ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ ΤΟΥ ΠΡΟΥΣΤ

ρεί, αυτή τη φορά, η συνείδησή τους να λειτουργήσει και να αποτολμήσουντην αποκατάσταση μιας κατάφορης αδικίας. Ας με κάνουν, έστω και μετάθάνατον, αντεπιστέλλον μέλος τους.

Ποτέ δεν είναι αργά, για τη γαλήνευση και μόνο της συνείδησής του, ναεπανορθώσει κανείς ένα εσκεμμένο λάθος.

Με εκτίμηση και συμπάθεια

Β. Λ.

Συνέχισα με το «Ερωτηματολόγιο του Προυστ». Ήταν γραμμένοσε υπολογιστή, με κοινή γραμματοσειρά, και εκτυπωμένο σε συνηθι-σμένο λευκό χαρτί Α4. Δεν υπήρχε σημειωμένη κάποια ημερομηνίαούτε έντυπη ή χειρόγραφη υπογραφή.

Η ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ ΒΑΝΕΣΣΑ ΛΟΥΛΟΥΔΑΚΗ

ΑΠΑΝΤΑ ΣΤΟ «ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ ΤΟΥ ΠΡΟΥΣΤ»

Η απόλυτη ευτυχία για σας είναι;

Να ζω τις ζωές των ηρώων που επινοώ. Να διαλέγω αυτόν ή αυτήν με

την οποία θα περάσω τη μέρα μου, τη βδομάδα μου, το μήνα μου, το

χρόνο μου. Να τους κατασκοπεύω στην καθημερινότητά τους. Να ει-

σπράττω την αγάπη τους. Να υφίσταμαι τους θυμούς και τις κακίες

τους. Να παίζω κρυφτούλι με τις αλήθειες και τα ψέματά τους. Να

τους αφήνω, εντέλει, να με ταπεινώνουν, χωρίς ποτέ να τους ανταπο-

δίδω την ταπείνωση με αλα ζονεία.

Τι σας κάνει να σηκώνεστε το πρωί;

Την περίοδο που γράφω, η επιθυμία να ριχτώ ανεπιτήδευτα, με όλες

μου τις δυνάμεις, στην περιπέτεια της γραφής. Να διεισδύσω στα

άδυ τα του πεπρωμένου των ηρώων μου, να ρουφήξω, όπως η μέλισ-

σα το νέκταρ, τους χυμούς αλλά και τα δηλητήρια από τις ζωές τους

και, ανακατεύοντας τα στη μεγάλη χύτρα της έμπνευσης, να τα μετου -

σιώσω σε καλλιτεχνική δημιουργία. Την περίοδο που δε γράφω, το

μόνο που με κάνει να σηκώνομαι από το κρεβάτι είναι οι αϋπνίες και

το οδυνηρό συναίσθημα που προκαλεί η οκνηρία της σκέψης.

Η τελευταία φορά που ξεσπάσατε σε γέλια;

Ειλικρινά, δε θυμάμαι. Πάει καιρός. Την περίοδο αυτή, αισθάνομαι πως

LYKARIS sel_Final_Layout 1 19/04/2011 6:51 μ.μ. Page 363

argyrisk

Cross-Out

έχω ξεχάσει ότι οι άνθρωποι έχουν προικιστεί με το θείο δώρο του

αυθόρμητου, ανυπόκριτου γέλωτα. Χωρίς να είναι υποχρεωμένοι να

κάνουν πάντα αυτές τις δεύτερες, τις πονηρές σκέψεις που μας στέλ-

νει το πανούργο πνεύμα του κακού, την ώρα ακριβώς που νομίζουμε

ότι είμαστε στα καλύτερά μας.

Το βασικό γνώρισμα του χαρακτήρα σας είναι;

Ο πηγαίος αυθορμητισμός μου, ιδιαίτερα σε αυτό που λέμε «έρωτας

με την πρώτη ματιά». Όλα τα άλλα γνωρίσματα του χαρακτήρα μου

τα θεωρώ συμπληρωματικά ή παραπληρωματικά. Όσες είμαστε

φτιαγμένες από την πάστα της αυθόρμητης συναισθηματικής προ-

σέγγισης του κόσμου –της φύσης και των σχέσεων με το άλλο φύλο–

διαθέτουμε έμφυτη εντιμότητα. Όποτε δε χρειαστεί, διαθέτουμε και

τόλμη απίστευτη. Ακόμα και στις πιο δύσκολες καταστάσεις, έχουμε τα

κότσια να βγάζουμε τη γλώσσα μας στο πεπρωμένο και να του λέμε:

«Αχ, αγαπημένο μου, νομίζεις ότι είσαι “φυγείν αδύνατον”; Αμ δε!

