευτικών καί συζητούνε τήν οικονομική τους κατάσταση. Αποφασίζουνε νά ζητήσουν απ’ τήν κυβέρνηση δάνειο μέσψ του Συνεταιρισμού τους (200 χιλιάδες για κάθε μέλος) Κα­ταρτίζεται σχετικό ύπομνηαα, πού τό δποβάλουν στό Υπουρ­γείο Ιίαιδείας και τό Πολιτικό Γραφείο, όπου, σέ μέρες ακρά­τητου πληθωρισμού, άξιουν οί Αρμόδιοι νά χαρτοσημανθεΐ τό δπόμνημα «συμφώνως τφ νόμψ» ! Τήν Ιδια περίοδο, στά γρα­φεία τής Γενικής Διεύθυνσης Δημοσίου Λογιστικού, κάθε Σά6·

23 —

’Απρίλης. “Έρχεται τό Πάσχα. Of δπάλληλοι ζη­τούν έκτακτη οικονομική ένίσχυση. Καί ή κυβέρνηση Τσολάκογλου μέ τήν πίεση των δπαλλήλων άναγκά- ζεται νά δόσει δυό δεκαπενθήμεοα, άπ9 αστά τό δεύτερο σάν έκτακτο έπίδομα γιά τΙς γιορτές. Πάσχα ήταν στις 3 του “Απρίλη. Όταν τήν Τετάρτη του Πά­σχα άνοιξεν ή άγορά ένα ξαφνικό κΟμα άφάνταστης άκρίβειας ξεσήκωσε τή λαϊκή άγανάκτηση. Οί τιαέζ των τροφίμων πολλαπλασιάστηκαν άπότομα. Τό λάδι, πού ήταν τό βαρόμετρο τή; άκρίβειας. άπό 1400 - 1600 δραχμές τήν όκά άνέβηκε στις 4400-4800! Ό άναβρα σμός των δπαλλήλων έφθασε στό απροχώρητο. Τα δυό δεκαπενθήμερα είχαν άπορροφηθεί. Καί ή κυβέρνηση άρνεΐται νά δόσει άλλην ένίσχυση μέ τήν πρόφαση πώς βαδίζουμε όλοταχώς πρός τον πληθωρισμό ! Γί έπρεπε νά γίνει ; Ήταν τό γενικό ερώτημα. Να γίνει, νά γίνει κάτι ! Ή κοινή έπιθυμία. Τ ί δμως; Π ώ ς καί π ό τ ε ;

βατό απόγευμα, συγκεντρώνονται αντιπρόσωποι των διαφόρων δημοσίων Υπηρεσιών. “Απ' αυτές τις κινήσεις προέρχεται ή Κ Π.Ε. Στην αρχή είναι δεκαμβλής, χωρίς, 3έβαια, νάναι κα· θορισμένος δ αριθμός των μελών της. Ή Κ.Π Ε. αποφασίζει νά συγκροτήσει σέ κάθε κλάδο καί δπηρεσία συνδικαλιστικές έπιτροπές καί νά όργανώσει τήν πάλη των δπαλλήλων γιά τήν έπιβίωσή τους. Στις αρχές τοΟ Μάρτη του 42 συγκεντρώ­νονται στό 9ο Γυμνάσιο, δπου τά γραφεία τής Κ H.E., αντι­πρόσωποι πολλών δπηρεσιών καί ψηφίζουνε, κ;θώς οί έκται* δευτικοί, πρόταση γιά νά ζητηθεί απ’ τήν κυβέρνηση δάνειο πρός τους Συνεταιρισμούς γιά τήν προμήθεια τροφίμων καί βελτίωση τής οικονομικής θέσης τών δπαλλήλων Μέ 3άση τήν πρόταση αύτή γίνεται τό πρώτο έπί Κατοχής δπόμνημα τής Κ11.Ε στήν κυβέρνηση Τσολάκογλου. *Η παληά έφημε· ρίδα τών δπαλλήλων « Υ π α λ λ η λ ι κ ή » άρχισε τότε να κυ­κλοφορεί παράνομα, πολυγραφημένη, ένισχόοντας Ιτσι τήν K.H.E. στό δύσκολο Iργο της.

24 —

Στά έρωτήματα αύτά κανείς δέν άπαντούσε. ’Ακαθό­ριστες σκέψεις, ά/εύθανες εισηγήσεις. Ή Κ Π.Ε μέ τίς ζυμώσεις της φούντωσε πιο πολύ τόν άναβρχσμό. 01 προσπάθειες της ήταν δργανωτικές μέ «άπώτερο» σκοπό. Δέ μπόρεσε νά προβλέψει τήν έπικείαενη μπόρα σ’ όλη τήν έκτασή της, σέ βάθος καί πλάτος. Έλλειπεν ή πείρα. Οί άδυναμίες ήταν όλοφάνερες. Οί δργανωτικές προσπάθειες τής Κ 11.Ε. δεν είχαν άπο- δόσει πλούσιους καρπούς. “Ομως, δλα μηνοΟσαν, άκα· θόοιστα, μπερδεμένα, κάποιο ξέσπασμα. ’Ίσως βίαιο, ίσως ξ α ^ κ ό . . Ό κίνδυνος, τότε, μιας πρόωρης καί μονωμένης έκδήλωση δέν ήταν, άληθ.νά, μικρός. Οί συνέπειες μπορούσε νά ή:αν Ολέθριες Σέ τέτοιες πεοι- στάσεις ή σύγχιση μπορεί νά παραμερίσει τήν ψύ­χραιμη καθοδήγηση. Καί τ ό τ ε ; . . . 'Όλα ήταν πι­θανά Ή κτηνώδης Κατο/ή δημ ουργούσε κάθε τόσο νέες συνθήκες, νέα ζητήματα, νέα προβλήματα. Τό παρόν ήταν κι’ αύτό άβεβαίο. . . Ό δπΌληλικός κό­σμος, γεγονός άναμφίβολο, περνούσε πια όριστικά ιόν παθητικό κύκλο τής απόγνωσης καί τής άναμονής στόν ένεργητικό κύκλο τής πάλης για τήν έπιβίωση Τό πέρασμα ήταν γοργό, άπροβλεπτα γοργό κι9 άποτομο.

