Οι κανόνες για το τελικό ν

Σε κάποιες περιπτώσεις το τελικό ν, κατάλοιπο της καθαρεύουσας και των αρχαίων ελληνικών, διατηρείται.

Οι κανόνες για τη διατήρηση του τελικού ν αφορούν αποκλειστικά τις εξής λέξεις:

την αιτιατική του αρσενικού άρθρου το(ν) και του θηλυκού άρθρου τη(ν) το αριθμητικό και αρσενικό αόριστο άρθρο ένα(ν)

Τα άκλιτα δε(ν) και μη(ν)

Στις λέξεις αυτές, το τελικό ν διατηρείται:

Όταν η ακόλουθη λέξη άρθρο αρχίζει από φωνήεν. Π.χ. την αγάπη, τον άγγελο, τον άνθρωπο, την ελπίδα, την Ελένη κ.λ.π. Όταν η επόμενη λέξη αρχίζει από κ, π, τ. Π.χ. τον κήπο, τον τοίχο, τον πατέρα τον πόνο, την τέχνη, την ποδιά, κ.λ.π.

Όταν η επόμενη λέξη αρχίζει από ξ, ψ, γκ, μπ, ντ,τζ, τσ. Π.χ. τον ψαρά, τον ξυλοκόπο, τον μπαμπά, τον τζίτζικα, τον γκιόνη, την ντροπή, την μπέμπα, κ.λ.π.

o Σημειωτέον ότι ο κανόνας που αφορά σύμφωνα διατυπώνεται και ως εξής: το τελικό ν διατηρείται μπροστά από τα στιγμιαία σύμφωνα κ, π, τ, μπ, ντ, τζ, τσ και τα διπλά γράμματα ξ και ψ.

Σε όλες τις άλλες περιπτώσεις, όπου η επόμενη, λέξη αρχίζει από οποιοδήποτε άλλο γράμμα ή άλλο συνδυασμό γραμμάτων, το τελικό ν χάνεται. Π.χ. το δήμο, τη βελόνα, τη στάση, το νοικοκύρη, το δάσκαλο, τη δασκάλα, τη μέρα, κ.λ.π.

Προσοχή: οι κανόνες αυτοί δεν ισχύουν για την τριτοπρόσωπη αντωνυμία “τον” -διαφορετική από το άρθρο “τον”- που διατηρεί πάντα το “ν” (π.χ. “θα τον δείρω” αλλά “θα τη δείρω”) και για την άκλιτη λέξη “σαν“, που επίσης γράφεται πάντα με τελικό ν.

Προτεινόμενες παραβιάσεις του κανόνα:

Αυτός, πιο πάνω, ήταν ο κανόνας. Προτείνονται οι εξής παρεκκλίσεις, που στην πράξη εφαρμόζονται σχεδόν από όλους:

1.    Να χρησιμοποιείται πάντα το ν στο δεν, εκτός από λαϊκές φράσεις.

2.    Να χρησιμοποιείται το ν στο άρθρο τον πάντα μπροστά από κύρια ονόματα, ανεξάρτητα από το πρώτο γράμμα (π.χ. διαφωνίες στον ΣΥΝ, είδα τον Γιώργο)

3.    Να ισχύουν οι κανόνες της χρήσης του ν και για τις αντωνυμίες αρσενικού γένους αυτός, ποιος, άλλος, εκείνος, όποιος, κάποιος, κανένας τέτοιος, όσος, τόσος κλπ.

4.    Δεν πρέπει να θεωρείται τραγικό λάθος η χρήση του ν (με εφαρμογή του παραπάνω κανόνα αναφορικά με το πρώτο γράμμα της επόμενης λέξης) και στα αρσενικά επίθετα λίγος, αρκετός, πολύς.

5.   Στις λέξεις των περιπτώσεων 3 και 4 το ν διατηρείται πάντα πριν από σημείο στίξης και γενικά όταν η λέξη χρησιμοποιείται σαν ουσιαστικό.

Περιμένω κάποιον να έρθει, Δεν είδα κανέναν

6.    Το ν επίσης χρησιμοποιείται μπροστά από  ουσιαστικοποιημένα επίθετα αρσενικού γένους, δηλαδή επίθετα που χρησιμοποιούνται χωρίς το ουσιαστικό που προσδιορίζουν. Π.χ.  Είχα τον μοναδικό, Θα διώξουμε τον βάρβαρο