Εγώ μπο ρώ και σου ξεφεύγω, ό,τι ώρα θέλω».

Το βασικό ελάττωμά σας;

Ο πηγαίος αυθορμητισμός μου, επίσης. Τι είναι, άλλωστε, ένα ελάτ-

τωμα, αν όχι ή άλλη όψη ενός προτερήματος; Όσες είμαστε σημαδε-

μένες από τη μοίρα να αντιδρούμε αυθόρμητα στο απροσδόκητο, εί-

μαστε και καταδικασμένες να πληρώνουμε το τίμημα της ευπιστίας

μας επί τη εμφανίσει. Ας όψονται αυτοί που διαθέτουν γοητεία και ξέ-

ρουν να παραπλανούν.

Σε ποια λάθη δείχνετε τη μεγαλύτερη επιείκεια;

Σε αυτά που οφείλονται στο βασικό γνώρισμα του χαρακτήρα μου. Εί-

μαστε πλάσματα ατελή και, επομένως, οφείλουμε να είμαστε μεγαλό-

ψυχα.

Η τελευταία φορά που κλάψατε;

Λίγο πριν έρθετε εσείς. Για την ακρίβεια, σταμάτησα μόλις μου χτυπή-

σατε το κουδούνι.

Με ποια ιστορική προσωπικότητα ταυτίζεστε περισσότερο;

Από την αρχαία εποχή, με την Ασπασία του Περικλέους. Η Ασπασία

κατάφερε να επιδράσει στην εποχή της, μέσα από τη φωνή των αν-


θρώπων που η ίδια επηρέασε, ιδιαίτερα βέβαια, μέσα από τη φωνή

του μεγάλου Περικλέους. Από τη νεότερη εποχή, θεωρώ ότι η Εβίτα

Περόν είναι η κορυφαία γυναικεία προσωπικότητα. Κανείς δεν ξέρει

πού τελειώνει για αυτήν η μυθοπλασία και πού αρχίζει η πραγματικό-

τητα. Υπήρξε πόρνη ή αγία των φτωχών; Το αλάνθαστο λαϊκό ένστι-

κτο επιβεβαίωσε στο πρόσωπό της το ρόλο που μπο ρεί να παίξει μια

δυναμική γυναίκα δίπλα σε ένα χαρισματικό ηγέτη. Η φρά ση της «Θα

επιστρέψω και θα είμαι χιλιάδες» ειλικρινά με έχει στοιχειώσει.

Ποιοι είναι οι ήρωές σας σήμερα;

Όλες οι γυναίκες της διπλανής πόρτας, οι προδομένες στον έρωτα

και στη ζωή. Όλες όσες αφέθηκαν να λαμπαδιάσει η καρδιά τους, χω-

ρίς να σκεφτούν τα πώς και τα πρέπει. Όλες όσες εξακολουθούν να

ονειρεύονται και να ελπίζουν.

Το αγαπημένο σας ταξίδι;

Μόνη στο Παρίσι, την αιώνια Πόλη του Φωτός. Να περπατάω άσκοπα

στα βουλεβάρτα του, εκεί όπου έζησαν οι λατρεμένες μυθιστορημα-

τικές ηρωίδες της νεότητας και της ωριμότητάς μου. Για μας που πε-

ζογραφούμε, το Παρίσι είναι η γενέθλια πόλη. Όσοι έχουν γευτεί

τους καρπούς της έμπνευ σης μέσα σε μια μικροσκοπική σοφίτα που

στάζει, δεν μπορούν ποτέ να ξεφύγουν από αυτή την ανάμνηση, δεν

μπορούν ποτέ να λυτρωθούν από τη νοσταλγία. Κάθε ταξίδι μου στο

Παρίσι είναι και μια πολύτιμη, αέναη παρακαταθήκη μνήμης.

Οι αγαπημένοι σας συγγραφείς;

Ας τους κρατήσω καλύτερα σαν ένα δικό μου επτασφράγιστο μυστι-

κό. Άλλωστε, είναι πολλοί και δε θα ήθελα να αδικήσω κάποιον.