3. 14 ΤΟΥ ΑΠΡΙΛΗ 1942

Βρισκόμαστε στό δεύτερο δεκαήμερο του ’Απρίλη. Οί Τριατατικαί, πρωτοπορία στους ύπαλληλικούς άγώνες δακτυλογραφούν σέ μερικά άντίτυπα μια θαρ­ρετή προκήρυξη καί τήν τοιχοκολλούν στήν είσοδο τού κεντρικού Ταχυδρομείου, στό Τηλεγραφείο καί στό Τηλεφωνικό Κέντρο. Έ προκήρυξη αύτή — ή π ρ ώ τ η δημοσιοΟπαλλική προκήρυξη στήν περίοδο

25

τής σκλαβιάς — μιλούσε για τό δραματικό κατάντημα τών πολ.τ.κών υπαλλήλων του κράτους. τήν τ ρ ο μ ο κ ρ α τ ι κ ή τακτική τής τριατατικής υπηρεσίας καί καλούσε τό προσωπικό σ’ έναν α γ ώ ν α μ α ζ ι κ ό .

Τά άντίτυπα τής άληΗινά ίστορική; αύ:ής προκή­ρυξή; ήταν λιγοστά. Γ ά να κατανοήσουμε τήν τολ­μηρή έκφοαση τής προκήρυςης δέν πρέπει νά ξεχνάμε, πώ; οί Τριατατικοί άποτελούνε τό μαζικότερο δπακ- ληλικό κλάδο, πού στό ένεργητικό του έχει τήν άξιο- λογότερη συνδ καλιστική παράδοση Γενικός διευθυν­τής Τών Τ Τ Τ. είχε διορισθεί ό συνταγματάρχης Κ. Βάλβης, άνΗρωπο; άκααπτος και μέ τρόπους αύιαρ- χικούς. Εξαρχής είχε προκαλέσει τήν αντιπάπεια τοΟ προσωπ.κοϋ. Στίς έπιτροπές των Τριατατικών ύταλ λήλων, πού έπανε λημυένα παρουσιαστήκανε καί ζη­τούσαν ικανοποιητική μισθοδοσία καί τρόφιμα, ό Βάλ­βης, άπ9 τή μια μεριά, έδινε άόριστες ύποσχέσεις, κι3 άπ τήν άλλη, προσπαθούσε νά τρομοκρατήσει τό προ­σωπικό Έ τακτική του αύτή έρέθισε πιο πολύ τούς δπαλλήλους κι3 έτσι ό Βάλβης χαρακτηρίστηκε σαν ύποπτο δργανο κυ3ερνητ>κό καί ξενόδουλο.

Στις 14 τού 3Απρίλη, μέρα Τρίτη, είχεν άποφα- σισθεί απ9 τή συνδικαλιστική Ιπιτροπή των Τριατα- τικών, όμαδική παρουσίαση δλου τού προσωπικού στό γεν. διευθυντή. "Ενα περιστατικό, άπ3 τά σ υ ν ε ι θ ι - σ μ έ ν α τ ή ς έ π ο χ ή ς , άλλαξεν όλωσδιόλου τόν χα­ρακτήρα και τίς συνέπειες τής παρουσίασης. Σέ μιάν αίθουσα τού κεντρικού Ταχυδρομείου, πρωί - πρωί, Ινας ύπάλληλος. πάνω στή δουλειά του, κάνει αίμόπτυση καί λιποθυμάει .. Οί γύρω του συνάδελφοι έκατό καί πάνω, ξεσπούνε σέ φωνές όργής καί άγανάκτησης. Κάποιος άνεβαίνει σ3 ένα τραπέζι καί μιλάει: «ΤΙ κα-

— 26 —

θόμαστε!... τι περιμένουμε!. . έτσι θά καταντήσουμε δλο. μας ! . δχι, δέ θα πεθάνουμε ! . . . . . . . Τά λόγια τουπνίγονται στίς φωνές Καλαμάρια, τσάντες, πέννες δλα πετιοΟνται... Το περιστατικό μαθαίνεται σ’ δλο τό μέγαρο σ’ δλα τά τμήματα. 3Ανάστατο τό προσωπικό. Έ ν α πλήθος άλαφιασμένο καί μανιασμένο όρμάει σιό γραφείο του διευθυντή... Αυτός μαντεύει τήν έξέλιξη. Δέν προσπαθεί καν ν3 αντιμετωπίσει τήν κατάσταση. Ενοποιεί, μόνο, τό γενικό. Ό Βάλβης καταφθάνει μέ συνοδεία! Δυνάμεις άστυνομικών καί καραμπινιέοων σπεύδουνε στό Ταχυδρομείο! .. Στό γραφείο τού διευ θυντή γίνεται ή δραματική άναμέτρηση προσωπ.κού καί Βάλβη Τ.ποτα δέ συγκρατεϊ τους έοεθισμένους υπαλλήλους. Μ.λοΟνε σιό Βάλβη σέ τόνο ζωηρό καί ζητούνε νά τελε.ώσει τό δράαα τους. Ό Βαλβη; λυσ σομανάει. ’Απειλεί. Κάνεις δέ/ ύποχωρεί. Ζητούν 6* πεύθυνη, όριστική ύπόσχεση. "Εξαλλο; τότες ό γενικός διατάζει ν’ απολυθούν άμεσα 12 δπάλληλοι!

