ΔΙΚΑΙΟ ΕΥΡΩΠΑΙΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ I

ΕΞΕΤΑΣΤΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΙΟΥΝΙΟΥ 2014

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ

Α. ΘΕΩΡΗΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ

ΘΕΜΑ I, ερωτήσεις (α) και (β): Οι απαντήσεις σε Γ.-Ε Καλαβρό, Θ. Γ. Γεωργόπουλο, Το Δίκαιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Θεσμικό), σελ. 91 – 95 και Μ. Δ. Χρυσομάλλη, PP Οι αρμοδιότητες της Ένωσης (αναρτημένο στο e-class), διαφάνειες 6 - 9

ΘΕΜΑ II, ερωτήσεις (α) και (β): Οι απαντήσεις σε Γ.-Ε Καλαβρό, Θ. Γ. Γεωργόπουλο, Το Δίκαιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Θεσμικό Δίκαιο), σελ. 207 – 210 και Μ. Δ. Χρυσομάλλη, PP Σχέσεις Ενωσιακού – Εθνικού Δικαίου Β – Υπεροχή (αναρτημένο στο e-class), διαφάνειες 9 και 6

ΘΕΜΑ III, ερωτήσεις (α) και (β): Οι απαντήσεις σε Γ.-Ε Καλαβρό, Θ. Γ. Γεωργόπουλο, Το Δίκαιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Θεσμικό Δίκαιο), σελ. 131 - 132 και Μ. Δ. Χρυσομάλλη, PP Επιτροπή (αναρτημένο στο e-class), διαφάνειες 5 - 7

Β. ΠΡΑΚΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ

ΠΡΑΚΤΙΚΟ ΘΕΜΑ Ι

Οι κκ Δημητριάδης και Παπαδόπουλος αντλούν δικαιώματα από την διάταξη της Οδηγίας, που καθιερώνει μέτρα για την προστασία της υγείας των εργαζομένων στην αποκομιδή απορριμμάτων, σε αντίθεση με την ελληνική νομοθεσία που δεν διασφαλίζει το ίδιο επίπεδο προστασίας. Ωστόσο, για να μπορέσουν να επικαλεσθούν τη διάταξη του ά. 6 της Οδηγίας 2011/32/ΕΕ θα πρέπει:Α. Η διάταξη να είναι αμέσου ισχύος. Δηλαδή θα πρέπει (α) η διάταξη να είναι σαφής, πλήρης και αυτάρκης, να μην καταλείπει διακριτική ευχέρεια στα Κράτη-μέλη για την επιλογή των μέσων για την επίτευξη του επιδιωκόμενου αποτελέσματος (β) να αφορά τους ιδιώτες και (γ) να έχει λήξει η προθεσμία που ετέθη στα Κράτη-μέλη για την εφαρμογή της Οδηγίας (ΔΕΚ, απόφαση Van Duyn). Από τα διαθέσιμα στοιχεία η διάταξη του ά. 6 της Οδηγίας 2011/32/ΕΕ διαθέτει όλα τα παραπάνω στοιχεία οπότε αναπτύσσει άμεση ισχύ. Ειδικότερα ως προς την πρώτη από τις παραπάνω προϋποθέσεις, η διάταξη δεν καταλείπει διακριτική ευχέρεια στα Κράτη-μέλη για την επιλογή των μέσων για την επίτευξη του επιδιωκόμενου αποτελέσματος, αφού ακόμη και οι τεχνικές προδιαγραφές των γαντιών ορίζονται λεπτομερώς στο Παράρτημα της Οδηγίας.Β. Η έννομη σχέση να είναι δεκτική (κατάλληλη) για την επίκληση της αμέσου ισχύος, αφού το ΔΕΚ αρνείται να δεχθεί την οριζόντια άμεση ισχύ (ΔΕΚ, απόφαση Marshall), δηλαδή την επίκληση της αμέσου ισχύος διάταξης Οδηγίας από ιδιώτη απέναντι σε άλλο ιδιώτη. Αντίθετα, κάνει δεκτή την κάθετη άμεση ισχύ, δηλαδή την επίκληση της αμέσου ισχύος διάταξης Οδηγίας από ιδιώτη απέναντι σε κρατική αρχή (που ως έννοια ερμηνεύεται ευρέως).

Κατόπιν των παραπάνω, ο μεν κ Δημητριάδης, που εργάζεται σε δημόσιο φορέα αποκομιδής απορριμμάτων (Δήμος Άνω Λιοσίων), μπορεί να προσφύγει ευθέως κατά του εργοδότη του επικαλούμενος τη διάταξη του ά 6 της Οδηγίας αξιώνοντας δικαστική προστασία των δικαιωμάτων που αντλεί από τη διάταξη (αποζημίωση, συνταξιοδότηση λόγω υγείας κα). Αντίθετα ο κ Παπαδόπουλος, που εργάζεται σε ιδιώτη (ΑΠΟΒΛΗΤΑ ΑΕ) δεν μπορεί να προσφύγει εναντίον του στα αρμόδια δικαστήρια, αφού η σχετική έννομη σχέση είναι οριζόντια. Στην περίπτωση αυτή το δίκαιο της ΕΕ αναγνωρίζει (ΔΕΚ, απόφαση Francovich) στον κ Παπαδόπουλο το δικαίωμα να προσφύγει κατά του Ελληνικού Δημοσίου αξιώνοντας αποζημίωση (αποκατάσταση της ζημίας που υπέστη), εκ του λόγου ότι αυτό μη εφαρμόζοντας εμπρόθεσμα την Οδηγία ματαίωσε την απόλαυση των δικαιωμάτων που αντλεί από το ενωσιακό δίκαιο (ΔΕΚ, απόφαση Dori).