Ποια αρετή προτιμάτε σε έναν άντρα;

Την ειλικρίνεια και την ευθύτητα στον έρωτα, όσο πλούτο και εξουσία

κι αν κατέχει.

Και σε μια γυναίκα;

Το πάθος να δίνεται εκεί που επιλέγει, χωρίς υστεροβουλία, ακόμα κι

αν μετά θα χρειαστεί να γλείψει η ίδια τις πληγές της για να τις επου-

λώσει.

LYKARIS sel_Final_Layout 1 19/04/2011 6:51 μ.μ. 65

Ο αγαπημένος σας συνθέτης;

Από τους κλασικούς, έχω μια ιδιαίτερη αδυναμία στον Μπραμς. Με

ηρε μεί αφάνταστα. Την περίοδο που γράφω, λειτουργεί πάντα ως κα-

ταλύτης στα όσα ονειρεύομαι, στα όσα οραματίζομαι, στα όσα ζυμώ-

νω στα ανήλια σκοτάδια του μυαλού μου. Μου αρέσουν όμως πάρα

πολύ και οι τζαζ μπαλάντες. Ιδιαίτερα αυτές που γράφηκαν στην επο-

χή της Ποτοαπαγόρευσης. Δεν ξέρω γιατί, αλλά μου δίνουν ενέργεια,

μου αλλάζουν πάντα προς το καλύτερο τη διάθεση, με κάνουν να νιώ-

θω σαν να είμαι και πάλι μια άβγαλτη έφηβη, που θέλει να αλλάξει τον

κόσμο με το συναίσθημα και τις ιδέες της. Αγαπώ, επίσης, τη μουσική

των γερμανικών καμπαρέ του Μεσοπολέμου. Όταν τελειώνω όμως

ένα βιβλίο μου, για μέρες μετά αφήνομαι στη διεγερτική δύναμη των

«Κάρμινα Μπουράνα». Μόνο έτσι μπορώ να εκτονωθώ από την ανεν-

δοίαστη καταπίεση της έμπνευσης.

Το τραγούδι που σφυρίζετε κάνοντας ντους;

Όταν κάνω ντους, δε σφυρίζω, σκέφτομαι. Για να ακριβολογήσω, συν -

θέτω μουσική με λέξεις.

Το βιβλίο που σας σημάδεψε;

Είναι πολλά, δεν θέλω και εδώ να φανώ άδικη. Ωστόσο, όταν ασχημά-

τιστη έφηβη ακόμα διάβασα τη Μαντάμ Μποβαρύ, ξετρελάθηκα. Σαν

να με διαπέρασε αστρική ενέργεια. Οι χιμαιρικές αναζητήσεις της κα-

ταραμένης ρομαντικής ηρωίδας του Γκιστάβ Φλομπέρ με κυνηγούν

ακόμα. Το ίδιο και η προσωπικότητα της λατρεμένης αισθησιακής

Κάρμεν, της ηρωίδας της ομώνυμης νουβέλας του Προσπέρ Μεριμέ.

Στο όνομα της ελευθερίας και της ιερότητας του έρωτα, η Κάρμεν

προτίμησε να ξεπληρώσει με τον ίδιο της το θάνατο τις συνέπειες της

ολέθριας σχέσης της και του ασυμβίβαστου του χαρακτήρα της, πα-

ρά να υποταχτεί στην υποκρισία των κοινωνικών συμβάσεων.

Η ταινία που σας σημάδεψε;

«Το τελευταίο τανγκό στο Παρίσι». Ο Μάρλον Μπράντο ήταν και θα

παραμείνει για πάντα το αιώνιο αρσενικό φετίχ μου. Θεωρώ την ιδέα

της τυ χαίας συνάντησης με έναν άγνωστο, με μοναδικό σκοπό την

ικα νοποίηση των πιο κρυφών, των πιο ανομολόγητων επιθυμιών και

φαντασιώσεων, την απόλυτη μορφή απελευθέρωσης από τους προ-


σωπικούς μας δαίμονες. Όποια γυναίκα έχει ζήσει κάτι ανάλογο, θα

με καταλάβει.