Ή πυρκαια φούνιωσε. ΟΙ διανομείς συγκεντρώνον ται στό εσωτερικό προαύλιο τού Ταχυδρομείου. Ή ά· ναταραχή είναι όλοκληρωμένη, στό Τηλεφωνικό Κέν­τρο στό Τηλεγραφείο, σέ κάθε γραφείο καί υπηρεσία. Γενική ή αναστάτωση. Έρχεται τό μεσημέρι, οί «βάρ- δειες» των ύπαλλήλων άλλάζουν. Οί «πρωϊνο:» πλη­ροφορούνε τούς «άπογευματινούς»... Ξαφνικά, κάποιος φωνάζει πρός τό προαύλιο: «Τί καθόμαστε παιδιά! Θά πεθάνουμε στά πόδια μας»! Δεύτερη φω*ή άπαν- τά ει : «’Α π ε ρ γ ί α ! » .

— Ζ ή τ ω ή ά π ε ρ γ ί α ! ξεσπάει τό συγκεντρω­μένο στό προαύλιο πλήθος και μ3 ένθουσιασμό πλημ­μυρίζει τούς δρόμους άψηφώντας τούς κινδύνους ..

Τά βραόυνά τμήματα των δπηρεσιών, δσα δέν εί

— 27 —

χαν ειδοποιηθεί έγκαιρα κατεβήκανε σιήν άπεργία τ^ν άλλη μέρα. Οί Ιπαρχ.ακοί τοιατατικοί ενοποιη­θήκανε μέ τα τηλέφωνα, που ήταν άκόμα στα χέρ α τών ύπα^λήλων. ’Έτσι, στόν τριατατικό κλάόΛ ή άπερ­γία γενικεύτηκε. Έ συνδ χαλιστιχή έπιτροπή τών Τ .Τ .Τ . πήρε μέ πρωτοβουλία κι3 αποφασιστικότητα, τήν κατάσταση στα χέρια της. Τήν άλλη μέρα (Τε χάρ^η) συμπληρώνεται καί μετασχηματίζεται σ5 Ε π ι ­τροπή 3Αγώ>α (απεργιακή έπιτροπή) Κυχλορορεί δεύ­τερη δακτυλογραφημένη προκήρυξη μέ περιεχόμενο δχΐ στενά οικονομικό’ καλεί τούς άπεργούς «νά ουνε- χίσουν τέν άγώνα γ.ά τό ψ ω μ ί καί τή λ*υ- χ ε ρ ι ά » ! *

*Η είδηση τής άπεργίας τών τρατατικών διαδό­θηκε άστραπιαΖα Οί άλλοι ύπάλληλοι κ ι3 δ λαός πήραν άμέσως τό μέοος τών άπεργών. Ό άπο- γευματινός τύπος τής Τρίτης κι3 δ πρωινός τής Τ ε ­τάρτης άποσιωπήσανε τό γεγονός μέ τήν άπατηλή έλπίδα πω. ή άπεργία μπορΌ^ε νά ξεθυμάνει καί νά σπάσει Τέτοιο πράγμα δέν έγινε, γιατί δέ μπο­ρούσε νά γίνει. Οί έκβ.αστικές προσπάθειες τών καταχτητών, τής κυβέρνησης καί τών διεφθαρμένων δργάνων της γιά τή διάσπαση τή άπεργίας δέν έφε­ραν άποτέλεσμα. "Αρχισε ή τρομοκρατία. Μέ κοινή άπάφαση τών ύπουργών Οικονομικών καί Συγκοινω­

* Ή δεύτερη προκήουξη κυκλοφόρησε μόνο σέ ό κ τ ώ άν* τίτυπα Δέ σώθηκε κανένα, καθώ; κι* απ’ τήν πρώτη. Τό πε­ριεχόμενό τους τό πληοοφορηθήκαμε από συντάκτες τους δσο κι* από άλλους Τριατατικους πού πήρανε καθοόηγητικό μέρος οτήν άπεργία.

— 28 —

νίας Ιπισχρατεύθηκε όλόκληρο τό προσωπικό τών Τ Τ Τ. «κ α θ4 5 * * * ά π α ν τ ό κ ρ ά τ ο ς » — άνομολο- γείιαι Ιτσι πώ ή άπεργια των τριατατικών ήταν γ ε ν ι κ ή. Προθεσμία προσέλευσης των άπεργών όρι­α ηκε τό πρωί’ ιής ΙΙέμπτης Οί άπεογοί δμωι έμειναν άκ^όνηχοι στις θέσε:ς τους. Κάνε ς δεν παρουσιάστηκε νά πιάσει δουλειά. *0 Βάλβης καί τί διασπαστικό του έπ τε/είο άπομονωθήκανε σαν λεπροί.

Οί έφημέριδες της ΙΙέμπχη: (16 του ’ Απρίλη) π ή­ρανε τήν άδεια καί σύναμα τγν έ>τολή απ’ χή λογο­κρισία νά λύσουνε τή σιωπή τους. Είναι καιρός ν’άρ- χίσει ό πόλεμος των νεύρων— γκεσταπ τικη έφεύοεση για τήν έξουθενωση τοΟ άνθρώπου σέ κρίσιμες στ γμές τής ζωής του. Δημοσιεύεται ή πρόσκληση των τρια- τατικών ά τεργών νά πχρουσ.ασθοϋνε στην υπηρεσία τους, γιαχί άλλιώς θά έφχρμοσθοΟ/ έναντίον τ υς Πα­ρειές κυρώσεις! Διαφημίζεται κατάλληλα ή «δ ά σή­μερον διανομή μερίδος άρτου 80 δρααίων» καί δ α- ψεύδονται «αί φήμαι» γιά τή διάλυση των συνεται­ρισμών.