ΠΡΑΚΤΙΚΟ ΘΕΜΑ ΙI

Κατά την επίλυση του πρακτικού λαμβάνεται ως δεδομένο, που ως τέτοιο δεν χρειάζεται διερεύνηση, ότι ο Κανονισμός πάσχει νομικά για το λόγο της επιλογής εσφαλμένης νομικής βάσης κατά τη θέσπισή του. Έτσι, αυτό που πρέπει να διερευνηθεί είναι η επιλογή του καταλληλότερου, από τα προταθέντα, ενδίκου μέσου για να επιτευχθεί ο στόχος της εταιρείας, που δεν είναι άλλος από την προσβολή ενός παρανόμου Κανονισμού, που τη θίγει.Α. Ως προς τη προσφυγή ακυρώσεως: κατά το ά. 263 ΣΛΕΕ οι ιδιώτες διαθέτουν περιορισμένο δικαίωμα προσφυγής ακυρώσεως ενώπιον του ΔΕΚ (μη προνομιούχοι προσφεύγοντες), αφού αυτοί μπορούν να προσβάλουν ενωσιακές πράξεις των οποίων είναι αποδέκτες ή που αν και γενικές, όπως ο επίδικος Κανονισμός, τους αφορούν άμεσα και ατομικά, καθώς και κανονιστικών πράξεων, που τους αφορούν άμεσα χωρίς να περιλαμβάνουν εκτελεστικά μέτρα. Στην περίπτωση της «Μεταφορικής Βοοειδών ΑΕ» πιθανολογείται μετά βεβαιότητας ότι η προσφυγή ακυρώσεως θα απορριφθεί ως απαράδεκτη, αφού δεν αποδεικνύεται ότι ο Κανονισμός την αφορά ατομικά. Ο επίδικος Κανονισμός αναφέρεται ως γενική πράξη σε μια ευρεία και ανοιχτή ομάδα δραστηριοποιούμενων στο τομέα των μεταφορών βοοειδών αλλά και αυτών που θα δραστηριοποιηθούν στο μέλλον στον ίδιο τομέα και μάλιστα απρόσωπα και όχι συγκεκριμένα. Β. Ως προς την προσφυγή αποζημιώσεως: για να γίνει δεκτή μια προσφυγή αποζημιώσεως κατά της Ένωσης θα πρέπει να συντρέχουν οι εξής προϋποθέσεις: παράνομη πράξη, ζημία και αιτιώδης συνάφεια ενωσιακού πταίσματος και ζημίας. Εξάλλου, κατά τη νομολογία του ΔΕΚ για τη θεμελίωση της ευθύνης της Ένωσης σε αποκατάσταση της ζημίας που προξενούν τα όργανα και οι υπάλληλοι κατά την άσκηση των καθηκόντων τους απαιτείται ιδιαίτερα σοβαρή (κατάφωρη) παρανομία, που συντρέχει στην περίπτωση παραβίασης υπέρτερου κανόνα δικαίου που ετέθη για την προστασία των ιδιωτών (αρχές της ισότητας, της μη διάκρισης, της αναλογικότητας κα). Στην συγκεκριμένη περίπτωση δεν συντρέχει τέτοιος λόγος, αφού ο παραβιασθείς κανόνας (επιλογή ορθής νομικής βάσης στη Συνθήκη) αφορά το σεβασμό των αρμοδιοτήτων των οργάνων και των Κρατών-μελών και όχι των ιδιωτών. Οπότε και η προσφυγή αποζημιώσεως δεν μπορεί να ευδοκιμήσει.Γ. Κατόπιν των παραπάνω η ορθή δικονομική τακτική της εταιρείας είναι η παραβίαση του Κανονισμού, η κατ’ αυτό τον τρόπο πρόκληση κυρώσεων κατά της εταιρείας από τις αρμόδιες για την εφαρμογή του Κανονισμού εθνικές αρχές, η

προσβολή των κυρώσεων ενώπιον των εθνικών δικαστηρίων, όπου και θα τεθεί ζήτημα νομιμότητας (κύρους) του Κανονισμού επί του οποίου βασίστηκαν οι κυρώσεις. Έτσι θα προκληθεί προδικαστική παραπομπή με το ερώτημα κύρους του Κανονισμού. Στην περίπτωση αυτή η προδικαστική παραπομπή έρχεται να λειτουργήσει ως «παρακαμπτήριος δρόμος» που θα επιτρέψει στο ΔΕΕ να αντιμετωπίσει, χωρίς να εμποδίζεται από τους όρους του παραδεκτού της προσφυγής ακυρώσεως και αποζημιώσεως, το ζήτημα της νομιμότητας του Κανονισμού. Αν κριθεί βάσιμος ο προβαλλόμενος λόγος τότε ο Κανονισμός θα κηρυχθεί παράνομος και ανεφάρμοστος στην περίπτωση της «Μεταφορικής Βοοειδών ΑΕ».