Αν μου επιτρέπετε να πω και μια δεύτερη, αυτή είναι ο «Θάνατος

στη Βενετία» του Λουκίνο Βισκόντι. Θεωρώ ότι ο Βισκόντι αποδίδει με

απόλυτη πειστικότητα αυτό που ο ίδιος ο Τόμας Μαν είπε για την ομώ -

νυμη νουβέλα του:

«... Ήθελα να αποτυπώσω, να εκφράσω το πρόβλημα της ανθρώ-

πινης αξιοπρέπειας. Μια ιστορία όμορφη και επικίνδυνη μαζί, συγκλο-

νιστική, απειλητική, φοβερή, που δε θα ωραιοποιεί τίποτα, δε θα απο-

κρύπτει τίποτα».

Το αγαπημένο σας χρώμα;

Πότε το μαύρο του πένθους και πότε το κόκκινο της φωτιάς, που είναι

και της εκδίκησης.

Ποια θεωρείτε τη μεγαλύτερη επιτυχία σας;

Το ότι αγάπησα και αγαπήθηκα όσο λίγες γυναίκες στον κόσμο. Το

ότι προδόθηκα, χωρίς ποτέ μου να προδώσω. Το ότι ουδέποτε κατέ-

φυγα για ίδιον όφελος στην περισσεύουσα χυδαιότητα της εποχής

μας. Και βέβαια, το ότι κατάφερα, παρά το απαράδεκτο, κακόβουλο,

ανάγωγο σνομπάρισμα της κριτικής, να ταξιδεύω στο όνειρο τις δε-

κάδες χιλιάδες αναγνώστριές μου, δείχνοντας τους μια διέξοδο δια-

φυγής από αυτή τη κίτρινη ζούγκλα των ψεμάτων, της παραπλάνησης

και της υποκρισίας, που ζούμε.

Το αγαπημένο σας ποτό;

Όλα τα διαφανή. Μη μου ζητάτε να εξηγήσω το «γιατί». Απλώς, αυτή

η πυρπόληση της γεύσης, του οισοφάγου και των σωθικών από ένα

διάφανο υγρό, που θα μπορούσε να είναι ακόμα και άλαλο ύδωρ, μου

προκαλεί πάντα μια ευχάριστη μυστηριακή μέθη.

Για ποιο πράγμα μετανιώνετε περισσότερο;

Που πίστεψα και διαψεύστηκα από ανέλπιδες αγάπες και πάλι ξανα-

γύρισα σε αυτές.

Τι απεχθάνεστε περισσότερο από όλα;

Την πτωχαλαζόνα κριτική που χλευάζει αφ’ υψηλού εμένα και τις ανα-

γνώστριές μου. Πότε μου δεν μπόρεσα να καταλάβω όλες αυτές τις


κυρίες και τους κυρίους, που θεωρούν ότι έχουν το κληρονομικό χά-

ρισμα να κρίνουν χωρίς να κρίνονται. Ας το πάρουν επιτέλους απόφα-

ση: Οι κριτικοί υπάρ χουν γιατί υπάρχουμε εμείς, οι δημιουργοί. Όσοι

από αυτά τα πιράνχας επιχείρησαν κάποτε να αναμετρηθούν με το

γράψιμο, ή εγκατέλειψαν ή, με το που εξετέθησαν, αποκαλύφθηκε ότι

τα δικά τους τα χάλια ήταν πολύ περισσότερα από τα όποια αυτών

που συνηθίζουν να ειρωνεύονται και να κρίνουν εκ του ασφαλούς.

Όταν δε γράφετε, ποια είναι η αγαπημένη σας ασχολία;

Δυστυχώς ή ευτυχώς, από τότε που κατάλαβα τον εαυτό μου, δεν έ-

χω άλλη αγαπημένη ασχολία.

Ο μεγαλύτερος φόβος σας;

Έχω δυο και είναι ισοδύναμοι. Ο πρώτος είναι να μην κατακεραυνω-

θώ από συγ γραφική αφλογιστία και δεν μπορώ να εξωθήσω σε δη -

μιουργική έκρηξη το συναισθηματικό ηφαίστειο που σιγοβράζει μέσα

μου. Ο δεύτερος, να μην μπορώ να φλερτάρω με ό,τι φοβάμαι κάθε

φορά περισσότερο.