4 . Η ΑΠΕΡΓΙΑ ΠΑΝΥΠΑΛΗΛΙΚΗ

Ή Κ Π. Ε , διατηρώντας άπ9 τήν πρώχη μέοα Ιπαιργ, μέ τήν Επιτροπή ’Αγώνα τώ/ Τριατατικών, καθοδηγεί τήν άπεργία καί προσπαθεί νά συγχρονίσειτή γενίκευσή της Οί άδυναμίες της ξαναφαίνονταιτώρα πιο ζωηρά Οί υπάλληλοι άδημονούσανε τούςκυρίευε ό $όβος μή τως οί τριαταπκοΐ δεν άνθέςουνώς τό τέλος μόνοι τους- ό ένθουσιασμός παραμερίζει τούς δισταγμούς* ή όξύταχη οικονομική κατάσταση τούς ώθεί μέ βιασύ/η στή πάλη. Μεγάλα «ποσοστά»,

29

όλόκληρες δπηρεσίες συντάσσονται μέ τους άπεργούς: Στό 9ο Γυμνάσιο συνέρχονται, τό άπόγευμα, διακό­σιοι, πάνω κάτω, άντ^πρόσωποι δπαλλήλων. Συζη­τούνε τήν κατάσταση κι* ά*αβάλλουν τις άποφάσεις για τήν έπόμενη μέρα. Χρονοτριβές άσκοπες κι9 έπι- κίνδυνες.

Ή κυβέρνηση άνοίγει τά μάτια της καί βλέπει καλύτερα, 01 ξένες μυστικές δπηρεσίες δέν έχουν αδ- ταπάτες καί δέν δποτιμοΟνε τά γεγονότα. Τ άφεντικά άνησυχοΟνε Πουθενά, ώ ; τότε, στην κατεχόμενη Εύ ρώπη, οί σκλάβοι δέν είχαν άποτολμήσει άντίσταση. Έ δ ώ τολαοΟσαν! Τψώνουν κεφάλι! .. Και θέλουν, λένε, να ζήσουν! Αλλ3 αύτό σημαίνει κίνδυνο για τό φασι­στικό γόητρο, κίνδυνο για τήν τροφοδοσία ιοΟ Ρομ- μελ στην Κυρηναϊκή, κίνδυνο γιά τήν «έσφαλε α καί τήν τάξη» στήν Ευρώπη... Οί έθνοπροδότες δπηρέτες τών ναζίδων φασιστών σπεύδουν νά συμμορφωθούνε στις διαταγές που συνήθισαν νά έκτελοΟν. Συνεδριά­ζουνε καί ψηφ ζουνε νόμο, ένα νόμο χιτλερικό στή διατύπωση, καί χιτλερικό στήν ουσία. Ή άπεργία των δημοο;ων δπαλλήλων— τ ό α ί τ η μ α τ ή ς έ π ι- β ί ω σ η ς— χαρακτηρίζεται «ίδ.ώ^υαον» άδίκημα τιμωρούμενο καί μέ τήν έσχάτη των ποινών, μέ τό θάνατο!

Τήν Παρασκευή (17 τοΟ Απρίλη) οί έφημερίδες άνγέλουνε μέ χτυπητούς τίτλους τόν χιτλερικό τούτο νόμο. Ή άπερκία όμως συνεχίζεται κι3 έπεκτείνεται. *0 νόμος δέ δημοσιεύεται στήν « 3Εφη·ιερίδα τή. Κυ βεονήσεως» γιατί τό προσωπικό τού ’Κυνικού Τυπο­γραφείου ά ρ ν ε ϊ τ α ι νά έκτελέσει τη διαταγή κΓ αποφασίζει τή συμμετοχή του στήν άπεργία.

Τό άπόγευμα, στό 9ο Γυμνάσιο, πραγματοποιείται

30 —

δεύτερη συνέλευση άντιπροσώπων τών υπαλλήλων. Παίρνουν μέρος ώς τριακόσιοι Προεδρεύει ό γραμ­ματέας τής Κ Π Ε. πού μιλάει πάνω ατό ξέσπασμα καί τήν έξέλιξη τής άπεογίας καί διαγράφει τήν άμεση, τήν έπείγουσα άνάγκη κήρυξης πα υπαλληλικής άπερ- γίας μέ συντονισμένη καθοδήγηση Ό λόγος του είναι χείμαρρος σωστός, όρμητικός, μέ πάθος Δέ μιλοΟσεν ό πε νασμένος ύπάλ/ηλος, πού έπαιτεΖ για νά ζήσει. Τά λόγια του άπηχοΟσαν έντονα τις διαθέσεις όλων τών ύτταλληλων. Μέσα σέ μιαν άτμόσφαιρα πατριωτι­κής άνάτασης κι9 ένθουσιασμοΟ άποφασίζεται ή έπέ- κταση τής άπεργίας σ9 όλους τούς κλάδους καί τις δπηρεσίες τής "Αθήνας καί τού Πειραιά. Εκλέγονται οί άπεργιακές έπιτροπές για τήν κάθε ύπηρεσια ή κλάδο ή κατάστημα. Οί υπεύθυνοι των έπιτροπών αύ- τών άπαρτίζουν τήν Κεντρική Επιτροπή 9Αγώ/α (Κ.Ε.Α ). ’Απ3 αύτή τή στιγμή ή άπεργιακή πάλη τών δημοσίων ύπαλλήλων παίρνει ένιαία καί συγκε­κριμένη καθοδήγηση περνάει μορφολογικά καί ούσια- στικά σέ πλήρη όργανωμένη ά^άπτυξη