ΠΡΑΚΤΙΚΟ ΘΕΜΑ ΙIΙ

Α. Επί της τύχης της προσφυγής της Επιτροπής: Με την προσφυγή της η Επιτροπή έθεσε τρία αιτήματα. Δύο από αυτά είναι αναγνωριστικά και αφορούν την παραβίαση εκ μέρους της Ελλάδας (α) των ά. 49 και 54 της ΣΛΕΕ και (β) της Οδηγίας 2010/36/ΕΕ, καθώς και ένα καταψηφιστικό, που αφορά την επιβολή από το Δικαστήριο στην Ελλάδα χρηματικής ποινής επειδή παρέλειψε να ανακοινώσει τα μέτρα μεταφοράς της Οδηγίας 2010/36/ΕΕ στην ελληνική έννομη τάξη. Η πρώτη αιτίαση της Επιτροπής, αυτή δηλαδή που αφορά την παραβίαση των ά. 49 και 54 της ΣΛΕΕ, θα απορριφτεί ως απαράδεκτη, λόγω μη τήρησης προδικασίας, αφού δεν εμπεριέχεται στην Αιτιολογημένη Γνώμη της Επιτροπής και προσάπτεται για πρώτη φορά με την προσφυγή. Προσφυγή και Αιτιολογημένη Γνώμη θα πρέπει να ταυτίζονται ως προς τις αιτιάσεις που προσάπτονται στο εναγόμενο Κράτος-μέλος. Έτσι, η προσφυγή θα κριθεί μερικώς παραδεκτή (ή μερικώς απαράδεκτη) ως προς τα αναγνωριστικά αιτήματά της και το Δικαστήριο θα κρίνει μόνο το βάσιμο της (β) αιτίασης της Επιτροπής, που αφορά την παραβίαση της υποχρέωσης συμμόρφωσης στις διατάξεις της Οδηγίας 2010/36/ΕΕ.Παραδεκτά επίσης εισάγεται και το αίτημα επιβολής χρηματικής ποινής, αφού σύμφωνα με τη νέα διάταξη του ά. 260 παρ. 3 που εισήγαγε η Συνθήκη της Λισαβόνας προβλέπεται κατ’ εξαίρεση η δυνατότητα της Επιτροπής να ζητήσει, αν το κρίνει πρόσφορο, την επιβολή οικονομικών κυρώσεων με την πρώτη προσφυγή της «αν το εναγόμενο Κ-μ παρέβη την υποχρέωσή του να ανακοινώσει τα μέτρα μεταφοράς στο εθνικό δίκαιο μιας οδηγίας που εκδόθηκε σύμφωνα με νομοθετική διαδικασία». Από το ιστορικό διαπιστώνεται ότι η Οδηγία 2010/36/ΕΕ θεσπίστηκε με τη συνήθη νομοθετική διαδικασία ενώ η Ελλάδα παρέλειψε να ανακοινώσει τα μέτρα συμμόρφωσης στην Επιτροπή, τα οποία άλλωστε δεν έλαβε.

Β. Επί του ισχυρισμού συμμόρφωσης της Ελλάδας: Ο ισχυρισμός της Ελλάδας ότι συμμορφώθηκε τον Απρίλιο του 2014 και πριν την εκδίκαση της υπόθεσης από το ΔΕΕ είναι απαράδεκτος, αφού το κρίσιμο χρονικό σημείο, για να κριθεί η συμμόρφωση ή μη ενός Κράτους-μέλους προς τις υποχρεώσεις του, είναι η λήξη της ταχθείσας προθεσμίας από την Επιτροπή με την Αιτιολογημένη Γνώμη. Στην συγκεκριμένη περίπτωση είναι ο Απρίλιος του 2013, όταν δηλαδή έληξε η δίμηνη προθεσμία που έθεσε με την από 20 Φεβρουαρίου 2013 Αιτιολογημένη Γνώμη της η Επιτροπή. Έτσι, παρά τη συμμόρφωση της Ελλάδας, το Δικαστήριο δεν θα θέσει την υπόθεση στο αρχείο αλλά θα δικάσει για λόγους αφενός ικανοποίησης του «δημοσίου συμφέροντος» (συμμόρφωση των Κρατών-μελών στις υποχρεώσεις τους) και αφετέρου για να μη προδικάσει τη νομική θεμελίωση απαιτήσεων κατά του

Ελληνικού Δημοσίου που ενδεχομένως εκκρεμούν παράλληλα ενώπιον των εθνικών δικαστηρίων.