Σε ποια περίπτωση επιλέγετε να πείτε ψέματα;

Στην προσωπική μου ζωή δε λέω ποτέ ψέματα. Τουλάχιστον συνειδη-

τά. Στο συγγραφικό μου σύμπαν ακολουθώ αυτό που είπε κάποτε ο

Χέμινγουεϊ:

«Δουλειά των μεγάλων συγγραφέων είναι τα ψέματα».

Πάντα βέβαια σε συνδυασμό με αυτό που έχει πει ο Φλομπέρ:

«Ό,τι επινοούμε είναι αληθινό».

Ποιο είναι το μότο σας;

Κορίτσια, μην το βάζετε κάτω. Ο εαυτός μας Umber Ales!

Πώς θα επιθυμούσατε να πεθάνετε;

Σε ένα πάρτι, όπου θα έχω η ίδια σκηνοθετήσει το θάνατό μου, με κα-

λεσμένους μόνο όλους αυτούς που κατά καιρούς με πρόδωσαν. Να

στέκονται γονατιστοί γύρω από το νεκροκρέβατό μου και να κλαίνε α-

παρηγόρητα, κρατώντας ολάνθιστα μπουκέτα με τα αγαπημένα μου

λουλούδια: ροζ μανόλιες στο ένα χέρι και μαύρες ορχιδέες στο άλλο.

Αν συνέβαινε να συναντήσετε το Θεό, τι θα θέλατε να σας πει;

Θα ήθελα να με ρωτήσει:


«Βανέσσα, γιατί, όταν έχεις να διαλέξεις, πάντα προτιμάς να ντα-

ραβερίζεσαι με το Διάβολο;»

Και τότε εγώ θα του απαντήσω:

«Για να σε αγαπώ μετά ακόμα περισσότερο».

Σε ποια πνευματική κατάσταση βρίσκεστε αυτό τον καιρό;

Περιμένοντας την ουρανόπεμπτη αιφνίδια λάμψη της έμπνευσης, ζω

στο σκοτάδι της περισυλλογής και ανασύρω από τις θυρίδες της μνή-

μης μου τις πολύτιμες εκείνες ψηφίδες, που θα με βοηθήσουν να ανα -

συνθέσω το μελλοντικό μωσαϊκό του επόμενου βιβλίου μου, πιθανό-

τατα δε, της ζωής μου της ίδιας.

Το πολυσέλιδο κείμενο ήταν κι αυτό γραμμένο σε υπολογιστή καιεκτυπωμένο στο ίδιο χειροποίητο χαρτί υποκίτρινου χρώματος, πουμύριζε γιασεμί. Και σε αυτό, μόνο η ημερομηνία στην αρχή και η υπο-γραφή της στο τέλος ήταν ιδιόχειρα γραμμένες, όχι με μαύρο, αλλά μεσκούρο μπλε μελάνι.

Από το πρώτο κιόλας ξεφύλλισμα αναστατώθηκα. Κατάλαβα αμέ-σως ότι κρατούσα στα χέρια μου το κύκνειο άσμα της.

Πριν προλάβω να διαβάσω την ασυνήθιστα μακριά λίστα με τα ετε -ρόκλητα ανάλεκτα παραθέματα που προηγούνταν της αφήγησής της, οουρανός μαύρισε, μπουμπουνητά ακούστηκαν από μακριά και χοντρέςστάλες νεροποντής άρχισαν να γκελάρουν στις παρακείμενες ομπρέλεςκαι στο αστέγαστο πεζοδρόμιο. Ήταν η πρώτη φθινοπωρινή μπόρατης χρονιάς, που λες και επίτηδες βρήκε την ώρα για να ξεσπάσει. Ημουντάδα και η ξαφνική ψύχρα που έφερε μαζί της δημιούργησαν ένασκηνικό παράλογου δέους, που με ψυχοπλάκωσε και με έκανε να δι-στάσω: Να το διαβάσω ή να πάω στον πλησιέστερο κάδο σκουπιδιώνκαι να το φουντάρω με όλο το υπόλοιπο περιεχόμενο του κίτρινου φα-κέλου;

Μέχρι να έρθει ο δεύτερος καφές που παρήγγειλα, η νοσηρή φιλο-περιέργειά μου νίκησε κατά κράτος τη διβουλία μου.


ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ ΤΟΥ ΠΡΟΥΣΤ

Documents

Transcript of ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ ΤΟΥ ΠΡΟΥΣΤ