Τό Σάββατο (18 του :Απρίλη) ή άπεργία γενικεύ­εται "Οσοι ύπάλληλοι άργοπορήσανε, κατεβαίνουν κι* αύτοί στόν άπεργιακό στίβο Σέ περίοπτη Ηέση δημο­σιεύεται στόν πρωϊνό τύπο πολύστηλο άοθρο τοΟ ύ- πουρνου των «Παραγωγικών υπουργείων» Γκοτζαμάνη μέ τόν παραπλανητικό τ'τλο «ή κυβέρνησις διά τήν προστασίαν τοΟ λαού κατά των έχθρών του». Ό νερ μανόδουλος αυτός πανυπουργός γράφει άνάμεσα στίς άλλες κομπογ.ανίτικες οίκονοαολογ.κές καί δημοσιο­νομικές θεωρίες του, δτι «... ώρειλαν, λοιπόν νά πει­θαρχήσουν έάν έσκέπτοντο μ ό ν ο ν τά συμφέροντα των καί τόν άρτον των... δέν είναι δυνατόν συνεπώς, νά

- 31

δικαιολογηθώ ή ά ν τ α ρ σ ί α τών ύπαλλήλων άπό οι­κονομικούς μ ό ν ο ν λόγους. Ή κυβέρνησις... θά φανή άμείλικτος κατά των ταραχοποιών καί ταραξιών...» ! ’Αλλά τό άρθρο δέν άρκοΰσε. Τό ζήτημα όεν είναι μι­κρό. Ό Γκοτζαμάνης παίρνει τό βάρος της εύθύνης για δ,τι γίνεται. Γ ι ’ αυτό συμπληρώνει τά κενά του άρθρου του μέ δηλώσεις άνάλογης ειλικρίνειας κι* έν- τίμότητας. 3Απειλεί καί δπόσχεται, μά κυρίως άπει- λ ε ! : « Ή κυβέρνησις ... δηλοΐ, δτι θά έφαρμόση μέτρα αύστηρότατχ καί αύτήν άκόμα τήν ποινήν τού θανά του!» '() θ ά ν ατ ό ς !.. . αΰΐό ήιαν τό άλφα καί τό ώμέγα τή; χιτλερικής «πειθού.,», ή τρανότερη έπαυ χία τής φασ στικής έπιβολή:. Ό έγχώριος Ιούδας, ό άργυρώ*ητος αυτός «μακεδώ » χιτλερίσκος τολμούσε ν3 άπειλεί τού; ήοωες ύπαλλήλους γιά τόν άγώνατους, πού σκοπούσε νά διασφαλίσει τήν Ι ω ν ι κ ή ν έ π ι- β ί ω σ η έν 8ψει καταστροφική: λύσσας τών «χρχοντο- λαών» πού καταπνίγανε τόν τόπο... Τά βρωμερά του λόγια άποτελέσανε μοναδικόν έπαινο γιά τού; «ταρα- ξίας» πού άρνηθήκανε νά δποκύψουν σ:ό λιμό καί τήν έξαθλίωση... Ή δολιότητα χρησιμοποιήθηκε κι* αύτή «Κατ' άνακοίνωσιν τού δπουργείου Οικονομι­κών άπό τής Δευτέρας 20 'Απριλίου θ* άρχίση ή προ­καταβολή μ.σθού 15ημέρου είς τούς δημοσίους ύπαλ- λήλους τούς π α ρ α μ έ ν ό ν τ α ς είς τάς θέσεις των»! Οί προσπάθειες δέ σταμάτησαν ώς έδώ. Χρησιμοποι- ήθηκε καί ή σύγχιση Ά λλα δημοσίευμα έλεγε: «Κατ* άνακοίνωσιν τού Υπουργείου Συγκοινωνίας καλούν­ται άπαντες οί άδιόριστοι άπόφοιτοι τών προπαρα­σκευαστικών Σχολών Τ .Τ .Τ . 'Αθηνών— Θεσσαλονίκης τών έτών 1 9 3 9 —40 καί 1 9 4 0 —41 οί κατοικούντες είς τήν περιοχήν τής τέως Διοικήσεως Πρωτευούοης δπως

παρουσιασθώσιν είς τήν Γεν. Δ]νσ:ν Τ Τ Τ., τμήμα Προσωπικού (Βουλής 4), ί'να διαταχθώσι πρός άμεσον άνάληψιν δπηοεσία;» !

Τό μεσημέρι τοϋ Σχββάτου συνεδριάζει τό δπουρ- γικό συμβούλιο κι’ άσχολείται άποκλειστικά μέ τή δημοσιοϋπαλληλική άπεργία. Τό συμβούλιο παίρνει σχετικές άποφάσεις έ>τυπωσιακοΟ χαρακτήρα: «καθ3 δσον άφορά τού; άπεογήσαντας υπαλλήλους, ουτοι συμ· φώνως τψ νόμψ 5438 του 1932 θεωρούνται ώ ς π α- ρ α ι τ η θ έ ν τ ε ς · ή κυβέρνησις άπεόέχθη τάς παραι­τήσεις των»!

Τήν ιόα μέοα ό Γκοτζαμάνης δέχεται έπι τροπή απεργών οικονομικών δπαλλήλων στους όποιους δτό· σχεται διάφορες ένισχύσεις πλήν τής αύξησης ιών μι­σθών.

Ή Κ .Ε .Α . συνεδριάζει κι3 άποφασίζει νά όλο- κληοώσει τήν άπεργία τή Δευτέρα καί νά έπιδ ώξει έπαφή μέ τήν κυβέονηση. Τώρα μόλις καθορίζονται συγκε<ρ μένα τά αίτήαατα τών άπεργώ/: α') Τρόφιμα στους υπαλληλικού; συνεταιρισμούς. 3") ’Αναπροσαρ­μογή του μισθολογίου, γ') Δάνειο 150 .000 δραχμές καί δ') έπαναφορά όλων τών άπεργών.

Ή θ α ν α τ ι κ ή π ο ι ν ή καί τά τρομοκρατικά μέ­τρα, πού εξαπόλυσε ή κυβέρνηση, έξεραν άντίθετα άποτε^έσματα. Ή παθητική στάση τών άπεργών άλ­λαξε. Οί συλλήψεις τούς είχαν έξαγρ,ώσει. Κάπου πρός τό Σταθμό του Λαρισαϊκου κρατούνται πολλοί άπεργοί άπ3 αυτούς 69 είναι Τριατατικοί, μαζί καί γυναίκες Ε κ ε ί , μέ πρόστυχα κι άπάνθρωπα μέσα, έκβιάζονται νά υπογράψουνε δηλώσεις άποκήουξης τής άπεργίας Οί πιέσεις δέν κλονίσανε παρά μόνο δυό - τρεις Οί άλλοι ά ρ ν ή θ η κ α ν , έπίμονα, εμψυ­

33

χωμένα, ώς καί μέσα στο Στρατοδ.κείο. Γιατί έγινε κιβ αύτό. rO Τσολάκογλου έστειλε τούς άπεργού. έλλη- νες δηαλλήλους να δ-.κασθοΰν στα έλληνικά στρατοδι­κεία «κρός παραδειγματισμόν» ! “Ένας Τριατατικός (άηβ τόν Πειραιά) απολογήθηκε δρθά - κοφτά : «Π ρ ο- κ ε ι μ έ ν ο υ νά π ε θ ά ν ω ά π ’ τ ή ν π ε ί ν α π ρ ο ­τ ί μ η σ α ν' ά γ ω ν ι σ θ ώ !». Οί λακέδες όμως του χιτλεροφασισμτΟ είχαν χάσει κάθε ίχνος εντροπής. Ο ­κτώ μήνες φυλάκιση καταδικάστηκε ό τριατατικός για τό θάρρος του, κΓ άλλοι σ άλλες ποινές. Μερικοί αθωωθήκανε.

Κυριακή (19 του Απρίλη). ΟΕ πρωινές έφη- μεριόες δημοσιεύουν άπειλητικές δηλώσεις του πρωθυπουργού Τσολάκογλου. θεώρησε άναγκαίο νά μιλήσει κι αύτος γίά την «-άντεθν,κή» Ινέργεια τών ύπαλλήλων: « ..είτε άπουσιάζουν διαρκώς τών γρα­φείων των είτε μ ε τ ε β λ ή θ η σ α ν ε ί ς φ ο ρ ε ί ς τ ώ ν δ ι α φ ό ρ ω ν δ ι α δ ό σ ε ω ν κ α ί έ π ι κ ρ ί - σ ε ω ν , αίτινες έπεοείνωσαν τήν θέσιν τοΰ κράτους, καί έπομένως αύτοί, δργανα του κράτους, έβαλον κατά τοΰ κράτους... Ή κυβέρνησις ούτε είναι διατεθειμένη ν3 άκούσει τά αίτήματα τών άπεργών, ούς θεωρεί έ κ τ ό ς ν ό μο υ . . . Δεν όμιλώ διά τάς κυρώσεις, καθ5 δσον ό νόμο: θά έφαρμοσθή κατά γράμμα... 'Ωσαύτως μέ έκπλήσσει το θ ρ ά σ ο ς τών ύπαλλήλων...»!

Ταυτόχρονα διαφημίζονται διάφορα έπισιτιστικά μέτρα : Διανομή «μερίδος άρτου 80 οραμίων». ’Από­φαση γιά τήν άποδέσμευση «τών δσπρίων, τών χάρου- πίων, τοΰ πετιμεζιού, τοΰ θειίκοΰ χαλκοΰ, τών ξύλων, τών ξυλανθράκων, τών κρομμύων ώς ά π α ρ χ ή γ ε- ν ι κ ω τ έ ρ α ς ά π ο δ ε σ μ ε ύ σ ε ω ς » ! Μέ είδικό νόμο καθορίζεται θανατική ποινή γι’ αΰτοΰς πού άγο-

- 34 —

ράζουνε καί πουλούνε χρυσά νομίσματα ή αντικείμενα έξω άπ9 τις Τράπεζες (βέβαια καί μετά τό νόμο οί άγοραπωλησίες κατά κανόνα γινόντουσαν έξω άπ' τις Τράπεζες καί σέ μεγάλην έκταση μά σέ καμμιά περί­πτωση δεν εφαρμόστηκε ή θανατική ποινή!). ’Ακόμα δηαοσ;εύεται πώς 6 Γκοτζαμάνης κάλεσε τά συμβούλια των Συ εταιρισμών για νά συζητήσει τήν ένίσχυσή τους Την ίδ,α μέρα ή Κεντρ.κή Επιτροπή ’Αγώνα παίρνει δυό άποφάσεις: Ν3 αγκαλιάσει ή άπεργία δλους, άνεξαίρετα δλους, τούς δημοσίους υπαλλήλους καί νά συνε/ισθεί μέ κάΊε δυνατό τρόπο. Νά συγκεν­τρώνουνε τήν επόμενη οί απεργοί στό Πολιτικό Γρα­φείο για νά υποβάλουνε τά αίιήματά τους.

Δευτέρα (20 του ’’ Απρίλη). Το άπεργιακό κύμα κατακλύζει όλες τις ύπηρεσίες. "Ολοκληρώνεται ή απερ­γία καί στό δπουργειο Εσωτερικών. Όμάδες άπεργών ξεκινούν από διάφορα σημεία, «όρμητήρια», καί βαδί­ζουνε πρός ιό Πολιτικό Γραφείο, δπου συνεδριάζει τό υπουργικό συμβούλιο. Στη διαδρομή επιτήδειες διαδό­σεις τρομοκρατούνε τά πλήθη τών υπαλλήλων κΓέτσι στό Πολιτικό Γραφείο συγκεντρώνονται άραιές έμα- δούλες πού πλαισιώνουν τήν Κεντρική Επιτροπή Α ­γώνα. Ό Τσολάκογλου άρνείται νά δεχθεί τήν Ε π ι ­τροπή καί τό υπόμνημα Αποβάλλεται μέ τόν «έπΐ τής τάςεως» αστυνόμο*. eH Επιτροπή προσπαθώντας νά

* Πρέπει νά σημβι&θ*ε τούτο : δ άστυνόμος ζήτησε τά ονόματα τής Επιτροπής καί τή διαβεβαίωσε μέ τό λόγο «τής στρατιωτικής του τιμής» πώς σέ καμμιά περίπτωση ίέ θά τά χρησιμοποιούσε γιά νά διωχθεί ή'Επιτροπή. Τά μέλη της πι­στέψανε τά λόγια καί τον πατριωτισμό του αστυνόμου καί δέν έκρυψαν τά δνόματά τους. "Ενας μόνο δυσπίστησκ καί xcDSocs ψευδώνυμο. Μβτά τήν απεργία ή καραμπιναρία έπέόραμβ στά

— 35

έπιτύχει δπωσδήποτε επαφή μέ τήν κυβέρνηση, διευ­κολύνεται άπβ τούς άνωτέρους υπαλλήλους του ύπουρ- γείου Οικονομικών. Οί ανώτεροι αύτοί παρουσ άζον- ται to άπόγευμα τής Δευτέρας στο Γκοτζα άνη, υπο­βάλουνε τα αιτήματα ιών υπαλλήλων καί τά υποστη­ρίζουν. Ό 5πουργός μιλάει τούτη τή φορά πιο μα­λακά, αφήνοντας περιθώρια συζήτησης, καί δίνει υπο­σχέσεις άμεσης καλυτέρευσης τής θέσης xuw υπαλλή­λων, επαναγοράς των απεργών στις θέσε.ζ τους, άπό- λυσης των συλληφθέντων κλπ. Τβ βράδυ συνεδριάζουνε μαζί οί άνώτεροι του υπουργείου Οικονομικών καί ή Κεντρική Επιτροπή "Αγώνα. Πολύωρες συζητήσεις κατασταλλάζουν σέ βρισμένα συμπεράσματα. "Αργά τή νύ/τα άποχιυροΰν οί ανώτεροι οικονομικοί καί συνεχί­ζεται ή σύσκεψη τής Κ .Ε .Α . ώς τά ξημερώματα. Οί ύποσχέσε ς του Γκοτζαμάνη κρίνονται τελικά ικανο­ποιητικές κι’ άποφασίζεται ή λύση τής άπεργίας στις 9 το πρωί.

Τρίτη (21 του "Απριλίου). Ό τύπος δημοσιεύει διαλλακτικές δηλώσεις τοΟ Τσολάκογλου : « Εν βνό- ματι κλπ. κλπ κ>λώ τούς υπαλλήλους, δπω; προσέλ- θνυν είς τάς ύπηρεσίας των Ή κυβέρνησις έπέδειξε π α τ ρ ι κ ό ν έ ν δ ι α ι ρ έ ρ ο ν υπέρ αυτών . . .»! Καί ή θανατική ποινή . Οί συλλήψεις, οί ξυλοδαομοί, οί καταδίκες, ή «άμειλικτος τιμωρία», οί άπολύσεις ; 'Όλ3 αυτά, λέγονται τορα «πατρικόν ένδιαφέρον» !

καταατήματά τους καί τούς ζήττσε Δέν Ιπιασ?ν παρά μόνο δυό, που αργότερα περάσανε σ ά γερμανικά στρατόπεδα. *0 §λλη\ας αστυνόμος παραβαίνοντας το λόγο της τιυ,ής του. πα* psdo js . σάν κοινός καταδότης, τά όνόματα τών μελών τής Ε ­πιτροπής στους ίταλοφασΐστες τής καραμπιναρίας ! !

36 —

Οί απεργοί όμως άγνοούν τό διορισμένο πρωθυ­πουργό. Κανείς δεν εισακούει τήν έκκλησή του καί κανείς οέν παρουσιάζεται. "Ωσπου έρχεται ή έντολή τής Κεντρικής Επιτροπής "Αγώνα για τή λύση τής απεργίας. Έ όκταήμερη άπεργιακή πάλη των δημο­σίων δπαλλήλων τερματίζεται. Οί απεργοί έπανέρχον- ται όμαδι κά στις δπηοεσίες τους και τήν Ιπόμενη (22 του "Απρίλη) δ Τσολάκογλου, για νά μετριάσει τήν εντύπωση, δηλώνει, δτι «οί άπεργήσαντες 6 λ ί- γ ο ι δημόσιοι υπάλληλοι δ π ή κ ο υ σ α ν ε ί ς τ ή ν έ κ κ λη σ ι ν»! Ό άντίκτυπος τής άπεργίας δέ πε­ριορίστηκε σιό έσωτερικό Οί συμμαχικοί ραδιοσταθ­μοί τής ‘Αγγλίας, τής "Αμερική; καί τής Σοβιετικής Ρ ω σας, μ3 ενθουσιασμό παρακολούθησαν δλες τίς φάσεις τής απεργίας καί χαλούσανε τούς λαούς των σκλαβωμένων χωρών ν’ άκολουθήσουν τό παράδειγμα των έλλή»ων δημοσίων δπαλλήλων.

5. Η Ν Ι Κ Η

Ή ν ί κ η των άπεργών ήιαν άναμφισβήτητη. Οί δπάλληλοι έπανήλΗαν δκοι στις θέσ-ις τους, οί κρα­τούμενοι άπελευ^ερώθηκαν, οί έκαρεμείς δίκες στα στρατοδικεία σταμάτησαν. Έ όπισΗοβουλη σκέψη τής διορισμένης κυβέρνησης νά μή πραγματοποιήσει τις δποσχέσει; της έγκυμονοϋσε νέους γι" αύιήν κινδύ.ους. Οί ξένοι πάερονές της είχαν όςύτερη τήν άντίληψη καί δεν τήν άφησαν νά προκαλέσει άσύνετα νέα ανα­ταραχή. Έοσι άφου περάσανε υεοικές μέρε; άπρα­κτες, ή κυβέρνηση διέταΕεν άλλεπάλληλες προκατα­βολές μισθών καί τελικά μέ τό νοχοθιτικό διάταγμα 1424] 1942 χορήγησε τό πρώτο σοβαρό έπίδομα, πού

— 37 —

ήταν μια κλίμακωτή αύξηση μέχρι 300ο)α. Ή πλη­ρωμή τοΟ μισθού βρίστηκε δεκαπενθήμερη κι5 αυτό ήταν πρόσθετη αύξηση. Τό «επίδομα άκριδείας ζωής», δπως χαρακτηρίστηκε, δόθηκε καί στους στρατιωτι­κού;, τη χωροφυλακή, τήν άστυνομία, την πυροσβε­στική δπηρεσία κι’ άποτέλεσεν άφορμή γενικότερης αύξησης δλων των μισθολογίων καί των συντάξεων. Σύγχρονα ένισχύθηκαν οί συνεταιρισμοί τών ύπαλλή- λων, πού, άπό τότε, διευκόλυναν άξιόλογα τά μέλη τους στις κατοπινές πιό δύσκολες περιστάσεις.

Οί άμεσες οικονομικές συνέπειες τής άπεργίας, αύ- τές καθεαυτέ^ έπισφραγίζουν τήν έπιτυχία της. Τό κέρδος δαως δέν ή*αν άποκλε στικά αυτό. Έ απεργία κατέδειξε στους υπαλλήλους πακ ή περίοδος τής σκλα- β ας θάναι σκληρή για τό υπόδουλο έθνος* τό εθνικό αίτημα τής έπιβίωσης θά συναντοϋσεν όκοένα καί με­γαλύτερη αντίδραση* για νά σπάσει ή άντίδραση καί τό συνεπακόλουθό της ή τρομοκρατία, έπρεπε ν’ άνα- πτυχθουν άγώνες, άνισοι, βέβαια, μά ικανοί νά λυγί­σουν τό άπάνθρωπο καί κτηνώδες προμελετημένο σχέ­διο τών γερμανοϊταλών φασιστών γιά τόν ά^ανίσχό του έλληνισμου. Δύσκολος ό δρόμος. . Οί υπάλληλο: δέν πτοήθηκαν άπ’ τήν άνηφοριά* ή εθνική έπιταγή γιά τήν έπιβίωση έσπασε τούς φραγμού; τών διακρί­σεων καί τών δισταγμών Έ έ ν ό τ η τ α άρχ σε νά σφυρηλατεΐται. Καμμια δύαμη καί κανένα μέτρο δέν έμποόίσανε καί δέ ματαιώσανε τήν πορεία τ*ς ένότη- τας καί του συνδικαλισμού τ ώ ' δπαλλήλων. Έ πείρα τοΟ πρώτου όκταήμερου άπεργιακοΟ τους άγώνα στάθη- κεν άλάθητος όδηγός τους καί μοναδικός έμψυχωτής τους. Ήταν, άραγε, ή πανυπαλληλική άπεργία ηρωικό μεγαλούργημα ; ή έΰνικό κατόρθωμα ; ’Οργανωμένη,

- 38

μήπως, συνειδητή, πατριωτική άντίσταση στον έχ- θρό ; CK αυταπάτες, oi αύτοθαυυασμοί, ο! αύτοέπαι- νοι, οί αύτοκολακείες οέ στέργουν στους ’Ανθρώπους και τά ’Έθνη, πού έχουν αυτεπίγνωση, αυτοπεποί­θηση κι9 έκτελούνε, μ^κρό είτε μεγάλο, το χ ρ έ ο ς πρός την Πατρίδα. Οί Ιλληνες δημόσιοι υπάλληλοι τό χρέος τούτο έσπευσαν, πρώτοι άνάμεσα στους πρώ­τους, νά εκπληρώσουνε. Στην έκπλήρωση του έ θ ν ι - κ ο υ κ α θ ή κ ο ν τ ο ς έδοσαν μια μάχη, τήν πρώτη μάχη, μέ πλούσιον αυθορμητισμό κι9 ενθουσιασμό καί θάρρος — δταν μισητοί έχθροί, βάρβαροι καI δόλιοι, σκορπούσαν ρίγη φόβου στα έκατομυύοια των σκλά­βων λαών τής Ευρώπης.. Ή μάχη αυτή ήταν ή α­παρχή κατοπινών εξορμήσεων για τήν επιβίωση καί τή λευτεριά* ήταν ό πρόλογος τού έθνικοΰ μας Έ ­πους στα χρόνια τής σκλαβιάς.,.

Π Ε Ρ Ι Ε Χ Ο Μ Ε Ν Α

Όμολογη μένα . . . . . . . 8

Α'. ΣΥΝΤΟΜΗ ΓΕΝΙΚΗ ΕΠΙΣΚΟΠΗΣΗ

1) *Η Εύριότιη σκλαβωμένη . σελίδα 92) Ή κατάσταση στην Ελλάδα . » 133) Ή Ε θ ν ικ ή αντίσταση . . > 1δ

Β'· Η ΑΠΕΡΓΙΑ ΤΩΝ ΥΠΑΛΛΗΛΩΝ

1) Οι Δημ6σ>οι υπάλληλοι . . σελίδα 182) Έ ν όψει τής απεργίας · . ► · · · ^ 253) 14 του ’Απρίλη 1942 . . . . 244) *Η απεργία πανυπαλληλική . . . . » 28δ) Ή ν ί κ η .......................................... • * 36